SlideShare a Scribd company logo

JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie

Wydawnictwo Helion, profile picture
Wydawnictwo Helion

Kompendium wiedzy na temat języka JavaScript * Model DOM i programowanie obiektowe * Tworzenie dynamicznych interfejsów użytkownika * Mechanizmy komunikacji klient-serwer JavaScript to język programowania interpretowany po stronie przeglądarki i wykorzystywany do tworzenia elementów stron WWW. Opracowany w firmie Netscape, początkowo służył wyłącznie do weryfikowania poprawności danych wprowadzanych w formularzach. Dziś ma znacznie szersze zastosowania. Przede wszystkim pozwala wzbogacić stronę WWW o elementy niedostępne w "czystym" HTML, a jego najnowsze wersje umożliwiają korzystanie z dokumentów XML oraz komunikację z usługami sieciowymi. Z tego względu JavaScript jest niemal nieodłącznym elementem nowoczesnej witryny internetowej. Książka "JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie" to podręcznik opisujący wszystkie możliwości języka JavaScript. Przedstawia jego historię i pokazuje, jak rozwiązywać problemy, przed którymi często stają twórcy witryn i aplikacji WWW. W książce opisano kluczowe elementy języka, takie jak zdarzenia, wyrażenia regularne oraz metody identyfikacji przeglądarki WWW i interakcji z nią, umożliwiające tworzenie dynamicznych interfejsów użytkownika. Scharakteryzowano sposoby rozszerzania języka JavaScript oraz techniki budowania mechanizmów komunikacji między klientem i serwerem bez używania elementów pośredniczących. * Podstawowe elementy ECMAScript * Zasady programowania obiektowego * Osadzanie elementów JavaScript w kodzie strony WWW * Hierarchia modelu DOM * Korzystanie z wyrażeń regularnych * Detekcja typu przeglądarki i systemu operacyjnego * Obsługa zdarzeń * Kontrola poprawności danych z formularzy * Wykorzystywanie elementów języka XML * Komunikacja między przeglądarką i serwerem oraz usługi sieciowe * Bezpieczeństwo aplikacji JavaScript Jeśli chcesz, aby Twoje aplikacje WWW działały szybciej, skorzystaj z możliwości JavaScript.

Technology
1 of 32
Download to read offline
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ JavaScript dla webmasterów. SPIS TREŒCI Zaawansowane programowanie Autor: Nicholas C. Zakas KATALOG KSI¥¯EK T³umaczenie: Jaros³aw Dobrzañski (wstêp, rozdz. 1 – 8), Krzysztof Czupryñski (rozdz. 9), Daniel Kaczmarek KATALOG ONLINE (rozdz. 10 – 20) ISBN: 83-246-0280-1 ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG Tytu³ orygina³u: Professional JavaScript for Web Developers Format: B5, stron: 660 TWÓJ KOSZYK DODAJ DO KOSZYKA Kompendium wiedzy na temat jêzyka JavaScript • Model DOM i programowanie obiektowe • Tworzenie dynamicznych interfejsów u¿ytkownika CENNIK I INFORMACJE • Mechanizmy komunikacji klient-serwer JavaScript to jêzyk programowania interpretowany po stronie przegl¹darki ZAMÓW INFORMACJE i wykorzystywany do tworzenia elementów stron WWW. Opracowany w firmie O NOWOŒCIACH Netscape, pocz¹tkowo s³u¿y³ wy³¹cznie do weryfikowania poprawnoœci danych wprowadzanych w formularzach. Dziœ ma znacznie szersze zastosowania. Przede ZAMÓW CENNIK wszystkim pozwala wzbogaciæ stronê WWW o elementy niedostêpne w „czystym” HTML, a jego najnowsze wersje umo¿liwiaj¹ korzystanie z dokumentów XML oraz komunikacjê z us³ugami sieciowymi. Z tego wzglêdu JavaScript jest niemal CZYTELNIA nieod³¹cznym elementem nowoczesnej witryny internetowej. FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE Ksi¹¿ka „JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie” to podrêcznik opisuj¹cy wszystkie mo¿liwoœci jêzyka JavaScript. Przedstawia jego historiê i pokazuje, jak rozwi¹zywaæ problemy, przed którymi czêsto staj¹ twórcy witryn i aplikacji WWW. W ksi¹¿ce opisano kluczowe elementy jêzyka, takie jak zdarzenia, wyra¿enia regularne oraz metody identyfikacji przegl¹darki WWW i interakcji z ni¹, umo¿liwiaj¹ce tworzenie dynamicznych interfejsów u¿ytkownika. Scharakteryzowano sposoby rozszerzania jêzyka JavaScript oraz techniki budowania mechanizmów komunikacji miêdzy klientem i serwerem bez u¿ywania elementów poœrednicz¹cych. • Podstawowe elementy ECMAScript • Zasady programowania obiektowego • Osadzanie elementów JavaScript w kodzie strony WWW • Hierarchia modelu DOM Wydawnictwo Helion • Korzystanie z wyra¿eñ regularnych ul. Chopina 6 • Detekcja typu przegl¹darki i systemu operacyjnego 44-100 Gliwice • Obs³uga zdarzeñ tel. (32)230-98-63 • Kontrola poprawnoœci danych z formularzy e-mail: helion@helion.pl • Wykorzystywanie elementów jêzyka XML • Komunikacja miêdzy przegl¹dark¹ i serwerem oraz us³ugi sieciowe • Bezpieczeñstwo aplikacji JavaScript Jeœli chcesz, aby Twoje aplikacje WWW dzia³a³y szybciej, skorzystaj z mo¿liwoœci JavaScript
Spis treści 2 O autorze ............................................................................................................................................... 15 2 Wstęp .................................................................................................................................................... 17 Rozdział 1. Czym jest JavaScript? ..........................................................................................................23 Krótka historia ............................................................................................................. 24 Implementacje JavaScriptu ........................................................................................... 25 ECMAScript ............................................................................................................ 25 Model DOM ............................................................................................................ 28 Model BOM ............................................................................................................ 31 Podsumowanie ............................................................................................................ 32 Rozdział 2. Podstawy ECMAScriptu ........................................................................................................33 Składnia ...................................................................................................................... 33 Zmienne ...................................................................................................................... 34 Słowa kluczowe ........................................................................................................... 37 Słowa zarezerwowane .................................................................................................. 37 Wartości proste i referencje .......................................................................................... 37 Typy proste .................................................................................................................. 38 Operator typeof ...................................................................................................... 39 Typ Undefined ........................................................................................................ 39 Typ Null ................................................................................................................. 40 Typ Boolean ........................................................................................................... 40 Typ Number ............................................................................................................ 41 Typ String ............................................................................................................... 43 Konwersje ................................................................................................................... 44 Konwersja na ciąg znakowy ..................................................................................... 44 Konwersja na liczbę ................................................................................................ 45 Rzutowanie typów ................................................................................................... 46 Typy referencyjne ......................................................................................................... 48 Klasa Object .......................................................................................................... 48 Klasa Boolean ........................................................................................................ 49 Klasa Number ........................................................................................................ 50 Klasa String ........................................................................................................... 51 Operator instanceof ................................................................................................ 55 Operatory .................................................................................................................... 55 Operatory jednoargumentowe .................................................................................. 55 Operatory bitowe .................................................................................................... 59 Operatory logiczne .................................................................................................. 65 Operatory multiplikatywne ........................................................................................ 69 Operatory addytywne ............................................................................................... 70
4 JavaScript. Zaawansowane programowanie Operatory porównujące ............................................................................................ 72 Operatory równości ................................................................................................. 73 Operator warunkowy ................................................................................................ 75 Operatory przypisania .............................................................................................. 75 Przecinek ............................................................................................................... 76 Instrukcje .................................................................................................................... 76 Instrukcja if ............................................................................................................ 76 Instrukcje iteracyjne ................................................................................................ 77 Etykietowanie instrukcji ........................................................................................... 79 Instrukcje break i continue ...................................................................................... 79 Instrukcja with ........................................................................................................ 80 Instrukcja switch ..................................................................................................... 81 Funkcje ....................................................................................................................... 82 Nie przeładowywać! ................................................................................................. 84 Obiekt arguments ................................................................................................... 84 Klasa Function ....................................................................................................... 85 Zamknięcia ............................................................................................................ 87 Podsumowanie ............................................................................................................ 88 Rozdział 3. Podstawy programowania obiektowego ............................................................................ 91 Terminologia obiektowa ................................................................................................ 91 Wymogi języków obiektowych ................................................................................... 92 Składniki obiektu .................................................................................................... 92 Posługiwanie się obiektami ........................................................................................... 92 Deklaracja i tworzenie egzemplarzy .......................................................................... 93 Referencje do obiektu ............................................................................................. 93 Usuwanie referencji do obiektu ................................................................................ 93 Wiązanie wczesne a wiązanie późne ......................................................................... 94 Typy obiektów .............................................................................................................. 94 Obiekty własne ....................................................................................................... 94 Obiekty wewnętrzne .............................................................................................. 105 Obiekty hosta ....................................................................................................... 111 Zakres ...................................................................................................................... 112 Publiczny, prywatny i chroniony .............................................................................. 112 Statyczny nie jest statyczny ................................................................................... 112 Słowo kluczowe this .............................................................................................. 113 Definiowanie klas i obiektów ....................................................................................... 114 Wzorzec fabryki ..................................................................................................... 114 Wzorzec konstruktora ............................................................................................ 116 Wzorzec prototypu ................................................................................................ 117 Hybrydowy wzorzec konstruktor-prototyp ................................................................. 118 Metoda dynamicznego prototypu ............................................................................ 119 Hybrydowy wzorzec fabryki ..................................................................................... 120 Którego wzorca używać? ........................................................................................ 121 Praktyczny przykład ............................................................................................... 121 Modyfikowanie obiektów ............................................................................................. 123 Tworzenie nowej metody ........................................................................................ 124 Redefiniowanie istniejących metod ......................................................................... 125 Bardzo późne wiązanie .......................................................................................... 126 Podsumowanie .......................................................................................................... 126
Spis treści 5 Rozdział 4. Dziedziczenie ....................................................................................................................... 129 Dziedziczenie w praktyce ............................................................................................ 129 Implementacja dziedziczenia ....................................................................................... 130 Sposoby dziedziczenia .......................................................................................... 131 Bardziej praktyczny przykład ................................................................................... 137 Alternatywne wzorce dziedziczenia ............................................................................... 142 zInherit ................................................................................................................ 142 xbObject .............................................................................................................. 146 Podsumowanie .......................................................................................................... 150 Rozdział 5. JavaScript w przeglądarce ................................................................................................ 151 JavaScript w kodzie HTML ........................................................................................... 151 Znacznik <script/> ............................................................................................... 151 Format plików zewnętrznych ................................................................................... 152 Kod osadzony a pliki zewnętrzne ............................................................................ 153 Umiejscowienie znaczników ................................................................................... 154 Ukrywać albo nie ukrywać ...................................................................................... 155 Znacznik <noscript/> ............................................................................................ 156 Zmiany w XHTML .................................................................................................. 157 JavaScript w SVG ....................................................................................................... 159 Podstawy SVG ...................................................................................................... 159 Znacznik <script/> w SVG ..................................................................................... 161 Umiejscowienie znaczników <script/> w SVG .......................................................... 161 Obiektowy model przeglądarki ..................................................................................... 162 Obiekt window ...................................................................................................... 162 Obiekt document .................................................................................................. 174 Obiekt location ..................................................................................................... 178 Obiekt navigator ................................................................................................... 180 Obiekt screen ....................................................................................................... 182 Podsumowanie .......................................................................................................... 182 Rozdział 6. Podstawy modelu DOM ....................................................................................................... 183 Co to jest DOM? ........................................................................................................ 183 Wprowadzenie do XML .......................................................................................... 183 Interfejs API dla XML ............................................................................................. 187 Hierarchia węzłów ................................................................................................. 187 Modele DOM w konkretnych językach ..................................................................... 190 Obsługa modelu DOM ................................................................................................ 191 Korzystanie z modelu DOM ......................................................................................... 191 Dostęp do węzłów dokumentu ............................................................................... 191 Sprawdzanie typu węzła ........................................................................................ 193 Postępowanie z atrybutami .................................................................................... 193 Dostęp do konkretnych węzłów .............................................................................. 195 Tworzenie węzłów i manipulowanie nimi .................................................................. 197 Elementy funkcjonalne HTML w modelu DOM ............................................................... 202 Atrybuty jako właściwości ...................................................................................... 203 Metody do pracy z tabelami ................................................................................... 203 Przemierzanie w modelu DOM ..................................................................................... 206 Obiekt NodeIterator .............................................................................................. 206 TreeWalker ........................................................................................................... 211
6 JavaScript. Zaawansowane programowanie Wykrywanie zgodności z modelem DOM ....................................................................... 213 Poziom 3 modelu DOM ............................................................................................... 215 Podsumowanie .......................................................................................................... 215 Rozdział 7. Wyrażenia regularne ......................................................................................................... 217 Obsługa wyrażeń regularnych ...................................................................................... 217 Korzystanie z obiektu RegExp ................................................................................ 218 Wyrażenia regularne w standardowych metodach typu String .................................... 219 Proste wzorce ............................................................................................................ 221 Metaznaki ............................................................................................................ 221 Używanie znaków specjalnych ................................................................................ 221 Klasy znaków ....................................................................................................... 222 Kwantyfikatory ...................................................................................................... 225 Złożone wzorce .......................................................................................................... 229 Grupowanie .......................................................................................................... 229 Referencje wsteczne ............................................................................................. 230 Przemienność ....................................................................................................... 231 Grupy nieprzechwytujące ....................................................................................... 233 Wyprzedzenia ....................................................................................................... 234 Granice ................................................................................................................ 235 Tryb wielowierszowy .............................................................................................. 236 Istota obiektu RegExp ................................................................................................ 237 Właściwości egzemplarzy ....................................................................................... 237 Właściwości statyczne ........................................................................................... 238 Typowe wzorce ........................................................................................................... 240 Kontrola poprawności dat ...................................................................................... 240 Kontrola poprawności danych karty kredytowej ........................................................ 242 Kontrola poprawności adresu e-mail ....................................................................... 246 Podsumowanie .......................................................................................................... 247 Rozdział 8. Wykrywanie przeglądarki i systemu operacyjnego ...................................................... 249 Obiekt navigator ........................................................................................................ 249 Metody wykrywania przeglądarki .................................................................................. 250 Wykrywanie obiektów/możliwości ........................................................................... 250 Wykrywanie na podstawie ciągu User-Agent ............................................................ 251 (Niezbyt) krótka historia ciągu User-Agent .................................................................... 251 Netscape Navigator 3.0 i Internet Explorer 3.0 ........................................................ 252 Netscape Communicator 4.0 i Internet Explorer 4.0 ................................................ 253 Internet Explorer 5.0 i nowsze wersje ..................................................................... 254 Mozilla ................................................................................................................. 254 Opera .................................................................................................................. 256 Safari .................................................................................................................. 257 Epilog .................................................................................................................. 258 Skrypt wykrywający przeglądarkę ................................................................................. 258 Metodyka ............................................................................................................. 258 Pierwsze kroki ...................................................................................................... 259 Wykrywanie przeglądarki Opera .............................................................................. 261 Wykrywanie przeglądarek Konqueror i Safari ........................................................... 263 Wykrywanie przeglądarki Internet Explorer ............................................................... 266 Wykrywanie przeglądarki Mozilla ............................................................................. 267 Wykrywanie przeglądarki Netscape Communicator 4.x ............................................. 268
Spis treści 7 Skrypt wykrywający platformę i system operacyjny ........................................................ 269 Metodyka ............................................................................................................. 269 Pierwsze kroki ...................................................................................................... 269 Wykrywanie systemów operacyjnych Windows ......................................................... 270 Wykrywanie systemów operacyjnych dla platformy Macintosh ................................... 272 Wykrywanie uniksowych systemów operacyjnych ...................................................... 273 Pełny skrypt ............................................................................................................... 274 Przykład — strona logowania ...................................................................................... 277 Podsumowanie .......................................................................................................... 282 Rozdział 9. Wszystko o zdarzeniach ................................................................................................... 285 Zdarzenia dzisiaj ........................................................................................................ 285 Przepływ zdarzenia ..................................................................................................... 286 Rozprzestrzenianie się zdarzeń .............................................................................. 286 Przechwytywanie zdarzeń ....................................................................................... 288 Przepływ zdarzenia w modelu DOM ......................................................................... 289 Procedury obsługi zdarzeń i słuchacze zdarzeń ............................................................. 290 Internet Explorer ................................................................................................... 291 DOM .................................................................................................................... 292 Obiekt Event .............................................................................................................. 294 Lokalizacja ........................................................................................................... 294 Właściwości i metody ............................................................................................ 295 Podobieństwa ....................................................................................................... 298 Różnice ................................................................................................................ 301 Typy zdarzeń .............................................................................................................. 304 Zdarzenia myszki .................................................................................................. 304 Zdarzenia klawiatury ............................................................................................. 309 Zdarzenia HTML .................................................................................................... 311 Zdarzenia mutacji ................................................................................................. 317 Zdarzenia wspólne dla wielu przeglądarek .................................................................... 317 Obiekt EventUtil .................................................................................................... 317 Dodawanie/usuwanie procedur obsługi błędów ....................................................... 318 Formatowanie obiektu event .................................................................................. 320 Pobieranie obiektu zdarzenia ................................................................................. 324 Przykład ............................................................................................................... 325 Podsumowanie .......................................................................................................... 326 Rozdział 10. Zaawansowane techniki DOM .......................................................................................... 329 Skrypty definiujące style ............................................................................................. 329 Metody modelu DOM przetwarzające style .............................................................. 331 Własne podpowiedzi ............................................................................................. 333 Sekcje rozwijalne .................................................................................................. 334 Dostęp do arkuszy stylów ...................................................................................... 335 Style obliczane ..................................................................................................... 339 innerText i innerHTML ................................................................................................ 341 outerText i outerHTML ................................................................................................ 342 Zakresy ..................................................................................................................... 344 Zakresy w modelu DOM ......................................................................................... 344 Zakresy w Internet Explorerze ................................................................................ 355 Czy zakresy są praktyczne? ................................................................................... 359 Podsumowanie .......................................................................................................... 360
8 JavaScript. Zaawansowane programowanie Rozdział 11. Formularze i integralność danych .................................................................................... 361 Podstawowe informacje na temat formularzy ................................................................ 361 Oprogramowywanie elementu <form/> ........................................................................ 363 Odczytywanie odwołań do formularza ...................................................................... 363 Dostęp do pól formularza ...................................................................................... 364 Wspólne cechy pól formularzy ................................................................................ 364 Ustawienie aktywności na pierwszym polu .............................................................. 365 Zatwierdzanie formularzy ....................................................................................... 366 Jednokrotne zatwierdzanie formularza .................................................................... 368 Resetowanie formularzy ........................................................................................ 368 Pola tekstowe ............................................................................................................ 369 Odczytywanie i zmiana wartości pola tekstowego ..................................................... 369 Zaznaczanie tekstu ............................................................................................... 371 Zdarzenia pól tekstowych ...................................................................................... 372 Automatyczne zaznaczanie tekstu .......................................................................... 372 Automatyczne przechodzenie do następnego pola ................................................... 373 Ograniczanie liczby znaków w polu wielowierszowym ................................................ 374 Umożliwianie i blokowanie wpisywania znaków w polach tekstowych ......................... 376 Liczbowe pola tekstowe reagujące na klawisze strzałek w górę i w dół ...................... 382 Pola list i listy rozwijane ............................................................................................. 384 Uzyskiwanie dostępu do opcji ................................................................................ 385 Odczytywanie i zmiana wybranych opcji ................................................................... 385 Dodawanie opcji ................................................................................................... 386 Usuwanie opcji ..................................................................................................... 388 Przenoszenie opcji ................................................................................................ 388 Zmiana kolejności opcji ......................................................................................... 389 Tworzenie pola tekstowego z automatyczną podpowiedzią ............................................. 390 Dopasowywanie .................................................................................................... 390 Główny mechanizm ............................................................................................... 391 Podsumowanie .......................................................................................................... 393 Rozdział 12. Sortowanie tabel .............................................................................................................. 395 Punkt wyjścia: tablice ................................................................................................. 395 Metoda reverse() .................................................................................................. 397 Sortowanie tabeli zawierającej jedną kolumnę .............................................................. 397 Funkcja porównania .............................................................................................. 399 Funkcja sortTable() ............................................................................................... 399 Sortowanie tabel zawierających więcej niż jedną kolumnę .............................................. 401 Generator funkcji porównania ................................................................................ 402 Zmodyfikowana funkcja sortTable() ......................................................................... 403 Sortowanie w porządku malejącym ......................................................................... 404 Sortowanie danych innych typów ............................................................................ 406 Sortowanie zaawansowane .................................................................................... 410 Podsumowanie .......................................................................................................... 414 Rozdział 13. Technika „przeciągnij i upuść” ........................................................................................ 415 Systemowa technika „przeciągnij i upuść” ................................................................... 415 Zdarzenia techniki „przeciągnij i upuść” .................................................................. 416 Obiekt dataTransfer .............................................................................................. 422 Metoda dragDrop() ................................................................................................ 426 Zalety i wady ........................................................................................................ 428
Spis treści 9 Symulacja techniki „przeciągnij i upuść” ...................................................................... 429 Kod ..................................................................................................................... 430 Tworzenie docelowych obiektów przeciągania .......................................................... 432 Zalety i wady ........................................................................................................ 434 zDragDrop ................................................................................................................. 435 Tworzenie elementu, który można przeciągać .......................................................... 435 Tworzenie docelowego obiektu przeciągania ............................................................ 436 Zdarzenia ............................................................................................................. 436 Przykład ............................................................................................................... 437 Podsumowanie .......................................................................................................... 439 Rozdział 14. Obsługa błędów ................................................................................................................. 441 Znaczenie obsługi błędów ........................................................................................... 441 Błędy i wyjątki ............................................................................................................ 442 Raportowanie błędów ................................................................................................. 443 Internet Explorer (Windows) ................................................................................... 443 Internet Explorer (Mac OS) ..................................................................................... 445 Mozilla (wszystkie platformy) ................................................................................. 446 Safari (Mac OS X) ................................................................................................. 446 Opera 7 (wszystkie platformy) ................................................................................ 448 Obsługa błędów ......................................................................................................... 449 Procedura obsługi zdarzenia onerror ....................................................................... 449 Instrukcja try…catch ............................................................................................. 452 Techniki debugowania ................................................................................................ 458 Używanie komunikatów ......................................................................................... 458 Używanie konsoli Javy ........................................................................................... 459 Wysyłanie komunikatów do konsoli JavaScriptu (tylko Opera 7+) .............................. 460 Rzucanie własnych wyjątków .................................................................................. 460 Narzędzie The JavaScript Verifier ............................................................................ 462 Debugery ................................................................................................................... 462 Microsoft Script Debugger ..................................................................................... 462 Venkman — debuger dla Mozilli ............................................................................. 465 Podsumowanie .......................................................................................................... 474 Rozdział 15. JavaScript i XML .............................................................................................................. 475 Obsługa XML DOM w przeglądarkach ........................................................................... 475 Obsługa XML DOM w Internet Explorerze ................................................................ 475 Obsługa XML DOM w Mozilli .................................................................................. 480 Ujednolicenie implementacji .................................................................................. 485 Obsługa XPath w przeglądarkach ................................................................................. 496 Wprowadzenie do XPath ........................................................................................ 496 Obsługa XPath w Internet Explorerze ...................................................................... 497 Obsługa XPath w Mozilli ........................................................................................ 498 Obsługa XSLT w przeglądarkach .................................................................................. 503 Obsługa XSLT w Internet Explorerze ....................................................................... 505 Obsługa XSLT w Mozilli ......................................................................................... 509 Podsumowanie .......................................................................................................... 511 Rozdział 16. Komunikacja między klientem a serwerem .................................................................... 513 Pliki cookies .............................................................................................................. 513 Składniki plików cookies ....................................................................................... 514 Inne ograniczenia bezpieczeństwa .......................................................................... 515
10 JavaScript. Zaawansowane programowanie Cookies w języku JavaScript .................................................................................. 515 Cookies na serwerze ............................................................................................. 517 Przekazywanie cookies między klientem a serwerem ............................................... 521 Ukryte ramki .............................................................................................................. 523 Używanie ramek iframe ......................................................................................... 524 Żądania HTTP ............................................................................................................ 526 Używanie nagłówków ............................................................................................. 528 Bliźniacze implementacje obiektu XML HTTP ........................................................... 529 Wykonywanie żądania GET ..................................................................................... 530 Wykonywanie żądania POST ................................................................................... 531 Żądania LiveConnect .................................................................................................. 532 Wykonywanie żądania GET ..................................................................................... 532 Wykonywanie żądania POST ................................................................................... 534 Inteligentne żądania HTTP .......................................................................................... 536 Metoda get() ........................................................................................................ 536 Metoda post() ...................................................................................................... 539 Zastosowania praktyczne ............................................................................................ 540 Podsumowanie .......................................................................................................... 540 Rozdział 17. Usługi sieciowe ................................................................................................................. 543 Podstawowe informacje na temat usług sieciowych ...................................................... 543 Czym jest usługa sieciowa? ................................................................................... 543 WSDL .................................................................................................................. 544 Usługi sieciowe w Internet Explorerze .......................................................................... 547 Używanie komponentu WebService ......................................................................... 547 Przykład użycia komponentu WebService ................................................................ 549 Usługi sieciowe w Mozilli ............................................................................................ 551 Rozszerzone uprawnienia ...................................................................................... 551 Używanie metod SOAP .......................................................................................... 552 Używanie obiektów proxy WSDL ............................................................................. 556 Rozwiązanie dla różnych przeglądarek .......................................................................... 560 Obiekt WebService ................................................................................................ 560 Usługa Temperature Service .................................................................................. 562 Używanie obiektu TemperatureService .................................................................... 564 Podsumowanie .......................................................................................................... 565 Rozdział 18. Praca z modułami rozszerzającymi ............................................................................... 567 Do czego służą moduły rozszerzające? ......................................................................... 567 Popularne moduły rozszerzające .................................................................................. 568 Typy MIME ................................................................................................................. 569 Osadzanie modułów rozszerzających ............................................................................ 570 Dołączanie parametrów ......................................................................................... 571 Netscape 4.x ........................................................................................................ 571 Wykrywanie modułów rozszerzających .......................................................................... 572 Wykrywanie modułów rozszerzających w stylu Netscape ........................................... 572 Wykrywanie modułów rozszerzających ActiveX ......................................................... 577 Wykrywanie modułów rozszerzających w różnych przeglądarkach ............................... 579 Aplety Java ................................................................................................................ 580 Osadzanie apletów ............................................................................................... 580 Odwołania do apletów w kodzie JavaScript .............................................................. 581 Tworzenie apletów ................................................................................................ 582
Spis treści 11 Komunikacja skryptu JavaScript z językiem Java ...................................................... 583 Komunikacja języka Java ze skryptem JavaScript ..................................................... 586 Filmy Flash ................................................................................................................ 589 Osadzanie filmów Flash ......................................................................................... 590 Odwołania do filmów Flash .................................................................................... 590 Komunikacja języka JavaScript z filmami Flash ........................................................ 591 Komunikacja Flasha z językiem JavaScript .............................................................. 594 Kontrolki ActiveX ........................................................................................................ 596 Podsumowanie .......................................................................................................... 599 Rozdział 19. Zagadnienia związane z wdrażaniem aplikacji JavaScriptu ......................................... 601 Bezpieczeństwo ......................................................................................................... 601 Polityka jednakowego pochodzenia ......................................................................... 602 Zagadnienia związane z obiektem okna .................................................................. 603 Zagadnienia dotyczące przeglądarki Mozilla ............................................................ 604 Ograniczenia zasobów ........................................................................................... 607 Zagadnienia dotyczące lokalizacji ................................................................................ 608 Sprawdzanie języka w kodzie JavaScript ................................................................. 608 Strategie umiędzynaradawiania .............................................................................. 609 Zagadnienia dotyczące ciągów znaków ................................................................... 610 Optymalizacja kodu JavaScript .................................................................................... 613 Czas pobierania .................................................................................................... 613 Czas wykonania .................................................................................................... 619 Zagadnienia dotyczące własności intelektualnej ........................................................... 635 Obfuskacja ........................................................................................................... 635 Microsoft Script Encoder (wyłącznie Internet Explorer) .............................................. 636 Podsumowanie .......................................................................................................... 637 Rozdział 20. Rozwój języka JavaScript .............................................................................................. 639 ECMAScript 4 ............................................................................................................ 639 Propozycja firmy Netscape ..................................................................................... 640 Implementacje ...................................................................................................... 646 ECMAScript dla języka XML ......................................................................................... 648 Podejście ............................................................................................................. 648 Pętla for each…in ................................................................................................. 650 Nowe klasy .......................................................................................................... 650 Implementacje ...................................................................................................... 660 Podsumowanie .......................................................................................................... 660 Skorowidz .............................................................................................................................................. 661
4 Dziedziczenie Prawdziwie obiektowy język programowania musi obsługiwać dziedziczenie, czyli możliwość korzystania (dziedziczenia) z metod i właściwości jednej klasy przez inną klasę. W poprzednim rozdziale nauczyłeś się definiować właściwości i metody klasy. Czasem chcemy, by dwie różne klasy mogły korzystać z tych samych metod. Wtedy właśnie przydaje się dziedziczenie. Dziedziczenie w praktyce Najprostszym sposobem na opisanie dziedziczenia jest posłużenie się klasycznym przykła- dem — figurami geometrycznymi. Tak naprawdę istnieją dwa typy figur płaskich: elipsy (które są okrągłe) i wielokąty (które mają pewną ilość boków). Koło to rodzaj elipsy z jed- nym ogniskiem; trójkąty, czworokąty i pięciokąty to rodzaje wielokątów z różną ilością boków. Kwadrat to rodzaj czworokąta z wszystkimi bokami równymi. Jest to idealny przy- kład powiązania dziedzicznego. W przykładzie tym „figura” (Shape) jest klasą bazową (wszystkie klasy są jej potomka- mi) dla klas „elipsa” (Ellipse) i „wielokąt” (Polygon). Elipsa ma jedną właściwość zwaną „ogniska” (foci) wskazującą ilość ognisk elipsy. Koło (Circle) jest potomkiem elipsy, więc nazywamy je podklasą elipsy, a sama elipsa jest nadklasą dla koła. Podobnie trójkąt (Triangle), czworokąt (Rectangle) i pięciokąt (Pentagon) są podklasami wielokąta, a wielokąt jest nadklasą dla każdej z tych klas. Wreszcie kwadrat (Square) jest potom- kiem czworokąta. Powiązania dziedziczne najlepiej opisać przy użyciu diagramu — w tym momencie po- mocny okazuje się uniwersalny język modelowania, czyli UML. Jednym z wielu prze- znaczeń UML jest wizualna reprezentacja złożonych powiązań między obiektami, takich jak dziedziczenie. Na rysunku 4.1 widać diagram UML opisujący związek klasy Shape z jej podklasami.
130 JavaScript. Zaawansowane programowanie Rysunek 4.1. W UML każdy prostokąt reprezentuje klasę opisaną nazwą. Linie biegnące od wierzchu trójką- ta, czworokąta i pięciokąta zbiegają się i wskazują na figurę, pokazując, że każda z tych klas jest potomkiem figury. Podobnie strzałka biegnąca od kwadratu do czworokąta sym- bolizuje powiązanie dziedziczne pomiędzy tymi klasami. Więcej na temat UML można przeczytać w książce Instant UML (Wrox Press, ISBN 1861000871). Implementacja dziedziczenia Aby zaimplementować dziedziczenie w języku ECMAScript, zaczynamy od klasy bazowej dla wszystkich potomków. Kandydatami na klasy bazowe są klasy stworzone przez pro- gramistę. Ze względów bezpieczeństwa obiekty własne i obiekty hosta nie mogą być klasami bazowymi. Zapobiega to publicznemu udostępnieniu skompilowanego kodu poziomu prze- glądarki, który mógłby potencjalnie zostać użyty w złych zamiarach. Po wybraniu klasy bazowej można przejść do tworzenia podklas. To, czy klasa bazowa bę- dzie w ogóle używana, zależy wyłącznie od nas. Czasami pojawia się potrzeba stworzenia klasy bazowej, która nie ma być wykorzystywana bezpośrednio. Zamiast tego udostępnia ona jedynie wspólne podklasom cechy funkcjonalne. W takich okolicznościach klasę bazową uważa się za abstrakcyjną.
Rozdział 4. Dziedziczenie 131 ECMAScript nie pozwala na dosłowne definiowanie klas abstrakcyjnych, tak jak niektóre inne języki, ale czasami tworzone są klasy bazowe, które nie są przeznaczone do użytku. Zwykle jedynie w dokumentacji opisane są jako abstrakcyjne. Stworzone podklasy dziedziczą wszystkie właściwości i metody nadklasy, w tym implemen- tacje konstruktora i metod. Pamiętaj, że wszystkie właściwości i metody są publiczne, a zatem podklasy mogą się do nich odwoływać bezpośrednio. Podklasy mogą dodawać nowe właści- wości i metody niewystępujące w nadklasach lub zastępować właściwości i metody nadkla- sy własnymi implementacjami. Sposoby dziedziczenia Jak zwykle w języku ECMAScript można implementować dziedziczenie na kilka sposo- bów. Wynika to z faktu, że dziedziczenie w JavaScripcie nie jest jawne, tylko emulowane. Oznacza to, że interpreter nie obsługuje wszystkich szczegółów związanych z dziedzicze- niem. Zadaniem dla programisty jest obsługa dziedziczenia w sposób najbardziej adekwat- ny do okoliczności. Maskowanie obiektów O maskowaniu obiektów nie myślano jeszcze, kiedy opracowywano pierwszą wersję EC- MAScriptu. Koncepcja ta ewoluowała, w miarę jak programiści coraz lepiej rozumieli, jak tak naprawdę działają funkcje i, w szczególności, jak posługiwać się słowem this w kon- tekście funkcji. Rozumowanie jest następujące: konstruktor przypisuje wszystkie właściwości i metody (przy deklarowaniu klas wzorcem konstruktora) słowem this. Ponieważ konstruktor to po prostu funkcja, można uczynić konstruktor klasy ClassA metodą klasy ClassB i ją wywołać. ClassB zostanie wówczas wyposażona we wszystkie właściwości i metody zdefiniowane w kon- struktorze klasy ClassA. Na przykład, klasy ClassA i ClassB można zdefiniować następująco: function ClassA(sColor) { this.sColor = sColor; this.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; } function ClassB(sColor) { } Jak zapewne pamiętasz, słowo kluczowe this wskazuje na bieżąco tworzony w konstrukto- rze obiekt. Jednak w metodzie this wskazuje obiekt, do którego metoda należy. Zgodnie z omawianą teorią stworzenie klasy ClassA jako normalnej funkcji, a nie jako konstruktora, tworzy pewien rodzaj dziedziczenia. Można to zrobić w konstruktorze klasy ClassB tak: function ClassB(sColor) { this.newMethod = ClassA; this.newMethod(sColor); delete this.newMethod; }
132 JavaScript. Zaawansowane programowanie W kodzie tym metoda newMethod jest przypisywana do ClassA (pamiętaj, że nazwa funkcji jest tylko wskaźnikiem na nią). Następnie metoda ta jest wywoływana poprzez przekazanie argumentu sColor z konstruktora klasy ClassB. Ostatni wiersz kodu usuwa referencję do klasy ClassA, aby nie można jej było później wywołać. Wszystkie nowe właściwości i metody muszą być dodane po wierszu, który usuwa nową meto- dę. W innym przypadku narażamy się na ryzyko nadpisania nowych właściwości i metod tymi pochodzącymi z nadklasy: function ClassB(sColor, sName) { this.newMethod = ClassA; this.newMethod(sColor); delete this.newMethod; this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Aby dowieść, że to działa, możemy uruchomić następujący przykład: var oObjA = new ClassA("czerwony"); var oObjB = new ClassB("niebieski", "Mikołaj"); oObjA.sayColor(); oObjB.sayColor(); oObjB.sayName(); Co ciekawe, maskowanie obiektów pozwala na stosowanie dziedziczenia wielokrotnego, co oznacza, że klasa może być potomkiem kilku nadklas. Dziedziczenie wielokrotne jest reprezentowane w UML tak, jak widać na rysunku 4.2. Rysunek 4.2. Jeżeli na przykład istnieją dwie klasy ClassX i ClassY, a chcemy, by klasa ClassZ była po- tomkiem obu tych klas, to możemy napisać: function ClassZ() { this.newMethod = ClassX; this.newMethod(); delete this.newMethod; this.newMethod = ClassY;
Rozdział 4. Dziedziczenie 133 this.newMethod(); delete this.newMethod; } Minusem jest to, że jeśli klasy ClassX i ClassY mają właściwości lub metody o tej samej na- zwie, to ClassY ma pierwszeństwo, ponieważ dziedziczenie cech po niej następuje później. Poza tym drobnym problemem dziedziczenie wielokrotne poprzez maskowanie obiektów jest proste. Ponieważ te metoda dziedziczenia zrodziła się „w praniu”, trzecia edycja ECMAScriptu wprowadza dwie nowe metody obiektu Function: call() i apply(). Metoda call() Metoda call() jest najbardziej podobna do klasycznej metody maskowania obiektów. Jej pierwszy argument to obiekt, który ma wskazywać this. Wszystkie pozostałe argumenty są przekazywane bezpośrednio do samej funkcji. Na przykład: function sayColor(sPrefix, sSuffix) { alert(sPrefix + this.sColor + sSuffix); }; var oObj = new Object(); oObj.sColor = "czerwony"; // wyświetla "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. " sayColor.call(oObj, "Kolorem jest ", ". Naprawdę ładny kolor. "); W tym przykładzie funkcja sayColor() została zdefiniowana poza obiektem i wskazuje na sło- wo this, mimo że nie została związana z żadnym obiektem. Obiektowi oObj nadano właściwość sColor o wartości "czerwony". W wywołaniu call() pierwszym argumentem jest oObj, co wskazuje, że słowo this w obrębie sayColor() powinno wskazywać wartość oObj. Drugi i trzeci argument to ciągi znakowe. Odpowiadają one argumentom sPrefix i sSuffix funkcji sayColor(), w efekcie wyświetlony zostaje tekst "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. ". Aby wykorzystać to w schemacie dziedziczenia poprzez maskowanie obiektów, wystarczy zastąpić trzy wiersze, które przypisują, wywołują i usuwają nową metodę: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.call(this, sColor); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } W tym przypadku chcemy, by słowo kluczowe this w ClassA odpowiadało nowo utworzo- nemu obiektowi ClassB, przesyłamy je więc jako pierwszy argument. Drugi argument to sColor, tylko jeden dla każdej z klas.
134 JavaScript. Zaawansowane programowanie Metoda apply() Metoda apply() pobiera dwa argumenty: obiekt, który ma wskazywać this i tablicę argu- mentów do przesłania do funkcji. Na przykład: function sayColor(sPrefix, sSuffix) { alert(sPrefix + this.sColor + sSuffix); }; var oObj = new Object(); oObj.sColor = "czerwony"; // wyświetla "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. " sayColor.apply(oObj, new Array("Kolorem jest ",". Naprawdę ładny kolor. ")); Przykład jest taki sam jak poprzednio, ale tym razem wywoływana jest metoda apply(). W wy- wołaniu pierwszym argumentem pozostaje oObj, który dalej wskazuje, że słowo this w funkcji sayColor() ma mieć przypisaną wartość oObj. Drugi argument to tablica składająca się z dwóch ciągów, które odpowiadają argumentom sPrefix i sSuffix funkcji sayColor(). Efektem jest ponownie wyświetlenie tekstu "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. ". Tę metodę również można użyć w miejsce trzech wierszy przypisujących, wywołujących i usuwających nową metodę: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.apply(this, new Array(sColor)); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Ponownie przesyłamy this jako pierwszy argument. Drugi argument to tablica z tylko jedną wartością sColor. Zamiast tego, możemy jako drugi argument metody apply() przesłać cały obiekt arguments klasy ClassB: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.apply(this, arguments); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Oczywiście, przesyłanie obiektu reprezentującego argumenty działa tylko wówczas, kiedy kolejność argumentów w konstruktorze nadklasy jest dokładnie taka sama jak kolejność ar- gumentów w podklasie. Jeżeli tak nie jest, trzeba stworzyć odrębną tablicę, aby umieścić w niej argumenty w dobrej kolejności. Można też posłużyć się wówczas metodą call().
Rozdział 4. Dziedziczenie 135 Wiązanie łańcuchowe prototypów Formą dziedziczenia, jaka w zamyśle miała być używana w języku ECMAScript, było wią- zanie łańcuchowe prototypów. W poprzednim rozdziale przedstawiłem wzorzec prototypu służący do definiowania klas. Wiązanie łańcuchowe prototypów jest rozszerzeniem tego wzorca o ciekawy przepis na realizację dziedziczenia. W poprzednim rozdziale dowiedziałeś się, że obiekt prototype jest szablonem, na którym opiera się obiekt w chwili tworzenia egzemplarza. Przypomnijmy w skrócie: wszelkie wła- ściwości i metody obiektu prototype będą przesyłane do wszystkich egzemplarzy tej klasy. Wiązanie łańcuchowe prototypów wykorzystuje tę możliwość, by urzeczywistnić dziedziczenie. Gdyby klasy z poprzedniego przykładu zdefiniować na nowo, posługując się wzorcem prototypu, wyglądałyby następująco: function ClassA() { } ClassA.prototype.sColor = "czerwony"; ClassA.prototype.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; function ClassB() { } ClassB.prototype = new ClassA(); Cała magia wiązania łańcuchowego prototypów ujawnia się w wyróżnionym, powyższym wierszu. Sprawiamy tu, że właściwość prototype klasy ClassB staje się egzemplarzem klasy ClassA. Ma to sens, ponieważ zależy nam na wszystkich właściwościach i metodach ClassB, ale nie chcemy przypisywać każdej z osobna do właściwości prototype klasy ClassB. Czyż istnieje lepszy sposób niż przekształcenie prototype w egzemplarz klasy ClassA? Jak widać, w wywołaniu konstruktora ClassA nie przesłano żadnego parametru. Jest to norma w przypadku wiązania łańcuchowego prototypów. Musimy więc zadbać o to, by konstruktor działał poprawnie bez żadnych argumentów. Podobnie jak przy maskowaniu, wszelkie nowe właściwości i metody podklasy muszą być definiowane po przypisaniu właściwości property, ponieważ wszystkie metody przypisane wcześniej zostaną usunięte. Dlaczego? Jako że właściwość property jest w całości zastę- powana nowym obiektem, pierwotny obiekt, do którego dodawaliśmy metody, jest nisz- czony. Tak więc kod dodający właściwość sName i metodę sayName() do klasy ClassB po- winien wyglądać tak: function ClassB() { } ClassB.prototype = new ClassA(); ClassB.prototype.sName = ""; ClassB.prototype.sayName = function () { alert(this.sName); };
136 JavaScript. Zaawansowane programowanie Kod ten można przetestować, uruchamiając następujący przykład: var oObjA = new ClassA(); var oObjB = new ClassB(); oObjA.sColor = "czerwony"; oObjB.sColor = "niebieski"; oObjB.sName = "Mikołaj"; oObjA.sayColor(); oObjB.sayColor(); oObjB.sayName(); Dodatkowo przy wiązaniu łańcuchowym prototypów operator instanceof działa w dość uni- kalny sposób. Dla wszystkich egzemplarzy ClassB operator instanceof zwraca true zarówno dla ClassA, jak i dla ClassB. Na przykład: var oObjB = new ClassB(); alert(oObjB instanceof ClassA); // wyświetla "true" alert(oObjB instanceof ClassB); // wyświetla "true" W świecie luźnej kontroli typów, jaka obowiązuje w języku ECMAScript, jest to niezwykle przydatne narzędzie, które nie jest dostępne, gdy posługujemy się maskowaniem obiektów. Minusem wiązania łańcuchowego prototypów jest brak obsługi dziedziczenia wielokrotne- go. Jak zapewne pamiętasz, wiązanie łańcuchowe polega na nadpisaniu właściwości proto- type klasy innym typem obiektu. Metoda hybrydowa Dziedziczenie poprzez maskowanie obiektów posługuje się przy definiowaniu klas wzorcem konstruktora, nie korzystając w ogóle z prototypów. Główny problem polega tu na tym, że musimy użyć wzorca konstruktora, który (o czym przekonałeś się w poprzednim rozdziale) nie jest optymalny. Jeżeli z kolei zastosujemy wiązanie łańcuchowe prototypów, tracimy możliwość posługiwania się konstruktorami z argumentami. Jak radzą sobie z tym programi- ści? Odpowiedź jest prosta: stosują obydwie metody. W poprzednim rozdziale dowiedziałeś się, że najlepszy sposób na tworzenie klas polega na stosowaniu wzorca konstruktora do definiowania właściwości i wzorca prototypu do definio- wania metod. To samo dotyczy dziedziczenia — używamy maskowania do dziedziczenia właściwości od konstruktora i wiązania łańcuchowego prototypów, by dziedziczyć metody po obiekcie prototype. Spójrzmy na poprzedni przykład napisany od nowa przy użyciu oby- dwu metod dziedziczenia: function ClassA(sColor) { this.sColor = sColor; } ClassA.prototype.sayColor = function() { alert(this.sColor); }; function ClassB(sColor, sName) { ClassA.call(this, sColor); this.sName = sName;
Rozdział 4. Dziedziczenie 137 } ClassB.prototype = new ClassA(); ClassB.prototype.sayName = function () { alert(this.sName); }; W przykładzie tym dziedziczenie następuje w dwóch wyróżnionych wierszach. Najpierw w konstruktorze klasy ClassB używane jest maskowanie obiektów, aby odziedziczyć właści- wość sColor po klasie ClassA. W drugim wyróżnionym wierszu zastosowane zostało wiązanie łańcuchowe prototypów, by odziedziczyć metody klasy ClassA. Ponieważ metoda hybry- dowa korzysta z wiązania łańcuchowego prototypów, operator instanceof wciąż będzie działał poprawnie. Kod ten testuje następujący przykład: var oObjA = new ClassA("czerwony"); var oObjB = new ClassB("niebieski", "Mikołaj"); oObjA.sayColor(); // wyświetla "czerwony" oObjB.sayColor(); // wyświetla "niebieski" oObjB.sayName(); // wyświetla "Mikołaj" Bardziej praktyczny przykład Tworząc prawdziwe aplikacje lub witryny internetowe, raczej nie będziemy tworzyć klas o nazwach w rodzaju ClassA i ClassB. Bardziej prawdopodobne, że będziemy tworzyć klasy reprezentujące konkretne rzeczy, np. figury geometryczne. Jeżeli przypomnisz sobie przykład z figurami z początku tego rozdziału, uświadomisz sobie, że klasy reprezentujące wielokąt (Polygon), trójkąt (Triangle) i czworokąt (Rectangle) tworzą ciekawy zbiór danych do analizy. Tworzenie klasy bazowej Zastanówmy się najpierw nad klasą Polygon reprezentującą wielokąt. Jakie właściwości i meto- dy będą w niej konieczne? Po pierwsze, ważna jest informacja o liczbie boków, z jakich składa się wielokąt, należałoby więc wprowadzić właściwość iSides, która będzie liczbą całkowitą. Co jeszcze może być potrzebne wielokątowi? Możemy chcieć wyliczyć pole wie- lokąta, dodajmy więc metodę getArea(), która będzie je obliczać. Na rysunku 4.3 widać re- prezentację UML tej klasy: Rysunek 4.3. W UML właściwości reprezentowane są nazwą właściwości i typem, które pojawiają się w polu tuż pod nazwą klasy. Metody znajdują się pod właściwościami — w tym przypadku widoczna jest nazwa właściwości i typ wartości, jaką zwraca.
138 JavaScript. Zaawansowane programowanie W języku ECMAScript klasę tą można zapisać następująco: function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; } Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; Zauważ, że klasa Polygon sama w sobie nie jest na tyle konkretna, by można jej było uży- wać. Metoda getArea() zwraca 0, ponieważ pełni jedynie rolę miejsca na metody podklas, które ją zastąpią. Tworzenie podklas Zastanówmy się teraz nad klasą Triangle reprezentującą trójkąt. Trójkąt ma trzy boki, więc klasa ta musi zastąpić właściwość iSides klasy Polygon i ustalić jej wartość na 3. Metoda getArea() również musi być zastąpiona, by skorzystać ze wzoru na pole trójkąta, którym jest 1/2×podstawa×wysokość. Skąd jednak metoda weźmie wartości podstawy i wysokości? Ponieważ muszą zostać wprowadzone konkretne ich wartości, konieczne jest stworzenie właściwości iBase (podstawa) i iHeight (wysokość). Reprezentacja UML-u trójkąta widoczna jest na rysunku 4.4. Rysunek 4.4. Diagram ten ukazuje jedynie nowe właściwości i zastępowane przez klasę Triangle metody. Gdyby klasa Triangle nie definiowała własnej wersji getArea(), metoda ta nie zostałaby wymieniona na diagramie. Byłaby traktowana jako odziedziczona po klasie Polygon. Nieco lepiej wyjaśnia to kompletny diagram UML reprezentujący powiązania między klasami Polygon i Triangle (rysunek 4.5). Rysunek 4.5.
Rozdział 4. Dziedziczenie 139 W diagramach UML nigdy nie powtarza się metod odziedziczonych, chyba że zostały za- stąpione (lub przeładowane, co akurat w języku ECMAScript nie jest możliwe). Kod klasy Triangle wygląda następująco: function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; } Triangle.prototype = new Polygon(); Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Zwróćmy uwagę, że konstruktor klasy Triangle przyjmuje dwa argumenty, iBase i iHeight, mimo że konstruktor klasy Polygon przyjmuje tylko jeden argument iSides. Wynika to z faktu, że z góry wiadomo ile boków ma trójkąt i nie chcemy, aby programista mógł to zmieniać. Więc kiedy używamy maskowania obiektów liczba 3 jest przesyłana do konstruktora Polygon jako liczba boków dla tego obiektu. Następnie wartości iBase i iHeight są przypisywane do odpowiednich właściwości. Po zastosowaniu wiązania łańcuchowego prototypów do dziedziczenia metod klasa Triangle zastępuje metodę getArea() własną, by udostępnić wzór na pole trójkąta. Ostatnia klasa to Rectangle, reprezentująca czworokąt, która również jest potomkiem klasy Polygon. Czworokąty mają cztery boki, a ich pole oblicza się, mnożąc długość przez szero- kość, które są dwoma właściwościami, jakie musi wprowadzić klasa Rectangle. Na diagramie UML klasa ta pojawia się obok klasy Triangle, ponieważ dla obu tych klas nadklasą jest Polygon (patrz: rysunek 4.6). Rysunek 4.6. Kod ECMAScript klasy Rectangle wygląda następująco: function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength;
140 JavaScript. Zaawansowane programowanie this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype = new Polygon(); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Zwróć uwagę, że konstruktor klasy Rectangle również nie przyjmuje iSides jako argu- mentu i ponownie wartość stała (4) zostaje przesłana wprost do konstruktora klasy Polygon. Również na podobieństwo Triangle, klasa Rectangle wprowadza dwie nowe właściwości jako argumenty dla konstruktora i zastępuje metodę getArea() własną wersją. Testowanie kodu Stworzony dla tego przykładu kod klas można przetestować, uruchamiając następujący przykład: var oTriangle = new Triangle(12, 4); var oRectangle = new Rectangle(22, 10); alert(oTriangle.iSides); // wyświetla "3" alert(oTriangle.getArea()); // wyświetla "24" alert(oRectangle.iSides); // wyświetla "4" alert(oRectangle.getArea()); // wyświetla "220" Kod ten tworzy trójkąt o podstawie 12 i wysokości 4 oraz prostokąt o długości 22 i szeroko- ści 10. Następnie wyświetlane są liczby boków i pola dla każdej figury, aby dowieść, że właściwość iSides została poprawnie ustawiona i że metoda getArea() zwraca stosowne wartości. Pole trójkąta powinno wynosić 24, a pole prostokąta 220. Co z dynamicznymi prototypami? W poprzednim przykładzie zastosowano wzorzec hybrydowy konstruktor-prototyp do defi- niowania obiektów, aby ukazać dziedziczenie, ale czy będzie to działać również z dynamicz- nymi prototypami? Otóż nie. Dziedziczenie nie działa z dynamicznymi prototypami z uwagi na unikatową naturę obiektu prototype. Spójrzmy na następujący kod (który jest nieprawidłowy, ale mimo to warto go prze- studiować): function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; if (typeof Polygon._initialized == "undefined") { Polygon.prototype.getArea = function() { return 0; };
Rozdział 4. Dziedziczenie 141 Polygon._initialized = true; } } function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype = new Polygon(); Triangle.prototype.getArea = function() { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } W powyższym kodzie widzimy klasy Polygon i Triangle zdefiniowane przy użyciu dyna- micznych prototypów. Błąd tkwi w wyróżnionym wierszu, w którym tworzony jest Triangle. prototype. Z logicznego punktu widzenia miejsce tworzenia prototypu jest dobre, ale funk- cjonalnie kod nie będzie działać. Dokładnie chodzi o to, że w chwili wykonywania tego kodu, obiekt ten będzie już stworzony i związany z oryginalnym obiektem prototype. Mi- mo że zmiany w obiekcie prototypu zostaną uwzględnione prawidłowo dzięki mechani- zmowi „bardzo późnego wiązania”, zastąpienie obiektu prototype nie będzie miało wpływu na ten obiekt. Zmiany zostaną uwzględnione tylko w tworzonych później egzemplarzach obiektu, a pierwszy egzemplarz pozostanie niepoprawny. Aby prawidłowo korzystać z dynamicznych prototypów i dziedziczenia, konieczne jest przypisanie nowego obiektu prototype poza obszarem konstruktora: function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } Triangle.prototype = new Polygon(); Kod ten działa, ponieważ obiekt prototype zostaje przypisany, zanim powstaną jakiekol- wiek egzemplarze obiektów. Niestety oznacza to, że kod nie będzie w pełni zhermetyzowa- ny w konstruktorze, a w końcu właśnie to jest głównym celem metody dynamicznych pro- totypów.
142 JavaScript. Zaawansowane programowanie Alternatywne wzorce dziedziczenia Z uwagi na ograniczenia możliwości realizacji dziedziczenia w języku ECMAScript (cho- ciażby wynikające z braku zakresu prywatnego i braku łatwego dostępu do metod nadklasy), programiści z całego świata stale próbują eksperymentować z kodem, szukając własnych sposobów na implementację dziedziczenia. W tym punkcie przyjrzymy się kilku alternaty- wom dla standardowych wzorców dziedziczenia w języku ECMAScript. zInherit Wiązanie łańcuchowe prototypów w istocie kopiuje wszystkie metody z obiektu do obiektu reprezentującego prototyp klasy (prototype). A może istnieje inny sposób osiągnięcia tego efektu? Otóż istnieje. Za pomocą biblioteki zInherit (dostępnej pod adresem http://www. nczonline.net/downloads) możliwa jest realizacja dziedziczenia metod bez korzystania z wią- zania łańcuchowego prototypów. Ta niewielka biblioteka obsługuje wszystkie współczesne przeglądarki (Mozilla, IE, Opera, Safari) oraz niektóre starsze (Netscape 4.x, IE/Mac). Aby móc korzystać z biblioteki zInherit, trzeba dołączyć plik zinherit.js znacznikiem <script/>. Dołączanie zewnętrznych plików JavaScriptu zostało omówione szczegółowo w rozdziale 5., „JavaScript w przeglądarce”. Biblioteka zInherit dodaje do klasy Object dwie metody: inheritFrom() i instanceOf(). Metoda inheritFrom() zajmuje się „pracą fizyczną”, kopiując metody z danej klasy. Oto wiersz kodu, który realizuje dziedziczenie metod klasy ClassA przez klasę ClassB, używając wią- zania łańcuchowego prototypów: ClassB.prototype = new ClassA(); Wiersz ten można zastąpić teraz następującym: ClassB.prototype.inheritFrom(ClassA); Metoda inheritFrom() przyjmuje jeden argument, będący nazwą klasy, z której mają być skopiowane metody. Zauważmy, że w odróżnieniu od wiązania łańcuchowego prototypów ten wzorzec nie tworzy nawet nowego egzemplarza klasy, z której dziedziczy, sprawiając że proces jest bezpieczniejszy, a programista nie musi przejmować się argumentami dla kon- struktora. Wywołanie metody inheritFrom() musi następować dokładnie tam, gdzie normalnie następuje przypisanie prototypu, aby dziedziczenie mogło działać poprawnie. Metoda instanceOf() zastępuje operator instanceof. Ponieważ wzorzec ten nie korzysta w ogóle z wiązania łańcuchowego prototypów, poniższy wiersz kodu nie będzie działać: ClassB instanceof ClassA Rekompensuje to metoda instanceOf(), współpracując z inheritFrom() i śledząc wszystkie nadklasy: ClassB.instanceOf(ClassA);
Rozdział 4. Dziedziczenie 143 Wielokąty kontratakują Cały przykład z wielokątami można przepisać, korzystając z biblioteki zInherit, zastępując w nim tylko dwa wiersze (wyróżnione): function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; } Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; } Triangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Aby przetestować ten kod, możemy posłużyć się tym samym przykładem co wcześniej, do- dając kilka dodatkowych wierszy testujących metodę instanceOf(): var oTriangle = new Triangle(12, 4); var oRectangle = new Rectangle(22, 10); alert(oTriangle.iSides); alert(oTriangle.getArea()); alert(oRectangle.iSides); alert(oRectangle.getArea()); alert(oTriangle.instanceOf(Triangle)); // wyświetla "true" alert(oTriangle.instanceOf(Polygon)); // wyświetla "true" alert(oRectangle.instanceOf(Rectangle)); // wyświetla "true" alert(oRectangle.instanceOf(Polygon)); // wyświetla "true" Ostatnie cztery wiersze testują metodę instanceOf() i w każdym przypadku powinny zwrócić true.
144 JavaScript. Zaawansowane programowanie Obsługa metody prototypów dynamicznych Jak już wspomniano, wiązania łańcuchowego prototypów nie da się zastosować z zachowa- niem ducha metody prototypów dynamicznych, który sprowadza się do utrzymaniu całego kodu klasy w obrębie konstruktora. Biblioteka zInherit poprawia ten problem, umożliwiając wywoływanie metody inheritFrom() z wnętrza konstruktora. Spójrzmy na użyty wcześniej przykład klas wielokątów zapisanych metodą prototypów dy- namicznych, tym razem uzupełniony o możliwości biblioteki zInherit: function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; if (typeof Polygon._initialized == "undefined") { Polygon.prototype.getArea = function() { return 0; }; Polygon._initialized = true; } } function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Triangle.prototype.getArea = function() { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; if (typeof Rectangle._initialized == "undefined") { Rectangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Rectangle._initialized = true; } }
Rozdział 4. Dziedziczenie 145 Dwa wyróżnione wiersze w powyższym kodzie implementują dziedziczenie klasy Polygon dla dwóch potomków — klas Triangle i Rectangle. Kod działa, ponieważ tym razem obiekt prototype nie został nadpisany, co wynika z zastosowania metody inheritFrom(). Dodano do niego tylko metody. Tym sposobem możliwe jest ominięcie ograniczeń wiąza- nia łańcuchowego prototypów i zaimplementowanie prototypów dynamiczne zgodnie z du- chem tego wzorca. Obsługa wielokrotnego dziedziczenia Jedną z najbardziej przydatnych możliwości biblioteki zInherit jest obsługa dziedziczenia wielokrotnego, które nie jest dostępne przy stosowaniu wiązania łańcuchowego prototypów. Ponownie kluczowym czynnikiem, który to umożliwia, jest to, że inheritFrom() nie zastę- puje obiektu prototype. Aby dziedziczyć metody i właściwości, metoda inheritFrom() musi zostać użyta w powiąza- niu z maskowaniem obiektów. Weźmy następujący przykład: function ClassX() { this.sMessageX = "To jest komunikat X."; if (typeof ClassX._initialized == "undefined") { ClassX.prototype.sayMessageX = function() { alert(this.sMessageX); }; ClassX._initialized = true; } } function ClassY() { this.sMessageY = "To jest komunikat Y."; if (typeof ClassY._initialized == "undefined") { ClassY.prototype.sayMessageY = function () { alert(this.sMessageY); }; ClassY._initialized = true; } } ClassX i ClassY to małe klasy z jedną właściwością i jedną metodą. Powiedzmy, że stwo- rzyliśmy klasę ClassZ, która ma być potomkiem obu tych klas. Klasę tą można zdefiniować następująco: function ClassZ() { ClassX.apply(this); ClassY.apply(this); this.sMessageZ = "To jest komunikat Z."; if (typeof ClassZ._initialized == "undefined") {
146 JavaScript. Zaawansowane programowanie ClassZ.prototype.inheritFrom(ClassX); ClassZ.prototype.inheritFrom(ClassY); ClassZ.prototype.sayMessageZ = function () { alert(this.sMessageZ); }; ClassZ._initialized = true; } } Zwróćmy uwagę, że pierwsze dwa wyróżnione wiersze dziedziczą właściwości (metodą apply()), a dwa kolejne wyróżnione wiersze dziedziczą metody (metodą inheritFrom()). Jak już wspomniano, ważna jest kolejność, w jakiej następuje dziedziczenie i generalnie lepiej dziedziczyć metody w tej samej kolejności co właściwości (co oznacza, że jeżeli właściwości są dziedziczone przez klasę ClassX, a potem przez ClassY, to metody powinny być dziedzi- czone przez klasy w tej samej kolejności). Następujący kod testuje działanie przykładu z dziedziczeniem wielokrotnym: var oObjZ = new ClassZ(); oObjZ.sayMessageX(); // wyświetla "To jest komunikat X." oObjZ.sayMessageY(); // wyświetla "To jest komunikat Y." oObjZ.sayMessageZ(); // wyświetla "To jest komunikat Z." Powyższy kod wywołuje trzy metody: 1. Metoda sayMessageX(), odziedziczona po klasie ClassX, odwołuje się do właściwości sMessageX, także odziedziczonej po klasie ClassX. 2. Metoda sayMessageY(), odziedziczona po klasie ClassY, odwołuje się do właściwości sMessageY, także odziedziczonej po klasie ClassY. 3. Metoda sayMessageZ(), zdefiniowana w klasie ClassX, odwołuje się do właściwości sMessageZ, także zdefiniowanej w klasie ClassZ. Te trzy metody powinny wyświetlić odpowiednie komunikaty pobrane z odpowiednich właściwości, dowodząc, że dziedziczenie wielokrotne działa. xbObject Strona DevEdge należąca do Netscape’a (http://devedge.netscape.com) zawiera wiele przy- datnych informacji i narzędzi wspomagających pisanie skryptów dla programistów sieci WWW. Jedno z takich narzędzi to xbObject (można je pobrać pod adresem http://archive. bclary.com/xbProjects-docs/xbObject/), napisane przez Boba Clary’ego z firmy Netscape Communications w 2001 roku, kiedy pojawiła się przeglądarka Netscape 6 (Mozilla 0.6). Narzędzie współpracuje ze wszystkimi wersjami Mozilli, które pojawiły się od tamtego czasu oraz z innymi współcześnie używanymi przeglądarkami (IE, Opera, Safari).
Rozdział 4. Dziedziczenie 147 Przeznaczenie Narzędzie xbObject ma z założenia udostępniać lepszy model obiektowy w języku Java- Script, umożliwiający nie tylko dziedziczenie, ale również przeładowywanie metod oraz możliwość wywoływanie metod nadklasy. W tym celu xbObject wymaga przejścia przez kilka kroków. Na początek musimy zarejestrować klasę i przy okazji zdefiniować, której klasy ma być potomkiem. Wymaga to następującego wywołania: _classes.registerClass("Nazwa_Podklasy", "Nazwa_Nadklasy"); Nazwy podklasy i nadklasy są tu przesyłane jako ciągi znakowe, a nie jako wskaźniki do swoich konstruktorów. Wywołanie to musi następować przed konstruktorem danej podklasy. Można też wywołać registerClass() z jednym tylko argumentem, jeżeli nowa klasa nie jest potomkiem żadnej innej klasy. Drugi krok to wywołanie w obrębie konstruktora metody defineClass(), z przesłaniem na- zwy klasy oraz wskaźnika na coś, co Clary nazywa funkcją prototypową, służącą do ini- cjalizacji wszystkich właściwości i metod obiektu (o tym później). Na przykład: _classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); function prototypeFunction() { // ... } } Jak widać, funkcja prototypowa (nazwana tu prototypeFunction()) pojawia się w treści konstruktora. Jej głównym celem jest przypisanie wszystkich metod do klasy w stosownym czasie (w tym sensie działa jak dynamiczne prototypy). Kolejny krok (jak dotąd trzeci) to wywołanie metody init() dla klasy. Metoda ta jest od- powiedzialna za ustawienie wszystkich właściwości dla klasy i musi przyjmować takie sa- me argumenty jak sam konstruktor. Zgodnie z konwencją metoda init() jest wywoływana zawsze po wywołaniu metody defineClass(). Na przykład: _classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); this.init(sColor); function prototypeFunction() { ClassA.prototype.init = function (sColor) { this.parentMethod("init"); this.sColor = sColor;
148 JavaScript. Zaawansowane programowanie }; } } Widzimy tu metodę parentMethod() wywoływaną w metodzie init(). W ten właśnie spo- sób xbObject umożliwia klasom wywoływanie metod nadklasy. Metoda parentMethod() przyjmuje dowolną ilość argumentów, ale pierwszy argument jest zawsze nazwą metody klasy nadrzędnej, która ma być wywołana (argument ten musi być ciągiem, a nie wskaźni- kiem funkcji). Wszystkie następne argumenty zostaną przesłane do metody nadklasy. W tym przypadku najpierw wywoływana jest metoda init() nadklasy, co jest wymagane dla działania xbObject. Mimo że klasa ClassA nie rejestrowała żadnej nadklasy, xbObject tworzy domyślną nadklasę dla wszystkich klas i stamtąd właśnie pochodzi metoda init() z nadklasy. Czwarty i ostatni krok polega na dodaniu metod innej klasy w obrębie funkcji prototypowej: classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); this.init(sColor); function prototypeFunction() { ClassA.prototype.init = function (sColor) { this.parentMethod("init"); this.sColor = sColor; }; ClassA.prototype.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; } } Teraz możemy w normalny sposób stworzyć egzemplarz klasy ClassA: var oObjA = new ClassA("czerwony"); oObjA.sayColor(); // wyświetla "czerwony" Wielokąty — ostateczna rozgrywka W tym momencie pewnie zastanawiasz się, czy będziesz miał okazję ujrzeć przykład z wielokątami przerobiony za pomocą xbObject. Jak najbardziej! Na początku poprawiamy klasę Polygon, co jest bardzo proste: _classes.registerClass("Polygon"); function Polygon(iSides) { _classes.defineClass("Polygon", prototypeFunction);
Rozdział 4. Dziedziczenie 149 this.init(iSides); function prototypeFunction() { Polygon.prototype.init = function(iSides) { this.parentMethod("init"); this.iSides = iSides; }; Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; } } Teraz przepisujemy klasę Triangle i czujemy w tym przykładzie pierwszy smak prawdzi- wego dziedziczenia: _classes.registerClass("Triangle", "Polygon"); function Triangle(iBase, iHeight) { _classes.defineClass("Triangle", prototypeFunction); this.init(iBase,iHeight); function prototypeFunction() { Triangle.prototype.init = function(iBase, iHeight) { this.parentMethod("init", 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; }; Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; } } Zwróćmy uwagę na wywołanie registerClass() tuż przed konstruktorem, gdzie tworzone jest powiązanie dziedziczne. Dodatkowo w pierwszym wierszu metody init() wywoływana jest metoda init() nadklasy (Polygon) z argumentem 3, który ustawia właściwość iSides na 3. Poza tym metoda init() jest bardzo podobna: prosty konstruktor przypisujący iBase i iHeight. Klasa Rectangle wygląda ostatecznie bardzo podobnie do klasy Triangle: _classes.registerClass("Rectangle", "Polygon"); function Rectangle(iLength, iWidth) { _classes.defineClass("Rectangle", prototypeFunction); this.init(iLength, iWidth);
150 JavaScript. Zaawansowane programowanie function prototypeFunction() { Rectangle.prototype.init = function(iLength, iWidth) { this.parentMethod("init", 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; } } Podstawowa różnica między tą klasą a klasą Triangle (poza innymi wywołaniami regi- sterClass() i defineClass()) to wywołanie metody init() z nadklasy z argumentem 4. Poza tym dodane zostały właściwości iLength i iWidth i zastąpiona została metoda getArea(). Podsumowanie W rozdziale tym zapoznałeś się z koncepcją dziedziczenia w języku ECMAScript (a tym samym w JavaScripcie) korzystającego z maskowania obiektów i wiązania łańcuchowego prototypów. Dowiedziałeś się też, że łączne stosowanie tych metod jest optymalnym sposobem na stworzenie struktury dziedzicznej klas. Przedstawiono tu też dwie alternatywne metody uzyskiwania dziedziczenia: zInherit i xbObject. Te darmowe biblioteki JavaScriptu dostępne do pobrania w internecie wprowadzają nowe i inne możliwości tworzenia struktur dziedzicznych. W ten sposób kończę omawianie ECMAScriptu — rdzenia języka JavaScript. W następnych rozdziałach, opierając się na tym fundamencie, będziesz poznawał bardziej specyficzne dla sieci WWW aspekty tego języka.

More Related Content

PDF
JavaScript. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
AJAX i PHP. Tworzenie interaktywnych aplikacji internetowych
Wydawnictwo Helion
 
PDF
HTML, XHTML i CSS. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript. Rozmówki
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Java. Usługi WWW. Vademecum profesjonalisty
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Wydanie drugie. Vademecum profesjonalisty
Wydawnictwo Helion
 
PDF
CSS i Ajax. Strony WWW zgodne ze standardami sieciowymi W3C
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
AJAX i PHP. Tworzenie interaktywnych aplikacji internetowych
Wydawnictwo Helion
 
HTML, XHTML i CSS. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Rozmówki
Wydawnictwo Helion
 
Java. Usługi WWW. Vademecum profesjonalisty
Wydawnictwo Helion
 
PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Wydanie drugie. Vademecum profesjonalisty
Wydawnictwo Helion
 
CSS i Ajax. Strony WWW zgodne ze standardami sieciowymi W3C
Wydawnictwo Helion
 

What's hot (8)

PDF
JavaScript i DHTML. Receptury
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Adobe Dreamweaver CS3 z ASP, ColdFusion i PHP. Oficjalny podręcznik
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Zwiększ szybkość! Optymalizacja serwisów internetowych
Wydawnictwo Helion
 
PDF
XHTML i CSS. Dostępne witryny internetowe
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PHP i MySQL. Dynamiczne strony WWW. Szybki start
Wydawnictwo Helion
 
PDF
AJAX w mgnieniu oka
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Macromedia Dreamweaver 8. Oficjalny podręcznik
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Tworzenie stron WWW. Biblia. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript i DHTML. Receptury
Wydawnictwo Helion
 
Adobe Dreamweaver CS3 z ASP, ColdFusion i PHP. Oficjalny podręcznik
Wydawnictwo Helion
 
Zwiększ szybkość! Optymalizacja serwisów internetowych
Wydawnictwo Helion
 
XHTML i CSS. Dostępne witryny internetowe
Wydawnictwo Helion
 
PHP i MySQL. Dynamiczne strony WWW. Szybki start
Wydawnictwo Helion
 
AJAX w mgnieniu oka
Wydawnictwo Helion
 
Macromedia Dreamweaver 8. Oficjalny podręcznik
Wydawnictwo Helion
 
Tworzenie stron WWW. Biblia. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
Ad

Viewers also liked (6)

PDF
Prime Minister Rajoy on Spanish banks bailout; ransom or loan?
Aleix Cuberes i Diaz
 
PPT
Vansda Bod Presentation
Parth Sejpal
 
PPTX
Mytc outubro
MYTRAVELECASH
 
PDF
Seminário Teoria Eletromagnética - Eletrostática
Samara Brito
 
PPTX
5 sayings grammar practice
Brett Vaden
 
PDF
Dangs
Vibrant Gujarat Summit
 
Prime Minister Rajoy on Spanish banks bailout; ransom or loan?
Aleix Cuberes i Diaz
 
Vansda Bod Presentation
Parth Sejpal
 
Mytc outubro
MYTRAVELECASH
 
Seminário Teoria Eletromagnética - Eletrostática
Samara Brito
 
5 sayings grammar practice
Brett Vaden
 
Dangs
Vibrant Gujarat Summit
 
Ad

Similar to JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie (20)

PDF
JavaScript. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript dla każdego. Wydanie IV
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Po prostu JavaScript i Ajax. Wydanie VI
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript. Ćwiczenia praktyczne. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript - przykłady. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Ajax. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Serwisy internetowe. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Ajax. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Po prostu Java 2
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PHP5. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
101 praktycznych skryptów na stronę WWW. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Po prostu PHP. Techniki zaawansowane
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Praktyczny kurs Java
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Ajax. Wzorce i najlepsze rozwiązania
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Ajax w akcji
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Spring. Zapiski programisty
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PHP w mgnieniu oka
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PHP5. Tajniki programowania
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript dla każdego. Wydanie IV
Wydawnictwo Helion
 
Po prostu JavaScript i Ajax. Wydanie VI
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Ćwiczenia praktyczne. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript - przykłady. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Wydawnictwo Helion
 
Ajax. Biblia
Wydawnictwo Helion
 
Serwisy internetowe. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Ajax. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Po prostu Java 2
Wydawnictwo Helion
 
PHP5. Zaawansowane programowanie
Wydawnictwo Helion
 
101 praktycznych skryptów na stronę WWW. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
Po prostu PHP. Techniki zaawansowane
Wydawnictwo Helion
 
Praktyczny kurs Java
Wydawnictwo Helion
 
Ajax. Wzorce i najlepsze rozwiązania
Wydawnictwo Helion
 
Ajax w akcji
Wydawnictwo Helion
 
Spring. Zapiski programisty
Wydawnictwo Helion
 
PHP w mgnieniu oka
Wydawnictwo Helion
 
PHP5. Tajniki programowania
Wydawnictwo Helion
 

More from Wydawnictwo Helion (20)

PDF
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Access w biurze i nie tylko
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Wydawnictwo Helion
 
PDF
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Makrofotografia. Magia szczegółu
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Windows PowerShell. Podstawy
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
PDF
JavaScript. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Access 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Word 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Wydawnictwo Helion
 
PDF
AutoCAD 2008 i 2008 PL
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Bazy danych. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Inventor. Pierwsze kroki
Wydawnictwo Helion
 
PDF
Serwer SQL 2008. Administracja i programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Wydawnictwo Helion
 
Access w biurze i nie tylko
Wydawnictwo Helion
 
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Wydawnictwo Helion
 
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
Wydawnictwo Helion
 
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Wydawnictwo Helion
 
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
Makrofotografia. Magia szczegółu
Wydawnictwo Helion
 
Windows PowerShell. Podstawy
Wydawnictwo Helion
 
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Access 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Word 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Wydawnictwo Helion
 
AutoCAD 2008 i 2008 PL
Wydawnictwo Helion
 
Bazy danych. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
Inventor. Pierwsze kroki
Wydawnictwo Helion
 
Serwer SQL 2008. Administracja i programowanie
Wydawnictwo Helion
 

JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie

  • 1. IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ JavaScript dla webmasterów. SPIS TREŒCI Zaawansowane programowanie Autor: Nicholas C. Zakas KATALOG KSI¥¯EK T³umaczenie: Jaros³aw Dobrzañski (wstêp, rozdz. 1 – 8), Krzysztof Czupryñski (rozdz. 9), Daniel Kaczmarek KATALOG ONLINE (rozdz. 10 – 20) ISBN: 83-246-0280-1 ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG Tytu³ orygina³u: Professional JavaScript for Web Developers Format: B5, stron: 660 TWÓJ KOSZYK DODAJ DO KOSZYKA Kompendium wiedzy na temat jêzyka JavaScript • Model DOM i programowanie obiektowe • Tworzenie dynamicznych interfejsów u¿ytkownika CENNIK I INFORMACJE • Mechanizmy komunikacji klient-serwer JavaScript to jêzyk programowania interpretowany po stronie przegl¹darki ZAMÓW INFORMACJE i wykorzystywany do tworzenia elementów stron WWW. Opracowany w firmie O NOWOŒCIACH Netscape, pocz¹tkowo s³u¿y³ wy³¹cznie do weryfikowania poprawnoœci danych wprowadzanych w formularzach. Dziœ ma znacznie szersze zastosowania. Przede ZAMÓW CENNIK wszystkim pozwala wzbogaciæ stronê WWW o elementy niedostêpne w „czystym” HTML, a jego najnowsze wersje umo¿liwiaj¹ korzystanie z dokumentów XML oraz komunikacjê z us³ugami sieciowymi. Z tego wzglêdu JavaScript jest niemal CZYTELNIA nieod³¹cznym elementem nowoczesnej witryny internetowej. FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE Ksi¹¿ka „JavaScript dla webmasterów. Zaawansowane programowanie” to podrêcznik opisuj¹cy wszystkie mo¿liwoœci jêzyka JavaScript. Przedstawia jego historiê i pokazuje, jak rozwi¹zywaæ problemy, przed którymi czêsto staj¹ twórcy witryn i aplikacji WWW. W ksi¹¿ce opisano kluczowe elementy jêzyka, takie jak zdarzenia, wyra¿enia regularne oraz metody identyfikacji przegl¹darki WWW i interakcji z ni¹, umo¿liwiaj¹ce tworzenie dynamicznych interfejsów u¿ytkownika. Scharakteryzowano sposoby rozszerzania jêzyka JavaScript oraz techniki budowania mechanizmów komunikacji miêdzy klientem i serwerem bez u¿ywania elementów poœrednicz¹cych. • Podstawowe elementy ECMAScript • Zasady programowania obiektowego • Osadzanie elementów JavaScript w kodzie strony WWW • Hierarchia modelu DOM Wydawnictwo Helion • Korzystanie z wyra¿eñ regularnych ul. Chopina 6 • Detekcja typu przegl¹darki i systemu operacyjnego 44-100 Gliwice • Obs³uga zdarzeñ tel. (32)230-98-63 • Kontrola poprawnoœci danych z formularzy e-mail: helion@helion.pl • Wykorzystywanie elementów jêzyka XML • Komunikacja miêdzy przegl¹dark¹ i serwerem oraz us³ugi sieciowe • Bezpieczeñstwo aplikacji JavaScript Jeœli chcesz, aby Twoje aplikacje WWW dzia³a³y szybciej, skorzystaj z mo¿liwoœci JavaScript
  • 2. Spis treści 2 O autorze ............................................................................................................................................... 15 2 Wstęp .................................................................................................................................................... 17 Rozdział 1. Czym jest JavaScript? ..........................................................................................................23 Krótka historia ............................................................................................................. 24 Implementacje JavaScriptu ........................................................................................... 25 ECMAScript ............................................................................................................ 25 Model DOM ............................................................................................................ 28 Model BOM ............................................................................................................ 31 Podsumowanie ............................................................................................................ 32 Rozdział 2. Podstawy ECMAScriptu ........................................................................................................33 Składnia ...................................................................................................................... 33 Zmienne ...................................................................................................................... 34 Słowa kluczowe ........................................................................................................... 37 Słowa zarezerwowane .................................................................................................. 37 Wartości proste i referencje .......................................................................................... 37 Typy proste .................................................................................................................. 38 Operator typeof ...................................................................................................... 39 Typ Undefined ........................................................................................................ 39 Typ Null ................................................................................................................. 40 Typ Boolean ........................................................................................................... 40 Typ Number ............................................................................................................ 41 Typ String ............................................................................................................... 43 Konwersje ................................................................................................................... 44 Konwersja na ciąg znakowy ..................................................................................... 44 Konwersja na liczbę ................................................................................................ 45 Rzutowanie typów ................................................................................................... 46 Typy referencyjne ......................................................................................................... 48 Klasa Object .......................................................................................................... 48 Klasa Boolean ........................................................................................................ 49 Klasa Number ........................................................................................................ 50 Klasa String ........................................................................................................... 51 Operator instanceof ................................................................................................ 55 Operatory .................................................................................................................... 55 Operatory jednoargumentowe .................................................................................. 55 Operatory bitowe .................................................................................................... 59 Operatory logiczne .................................................................................................. 65 Operatory multiplikatywne ........................................................................................ 69 Operatory addytywne ............................................................................................... 70
  • 3. 4 JavaScript. Zaawansowane programowanie Operatory porównujące ............................................................................................ 72 Operatory równości ................................................................................................. 73 Operator warunkowy ................................................................................................ 75 Operatory przypisania .............................................................................................. 75 Przecinek ............................................................................................................... 76 Instrukcje .................................................................................................................... 76 Instrukcja if ............................................................................................................ 76 Instrukcje iteracyjne ................................................................................................ 77 Etykietowanie instrukcji ........................................................................................... 79 Instrukcje break i continue ...................................................................................... 79 Instrukcja with ........................................................................................................ 80 Instrukcja switch ..................................................................................................... 81 Funkcje ....................................................................................................................... 82 Nie przeładowywać! ................................................................................................. 84 Obiekt arguments ................................................................................................... 84 Klasa Function ....................................................................................................... 85 Zamknięcia ............................................................................................................ 87 Podsumowanie ............................................................................................................ 88 Rozdział 3. Podstawy programowania obiektowego ............................................................................ 91 Terminologia obiektowa ................................................................................................ 91 Wymogi języków obiektowych ................................................................................... 92 Składniki obiektu .................................................................................................... 92 Posługiwanie się obiektami ........................................................................................... 92 Deklaracja i tworzenie egzemplarzy .......................................................................... 93 Referencje do obiektu ............................................................................................. 93 Usuwanie referencji do obiektu ................................................................................ 93 Wiązanie wczesne a wiązanie późne ......................................................................... 94 Typy obiektów .............................................................................................................. 94 Obiekty własne ....................................................................................................... 94 Obiekty wewnętrzne .............................................................................................. 105 Obiekty hosta ....................................................................................................... 111 Zakres ...................................................................................................................... 112 Publiczny, prywatny i chroniony .............................................................................. 112 Statyczny nie jest statyczny ................................................................................... 112 Słowo kluczowe this .............................................................................................. 113 Definiowanie klas i obiektów ....................................................................................... 114 Wzorzec fabryki ..................................................................................................... 114 Wzorzec konstruktora ............................................................................................ 116 Wzorzec prototypu ................................................................................................ 117 Hybrydowy wzorzec konstruktor-prototyp ................................................................. 118 Metoda dynamicznego prototypu ............................................................................ 119 Hybrydowy wzorzec fabryki ..................................................................................... 120 Którego wzorca używać? ........................................................................................ 121 Praktyczny przykład ............................................................................................... 121 Modyfikowanie obiektów ............................................................................................. 123 Tworzenie nowej metody ........................................................................................ 124 Redefiniowanie istniejących metod ......................................................................... 125 Bardzo późne wiązanie .......................................................................................... 126 Podsumowanie .......................................................................................................... 126
  • 4. Spis treści 5 Rozdział 4. Dziedziczenie ....................................................................................................................... 129 Dziedziczenie w praktyce ............................................................................................ 129 Implementacja dziedziczenia ....................................................................................... 130 Sposoby dziedziczenia .......................................................................................... 131 Bardziej praktyczny przykład ................................................................................... 137 Alternatywne wzorce dziedziczenia ............................................................................... 142 zInherit ................................................................................................................ 142 xbObject .............................................................................................................. 146 Podsumowanie .......................................................................................................... 150 Rozdział 5. JavaScript w przeglądarce ................................................................................................ 151 JavaScript w kodzie HTML ........................................................................................... 151 Znacznik <script/> ............................................................................................... 151 Format plików zewnętrznych ................................................................................... 152 Kod osadzony a pliki zewnętrzne ............................................................................ 153 Umiejscowienie znaczników ................................................................................... 154 Ukrywać albo nie ukrywać ...................................................................................... 155 Znacznik <noscript/> ............................................................................................ 156 Zmiany w XHTML .................................................................................................. 157 JavaScript w SVG ....................................................................................................... 159 Podstawy SVG ...................................................................................................... 159 Znacznik <script/> w SVG ..................................................................................... 161 Umiejscowienie znaczników <script/> w SVG .......................................................... 161 Obiektowy model przeglądarki ..................................................................................... 162 Obiekt window ...................................................................................................... 162 Obiekt document .................................................................................................. 174 Obiekt location ..................................................................................................... 178 Obiekt navigator ................................................................................................... 180 Obiekt screen ....................................................................................................... 182 Podsumowanie .......................................................................................................... 182 Rozdział 6. Podstawy modelu DOM ....................................................................................................... 183 Co to jest DOM? ........................................................................................................ 183 Wprowadzenie do XML .......................................................................................... 183 Interfejs API dla XML ............................................................................................. 187 Hierarchia węzłów ................................................................................................. 187 Modele DOM w konkretnych językach ..................................................................... 190 Obsługa modelu DOM ................................................................................................ 191 Korzystanie z modelu DOM ......................................................................................... 191 Dostęp do węzłów dokumentu ............................................................................... 191 Sprawdzanie typu węzła ........................................................................................ 193 Postępowanie z atrybutami .................................................................................... 193 Dostęp do konkretnych węzłów .............................................................................. 195 Tworzenie węzłów i manipulowanie nimi .................................................................. 197 Elementy funkcjonalne HTML w modelu DOM ............................................................... 202 Atrybuty jako właściwości ...................................................................................... 203 Metody do pracy z tabelami ................................................................................... 203 Przemierzanie w modelu DOM ..................................................................................... 206 Obiekt NodeIterator .............................................................................................. 206 TreeWalker ........................................................................................................... 211
  • 5. 6 JavaScript. Zaawansowane programowanie Wykrywanie zgodności z modelem DOM ....................................................................... 213 Poziom 3 modelu DOM ............................................................................................... 215 Podsumowanie .......................................................................................................... 215 Rozdział 7. Wyrażenia regularne ......................................................................................................... 217 Obsługa wyrażeń regularnych ...................................................................................... 217 Korzystanie z obiektu RegExp ................................................................................ 218 Wyrażenia regularne w standardowych metodach typu String .................................... 219 Proste wzorce ............................................................................................................ 221 Metaznaki ............................................................................................................ 221 Używanie znaków specjalnych ................................................................................ 221 Klasy znaków ....................................................................................................... 222 Kwantyfikatory ...................................................................................................... 225 Złożone wzorce .......................................................................................................... 229 Grupowanie .......................................................................................................... 229 Referencje wsteczne ............................................................................................. 230 Przemienność ....................................................................................................... 231 Grupy nieprzechwytujące ....................................................................................... 233 Wyprzedzenia ....................................................................................................... 234 Granice ................................................................................................................ 235 Tryb wielowierszowy .............................................................................................. 236 Istota obiektu RegExp ................................................................................................ 237 Właściwości egzemplarzy ....................................................................................... 237 Właściwości statyczne ........................................................................................... 238 Typowe wzorce ........................................................................................................... 240 Kontrola poprawności dat ...................................................................................... 240 Kontrola poprawności danych karty kredytowej ........................................................ 242 Kontrola poprawności adresu e-mail ....................................................................... 246 Podsumowanie .......................................................................................................... 247 Rozdział 8. Wykrywanie przeglądarki i systemu operacyjnego ...................................................... 249 Obiekt navigator ........................................................................................................ 249 Metody wykrywania przeglądarki .................................................................................. 250 Wykrywanie obiektów/możliwości ........................................................................... 250 Wykrywanie na podstawie ciągu User-Agent ............................................................ 251 (Niezbyt) krótka historia ciągu User-Agent .................................................................... 251 Netscape Navigator 3.0 i Internet Explorer 3.0 ........................................................ 252 Netscape Communicator 4.0 i Internet Explorer 4.0 ................................................ 253 Internet Explorer 5.0 i nowsze wersje ..................................................................... 254 Mozilla ................................................................................................................. 254 Opera .................................................................................................................. 256 Safari .................................................................................................................. 257 Epilog .................................................................................................................. 258 Skrypt wykrywający przeglądarkę ................................................................................. 258 Metodyka ............................................................................................................. 258 Pierwsze kroki ...................................................................................................... 259 Wykrywanie przeglądarki Opera .............................................................................. 261 Wykrywanie przeglądarek Konqueror i Safari ........................................................... 263 Wykrywanie przeglądarki Internet Explorer ............................................................... 266 Wykrywanie przeglądarki Mozilla ............................................................................. 267 Wykrywanie przeglądarki Netscape Communicator 4.x ............................................. 268
  • 6. Spis treści 7 Skrypt wykrywający platformę i system operacyjny ........................................................ 269 Metodyka ............................................................................................................. 269 Pierwsze kroki ...................................................................................................... 269 Wykrywanie systemów operacyjnych Windows ......................................................... 270 Wykrywanie systemów operacyjnych dla platformy Macintosh ................................... 272 Wykrywanie uniksowych systemów operacyjnych ...................................................... 273 Pełny skrypt ............................................................................................................... 274 Przykład — strona logowania ...................................................................................... 277 Podsumowanie .......................................................................................................... 282 Rozdział 9. Wszystko o zdarzeniach ................................................................................................... 285 Zdarzenia dzisiaj ........................................................................................................ 285 Przepływ zdarzenia ..................................................................................................... 286 Rozprzestrzenianie się zdarzeń .............................................................................. 286 Przechwytywanie zdarzeń ....................................................................................... 288 Przepływ zdarzenia w modelu DOM ......................................................................... 289 Procedury obsługi zdarzeń i słuchacze zdarzeń ............................................................. 290 Internet Explorer ................................................................................................... 291 DOM .................................................................................................................... 292 Obiekt Event .............................................................................................................. 294 Lokalizacja ........................................................................................................... 294 Właściwości i metody ............................................................................................ 295 Podobieństwa ....................................................................................................... 298 Różnice ................................................................................................................ 301 Typy zdarzeń .............................................................................................................. 304 Zdarzenia myszki .................................................................................................. 304 Zdarzenia klawiatury ............................................................................................. 309 Zdarzenia HTML .................................................................................................... 311 Zdarzenia mutacji ................................................................................................. 317 Zdarzenia wspólne dla wielu przeglądarek .................................................................... 317 Obiekt EventUtil .................................................................................................... 317 Dodawanie/usuwanie procedur obsługi błędów ....................................................... 318 Formatowanie obiektu event .................................................................................. 320 Pobieranie obiektu zdarzenia ................................................................................. 324 Przykład ............................................................................................................... 325 Podsumowanie .......................................................................................................... 326 Rozdział 10. Zaawansowane techniki DOM .......................................................................................... 329 Skrypty definiujące style ............................................................................................. 329 Metody modelu DOM przetwarzające style .............................................................. 331 Własne podpowiedzi ............................................................................................. 333 Sekcje rozwijalne .................................................................................................. 334 Dostęp do arkuszy stylów ...................................................................................... 335 Style obliczane ..................................................................................................... 339 innerText i innerHTML ................................................................................................ 341 outerText i outerHTML ................................................................................................ 342 Zakresy ..................................................................................................................... 344 Zakresy w modelu DOM ......................................................................................... 344 Zakresy w Internet Explorerze ................................................................................ 355 Czy zakresy są praktyczne? ................................................................................... 359 Podsumowanie .......................................................................................................... 360
  • 7. 8 JavaScript. Zaawansowane programowanie Rozdział 11. Formularze i integralność danych .................................................................................... 361 Podstawowe informacje na temat formularzy ................................................................ 361 Oprogramowywanie elementu <form/> ........................................................................ 363 Odczytywanie odwołań do formularza ...................................................................... 363 Dostęp do pól formularza ...................................................................................... 364 Wspólne cechy pól formularzy ................................................................................ 364 Ustawienie aktywności na pierwszym polu .............................................................. 365 Zatwierdzanie formularzy ....................................................................................... 366 Jednokrotne zatwierdzanie formularza .................................................................... 368 Resetowanie formularzy ........................................................................................ 368 Pola tekstowe ............................................................................................................ 369 Odczytywanie i zmiana wartości pola tekstowego ..................................................... 369 Zaznaczanie tekstu ............................................................................................... 371 Zdarzenia pól tekstowych ...................................................................................... 372 Automatyczne zaznaczanie tekstu .......................................................................... 372 Automatyczne przechodzenie do następnego pola ................................................... 373 Ograniczanie liczby znaków w polu wielowierszowym ................................................ 374 Umożliwianie i blokowanie wpisywania znaków w polach tekstowych ......................... 376 Liczbowe pola tekstowe reagujące na klawisze strzałek w górę i w dół ...................... 382 Pola list i listy rozwijane ............................................................................................. 384 Uzyskiwanie dostępu do opcji ................................................................................ 385 Odczytywanie i zmiana wybranych opcji ................................................................... 385 Dodawanie opcji ................................................................................................... 386 Usuwanie opcji ..................................................................................................... 388 Przenoszenie opcji ................................................................................................ 388 Zmiana kolejności opcji ......................................................................................... 389 Tworzenie pola tekstowego z automatyczną podpowiedzią ............................................. 390 Dopasowywanie .................................................................................................... 390 Główny mechanizm ............................................................................................... 391 Podsumowanie .......................................................................................................... 393 Rozdział 12. Sortowanie tabel .............................................................................................................. 395 Punkt wyjścia: tablice ................................................................................................. 395 Metoda reverse() .................................................................................................. 397 Sortowanie tabeli zawierającej jedną kolumnę .............................................................. 397 Funkcja porównania .............................................................................................. 399 Funkcja sortTable() ............................................................................................... 399 Sortowanie tabel zawierających więcej niż jedną kolumnę .............................................. 401 Generator funkcji porównania ................................................................................ 402 Zmodyfikowana funkcja sortTable() ......................................................................... 403 Sortowanie w porządku malejącym ......................................................................... 404 Sortowanie danych innych typów ............................................................................ 406 Sortowanie zaawansowane .................................................................................... 410 Podsumowanie .......................................................................................................... 414 Rozdział 13. Technika „przeciągnij i upuść” ........................................................................................ 415 Systemowa technika „przeciągnij i upuść” ................................................................... 415 Zdarzenia techniki „przeciągnij i upuść” .................................................................. 416 Obiekt dataTransfer .............................................................................................. 422 Metoda dragDrop() ................................................................................................ 426 Zalety i wady ........................................................................................................ 428
  • 8. Spis treści 9 Symulacja techniki „przeciągnij i upuść” ...................................................................... 429 Kod ..................................................................................................................... 430 Tworzenie docelowych obiektów przeciągania .......................................................... 432 Zalety i wady ........................................................................................................ 434 zDragDrop ................................................................................................................. 435 Tworzenie elementu, który można przeciągać .......................................................... 435 Tworzenie docelowego obiektu przeciągania ............................................................ 436 Zdarzenia ............................................................................................................. 436 Przykład ............................................................................................................... 437 Podsumowanie .......................................................................................................... 439 Rozdział 14. Obsługa błędów ................................................................................................................. 441 Znaczenie obsługi błędów ........................................................................................... 441 Błędy i wyjątki ............................................................................................................ 442 Raportowanie błędów ................................................................................................. 443 Internet Explorer (Windows) ................................................................................... 443 Internet Explorer (Mac OS) ..................................................................................... 445 Mozilla (wszystkie platformy) ................................................................................. 446 Safari (Mac OS X) ................................................................................................. 446 Opera 7 (wszystkie platformy) ................................................................................ 448 Obsługa błędów ......................................................................................................... 449 Procedura obsługi zdarzenia onerror ....................................................................... 449 Instrukcja try…catch ............................................................................................. 452 Techniki debugowania ................................................................................................ 458 Używanie komunikatów ......................................................................................... 458 Używanie konsoli Javy ........................................................................................... 459 Wysyłanie komunikatów do konsoli JavaScriptu (tylko Opera 7+) .............................. 460 Rzucanie własnych wyjątków .................................................................................. 460 Narzędzie The JavaScript Verifier ............................................................................ 462 Debugery ................................................................................................................... 462 Microsoft Script Debugger ..................................................................................... 462 Venkman — debuger dla Mozilli ............................................................................. 465 Podsumowanie .......................................................................................................... 474 Rozdział 15. JavaScript i XML .............................................................................................................. 475 Obsługa XML DOM w przeglądarkach ........................................................................... 475 Obsługa XML DOM w Internet Explorerze ................................................................ 475 Obsługa XML DOM w Mozilli .................................................................................. 480 Ujednolicenie implementacji .................................................................................. 485 Obsługa XPath w przeglądarkach ................................................................................. 496 Wprowadzenie do XPath ........................................................................................ 496 Obsługa XPath w Internet Explorerze ...................................................................... 497 Obsługa XPath w Mozilli ........................................................................................ 498 Obsługa XSLT w przeglądarkach .................................................................................. 503 Obsługa XSLT w Internet Explorerze ....................................................................... 505 Obsługa XSLT w Mozilli ......................................................................................... 509 Podsumowanie .......................................................................................................... 511 Rozdział 16. Komunikacja między klientem a serwerem .................................................................... 513 Pliki cookies .............................................................................................................. 513 Składniki plików cookies ....................................................................................... 514 Inne ograniczenia bezpieczeństwa .......................................................................... 515
  • 9. 10 JavaScript. Zaawansowane programowanie Cookies w języku JavaScript .................................................................................. 515 Cookies na serwerze ............................................................................................. 517 Przekazywanie cookies między klientem a serwerem ............................................... 521 Ukryte ramki .............................................................................................................. 523 Używanie ramek iframe ......................................................................................... 524 Żądania HTTP ............................................................................................................ 526 Używanie nagłówków ............................................................................................. 528 Bliźniacze implementacje obiektu XML HTTP ........................................................... 529 Wykonywanie żądania GET ..................................................................................... 530 Wykonywanie żądania POST ................................................................................... 531 Żądania LiveConnect .................................................................................................. 532 Wykonywanie żądania GET ..................................................................................... 532 Wykonywanie żądania POST ................................................................................... 534 Inteligentne żądania HTTP .......................................................................................... 536 Metoda get() ........................................................................................................ 536 Metoda post() ...................................................................................................... 539 Zastosowania praktyczne ............................................................................................ 540 Podsumowanie .......................................................................................................... 540 Rozdział 17. Usługi sieciowe ................................................................................................................. 543 Podstawowe informacje na temat usług sieciowych ...................................................... 543 Czym jest usługa sieciowa? ................................................................................... 543 WSDL .................................................................................................................. 544 Usługi sieciowe w Internet Explorerze .......................................................................... 547 Używanie komponentu WebService ......................................................................... 547 Przykład użycia komponentu WebService ................................................................ 549 Usługi sieciowe w Mozilli ............................................................................................ 551 Rozszerzone uprawnienia ...................................................................................... 551 Używanie metod SOAP .......................................................................................... 552 Używanie obiektów proxy WSDL ............................................................................. 556 Rozwiązanie dla różnych przeglądarek .......................................................................... 560 Obiekt WebService ................................................................................................ 560 Usługa Temperature Service .................................................................................. 562 Używanie obiektu TemperatureService .................................................................... 564 Podsumowanie .......................................................................................................... 565 Rozdział 18. Praca z modułami rozszerzającymi ............................................................................... 567 Do czego służą moduły rozszerzające? ......................................................................... 567 Popularne moduły rozszerzające .................................................................................. 568 Typy MIME ................................................................................................................. 569 Osadzanie modułów rozszerzających ............................................................................ 570 Dołączanie parametrów ......................................................................................... 571 Netscape 4.x ........................................................................................................ 571 Wykrywanie modułów rozszerzających .......................................................................... 572 Wykrywanie modułów rozszerzających w stylu Netscape ........................................... 572 Wykrywanie modułów rozszerzających ActiveX ......................................................... 577 Wykrywanie modułów rozszerzających w różnych przeglądarkach ............................... 579 Aplety Java ................................................................................................................ 580 Osadzanie apletów ............................................................................................... 580 Odwołania do apletów w kodzie JavaScript .............................................................. 581 Tworzenie apletów ................................................................................................ 582
  • 10. Spis treści 11 Komunikacja skryptu JavaScript z językiem Java ...................................................... 583 Komunikacja języka Java ze skryptem JavaScript ..................................................... 586 Filmy Flash ................................................................................................................ 589 Osadzanie filmów Flash ......................................................................................... 590 Odwołania do filmów Flash .................................................................................... 590 Komunikacja języka JavaScript z filmami Flash ........................................................ 591 Komunikacja Flasha z językiem JavaScript .............................................................. 594 Kontrolki ActiveX ........................................................................................................ 596 Podsumowanie .......................................................................................................... 599 Rozdział 19. Zagadnienia związane z wdrażaniem aplikacji JavaScriptu ......................................... 601 Bezpieczeństwo ......................................................................................................... 601 Polityka jednakowego pochodzenia ......................................................................... 602 Zagadnienia związane z obiektem okna .................................................................. 603 Zagadnienia dotyczące przeglądarki Mozilla ............................................................ 604 Ograniczenia zasobów ........................................................................................... 607 Zagadnienia dotyczące lokalizacji ................................................................................ 608 Sprawdzanie języka w kodzie JavaScript ................................................................. 608 Strategie umiędzynaradawiania .............................................................................. 609 Zagadnienia dotyczące ciągów znaków ................................................................... 610 Optymalizacja kodu JavaScript .................................................................................... 613 Czas pobierania .................................................................................................... 613 Czas wykonania .................................................................................................... 619 Zagadnienia dotyczące własności intelektualnej ........................................................... 635 Obfuskacja ........................................................................................................... 635 Microsoft Script Encoder (wyłącznie Internet Explorer) .............................................. 636 Podsumowanie .......................................................................................................... 637 Rozdział 20. Rozwój języka JavaScript .............................................................................................. 639 ECMAScript 4 ............................................................................................................ 639 Propozycja firmy Netscape ..................................................................................... 640 Implementacje ...................................................................................................... 646 ECMAScript dla języka XML ......................................................................................... 648 Podejście ............................................................................................................. 648 Pętla for each…in ................................................................................................. 650 Nowe klasy .......................................................................................................... 650 Implementacje ...................................................................................................... 660 Podsumowanie .......................................................................................................... 660 Skorowidz .............................................................................................................................................. 661
  • 11. 4 Dziedziczenie Prawdziwie obiektowy język programowania musi obsługiwać dziedziczenie, czyli możliwość korzystania (dziedziczenia) z metod i właściwości jednej klasy przez inną klasę. W poprzednim rozdziale nauczyłeś się definiować właściwości i metody klasy. Czasem chcemy, by dwie różne klasy mogły korzystać z tych samych metod. Wtedy właśnie przydaje się dziedziczenie. Dziedziczenie w praktyce Najprostszym sposobem na opisanie dziedziczenia jest posłużenie się klasycznym przykła- dem — figurami geometrycznymi. Tak naprawdę istnieją dwa typy figur płaskich: elipsy (które są okrągłe) i wielokąty (które mają pewną ilość boków). Koło to rodzaj elipsy z jed- nym ogniskiem; trójkąty, czworokąty i pięciokąty to rodzaje wielokątów z różną ilością boków. Kwadrat to rodzaj czworokąta z wszystkimi bokami równymi. Jest to idealny przy- kład powiązania dziedzicznego. W przykładzie tym „figura” (Shape) jest klasą bazową (wszystkie klasy są jej potomka- mi) dla klas „elipsa” (Ellipse) i „wielokąt” (Polygon). Elipsa ma jedną właściwość zwaną „ogniska” (foci) wskazującą ilość ognisk elipsy. Koło (Circle) jest potomkiem elipsy, więc nazywamy je podklasą elipsy, a sama elipsa jest nadklasą dla koła. Podobnie trójkąt (Triangle), czworokąt (Rectangle) i pięciokąt (Pentagon) są podklasami wielokąta, a wielokąt jest nadklasą dla każdej z tych klas. Wreszcie kwadrat (Square) jest potom- kiem czworokąta. Powiązania dziedziczne najlepiej opisać przy użyciu diagramu — w tym momencie po- mocny okazuje się uniwersalny język modelowania, czyli UML. Jednym z wielu prze- znaczeń UML jest wizualna reprezentacja złożonych powiązań między obiektami, takich jak dziedziczenie. Na rysunku 4.1 widać diagram UML opisujący związek klasy Shape z jej podklasami.
  • 12. 130 JavaScript. Zaawansowane programowanie Rysunek 4.1. W UML każdy prostokąt reprezentuje klasę opisaną nazwą. Linie biegnące od wierzchu trójką- ta, czworokąta i pięciokąta zbiegają się i wskazują na figurę, pokazując, że każda z tych klas jest potomkiem figury. Podobnie strzałka biegnąca od kwadratu do czworokąta sym- bolizuje powiązanie dziedziczne pomiędzy tymi klasami. Więcej na temat UML można przeczytać w książce Instant UML (Wrox Press, ISBN 1861000871). Implementacja dziedziczenia Aby zaimplementować dziedziczenie w języku ECMAScript, zaczynamy od klasy bazowej dla wszystkich potomków. Kandydatami na klasy bazowe są klasy stworzone przez pro- gramistę. Ze względów bezpieczeństwa obiekty własne i obiekty hosta nie mogą być klasami bazowymi. Zapobiega to publicznemu udostępnieniu skompilowanego kodu poziomu prze- glądarki, który mógłby potencjalnie zostać użyty w złych zamiarach. Po wybraniu klasy bazowej można przejść do tworzenia podklas. To, czy klasa bazowa bę- dzie w ogóle używana, zależy wyłącznie od nas. Czasami pojawia się potrzeba stworzenia klasy bazowej, która nie ma być wykorzystywana bezpośrednio. Zamiast tego udostępnia ona jedynie wspólne podklasom cechy funkcjonalne. W takich okolicznościach klasę bazową uważa się za abstrakcyjną.
  • 13. Rozdział 4. Dziedziczenie 131 ECMAScript nie pozwala na dosłowne definiowanie klas abstrakcyjnych, tak jak niektóre inne języki, ale czasami tworzone są klasy bazowe, które nie są przeznaczone do użytku. Zwykle jedynie w dokumentacji opisane są jako abstrakcyjne. Stworzone podklasy dziedziczą wszystkie właściwości i metody nadklasy, w tym implemen- tacje konstruktora i metod. Pamiętaj, że wszystkie właściwości i metody są publiczne, a zatem podklasy mogą się do nich odwoływać bezpośrednio. Podklasy mogą dodawać nowe właści- wości i metody niewystępujące w nadklasach lub zastępować właściwości i metody nadkla- sy własnymi implementacjami. Sposoby dziedziczenia Jak zwykle w języku ECMAScript można implementować dziedziczenie na kilka sposo- bów. Wynika to z faktu, że dziedziczenie w JavaScripcie nie jest jawne, tylko emulowane. Oznacza to, że interpreter nie obsługuje wszystkich szczegółów związanych z dziedzicze- niem. Zadaniem dla programisty jest obsługa dziedziczenia w sposób najbardziej adekwat- ny do okoliczności. Maskowanie obiektów O maskowaniu obiektów nie myślano jeszcze, kiedy opracowywano pierwszą wersję EC- MAScriptu. Koncepcja ta ewoluowała, w miarę jak programiści coraz lepiej rozumieli, jak tak naprawdę działają funkcje i, w szczególności, jak posługiwać się słowem this w kon- tekście funkcji. Rozumowanie jest następujące: konstruktor przypisuje wszystkie właściwości i metody (przy deklarowaniu klas wzorcem konstruktora) słowem this. Ponieważ konstruktor to po prostu funkcja, można uczynić konstruktor klasy ClassA metodą klasy ClassB i ją wywołać. ClassB zostanie wówczas wyposażona we wszystkie właściwości i metody zdefiniowane w kon- struktorze klasy ClassA. Na przykład, klasy ClassA i ClassB można zdefiniować następująco: function ClassA(sColor) { this.sColor = sColor; this.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; } function ClassB(sColor) { } Jak zapewne pamiętasz, słowo kluczowe this wskazuje na bieżąco tworzony w konstrukto- rze obiekt. Jednak w metodzie this wskazuje obiekt, do którego metoda należy. Zgodnie z omawianą teorią stworzenie klasy ClassA jako normalnej funkcji, a nie jako konstruktora, tworzy pewien rodzaj dziedziczenia. Można to zrobić w konstruktorze klasy ClassB tak: function ClassB(sColor) { this.newMethod = ClassA; this.newMethod(sColor); delete this.newMethod; }
  • 14. 132 JavaScript. Zaawansowane programowanie W kodzie tym metoda newMethod jest przypisywana do ClassA (pamiętaj, że nazwa funkcji jest tylko wskaźnikiem na nią). Następnie metoda ta jest wywoływana poprzez przekazanie argumentu sColor z konstruktora klasy ClassB. Ostatni wiersz kodu usuwa referencję do klasy ClassA, aby nie można jej było później wywołać. Wszystkie nowe właściwości i metody muszą być dodane po wierszu, który usuwa nową meto- dę. W innym przypadku narażamy się na ryzyko nadpisania nowych właściwości i metod tymi pochodzącymi z nadklasy: function ClassB(sColor, sName) { this.newMethod = ClassA; this.newMethod(sColor); delete this.newMethod; this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Aby dowieść, że to działa, możemy uruchomić następujący przykład: var oObjA = new ClassA("czerwony"); var oObjB = new ClassB("niebieski", "Mikołaj"); oObjA.sayColor(); oObjB.sayColor(); oObjB.sayName(); Co ciekawe, maskowanie obiektów pozwala na stosowanie dziedziczenia wielokrotnego, co oznacza, że klasa może być potomkiem kilku nadklas. Dziedziczenie wielokrotne jest reprezentowane w UML tak, jak widać na rysunku 4.2. Rysunek 4.2. Jeżeli na przykład istnieją dwie klasy ClassX i ClassY, a chcemy, by klasa ClassZ była po- tomkiem obu tych klas, to możemy napisać: function ClassZ() { this.newMethod = ClassX; this.newMethod(); delete this.newMethod; this.newMethod = ClassY;
  • 15. Rozdział 4. Dziedziczenie 133 this.newMethod(); delete this.newMethod; } Minusem jest to, że jeśli klasy ClassX i ClassY mają właściwości lub metody o tej samej na- zwie, to ClassY ma pierwszeństwo, ponieważ dziedziczenie cech po niej następuje później. Poza tym drobnym problemem dziedziczenie wielokrotne poprzez maskowanie obiektów jest proste. Ponieważ te metoda dziedziczenia zrodziła się „w praniu”, trzecia edycja ECMAScriptu wprowadza dwie nowe metody obiektu Function: call() i apply(). Metoda call() Metoda call() jest najbardziej podobna do klasycznej metody maskowania obiektów. Jej pierwszy argument to obiekt, który ma wskazywać this. Wszystkie pozostałe argumenty są przekazywane bezpośrednio do samej funkcji. Na przykład: function sayColor(sPrefix, sSuffix) { alert(sPrefix + this.sColor + sSuffix); }; var oObj = new Object(); oObj.sColor = "czerwony"; // wyświetla "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. " sayColor.call(oObj, "Kolorem jest ", ". Naprawdę ładny kolor. "); W tym przykładzie funkcja sayColor() została zdefiniowana poza obiektem i wskazuje na sło- wo this, mimo że nie została związana z żadnym obiektem. Obiektowi oObj nadano właściwość sColor o wartości "czerwony". W wywołaniu call() pierwszym argumentem jest oObj, co wskazuje, że słowo this w obrębie sayColor() powinno wskazywać wartość oObj. Drugi i trzeci argument to ciągi znakowe. Odpowiadają one argumentom sPrefix i sSuffix funkcji sayColor(), w efekcie wyświetlony zostaje tekst "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. ". Aby wykorzystać to w schemacie dziedziczenia poprzez maskowanie obiektów, wystarczy zastąpić trzy wiersze, które przypisują, wywołują i usuwają nową metodę: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.call(this, sColor); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } W tym przypadku chcemy, by słowo kluczowe this w ClassA odpowiadało nowo utworzo- nemu obiektowi ClassB, przesyłamy je więc jako pierwszy argument. Drugi argument to sColor, tylko jeden dla każdej z klas.
  • 16. 134 JavaScript. Zaawansowane programowanie Metoda apply() Metoda apply() pobiera dwa argumenty: obiekt, który ma wskazywać this i tablicę argu- mentów do przesłania do funkcji. Na przykład: function sayColor(sPrefix, sSuffix) { alert(sPrefix + this.sColor + sSuffix); }; var oObj = new Object(); oObj.sColor = "czerwony"; // wyświetla "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. " sayColor.apply(oObj, new Array("Kolorem jest ",". Naprawdę ładny kolor. ")); Przykład jest taki sam jak poprzednio, ale tym razem wywoływana jest metoda apply(). W wy- wołaniu pierwszym argumentem pozostaje oObj, który dalej wskazuje, że słowo this w funkcji sayColor() ma mieć przypisaną wartość oObj. Drugi argument to tablica składająca się z dwóch ciągów, które odpowiadają argumentom sPrefix i sSuffix funkcji sayColor(). Efektem jest ponownie wyświetlenie tekstu "Kolorem jest czerwony. Naprawdę ładny kolor. ". Tę metodę również można użyć w miejsce trzech wierszy przypisujących, wywołujących i usuwających nową metodę: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.apply(this, new Array(sColor)); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Ponownie przesyłamy this jako pierwszy argument. Drugi argument to tablica z tylko jedną wartością sColor. Zamiast tego, możemy jako drugi argument metody apply() przesłać cały obiekt arguments klasy ClassB: function ClassB(sColor, sName) { // this.newMethod = ClassA; // this.newMethod(sColor); // delete this.newMethod; ClassA.apply(this, arguments); this.sName = sName; this.sayName = function () { alert(this.sName); }; } Oczywiście, przesyłanie obiektu reprezentującego argumenty działa tylko wówczas, kiedy kolejność argumentów w konstruktorze nadklasy jest dokładnie taka sama jak kolejność ar- gumentów w podklasie. Jeżeli tak nie jest, trzeba stworzyć odrębną tablicę, aby umieścić w niej argumenty w dobrej kolejności. Można też posłużyć się wówczas metodą call().
  • 17. Rozdział 4. Dziedziczenie 135 Wiązanie łańcuchowe prototypów Formą dziedziczenia, jaka w zamyśle miała być używana w języku ECMAScript, było wią- zanie łańcuchowe prototypów. W poprzednim rozdziale przedstawiłem wzorzec prototypu służący do definiowania klas. Wiązanie łańcuchowe prototypów jest rozszerzeniem tego wzorca o ciekawy przepis na realizację dziedziczenia. W poprzednim rozdziale dowiedziałeś się, że obiekt prototype jest szablonem, na którym opiera się obiekt w chwili tworzenia egzemplarza. Przypomnijmy w skrócie: wszelkie wła- ściwości i metody obiektu prototype będą przesyłane do wszystkich egzemplarzy tej klasy. Wiązanie łańcuchowe prototypów wykorzystuje tę możliwość, by urzeczywistnić dziedziczenie. Gdyby klasy z poprzedniego przykładu zdefiniować na nowo, posługując się wzorcem prototypu, wyglądałyby następująco: function ClassA() { } ClassA.prototype.sColor = "czerwony"; ClassA.prototype.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; function ClassB() { } ClassB.prototype = new ClassA(); Cała magia wiązania łańcuchowego prototypów ujawnia się w wyróżnionym, powyższym wierszu. Sprawiamy tu, że właściwość prototype klasy ClassB staje się egzemplarzem klasy ClassA. Ma to sens, ponieważ zależy nam na wszystkich właściwościach i metodach ClassB, ale nie chcemy przypisywać każdej z osobna do właściwości prototype klasy ClassB. Czyż istnieje lepszy sposób niż przekształcenie prototype w egzemplarz klasy ClassA? Jak widać, w wywołaniu konstruktora ClassA nie przesłano żadnego parametru. Jest to norma w przypadku wiązania łańcuchowego prototypów. Musimy więc zadbać o to, by konstruktor działał poprawnie bez żadnych argumentów. Podobnie jak przy maskowaniu, wszelkie nowe właściwości i metody podklasy muszą być definiowane po przypisaniu właściwości property, ponieważ wszystkie metody przypisane wcześniej zostaną usunięte. Dlaczego? Jako że właściwość property jest w całości zastę- powana nowym obiektem, pierwotny obiekt, do którego dodawaliśmy metody, jest nisz- czony. Tak więc kod dodający właściwość sName i metodę sayName() do klasy ClassB po- winien wyglądać tak: function ClassB() { } ClassB.prototype = new ClassA(); ClassB.prototype.sName = ""; ClassB.prototype.sayName = function () { alert(this.sName); };
  • 18. 136 JavaScript. Zaawansowane programowanie Kod ten można przetestować, uruchamiając następujący przykład: var oObjA = new ClassA(); var oObjB = new ClassB(); oObjA.sColor = "czerwony"; oObjB.sColor = "niebieski"; oObjB.sName = "Mikołaj"; oObjA.sayColor(); oObjB.sayColor(); oObjB.sayName(); Dodatkowo przy wiązaniu łańcuchowym prototypów operator instanceof działa w dość uni- kalny sposób. Dla wszystkich egzemplarzy ClassB operator instanceof zwraca true zarówno dla ClassA, jak i dla ClassB. Na przykład: var oObjB = new ClassB(); alert(oObjB instanceof ClassA); // wyświetla "true" alert(oObjB instanceof ClassB); // wyświetla "true" W świecie luźnej kontroli typów, jaka obowiązuje w języku ECMAScript, jest to niezwykle przydatne narzędzie, które nie jest dostępne, gdy posługujemy się maskowaniem obiektów. Minusem wiązania łańcuchowego prototypów jest brak obsługi dziedziczenia wielokrotne- go. Jak zapewne pamiętasz, wiązanie łańcuchowe polega na nadpisaniu właściwości proto- type klasy innym typem obiektu. Metoda hybrydowa Dziedziczenie poprzez maskowanie obiektów posługuje się przy definiowaniu klas wzorcem konstruktora, nie korzystając w ogóle z prototypów. Główny problem polega tu na tym, że musimy użyć wzorca konstruktora, który (o czym przekonałeś się w poprzednim rozdziale) nie jest optymalny. Jeżeli z kolei zastosujemy wiązanie łańcuchowe prototypów, tracimy możliwość posługiwania się konstruktorami z argumentami. Jak radzą sobie z tym programi- ści? Odpowiedź jest prosta: stosują obydwie metody. W poprzednim rozdziale dowiedziałeś się, że najlepszy sposób na tworzenie klas polega na stosowaniu wzorca konstruktora do definiowania właściwości i wzorca prototypu do definio- wania metod. To samo dotyczy dziedziczenia — używamy maskowania do dziedziczenia właściwości od konstruktora i wiązania łańcuchowego prototypów, by dziedziczyć metody po obiekcie prototype. Spójrzmy na poprzedni przykład napisany od nowa przy użyciu oby- dwu metod dziedziczenia: function ClassA(sColor) { this.sColor = sColor; } ClassA.prototype.sayColor = function() { alert(this.sColor); }; function ClassB(sColor, sName) { ClassA.call(this, sColor); this.sName = sName;
  • 19. Rozdział 4. Dziedziczenie 137 } ClassB.prototype = new ClassA(); ClassB.prototype.sayName = function () { alert(this.sName); }; W przykładzie tym dziedziczenie następuje w dwóch wyróżnionych wierszach. Najpierw w konstruktorze klasy ClassB używane jest maskowanie obiektów, aby odziedziczyć właści- wość sColor po klasie ClassA. W drugim wyróżnionym wierszu zastosowane zostało wiązanie łańcuchowe prototypów, by odziedziczyć metody klasy ClassA. Ponieważ metoda hybry- dowa korzysta z wiązania łańcuchowego prototypów, operator instanceof wciąż będzie działał poprawnie. Kod ten testuje następujący przykład: var oObjA = new ClassA("czerwony"); var oObjB = new ClassB("niebieski", "Mikołaj"); oObjA.sayColor(); // wyświetla "czerwony" oObjB.sayColor(); // wyświetla "niebieski" oObjB.sayName(); // wyświetla "Mikołaj" Bardziej praktyczny przykład Tworząc prawdziwe aplikacje lub witryny internetowe, raczej nie będziemy tworzyć klas o nazwach w rodzaju ClassA i ClassB. Bardziej prawdopodobne, że będziemy tworzyć klasy reprezentujące konkretne rzeczy, np. figury geometryczne. Jeżeli przypomnisz sobie przykład z figurami z początku tego rozdziału, uświadomisz sobie, że klasy reprezentujące wielokąt (Polygon), trójkąt (Triangle) i czworokąt (Rectangle) tworzą ciekawy zbiór danych do analizy. Tworzenie klasy bazowej Zastanówmy się najpierw nad klasą Polygon reprezentującą wielokąt. Jakie właściwości i meto- dy będą w niej konieczne? Po pierwsze, ważna jest informacja o liczbie boków, z jakich składa się wielokąt, należałoby więc wprowadzić właściwość iSides, która będzie liczbą całkowitą. Co jeszcze może być potrzebne wielokątowi? Możemy chcieć wyliczyć pole wie- lokąta, dodajmy więc metodę getArea(), która będzie je obliczać. Na rysunku 4.3 widać re- prezentację UML tej klasy: Rysunek 4.3. W UML właściwości reprezentowane są nazwą właściwości i typem, które pojawiają się w polu tuż pod nazwą klasy. Metody znajdują się pod właściwościami — w tym przypadku widoczna jest nazwa właściwości i typ wartości, jaką zwraca.
  • 20. 138 JavaScript. Zaawansowane programowanie W języku ECMAScript klasę tą można zapisać następująco: function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; } Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; Zauważ, że klasa Polygon sama w sobie nie jest na tyle konkretna, by można jej było uży- wać. Metoda getArea() zwraca 0, ponieważ pełni jedynie rolę miejsca na metody podklas, które ją zastąpią. Tworzenie podklas Zastanówmy się teraz nad klasą Triangle reprezentującą trójkąt. Trójkąt ma trzy boki, więc klasa ta musi zastąpić właściwość iSides klasy Polygon i ustalić jej wartość na 3. Metoda getArea() również musi być zastąpiona, by skorzystać ze wzoru na pole trójkąta, którym jest 1/2×podstawa×wysokość. Skąd jednak metoda weźmie wartości podstawy i wysokości? Ponieważ muszą zostać wprowadzone konkretne ich wartości, konieczne jest stworzenie właściwości iBase (podstawa) i iHeight (wysokość). Reprezentacja UML-u trójkąta widoczna jest na rysunku 4.4. Rysunek 4.4. Diagram ten ukazuje jedynie nowe właściwości i zastępowane przez klasę Triangle metody. Gdyby klasa Triangle nie definiowała własnej wersji getArea(), metoda ta nie zostałaby wymieniona na diagramie. Byłaby traktowana jako odziedziczona po klasie Polygon. Nieco lepiej wyjaśnia to kompletny diagram UML reprezentujący powiązania między klasami Polygon i Triangle (rysunek 4.5). Rysunek 4.5.
  • 21. Rozdział 4. Dziedziczenie 139 W diagramach UML nigdy nie powtarza się metod odziedziczonych, chyba że zostały za- stąpione (lub przeładowane, co akurat w języku ECMAScript nie jest możliwe). Kod klasy Triangle wygląda następująco: function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; } Triangle.prototype = new Polygon(); Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Zwróćmy uwagę, że konstruktor klasy Triangle przyjmuje dwa argumenty, iBase i iHeight, mimo że konstruktor klasy Polygon przyjmuje tylko jeden argument iSides. Wynika to z faktu, że z góry wiadomo ile boków ma trójkąt i nie chcemy, aby programista mógł to zmieniać. Więc kiedy używamy maskowania obiektów liczba 3 jest przesyłana do konstruktora Polygon jako liczba boków dla tego obiektu. Następnie wartości iBase i iHeight są przypisywane do odpowiednich właściwości. Po zastosowaniu wiązania łańcuchowego prototypów do dziedziczenia metod klasa Triangle zastępuje metodę getArea() własną, by udostępnić wzór na pole trójkąta. Ostatnia klasa to Rectangle, reprezentująca czworokąt, która również jest potomkiem klasy Polygon. Czworokąty mają cztery boki, a ich pole oblicza się, mnożąc długość przez szero- kość, które są dwoma właściwościami, jakie musi wprowadzić klasa Rectangle. Na diagramie UML klasa ta pojawia się obok klasy Triangle, ponieważ dla obu tych klas nadklasą jest Polygon (patrz: rysunek 4.6). Rysunek 4.6. Kod ECMAScript klasy Rectangle wygląda następująco: function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength;
  • 22. 140 JavaScript. Zaawansowane programowanie this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype = new Polygon(); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Zwróć uwagę, że konstruktor klasy Rectangle również nie przyjmuje iSides jako argu- mentu i ponownie wartość stała (4) zostaje przesłana wprost do konstruktora klasy Polygon. Również na podobieństwo Triangle, klasa Rectangle wprowadza dwie nowe właściwości jako argumenty dla konstruktora i zastępuje metodę getArea() własną wersją. Testowanie kodu Stworzony dla tego przykładu kod klas można przetestować, uruchamiając następujący przykład: var oTriangle = new Triangle(12, 4); var oRectangle = new Rectangle(22, 10); alert(oTriangle.iSides); // wyświetla "3" alert(oTriangle.getArea()); // wyświetla "24" alert(oRectangle.iSides); // wyświetla "4" alert(oRectangle.getArea()); // wyświetla "220" Kod ten tworzy trójkąt o podstawie 12 i wysokości 4 oraz prostokąt o długości 22 i szeroko- ści 10. Następnie wyświetlane są liczby boków i pola dla każdej figury, aby dowieść, że właściwość iSides została poprawnie ustawiona i że metoda getArea() zwraca stosowne wartości. Pole trójkąta powinno wynosić 24, a pole prostokąta 220. Co z dynamicznymi prototypami? W poprzednim przykładzie zastosowano wzorzec hybrydowy konstruktor-prototyp do defi- niowania obiektów, aby ukazać dziedziczenie, ale czy będzie to działać również z dynamicz- nymi prototypami? Otóż nie. Dziedziczenie nie działa z dynamicznymi prototypami z uwagi na unikatową naturę obiektu prototype. Spójrzmy na następujący kod (który jest nieprawidłowy, ale mimo to warto go prze- studiować): function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; if (typeof Polygon._initialized == "undefined") { Polygon.prototype.getArea = function() { return 0; };
  • 23. Rozdział 4. Dziedziczenie 141 Polygon._initialized = true; } } function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype = new Polygon(); Triangle.prototype.getArea = function() { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } W powyższym kodzie widzimy klasy Polygon i Triangle zdefiniowane przy użyciu dyna- micznych prototypów. Błąd tkwi w wyróżnionym wierszu, w którym tworzony jest Triangle. prototype. Z logicznego punktu widzenia miejsce tworzenia prototypu jest dobre, ale funk- cjonalnie kod nie będzie działać. Dokładnie chodzi o to, że w chwili wykonywania tego kodu, obiekt ten będzie już stworzony i związany z oryginalnym obiektem prototype. Mi- mo że zmiany w obiekcie prototypu zostaną uwzględnione prawidłowo dzięki mechani- zmowi „bardzo późnego wiązania”, zastąpienie obiektu prototype nie będzie miało wpływu na ten obiekt. Zmiany zostaną uwzględnione tylko w tworzonych później egzemplarzach obiektu, a pierwszy egzemplarz pozostanie niepoprawny. Aby prawidłowo korzystać z dynamicznych prototypów i dziedziczenia, konieczne jest przypisanie nowego obiektu prototype poza obszarem konstruktora: function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } Triangle.prototype = new Polygon(); Kod ten działa, ponieważ obiekt prototype zostaje przypisany, zanim powstaną jakiekol- wiek egzemplarze obiektów. Niestety oznacza to, że kod nie będzie w pełni zhermetyzowa- ny w konstruktorze, a w końcu właśnie to jest głównym celem metody dynamicznych pro- totypów.
  • 24. 142 JavaScript. Zaawansowane programowanie Alternatywne wzorce dziedziczenia Z uwagi na ograniczenia możliwości realizacji dziedziczenia w języku ECMAScript (cho- ciażby wynikające z braku zakresu prywatnego i braku łatwego dostępu do metod nadklasy), programiści z całego świata stale próbują eksperymentować z kodem, szukając własnych sposobów na implementację dziedziczenia. W tym punkcie przyjrzymy się kilku alternaty- wom dla standardowych wzorców dziedziczenia w języku ECMAScript. zInherit Wiązanie łańcuchowe prototypów w istocie kopiuje wszystkie metody z obiektu do obiektu reprezentującego prototyp klasy (prototype). A może istnieje inny sposób osiągnięcia tego efektu? Otóż istnieje. Za pomocą biblioteki zInherit (dostępnej pod adresem http://www. nczonline.net/downloads) możliwa jest realizacja dziedziczenia metod bez korzystania z wią- zania łańcuchowego prototypów. Ta niewielka biblioteka obsługuje wszystkie współczesne przeglądarki (Mozilla, IE, Opera, Safari) oraz niektóre starsze (Netscape 4.x, IE/Mac). Aby móc korzystać z biblioteki zInherit, trzeba dołączyć plik zinherit.js znacznikiem <script/>. Dołączanie zewnętrznych plików JavaScriptu zostało omówione szczegółowo w rozdziale 5., „JavaScript w przeglądarce”. Biblioteka zInherit dodaje do klasy Object dwie metody: inheritFrom() i instanceOf(). Metoda inheritFrom() zajmuje się „pracą fizyczną”, kopiując metody z danej klasy. Oto wiersz kodu, który realizuje dziedziczenie metod klasy ClassA przez klasę ClassB, używając wią- zania łańcuchowego prototypów: ClassB.prototype = new ClassA(); Wiersz ten można zastąpić teraz następującym: ClassB.prototype.inheritFrom(ClassA); Metoda inheritFrom() przyjmuje jeden argument, będący nazwą klasy, z której mają być skopiowane metody. Zauważmy, że w odróżnieniu od wiązania łańcuchowego prototypów ten wzorzec nie tworzy nawet nowego egzemplarza klasy, z której dziedziczy, sprawiając że proces jest bezpieczniejszy, a programista nie musi przejmować się argumentami dla kon- struktora. Wywołanie metody inheritFrom() musi następować dokładnie tam, gdzie normalnie następuje przypisanie prototypu, aby dziedziczenie mogło działać poprawnie. Metoda instanceOf() zastępuje operator instanceof. Ponieważ wzorzec ten nie korzysta w ogóle z wiązania łańcuchowego prototypów, poniższy wiersz kodu nie będzie działać: ClassB instanceof ClassA Rekompensuje to metoda instanceOf(), współpracując z inheritFrom() i śledząc wszystkie nadklasy: ClassB.instanceOf(ClassA);
  • 25. Rozdział 4. Dziedziczenie 143 Wielokąty kontratakują Cały przykład z wielokątami można przepisać, korzystając z biblioteki zInherit, zastępując w nim tylko dwa wiersze (wyróżnione): function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; } Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; } Triangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Aby przetestować ten kod, możemy posłużyć się tym samym przykładem co wcześniej, do- dając kilka dodatkowych wierszy testujących metodę instanceOf(): var oTriangle = new Triangle(12, 4); var oRectangle = new Rectangle(22, 10); alert(oTriangle.iSides); alert(oTriangle.getArea()); alert(oRectangle.iSides); alert(oRectangle.getArea()); alert(oTriangle.instanceOf(Triangle)); // wyświetla "true" alert(oTriangle.instanceOf(Polygon)); // wyświetla "true" alert(oRectangle.instanceOf(Rectangle)); // wyświetla "true" alert(oRectangle.instanceOf(Polygon)); // wyświetla "true" Ostatnie cztery wiersze testują metodę instanceOf() i w każdym przypadku powinny zwrócić true.
  • 26. 144 JavaScript. Zaawansowane programowanie Obsługa metody prototypów dynamicznych Jak już wspomniano, wiązania łańcuchowego prototypów nie da się zastosować z zachowa- niem ducha metody prototypów dynamicznych, który sprowadza się do utrzymaniu całego kodu klasy w obrębie konstruktora. Biblioteka zInherit poprawia ten problem, umożliwiając wywoływanie metody inheritFrom() z wnętrza konstruktora. Spójrzmy na użyty wcześniej przykład klas wielokątów zapisanych metodą prototypów dy- namicznych, tym razem uzupełniony o możliwości biblioteki zInherit: function Polygon(iSides) { this.iSides = iSides; if (typeof Polygon._initialized == "undefined") { Polygon.prototype.getArea = function() { return 0; }; Polygon._initialized = true; } } function Triangle(iBase, iHeight) { Polygon.call(this, 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; if (typeof Triangle._initialized == "undefined") { Triangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Triangle.prototype.getArea = function() { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; Triangle._initialized = true; } } function Rectangle(iLength, iWidth) { Polygon.call(this, 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; if (typeof Rectangle._initialized == "undefined") { Rectangle.prototype.inheritFrom(Polygon); Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; Rectangle._initialized = true; } }
  • 27. Rozdział 4. Dziedziczenie 145 Dwa wyróżnione wiersze w powyższym kodzie implementują dziedziczenie klasy Polygon dla dwóch potomków — klas Triangle i Rectangle. Kod działa, ponieważ tym razem obiekt prototype nie został nadpisany, co wynika z zastosowania metody inheritFrom(). Dodano do niego tylko metody. Tym sposobem możliwe jest ominięcie ograniczeń wiąza- nia łańcuchowego prototypów i zaimplementowanie prototypów dynamiczne zgodnie z du- chem tego wzorca. Obsługa wielokrotnego dziedziczenia Jedną z najbardziej przydatnych możliwości biblioteki zInherit jest obsługa dziedziczenia wielokrotnego, które nie jest dostępne przy stosowaniu wiązania łańcuchowego prototypów. Ponownie kluczowym czynnikiem, który to umożliwia, jest to, że inheritFrom() nie zastę- puje obiektu prototype. Aby dziedziczyć metody i właściwości, metoda inheritFrom() musi zostać użyta w powiąza- niu z maskowaniem obiektów. Weźmy następujący przykład: function ClassX() { this.sMessageX = "To jest komunikat X."; if (typeof ClassX._initialized == "undefined") { ClassX.prototype.sayMessageX = function() { alert(this.sMessageX); }; ClassX._initialized = true; } } function ClassY() { this.sMessageY = "To jest komunikat Y."; if (typeof ClassY._initialized == "undefined") { ClassY.prototype.sayMessageY = function () { alert(this.sMessageY); }; ClassY._initialized = true; } } ClassX i ClassY to małe klasy z jedną właściwością i jedną metodą. Powiedzmy, że stwo- rzyliśmy klasę ClassZ, która ma być potomkiem obu tych klas. Klasę tą można zdefiniować następująco: function ClassZ() { ClassX.apply(this); ClassY.apply(this); this.sMessageZ = "To jest komunikat Z."; if (typeof ClassZ._initialized == "undefined") {
  • 28. 146 JavaScript. Zaawansowane programowanie ClassZ.prototype.inheritFrom(ClassX); ClassZ.prototype.inheritFrom(ClassY); ClassZ.prototype.sayMessageZ = function () { alert(this.sMessageZ); }; ClassZ._initialized = true; } } Zwróćmy uwagę, że pierwsze dwa wyróżnione wiersze dziedziczą właściwości (metodą apply()), a dwa kolejne wyróżnione wiersze dziedziczą metody (metodą inheritFrom()). Jak już wspomniano, ważna jest kolejność, w jakiej następuje dziedziczenie i generalnie lepiej dziedziczyć metody w tej samej kolejności co właściwości (co oznacza, że jeżeli właściwości są dziedziczone przez klasę ClassX, a potem przez ClassY, to metody powinny być dziedzi- czone przez klasy w tej samej kolejności). Następujący kod testuje działanie przykładu z dziedziczeniem wielokrotnym: var oObjZ = new ClassZ(); oObjZ.sayMessageX(); // wyświetla "To jest komunikat X." oObjZ.sayMessageY(); // wyświetla "To jest komunikat Y." oObjZ.sayMessageZ(); // wyświetla "To jest komunikat Z." Powyższy kod wywołuje trzy metody: 1. Metoda sayMessageX(), odziedziczona po klasie ClassX, odwołuje się do właściwości sMessageX, także odziedziczonej po klasie ClassX. 2. Metoda sayMessageY(), odziedziczona po klasie ClassY, odwołuje się do właściwości sMessageY, także odziedziczonej po klasie ClassY. 3. Metoda sayMessageZ(), zdefiniowana w klasie ClassX, odwołuje się do właściwości sMessageZ, także zdefiniowanej w klasie ClassZ. Te trzy metody powinny wyświetlić odpowiednie komunikaty pobrane z odpowiednich właściwości, dowodząc, że dziedziczenie wielokrotne działa. xbObject Strona DevEdge należąca do Netscape’a (http://devedge.netscape.com) zawiera wiele przy- datnych informacji i narzędzi wspomagających pisanie skryptów dla programistów sieci WWW. Jedno z takich narzędzi to xbObject (można je pobrać pod adresem http://archive. bclary.com/xbProjects-docs/xbObject/), napisane przez Boba Clary’ego z firmy Netscape Communications w 2001 roku, kiedy pojawiła się przeglądarka Netscape 6 (Mozilla 0.6). Narzędzie współpracuje ze wszystkimi wersjami Mozilli, które pojawiły się od tamtego czasu oraz z innymi współcześnie używanymi przeglądarkami (IE, Opera, Safari).
  • 29. Rozdział 4. Dziedziczenie 147 Przeznaczenie Narzędzie xbObject ma z założenia udostępniać lepszy model obiektowy w języku Java- Script, umożliwiający nie tylko dziedziczenie, ale również przeładowywanie metod oraz możliwość wywoływanie metod nadklasy. W tym celu xbObject wymaga przejścia przez kilka kroków. Na początek musimy zarejestrować klasę i przy okazji zdefiniować, której klasy ma być potomkiem. Wymaga to następującego wywołania: _classes.registerClass("Nazwa_Podklasy", "Nazwa_Nadklasy"); Nazwy podklasy i nadklasy są tu przesyłane jako ciągi znakowe, a nie jako wskaźniki do swoich konstruktorów. Wywołanie to musi następować przed konstruktorem danej podklasy. Można też wywołać registerClass() z jednym tylko argumentem, jeżeli nowa klasa nie jest potomkiem żadnej innej klasy. Drugi krok to wywołanie w obrębie konstruktora metody defineClass(), z przesłaniem na- zwy klasy oraz wskaźnika na coś, co Clary nazywa funkcją prototypową, służącą do ini- cjalizacji wszystkich właściwości i metod obiektu (o tym później). Na przykład: _classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); function prototypeFunction() { // ... } } Jak widać, funkcja prototypowa (nazwana tu prototypeFunction()) pojawia się w treści konstruktora. Jej głównym celem jest przypisanie wszystkich metod do klasy w stosownym czasie (w tym sensie działa jak dynamiczne prototypy). Kolejny krok (jak dotąd trzeci) to wywołanie metody init() dla klasy. Metoda ta jest od- powiedzialna za ustawienie wszystkich właściwości dla klasy i musi przyjmować takie sa- me argumenty jak sam konstruktor. Zgodnie z konwencją metoda init() jest wywoływana zawsze po wywołaniu metody defineClass(). Na przykład: _classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); this.init(sColor); function prototypeFunction() { ClassA.prototype.init = function (sColor) { this.parentMethod("init"); this.sColor = sColor;
  • 30. 148 JavaScript. Zaawansowane programowanie }; } } Widzimy tu metodę parentMethod() wywoływaną w metodzie init(). W ten właśnie spo- sób xbObject umożliwia klasom wywoływanie metod nadklasy. Metoda parentMethod() przyjmuje dowolną ilość argumentów, ale pierwszy argument jest zawsze nazwą metody klasy nadrzędnej, która ma być wywołana (argument ten musi być ciągiem, a nie wskaźni- kiem funkcji). Wszystkie następne argumenty zostaną przesłane do metody nadklasy. W tym przypadku najpierw wywoływana jest metoda init() nadklasy, co jest wymagane dla działania xbObject. Mimo że klasa ClassA nie rejestrowała żadnej nadklasy, xbObject tworzy domyślną nadklasę dla wszystkich klas i stamtąd właśnie pochodzi metoda init() z nadklasy. Czwarty i ostatni krok polega na dodaniu metod innej klasy w obrębie funkcji prototypowej: classes.registerClass("ClassA"); function ClassA(sColor) { _classes.defineClass("ClassA", prototypeFunction); this.init(sColor); function prototypeFunction() { ClassA.prototype.init = function (sColor) { this.parentMethod("init"); this.sColor = sColor; }; ClassA.prototype.sayColor = function () { alert(this.sColor); }; } } Teraz możemy w normalny sposób stworzyć egzemplarz klasy ClassA: var oObjA = new ClassA("czerwony"); oObjA.sayColor(); // wyświetla "czerwony" Wielokąty — ostateczna rozgrywka W tym momencie pewnie zastanawiasz się, czy będziesz miał okazję ujrzeć przykład z wielokątami przerobiony za pomocą xbObject. Jak najbardziej! Na początku poprawiamy klasę Polygon, co jest bardzo proste: _classes.registerClass("Polygon"); function Polygon(iSides) { _classes.defineClass("Polygon", prototypeFunction);
  • 31. Rozdział 4. Dziedziczenie 149 this.init(iSides); function prototypeFunction() { Polygon.prototype.init = function(iSides) { this.parentMethod("init"); this.iSides = iSides; }; Polygon.prototype.getArea = function () { return 0; }; } } Teraz przepisujemy klasę Triangle i czujemy w tym przykładzie pierwszy smak prawdzi- wego dziedziczenia: _classes.registerClass("Triangle", "Polygon"); function Triangle(iBase, iHeight) { _classes.defineClass("Triangle", prototypeFunction); this.init(iBase,iHeight); function prototypeFunction() { Triangle.prototype.init = function(iBase, iHeight) { this.parentMethod("init", 3); this.iBase = iBase; this.iHeight = iHeight; }; Triangle.prototype.getArea = function () { return 0.5 * this.iBase * this.iHeight; }; } } Zwróćmy uwagę na wywołanie registerClass() tuż przed konstruktorem, gdzie tworzone jest powiązanie dziedziczne. Dodatkowo w pierwszym wierszu metody init() wywoływana jest metoda init() nadklasy (Polygon) z argumentem 3, który ustawia właściwość iSides na 3. Poza tym metoda init() jest bardzo podobna: prosty konstruktor przypisujący iBase i iHeight. Klasa Rectangle wygląda ostatecznie bardzo podobnie do klasy Triangle: _classes.registerClass("Rectangle", "Polygon"); function Rectangle(iLength, iWidth) { _classes.defineClass("Rectangle", prototypeFunction); this.init(iLength, iWidth);
  • 32. 150 JavaScript. Zaawansowane programowanie function prototypeFunction() { Rectangle.prototype.init = function(iLength, iWidth) { this.parentMethod("init", 4); this.iLength = iLength; this.iWidth = iWidth; } Rectangle.prototype.getArea = function () { return this.iLength * this.iWidth; }; } } Podstawowa różnica między tą klasą a klasą Triangle (poza innymi wywołaniami regi- sterClass() i defineClass()) to wywołanie metody init() z nadklasy z argumentem 4. Poza tym dodane zostały właściwości iLength i iWidth i zastąpiona została metoda getArea(). Podsumowanie W rozdziale tym zapoznałeś się z koncepcją dziedziczenia w języku ECMAScript (a tym samym w JavaScripcie) korzystającego z maskowania obiektów i wiązania łańcuchowego prototypów. Dowiedziałeś się też, że łączne stosowanie tych metod jest optymalnym sposobem na stworzenie struktury dziedzicznej klas. Przedstawiono tu też dwie alternatywne metody uzyskiwania dziedziczenia: zInherit i xbObject. Te darmowe biblioteki JavaScriptu dostępne do pobrania w internecie wprowadzają nowe i inne możliwości tworzenia struktur dziedzicznych. W ten sposób kończę omawianie ECMAScriptu — rdzenia języka JavaScript. W następnych rozdziałach, opierając się na tym fundamencie, będziesz poznawał bardziej specyficzne dla sieci WWW aspekty tego języka.