Dat hebben wij in Drimmelen niet!

Het kostte 24 uur doorrijden uit West Brabant. Geen enkele boer had het eerder zo gedaan. Maar op 10 maart 2019 kwam Piet Hermus met zijn tractor aan in het centrum van Amsterdam. Daar ontmoette ik hem. Samen met tienduizenden anderen in de Klimaatmars je stem laten horen omdat je je zorgen maakt over het rommeltje dat we er samen van maken. Ook: laten zien dat je er iets voor over hebt om het samen anders te gaan doen. Piet stond tussen de consumenten, de MKB’ers, de ambtenaren, de leraren, de politici, de jongeren. In de maanden en jaren daarna zijn vele tractoren ook op weg gegaan naar de stadcentra. Van het Malieveld tot het Groninger Provinciehuis. Helaas is Piets voorbeeld door weinigen begrepen. Veel tractoren gingen op weg omdat ze vonden dat anderen moesten veranderen. Ze bereikten de stadcentra niet stilletjes zoals Piet, maar met grote files en onrust en tamboereerden vooral op het eigen belang en het eigen gelijk. Piet reisde alleen en probeerde met anderen samen een punt te maken. Veel andere tractoren reisden daarna samen om alleen een punt te maken.

Gisteren stond ik naast Piet in de erehaag bij de begrafenis van Michäel Daamen. Vorige week plots overleden. Ook een held in West Brabant. Onvermoeibaar samenwerkend aan ‘gemeenschapslogika’ met de Dorpsmolen; de boer naast de consument, de burger, de leverancier, het grootbedrijf en de overheid, die samen het landschap maken. Michäel uit een boeren gezin in de Ooijpolder, nu al weer decennia in de weer om de mensen in dit gebied samen verantwoordelijkheid te laten nemen voor de bodem, het klimaat, de energie, maar ook de zorg voor elkaar. Terwijl de rouwstoet zich meldde bovenaan de dijk mompelde Piet: “Dat hebben wij in Drimmelen niet”. Ik vroeg wat hij bedoelde. Hij zei: “Michäel heeft er mede voor gezorgd dat Waterpoort is ontstaan. Hier in dit gebied wordt in ieder geval geprobeerd om samen oplossingen te verzinnen die passen bij het gebied. Dat is zo’n groot goed.” We verstilden. Ik pikte een traan weg. Wat een verdriet. De kist gleed voorbij. De stoet volgde. Veel bekende gezichten. Ik keek naar Piet. Hij was ook stil. En terwijl de kist richting Fort Sabina bewoog moest ik terug denken aan de keukentafel van Michäel en Jeanne. Daar werden de heftige gesprekken gevoerd over wat er aan de hand was en wat er moest gebeuren. Daar kwam de buurman, de boer verderop aan de dijk, de wethouder, de gedeputeerde en de professor. En ze gingen allemaal weg met de wetenschap dat de oplossingen alleen samen gemaakt konden worden. Waterpoort is het gebiedsinitiatief dat daar al meer dan 10 jaar een bedding voor vormt. Steeds als het gebiedsinitiatief ten prooi dreigde te vallen aan voorzichtigheid, aan bureaucratische vernielzicht, of als de emoties in de regio te hoog op liepen, dan was Michäel er om ons eraan te herinneren hoe belangrijk het is om in gesprek te blijven; samen te onderzoeken waarom het zo moeilijk is; en samen oplossingen te vinden die deugen.

Met natte ogen keerde ik me om, om Piet te vragen waarom ze zoiets in Drimmelen niet hebben? Maar hij schuifelde al over de dijk. Dit keer niet naar zijn tractor maar naar zijn auto. Zijn statement hoefde hij hier niet te maken. Ik spoedde me naar de rouwstoet. De vele verhalen die ik daarna over Michäel hoorde sterkten mijn idee. Verdrietig denkend aan Michäels afscheid, kwam steeds de gedachte terug: ‘In Drimmelen kunnen ze dit ook’. Ik hoop dat de nagedachtenis aan Michäel Daamen velen zal inspireren om elders ook ‘Waterpoorten’ te maken: gebiedsinitiatieven die in de eigen regio samen concrete oplossingen maken voor grote maatschappelijke vragen. De komende tijd is Michäel meer nodig dan ooit. Hij is onvervangbaar, maar zijn gedrevenheid niet.