Kerstboodschap: Over rokers, CEO's en empathie!

Beste lezer,

Ik wens u in deze donkere dagen alvast één ding toe aan de rijkgevulde feesttafel, een roker. Inderdaad, u leest het goed. Natuurlijk is roken een zeer slechte gewoonte, de effecten op de gezondheid zijn nefast. Een roker unaniem aanspreken op een schadelijke gewoonte lijkt dan ook een daad van oprechte naastenliefde. Maar laten we eerlijk zijn, naastenliefde is niet de enige reden waarom we het graag over het probleem van de roker hebben.

In sociale situaties, zoals tijdens kerstfeestjes, praten we immers graag over de tekortkomingen van anderen. Dit gedrag heeft een psychologische basis. Door anderen neer te halen, voelen mensen zich vaak beter over zichzelf. Daarom zijn onze gesprekken over anderen in 64% van de gevallen negatief van aard, omdat het ons een kortstondige boost in zelfvertrouwen oplevert. Bovendien is iedereen het eens met onze veroordeling van de roker, en dat creëert weer wat sociale bevestiging aan tafel. Iedereen wint, behalve de roker maar die staat toch buiten.

En er is nog een andere reden. Mensen hebben immers de neiging om hun eigen mislukkingen toe te schrijven aan externe factoren, terwijl ze het falen van anderen eerder aan die personen zelf wijten. Dit fenomeen staat bekend als de ‘zelf-dienende attributiefout’ (Engelse is beter: self-serving bias). Zo toonde een onderzoek uit 2020 aan dat individuen zichzelf als beter geïnformeerd beschouwen, én hun pro-sociale motivatie hoger inschatten, dan die van hun leeftijdsgenoten. En dat staat vaak haaks op de realiteit. Volgens onderzoekers wordt ongeveer 50% van de kwetsbaarheid voor nicotineverslaving bepaald door genetische factoren. Rookverslaving is dus veel meer dan een kwestie van ‘willen’ of ‘wilskracht’. Het is een ingewikkeld samenspel van genetica, omgeving en psychologie. En dat geldt trouwens onverminderd voor de andere verslavingen aan tafel zoals smartphoneverslaving, koopverslaving of overgewicht en voedselverslaving. Maar daar hebben we het niet over.

Samengevat, een negatief en ongenuanceerd oordeel vellen gaat ons dus heel makkelijk af. En dat helpt helaas die roker echt niet verder. Als je die echt verder wil helpen dan heb je begrip en meer (wetenschappelijk) inzicht nodig, maar dat kost moeite.

En interessant genoeg zien we dezelfde dynamieken als we de berichtgeving erop nalezen over leiders, en vooral over CEO's, in organisaties. We zetten ze weg als de rokers aan de feesttafel. En dat terwijl 74% van de CEO’s aangeeft dat ze regelmatig stress ervaren door de uitdaging om hun organisatie draaiende te houden (Mental Health Foundation, 2022). Daarnaast blijkt uit een onderzoek van de WHO (2022) dat 67% van de bedrijfsleiders zich zorgen maakt over het welzijn van hun werknemers, vooral in deze economische realiteit.

En die economische realiteit? Volgens het OECD wordt de wereldeconomie steeds moeilijker te voorspellen door geopolitieke spanningen en disruptieve technologieën. 81% van de respondenten in een studie van Journal of Economic Perspectives geeft aan dat onzekerheid over de economie hun strategische besluitvorming aanzienlijk bemoeilijkt.

Laten we dus niet vergeten dat, of het nu om een roker of om een bedrijfsleider gaat, er achter elke uitdaging een mens schuilt die met complexe omstandigheden worstelt. Wat meer empathie, en wat minder ongefundeerde kritiek, zouden ons allemaal verder kunnen brengen.

En als u me nu wil verontschuldigen, ik ga nicotinepleisters kopen.

Leesvoer

Abrams, D., Van de Vyver, J., Pelletier, J., & Cameron, C. (2020). Self-other asymmetries in pro-social behavior and increased anxiety during the COVID-19 pandemic. Proceedings of the National Academy of Sciences.

Andreassen, C. S., & Pallesen, S. (2014). Social network site addiction: An overview. Current Addiction Reports.

Beersma, B., van Kleef, G. A., & De Dreu, C. K. W. (2022). The dynamics of gossip: Social functions and psychological consequences. Annual Review of Psychology.

Gearhardt, A. N., Davis, C., & Kuschner, R. (2011). The addiction potential of hyper-palatable foods. Current Drug Abuse Reviews.

Hartung, F. M., Krohn, C., & Diefenbach, S. (2021). The social and emotional implications of gossiping. Social Psychology.

López-Moratalla, N., & García-Gómez, P. (2014). Genetic vulnerability to nicotine addiction. Frontiers in Behavioral Neuroscience.

Journal of Economic Perspectives (2022). Strategic decision-making under uncertainty. Journal of Economic Perspectives.

Mental Health Foundation (2022). Stress and leadership in uncertain times. Journal of Occupational Health Psychology.

OECD (2023). Economic Outlook: Navigating complex futures. OECD Economic Studies, 2023.

Schönfelder, S., & Zumwald, C. (2018). Compulsive buying disorder: Evidence, characteristics, and treatments. Journal of Behavioral Addictions.

WHO (2022). Workplace mental health: Leadership and employee wellbeing. World Health Organization Publications.