Phần 1: Các khái niệm cơ bản về lập trình
10 likes25,271 views
Tài liệu giới thiệu các khái niệm cơ bản về lập trình, bao gồm định nghĩa lập trình, thuật toán và các tính chất của chúng. Nó đề xuất các bước xây dựng chương trình, cách cài đặt thuật toán và đưa ra ví dụ cụ thể về một bài toán toán học. Ngoài ra, tài liệu cũng cung cấp một số bài tập thực hành để củng cố kiến thức.
Phần 1: Các khái niệm cơ bản về lập trình
- 1. Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Khoa Công nghệ thông tin Bộ môn Công nghệ phần mềm NHẬP MÔN LẬP TRÌNH ThS. Đặng Bình Phương dbphuong@fit.hcmus.edu.vn CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ LẬP TRÌNH 1
- 2. & VC BB Nội dung 1 Các khái niệm cơ bản 2 Các bước xây dựng chương trình 3 Biểu diễn thuật toán 4 Cài đặt thuật toán bằng NNLT Các khái niệm cơ bản về lập trình 2
- 3. & VC BB Các khái niệm cơ bản Lập trình máy tính Gọi tắt là lập trình (programming). Nghệ thuật cài đặt một hoặc nhiều thuật toán trừu tượng có liên quan với nhau bằng một ngôn ngữ lập trình để tạo ra một chương trình máy tính. Thuật toán Là tập hợp (dãy) hữu hạn các chỉ thị (hành động) được định nghĩa rõ ràng nhằm giải quyết một bài toán cụ thể nào đó. Các khái niệm cơ bản về lập trình 3
- 4. & VC BB Các khái niệm cơ bản Ví dụ Thuật toán giải PT bậc nhất: ax + b = 0 (a, b là các số thực). Đầu vào: a, b thuộc R Đầu ra: nghiệm phương trình ax + b = 0 • Nếu a = 0 • b = 0 thì phương trình có nghiệm bất kì. • b ≠ 0 thì phương trình vô nghiệm. • Nếu a ≠ 0 • Phương trình có nghiệm duy nhất x = -b/a Các khái niệm cơ bản về lập trình 4
- 5. & VC BB Các tính chất của thuật toán Bao gồm 5 tính chất sau: Tính chính xác: quá trình tính toán hay các thao tác máy tính thực hiện là chính xác. Tính rõ ràng: các câu lệnh minh bạch được sắp xếp theo thứ tự nhất định. Tính khách quan: được viết bởi nhiều người trên máy tính nhưng kết quả phải như nhau. Tính phổ dụng: có thể áp dụng cho một lớp các bài toán có đầu vào tương tự nhau. Tính kết thúc: hữu hạn các bước tính toán. Các khái niệm cơ bản về lập trình 5
- 6. & VC BB Các bước xây dựng chương trình Xác định vấn đề Biểu diễn bằng: - bài toán • Ngôn ngữ tự nhiên • Lưu đồ - Sơ đồ khối Lựa chọn • Mã giả phương pháp giải Xây dựng thuật toán/ thuật giải Cài đặt chương trình Lỗi cú pháp Hiệu chỉnh Lỗi ngữ nghĩa chương trình Thực hiện chương trình Các khái niệm cơ bản về lập trình 6
- 7. & VC BB Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên Đầu vào: a, b thuộc R Đầu ra: nghiệm phương trình ax + b = 0 1. Nhập 2 số thực a và b. 2. Nếu a = 0 thì 2.1. Nếu b = 0 thì 2.1.1. Phương trình vô số nghiệm 2.1.2. Kết thúc thuật toán. 2.2. Ngược lại 2.2.1. Phương trình vô nghiệm. 2.2.2. Kết thúc thuật toán. 3. Ngược lại 3.1. Phương trình có nghiệm. 3.2. Giá trị của nghiệm đó là x = -b/a 3.3. Kết thúc thuật toán. Các khái niệm cơ bản về lập trình 7
- 8. & VC BB Sử dụng lưu đồ - sơ đồ khối Khối giới hạn Chỉ thị bắt đầu và kết thúc. Khối vào ra Nhập/Xuất dữ liệu. Khối lựa chọn Tùy điều kiện sẽ rẽ nhánh. Khối thao tác Ghi thao tác cần thực hiện. Đường đi Chỉ hướng thao tác tiếp theo. Các khái niệm cơ bản về lập trình 8
- 9. & VC BB Sử dụng lưu đồ - sơ đồ khối Bắt đầu Nhập a, b (hệ số của phương trình bậc nhất) Sai Đúng x b / a a = 0? Xuất Sai Đúng Xuất Xuất b = 0? "Phương trình có nghiệm x" "Phương trình vô nghiệm" "Phương trình vô số nghiệm" Kết thúc Các khái niệm cơ bản về lập trình 9
- 10. & VC BB Sử dụng mã giả Vay mượn ngôn ngữ nào đó (ví dụ Pascal) để biểu diễn thuật toán. Đầu vào: a, b thuộc R Đầu ra: nghiệm phương trình ax + b = 0 If a = 0 Then Begin If b = 0 Then Writeln “Phương trình vô số nghiệm” Else Writeln “Phương trình vô nghiệm” End Else Xuất “Phương trình có nghiệm x = -b/a” Các khái niệm cơ bản về lập trình 10
- 11. & VC BB Cài đặt thuật toán bằng C/C++ #include <stdio.h> #include <conio.h> void main() { int nA, nB; printf(“Nhap a, b: ”); scanf(“%d%d”, &nA, &nB); if (bA == 0) if (nB == 0) printf(“Phương trình VSNn”); else printf(“Phương trình VNn”); else printf(“x = %.2fn”, (float)-nB/nA); } Các khái niệm cơ bản về lập trình 11
- 12. & VC BB Bài tập 1. Thuật toán là gì? Trình bày các tính chất quan trọng của một thuật toán? 2. Các bước xây dựng chương trình? 3. Các cách biểu diễn thuật toán? Ưu và khuyết điểm của từng phương pháp? Cho ví dụ minh họa. Các khái niệm cơ bản về lập trình 12
- 13. & VC BB Bài tập 4. Nhập năm sinh của một người. Tính tuổi người đó. 5. Nhập 2 số a và b. Tính tổng, hiệu, tính và thương của hai số đó. 6. Nhập tên sản phẩm, số lượng và đơn giá. Tính tiền và thuế giá trị gia tăng phải trả, biết: a. tiền = số lượng * đơn giá b. thuế giá trị gia tăng = 10% tiền Các khái niệm cơ bản về lập trình 13
- 14. & VC BB Bài tập 7. Nhập điểm thi và hệ số 3 môn Toán, Lý, Hóa của một học sinh. Tính điểm trung bình của học sinh đó. 8. Nhập bán kính của đường tròn. Tính chu vi và diện tích của hình tròn đó. 9. Nhập vào số xe của bạn (gồm tối đa 5 chữ số). Cho biết số xe của bạn được mấy nút? 10.Nhập vào 2 số nguyên. Tính min và max của hai số đó. Các khái niệm cơ bản về lập trình 14