113

ความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน บุคลิกภาพ ค่านิยมในอาชีพ
กับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
อาจารย์ทัศนา ทองภักดี
รองศาสตราจารย์ ดร.อรพินทร์ ชูชม
รองศาสตราจารย์อัจฉรา สุขารมณ์
รายงานวิจัยฉบับที่ 113
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
ได้รับทุนสนับสนุนงบประมาณแผ่นดิน
หมวดงบดําเนินการของสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์
พฤษภาคม 2551
ISBN 978-974-8182-27-8

ประกาศคุณูปการ
รายงานการวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
บุคลิกภาพ ค่านิยมในอาชีพ กับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ได้รับเงิน
สนับสนุนจากงบประมาณแผ่นดิน หมวดงบดําเนินการของสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์
มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ ผู้วิจัยขอขอบคุณเป็นอย่างสูงไว้ณ โอกาสนี้
นอกจากนี้ คณะผู้วิจัยขอขอบคุณ ผู้อํานวยการ คณาจารย์ โรงเรียนที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง
ที่ให้ความกรุณาช่วยเก็บรวบรวมข้อมูล และขอบใจนักเรียนที่ให้ความร่วมมือในการตอบ
แบบสอบถามด้วยความเต็มใจ
สุดท้ายขอขอบคุณ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ดร.วิลาสลักษณ์ ชัววัลลี ผู้อํานวยการสถาบันวิจัย
พฤติกรรมศาสตร์ รองศาสตราจารย์ลัดดาวัลย์ เกษมเนตร อาจารย์ประจําสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์
และคุณนพรัตน์ ศรีแปดริ้ว นิสิตปริญญาโทสาขาการวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ประยุกต์ ภาคพิเศษ
รุ่นที่ 2 ที่ช่วยผลักดันให้งานวิจัยเรื่องนี้สําเร็จได้เร็วขึ้น รวมทั้งผู้ที่มิได้กล่าวนามมา ณ ที่นี้ด้วย
คณะผู้วิจัย

สารบัญ
บทที่ หน้า
1. บทนํา……………………………………………………………………….……
คํานํา…………………………………………………………………….…….
1
1
วัตถุประสงค์ของการวิจัย……………………………………………….……. 2
ความสําคัญของการวิจัย…………………………………………………….. 2
ขอบเขตของการวิจัย……………………………………………………….… 3
นิยามศัพท์เฉพาะ………………………………………………………….… 5
2. เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง………………………………………………… 8
การเลือกอาชีพ………………………………………………………………. 8
ความหมายของการเลือกอาชีพ…………………………………………… 8
ความสําคัญของการเลือกอาชีพ…………………………………………... 9
ทฤษฎีการเลือกอาชีพ……………………………………………………… 10
ทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพ……………………………………………….. 14
ค่านิยมในอาชีพ………………………………………………………………. 18
ความหมายของค่านิยมในอาชีพ……………………………………………. 18
องค์ประกอบของค่านิยมในอาชีพ…………………………………………. 19
บุคลิกภาพ……………………………………………………………………... 22
ความหมายของบุคลิกภาพ………………………………………………….. 22
งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการเลือกอาชีพ………………………………………….. 24
ภูมิหลังของนักเรียนกับการเลือกอาชีพ……………………………………… 24
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพ………………………………….. 26
ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพ………………………………………….. 27
บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว กับการเลือกอาชีพ……………………………. 28
3. วิธีดําเนินการวิจัย………………………………………………………………… 30
ประชากร………………………………………………………………………. 30
กลุ่มตัวอย่าง……………………………………………………………………. 30
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย……………………………………………………….. 31

สารบัญ (ต่อ)
บทที่ หน้า
3(ต่อ)
การเก็บรวบรวมข้อมูล……………………………………………………….. 33
การวิเคราะห์ข้อมูล…………………………………………………………… 34
สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล………………………………………………. 34
4. ผลการวิเคราะห์ข้อมูล………………………………………………………….. 35
ผลการวิเคราะห์ข้อมูลตอนที่ 1……………………………………………….. 35
ผลการวิเคราะห์ข้อมูลตอนที่ 2……………………………………………….. 37
5. สรุปผล อภิปราย และข้อเสนอแนะ............................................................. 40
วัตถุประสงค์ของการวิจัย……………………………………………………... 40
กลุ่มตัวอย่าง............................................................................................ 40
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย........................................................................... 40
การวิเคราะห์ข้อมูล…………………………………………………………… 40
สรุปผล.............................................................................................................. 41
อภิปรายผล.............................................................................................. 41
ข้อเสนอแนะทั่วไป............................................................................................ 45
ข้อเสนอแนะการวิจัย................................................................................. 45
บรรณานุกรม…………………………………………………………………… 46
ภาคผนวก………………………………………………………………………. 50
ภาคผนวก ก แบบสอบถามที่ใช้ในการวิจัย…………………………………... 51
ภาคผนวก ข ตาราง 4 – 29 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่ศึกษา
กับการเลือกอาชีพ………………………………………………………… 64

สารบัญตาราง
ตาราง หน้า
1 แสดงจํานวนประชากรและกลุ่มตัวอย่าง……………………………………..... 30
2 แสดงจํานวนและร้อยละของกลุ่มตัวอย่าง จําแนกตามตัวแปรที่ศึกษา………… 35
3 การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่ศึกษากับการเลือกอาชีพของนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3………………………………………………………… 38
4 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างเพศกับการเลือกอาชีพ…………………………..... 65
5 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะของครอบครัวกับการเลือกอาชีพของนักเรียน.... 66
6 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพของครอบครัวกับการเลือกอาชีพ……... 67
7 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพการทํางานของบิดากับการเลือกอาชีพ
ของนักเรียน…………….…………………………………………………… 68
8 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพการทํางานของมารดากับการเลือกอาชีพ
ของนักเรียน………………………………………………………………….. 69
9 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพ………. 70
10 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างระดับการศึกษาของบิดากับการเลือกอาชีพ
ของนักเรียน………….……………………………………………………… 71
11 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างระดับการศึกษาของมารดากับการเลือกอาชีพ
ของนักเรียน……….…………………………………………………………. 72
12 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างบุคลิกภาพเก็บตัว–แสดงตัวกับการเลือกอาชีพ…… 73
13 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างรายได้ของครอบครัวต่อเดือนกับการเลือกอาชีพ……... 74
14 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน
กับการเลือกอาชีพ………...…………………………………………………. 75
15 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์กับการ
เลือกอาชีพ……..…………………………………………………………….. 76
16 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการบริหารหรือการจัดการ
กับการเลือกอาชีพ……………………………………………………………. 77
17 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสัมฤทธิผลกับการเลือกอาชีพ. 78
18 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม
กับการเลือกอาชีพ……..…………………………………………………….. 79

สารบัญตาราง (ต่อ)
ตาราง หน้า
19 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความความสัมพันธ์กับ
หัวหน้างานกับการเลือกอาชีพ……………………………………………….. 80
20 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านวิถีชีวิตกับการเลือกอาชีพ…... 81
21 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมั่นคงปลอดภัยกับ
การเลือกอาชีพ…..…………………………………………………………… 82
22 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านผู้ร่วมงานกับการเลือกอาชีพ... 83
23 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสุนทรีย์กับการเลือกอาชีพ….. 84
24 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมีศักดิ์ศรี
กับการเลือกอาชีพ…………………………………………………………… 85
25 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมีอิสระ
กับการเลือกอาชีพ…………...………………………………………………. 86
26 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านผลตอบแทน
ทางเศรษฐกิจการเลือกอาชีพ………………………………………………… 87
27 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านบริการสังคม
กับการเลือกอาชีพ................................................................................... 88
28 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา
กับการเลือกอาชีพ……………………………………………..…………….. 89
29 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพโดยรวมกับการเลือกอาชีพ……… 90

บทคัดย่อรายงานการวิจัย
เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน บุคลิกภาพ ค่านิยมในอาชีพ
กับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
คณะวิจัย
อาจารย์ทัศนา ทองภักดี
รองศาสตราจารย์ดร.อรพินทร์ ชูชม และรองศาสตราจารย์อัจฉรา สุขารมณ์
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการ
เรียน ค่านิยมในอาชีพ บุคลิกภาพและการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาค้นคว้า เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2539 สังกัด
กรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการ จํานวนทั้งหมด 770 คน เป็นนักเรียนชาย 350 คน นักเรียนหญิง 420
คน จากโรงเรียน 8 โรงเรียน ๆ ละ 2 ห้อง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามภูมิหลังของ
นักเรียน แบบสํารวจบุคลิกภาพ แบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ และแบบสอบถามการเลือกอาชีพ สถิติที่ใช้
ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ และค่าไคสแคว์
สรุปผลการวิจัย
พบว่า นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง มีจํานวนทั้งหมด 770 คน ส่วนใหญ่
เป็นนักเรียนหญิง จํานวน 420 คน คิดเป็นร้อยละ 54.5 มีระดับคะแนนเฉลี่ยสะสมตั้งแต่ 2.60 ขึ้นไป จํานวน
321 คน คิดเป็นร้อยละ 41.7 รายได้ของครอบครัวต่อเดือน 20,001-30,000 บาทจํานวน 468 คนคิดเป็นร้อยละ
60.8 ลักษณะของครอบครัว ครอบครัวเดี่ยวจํานวน 440 คน คิดเป็นร้อยละ 57.1 สถานภาพของครอบครัวอยู่
ด้วยกันจํานวน 602 คน คิดเป็นร้อยละ 78.2 บิดาจบการศึกษาระดับประถมศึกษาจํานวน 312 คน คิดเป็นร้อย
ละ 40.6 และมารดาจบการศึกษาระดับประถมศึกษาจํานวน 394 คน คิดเป็นร้อยละ 51.2 ตามลําดับ
สถานภาพการทํางานของบิดาทํางานนอกบ้านจํานวน 683 คน คิดเป็นร้อยละ 88.7 และมารดาทํางานนอก
บ้านจํานวน683คน574คนคิดเป็นร้อยละ74.5เด็กมีบุคลิกภาพแสดงตัวจํานวน 681คน คิดเป็นร้อยละ88.5
และพบต่อไปอีกว่า กลุ่มอาชีพที่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เลือกเป็นส่วนใหญ่คือ กลุ่มอาชีพ
ทางด้านคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จํานวน 137 คน คิดเป็นร้อยละ 17.8 รองลงมาคือ กลุ่มอาชีพบริการ
ลูกค้า จํานวน 122 คน คิดเป็นร้อยละ 15.8 กลุ่มอาชีพวิจิตรศิลป์ จํานวน 118 คน คิดเป็นร้อยละ 15.3

กลุ่มอาชีพการจัดการ จํานวน 99 คน คิดเป็นร้อยละ 12.9 และกลุ่มอาชีพที่นักเรียนเลือกน้อยที่สุดคือ
กลุ่มอาชีพ การจัดการเครื่องจักรจํานวน 2 คน คิดเป็นร้อยละ 0.30
นอกจากนี้ยังพบว่า เพศ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ระดับการศึกษาของบิดาและมารดา รายได้ของ
ครอบครัวต่อเดือน ค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม ด้านสุนทรีย์ ด้านบริการสังคมและด้านการกระตุ้น
ให้ใช้ปัญญามีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ ยกเว้นตัวแปรลักษณะของครอบครัว
สถานภาพของครอบครัว สถานภาพการทํางานของบิดาและมารดา บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว ค่านิยมใน
อาชีพโดยรวม ค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์ ด้านการบริหารหรือการจัดการ ด้านสัมฤทธิ์ผล
ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน ด้านวิถีชีวิต ด้านความมั่นคงปลอดภัยด้านผู้ร่วมงาน ด้านความมีศักดิ์ศรี
ด้านความมีอิสระ ด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน และด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ไม่พบความสัมพันธ์กับ
การเลือกอาชีพของนักเรียน

Research Abstract
Study of Relationship between Mathayom Suksa III students’ Background, Academic Achievement,
Personality, Occupational Values, and Choice of Occupation
By
Mrs.Tasana Thongpukdee
,Assoc.Prof. Dr. Oraphin Choochom and Assoc.Prof.Ashara Sucaromana
The purpose of this research was to study relationship between Students’ background, academic
achievement, occupational values, personality, and choice of occupation of Mathayom Suksa III students.
Samples used in research were Mathayom Suksa III students in the 1996 academic year under the
Department of General Education ,Ministry of Education, totaling 770 persons; 350 male students and 420
female students from 8 schools, 2 classes each. The research instruments were Background questionnaire,
Personality surveys, Occupational Values questionnaire, and Choice of Occupation questionnaire.
Statistics used for data analysis were Percentages and Chi-squares.
Research Findings :
The Mathayom Suksa III students were taken as sample, totaling 770 students which are mostly
females amounting 420 students or 54.5%, 321 students had GPA of 2.60 or more, or 41.7%. Four hundred
and sixty-eight students had Family Income of 20,000-30,000 Baht, or 60.8%. Four hundred and forty-four
students had Neuclear Family, or 57.1%. Six hundred and two students had Neuclear Family, or 78.2%.
312 and 397 students had Father / Mother with Primary Education, or 40.6% and 51.2% respectively. 683
and 574 students had Father / Mother with outside works, or 88.7% and 74.5% respectively. Six hundred
and eighty-one students had Extrovert personality, or 88.5%.
Further findings were that the Occupation groups mostly chosen by Mathayom Suksa 3 students
were:Mathematics and Sciences Occupation group chosen by 137 students, or 17.8%. Customer services’
Occupation group chosen by 122 students, or 15.8%. Fine Arts Occupation group chosen by 118 students,
or 15.3%. Management Occupation group chosen by 99 students, or 12.9%. And the least chosen was the
Machinery Management Occupation group chosen by 2 students, or 0.30%.

In addition, it was found that Sex, Academic Achievement, Education levels of Father/Mother,
Monthly family income, occupational values in aspects of environment, aesthetics, social service, and
intellectual stimulation aspects were correlated at statistical significance of .05 level. Except for the
variables of family characteristics, family status, father/mother working status, introvert-extrovert
personality, overall occupational values, occupational values in aspects of creativity, management or
achievement management, relationship with bosses, ways of life, job security, colleagues, dignity,
freedom, multi-tasks, and economic compensation, no correlation was found to students’ choice of
occupations

บทที่ 1
บทนํา
คํานํา
เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่า ปัจจัยที่จําเป็นต่อการดํารงชีวิตของมนุษย์คือ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม
ยารักษาโรค และที่อยู่อาศัย แต่การที่มนุษย์จะได้มาซึ่งปัจจัยดังกล่าว มนุษย์ก็จะต้องทํางานหรือ
ประกอบอาชีพ ดังนั้นอาชีพจึงมีความสําคัญอย่างยิ่งต่อชีวิตมนุษย์ เพราะมีความเกี่ยวพันกับการ
ดําเนินชีวิต เศรษฐกิจ ชื่อเสียง ทําให้บุคคลเกิดความพึงพอใจในตนเองและรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า
อีกทั้งแสดงถึงความสามารถในการพึ่งพาตนเองและทําประโยชน์ให้แก่สังคม สภาพสังคมปัจจุบัน
มีการเปลี่ยนแปลงและเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว มีอาชีพเพิ่มขึ้นมากมายหลายสาขา ทําให้ต้องมี
การตัดสินใจเลือกอาชีพอย่างใดอย่างหนึ่ง กินซ์เบอร์ก (Ginzberg.1967 : 44) กล่าวว่า การเลือกอาชีพขึ้นอยู่
กับคุณลักษณะของแต่ละบุคคล แต่ละคนมักจะเลือกอาชีพแตกต่างกัน การตัดสินใจเลือกอาชีพมีผล
ต่อบุคคลนั้นและสังคมที่บุคคลนั้นเป็นสมาชิก การให้การศึกษาเพื่ออาชีพ จึงมีความสําคัญต่อการเลือก
อาชีพอย่างถาวรของเด็กและเยาวชนในอนาคต นอกจากนี้ ทวีป อภิสิทธิ์ (2528 : 17-18) กล่าวว่า
ถ้าเด็กและเยาวชนได้ทราบแนวทางการเลือกอาชีพอย่างถูกต้อง ก็จะเปิดโอกาสให้เขาได้สํารวจความ
สนใจ ความสามารถ ความรู้ ทักษะและความพร้อมของตนเองเพื่อตัดสินใจเลือกประกอบอาชีพ
ใดอาชีพหนึ่งที่เขามองเห็นคุณค่าต่อไปได้ด้วยตนเอง
การเลือกอาชีพเป็นสิ่งสําคัญอย่างยิ่งต่อชีวิตในปัจจุบันและอนาคต เพราะถ้าตัดสินใจผิดพลาด
อาจจะก่อให้เกิดปัญหานานัปการเช่นความเบื่อหน่ายความไม่ก้าวหน้าในงานอาชีพ ความคับข้องใจ
ในการประกอบอาชีพ เป็นต้น ( จันทนา กาไหล่ทอง. 2537 : 2 อ้างอิงมาจาก หน่วยศึกษานิเทศก์
กรมสามัญศึกษา. 2534 : 201) สอดคล้องกับวัชรี ทรัพย์มี (2523 : 60) ที่ว่าการเลือกอาชีพมีอิทธิพล
ต่อการดํารงชีวิตของมนุษย์ บุคคลใดที่สามารถเลือกอาชีพได้เหมาะสมกับความสามารถ ความถนัด
ความสนใจและบุคลิกภาพของตน บุคคลนั้นมีแนวโน้มจะประสบความสําเร็จในชีวิต แต่ถ้าเลือกไม่
เหมาะสม บุคคลนั้นก็อาจจะประสบความล้มเหลว เป็นผลเสียต่อสุขภาพจิตของบุคคลนั้น
ก่อให้เกิดผลเสียต่อเศรษฐกิจและความมั่นคงของประเทศในที่สุด
ในการตัดสินใจเลือกอาชีพของบุคคลแต่ละบุคคลนั้น ควรจะให้ความสนใจและความสําคัญแก่
บุคคลที่จะเป็นผู้ตัดสินใจเลือกอาชีพนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จะอยู่ในช่วงอายุ 15-17 ปี
ซึ่ง ซูเปอร์ (ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 97 ; อ้างอิงมาจาก Super. 1953) กล่าวว่าเป็นช่วงที่
นักเรียนจะพิจารณาและทดลองเลือกอาชีพแล้ว โดยจะพิจารณาเลือกอาชีพตามความต้องการ ความ

2
จากทฤษฎีการเลือกอาชีพของไคร้ท์ (ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 92-93 อ้างอิงมาจาก
Crites.1971) กล่าวว่า ตัวแปรที่มีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพคือ ความสามารถทางสมอง ความสนใจ
ตลอดทั้งสถานภาพของครอบครัว สอดคล้องกับคํากล่าวของประเสริฐ ศรีวิเศษ (2530 : 37) ที่ว่าการเลือก
อาชีพขึ้นอยู่กับอิทธิพล 2 ประการคือ (1) อิทธิพลภายใน ได้แก่ ความสนใจ ค่านิยม ความสามารถ
บุคลิกภาพ ความถนัด และความต้องการส่วนตัวและ (2) อิทธิพลจากภายนอก ได้แก่ ครอบครัว
สภาพแวดล้อมทางสังคมและเพื่อน
ด้วยเหตุนี้ ผู้วิจัยจึงสนใจศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
บุคลิกภาพ ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เพื่อเป็นแนวทางใน
การจัดการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมต่างๆ บริการแนะแนวและบริการต่าง ๆ ให้แก่เด็กอย่างมี
ประสิทธิภาพ เป็นการสนับสนุนนโยบายการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนากําลังคนสําหรับไปพัฒนา
ประเทศต่อไป
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
1. เพื่อสํารวจข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
2. เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน บุคลิกภาพ
ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
ความสําคัญของการวิจัย
1. เพื่อเป็นแนวทางในการจัดบริการแนะแนวศึกษาต่อและแนะแนวอาชีพให้แก่นักเรียน
ในระดับนี้โดยตรง
2. เพื่อเป็นประโยชน์แก่ครูแนะแนวในการจัดบริการต่าง ๆ ให้แก่นักเรียนได้เหมาะสม
กับบุคลิกภาพและความสนใจในอาชีพ
3. เพื่อเป็นประโยชน์แก่ครูและผู้ที่เกี่ยวข้องกับเด็กให้สามารถเลือกจัดกิจกรรมให้แก่เด็ก
ได้อย่างเหมาะสม เป็นการส่งเสริมพัฒนาการทางบุคลิกภาพของเด็กให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทําได้
4. เพื่อให้บุคคลที่มีความสัมพันธ์กับเด็กวัยนี้ได้เข้าใจเด็กและหาทางสนับสนุนเด็กให้ได้
ใช้ความสามารถของตนที่มีอยู่ไปในทางที่เป็นประโยชน์
5. เพื่อเป็นแนวทางในการวิจัยเรื่องนี้ต่อไป

3
ขอบเขตของการวิจัย
1. ประชากร
ประชากรที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3ปีการศึกษา2539 สังกัดกรม
สามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการเป็นนักเรียนชาย25,926คนนักเรียนหญิง25,591คน รวมทั้งสิ้น51,517คน
2. กลุ่มตัวอย่าง
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2539 สังกัด
กรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการ เป็นนักเรียนชาย450คนนักเรียนหญิง450คนรวมทั้งสิ้น900คน
3. ตัวแปรที่ศึกษา
3.1 ตัวแปรอิสระ
3.1.1 เพศของนักเรียน
3.1.2 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหมายถึงคะแนนเฉลี่ยสะสมซึ่งแบ่งออกเป็น3 ระดับ
- ระดับตํ่า หมายถึง ได้คะแนนเฉลี่ยสะสม 2.00 ลงมา
- ระดับปานกลาง หมายถึง ได้คะแนนเฉลี่ยสะสม 2.01 - 2.50
- ระดับสูง หมายถึง ได้คะแนนเฉลี่ยสะสม 2.51 ขึ้นไป
3.1.3 รายได้ของครอบครัว ตามที่ได้รับจริงต่อเดือน
- 20,000 บาท ลงมา
- 20,001 – 30,000 บาท
- มากกว่า 30,000 บาท
3.1.4 ลักษณะของครอบครัว
- ครอบครัวเดี่ยว ได้แก่ บิดา มารดา และลูก ๆ รวมตัวนักเรียน
- ครอบครัวขยายได้แก่บิดามารดาของนักเรียนลูกๆรวมตัวนักเรียนและญาติพี่น้อง
3.1.5 สถานภาพของครอบครัว
- บิดา มารดา อยู่ด้วยกัน
- บิดา มารดา แยกกันอยู่ บิดาหรือมารดาเสียชีวิต
3.1.6 การศึกษาของบิดา
- ระดับประถมศึกษา
- ระดับมัธยมศึกษา
- ระดับอนุปริญญา
- ระดับอุดมศึกษา
3.1.7 การศึกษาของมารดา
- ระดับประถมศึกษา
- ระดับมัธยมศึกษา
- ระดับอนุปริญญา
- ระดับอุดมศึกษา

4
3.1.8 สถานภาพการทํางานของบิดา
- ทํางาน
- ไม่ทํางาน
3.1.9 สถานภาพการทํางานของมารดา
3.1.10 บุคลิกภาพ แบ่งเป็น 2 แบบ
- บุคลิกภาพเก็บตัว
- บุคลิกภาพแสดงตัว
3.1.11 ค่านิยมในอาชีพ
- ด้านความคิดสร้างสรรค์
- ด้านการบริหารหรือการจัดการ
- ด้านสัมฤทธิ์ผล
- ด้านสภาพแวดล้อม
- ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน
- ด้านวิถีชีวิต
- ด้านความมั่นคงปลอดภัย
- ด้านผู้ร่วมงาน
- ด้านสุนทรีย์
- ด้านความมีศักดิ์ศรี
- ด้านความมีอิสระ
- ด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน
- ด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ
- ด้านบริการสังคม
- ด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา
3.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ การเลือกอาชีพ

5
นิยามศัพท์เฉพาะ
1. บุคลิกภาพ หมายถึง ลักษณะนิสัยที่รวมกันเป็นแบบฉบับเฉพาะตัวของแต่ละบุคคล
ซึ่งในการวิจัยนี้แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ บุคลิกภาพเก็บตัวและบุคลิกภาพแสดงตัว
1.1 บุคลิกภาพเก็บตัว หมายถึง ลักษณะของบุคคลที่ตัดสินใจ โดยยึดตนเองเป็นสําคัญ
ไม่ถามคนอื่น จะทําอะไรแล้วมักทําตามมาตรฐานและหลักการแน่นอน เป็นพวกที่ขาดความยืดหยุ่น ขี้อาย
ปรับตัวยาก เป็นผู้ที่สนใจเอาใจใส่ในตัวของตัวเอง มีการวิพากษ์วิจารณ์ตัวเอง การปรับตัวของ
บุคคลประเภทนี้ มักทําโดยการหลบหนีและเพ้อฝัน
1.2 บุคลิกภาพแสดงตัว หมายถึง ลักษณะของบุคคลซึ่งสนใจในคนอื่นและโลกภายนอก
ไม่ค่อยห่วงตัวเอง ชอบสนุกสนานรื่นเริงและการสมาคม ปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ๆได้ง่าย ไม่ค่อย
วิพากษ์วิจารณ์ตนเอง เป็นคนกล้าหาญ ร่าเริง เปิดเผย ทําอะไรมีจุดมุ่งหมาย
2. ค่านิยมในอาชีพ หมายถึง สิ่งที่บุคคลเชื่อว่า มีความสําคัญในการเลือกอาชีพของเขา
สิ่งต่างๆเหล่านี้ เป็นความรู้สึกพึงพอใจที่คนเรามักจะแสวงหาจากอาชีพ หรือเป็นความรู้สึกพึงพอใจ
อันเป็นผลลัพธ์ที่ได้จากอาชีพของเขา สิ่งที่คนเรายึดถือแต่ละอย่างนี้ มีความสําคัญไม่เท่าเทียมกัน
เสมอไปบางอย่างอาจจะมีความสําคัญอย่างใหญ่หลวงต่อคนบางคน แต่บางอย่างก็อาจจะมีความสําคัญน้อย
มากต่อคนอื่นๆ สําหรับค่านิยมในอาชีพนี้จําแนกเป็น15ด้านดังรายละเอียดต่อไปนี้
2.1 ด้านความคิดสร้างสรรค์ เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เกี่ยวกับการประดิษฐ์คิดค้น
ออกแบบ และพัฒนาแนวคิดใหม่ ๆ
2.2 ด้านการบริหาร เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ต้องมีการวางแผน และจัดสรรงาน
ให้ผู้อื่นทํา
2.3 ด้านสัมฤทธิผลเป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ส่งเสริมให้บุคคลประสบผลสําเร็จ
จากการทํางาน และก่อให้เกิดความพึงพอใจในการทํางานอีกทั้งยังเป็นสิ่งที่ช่วยให้บุคคลมุ่งทํางานเพื่องานด้วย
2.4 ด้านสภาพแวดล้อม เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงาน ซึ่งมีสภาพแวดล้อมที่มี
บรรยากาศที่สุขสบาย ตลอดทั้งมีสิ่งอํานวยความสะดวกต่าง ๆ ที่ช่วยให้บุคคลที่ทํางานในสถานที่
นั้นมีความสุข สําหรับค่านิยมในการทํางานด้านสภาพแวดล้อมนี้ เน้นสภาพแวดล้อมทางวัตถุที่จะ
ช่วยอํานวยให้บุคคลมีความสุขในการทํางาน
2.5 ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ผู้ปฏิบัติงาน
มีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้บังคับบัญชาหรือหัวหน้างาน
2.6 ด้านวิถีชีวิต เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลได้ใช้ชีวิตตามที่
ตนเองชอบหรือต้องการ
2.7 ด้านความมั่นคงปลอดภัย เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่มีความมั่นคงปลอดภัย
และเป็นงานที่ทําให้ผู้ปฏิบัติงานมั่นใจได้ว่าจะมีงานทําตลอดไป

6
2.8 ด้านผู้ร่วมงาน เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลที่ปฏิบัติงาน
ได้ติดต่อกับผู้ร่วมงานที่ตนเองพอใจ โดยเฉพาะผู้ร่วมงานในระดับเดียวกันหรือตํ่ากว่า
2.9 ด้านสุนทรีย์ เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ช่วยให้บุคคลได้สร้างสิ่งสวยงาม
และเพิ่มความงดงามให้แก่โลก
2.10 ด้านความมีศักดิ์ศรี เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานซึ่งให้เกียรติกับบุคคลที่ทํางานนั้น
2.11 ด้านความมีอิสระ เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงาน ซึ่งบุคคลที่ทํางานนั้นมีอิสระ
ในการทํางานตามที่ตนเองปรารถนา
2.12 ด้านการทํางานหลายๆด้านเป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลทํางาน
หลาย ๆ ด้าน ในขณะเดียวกัน งานที่ทําก็ต้องไม่ซํ้าซาก จําเจ
2.13 ด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่มีรายได้ดีหรือ
รายได้สูงเพียงพอที่จะเลี้ยงชีพและซื้อสิ่งของเพื่อสนองความต้องการได้
2.14 ด้านบริการสังคม เป็นค่านิยมซึ่งสัมพันธ์กับงานที่สามารถให้สวัสดิการ ให้ความ
ช่วยเหลือ สงเคราะห์บุคคลอื่นและก่อประโยชน์แก่ผู้อื่น
2.15 ด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลได้
ใช้ความคิดอย่างอิสระ ประเมินผลการทํางานของตนจากการเรียนรู้และสามารถคิดค้นสิ่งที่เป็น
นามธรรมให้เป็นรูปธรรมได้
3. การเลือกอาชีพ หมายถึง การที่นักเรียนมีความตั้งใจที่จะเลือกประกอบอาชีพใด อาชีพหนึ่ง
ในการวิจัยนี้แบ่งกลุ่มอาชีพเป็น 15 กลุ่มอาชีพ โดยแบ่งกลุ่มอาชีพให้สอดคล้องกับแบบสร้างความ
สนใจในอาชีพ ของ The Psychological Corporation (1990) ดังต่อไปนี้
3.1 บริการทางสังคม (Social Services)ได้แก่ ครู-อาจารย์ในอาชีพทั่วไป นักสังคม
สงเคราะห์ นักจิตวิทยา นักสังคมวิทยา นักประวัติศาสตร์
3.2 บริการงานเสมียน (Clerical Services) ได้แก่ เลขานุการ เสมียนพิมพ์ดีด
พนักงานเก็บเงิน พนักงานรับ-จ่ายเงิน พนักงานสํานักงาน
3.3 บริการสุขภาพ ( Health Services) ได้แก่ แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร สัตวแพทย์
นักกายภาพบําบัด พยาบาล บุรุษพยาบาล ผดุงครรภ์เจ้าหน้าที่รังสีเทคนิค
3.4 เกษตรกรรม ( Agriculture ) ได้แก่ เกษตรกร ผู้ดูแลอุทยานแห่งชาติ ชาวสวน
ผู้เลี้ยงปศุสัตว์ผู้ทํางานในฟาร์มผู้ใช้เครื่องมือเกษตรกรรมทํางานในไร่ ผู้เพาะเลี้ยงสัตว์นํ้าชาวประมง
ผู้ทํางานกสิกรรม ผู้เลี้ยงสัตว์
3.5 บริการลูกค้า (Customer Services) ได้แก่ ยาม ผู้ดูแลรักษาความสะอาดอาคาร
บ้านเรือน กุ๊กหรือผู้ประกอบอาหาร ช่างเสริมสวย เจ้าหน้าที่ตํารวจ คนผสมเครื่องดื่ม พนักงาน
โรงแรม พนักงานบริการบนเครื่องบิน พนักงานธนาคาร หญิงรับใช้และทํางานบ้าน พนักงานเสริฟอาหาร

7
3.6 วิจิตรศิลป์ (Fine Arts) ได้แก่ นักเขียน นักร้อง บรรณาธิการ ผู้รายงานข่าว นักดนตรี
ช่างถ่ายรูป จิตรกร นักออกแบบเครื่องแต่งกาย นักเขียนป้ายโฆษณา นักจัดรายการวิทยุ ช่างตัด
เย็บเสื้อผ้า นักแสดง นายแบบนางแบบ นักหนังสือพิมพ์ ผู้สื่อข่าว มัณฑนากร ช่างเขียนและตกแต่ง
เครื่องปั้นดินเผา นักออกแบบเพชรพลอย พิธีกร
3.7 คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ (MathematicsandScience ) ได้แก่ วิศวกรคอมพิวเตอร์
เจ้าหน้าที่คอมพิวเตอร์ วิศวกรไฟฟ้า วิศวกรเครื่องกล วิศวกรเคมีอุตสาหกรรม ผู้จัดโปรแกรมคอมพิวเตอร์
ผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการกลั่นนํ้ามัน ผู้ปฏิบัติงานในกรรมวิธีทางเคมี นักวิเคราะห์ระบบงาน
3.8 ธุรกิจก่อสร้าง (Building Trades) ได้แก่ ช่างไม้ ช่างทาสี ช่างก่อสร้าง ช่างประปา
ช่างเชื่อมโลหะช่างมุงหลังคาช่างปูนช่างไฟฟ้าและเดินไฟฟ้าช่างเหล็กช่างสุขภัณฑ์ ช่างปูกระเบื้อง
ช่างกระจก ช่างทําพื้นหินขัด ช่างวางท่อปรับท่อ
3.9 บริการการศึกษา (Educational Services) ได้แก่ ครูอนุบาล ครูประถมศึกษา
ครูมัธยมศึกษา บรรณารักษ์ เจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์ อาจารย์ในมหาวิทยาลัยและสถาบันอุดมศึกษา
ครูสอนในสถาบันการศึกษาพิเศษ
3.10 บริการด้านกฎหมาย (LegalServices) ได้แก่ ผู้พิพากษา นักกฎหมายทนายความ อัยการ
3.11 การขนส่ง (Transportation) ได้แก่ นักบิน พนักงานขับรถจักรและขับขี่ยานยนต์
คนขับรถพยาบาลคนขับรถบรรทุก นายสถานี พนักงานรถไฟลูกเรือ คนงานประจําเรือ พนักงานโทรศัพท์
และโทรเลข
3.12 การขาย (Sales) ได้แก่ พนักงานขาย ตัวแทนขายที่ดินและโรงเรียน ผู้ขายอาหาร
ผู้จําหน่ายเครื่องอุปโภคบริโภค นายหน้าเงินกู้พนักงานบริษัทประกันภัย – ประกันชีวิต ผู้เดินทาง
ไปขายสินค้า (พ่อค้าเร่)
3.13 การจัดการ (Management) ได้แก่ ผู้บริหารโรงแรม ผู้จัดการ ผู้วางแผนการผลิต
นายธนาคารและนักบัญชี
3.14 งานช่าง (Benchwork) ได้แก่ ช่างซ่อมเครื่องประดับ ช่างทํากุญแจ ช่างซ่อมวีดีโอ
ช่างประกอบเครื่องมือไฟฟ้า ช่างซ่อมเครื่องรับวิทยุโทรทัศน์ ช่างซ่อมเครื่องกลยานยนต์
ช่างซ่อมนาฬิกา ช่างเครื่องปรับอากาศ ช่างซ่อมกล้อง ช่างซ่อมเรือ ช่างซ่อมและติดตั้งวางสายโทรศัพท์
3.15 การจัดการเครื่องจักร (Machine Operation) ได้แก่ ช่างพิมพ์ ช่างเลื่อย ช่างหลอม
ช่างเครื่องกลต่าง ๆ ช่างเทคนิคเครื่องกลโรงงาน พนักงานฝ่ายผลิต ช่างรีดโลหะ ช่างปั่น และ ช่างกรอ
ช่างเครื่องจักรทํางานไม้

บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
การเลือกอาชีพ
การเลือกอาชีพเป็นสิ่งสําคัญเพราะบุคคลจะเกลียดงาน หรือชอบงานขึ้นอยู่กับงานหรือ
อาชีพที่บุคคลนั้นเลือก ไม่มีงานใดหรืออาชีพใดที่บุคคลจะชอบร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่งานที่เลือกนั้น
จะต้องเป็นงานที่ชอบเป็นส่วนใหญ่ และการจะประสบความสําเร็จในด้านการงานหรือไม่นั้น
ขึ้นอยู่กับอาชีพที่บุคคลนั้นเลือก ดังนั้นในการเลือกอาชีพของนักเรียน ควรจะต้องตัดสินใจเลือก
อาชีพเสียแต่เนิ่น ๆ เพื่อจะได้เรียนวิชาต่าง ๆ และเตรียมตัวสําหรับอาชีพนั้น ๆ พร้อมทั้งต้อง
คํานึงถึงความสามารถความสนใจและบุคลิกภาพของตนด้วย(ผ่องพรรณเกิดพิทักษ์.2529:111;อ้างอิงมาจาก
Super and Overstreet. 1960 )
ความหมายของการเลือกอาชีพ
สําหรับการเลือกอาชีพนั้น มีผู้ให้ความหมายไว้หลายท่านทั้งในต่างประเทศ และในประเทศ
ดังต่อไปนี้
ซูเปอร์ ( ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 90 ; อ้างอิงมาจาก Super. 1965 ) กล่าวว่า
การเลือกอาชีพเป็นกระบวนการต่อเนื่อง และในกระบวนการเลือกอาชีพนั้น บุคคลจะเลือกโดย
ห่างไกลจากความเป็นจริงในช่วงอายุต้น ๆ และระดับความเป็นจริงจะเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น
ฮอลแลนด์ ( จําเนียร ช่วงโชติ และคณะ. 2525 : 88 – 92 อ้างอิงมาจาก Holland’s Theory.n.d.)
สรุปว่า การเลือกอาชีพเป็นการแสดงออกของบุคลิกภาพและความสนใจในอาชีพแสดงให้เห็น
ถึงบุคลิกภาพในการทํางานและการใช้เวลาว่าง และเน้นว่าถ้าบุคคลมีบุคลิกภาพที่ชัดเจนแบบใด
แบบหนึ่งและได้รับความช่วยเหลือจาการให้คําปรึกษารวมทั้งการได้รับข้อมูลทางด้านอาชีพเป็นอย่างดี
บุคคลจะเลือกอาชีพได้อย่างสะดวกและเหมาะสม แต่ถ้าบุคคลมีบุคลิกภาพ ไม่ชัดเจนหรือ
มีความสับสนในงานอาชีพจะประสบปัญหาในการเลือกอาชีพ
สําหรับในประเทศไทยนั้นก็มีผู้ให้ความหมายของการเลือกอาชีพไว้ดังนี้
อรอนงค์ แจ่มผล (2525 : 10 ) กล่าวว่า การเลือกอาชีพ หมายถึง การที่บุคคลได้
แสดงถึงความตั้งใจที่จะประกอบอาชีพนั้นๆผู้ที่ตัดสินใจเลือกอาชีพได้อย่างแท้จริงได้แก่ บุคคลที่เลือก
อาชีพโดยพิจารณาจากความเข้าใจในงาน โอกาสในการทํางานและโอกาสในการศึกษา รวมทั้งองค์ประกอบ
ส่วนบุคคล ได้แก่ ความถนัด ความสามารถ ความสนใจและค่านิยมของบุคคล สอดคล้องกับคํากล่าว
ของ เพ็ญศรี จินดาศักดิ์ (2535:14) และอัจฉรา สุขารมณ์ อรพินทร์ ชูชมและทัศนาทองภักดี (2540:8)
ที่ว่าการเลือกอาชีพ หมายถึง การที่บุคคลได้แสดงถึงความตั้งใจในการที่จะเลือกประกอบอาชีพหนึ่ง
โดยคํานึงถึงความสนใจความสามารถความถนัด บุคลิกภาพ และค่านิยม นอกจากนี้การเลือกอาชีพยัง

9
สรุปการเลือกอาชีพหมายถึงการที่บุคคลได้แสดงความตั้งใจที่จะประกอบอาชีพนั้นๆโดยคํานึงถึง
ความสามารถความสนใจ ความถนัด บุคลิกภาพ และค่านิยม นอกจากนี้การเลือกอาชีพนั้น บุคคล
จะเลือกโดยห่างไกลจากความเป็นจริงในช่วงอายุต้นๆและระดับความเป็นจริงจะเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น
ความสําคัญของการเลือกอาชีพ
การเลือกอาชีพเป็นเรื่องของการตัดสินใจที่สําคัญมากที่สุดอย่างหนึ่งในชีวิต เพราะมีผล
สะท้อนถึงความสุขของตนครอบครัวและรวมไปถึงความเจริญของประเทศชาติ สําหรับการศึกษาในระดับ
มัธยมศึกษาตอนต้นนั้น เป็นการวางแนวทางในด้านการเลือกอาชีพและแนวทางในการดําเนินชีวิต ดังนั้น
นักการศึกษาจึงได้ให้ความสําคัญ ความสนใจ เพราะการวางรากฐาน การวางแนวทางที่ถูกต้องใน
ระดับนี้ จะช่วยแก้ไขปัญหาด้านเศรษฐกิจและสังคมของประเทศได้ (ธีรวุฒิ ประทุมนพรัตน์.2521:170)
นอกจากนี้ถ้าบุคคลใดเลือกอาชีพได้อย่างเหมาะสม ย่อมทําให้บุคคลนั้นมีความพึงพอใจและเป็น
สุขกับชีวิตการทํางานในอนาคตของเขาเนื่องจากการที่จะเลือกอาชีพได้นั้นจะต้องมีความสามารถ
ในการใช้วิจารณญาณตัดสินใจ โดยอาศัยหลักการวิเคราะห์ตนเองและวิเคราะห์อาชีพประกอบกัน
ซึ่งไม่ใช่สิ่งที่จะทําได้ในระยะเวลาอันสั้น และยังกล่าวถึงองค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อความสําเร็จ
และความก้าวหน้าในการประกอบอาชีพของบุคคลซึ่งได้แก่ ความสนใจสัมฤทธิผลในการเรียน ครอบครัว
สถานะทางเศรษฐกิจและสังคมของครอบครัว
นอกจากนี้ นวลศิริ เปาโรหิตย์(2527 : 25) กล่าวว่า อาชีพมีอิทธิพลอย่างยิ่งต่อชีวิต
มนุษย์ เพราะเกี่ยวข้องกับการดําเนินชีวิต เศรษฐกิจ เกียรติยศ ชื่อเสียง การประกอบอาชีพจะทําให้บุคคล
เกิดความภาคภูมิใจในตนเองรู้สึกว่าตนมีค่า สามารถพึ่งตนเองได้และทําประโยชน์ให้แก่สังคมได้
สําหรับ กินซ์เบอร์ก ( คมเพชร ฉัตรศุภกุล. 2521: 76 ; อ้างอิงมาจาก Ginzberg.1951 ) กล่าวว่า
องค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพมี 3 ประการคือ
1. องค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับความเป็นจริง หมายถึง การตอบสนองของบุคคลต่อ
สิ่งแวดล้อมในขณะนั้นว่าสังคมต้องการอาชีพอะไร ก็ควรเลือกอาชีพที่ตลาดแรงงานต้องการ
2. องค์ประกอบทางด้านการศึกษา หมายถึง คุณภาพและปริมาณทางการศึกษา ย่อมมีอิทธิพล
ต่อการเลือกอาชีพ
3. องค์ประกอบด้านค่านิยม ค่านิยมมีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพ เช่น นิยมเลือกอาชีพที่
สังคมยกย่อง มีรายได้สูง เป็นต้น
ศุภวดี บุญญวงศ์ ( 2528 : 20 – 22 ) กล่าวว่า การเลือกอาชีพเปรียบเสมือนการเลือก
คู่ครองบางคน ได้รับความสําเร็จในอาชีพซึ่งเหมือนกับผู้ที่ได้รับความสําเร็จในชีวิตครอบครัว มีความ
มั่นคงอยู่ดีมีสุข บางคนก็ล้มเหลวในอาชีพหรือไม่มีอาชีพเพราะขาดความสามารถหรืออุปนิสัยไม่
เอื้ออํานวย การเข้าสู่อาชีพก็เช่นกันกับการเข้าสู่ชีวิตครอบครัว กล่าวคือ เป็นการเลือกตามความ

10
1. การเลือกอาชีพตามความรู้สึกชอบและสนใจ ย่อมจะได้รับความสําเร็จด้านอาชีพ
สูงกว่าการประกอบอาชีพโดยไม่ชอบ ไม่มีความถนัด
2.การเลือกอาชีพโดยการทดลองปฏิบัติมีโอกาสที่จะช่วยให้บุคคลตัดสินใจเลือก
อาชีพได้ดีขึ้น
3. การเลือกอาชีพตามวัยและวุฒิภาวะ บุคคลมีความสนใจในอาชีพต่างกันตามวัย
และวุฒิภาวะ
4. การเลือกอาชีพตามกลุ่มอาชีพ บุคคลจะต้องสํารวจตนเองให้ชัดว่าตนจะงอกงาม
ในกลุ่มอาชีพของสิ่งแวดล้อมแบบใด แล้วจึงเลือกหรือสร้างงานที่เกี่ยวข้องอยู่ในกลุ่มอาชีพนั้น
ๆ ให้เกิดผลและมีความก้าวหน้าต่อไป
5. การเลือกอาชีพตามพื้นฐานครอบครัวและสังคมแวดล้อม การตัดสินใจของบุคคลมี
ความสัมพันธ์เกี่ยวข้องโดยตรงกับพื้นฐานครอบครัว และสังคมแวดล้อมของบุคคลเป็นอย่างมาก
อีกด้วย เช่น ระดับเศรษฐกิจของผู้ปกครอง อาชีพของผู้ปกครอง ระดับการศึกษาของผู้ปกครอง
และรายได้ของผู้ปกครอง
จากที่กล่าวมาแล้วจะเห็นได้ว่า การเลือกอาชีพนั้นมีความสําคัญและเป็นเรื่องที่ไม่
สามารถตัดสินใจได้ง่าย แต่ต้องศึกษาว่าตนเองมีความต้องการ ความสามารถ ความสนใจ
บุคลิกภาพ ค่านิยม และคํานึงถึงสถานภาพทางเศรษฐกิจและสังคม รวมทั้งจะต้องศึกษาความ
ต้องการของบิดามารดาหรือผู้ปกครอง ศึกษาความต้องการของสังคม ประเทศชาติและสภาวะการมีงานทํา
ทฤษฎีการเลือกอาชีพ
การที่บุคคลจะตัดสินใจเลือกประกอบอาชีพอย่างใดอย่างหนึ่งให้ประสบผลสําเร็จนั้น
เป็นปัญหาที่สร้างความยุ่งยากให้แก่บุคคลมาก จึงมีผู้ให้ความสนใจศึกษาเรื่องการเลือกอาชีพ
ทําให้เกิดทฤษฎีการเลือกอาชีพขึ้นหลายทฤษฎี ดังต่อไปนี้
1. ทฤษฎีวิเคราะห์ลักษณะและองค์ประกอบของวิลเลียมสัน(Williamson’sTraits andFactorsTheory)
วิลเลียมสัน ( ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529:66-67; อ้างอิงมาจาก Williamson.1937 ) เป็นผู้นํา
แนวคิดในการให้คําปรึกษา โดยเน้นลักษณะและองค์ประกอบของบุคลิกภาพ ดังนั้น วิลเลียมสัน
จึงตั้งชื่อทฤษฎีการเลือกอาชีพของเขาว่า “ ทฤษฎีวิเคราะห์ลักษณะและองค์ประกอบของ
บุคลิกภาพ” ซึ่งมีความเชื่อว่า “ อาชีพของบุคคลมิใช่การลองผิดลองถูก แต่ต้องใช้ความคิดใน
การพินิจพิเคราะห์อย่างดี” และทฤษฎีนี้มีรากฐานมาจากแนวคิดของจิตวิทยาความแตกต่างระหว่าง
บุคคลและจิตวิทยาประยุกต์ ที่กล่าวว่า แต่ละบุคคลประกอบด้วยลักษณะที่สําคัญหลายประการ เช่น

11
ความสามารถ ความถนัด เชาวน์ปัญญา ความสนใจ ค่านิยม ความต้องการ และบุคลิกภาพ
สําหรับการเลือกอาชีพของแต่ละบุคคลนั้น แต่ละบุคคลจะเลือกอาชีพโดยพิจารณาลักษณะของ
อาชีพ ประกอบการพิจารณาลักษณะของตนเอง พร้อมทั้งจะพิจารณาความต้องการของตลาดแรงงาน
เวลาและทุนทรัพย์ที่จะใช้เตรียมตัวประกอบอาชีพ
โดยสรุป ทฤษฎีวิเคราะห์ลักษณะและองค์ประกอบของบุคลิกภาพ เป็นทฤษฎีการ
เลือกอาชีพที่มีหลักการพื้นฐานที่สําคัญ 3 ประการคือ
1. บุคคลแต่ละคนที่มีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกต่างกันจากบุคคลอื่น ซึ่งลักษณะ
ดังกล่าวสามารถสังเกต วัด และจัดจําแนกได้
2. อาชีพแต่ละอาชีพ ต้องการผู้ประกอบการที่มีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างกันไป
3. การแนะแนวอาชีพ ควรเป็นกระบวนการที่จัดวางตัวบุคคลและงานให้เข้าคู่กัน
หรือสอดคล้องกันอย่างเหมาะสม
2. ทฤษฎีการเลือกอาชีพของฮอพพอค(Hoppock’s CompositeTheory) (ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์.
2529 : 87-88 ; อ้างอิงมาจาก Hoppock. 1967) กล่าวถึงความต้องการของบุคคล และความสําคัญ
ของข้อสนเทศเกี่ยวกับบุคคลและสิ่งแวดล้อมว่า เป็นปัจจัยที่มีความสําคัญในการเลือกอาชีพ
และพัฒนาอาชีพ และกล่าวถึงหลักการที่สําคัญในการเลือกอาชีพไว้ดังนี้
2.1 บุคคลจะเลือกอาชีพเพื่อสนองความต้องการของตนเอง และความต้องการ
ประการหนึ่ง คือ ความต้องการที่จะปฏิบัติตามค่านิยมของตนเอง
2.2 อาชีพที่บุคคลเลือก มักจะเป็นอาชีพที่บุคคลเชื่อว่าจะสนองความต้องการส่วน
ใหญ่ของบุคคลนั้นได้ดีที่สุด
2.3 บุคคลอาจจะรับรู้ความต้องการของตนอย่างชัดเจนถูกต้องหรืออาจจะรับรู้อย่าง
เลือนรางว่า มีบางสิ่งบางอย่างที่ดึงดูดความสนใจ แต่ไม่ว่าบุคคลจะรับรู้ความต้องการของตนเอง
ได้ชัดเจนหรือไม่เพียงใด ความต้องการดังกล่าวก็มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจเลือกอาชีพ
2.4 พัฒนาการทางอาชีพเริ่มเกิดขึ้นเมื่อบุคคลตระหนักเป็นครั้งแรกว่า อาชีพสามารถช่วย
สนองความต้องการของตนได้
2.5 พัฒนาการทางอาชีพจะดําเนินก้าวหน้าไป และอาชีพที่เลือกจะดีขึ้นถ้าบุคคล
สามารถคาดคะเนอาชีพที่จะเลือกว่าจะสนองความต้องการของตนเองได้ดีเพียงใด และความสามารถในการ
คาดคะเนนั้นจะขึ้นกับความรู้เกี่ยวกับตนเอง ความรู้เกี่ยวกับอาชีพ และความสามารถที่จะพินิจ
พิเคราะห์ได้กระจ่างชัด
2.6 ข้อมูลเกี่ยวกับตัวบุคคล เช่น ความสามารถความถนัด ความสนใจ บุคลิกภาพ ค่านิยม
และฐานะทางเศรษฐกิจ มีผลต่อการเลือกอาชีพ เพราะช่วยให้บุคคลได้ตระหนักถึงความต้องการของตนเอง
และช่วยให้บุคคลสามารถคาดคะเนได้ว่า อาชีพที่เขาจะเลือกนั้นจะสนองความต้องการของเขา
ได้มากน้อยเพียงใด

12
2.7 ข้อสนเทศทางอาชีพ จะมีผลต่อการเลือกอาชีพ โดยช่วยให้บุคคลได้ค้นพบอาชีพ
ต่างๆ ที่อาจจะสนองความต้องการของตน และช่วยให้บุคคลสามารถคาดคะเนได้ว่า อาชีพใด
จะสนองความต้องการของตนได้ดีกว่าอาชีพอื่น ๆ
2.8 ความพึงพอใจในงานหรืออาชีพ จะขึ้นกับงานที่บุคคลได้ทํานั้นสนองความต้องการ ตามที่
บุคคลนั้นคาดหวังมากน้อยเพียงใด และระดับความพึงพอใจจะพิจารณาได้จาก อัตราส่วนของ
ความต้องการที่ได้รับการตอบสนองและความต้องการที่คาดหวังว่าจะได้รับการตอบสนอง
2.9 ความพึงพอใจเป็นผลจากงานที่สนองความต้องการของบุคคลในปัจจุบัน หรือเป็นผลจาก
งานซึ่งมีทีท่าว่าจะสนองความต้องการของบุคคลนั้นในอนาคต
2.10 การเลือกอาชีพของบุคคลหรืออาชีพที่บุคคลจะเลือก จะเปลี่ยนได้เสมอถ้าบุคคลนั้น
เชื่อว่าการเปลี่ยนนั้น ๆ จะสนองความต้องการของเขาได้ดีกว่า
3. ทฤษฎีการเลือกอาชีพของไคร้ท์ (Crites) (ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 91 – 94
อ้างอิงมาจาก Crites. 1971 ) เสนอความคิดว่า เมื่อเกิดการเลือกอาชีพนั้น (1) บุคคลจะต้องมี
อาชีพที่จะเลือกสนองอาชีพหรือมากกว่านั้น ถ้าบุคคลไม่มีทางเลือก การเลือกอาชีพจะเกิดไม่ได้
(2) แรงกระตุ้นในการเลือกอาชีพ ได้แก่ ความคาดหวังของสังคมที่ว่า “ทุกคนควรทํางาน” และ
(3) บุคคลจะต้องมีอิสระในการประกอบอาชีพที่เขาเลือก ถ้าเขาถูกจํากัดในการประกอบอาชีพ
เขาจะไม่สามารถเลือกอาชีพได้
นอกจากนี้ ไคร้ท์ได้สรุปแนวความคิดเกี่ยวกับการเลือกอาชีพเพื่อเป็นพื้นฐานในการ
ตั้งทฤษฎีการเลือกอาชีพ จากงานวิจัยต่าง ๆ ของเขาไว้ดังต่อไปนี้
การเลือกอาชีพ หมายถึง อาชีพซึ่งบุคคลกล่าวว่า “เขาจะเลือกประกอบอาชีพนั้น”
และการเลือกอาชีพในทางปฏิบัติ หมายถึง การที่บุคคลได้แสดงถึงความตั้งใจที่จะประกอบอาชีพ
นั้น เป็นการตัดสินใจเลือกอาชีพของบุคคล
แนวความคิดที่เกี่ยวข้องกับการเลือกอาชีพของไคร้ท์ประกอบด้วย (1)การเลือกอาชีพขึ้นอยู่
กับพื้นฐานของความเป็นจริงมากที่สุด และแสดงให้เห็นว่า บุคคลคิดว่า เขาจะประกอบอาชีพอะไร (2)
ความชอบในอาชีพ ได้แก่ การที่บุคคลมีความประสงค์ หรืออยากจะประกอบอาชีพนั้น ๆ ถ้า
เงื่อนไขในสภาพความเป็นจริงเปิดโอกาสให้ (3) ความปรารถนาหรือความมุ่งหวังในอาชีพ
ได้แก่ การที่บุคคลมุ่งหวังว่าจะประกอบอาชีพอะไร และ (4) ความสนใจในอาชีพมีความ
คล้ายคลึงกับความชอบในอาชีพ แต่มีความเป็นจริงมากกว่า เพราะความสนใจมีความสัมพันธ์
กับการเข้าเป็นสมาชิกและ/หรือประกอบอาชีพนั้น ๆ
สําหรับแนวความคิดทั้ง4ประการข้างต้นนี้ จะมีอิสระต่อกันแต่มีความสัมพันธ์ต่อเนื่องกัน
ส่วนลักษณะทั่วไปของการเลือกอาชีพที่ไคร้ท์กล่าวไว้มีดังนี้
1. การเลือกอาชีพเป็นพฤติกรรมที่เป็นระบบมิใช่พฤติกรรมที่เกิดขึ้นโดยความบังเอิญ แต่ละ
บุคคลจะมีการเลือกอาชีพที่แตกต่างกัน

13
2. การเลือกอาชีพ มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญกับตัวแปรต่าง ๆ เช่น
2.1 ตัวแปรสิ่งเร้า (Stimulus Variables ) ได้แก่
2.1.1 วัฒนธรรม มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพ แต่ผลของวัฒนธรรมที่มีต่อ
การเลือกอาชีพไม่เป็นแบบแผนเดียวกันเพราะยังไปเกี่ยวข้องกับระดับชั้นต่าง ๆ ในสังคมอีกด้วย
2.1.2 ระดับชั้นทางสังคม มีความสัมพันธ์กับตัวแปรอิสระอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
กับการเลือกอาชีพ เช่น วัฒนธรรม เชาวน์ปัญญา
2.1.3 เชื้อชาติ มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพ
2.1.4 พื้นที่ทางภูมิศาสตร์ จะพบว่า การเลือกอาชีพระหว่างชนบทและใน
เมืองมีความแตกต่างกันมาก
2.1.5 ชุมชน เพื่อน และจรรยาบรรณในกลุ่มอาชีพ ยังสรุปไม่ได้ว่ามีอิทธิพล
ต่อการเลือกอาชีพ
2.1.6 ครอบครัว อาชีพของบิดา และการเลือกอาชีพ มีความสัมพันธ์กัน ส่วนการ
เลียนแบบจากบิดามารดาและความสัมพันธ์ภายในครอบครัวกับการเลือกอาชีพยังไม่สามารถสรุปได้
2.1.7 โรงเรียนข้อมูลเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของประสบการณ์ในการศึกษากับการ
เลือกอาชีพยังมีจํากัด แต่มีข้อเสนอแนะว่า โรงเรียนอาจจะเป็นตัวกลางที่สําคัญในการเลือกอาชีพ
2.2 ตัวแปรตอบสนอง (Response Variables) ได้แก่
2.2.1 ความถนัดทั่วไป ความสามารถทางสมอง ไม่เพียงแต่จะมีความสัมพันธ์กับการ
เลือกอาชีพเท่านั้น แต่ยังมีความสัมพันธ์กับความชอบ และความปรารถนาหรือความมุ่งหวังในอาชีพด้วย
2.2.2 ความสนใจมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ ความสนใจที่วัดได้
จากแบบสํารวจความสนใจในอาชีพมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ นอกจากนี้ ความสัมพันธ์
ระหว่างความสนใจในอาชีพและการเลือกอาชีพของเพศหญิงจะมีสูงกว่าของเพศชาย
2.2.3 บุคลิกภาพ มีหลักฐานสนับสนุนว่า อัตมโนทัศน์มีความสัมพันธ์กับ
การเลือกอาชีพ ซึ่งสนับสนุนทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพ ที่กล่าวถึงการเชื่อมโยงของตัวแปร
ทั้งสองนี้ นอกจากนี้ก็มีงานวิจัยบางเรื่องได้ศึกษาถึง การประเมินตนเอง ประโยชน์ในการเสี่ยง
ค่านิยม และเป้าหมายชีวิตว่ามีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ แต่ยังไม่สามารถสรุปได้แน่นอน
เท่ากับอัตมโนทัศน์หรืออัตมโนคติ
3. การเลือกอาชีพ บุคคลนิยมเลือกอาชีพเป็นสาขาอาชีพ
ไคร้ท์ กล่าวถึง การวัดเกี่ยวกับการเลือกอาชีพ ไว้ว่าเครื่องมือที่ไคร้ท์ใช้วัด
การตัดสินใจเลือกอาชีพของบุคคล ได้แก่ การสัมภาษณ์ คําถามปลายเปิด และแบบสอบถาม
สําหรับคําถามแบบปลายเปิดนั้นเป็นการวัดการเลือกอาชีพที่ดีที่สุดและมีค่าความเชื่อมั่นอยู่ระหว่าง .70-.80
นอกจากนี้ ไคร้ท์กล่าวถึงพัฒนาการของการเลือกอาชีพไว้ดังนี้
3.1 การเลือกอาชีพ เป็นกระบวนการแบ่งเป็นขั้นย่อย ๆ แต่ไม่ได้มีความ
ต่อเนื่องกันทั้งหมด เพราะอย่างน้อย พบว่ามีความไม่ต่อเนื่องเกิดขึ้นครั้งหนึ่งในช่วงอายุ 14-16 ปี

14
3.2 ภายหลังอายุ 16 ปี กระบวนการเลือกอาชีพจะเฉพาะเจาะจงมากขึ้น
ความสัมพันธ์ระหว่างการเลือก ความชอบ ความปรารถนาหรือความมุ่งหวังและความสนใจ มีการ
เปลี่ยนแปลง
3.3 มีลําดับขั้นในกระบวนการเลือกอาชีพ แต่ยังกําหนดขอบเขตไม่ได้ดีนัก
บางครั้งเป็นไปได้ว่า ช่วงเพ้อฝัน (Fantasy Stage) เริ่มเมื่ออายุ 9 ปี และสิ้นสุดเมื่ออายุ 13 ปี
การก่อตัวของความคิดของการเลือกอาชีพและการเลือกอาชีพที่เฉพาะเจาะจงจะปรากฏขึ้นใน
ระหว่างอายุ 18 - 21 ปี ในช่วงหรือระยะความเป็นจริง (Realistic Stage) ซึ่งเป็นระยะที่มีความ
เป็นจริงมากขึ้นในการเลือกอาชีพ
จากทฤษฎีการเลือกอาชีพที่กล่าวข้างต้น ได้กล่าวถึง ตัวแปรที่มีอิทธิพลต่อการ
เลือกอาชีพของนักเรียน คือ ความสามารถทางการเรียน ความสนใจในอาชีพ ค่านิยม ความต้องการ
บุคลิกภาพ ระดับการศึกษาของผู้ปกครอง อาชีพของผู้ปกครองและรายได้ของผู้ปกครอง
ทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพ
ทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพมีหลายทฤษฎี และทฤษฎีที่จะเสนอต่อไปนี้ จะกล่าวถึง
เฉพาะขั้นพัฒนาการทางอาชีพของทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพของกินซ์เบอร์กและของซูเปอร์
สําหรับขั้นพัฒนาการทางอาชีพของแต่ละทฤษฎีมีดังต่อไปนี้
1. ทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพของกินซ์เบอร์ก(Ginzberg’sTheoryofCareerDevelopment)
กินซ์เบอร์ก ( ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 97-99 ; อ้างอิงมาจาก Ginzberg.1951 ) ได้พัฒนาทฤษฎี
พัฒนาการทางอาชีพมาจากทฤษฎีการเลือกอาชีพ สําหรับขั้นพัฒนาการทางอาชีพนั้น จําแนกได้
เป็น 3 ระยะคือ
ระยะที่ 1 ระยะของความเพ้อฝัน เป็นระยะที่เด็กมีอายุประมาณ 6 – 11 ปี ในระยะนี้
เด็กจะคิดเกี่ยวกับอาชีพในรูปของความปรารถนา เด็กไม่สามารถประมาณความสามารถหรือ
โอกาสหรือขอบเขตต่าง ๆ ของความจริงได้ เด็กจะเชื่อว่าเขาสามารถจะเป็นสิ่งที่เขาต้องการจะ
เป็นได้ และความคิดเพ้อฝันของเขาจะไม่คงที่จะแปรเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ โดยไม่ได้คํานึงถึง
ข้อเท็จจริง หรือสภาพของความเป็นไปได้ตลอดทั้งความสามารถของตนเอง โดยคิดฝันเองว่า
เมื่อโตขึ้นเขาจะประกอบอาชีพอะไรก็ได้ เช่น คิดจะเป็นแพทย์ตํารวจ ทหาร พยาบาล เป็นต้น
โดยอาจจะได้รับอิทธิพลจากสื่อต่าง ๆ เช่น โทรทัศน์ ภาพยนตร์ หนังสือต่าง ๆ เป็นต้น
ระยะที่ 2 ระยะพิจารณาเลือกอาชีพโดยยังไม่ตัดสินใจแน่นอน เป็นระยะที่อยู่ในช่วง
อายุตั้งแต่ 11 - 17 ปี ในระยะนี้ เด็กจะพิจารณาเลือกอาชีพจากลักษณะของตนเอง เช่น
จะนําความสนใจ ความสามารถ และค่านิยมของตนมาร่วมพิจารณาเลือกอาชีพ ในบางครั้ง
เด็กก็จะพิจารณาจากลักษณะอาชีพตามที่พบเห็น หรือตามที่ตนเข้าใจแต่ยังมิได้พิจารณาองค์ประกอบ

15
2.1 ระยะความสนใจ อยู่ในช่วง 11 - 12 ปี ระยะนี้ความสนใจเป็นพื้นฐาน
สําคัญในการเลือกอาชีพ โดยเด็กจะไม่คํานึงถึงความสามารถที่แท้จริง เพียงแต่ตระหนักว่า
ความสามารถเป็นสิ่งจําเป็นในการเลือกอาชีพด้วยเหมือนกัน
2.2 ระยะความสามารถ อยู่ในช่วงอายุ 13 – 14 ปี ระยะนี้เด็กได้คํานึงถึง
ความสามารถในการเลือกอาชีพ โดยเด็กพิจารณาว่า นอกจากความสนใจจะมีความสําคัญแล้ว
ความสามารถก็เป็นสิ่งจําเป็นที่จะต้องนํามาพิจารณาในการวางแผนเลือกอาชีพ แต่ความรู้เกี่ยวกับเรื่อง
ความสามารถยังไม่สมบูรณ์ การเลือกอาชีพในระยะนี้จึงยังไม่มีการตัดสินใจที่แน่นอน
2.3 ระยะค่านิยม อยู่ในช่วงอายุ 15 – 16 ปี ระยะนี้ค่านิยมเริ่มเข้ามาสู่
กระบวนการตัดสินใจในการเลือกอาชีพและในระยะนี้เด็กจะให้ความสําคัญของค่านิยม เหนือกว่าความ
สนใจและความสามารถ
2.4 ระยะหัวเลี้ยวหัวต่อของการเลือกอาชีพ อยู่ในช่วงอายุประมาณ 17 ปี ระยะนี้
บุคคลได้นําความสนใจ ความสามารถและค่านิยม มาพิจารณาร่วมกันในการเลือกอาชีพ
แต่องค์ประกอบหรือปัจจัยทางสภาพความเป็นจริงยังนํามาร่วมพิจารณาด้วยน้อยมาก ในระยะนี้
มีการวางแผนการเลือกอาชีพ แต่ยังไม่ได้มีการตัดสินใจที่แน่นอน ระยะนี้ยังอยู่ในขั้นทดลอง
เลือก แม้ว่าบุคคลจะตระหนักว่าการตัดสินใจของเขาในระยะนี้นั้นจะมีผลต่ออนาคตของเขา
ระยะที่ 3 ระยะความเป็นจริง อยู่ในช่วงอายุ 17 ปี จนกระทั่งถึงวัยผู้ใหญ่ตอนต้น
ระยะนี้เป็นระยะที่บุคคลพิจารณาการเลือกอาชีพตามสภาพความเป็นจริง โดยพิจารณาองค์ประกอบ
ทางด้านอาชีพและองค์ประกอบส่วนบุคคลประกอบกันเพื่อใช้ในการตัดสินใจเลือกอาชีพและ
จะพิจารณาตามสภาพความเป็นจริง สําหรับระยะความเป็นจริงนี้ จําแนกเป็น 3 ระยะย่อย ๆ คือ
3.1 ระยะสํารวจอาชีพ เป็นระยะที่บุคคลจะสํารวจอาชีพ และโอกาสในการ
เลือกอาชีพนั้นๆว่าอาชีพใดจะเหมาะกับตนเองโดยพยายามจะตัดสินใจเลือกให้ตรงกับความเป็นจริง
3.2 ระยะการรวมตัวของความคิดที่จะเลือกอาชีพ เป็นระยะที่บุคคลเริ่มตัดสินใจ
อย่างจริงจัง โดยมีการรอมชอมระหว่างองค์ประกอบต่าง ๆ ที่เป็นองค์ประกอบที่สําคัญในการ
เลือกอาชีพนั้น ซึ่งระยะนี้เป็นระยะที่บุคคลพร้อมที่จะเลือกอาชีพ ภายหลังจากที่ได้ผนึกความคิด
ต่าง ๆ เกี่ยวกับการเลือกอาชีพไว้พอสมควรแล้ว
3.3 ระยะตัดสินใจเลือกอาชีพที่เฉพาะเจาะจง ระยะนี้บุคคลจะตัดสินใจเลือก
อาชีพที่เฉพาะเจาะจง โดยพยายามที่จะกําหนดอาชีพต่าง ๆ ที่จะเลือกให้แคบเข้า เพื่อให้ได้อาชีพ
ที่เฉพาะเจาะจง และเตรียมที่จะลงมือดําเนินการตามที่ได้ตัดสินใจเลือก โดยการหาความรู้และ
ประสบการณ์เกี่ยวกับอาชีพนั้น ๆ เพื่อเป็นการสนับสนุนการตัดสินใจ

16
นอกจากนี้ กินซ์เบอร์กยังให้แง่คิดว่า เนื่องจากการเลือกอาชีพเป็นกระบวนการ
ดังนั้น จึงไม่ควรบังคับให้เด็กเลือกอาชีพเร็วเกินไป ควรพิจารณาลําดับขั้นของระยะการเลือก
อาชีพให้เหมาะสมกับวัยของเด็ก พร้อมทั้งพิจารณาองค์ประกอบอื่น ๆ อย่างละเอียดถี่ถ้วน
2. ทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพของซูเปอร์ (Super’s Theory of Career Development)
ซูเปอร์ ( ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2529 : 104 - 107 ; อ้างอิงมาจาก Super. 1957 ) กล่าวถึง
ขั้นพัฒนาการทางอาชีพโดยแบ่งออกเป็น 5 ขั้นดังต่อไปนี้
ขั้นที่ 1 ขั้นการเจริญเติบโต อยู่ในช่วงตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 14 ปี เป็นขั้นของการ
พัฒนาความรู้สึกนึกคิดที่มีต่อตนเองหรืออัตมโนทัศน์ โดยเริ่มพัฒนาจากการถือตนตามแบบ
บุคคลสําคัญในครอบครัวหรือในโรงเรียน ในช่วงแรกของขั้นการเจริญเติบโตนี้ เด็กจะมีความ
ต้องการและความเพ้อฝันมาก ส่วนความสนใจและความสามารถจะมีความสําคัญมากขึ้นเมื่อเด็ก
ได้มีส่วนร่วมในสังคมเพิ่มขึ้น และได้มีโอกาสทดสอบในสภาพความเป็นจริงมากขึ้น สําหรับขั้น
การเจริญเติบโตจําแนกเป็นระยะย่อย ๆ 4 ระยะคือ
ระยะที่ 1ระยะที่เด็กยังไม่สนใจเลือกอาชีพระยะนี้เด็กจะมีอายุอยู่ในช่วง3ปีแรกของชีวิต
ระยะที่ 2 ระยะเพ้อฝัน เป็นระยะที่เด็กมีอายุระหว่าง 4-10 ปี เป็นระยะที่เด็กจะ
คิดถึงเรื่องอาชีพในลักษณะเพ้อฝันและอาจมีการเล่นหรือการแสดงบทบาทตามความเพ้อฝัน
ระยะที่ 3 ระยะความสนใจ เป็นระยะที่เด็กมีอายุระหว่าง 11-12 ปี ระยะนี้เด็ก
จะพิจารณาอาชีพตามความสนใจของตนเอง โดยจะใช้ความชอบและความสนใจเป็นหลักในการ
ตัดสินใจเลือกอาชีพและกิจกรรมต่าง ๆ
ระยะที่ 4 ระยะความสามารถ เป็นระยะที่เด็กมีอายุระหว่าง 13 – 14 ปี ระยะนี้
เด็กจะพิจารณาอาชีพโดยคํานึงถึงความสามารถของตนเอง พร้อมทั้งคํานึงถึงคุณสมบัติอื่น ๆ ของตน
และมีความต้องการจะลองหรือต้องการฝึกงานเกี่ยวกับอาชีพนั้น ๆ
ขั้นที่ 2 ขั้นการสํารวจ ขั้นนี้บุคคลจะมีอายุระหว่าง 15-24 ปี เป็นขั้นของการสํารวจ
ตนเอง สํารวจอาชีพขณะอยู่ในโรงเรียน โดยสํารวจจากการเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ หรือจากงาน
อดิเรก หรือจากการทํางานพิเศษ และทดลองสวมบทบาทงานหรืออาชีพนั้น ๆ ในขั้นนี้เด็กจะเริ่ม
แสวงหาประสบการณ์จากการทํางาน และจากการทํากิจกรรมต่าง ๆ สําหรับขั้นการสํารวจนี้ แบ่งเป็น
ระยะย่อย ๆ 3 ระยะคือ
ระยะที่ 1 ระยะเริ่มพิจารณาและทดลองเลือกอาชีพ แต่ยังไม่ตัดสินใจแน่นอน อยู่
ในช่วงอายุ15-17ปี โดยบุคคลจะพิจารณาเลือกอาชีพตามความต้องการ ความสนใจ ความสามารถ
ค่านิยม และโอกาสในการได้ทํางาน สําหรับในระยะนี้นั้น จะมีการลองเลือกลองปฏิบัติ อภิปราย
การทํางานเกี่ยวกับอาชีพต่าง ๆ และประสบการณ์อื่น ๆ
ระยะที่ 2 ระยะหัวเลี้ยวหัวต่อของพัฒนาการด้านอาชีพ หรือระยะหัวเลี้ยวหัวต่อ
ของการเลือกอาชีพ อยู่ในช่วงอายุ 18- 21 ปี ระยะนี้เป็นระยะที่บุคคลพิจารณาเลือกอาชีพจาก
สภาพความเป็นจริงมากขึ้น โดยพิจารณาจากลักษณะของตนเอง ลักษณะของงานอาชีพ และ

17
ระยะที่ 3 ระยะทดลองปฏิบัติงาน อยู่ในช่วงอายุ 22 - 24 ปี เป็นระยะที่บุคคลได้
ตัดสินใจเลือกอาชีพแล้ว และเริ่มทดลองปฏิบัติงานหรือทํางานในอาชีพที่เลือกนั้น
ขั้นที่ 3 ขั้นสร้างหลักฐาน เป็นขั้นที่บุคคลเริ่มประกอบอาชีพที่ถาวร อยู่ในช่วงอายุ
25-44 ปี เป็นขั้นที่บุคคลได้ค้นพบงานที่เหมาะสม มีความตั้งใจและความพยายามในการทํางาน เพื่อ
จะได้ยึดเป็นอาชีพที่ถาวร แต่ในระยะต้น ๆ ของขั้นสร้างหลักฐานนี้ อาจมีการทดลองงานและ
เปลี่ยนแปลงงานอยู่บ้าง แต่บางคนก็อาจจะไม่มีการทดลองงานหรือเปลี่ยนงาน สําหรับขั้นสร้าง
หลักฐานนี้ แบ่งเป็นระยะย่อย ๆ 2 ระยะ คือ
ระยะที่ 1 ระยะทดลองปฏิบัติงาน อยู่ในช่วงอายุ 25 – 30 ปี ระยะนี้เป็นระยะที่
บุคคลประกอบอาชีพที่ได้เลือกสรรแล้ว แต่อาจมีการเปลี่ยนงาน หากว่าบุคคลนั้นไม่พึงพอใจใน
งาน แต่หากงานนั้นไม่เหมาะสม ซึ่งก็อาจจะมีการเปลี่ยนงานอีกครั้งหนึ่งหรือสองครั้ง จึงจะพบ
งานที่ยึดเป็นอาชีพถาวร แต่สําหรับบางคนอาจไม่มีระยะนี้ คือ เขาจะประกอบอาชีพถาวรเลย
ไม่มีการเปลี่ยนแปลง
ระยะที่ 2 ระยะการสร้างความมั่นคงในอาชีพ อยู่ในช่วงอายุ 31 - 44 ปี ระยะนี้
บุคคลจะเริ่มทํางานตามแผนอาชีพที่กระจ่างชัดเพื่อสร้างงานให้มีความมั่นคงและพัฒนางานให้ก้าวหน้า
ขั้นที่ 4 ขั้นการคงไว้ซึ่งความมั่นคงในอาชีพหรือขั้นของชีวิตที่มั่นคง อยู่ในช่วงอายุ
45 – 64 ปี เป็นขั้นที่บุคคลมีความมั่นคงในการประกอบอาชีพ โดยจะประกอบอาชีพที่เลือกแล้ว
และสร้างความก้าวหน้าและความมั่นคงในการประกอบอาชีพนั้น
ขั้นที่ 5 ขั้นความเสื่อมถอย เป็นขั้นที่บุคคลมีอายุ 65 ปีขึ้นไป ในขั้นนี้บุคคลจะเริ่ม
ลดประสิทธิภาพในการประกอบอาชีพ เริ่มมีความเสื่อมถอย ทั้งพลังปัญญาและพลังทางร่างกาย มี
การเปลี่ยนแปลงกิจกรรมของงานและหยุดงานนั้นไปในที่สุด หรืออาจจะมีกิจกรรมอื่นหรืองานครึ่งเวลา
หรืองานอดิเรก ทดแทนงานของอาชีพเดิมสําหรับขั้นความเสื่อมถอยนี้ จําแนกเป็นระยะย่อย ๆ 2ระยะ คือ
ระยะที่ 1 ระยะลดการทํางานลง อยู่ในช่วงอายุ 65 - 70 ปี เป็นช่วงที่บุคคลเริ่ม
ลดประสิทธิภาพการทํางานในอาชีพของตน การทํางานของบุคคลในช่วงนี้จะช้าลง บางคนมี
การเปลี่ยนหน้าที่การงาน ลักษณะงานหรืออาจจะทํางานเปลี่ยนบางเวลา
ระยะที่ 2 ระยะเลิกประกอบอาชีพโดยสิ้นเชิง คือ ตั้งแต่อายุ 71 ปีขึ้นไป เป็น
ช่วงของการพักผ่อน หยุดประกอบอาชีพโดยสิ้นเชิง แต่บางคนอาจจะทํางานไปเรื่อยๆ จนสิ้นอายุขัย
จากขั้นพัฒนาการทางอาชีพ ของทฤษฎีพัฒนาการทางอาชีพที่กล่าวมาแล้วข้างต้นจะ
เห็นว่า อายุ 15-17 ปี จะเป็นระยะเริ่มพิจารณาและทดลองเรื่องอาชีพ แต่ยังไม่ตัดสินใจแน่นอน
ในการเลือกอาชีพจะพิจารณาอาชีพตามความต้องการ ความสนใจ ความสามารถ ค่านิยม
และโอกาสในการได้ทํางาน นอกจากนี้อาจจะสํารวจตัวเอง สํารวจอาชีพขณะอยู่ในโรงเรียน

18
ค่านิยมในอาชีพ
ความหมายของค่านิยมในอาชีพ
สําหรับค่านิยมนั้นมีผู้ให้ความหมายไว้ดังนี้ คือ เครช (Krech. 1962 : 102) ให้
ความหมายของค่านิยมไว้ว่า เป็นความเชื่อของบุคคลเกี่ยวกับสิ่งที่เป็นความต้องการของตนว่าเป็น
สิ่งที่ดีและสิ่งที่ไม่เป็นที่ต้องการของตนว่าเป็นสิ่งที่ไม่ดีในปี ค.ศ. 1969 โรคิส(Rokeach.1969 ) ได้ให้
ความหมายว่าค่านิยมคือความเชื่อที่แต่ละบุคคลยึดถือว่า ควรปฏิบัติอย่างไร สิ่งใดมีคุณค่าหรือสิ่งใด
ไม่มีคุณค่า โดยทั่วไปค่านิยมจะมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมของบุคคล ค่านิยมเป็นมาตรฐานในการ
ตัดสินว่า สิ่งใดดี สิ่งใดเลว และใช้ในการตัดสินพฤติกรรมของบุคคลด้วย
สําหรับในประเทศไทย ประสาร มาลากุล ณ อยุธยา ( 2522) ได้ให้ความหมายของ
ค่านิยมว่า เป็นส่วนประกอบสําคัญที่จะบ่งชี้ว่า บุคคลจะประพฤติหรือปฏิบัติตนอย่างไรทั้งต่อ
ตัวเองและสังคม การเลือกแสดงพฤติกรรมของแต่ละบุคคลขึ้นอยู่กับค่านิยมที่ยึดถือเป็นประการ
สําคัญ เพราะค่านิยมเป็นหลักที่ควบคุมการรับรู้ การตัดสินใจ การเลือกและการตอบสนองต่อ
สิ่งแวดล้อมของบุคคล ส่วน ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์ ( 2531 : 21 ) ได้ให้ความหมายของค่านิยม
ว่า หมายถึง สภาพหรือการกระทําหรือสิ่งที่คนในสังคมใดสังคมหนึ่งเชือถือว่ามีคุณค่า ควรยึดถือ
หรือยึดมั่น เพื่อจะได้บรรลุถึงวัตถุประสงค์หรือความมุ่งหมายของสังคมหรือของตัวเราเอง
นอกจากนี้ค่านิยมมักเปลี่ยนแปลงไปตามกาลสมัย และตามความคิดเห็นของคนในสังคม
เช่นเดียวกัน ค่านิยมในการเลือกอาชีพ ฮอพพอค ( Hoppock.1967 ) กล่าวว่า ค่านิยมมี
ความสัมพันธ์และสําคัญยิ่งต่อ (1) การเลือกงาน (2) ค่านิยมในการทํางาน และ (3) ความพึง
พอใจในงาน นอกจากนี้องค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อการเลือกงานหรืออาชีพ ได้แก่
องค์ประกอบทางการศึกษา เศรษฐกิจและสังคม ส่วน เพอร์โรน (Perrone. 1965 : 254 ) ให้
ความหมายของค่านิยมในอาชีพว่าหมายถึงแนวโน้มที่บุคคลมีปฏิกิริยาต่อความพอใจหรือไม่
พอใจเกี่ยวกับงานอันเป็นผลมาจากการสังเกต พิจารณาไตร่ตรองอย่างรอบคอบแล้ว สอดคล้อง
กับความหมายของ ซูเปอร์ ( Super.1970 ) และผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์ ( 2531 : 50 ) ที่กล่าวถึง
ค่านิยมในการทํางานหรืออาชีพว่า หมายถึง สิ่งที่บุคคลเชื่อว่ามีค่าและมีความสําคัญต่อการ
ทํางานของเขา สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เป็นความรู้สึกพึงพอใจที่คนเรามักจะแสวงหาจากงานที่เขาทํา
หรือเป็นความรู้สึกพึงพอใจอันเป็นผลลัพธ์ที่ได้จากงานของเขา สิ่งที่คนเรายึดถือแต่ละอย่างนี้มี
ความสําคัญไม่เท่าเทียมกันเสมอไป บางอย่างอาจจะมีความสําคัญอย่างใหญ่หลวงต่อคนบางคน
แต่บางอย่างก็อาจจะมีความสําคัญน้อยมากต่อคนอื่น ๆ ก็ได้

19
สรุป ค่านิยมในอาชีพ หมายถึง สภาพหรือการกระทําหรือสิ่งที่บุคคลเชื่อว่ามีค่าและมี
ความสําคัญมากต่อการทํางานของเขา และสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เป็นความรู้สึกพึงพอใจที่คนเรามักจะ
แสวงหาจากงานหรือจากการทํางาน
องค์ประกอบของค่านิยมในอาชีพ
มีผู้แบ่งค่านิยมในอาชีพออกเป็นหลาย ๆ ด้าน แตกต่างกันไปบ้าง คล้ายคลึงกันบ้าง
ดังต่อไปนี้
เซนเตอรส์ (ประมวลวิทยากร. 2520 : อ้างอิงมาจากCenters.1949:151–160)ได้สร้างแบบสอบถาม
ขึ้นมาชุดหนึ่งเรียกว่า Job Values and Desires Questionnaires ซึ่งประกอบด้วยคําถามเกี่ยวกับ
ค่านิยมในอาชีพ 10 ด้านคือ
1. ด้านความเป็นผู้นํา (Leadership)
2. ด้านประสบการณ์ที่น่าสนใจ (Interesting Experience)
3. ด้านความนิยมนับถือ (Esteem)
4. ด้านอํานาจ (Power)
5. ด้านความมั่นคงปลอดภัย (Security)
6. ด้านการได้แสดงออกด้วยตนเอง (Self – Expression)
7. ด้านรายได้(Profit)
8. ด้านชื่อเสียง (Fame)
9. ด้านการบริการสังคม (Social Service)
10. ด้านความมีอิสระ (Independence)
กริบบอนส์ และโลเนส์ ( Gribbons and Lohnes.1965 : 250 ) ได้แบ่งค่านิยมในอาชีพ
ออกเป็น 12 ด้านคือ
1. ด้านความก้าวหน้า (Advancement) หมายถึง โอกาสที่จะรุ่งเรือง และก้าวหน้าใน
การทํางาน มีอนาคตดี สามารถที่จะได้เป็นผู้จัดการในองค์การและสามารถที่จะทํางานโดยไต่จาก
งานระดับตํ่าขึ้นไปถึงงานระดับสูงได้
2. ด้านความต้องการ ( Demand ) หมายถึง งานที่เป็นที่ต้องการของสังคม
3. ด้านสภาพทางภูมิศาสตร์และการท่องเที่ยว (Geographic Location and Travel)
หมายถึง งานที่ได้ท่องเที่ยวไปในที่ต่าง ๆ และได้รับการเรียนรู้จากการท่องเที่ยว
4. ด้านความสนใจ (Interest) หมายถึง งานที่ตนสนใจจะกระทําอย่างแท้จริง
5. ด้านการแต่งงานและครอบครัว (Marriage and Family) หมายถึง งานที่พอจะมีเวลา
ให้แก่ครอบครัว บ้าน และสัตว์เลี้ยง
6. ด้านการบริการสังคม(Social Service) คือการมีโอกาสได้ช่วยเหลือผู้อื่น สามารถทํา
ให้ผู้อื่นได้รับความพอใจได้

20
7. ด้านการเกี่ยวข้องกับบุคคล (Personal Contact) คือการมีโอกาสได้พบเพื่อนใหม่ ๆ
ชอบพบปะกับบุคคล และการได้ทํางานร่วมกับผู้อื่น
8. ด้านความสามารถ (Preparation Ability) หมายถึง การทํางานที่ต้องใช้ความสามารถ
ของตนเองอย่างเต็มที่
9. ด้านเกียรติยศ (Prestige) หมายถึง งานที่ทําให้บุคคลอื่นมีความชื่นชมในตน ให้การ
ยอมรับและยกย่อง
10. ด้านเงินเดือน (Salary) หมายถึง งานที่มีรายได้ดีพอที่จะคํ้าจุนครอบครัวและเหลือ
เก็บสะสมไว้
11. ด้านความพอใจ (Satisfaction) หมายถึง งานที่ทําแล้วทําให้เกิดความสุข ความพอใจ
ได้ทําในสิ่งที่ได้ผลคุ้มค่า
12. ด้านจุดมุ่งหมายส่วนตัว (Personal Goals) หมายถึง งานที่สามารถพัฒนาตนเองและ
ทําให้รู้จักตนเองดีขึ้น
เพอร์โรน ( Perrone.1965 : 254 ) แบ่งค่านิยมในอาชีพออกเป็น 16 ด้านคือ
1. ด้านรายได้ดี (Good Income)
2. ด้านความสนใจในงานอย่างแท้จริง(Really Interesting Work)
3. ด้านการใช้ความสามารถพิเศษ(Use Special Talent)
4. ด้านการเดินทาง(Travel)
5. ด้านการช่วยเหลือผู้อื่น (Be Helpful to Others in Society)
6. ด้านการทําหน้าที่เป็นผู้ให้คําแนะนําเกี่ยวกับความสามารถ(Functionin a SupervisoryCapacity)
7. ด้านความก้าวหน้า (Get Ahead Rapidly)
8. ด้านการทํางานกับคน (Work with People)
9. ด้านการทํางานกับสิ่งของวัตถุ (Work with Things or Materials)
10. ด้านความมั่นคงปลอดภัย (Security Future)
11. ด้านการใช้ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ (Do Original Creative Work)
12. เป็นอิสระ (Free from Supervision in One’s Work)
13. มีเวลาพอที่จะให้แก่ครอบครัว (Have Enough Time for One’s Family)
14. มีเวลาพอที่จะอุทิศให้แก่งานอดิเรก (HaveTimetoPursue One’sInterests andHobbies)
15. มีโอกาสที่จะศึกษาต่อไปได้อีก (Have Opportunity to Pursue Further Studies)
16. มีโอกาสที่จะพัฒนาทักษะในการทํางาน (HaveOpportunity to Improve Work Skills)
นอกจากนี้ ซูเปอร์ ( Super.1970) ได้จําแนกค่านิยมในอาชีพเป็น 15 ด้านคือ
1. ด้านความคิดสร้างสรรค์ (Creativity) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เกี่ยวกับการ
ประดิษฐ์ คิดค้น ออกแบบ และพัฒนาแนวคิดใหม่ ๆ ค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์

21
2. ด้านการบริหารหรือการจัดการ (Management) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ต้อง
มีการวางแผนและจัดสรรงานให้ผู้อื่นทํา ค่านิยมด้านนี้ จะพบในบุคคลที่ชอบงานทางด้านธุรกิจ
หรือบุคคลที่สนใจในการติดต่อกับบุคคลหลาย ๆ อาชีพ หรือบุคคลที่ชอบวางแผนการทํางาน
ของตนเอง
3. ด้านสัมฤทธิผล (Achievement) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่ส่งเสริมให้บุคคล
ประสบผลสําเร็จจากการทํางาน และก่อให้เกิดความพึงพอใจในงาน ทั้งยังเป็นสิ่งที่ช่วยให้บุคคล
มุ่งทํางานเพื่องานด้วย บุคคลที่มีค่านิยมในอาชีพด้านสัมฤทธิผลนี้ จะมีลักษณะมุ่งมั่นในการ
ทํางานและต้องการเห็นผลสําเร็จในการทํางาน
4. ด้านสภาพแวดล้อม (Surrounding) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานซึ่งมี
สภาพแวดล้อมที่มีบรรยากาศสุขสบาย และบุคคลที่ทํางานในสภาพแวดล้อมนั้นแล้วเกิดความสุข
ค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อมนี้เน้นสภาพแวดล้อมทางวัตถุที่จะช่วยอํานวยให้บุคคล
ประสบความสําเร็จในการทํางาน เช่น สภาพที่ทํางานที่สะอาด ไม่มีเสียงอึกทึก ไม่ร้อนจัด
หรือเย็นจัดเกินไป สิ่งเหล่านี้มีความสําคัญต่อบุคคลที่มีความสนใจสภาพแวดล้อม พร้อม ๆ กับ
สนใจการทํางาน
5. ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน (Supervisory Relations) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์
กับงานที่ต้องมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้บังคับบัญชาและผู้บังคับบัญชาจะต้องเป็นบุคคลที่มีเหตุผล
และยุติธรรม
6. ด้านวิถีชีวิต (Way of Life) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลได้
ใช้ชีวิตตามที่ตนต้องการ หรือชอบ หรืออยากจะเป็น
7. ด้านความมั่นคงปลอดภัย (Security) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานที่มีความมั่นคง
ปลอดภัย ทําให้ผู้ทํางานนั้น ๆ มั่นใจได้ว่าจะมีงานทําตลอดไป
8. ด้านผู้ร่วมงาน (Associates) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับลักษณะงานที่ทําให้บุคคล
นั้นได้ติดต่อกับผู้ร่วมงานที่ตนพอใจ โดยเฉพาะผู้ร่วมงานในระดับเดียวกันหรือตํ่ากว่า
9. ด้านสุนทรีย์ (Esthetics) เป็นค่านิยมที่เกี่ยวกับงานที่ช่วยให้บุคคลได้สร้างสิ่ง
สวยงาม และเพิ่มความงดงามให้แก่โลก บุคคลที่มีค่านิยมในอาชีพด้านสุนทรีย์ ส่วนมากจะเป็น
บุคคลที่มีความสนใจงานทางศิลปะ
10. ด้านความมีศักดิ์ศรี (Prestige) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานซึ่งให้เกียรติกับบุคคลที่
ทํางานนั้น ค่านิยมในอาชีพด้านความมีศักดิ์ศรี แสดงให้เห็นว่า บุคคลปรารถนาอย่างแรงกล้าที่
จะได้รับการยอมรับนับถือจากบุคคลอื่น มากกว่าจะอยู่ในสถานะที่มีอํานาจเหนือผู้อื่น ค่านิยมใน
ด้านนี้จะสัมพันธ์กับบุคคลที่มีความสนใจในงานที่ต้องติดต่อกับบุคคลหลาย ๆ อาชีพ

22
11. ด้านความมีอิสระ ( Independence ) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงานซึ่งบุคคลที่ทํางาน
นั้นมีอิสระในการทํางานตามที่ตนปรารถนา ค่านิยมในอาชีพด้านนี้แสดงให้เห็นว่าบุคคลทํางาน
นั้นมักจะมุ่งในด้านความพึงพอใจของตนเอง
12. ด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน หรือความหลากหลายของงาน (Variety) เป็นค่านิยม
ที่สัมพันธ์กับงานที่เปิดโอกาสให้บุคคลทํางานหลาย ๆ ด้าน ในขณะเดียวกัน งานที่ทําก็ต้องไม่
ซํ้าซาก จําเจ ค่านิยมในอาชีพด้านนี้ แสดงให้เห็นว่าบุคคลจะทํางานตามความพึงพอใจของตน
มากกว่ามุ่งทํางานเพื่องาน
13. ด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ (Economic Returns ) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับงาน
ที่มีรายได้ดี สามารถนํารายได้มาจัดซื้อสิ่งของเพื่อสนองความต้องการได้ บุคคลที่มีค่านิยมใน
อาชีพด้านนี้ จึงมีความปรารถนาจะได้รับรายได้เพื่อมาซื้อวัตถุสิ่งของที่จะช่วยอํานวยความ
สะดวกสบายให้ตนเอง
14. ด้านบริการสังคม (Altruism) เป็นค่านิยมซึ่งสัมพันธ์กับงานที่สามารถให้สวัสดิการ
ให้ความช่วยเหลือสงเคราะห์บุคคลอื่น และก่อประโยชน์แก่บุคคลอื่น ค่านิยมในอาชีพด้านนี้
แสดงให้เห็นว่า บุคคลนั้นมีความสนใจ หรือมีค่านิยมในการบริการสังคม
15. ด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา (Intellectual Stimulation) เป็นค่านิยมที่สัมพันธ์กับ
งานที่เปิดโอกาสให้บุคคลได้ใช้ความคิดอย่างอิสระ ประเมินผลการทํางานของตนจากการเรียนรู้
และสามารถคิดค้นสิ่งต่าง ๆ ที่เป็นนามธรรมให้เป็นรูปธรรมได้
สําหรับคนไทยที่ศึกษาค่านิยมในอาชีพและได้แบ่งค่านิยมในอาชีพออกเป็นด้านต่าง ๆ
แตกต่างกันออกไป โดยขยายองค์ประกอบเพิ่มเติมจากของซูเปอร์ (Super. 1970 ) ได้แก่ ผ่อง
พรรณ เกิดพิทักษ์ (2531 : 65 ) แบ่งองค์ประกอบของค่านิยมในอาชีพออกเป็น 16 ด้าน ซึ่งด้านที่
1 - 15 เป็นองค์ประกอบของซูเปอร์ ส่วนด้านที่ 16 ด้านงานอาชีพอิสระได้สร้างขึ้นเอง
เช่นเดียวกัน เพ็ญศรี จินดาศักดิ์ (2535 : 47-48 ) ได้สร้างเพิ่มเติมจากของซูเปอร์ 2 ด้านคือ ด้าน
ความสัมพันธ์กับเพื่อน และด้านความต้องการทางสังคม รวมเป็น 17 ด้าน สําหรับการวิจัยในครั้ง
นี้แบ่งค่านิยมในอาชีพ 15 ด้าน ของซูเปอร์ ( ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. 2531 : 65 ) ซึ่งเป็น
องค์ประกอบเดิมที่ใช้กันมาอย่างแพร่หลาย
บุคลิกภาพ
ความหมายของบุคลิกภาพ
ศรีเรือน แก้วกังวาล (2531 : 5-6 ) กล่าวว่า บุคลิกภาพคือ ลักษณะเฉพาะตัวของบุคคล
ในด้านต่าง ๆ ทั้งส่วนภายนอกและภายใน ส่วนภายนอกคือ ส่วนที่มองเห็นชัดเจน เช่น รูปร่าง
หน้าตา กิริยามารยาท การแต่งตัว วิธีพูดจา การนั่ง การยืน เป็นต้น ส่วนภายในคือ ส่วนที่
มองเห็นได้ยาก แต่อาจทราบได้โดยการอนุมาน เช่น สติปัญญา ความถนัด ลักษณะอารมณ์
ประจําตัว ความใฝ่ฝันปรารถนา ความสนใจ เป็นต้น ลักษณะต่าง ๆ ของบุคลิกภาพ ไม่สามารถ

23
สําหรับบุคลิกภาพในการวิจัยครั้งนี้แบ่งออกเป็น 2 ประเภทตามทฤษฎีของจุง (Jung )
ประเภทแรก บุคลิกภาพเก็บตัว (Introvert Personality) เป็นลักษณะของบุคคลที่ตัดสินใจโดยยึด
ตนเองเป็นสําคัญ ไม่ตามคนอื่น จะทําอะไรแล้วมักทําตามมาตรฐานและมีหลักการแน่นอนใน
การควบคุมอุปนิสัยของตนเอง ขี้อาย ปรับตัวยาก การปรับตัวของคนประเภทนี้มักทําโดยการ
หลบหนี และเพ้อฝัน ประเภทที่ 2 บุคลิกภาพแสดงตัว (Extrovert Personality) เป็นลักษณะ
ของบุคคลซึ่งสนใจคนอื่นและโลกภายนอก ไม่ค่อยห่วงตัวเองชอบสนุกสนานรื่นเริงและการสมาคม
ปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ ๆ ได้ง่าย เป็นคนกล้าหาญเปิดเผย (โสภา ชูพิกุลชัย. 2521 :
100 – 105 ; สมจิต อภิชนาพงศ์. 2529 : 4 ; เสริมวิทย์ ศุภเมธี. 2531 : 108 – 109 และ Strom .
1969 : 215 – 217 )
นอกจากนี้มีผู้ให้ความหมายของบุคลิกภาพเก็บตัวและแสดงตัวอีก 2 ท่านดังนี้
เสริมวิทย์ ศุภเมธี ( 2531: 109-110) ได้ให้ความหมายของบุคลิกภาพเก็บตัว
(Introvert) หมายถึง ลักษณะของบุคลิกภาพที่ตัดสินใจโดยยึดตัวเองเป็นสําคัญ ไม่ถามคนอื่น
จะทําอะไรมักจะทําตามมาตรฐานและหลักการ เป็นพวกขาดความยืดหยุ่น ขี้อาย ปรับตัวยาก
เป็นผู้ที่สนใจและเอาใจใส่ตนเอง มีการวิพากษ์วิจารณ์ตนเอง การปรับตัวของคนพวกนี้มักทํา
โดยการหลบหนี ส่วนบุคลิกภาพแสดงตัว(Extrovert)หมายถึงลักษณะของบุคคลซึ่งสนใจคนอื่น
และโลกภายนอก ไม่ค่อยห่วงตัวเอง ชอบความสนุกสนานรื่นเริงและการสมาคม ปรับตัวให้เข้า
กับสถานการณ์ใหม่ได้ง่าย ไม่ค่อยวิพากษ์วิจารณ์ตนเอง มีความกล้าหาญ ทําอะไรมี
จุดมุ่งหมาย มีข้อมูลให้เห็น ความประพฤติของเขายึดถือหลักความเป็นจริง และสิ่งที่เป็นอยู่
จุง ( Samule. 1981 ; citing Jung. n.d ) กล่าวว่า บุคลิกภาพเก็บตัวมีลักษณะเคร่งครัด มี
หลักเกณฑ์ เชื่อตนเอง ไม่ชอบยุ่งเกี่ยวกับบุคคลอื่น ส่วนบุคลิกภาพแสดงตัว จะตรงกันข้ามคือ
มีลักษณะเปิดเผย ชอบการสังคม สนุกสนาน ช่างพูดและสามารถปรับตัวให้เข้ากับทุกสถานการณ์
จากที่กล่าวมาสรุปได้ว่า
บุคลิกภาพเก็บตัว (Introvert Personality) หมายถึง ลักษณะของบุคคลที่ตัดสินใจโดย
ยึดถือตัวเองเป็นสําคัญ ไม่ถามคนอื่น จะทําอะไรแล้วมักทําตามมาตรฐานและหลักการเป็นพวกที่
ขาดความยืดหยุ่น ขี้อาย ปรับตัวยาก เป็นผู้ที่สนใจเอาใจใส่ในตัวของตัวเอง มีการวิพากษ์วิจารณ์
ตนเอง การปรับตัวของคนพวกนี้มักทําโดยการหลบหนีและการเพ้อฝัน
บุคลิกภาพแสดงตัว (Extrovert Personality) หมายถึง ลักษณะของบุคคลซึ่งสนใจใน
คนอื่นและโลกภายนอก ไม่ค่อยห่วงตัวเอง ชอบความสนุกสนานรื่นเริงและการสมาคม ปรับตัว
ให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ ๆ ได้ง่าย ไม่ค่อยวิพากษ์วิจารณ์ตนเอง เป็นคนกล้าหาญ ร่าเริง
ทําอะไรมีจุดมุ่งหมาย มีข้อมูลให้เห็น ความประพฤติของเขาถือหลักความจําเป็นและสิ่งที่เป็นอยู่

24
ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องการเลือกอาชีพ
ภูมิหลังของนักเรียนกับการเลือกอาชีพ
สําหรับภูมิหลังของนักเรียนในการศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ เพศของนักเรียน รายได้ของ
ครอบครัว ระดับการศึกษาของบิดามารดา สถานภาพของครอบครัว และจํานวนสมาชิกภายใน
บ้าน ปรากฏว่ามีผู้ทําการศึกษาหลายท่าน โดยเฉพาะตัวแปรเพศของนักเรียน มีดังนี้
สตรอง(Strong. 1954 ) ศึกษาความสนใจในอาชีพของเพศชายและเพศหญิง ปี ค.ศ. 1943 พบว่า
ความแตกต่างในการเลือกอาชีพขึ้นอยู่กับความสนใจในอาชีพของตนเองเป็นส่วนใหญ่ เพศหญิง
และเพศชายมีความสนใจในอาชีพแตกต่างกันเล็กน้อยเท่านั้น เพศชายสนใจอาชีพที่เกี่ยวกับ
เครื่องยนต์กลไก กิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ ทหาร การเมืองและอาชีพที่มีลักษณะโลดโผน
ตื่นเต้น ส่วนเพศหญิงนั้นจะสนใจในงานศิลปะ ดนตรี กิจกรรมทางวรรณคดี บัญชี ครู และงานด้าน
สังคมสงเคราะห์ สิ่งที่เพศชายและเพศหญิงมีความสนใจพอๆกันคือ ดนตรีและบัญชี
แชนเนย์(Channay. 1969 : 2957 – 2959 ) พบว่าความต้องการด้านอาชีพของนักเรียน
หญิงแตกต่างจากนักเรียนชาย เพราะแนวทางที่จะนําไปสู่ความเป็นใหญ่ต่างกันออกไป
คล้าก ( Clack. 1970:3868-A ) ได้ศึกษาพบว่า นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและ
นิสิตมหาวิทยาลัยปีที่ 2 มีความแตกต่างกันไปในการจัดลําดับอิทธิพลในการเลือกอาชีพตามความ
มั่นใจในการเลือก ทั้งเพศชายและเพศหญิง ซึ่งต่างแสดงออกในการจัดลําดับอาชีพตามความคิด
คํานึงคล้าย ๆ กัน แต่ก็ไม่เหมือนกันในด้านความสนใจในการเลือกอาชีพ ผู้หญิงทั้งหมดมี
ความหวังต่ออาชีพที่สูงส่งและมีเกียรติ แต่สังคมไม่เปิดโอกาสให้ผู้หญิงมีพื้นฐานอาชีพเบื้องต้น
เท่าเทียมกัน
ประมวล วิทยากร (2520 : 100 – 114 ) ศึกษาเกี่ยวกับค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพ
ของนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในโรงเรียนมัธยมศึกษาของรัฐบาลในจังหวัดนครสวรรค์ พบว่า
การเลือกอาชีพของนักเรียนชายและนักเรียนหญิงแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ
. 01 ซึ่งนักเรียนชายเลือกอาชีพหมวดงานที่ใช้วิชาชีพและวิชาการมากที่สุด หมวดอาชีพที่
นักเรียนชายเลือกรองลงมาตามลําดับคือ ทหาร อาชีพด้านการบริการ อาชีพเกี่ยวกับการผลิตและ
การใช้อุปกรณ์ขนส่ง อาชีพกสิกรรม งานบริหารและงานจัดการการค้าและเสมียนพนักงาน เป็นต้น
ส่วนนักเรียนหญิงเลือกอาชีพหมวดงานที่ใช้วิชาชีพและวิชาการมากที่สุด หมวดอาชีพที่นักเรียน
หญิงเลือกรองลงมาตามลําดับคือ อาชีพด้านการบริการ ทหาร เสมียนพนักงาน อาชีพกสิกรรม
การค้า อาชีพเกี่ยวกับการผลิตและการใช้อุปกรณ์ขนส่ง เป็นต้น หมวดอาชีพที่นักเรียนหญิงไม่
เลือกเลยคือ อาชีพหมวดงานบริหารและงานจัดการ
นิตยา ธรรมพันธุ์ (2523: 84 - 106) ศึกษาเกี่ยวกับค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพ
ของนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนของรัฐบาล และโรงเรียนราษฎร์สอนศาสนาอิสลาม
ในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส พบว่านักเรียนชายและนักเรียนหญิงเลือกอาชีพแตกต่าง
กัน โดยนักเรียนชายเลือกอาชีพทหารมากที่สุด ส่วนนักเรียนหญิงเลือกอาชีพพยาบาลมากที่สุด

25
สุวิมล ดีล้น (2526 : 91 – 93 ) ได้ศึกษาองค์ประกอบที่เป็นแรงจูงใจในการเลือก
แผนการเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย พบว่านักเรียนชายและนักเรียนหญิงมีความ
คิดเห็นต่อองค์ประกอบที่เป็นแรงจูงใจในการเลือกแผนการเรียนด้านเกียรติยศชื่อเสียงแตกต่าง
กัน และเพ็ญศรี จินดาศักดิ์ ( 2535 : 95 ) ได้ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 3 สังกัดกรมสามัญศึกษา จังหวัดชลบุรีพบว่า การเลือกอาชีพของนักเรียนมี
ความสัมพันธ์กับตัวแปรเพศและความสนใจในอาชีพอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ยกเว้น
ตัวแปร ระดับการศึกษาของผู้ปกครอง อาชีพของผู้ปกครอง และรายได้ของผู้ปกครอง ไม่พบ
ความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติระดับ .01 นอกจากนี้พบว่าปัจจัยด้านส่วนตัวและปัจจัย
ด้านครอบครัวสามารถทํานายการเลือกอาชีพได้มากที่สุด รองลงมาคือ ความสนใจในอาชีพกลุ่ม
บริการสุขภาพ
ส่วนตัวแปรอื่น ๆ ได้แก่ รายได้ของครอบครัว ระดับการศึกษาของบิดามารดา สถานภาพ
ของครอบครัวและจํานวนสมาชิกภายในบ้าน พบผลดังนี้
เครช (Krech. 1962 :182) พบว่ารายได้ของบิดามีความสัมพันธ์สูงกับการเลือกอาชีพของ
นักเรียน นักเรียนมีแนวโน้มที่จะคาดหวังให้ตนเองมีแบบฉบับการดําเนินชีวิตให้เหมือนกับบิดา
ของตน รายได้ของครอบครัวเป็นตัวประกอบสําคัญในความคาดหวังของนักเรียนที่มีผลต่อ
โอกาสที่จะเลือกอาชีพให้เหมาะสมกับรายได้ของครอบครัว เด็กที่มาจากครอบครัวที่มีฐานะทาง
เศรษฐกิจสูงได้เปรียบอย่างมากเนื่องจากได้รับความสนับสนุนทางการเงินในด้านการศึกษาเล่าเรียน
และเมื่อเริ่มต้นประกอบอาชีพ บิดามารดาที่มีฐานะทางเศรษฐกิจระดับกลางมีแนวโน้มที่จะ
เสียสละเพื่อสนับสนุนทางการเงินเพื่อการศึกษาเล่าเรียนแก่บุตรของเขา บิดามารดาที่มีลักษณะ
เศรษฐกิจขั้นตํ่ากว่าอาจจะไม่สามารถให้การสนับสนุนได้กล่าวคือ รายได้ของบิดามารดามากขึ้น
ความปรารถนาของบุตรที่จะได้รับรายได้ก็สูงขึ้นและยิ่งกว่านั้นบิดามารดาที่มีรายได้มากต้องการ
ที่จะสนับสนุนในการให้การศึกษาแก่บุตรของตนสูงขึ้นรวมทั้งการเตรียมพร้อมในเรื่องอาชีพด้วย
คุก (Cook. 1967 : 799) ศึกษาองค์ประกอบต่าง ๆ ที่มีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ
ของเด็กผู้ชาย พบว่า การเลือกอาชีพจะมีความสัมพันธ์กันอย่างมีระบบกับพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
สังคม ระดับความปรารถนาทางอาชีพ และความสนใจในอาชีพ ส่วนสถานภาพการสมรสของ
บิดามารดา และความสัมพันธ์ภายในครอบครัวไม่มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพอย่างมีนัยสําคัญ
ทางสถิติ
เอดดี้ ( Eaddy. 1969 : 2958A – 2959A) ศึกษาเกี่ยวกับองค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อการ
เลือกอาชีพของนักเรียนเกษตรกรรมในรัฐหลุยเซียน่า พบว่าองค์ประกอบที่มีอิทธิพลมากที่สุดต่อ
การเลือกอาชีพของนักเรียนคือบิดามารดา รองลงมา คือ เพื่อน บุคคลในอาชีพที่เขาเลือก ญาติ บุคคล
ภายในโรงเรียนและพระ
แบลคเบอร์น (Blackburn. 1975 : 4152A) ศึกษาตัวแปรที่มีอิทธิพลต่อความคาดหวังและ
ความปรารถนาในการศึกษาและอาชีพของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายปีสุดท้าย

26
สมพงษ์ อาภาพันธ์ (2519 : บทคัดย่อ ) ศึกษาเกี่ยวกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนต่างกันในโรงเรียนมัธยมแบบประสมในภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือพบว่า นักเรียนที่ผู้ปกครองมีระดับการศึกษาแตกต่างกันให้เหตุผลหรือ
แรงจูงใจในการเลือกอาชีพแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ
ช่อทิพย์ ราศรีเกรียงไกร ( 2523 : 83-89 ) ศึกษาความมุ่งหวังของบิดามารดาที่มีต่อ
การศึกษาและอาชีพของบุตร โดยศึกษาเปรียบเทียบระหว่างนักเรียนประถมศึกษามัธยมศึกษาใน
โรงเรียนสังกัดกรมสามัญศึกษาและโรงเรียนสังกัดมหาวิทยาลัย พบว่ากลุ่มของบิดาที่มีระดับ
รายได้ต่อเดือนสูงส่วนใหญ่มีแนวโน้มของความมุ่งหวังให้บุตรหญิงและบุตรชายมีอาชีพวิชาชีพ
และอาชีพที่เกี่ยวข้องสูงกว่ากลุ่มบิดามารดาที่มีระดับรายได้ต่อเดือนตํ่า ซึ่งมีความมุ่งหวังให้บุตร
มีอาชีพรับราชการและอาชีพทํางานในสํานักงาน และยังพบว่าระดับการศึกษาของบิดามี
ความสัมพันธ์กับความมุ่งหวังของบิดาที่มีต่ออาชีพของบุตร กล่าวคือ กลุ่มบิดาที่มีระดับ
การศึกษาปริญญาตรีหรือสูงกว่าขึ้นไปส่วนใหญ่มีแนวโน้มของความมุ่งหวังให้บุตรหญิงและ
บุตรชายมีอาชีพวิชาชีพและอาชีพที่เกี่ยวข้องสูงกว่าความมุ่งหวังของกลุ่มบิดาที่มีระดับการศึกษา
ประถมศึกษาและมัธยมศึกษา
จากผลการวิจัยทั้งในและนอกประเทศดังกล่าวข้างต้นภูมิหลังของนักเรียน ได้แก่ เพศ
พื้นฐานทางเศรษฐกิจหรือรายได้ของครอบครัว ระดับการศึกษาของครอบครัว สภาพครอบครัว
และจํานวนสมาชิกภายในบ้านยังไม่สามารถสรุปได้อย่างชัดเจนว่าเกี่ยวข้องกับการเลือกอาชีพ
ดังนั้นผู้วิจัยจึงคิดว่า น่าจะทําการวิจัยอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งอาจจะสรุปผลได้ว่าตัวแปรเหล่านี้ส่งผลต่อ
กันหรือไม่ มากน้อยเพียงใด
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพ
เอิดแมน ( Erdman. 1957 : 2497 ) ได้ศึกษาพบว่า แนวโน้มของการเลือกอาชีพนั้น
แตกต่างกันไปตามสติปัญญา โดยศึกษาจากการเลือกอาชีพของเด็กวัยรุ่นที่เรียนช้า ปรากฏว่าเด็ก
วัยรุ่นที่เรียนช้านี้ รู้จักตนเองว่าเป็นอย่างไร ดังนั้นเด็กพวกนี้จึงพยายามเลือกอาชีพให้เหมาะสม
กับความสามารถของตนเอง ต่อมา มอสเซอร์ (Moser. 1965. 460 - 461) ได้ศึกษานักเรียนที่กําลัง
เรียนอยู่ในชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในมืองฟิตสเบอร์ก รัฐแคลิฟอร์เนีย พบว่านักเรียนที่มี
สติปัญญาสูงมักจะเลือกอาชีพชั้นสูงที่ต้องการการฝึกฝนในระดับสูงส่วนนักเรียนที่มีสติปัญญาตํ่า
จะเลือกอาชีพที่ต้องการการฝึกหัดทางด้านวิชาการเพียงเล็กน้อยหรืออาจจะไม่ต้องใช้วิชาการเลย
เช่นเดียวกัน คุก (Cook. 1967 : 799) และ เอดดี้ (Eaddy. 1969 : 2958A – 2959A) พบว่า
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพของนักเรียนอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ

27
นอกจากนี้ โนเอ็ธ เอ็นเจน และพรีดิกเจอร์ ลี แม็คแนร์และบราวน์ ดิลลาร์ด และ
แคมเบล (Isaacson and Brown. 1993 :258 – 261; citing Noeth Engen and Prediger. 1984 : Lee.
1984 ; McNair and Brown. 1983 and Dillard and Cambell. 1981) ได้ทําการศึกษาเกี่ยวกับการ
เลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายจํานวน 1,200 คน พบว่านักเรียนร้อยละ 90
ตอบว่า ความสนใจในวิชาที่เรียนและครอบครัวของตนเองมีส่วนสําคัญยิ่งในการเลือกอาชีพ
รองลงมาเป็นผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและกลุ่มเพื่อน สอดคล้องกับผลการวิจัยของ มิทเชลล์
(Isaascson and Brown. 1993 : 257 – 258 ; citing Mitchell. 1977) ที่ศึกษาวิจัยเชิงสํารวจเกี่ยวกับ
การเลือกอาชีพของเด็กอายุ 17 ปี พบว่าพ่อแม่มีส่วนในการช่วยเลือกอาชีพ สภาพร่างกายและ
ความถนัด โรงเรียน สถาบันการศึกษาและวิชาที่เลือกเรียน มีส่วนช่วยในการตัดสินใจเลือก
อาชีพได้เช่นกัน
สําหรับผลการวิจัยในประเทศไทยที่พบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรนี้จะค่อนข้างล้าสมัย
เช่น เปรื่อง จันดา (2519 : 92 - 93) พบว่า นักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงจะเลือกอาชีพ
แตกต่างจากนักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตํ่า สอดคล้องกับผลการวิจัยของ สมพงษ์ อาภาพันธ์
( 2519 : บทคัดย่อ ) แต่ไม่สอดคล้องกับผลการศึกษาของ เพ็ญศรี จินดาศักดิ์ (2535 : 9 )ที่ศึกษา
ความสัมพันธ์ระหว่างการเลือกอาชีพกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนปรากฏว่าไม่พบความสัมพันธ์
ระหว่างตัวแปรดังกล่าว
จากที่กล่าวมาแล้วจึงทําให้ผู้วิจัยสนใจศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพเพื่อใช้เป็นแนวทางในการเลือกอาชีพสําหรับเยาวชนต่อไป
ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพน่าจะเป็ นตัวแปรอีกตัวหนึ่งที่น่าจะส่งผลต่อการเลือกอาชีพ
จากผลการวิจัยที่ผ่านมาทั้งภายนอกและภายในประเทศพบว่ามีผู้ทําวิจัยดังนี้
โรเซนเบอร์ก (Krech. 1962 : 130 citing Rosenberg.1957:unpage) พบว่าองค์ประกอบทาง
จิตวิทยาที่มีผลต่อการเลือกอาชีพของบุคคลคือ ค่านิยม ความต้องการและลักษณะส่วนตัวของ
บุคคล ค่านิยมเป็นองค์ประกอบสําคัญในการเลือกอาชีพ เพราะค่านิยมช่วยให้บุคคลทราบความ
มุ่งหมายและแนวทางในการปฏิบัติ
เพอร์โรน ( Perrone. 1965 : 254 – 257 ) ศึกษาเกี่ยวกับค่านิยมและการเลือกอาชีพของ
นักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น พบว่านักเรียนต่างมีความเห็นตรงกันว่า ค่านิยมในอาชีพที่
สําคัญที่สุดคือ การมีรายได้สูง มีความมั่นคงถาวรในอาชีพนั้น ๆ ส่วนค่านิยมที่ไม่สําคัญได้แก่
การช่วยเหลือผู้อื่น การทํางานที่เกี่ยวข้องกับวัตถุ การทํางานโดยอิสระ ความเห็นเหล่านี้ ทั้งบิดา
มารดาและตัวเด็กต่างก็มีความคิดเห็นสอดคล้องกัน

28
ประมวล วิทยากร (2520 : 100-114) ศึกษาเกี่ยวกับค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพ
ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในโรงเรียนมัธยมศึกษาของรัฐบาลในจังหวัดนครสวรรค์
พบว่า การเลือกอาชีพของนักเรียนชายและนักเรียนหญิงแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 นักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนต่างกันเลือกอาชีพแตกต่างกันอย่างนัยสําคัญทาง
สถิติที่ระดับ .01 นักเรียนที่ผู้ปกครองประกอบอาชีพต่างกันเลือกอาชีพต่างกันอย่างมีนัยสําคัญ
ทางสถิติที่ระดับ .01 และนักเรียนในจังหวัดนครสวรรค์ มีค่านิยมในอาชีพเรียงตามลําดับจากสูง
ไปตํ่าดังนี้คือ ด้านบริการสังคม ด้านเกียรติยศชื่อเสียงและความก้าวหน้า ด้านความมั่นคงปลอดภัย
ในอาชีพ ด้านความเป็นอิสระ ด้านความมีอํานาจและการเป็นผู้นํา ด้านความสามารถ
ด้านการทํางานกับธรรมชาติและวัตถุ ด้านรายได้ และด้านความมีระเบียบแบบแผน ค่านิยมใน
อาชีพและการเลือกอาชีพของนักเรียนมีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ.01
นั่นคือการเลือกอาชีพของนักเรียนขึ้นอยู่กับค่านิยมในอาชีพ
นิตยา ธรรมพันธุ์ ( 2523 : 84 - 106 ) ศึกษาเกี่ยวกับค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพ
ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนของรัฐบาล และโรงเรียนราษฎร์สอนศาสนาอิสลาม
ในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส พบว่านักเรียนชายและนักเรียนหญิงเลือกอาชีพแตกต่าง
กัน โดยนักเรียนชายเลือกอาชีพทหารมากที่สุด ส่วนนักเรียนหญิงเลือกอาชีพพยาบาลมากที่สุด
ส่วนนักเรียนที่มีผู้ปกครองประกอบอาชีพต่างกันจะเลือกอาชีพต่างกัน โดยนักเรียนที่มีผู้ปกครอง
ประกอบอาชีพหมวดงานที่ใช้วิชาการจะเลือกหมวดงานที่ต้องใช้วิชาการมากที่สุดเช่นกันและ
ความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนักเรียนมีความสัมพันธ์กันตํ่ามาก
และงานวิจัยเรื่องสุดท้ายจากการทบทวนเอกสารและงานวิจัยคือเพ็ญศรี จินดาศักดิ์(2535:92) พบว่า
ค่านิยมในอาชีพด้านต่าง ๆ ทุกด้านมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพของนักเรียน
จากผลการวิจัยดังกล่าวข้างต้นพบว่าค่านิยมในอาชีพมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ
ทั้งสูงและตํ่า ซึ่งตัวแปรดังกล่าวผู้วิจัยคิดว่าน่าจะเป็นตัวแปรที่มีความสําคัญสําหรับผู้ที่จะเลือกงาน
ดังนั้นน่าจะได้นํามาศึกษาเพื่อเป็นการตรวจสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรทั้งสองอีกครั้งหนึ่ง
บุคลิกภาพเก็บตัว- แสดงตัวกับการเลือกอาชีพ
ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับบุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว มีผู้ทําการศึกษาไม่มากนัก
ได้แก่ สมจิต อภิชนาพงศ์ (2529) พบว่าบุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัวไม่มีความสัมพันธ์กับความ
สนใจในอาชีพซึ่งไม่สอดคล้องกับผลการวิจัยของ อัจฉราสุขารมณ์ อรพินทร์ ชูชม และทัศนา ทองภักดี
( 2540 : 68) ที่ศึกษาองค์ประกอบทางจิตวิทยาที่มีอิทธิพลต่อการเลือกงานของนิสิตระดับปริญญาตรี
พบว่าองค์ประกอบทางจิตวิทยาที่มีอิทธิพลสําคัญต่อการเลือกงานของนิสิตระดับปริญญาตรี
ได้แก่ แรงจูงใจในการเลือกอาชีพ และบุคลิกภาพ มีแนวโน้มที่จะมีอิทธิพลต่อการจําแนกกลุ่ม
อาชีพการเลือกงานของนิสิตระดับปริญญาตรี ส่วนค่านิยมในอาชีพไม่พบว่าสามารถจําแนกกลุ่ม
อาชีพการเลือกงานของนิสิตระดับปริญญาตรี

29
ด้วยเหตุดังกล่าวที่พบว่าบุคลิกภาพเก็บตัวและแสดงตัว มีความสัมพันธ์กันบ้างไม่สัมพันธ์กัน
บ้างกับการเลือกอาชีพ ผู้วิจัยจึงได้นํามาทําการศึกษาอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งอาจจะนําไปใช้เป็นข้อสรุป
สําหรับความสัมพันธ์ของตัวแปรดังกล่าว

บทที่ 3
วิธีดําเนินการวิจัย
ประชากร
ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชายหญิงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา
2539 สังกัดกรมสามัญศึกษา กรุงเทพมหานคร เป็นนักเรียนชาย 25,926 คน นักเรียนหญิง 25,591
คน รวมทั้งสิ้น 51,517 คน
กลุ่มตัวอย่าง
กลุ่มตัวอย่าง เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2539 สังกัดกรมสามัญศึกษา
กรุงเทพมหานคร เป็นนักเรียนชาย 450 คน นักเรียนหญิง 450 คน รวมทั้งสิ้น 900 คน เก็บได้จริง
แบ่งเป็น นักเรียนชาย 350 คน นักเรียนหญิง 420 คน รวม 770 คน คิดเป็นร้อยละ 85.55 ดังแสดง
ในตาราง 1
ตาราง 1 แสดงจํานวนประชากรและกลุ่มตัวอย่าง
โรงเรียน
ประชากร กลุ่มตัวอย่าง
ชาย หญิง รวม ชาย หญิง รวม
โรงเรียนบางกะปิ 115 129 244 52 43 95
โรงเรียนนวมินทราชินูทิศบดินทรเดชา 1 115 129 244 35 64 99
โรงเรียนนวมินทราชูทิศ กม.8 294 308 602 41 59 100
โรงเรียนมัธยมวัดดุสิตาราม บางกอกน้อย 243 201 444 53 47 100
โรงเรียนวัดบวรมงคล 100 93 193 30 48 78
โรงเรียนเทพลีลา 187 200 387 35 64 99
โรงเรียนสันติราษฎร์วิทยาลัย 219 216 435 64 35 99
โรงเรียนมัธยมวัดธาตุทอง 191 215 406 40 60 100
รวม 1,464 1,491 2,955 350 420 770

31
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมีดังนี้
1. แบบสอบถามภูมิหลังของนักเรียนและครอบครัว
2. แบบสํารวจบุคลิกภาพ
3. แบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ
4. แบบสอบถามการเลือกอาชีพ
ลักษณะของเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย มีดังต่อไปนี้
1. แบบสอบถามภูมิหลังของนักเรียนและครอบครัว ได้แก่ เพศ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
(เกรดเฉลี่ยสะสม) รายได้ของครอบครัว จํานวนผู้ที่อยู่อาศัยภายในบ้าน สภาพครอบครัว ระดับ
การศึกษาของบิดามารดา และอาชีพของบิดามารดา
2. แบบสํารวจบุคลิกภาพ ผู้วิจัยใช้แบบสํารวจบุคลิกภาพของภาควิชาจิตวิทยา
คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคําแหงเป็นแบบสํารวจที่มีลักษณะที่แสดงถึงลักษณะการแสดงตัว
และการเก็บตัว ซึ่งมีทั้งหมด 48 ข้อ
วิธีการพิจารณาแบบสํารวจบุคลิกภาพ ใช้การให้นํ้าหนักการพิจารณาเป็นคะแนนโดย
ผู้ที่ได้รับคะแนนมาก หมายถึง ผู้ที่มีบุคลิกภาพแสดงตัว
ผู้ที่ได้รับคะแนนน้อย หมายถึง ผู้ที่มีบุคลิกภาพเก็บตัว
ข้อความที่บ่งถึงลักษณะแสดงตัว ได้แก่ข้อ 1 – 8, 17 – 24, และ 33 – 40
ข้อความที่บ่งถึงลักษณะเก็บตัว ได้แก่ข้อ 9 – 16, 25 – 23, และ 41 – 48
การให้คะแนน
ก. ข้อที่แสดงพฤติกรรมแสดงตัวให้นํ้าหนักคะแนนโดยเริ่มจาก ไม่ใช่มากที่สุด ซึ่งเท่ากับ
1 ไปหานํ้าหนักของใช่มากที่สุด ซึ่งเท่ากับ 7
ตัวอย่าง
ไม่ใช่ ใช่
(มากน้อยเรียงตามลําดับ) (มากน้อยเรียงตามลําดับ)
3 2 1 1 2 3ข้าพเจ้าเป็นคนชอบเข้าสังคม
1 2 3 4 5 6 7นํ้าหนักคะแนน
ผู้ที่เลือกช่องที่ 1 ทางด้าน ใช่ จะได้5 คะแนน
ข. ข้อที่แสดงพฤติกรรมเก็บตัว ให้คะแนนสลับกัน คือช่องที่ไม่ใช่มากที่สุดจะมีค่าเท่ากับ
7 และในช่องที่ใช่มากที่สุด จะมีค่าเท่ากับ 1

32
(มากน้อยเรียงตามลําดับ) (มากน้อยเรียงตามลําดับ)
3 2 1 1 2 3ข้าพเจ้าเป็นคนชอบเข้าสังคม
7 6 5 4 3 2 1นํ้าหนักคะแนน
ผู้ที่เลือกช่องที่ 1 ทางด้าน ใช่ จะได้3 คะแนน
การรวมคะแนน
เมื่อให้คะแนนทุก ๆ ข้อ ตามเกณฑ์ที่กําหนดไว้แล้ว นําคะแนนเหล่านั้นมารวมกัน แล้วใช้
หลักเกณฑ์การพิจารณาคะแนนมากน้อย พิจารณาประเมินค่า จัดแยกคุณลักษณะทางบุคลิกภาพของ
นิสิตตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้
เกณฑ์การพิจารณาคะแนนมากน้อยของแบบสํารวจบุคลิกภาพ
การพิจารณาแบบสํารวจบุคลิกภาพด้วยการให้นํ้าหนักการพิจารณาออกเป็นคะแนน ดังนี้
ผู้ที่ได้รับคะแนนมาก หมายถึงผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบแสดงตัว
ผู้ที่ได้รับคะแนนน้อย หมายถึงผู้ที่มีบุคลิกภาพแบบเก็บตัว
ในการพิจารณาคะแนนมากน้อย ให้ถือหลักเกณฑ์ดังนี้
บุคลิกภาพแบบแสดงตัว ช่วงคะแนน การประเมินค่า
336 – 289 มาก
288 – 240 ปานกลาง
239 – 191 น้อย
บุคลิกภาพแบบเก็บตัว ช่วงคะแนน การประเมินค่า
190 – 142 มาก
141 – 93 ปานกลาง
92 – 48 น้อย
การหาคุณภาพของแบบการสํารวจบุคลิกภาพ
ผู้วิจัยนําแบบสํารวจบุคลิกภาพดังกล่าวไปทดลองใช้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
โรงเรียนเจ้าพระยาวิทยาคม จํานวน 100 คน เพื่อหาค่าอํานาจจําแนก โดยใช้สถิติ t – test ได้ค่า
อํานาจจําแนกอยู่ระหว่าง 2.018 – 5.524 นําข้อที่มีค่าอํานาจจําแนกสูงกว่า 2.00 มาหาค่าความ

33
3. แบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ ผู้วิจัยได้ปรับปรุงแบบสอบถามของ ผ่องพรรณเกิดพิทักษ์
(2531 : 65) ซึ่งดัดแปลงมาจากแบบสอบถามค่านิยมในการทํางานของซูเปอร์ (Super. 1970) รวม
ทั้งหมด 16 ด้าน แบบสอบถามเป็นแบบมาตราส่วนประเมินค่า 5 ระดับ ตั้งแต่ไม่สําคัญเลย สําคัญ
เพียงเล็กน้อยสําคัญปานกลางสําคัญมากและสําคัญมากที่สุด จํานวน48ข้อแต่ในการวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยตัด
ด้านที่ 16 เกี่ยวกับงานอาชีพอิสระออกไปจึงเหลือ 15 ด้าน จํานวน 45 ข้อ
ผู้วิจัยนําแบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ จํานวน 45 ข้อ ไปทดลองใช้กับนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนเจ้าพระยาวิทยาคม จํานวน 100 คน เพื่อหาค่าอํานาจจําแนก โดยใช้
สถิติ t – test ได้ค่าอํานาจจําแนกอยู่ระหว่าง 2.131 – 7.225 นําข้อที่มีค่าอํานาจจําแนกสูงกว่า 2.00
มาหาค่าความเชื่อมั่นของครอนบาค ( Cronbach ) ได้เท่ากับ .9176 แล้วนําแบบสอบถามที่ผ่าน
การหาคุณภาพแล้วไปใช้ในการวิจัยต่อไป
1. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการเลือกอาชีพของ เพ็ญศรี จินดาศักดิ์ ( 2535 )
; อ้างอิงจาก ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์.2531 และ The Psychological Corporation.(1990)
2. สร้างแบบสอบถามการเลือกอาชีพ โดยสํารวจอาชีพที่นักเรียนจะเลือกจากนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนนวมินทราชินูทิศบดินทรเดชา 3 ลาดพร้าว จํานวน350คน
3. นําข้อมูลจากข้อ1 และ2 มาสร้างแบบสอบถามการเลือกอาชีพซึ่งเป็นแบบสอบถามปลายเปิด
จํานวน1 ข้อโดยให้นักเรียนระบุอาชีพที่นักเรียนต้องการเพียงอาชีพเดียวสําหรับอาชีพที่นักเรียนจะเลือก
นั้น นักเรียนอาจจะเลือกอาชีพใดอาชีพหนึ่งจากรายชื่ออาชีพที่ให้ไว้จํานวน147อาชีพหรือนักเรียนจะเลือก
อาชีพอื่นๆตามความต้องการของนักเรียนได้นอกเหนือจากที่กําหนดไว้ได้
4. นําแบบสอบถามไปทดลองใช้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนเจ้าพระยา
วิทยาคม จํานวน 100 คน ได้อาชีพทั้งสิ้น จํานวน 15 กลุ่ม 144 อาชีพ ( อยู่ในภาคผนวก ก )
5. นําแบบสอบถามที่ผ่านการทดลองใช้แล้วมาปรับปรุงก่อนนําไปใช้จริงต่อไป
การเก็บรวบรวมข้อมูล
ผู้วิจัยขอความอนุเคราะห์จากอธิบดีกรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ในการเก็บข้อมูลจาก
โรงเรียนที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง จํานวน 8 โรงเรียน จํานวนนักเรียนทั้งสิ้น 900 คน ปรากฏว่า
แบบ สอบถามได้รับคืนมา 770 คน คิดเป็นร้อยละ 85.55

34
การวิเคราะห์ข้อมูล
ผู้วิจัยนําแบบสอบถามที่เก็บได้มาตรวจลงรหัสข้อมูล ก่อนนําไปดําเนินการวิเคราะห์ข้อมูล
โดยใช้โปรแกรมสําเร็จรูป สําหรับการวิจัยทางสังคมศาสตร์ (Statistical Package for the Social
Science : SPSS+
) โดยการหาค่าสถิติพื้นฐานและทดสอบสมมติฐานดังนี้
1. หาค่าสถิติพื้นฐานของกลุ่มตัวอย่างตามตัวแปรที่ศึกษาโดยการคํานวณความถี่ร้อยละ
2. หาความสัมพันธ์ระหว่างการเลือกอาชีพของนักเรียนกับตัวแปรอิสระโดยใช้สถิติ
ไคสแควร์(Chi – Square)
สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล
1. ค่าสถิติพื้นฐาน ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
2. หาคุณภาพเครื่องมือ
2.1 หาค่าอํานาจจําแนกของแบบสํารวจบุคลิกภาพ และแบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ
โดยใช้ t – test ของ พวงรัตน์ ทวีรัตน์ (2532 : 139)
2.2 หาค่าความเชื่อมั่นของแบบสํารวจบุคลิกภาพและแบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ
โดยหาค่าสัมประสิทธิ์แอลฟ่า (α - Coefficient ) ( พวงรัตน์ ทวีรัตน์. 2532 : 132 – 133 )
3. สถิติที่ใช้ในการทดสอบสมมติฐาน
สมมติฐาน ทดสอบโดยใช้สถิติ ไคสแควร์ (Chi – Square)

บทที่ 4
ผลการวิเคราะห์ข้อมูล
การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
ผู้วิจัยได้นําเสนอเป็น 2 ตอน ดังต่อไปนี้
ตอนที่ 1 ลักษณะทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง
ตอนที่ 2 การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มอาชีพการเลือกงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่3
กับภูมิหลังของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน บุคลิกภาพ และค่านิยมในอาชีพ
ผลการวิเคราะห์ข้อมูลตอนที่ 1
ตอนที่ 1 ลักษณะทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง ดังแสดงในตาราง 2
ตาราง 2 แสดงจํานวนและร้อยละของกลุ่มตัวอย่างจําแนกตามตัวแปรที่ศึกษา
ตัวแปรที่ศึกษา จํานวน ร้อยละ
1. เพศ
- ชาย
- หญิง
350
420
45.5
54.5
2. คะแนนเฉลี่ยสะสม
- 2.51 ขึ้นไป
- 2.00 – 2.50
- 2.00 ลงมา
321
151
298
41.7
19.6
38.7
3. รายได้ต่อเดือนของครอบครัว
- 20,000 บาท ลงมา
- 20,001 – 30,000 บาท
- 30,000 บาท ขึ้นไป
199
468
103
25.8
60.8
13.4
4. ลักษณะของครอบครัว
- ครอบครัวเดี่ยว
- ครอบครัวขยาย
440
330
57.1
42.9
5. สถานภาพของครอบครัว
- อยู่ด้วยกัน
- แยกกันอยู่
602
168
78.2
21.8

36
ตาราง 2 (ต่อ)
6. ระดับการศึกษาของบิดา
- ประถมศึกษา
- มัธยมศึกษา
- อนุปริญญา
- อุดมศึกษา
312
176
165
117
40.6
22.9
21.4
15.2
7. ระดับการศึกษาของมารดา
- ประถมศึกษา
- มัธยมศึกษา
- อนุปริญญา
- อุดมศึกษา
394
158
131
87
51.2
20.5
17.0
11.3
8. สถานภาพการทํางานของบิดา
683
87
88.7
11.3
9. สถานภาพการทํางานของมารดา
10. บุคลิกภาพ
- เก็บตัว
- แสดงตัว
574
196
89
681
74.5
25.5
11.5
88.5
11. กลุ่มอาชีพ
- บริการทางสังคม
- บริการงานเสมียน
- บริการสุขภาพ
- เกษตรกรรม
- บริการลูกค้า
- วิจิตรศิลป์
- คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์
- ธุรกิจก่อสร้าง
- บริการการศึกษา
- บริการด้านกฎหมาย
19
50
56
13
122
118
137
12
5
20
2.5
6.5
7.3
1.7
15.8
15.3
17.8
1.6
0.6
2.6

37
ตาราง 2 (ต่อ)
- การขนส่ง
- การขาย
- การจัดการ
- งานช่าง
- การจัดการเครื่องจักร
- ไม่ตอบ
9
5
99
27
2
76
1.2
0.6
12.9
3.5
0.3
9.8
จากตาราง 2 พบว่า นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง มีจํานวนทั้งหมด
770 คน ส่วนใหญ่เป็นนักเรียนหญิง จํานวน 420 คน คิดเป็นร้อยละ 54.5 มีระดับคะแนนเฉลี่ยสะสม
ตั้งแต่ 2.51ขึ้นไปจํานวน321คนคิดเป็นร้อยละ 41.7รายได้ของครอบครัวต่อเดือน20,001–30,000บาท
จํานวน 468 คน คิดเป็นร้อยละ 60.8 ลักษณะของครอบครัวเป็นครอบครัวเดี่ยว 440 คน คิดเป็น
ร้อยละ 57.1 สถานภาพของครอบครัว อยู่ด้วยกัน 602 คน คิดเป็นร้อยละ 78.2 บิดามารดาจบ
การศึกษาระดับประถมศึกษา จํานวน 312 คน คิดเป็นร้อยละ 40.6 และ 394 คนตามลําดับ คิดเป็น
ร้อยละ 51.2 สถานภาพการทํางานของบิดามารดาทํางานนอกบ้าน 683 คน คิดเป็นร้อยละ 88.7 และ
574 คน คิดเป็นร้อยละ 74.5 ตามลําดับ เด็กมีบุคลิกภาพแสดงตัว 681 คน คิดเป็นร้อยละ 88.5
นอกจากนี้ กลุ่มอาชีพที่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เลือกเป็นส่วนใหญ่ คือ กลุ่มอาชีพ
คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จํานวน 137 คน คิดเป็นร้อยละ 17.8 รองลงมากลุ่มอาชีพบริการลูกค้า
จํานวน 122 คน คิดเป็นร้อยละ 15.8 กลุ่มอาชีพวิจิตรศิลป์ จํานวน 118 คน คิดเป็นร้อยละ 15.3 กลุ่ม
อาชีพการจัดการ จํานวน 99 คน คิดเป็นร้อยละ 12.9 และกลุ่มอาชีพที่นักเรียนเลือกน้อยที่สุดคือ
กลุ่มอาชีพการจัดการเครื่องจักร จํานวน 2 คน คิดเป็นร้อยละ 0.3
ผลการวิเคราะห์ข้อมูลตอนที่ 2
ตอนที่2 การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มอาชีพการเลือกงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่3
กับตัวแปรดังต่อไปนี้ คือเพศ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนลักษณะของครอบครัว สถานภาพสมรสของ
บิดามารดา สถานภาพการทํางานของบิดามารดา รายได้ของครอบครัวต่อเดือน ระดับการศึกษาของ
บิดาและมารดา บุคลิกภาพเก็บตัว–แสดงตัวและค่านิยมในอาชีพ ดังแสดงในตาราง3

38
ตาราง3 การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่ศึกษากับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่3
ตัวแปรที่ศึกษา χ2
df p
เพศของนักเรียน 148.56 14 .000
ลักษณะของครอบครัว 16.97 14 .258
สถานภาพของครอบครัว 11.75 14 .626
สถานภาพการทํางานของบิดา 18.51 14 .185
สถานภาพการทํางานของมารดา 9.07 14 .827
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 60.31 28 .000
ระดับการศึกษาของบิดา 109.05 56 .000
ระดับการศึกษาของมารดา 100.44 56 .000
รายได้ของครอบครัวต่อเดือน 42.96 28 .035
บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว 7.69 14 .905
ค่านิยมในอาชีพโดยรวม 11.72 14 .629
1. ด้านความคิดสร้างสรรค์ 14.59 14 .407
2. ด้านการบริหารหรือการจัดการ 10.20 14 .747
3. ด้านสัมฤทธิผล 16.46 14 .286
4. ด้านสภาพแวดล้อม 29.06 14 .010
5. ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน 15.61 14 .338
6. ด้านวิถีชีวิต 19.22 14 .157
7. ด้านความมั่นคงปลอดภัย 18.27 14 .195
8. ด้านผู้ร่วมงาน 17.97 14 .208
9. ด้านสุนทรีย์ 29.75 14 .008
10. ด้านความมีศักดิ์ศรี 11.73 14 .628
11. ด้านความมีอิสระ 20.39 14 .118
12. ด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน 15.74 14 .330
13. ด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ 20.17 14 .125
14. ด้านบริการสังคม 31.00 14 .006
15. ด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา 25.04 14 .034
* มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

39
จากตาราง 3 พบว่า เพศของนักเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ระดับการศึกษาของบิดา
และมารดา รายได้ของครอบครัวต่อเดือน ค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม ด้านสุนทรีย์ ด้าน
บริการสังคมและด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญามีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ อย่างมีนัยสําคัญทาง
สถิติที่ระดับ.05ยกเว้นตัวแปรลักษณะของครอบครัว สถานภาพของครอบครัว สถานภาพการทํางาน
ของบิดาและมารดา บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว ค่านิยมในอาชีพโดยรวม ค่านิยมในอาชีพด้าน
ความคิดสร้างสรรค์ ด้านการบริหารหรือการจัดการ ด้านสัมฤทธิผล ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้า
งาน ด้านวิถีชีวิต ด้านความมั่นคงปลอดภัย ด้านผู้ร่วมงาน ด้านความมีศักดิ์ศรี ด้านความมีอิสระ
ด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน และด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ไม่พบความสัมพันธ์กับการเลือก
อาชีพ (รายละเอียดปรากฏ ดังตาราง 4 ถึง 29 ในภาคผนวก ข)

บทที่ 5
สรุปผล อภิปราย และข้อเสนอแนะ
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
1. สํารวจข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
2. เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภูมิหลังของนักเรียนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนบุคลิกภาพ
ค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
กลุ่มตัวอย่าง
กลุ่มตัวอย่าง เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2539 ในโรงเรียนสังกัด
กรมสามัญศึกษา กรุงเทพมหานคร เป็นนักเรียนชาย 450 คน นักเรียนหญิง 450 คน รวมทั้งสิ้น 900 คน
เก็บได้จริงแบ่งเป็นนักเรียนชาย 350 คน นักเรียนหญิง 420 คน รวม 770 คน คิดเป็นร้อยละ 85.55
จากโรงเรียน 8 โรงเรียน ๆ ละ 2 ห้องเรียน
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
1. แบบสอบถามภูมิหลังของนักเรียนและครอบครัว
2. แบบสํารวจบุคลิกภาพ
3. แบบสอบถามค่านิยมในอาชีพ
การวิเคราะห์ข้อมูล
วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสําเร็จรูป สําหรับการวิจัยทางสังคมศาสตร์
(Statistical Package for the Social Science : SPSS+
) โดยใช้สถิติดังต่อไปนี้
1. หาค่าสถิติพื้นฐานของกลุ่มตัวอย่างตามตัวแปรที่ศึกษา โดยการคํานวณหา จํานวน
และร้อยละ
2. หาความสัมพันธ์ระหว่างการเลือกอาชีพของนักเรียนกับตัวแปรดังต่อไปนี้ คือ เพศ
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายได้ของครอบครัว ลักษณะของครอบครัว สถานภาพของครอบครัว
ระดับการศึกษาของบิดาและมารดา บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว และค่านิยมในอาชีพ โดยใช้สถิติ
ไคสแควร์ (Chi – Square)

41
สรุปผลการวิจัย
พบว่า นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่เป็นกลุ่มตัวอย่างมีจํานวนทั้งหมด 770 คน ส่วน
ใหญ่เป็นนักเรียนหญิง จํานวน 420 คน คิดเป็นร้อยละ 54.5 มีระดับคะแนนเฉลี่ยสะสมตั้งแต่ 2.60
ขึ้นไป จํานวน 321 คน คิดเป็นร้อยละ 41.7 รายได้ของครอบครัวต่อเดือน 20,001-30,000 บาท
จํานวน 468 คนคิดเป็นร้อยละ 60.8 ลักษณะของครอบครัว ครอบครัวเดี่ยว 440 คน คิดเป็นร้อยละ
57.1 สถานภาพของครอบครัวอยู่ด้วยกัน 602 คน คิดเป็นร้อยละ 78.2 บิดามารดาจบการศึกษา
ระดับประถมศึกษาจํานวน 312 คน คิดเป็นร้อยละ 40.6 และ 397 คน คิดเป็นร้อยละ 51.2
ตามลําดับ สถานภาพการทํางานของบิดามารดาทํางานนอกบ้าน 683 คน คิดเป็นร้อยละ 88.7 และ
574 คน คิดเป็นร้อยละ 74.5 เด็กมีบุคลิกภาพแสดงตัว 681 คน คิดเป็นร้อยละ 88.5
และพบต่อไปอีกว่า กลุ่มอาชีพที่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เลือกเป็นส่วนใหญ่คือ
กลุ่มคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จํานวน 137 คน คิดเป็นร้อยละ 17.8 รองลงมาคือ กลุ่มอาชีพ
บริการลูกค้า จํานวน 122 คน คิดเป็นร้อยละ 15.8 กลุ่มอาชีพวิจิตรศิลป์ จํานวน 118 คน คิดเป็น
ร้อยละ 15.3 กลุ่มอาชีพการจัดการ จํานวน 99 คน คิดเป็นร้อยละ 12.9 และกลุ่มอาชีพที่นักเรียน
เลือกน้อยที่สุดคือ กลุ่มอาชีพการจัดการเครื่องจักรจํานวน 2 คน คิดเป็นร้อยละ 0.30
นอกจากนี้ยังพบว่าเพศ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ระดับการศึกษาของบิดาและมารดา รายได้
ของ ครอบครัวต่อเดือน ค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม ด้านสุนทรีย์ด้านบริการสังคมและ
ด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญามีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ ยกเว้นตัว
แปรลักษณะของครอบครัว สถานภาพของครอบครัว สถานภาพการทํางานของบิดาและมารดา
บุคลิกภาพเก็บตัว – แสดงตัว ค่านิยมในอาชีพโดยรวม ค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์
ด้านการบริหารหรือการจัดการด้านสัมฤทธิ์ผล ด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างานด้านวิถีชีวิตด้านความ
มั่นคงปลอดภัยด้านผู้ร่วมงาน ด้านความมีศักดิ์ศรี ด้านความมีอิสระ ด้านการทํางานหลายๆด้านและด้าน
ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจไม่พบความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพของนักเรียน
อภิปรายผล
1. จากการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรภูมิหลังของนักเรียน ได้แก่ เพศ
ลักษณะของครอบครัว สถานภาพการทํางานของบิดาและมารดาระดับการศึกษาของบิดาและมารดา
รายได้ของครอบครัวต่อเดือน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน บุคลิกภาพ และค่านิยมในอาชีพ (15 ด้าน)
พบผลที่สําคัญ และนํามาอภิปรายผลดังนี้
1.1 เพศกับการเลือกอาชีพมีความสัมพันธ์ทางบวกอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ.01
ซึ่งสอดคล้องกับผลการวิจัยของเพ็ญศรี จินดาศักดิ์ ( 2535 : 95 ) ที่พบว่าการเลือกอาชีพของนักเรียนมี
ความสัมพันธ์กับเพศอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ.01 และสอดคล้องกับไคร้ท์(ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์ .

42
1.2 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพ มีความสัมพันธ์ทางบวกอย่างมี
นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 สอดคล้องกับผลการวิจัยของเอดดี้ (Eaddy. 1969 : 2958A – 2959A)
ที่พบว่า ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพของนักเรียนอย่างมีนัยสําคัญทาง
สถิติ และสอดคล้องกับผลการวิจัยของแบลคเบอร์น(Blackburn. 1975 : 4152A) ซึ่งพบว่านักเรียนที่
มีสัมฤทธิผลทางการเรียนสูงจะมีความคาดหวังและความปรารถนาในอาชีพในระดับสูงด้วย
เช่นเดียวกับ โนเอ็ธ เอ็นเจนและพรีดิกเจอร์ และลี(Isaacson and Brown. 1993 : 258 – 261 ;citing
Noeth, Engen and Prediger.1984 ; and Lee. 1984 ) และสอดคล้องกับธีรวุฒิ ประทุมนพรัตน์
(2521 : 170) ที่พบว่าการเลือกอาชีพของนักเรียนร้อยละ 90 ตอบว่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนมีส่วน
สําคัญในการเลือกอาชีพรองลงมาจากครอบครัวของตนเองเลือกให้ ทั้งนี้อาจเป็นเพราะ นักเรียนที่มี
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงย่อมจะมีโอกาสในการเลือกอาชีพตามที่ตนคาดหวัง ปรารถนา และ
หลากหลายมากกว่านักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตํ่าเช่นอาชีพบางอาชีพหรือสถานที่ทํางาน
บางแห่งจะรับเฉพาะพนักงานที่มีความรู้ความสามารถในระดับสูงและมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนใน
ระดับดีมากเท่านั้น และนักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงมักจะมีลักษณะที่มีความตั้งใจที่จะ
ค้นคว้าข้อสนเทศและข่าวสารต่าง ๆ เกี่ยวกับอาชีพซึ่งทําให้สามารถรับรู้ข้อมูลทางด้านอาชีพได้
เป็นอย่างดี มากกว่า รวมทั้งนักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง มักจะเป็นผู้ที่มีความมานะ
พยายามสูง ซึ่งก็จะทําให้นักเรียนเหล่านี้มีความต้องการที่จะเลือกอาชีพที่ท้าทายกับความรู้
ความสามารถของตนมากกว่า ซึ่งสอดคล้องกับงานของ มอสเซอร์(Moser. 1965) ที่พบว่านักเรียน
ที่มีสติปัญญาสูงมักจะเลือกอาชีพที่ต้องการการฝึกฝนในระดับสูงมากกว่านักเรียนที่มีสติปัญญาตํ่า
ซึ่งพอจะสรุปได้ว่า นักเรียนที่มีองค์ประกอบทางด้านการศึกษาทั้งในด้านคุณภาพและปริมาณสูงจะ

43
1.3 ระดับการศึกษาของบิดามารดามีความสัมพันธ์ทางบวกกับการเลือกอาชีพอย่างมี
นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 สอดคล้องกับ เครช (Krech. 1962 : 182) ที่พบว่ารายได้ของบิดา
มีความสัมพันธ์สูงกับการเลือกอาชีพของนักเรียน และแบลคเบอร์น (Blackburn. 1975 : 4152A)
พบว่า นักเรียนที่มีระดับการศึกษาสูง จะมีความคาดหวังและปรารถนาในอาชีพสูง และสอดคล้อง
กับผลการวิจัยของช่อทิพย์ ราศรีเกรียงไกร(2523 : 83 – 89) ที่พบว่าระดับการศึกษาของบิดา
มีความสัมพันธ์กับความมุ่งหวังของบิดาที่มีต่ออาชีพของบุตร แต่ไม่สอดคล้องกับ เพ็ญศรี
จินดาศักดิ์ (2535 : 95) ที่พบว่าระดับการศึกษาของผู้ปกครองไม่สัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ
ทั้งนี้อาจเป็นเพราะในการเลือกอาชีพให้เหมาะสมนั้นเป็นสิ่งที่สําคัญประการหนึ่ง การที่นักเรียน
จะต้องเลือกอาชีพของตน ซึ่งเปรียบเสมือนกับการเลือกอนาคตของตนต่อไปในภายหน้า ก็มักจะ
ขอคําแนะนํากับบุคคลต่างๆ ที่นักเรียนมีความสนิทสนมและเชื่อถือ โดยที่บิดามารดาหรือ
ผู้ปกครองของนักเรียนเป็นผู้ที่มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพเป็นอย่างมากโดยบิดามารดาหรือ
ผู้ปกครองอาจมีความถนัดหรือความต้องการด้านใดด้านหนึ่ง และต้องการให้บุตรหลานเจริญรอย
ตามเหมือนกับความเชื่อดั้งเดิมที่ว่า “ ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น” (ศิริรัตน์ อัชชะ. 2517 : 6 – 12) ซึ่งอาจ
เป็นการแนะนําที่ไม่เหมาะสมแต่ถ้าบิดามารดามีระดับการศึกษาที่สูง มีความเข้าใจในการ
ให้คําแนะนําให้คําปรึกษาในเรื่องการเลือกอาชีพที่เหมาะสมตามหลักแล้ว ก็จะทําให้นักเรียนรู้จักเลือก
อาชีพที่เหมาะสมกับตนเอง
1.4 รายได้ของครอบครัวมีความสัมพันธ์ทางบวกกับการเลือกอาชีพอย่างมีนัยสําคัญทาง
สถิติที่ระดับ.05 สอดคล้องกับเครช (Krech.1962 : 182) ที่พบว่ารายได้ของบิดามีความสัมพันธ์สูง
กับการเลือกอาชีพ รายได้ของครอบครัวเป็นตัวประกอบสําคัญในความคาดหวังของนักเรียน
ที่มีผลต่อโอกาสที่จะเลือกอาชีพให้เหมาะสมกับรายได้ของครอบครัว นอกจากนี้รายได้ของบิดา
มารดามากขึ้น ความปรารถนาของบุตรที่จะได้รับรายได้ก็สูงขึ้น และยิ่งกว่านั้น บิดามารดาที่มี
รายได้มาก ต้องการที่จะสนับสนุนในการให้การศึกษาแก่บุตรของตนสูงขึ้น รวมทั้งการ
เตรียมพร้อมในเรื่องอาชีพด้วย ส่วน คุก(Cook. 1967 : 799) พบว่าการเลือกอาชีพจะมีความสัมพันธ์
กันอย่างมีระบบกับพื้นฐานเศรษฐกิจ เช่นเดียวกับ แบลคเบอร์น (Blackburn. 1975 : 4152A)

44
1.5 พบความสัมพันธ์ทางบวกอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ.01 ระหว่างค่านิยมด้าน
สภาพแวดล้อม ด้านสุนทรีย์ด้านบริการสังคม กับการเลือกอาชีพ ส่วนด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา
พบความสัมพันธ์อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ.05ซึ่งสอดคล้องกับผลการวิจัยของเพ็ญศรี จินดาศักดิ์
(2535:92) และประมวล วิทยากร (2520 : 100 – 114) ที่ผลการวิจัยพบว่าค่านิยมในอาชีพด้านต่าง ๆ
ทุกด้านและโดยรวมมีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพ แต่สอดคล้องใน 3 ด้านดังที่กล่าวมาแล้ว
ส่วนด้านอื่น ๆ และค่านิยมในอาชีพโดยรวมไม่สอดคล้องกัน เช่นเดียวกับในการศึกษาค่านิยม
ในอาชีพกับการเลือกอาชีพของนิตยา ธรรมพันธุ์ (2523 : 84 – 106) พบความสัมพันธ์กันตํ่ามาก
ระหว่างค่านิยมในอาชีพกับการเลือกอาชีพ ทั้งนี้อาจเป็นเพราะ ค่านิยมในอาชีพเป็นสิ่งที่นักเรียน
เชื่อว่ามีความสําคัญในการเลือกอาชีพของเขา โดยสิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นเป็นความรู้สึกพอใจที่นักเรียน
มักจะแสวงหาจากอาชีพที่เขาทํา (เพ็ญศรี จินดาศักดิ์ : 2535:8) และการเลือกอาชีพเป็นสิ่งสําคัญ
เพราะนับเป็นการตัดสินใจเลือกทางเดินในอนาคตของตนเอง ดังนั้นการที่นักเรียนจะเลือกอาชีพใด
นั้นนอกจากจะคํานึงถึงความต้องการของตนเองแล้วยังคํานึงถึงความต้องการของสังคม(ฉลวยกีรติรักษกุล.2512)
หรือค่านิยมด้วย โดยที่ค่านิยมของแต่ละบุคคลอาจจะมีไม่เท่ากันเสมอไป และยังแตกต่างกันไป
ตามแต่บุคคลด้วย เช่น นักเรียนบางคนอาจจะเลือกอาชีพที่สังคมยกย่อง นักเรียนบางคนอาจเลือก
อาชีพที่มีรายได้สูง เป็นต้น ฉะนั้น ในการเลือกอาชีพตามค่านิยมนั้นจึงเป็นการที่นักเรียนเลือกอาชีพ
ที่คิดว่ามีความสําคัญต่อเขา และสามารถก่อให้เกิดความรู้สึกพอใจต่องานที่เขาเลือกได้สูงสุด
ซึ่งจะทําให้เขาสามารถทําอาชีพนั้น ๆ ได้อย่างมีความสุข

45
ข้อเสนอแนะทั่วไป
1. จากการที่พบว่า ตัวแปร เพศ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ระดับการศึกษาของบิดาและ
มารดา รายได้ของครอบครัว และค่านิยม มีความสัมพันธ์กับการเลือกอาชีพของเด็กนักเรียน
จึงถือได้ว่าเป็นปัจจัยที่สําคัญในการเลือกอาชีพของนักเรียน ดังนั้น พ่อ แม่ ผู้ปกครอง ครูและ
ผู้เกี่ยวข้องกับนักเรียน ควรจะคํานึงถึงการแนะแนว การให้คําปรึกษา ในการเลือกอาชีพให้แก่
นักเรียน เพื่อจะทําให้นักเรียนมีความเข้าใจและสามารถเลือกอาชีพได้อย่างเหมาะสมตรงตามความ
ต้องการของนักเรียน ซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์ทั้งต่อตัวนักเรียนเองและประเทศชาติต่อไป
2. กรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการควรจัดให้มีโครงการแนะแนวการเลือกอาชีพ
อย่างเหมาะสม อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งควรให้ความสนใจและให้ความสําคัญกับการเลือกอาชีพของ
นักเรียนอย่างจริงจังด้วย
ข้อเสนอแนะการวิจัย
1. ควรศึกษาวิจัยเพิ่มเติมต่อไปว่า มีตัวแปรใดบ้างที่มีอิทธิพลและสามารถทํานาย
พฤติกรรมการเลือกอาชีพของนักเรียนกลุ่มต่าง ๆ ได้
2. ควรมีการวิจัยความสัมพันธ์ระหว่างการเลือกอาชีพกับตัวแปรด้านอื่น ๆเช่น ทักษะชีวิต
ประสิทธิภาพในการทํางานแรงจูงใจในการทํางาน
3. ควรมีการศึกษาเชิงทดลองในการปลูกฝังค่านิยมในอาชีพที่เหมาะสมแก่นักเรียน
เพื่อให้นักเรียนมีค่านิยมที่ดีในการเลือกอาชีพที่เหมาะสมและตรงตามความต้องการของตนเองและ
สังคมต่อไป

46
บรรณานุกรม
คมเพชร ฉัตรศุภกุล. (2521). “ บริการสนเทศ.” เอกสารประกอบการศึกษาวิชาบริการสนเทศ
ฉบับโรเนียว.
จันทนา กาไหล่ทอง. (2537). ผลของการให้คําปรึกษาแบบกลุ่มด้านอาชีพที่มีต่อการตัดสินใจ
เลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนทุ่งเสลี่ยมชินูปถัมภ์ อําเภอท่าเสลี่ยม
จังหวัดสุโขทัย. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
จําเนียร ช่วงโชติ และคณะ.(2525). ข้อสนเทศทางอาชีพ. กรุงเทพฯ : บริษัท โปรเฟสชั่นแนล
พับลิชชิ่ง จํากัด.
ฉลวย กีรติรักษกุล.(2510). ตัวประกอบที่มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่5ในภาคใต้ของประเทศไทย.วิทยานิพนธ์ค.ม.กรุงเทพฯ:จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ช่อทิพย์ ราศรีเกรียงไกร. (2523). ความมุ่งหวังของบิดาที่มีต่อการศึกษาและอาชีพของบุตร :
ศึกษาเปรียบเทียบระหว่างนักเรียนชั้นประโยคมัธยมศึกษาในโรงเรียนสังกัดกรมสามัญศึกษา
และโรงเรียนสังกัดมหาวิทยาลัย. วิทยานิพนธ์ ค.ม. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ทวีป อภิสิทธิ์. (ธันวาคม 2527 – มกราคม 2528). “การศึกษาเพื่ออาชีพสําหรับเด็กและเยาวชน,”
การศึกษานอกโรงเรียน. 21(123) : 17 – 18.
ธีรวุฒิ ประทุมนพรัตน์. (2521). การจัดและให้บริการสนเทศ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ไทยนํา.
นวลศิริ เปาโรหิตย์.(กุมภาพันธ์–มีนาคม2527).“การแนะแนวอาชีพในโรงเรียน,”วารสารแนะแนว.18:19.
. (ธันวาคม 2529 – มกราคม 2530). “เทคนิคการสัมภาษณ์เพื่อใช้ในการแนะแนวอาชีพ
ตอนที่ 2,” วารสารแนะแนว. 108 : 41 – 49.
นิตยา ธรรมพันธุ์. ( 2523 ). ค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
โรงเรียนมัธยมของรัฐบาลและโรงเรียนราษฎร์สอนศาสนาอิสลามในจังหวัดปัตตานี ยะลา และ
นราธิวาส. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ประมวล วิทยากร. (2520). ค่านิยมในอาชีพและการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่5
ในโรงเรียนมัธยมศึกษาของรัฐบาล จังหวัดนครสวรรค์. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ :
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ประสาร มาลากุล ณ อยุธยา. (2522). “ การเรียนการสอนทัศนคติและค่านิยม ,” จิตวิทยาสําหรับ
ครู (เล่ม 1). กรุงเทพฯ : คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประเสริฐ ศรีวิเศษ.( 2530 ). การนําเสนอโปรแกรมบรูณาการ การศึกษาเพื่องานอาชีพกับวิชา
สังคมศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ในเขตพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก. วิทยานิพนธ์ ค.ม.
กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

47
เปรื่อง จันดา.( 2519 ). การเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่มีผลสัมฤทธิ์ของการ
เรียนต่างกันในโรงเรียนมัธยมแบบประสมภาคเหนือ. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ :
ผกา บุญเรือง.(2520). การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการตัดสินใจเลือกอาชีพวุฒิภาวะ ทางอาชีพ
และการควบคุมภายใน – ภายนอก. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัย
ศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์.(2529). เอกสารประกอบการสอนแนะแนว 515 ทฤษฎีการพัฒนา อาชีพ.
กรุงเทพฯ : ภาควิชาการแนะแนวและจิตวิทยาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
. (2531). การศึกษาค่านิยมในการทํางานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียน
มัธยมศึกษา สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศึกษา 1. กรุงเทพฯ : ภาควิชา การแนะแนวและ
จิตวิทยา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
พวงรัตน์ทวีรัตน์. (2532). วิธีการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์ (ฉบับปรับปรุงใหม่). พิมพ์
ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สํานักทดสอบทางการศึกษาและจิตวิทยา มหาวิทยาลัย ศรีนครินท
รวิโรฒ ประสานมิตร.
เพ็ญศรี จินดาศักดิ์. (2535). การศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเลือกอาชีพของนักเรียนชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 3 สังกัดกรมสามัญศึกษา จังหวัดชลบุรี. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. กรุงเทพฯ :
วัชรี ทรัพย์มี. (2523). การแนะแนวอาชีพ. กรุงเทพฯ : ภาควิชาจิตวิทยา คณะครุศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศรีเรือน แก้วกังวาล. (2531).ทฤษฎีจิตวิทยาบุคลิกภาพ:รู้เรารู้เขา. พิมพ์ครั้งที่3. กรุงเทพฯ: หมอชาวบ้าน.
ศิริรัตน์ อัชชะ. (สิงหาคม-กันยายน 2517 ). “ อิทธิพลของครอบครัวที่มีต่อการเลือกอาชีพของเด็ก”
วารสารแนะแนว. 8 (34 ).
ศุภวดี บุญญวงศ์. ( 2528 ). เอกสารคําสอนอาชีพศึกษาเบื้องต้น. กรุงเทพฯ : ภาควิชาการแนะแนวและ
จิตวิทยาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
สมจิต อภิชนาพงศ์. (2529). ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างบุคลิกภาพแสดงตัว-เก็บตัวกับความ
สนใจในอาชีพของนักเรียนม.ศ. 5 ปีการศึกษา2523 จังหวัดชุมพร. ปริญญานิพนธ์ กศ.ม. สงขลา :
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
สมพงษ์ อาภาพันธ์. (2519). การเลือกอาชีพของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่มีผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนต่างกันในโรงเรียนมัธยมแบบผสมภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. ปริญญานิพนธ์
กศ.ม. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.

48
สุวิมล ดีล้น. (2526). การศึกษาองค์ประกอบที่เป็นแรงจูงใจในการเลือกแผนการเรียนของนักเรียน
มัธยมศึกษาตอนปลาย สังกัดโรงเรียนรัฐบาล ในเขตจังหวัดอุบลราชธานี. วิทยานิพนธ์ ศศ.ม.
กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
โสภา ชูกุลพิชัย. ( 2521 ). จิตวิทยาทั่วไป. กรุงเทพฯ : ไทยพัฒนาพานิช.
เสริมวิทย์ ศุภเมธี. (2531). การบริหารกิจการนักเรียน. กรุงเทพฯ : ภาควิชาพื้นฐานการศึกษา
คณะวิชาครุศาสตร์ วิทยาลัยครูบ้านสมเด็จเจ้าพระยา สหวิทยาลัยรัตนโกสินทร์.
อรอนงค์ แจ่มผล. ( 2525 ). ความสัมพันธ์ระหว่างกันของวุฒิภาวะทางอาชีพ ความสนใจใน
อาชีพ สัมฤทธิผลทางการเรียนกับการตัดสินใจเลือกอาชีพของนิสิตนักศึกษาปี ที่ 2
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วิทยานิพนธ์ ค.ม. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อัจฉรา สุขารมณ์ อรพินทร์ ชูชม และทัศนา ทองภักดี. (2540). องค์ประกอบทางจิตวิทยาที่มี
อิทธิพลต่อการเลือกงานของนิสิตระดับปริญญาตรี. รายงานการวิจัยฉบับที่ 62. กรุงเทพฯ :
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
Blackburn, Sarah Pauline (1975).” Relationship of Select Variables to Occupationaland
EducationalAspirationsandExpectationsofFemaleHighSchoolSenior,”Dissertation
Abstracts.
Channay,Reeca.(March–April1969).“VocationalValuesofChildrenandtheyRelatetoEconomic
Community Grade Level, Sex Parental Level, ” Dissertation Abstracts.” A69:2957–2959.
Cook, Walter Roy.(August1967).“FactorsAssociatedwiththeOccupationalChoicesof Young
Men,” Dissertation Abstracts International. 28 : 799-A.
Eaddy, Vanik Silas. (March 1969). “The Influcene of Selected Factors on the Vocational Choices
of Vocational Agricultural Students in Louisiana,”DissertationAbstracts.29(9):
2958 – 2959.
Erdman, Robert Lee. (November 1957). “Vocational Choices of Adolescent Mentally
Retarded Boys,” Dissertation Abstracts. 17(11) : 2497.
Ginzberg, Eli. (1967). The Development of Human Resources. New York :
McGraw-Hill, Inc.
Ginzberg, Eli and others. (1967). Occupational Choice : An Approach to a
General Theory. New York : Columbia University Press.

49
Gribbons, Warren D. and Lohnes, Paul R. (November 1965). “Shift in Adolescents,
Vocational Values,” The Personel and Guidance Journal. 44 : 248 – 252.
Hoppock, Robert. (1967). Occupational Information. New York : McGraw – Hill
Book Company, Inc.
Isaacson, Lee E. and Brown, Duane.(1993).Career Information, Career Counseling,
and Career Development. 5th
ed. Boston : Allyn and Bacon.
James,Clack Ronald.(February,1970)“Occupational Prestige and Vocational Choices,”
Dissertation Abstracts. 3(8) : 3868 – A.
Krech, David. (1962). Individual in Society. New York : McGraw – Hill Book
Company, Inc.
Moser, W.E. (April 1965). “Vocational Preference as Relate to Mental Ability,”
Occupations. 28: 460 – 461.
Perrone, Phillip A.(1965). “Values and Occupational Preferences of Junior High
School Girls,” The Personel and Guidance Journal. 44 : 254 – 257.
Robert , D. Strom. ( 1969 ). Psychology for the Classroom. Englewood Cliffs :
Prentice–Hall.
Rokeach,Milton.(1969).Belief,AttitudesandValue.San Francisco:California:JosseyBoss.
Samule, William. (1981). Personality : Searching for the Sources of Human
Behavior. New York : McGraw – Hill.
Strong, Edward K.(1954) Vocational Interest of Men and Women. Standford :
Standford University Press.
Super, D.E. ( 1970 ). The Work Values Inventory. Boston: Houghion – Miffin.
The Psychological Corporation. (1990 ) . Career Interest Inventory.Texas : Harcourt
Brace Javanovcich INC.

ภาคผนวก
ภาคผนวก ก แบบสอบถามที่ใช้ในการวิจัย
ภาคผนวก ข ตาราง 4 – 29 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร
ที่ศึกษากับการเลือกอาชีพ

ภาคผนวก ก
แบบสอบถามที่ใช้ในการวิจัย

ภาคผนวก ข
ตาราง 4 – 29 แสดงความสัมพันธ์ระหว่าง
ตัวแปรที่ศึกษากับการเลือกอาชีพ

52
นักเรียนที่รัก
แบบสอบถามนี้ต้องการถามข้อเท็จจริงบางอย่างเกี่ยวกับการเลือกอาชีพ เพื่อนําไปเป็น
ประโยชน์ในการศึกษาวิจัย ฉะนั้นจึงไม่มีคําตอบใดถูกหรือผิด ขอให้นักเรียนตอบแบบสอบถาม
ให้ครบทุกข้อ และตอบตามความเป็นจริงให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นได้คําตอบของท่านจะไม่มี
ผลกระทบกระเทือนต่อท่านแต่ประการใด เพราะไม่มีการเขียนชื่อของท่านลงในกระดาษคําตอบ
และกระดาษคําตอบทั้งหมดจะเก็บเป็นความลับ แบบสอบถามทั้งหมดมี 4 ตอน โปรดตรวจสอบ
ให้ถูกต้องก่อนลงมือทําและส่งคืนทั้งหมดหลังจากตอบแบบสอบถามเสร็จเรียบร้อยแล้ว
ขอขอบคุณในความร่วมมือ
ทัศนา ทองภักดี
อัจฉรา สุขารมณ์
อรพินทร์ ชูชม

53
ตอนที่ 1 แบบสอบถามภูมิหลังทางครอบครัว
คําชี้แจง โปรดทําเครื่องหมาย / ลงในช่อง [ ] และเติมข้อความลงใน…………
1. เพศ [ ] ชาย [ ] หญิง
2. โรงเรียน…………………………………..ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
3. เกรดเฉลี่ย (ตั้งแต่ ม.1 – ม.3)…………………………………….
4. รายได้ของครอบครัว (สมาชิกทุกคนรวมกัน)…………………………บาท
5. ภายในบ้านที่อาศัยอยู่ขณะนี้ประกอบด้วย (ไม่นับลูกจ้าง)
[ ] บิดา มารดา ของนักเรียนและลูก ๆ
[ ] บิดา มารดา ของนักเรียน ลูก และญาติพี่น้อง
[ ] ญาติพี่น้องและตัวนักเรียน
[ ] อื่น ๆ
6. สถานภาพครอบครัวของนักเรียนขณะนี้
[ ] บิดา มารดา อยู่ด้วยกัน
[ ] บิดา มารดา แยกกันอยู่
[ ] บิดาเสียชีวิตแล้ว
[ ] มารดาเสียชีวิตแล้ว
7. การศึกษาของบิดา
[ ] ระดับประถมศึกษา
[ ] ระดับมัธยมศึกษา
[ ] ระดับอนุปริญญา
[ ] ระดับอุดมศึกษา
8. การศึกษาของมารดา
[ ] ระดับประถมศึกษา
[ ] ระดับมัธยมศึกษา
[ ] ระดับอนุปริญญา
[ ] ระดับอุดมศึกษา
9. ขณะนี้บิดาท่านทํางานอาชีพ……………………………….[ ] ไม่ทํางาน
10. ขณะนี้มารดาท่านทํางานอาชีพ………………………..[ ] ไม่ทํางาน

54
ตอนที่ 2 แบบสํารวจบุคลิกภาพ
แบบสํารวจบุคลิกภาพทั้งหมดมี 48 ข้อ ในแต่ละข้อเป็นข้อความสั้น ๆ เพื่อให้นักเรียน
พิจารณาว่า นักเรียนมีลักษณะตามข้อความนั้น ๆ มากน้อยเพียงไร เมื่อพิจารณาแล้วให้นักเรียน
ตอบโดยการกาเครื่องหมาย × ลงในช่องที่กําหนดให้
คําชี้แจง แบบสํารวจนี้ต้องการทราบคุณลักษณะทางบุคลิกภาพบางอย่างของนักเรียน ซึ่งจะนํา
มาใช้ประโยชน์ในการศึกษา ทําความรู้จักและแนะแนวช่วยเหลือนักเรียนต่อไป ฉะนั้น
โปรดพิจารณาและกาเครื่องหมายให้ตรงกับลักษณะที่เป็นจริงของนักเรียน
มากน้อยเรียงตามลําดับ)( (มากน้อยเรียงตามลําดับ)
3 2 1 1 2 3ข้อความ 00 ข้าพเจ้าเป็นคนเข้ากับผู้อื่นได้ง่าย
วิธีตอบ ถ้านักเรียนคิดว่าตัวนักเรียนเข้ากับผู้อื่นได้ง่าย แสดงว่านักเรียนเห็นด้วยกับข้อความ
ข้างต้น ให้นักเรียนพิจารณาในช่องทางขวามือและกาเครื่องหมาย × ลงบนตัวเลข
“ ใช่” มาก หรือน้อยตามลําดับ เช่นตัวอย่าง “ นักเรียนคิดว่าตนเองมีคุณลักษณะนั้นมาก
ที่สุด ให้กาเครื่องหมาย × ที่ช่อง 3 ทางขวามือ”
มากน้อยเรียงตามลําดับ)( (มากน้อยเรียงตามลําดับ)
ข้อความ 00 ข้าพเจ้าเป็นคนเก็บตัว 3 2 1 1 2 3
วิธีตอบ ถ้านักเรียนคิดว่าตัวนักเรียนเป็นคนไม่เก็บตัว แสดงว่านักเรียนไม่เห็นด้วยกับข้อความ
ข้างต้น ให้นักเรียนพิจารณาในช่องทางซ้ายมือและกาเครื่องหมาย × ลงบนตัวเลข
“ไม่ใช่” มากหรือน้อยตามลําดับ เช่นตัวอย่าง “นักเรียนคิดว่าตนเองเป็นคนเปิดเผย
พอประมาณ ให้กาเครื่องหมาย × ที่ช่อง 2 ทางซ้ายมือ”

55
ข้อที่ ข้อความ ไม่ใช่
(มากน้อยเรียงตามลําดับ)
ใช่
1 ข้าพเจ้าชอบพบปะคนทั่วไป 3 2 1 1 2 3
2 ข้าพเจ้าเป็นคนเปิดเผย 3 2 1 1 2 3
3 ข้าพเจ้ามีเพื่อนฝูงมาก 3 2 1 1 2 3
4 ข้าพเจ้าเข้ากับคนได้ทุกประเภท 3 2 1 1 2 3
5 ข้าพเจ้าปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมได้ง่าย 3 2 1 1 2 3
6 ข้าพเจ้ารู้สึกว่าคบเพื่อนได้เร็วกว่าคนอื่น 3 2 1 1 2 3
7 ข้าพเจ้านิยมไปไหนมาไหนเป็นกลุ่ม ๆ 3 2 1 1 2 3
8 ข้าพเจ้ากล้าเดินคนเดียวเข้าไปในที่ๆ มีคน
นั่งคุยกันอยู่แล้ว 3 2 1 1 2 3
9 ข้าพเจ้าไม่อยากอยู่กับคนหมู่มาก 3 2 1 1 2 3
10 ข้าพเจ้าไม่ชอบทําความรู้จักกับคนแปลกหน้า 3 2 1 1 2 3
11 ข้าพเจ้าอยากกลับเป็นเด็กเล็ก ๆ อีกครั้งหนึ่ง 3 2 1 1 2 3
12 ข้าพเจ้าไม่คุ้นเคยกับเพื่อนต่างเพศ 3 2 1 1 2 3
13 ข้าพเจ้ามักหลีกเลี่ยงการพูดต่อหน้าคนมากๆ 3 2 1 1 2 3
14 ข้าพเจ้ามักปลีกตัวไปทํางานหรือใช้ความคิด
คนเดียว 3 2 1 1 2 3
15 ข้าพเจ้าเลือกการเขียนมากกว่าการพูด
ในกรณีที่ต้องมีการแสดงความคิดเห็น 3 2 1 1 2 3
16 เมื่ออยู่ในกลุ่มคนมาก ๆ ข้าพเจ้ารู้สึกลําบาก
ใจในการสนทนากับบุคคลเหล่านั้น 3 2 1 1 2 3
17 ข้าพเจ้าชอบพูดในที่ชุมนุมชน เช่น
หน้าชั้นเรียนหรือในที่ประชุม 3 2 1 1 2 3
18 ข้าพเจ้าชอบการผจญภัยตื่นเต้น 3 2 1 1 2 3
19 โดยปกติข้าพเจ้ามักมีความสุขและมีอารมณ์
เบิกบาน 3 2 1 1 2 3
20 ข้าพเจ้ามักมีอารมณ์ขันอยู่เสมอ 3 2 1 1 2 3
21 ข้าพเจ้าชอบไปงานเลี้ยงที่มีการเต้นรําหรือ
การเล่นเกม 3 2 1 1 2 3
22 ข้าพเจ้าชอบนั่งอยู่รวมกับคนมาก ๆ ในขณะ
ทํางานหรือเล่น 3 2 1 1 2 3
23 ข้าพเจ้าพึงพอใจในการแต่งกายและรูปร่าง
ของตนเอง 3 2 1 1 2 3

56
ข้อที่ ข้อความ ไม่ใช่
ใช่
24 ข้าพเจ้าคิดว่าโลกนี้น่าอยู่ 3 2 1 1 2 3
25 ข้าพเจ้าเป็นคนที่ร้องไห้ง่าย 3 2 1 1 2 3
26 ข้าพเจ้ารู้สึกเสียใจเมื่อทําสิ่งที่ไม่ถูกต้อง 3 2 1 1 2 3
27 ข้าพเจ้ามักระวังคําพูดไม่ให้กระทบกระเทือน
ใจผู้อื่น 3 2 1 1 2 3
28 ข้าพเจ้ามักกระวนกระวายใจต่อโรคภัยที่เกิดขึ้น 3 2 1 1 2 3
29 ข้าพเจ้ากลัวว่าใครจะคิดไม่ดีกับข้าพเจ้า 3 2 1 1 2 3
30 ข้าพเจ้ามักหลีกเลี่ยงการเผชิญกับเหตุการณ์
ร้ายแรงหรือยุ่งยาก 3 2 1 1 2 3
31 ข้าพเจ้ามักไม่สบายใจเมื่อทําสิ่งผิดพลาด
ในที่ชุมนุมชน 3 2 1 1 2 3
32 ข้าพเจ้ามักลงโทษตนเองก่อนอื่นเมื่อมีเรื่อง
ร้ายแรงที่ข้าพเจ้ามีส่วนเกี่ยวข้อง 3 2 1 1 2 3
33 ข้าพเจ้าชอบแสดงความคิดเห็น 3 2 1 1 2 3
34 ข้าพเจ้าชอบการเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ 3 2 1 1 2 3
35 ข้าพเจ้าพร้อมจะให้ความร่วมมือกับผู้อื่น 3 2 1 1 2 3
36 ข้าพเจ้าชอบการเป็นผู้นํามากกว่าเป็นผู้ตาม 3 2 1 1 2 3
37 ข้าพเจ้าสามารถเป็นผู้นําที่ดีเมื่อมีโอกาส 3 2 1 1 2 3
38 ข้าพเจ้ามักใช้เหตุผลแก้ปัญหา 3 2 1 1 2 3
39 ข้าพเจ้ามักพูดตรงไปตรงมาตามที่ใจคิด 3 2 1 1 2 3
40 ข้าพเจ้ามักคิดถึงความสําเร็จเมื่อต้องการ
ทําอะไรก็ตาม 3 2 1 1 2 3
41 ข้าพเจ้ายึดมั่นในความซื่อสัตย์ 3 2 1 1 2 3
42 เพื่อนโดยทั่วไปชอบทําให้ข้าพเจ้าผิดหวัง 3 2 1 1 2 3
43 ข้าพเจ้าชอบเก็บกดอารมณ์ความรู้สึก 3 2 1 1 2 3
44 ข้าพเจ้ามักระวังสิ่งของที่เป็นสมบัติของตนเอง 3 2 1 1 2 3
45 ข้าพเจ้ามักใจลอย 3 2 1 1 2 3
46 ข้าพเจ้ารู้สึกละอายเมื่อได้ยินเรื่องลามกอนาจาร 3 2 1 1 2 3
47 ข้าพเจ้ามักเลิกล้มความตั้งใจที่จะทําอะไร
หลายอย่างเพราะคิดว่าไม่มีความสามารถ 3 2 1 1 2 3
48 ข้าพเจ้ามักเลิกล้มความตั้งใจจะทําอะไร ๆ
เพราะคิดว่าทําไม่สําเร็จ 3 2 1 1 2 3

57
ตอนที่ 3 แบบสอบถามการเลือกอาชีพ
คําชี้แจง ให้นักเรียนระบุอาชีพที่นักเรียนต้องการเพียงอาชีพเดียว นักเรียนอาจจะเลือกอาชีพ
จากรายชื่ออาชีพที่แนบมานี้
ตัวอย่าง ถ้านักเรียนต้องการเลือกประกอบอาชีพ “เกษตรกรรม” นักเรียนก็เติมคําตอบลง
ในช่องว่าง ดังตัวอย่าง
( 0.) นักเรียนต้องการเลือกประกอบอาชีพ เกษตรกรรม
1. นักเรียนต้องการเลือกประกอบอาชีพ (โปรดระบุ)………………………………………………...

58
รายชื่ออาชีพ
1. ครู- อาจารย์ในอาชีพทั่วไป เช่น 31. ผู้ดูแลรักษาความสะอาดอาคารบ้านเรือน
ครูสอนตัดเย็บเสื้อผ้า 32. ผู้ประกอบอาหาร
2. นักสังคมสงเคราะห์ 33. ช่างเสริมสวย
3. นักจิตวิทยา 34. กุ๊กหรือผู้ประกอบอาหาร
4. นักสังคมวิทยา 35. เจ้าหน้าที่ตํารวจ
5. นักประวัติศาสตร์ 36. คนผสมเครื่องดื่ม
6. เลขานุการ 37. พนักงานโรงแรม
7. เสมียนพิมพ์ดีด 38. พนักงานบริการบนเครื่องบิน
8. พนักงานเก็บเงิน 39. พนักงานธนาคาร
9. พนักงานรับ – จ่ายเงิน 40. หญิงรับใช้และทํางานบ้าน
10. พนักงานสํานักงาน 41. พนักงานเสริฟอาหาร
11. แพทย์ 42. ประชาสัมพันธ์
12. ทันตแพทย์ 43. ผู้บริการรับเลี้ยงเด็ก
13. เภสัชกร 44. พนักงานรักษาความปลอดภัย
14. สัตวแพทย์ 45. พนักงานซักอบรีด
15. นักกายภาพบําบัด 46. ทหารบก
16. พยาบาล 47. ทหารเรือ
17. บุรุษพยาบาล 48. ทหารอากาศ
18. ผดุงครรภ์ 49. บัสโฮสเตส
19. เจ้าหน้าที่รังสีเทคนิค 50. มัคคุเทศก์
20. เกษตรกรรม 51. ล่าม
21. ผู้ดูแลอุทยานแห่งชาติ 52. นักเขียน
22. ชาวสวน 53. ศิลปิน
23. ผู้เลี้ยงปศุสัตว์ 54. นักร้อง
24. ผู้ทํางานในฟาร์ม 55. บรรณาธิการ
25. ผู้ใช้เครื่องมือเกษตรกรรมทํางานในไร่ 56. ผู้รายงานข่าว
26. ผู้เพาะเลี้ยงสัตว์นํ้า 57. นักดนตรี
27. ชาวประมง 58. ช่างถ่ายรูป
28. ผู้ทํางานกสิกรรม 59. จิตรกร(ช่างเขียนรูป)
29. ผู้เลี้ยงสัตว์ 60. นักออกแบบเครื่องแต่งกาย
30. ยาม 61. นักเขียนป้ ายโฆษณา

59
62. นักจัดรายการวิทยุ 96. ครูมัธยมศึกษา
63. ช่างตัดเย็บเสื้อผ้า 97. บรรณารักษ์
64. นักแสดง 98. เจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์
65. นางแบบ นายแบบ 99. อาจารย์ในมหาวิทยาลัย และสถาบันอุดมศึกษา
66. นักหนังสือพิมพ์ 100. ครูสอนในสถาบันการศึกษาพิเศษ
67. ผู้สื่อข่าว 101. นักกฎหมาย
68. มัณฑนากร(ผู้ออกแบบตกแต่งภายในอาคาร) 102. ผู้พิพากษา
69. ช่างเขียนและตกแต่งเครื่องปั้นดินเผา 103. ทนายความ
70. นักออกแบบเพชรพลอย 104. อัยการ
71. วิศวกรคอมพิวเตอร์ 105. คนขับรถพยาบาล
72. เจ้าหน้าที่คอมพิวเตอร์ 106. คนขับรถบรรทุก
73. วิศวกรไฟฟ้า 107. นายสถานี
74. วิศวกรเครื่องกล 108. พนักงานขับรถจักรและขับขี่ยานยนต์
75. วิศวกรเคมีอุตสาหกรรม 109. พนักงานรถไฟ
76. ผู้จัดโปรแกรมคอมพิวเตอร์ 110. คนงานประจําเรือ
77. ผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการกลั่นนํ้ามัน 111. ลูกเรือ
78. ผู้ปฏิบัติงานในกรรมวิธีเคมี 112. พนักงานโทรศัพท์และโทรเลข
79. นักวิเคราะห์ระบบงาน 113. นักบิน
80. ช่างไม้ 114. พนักงานขาย
81. ช่างทาสี 115. นายหน้าเงินกู้
82. ช่างก่อสร้าง 116. ผู้เดินทางไปขายสินค้า
83. ช่างประปา 117. ตัวแทนขายที่ดินและโรงเรือน
84. ช่างเชื่อมโลหะ 118. ผู้ขายอาหาร
85. ช่างมุงหลังคา 119. ผู้แทนจําหน่ายเครื่องอุปโภค บริโภค
86. ช่างปูน 120. พนักงานบริษัทประกันภัย-ประกันชีวิต
87. ช่างไฟฟ้าและเดินไฟฟ้า 121. ผู้จัดการ
88. ช่างเหล็ก 122. นักบัญชี
89. ช่างสุขภัณฑ์ 123. นายธนาคาร
90. ช่างปูกระเบื้อง 124. ผู้บริหารโรงแรม
91. ช่างกระจก 125. ผู้วางแผนการผลิต
92. ช่างทําพื้นหินขัด 126. ช่างซ่อมเครื่องประดับ
93. ช่างวางท่อ ปรับท่อ 127. ช่างทํากุญแจ
94. ครูอนุบาล 128. ช่างซ่อมวีดิโอ
95. ครูประถมศึกษา 129. ช่างประกอบเครื่องมือไฟฟ้า

60
130. ช่างซ่อมเครื่องรับวิทยุ-โทรทัศน์
131. ช่างซ่อมเครื่องกลยานยนต์
132. ช่างซ่อมนาฬิกา
133. ช่างเครื่องปรับอากาศ
134. ช่างซ่อมกล้อง
135. ช่างซ่อมเรือ
136. ช่างซ่อมและติดตั้งวางสายโทรศัพท์
137. ช่างพิมพ์
138. ช่างเลื่อย
139. ช่างหลอม
140. ช่างเครื่องกลต่าง ๆ
141. พนักงานฝ่ายผลิต
142. ช่างรีดโลหะ
143. ช่างปั้นและช่างกรอ
144. ช่างเครื่องจักรทํางานไม้

61
ตอนที่ 4 แบบสอบถามวัดค่านิยมในอาชีพ
คําแนะนําในการตอบแบบสอบถาม
แบบสอบถามนี้มีความมุ่งหมายที่จะสอบถามนักเรียนเกี่ยวกับค่านิยมในอาชีพของนักเรียน
ขอให้นักเรียนอ่านข้อความต่อไปนี้ พร้อมทั้งระบุความสําคัญของข้อความนั้น ๆ ที่มีต่อตัวนักเรียน
โดยทําเครื่องหมายกากบาท(Χ) ทับหมายเลขท้ายข้อความที่แสดงถึงระดับความสําคัญโปรดตอบ
ทุกข้อ จํานวน 45 ข้อซึ่งแต่ละข้อมีหมายเลขที่มีความหมายดังต่อไปนี้
หมายเลข 5 หมายถึง “สําคัญมากที่สุด”
หมายเลข 4 หมายถึง “สําคัญมาก”
หมายเลข 3 หมายถึง “สําคัญปานกลาง”
หมายเลข 2 หมายถึง “สําคัญเพียงเล็กน้อย”
หมายเลข 1 หมายถึง “ไม่สําคัญเลย”
ข้อความ
สําคัญ
มากที่สุด
สําคัญ
มาก
สําคัญ
ปานกลาง
สําคัญเพียง
เล็กน้อย
ไม่สําคัญ
เลย
1.อาชีพที่ท่านต้องแก้ปัญหาใหม่ ๆอยู่เสมอ 5 4 3 2 1
2.อาชีพที่ท่านได้ช่วยเหลือผู้อื่น 5 4 3 2 1
3.อาชีพที่ท่านสามารถจะมีรายได้หรือเงิน
เดือนเพิ่มขึ้น 5 4 3 2 1
4.อาชีพที่ท่านสามารถมองเห็นการเปลี่ยน
แปลงในการทํางานของท่าน 5 4 3 2 1
5.อาชีพที่ท่านมีอิสระในการทํางานนั้น ๆ 5 4 3 2 1
6.อาชีพที่ท่านได้รับเกียรติ ชื่อเสียงในสาย
อาชีพของท่าน 5 4 3 2 1
7.อาชีพที่ท่านต้องใช้ความสามารถทางศิลป์ 5 4 3 2 1
8.อาชีพที่ท่านได้เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มผู้ร่วมงาน 5 4 3 2 1
9.อาชีพที่ท่านเลือกเป็นอาชีพที่มีความมั่นคง 5 4 3 2 1
10.อาชีพที่ท่านสามารถจะเป็นตัวของ
ตัวเองได้ตามที่ต้องการ 5 4 3 2 1
11.อาชีพที่ท่านมีหัวหน้างานซึ่งแบ่งงานให้
แต่ละคนทําตามความสามารถและความ
เหมาะสมของแต่ละคน 5 4 3 2 1

62
สําคัญ
สําคัญ
มาก
สําคัญ
เลย
12.อาชีพที่ท่านเลือกสถานที่ทํางานที่ท่านชอบ 5 4 3 2 1
13.อาชีพที่ท่านมีความรู้สึกสบายใจที่ สามารถทํางาน
ในแต่ละวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ 5 4 3 2 1
14.อาชีพที่ทําให้ท่านมีอํานาจเหนือผู้อื่น 5 4 3 2 1
15.อาชีพที่ทําให้ท่านมีโอกาสใช้ความคิด
และข้อเสนอแนะใหม่ ๆ 5 4 3 2 1
16.อาชีพที่ท่านสามารถสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ
บางอย่างให้เกิดขึ้นได้ 5 4 3 2 1
17.อาชีพที่ท่านสามารถทํางานนั้น ๆ อย่างได้ผลดี 5 4 3 2 1
18.อาชีพที่ท่านเลือกนั้นมีหัวหน้างานที่เป็นคนมีเหตุผล 5 4 3 2 1
19.อาชีพนั้นท่านแน่ใจว่าจะมีงานให้ท่านทําตลอดไป 5 4 3 2 1
20.อาชีพที่ท่านสามารถเสริมสร้างสุนทรียภาพ
ให้เกิดขึ้นในโลกได้ 5 4 3 2 1
21.อาชีพที่ท่านสามารถตัดสินใจได้ด้วยตนเอง 5 4 3 2 1
22.อาชีพที่ท่านมีรายได้เพิ่มขึ้นพอเพียงแก่การครองชีพ 5 4 3 2 1
23.อาชีพที่ท่านเลือกท้าทายสติปัญญาของท่าน 5 4 3 2 1
24.อาชีพที่ท่านได้ใช้ความสามารถในการเป็นผู้นํา 5 4 3 2 1
25.อาชีพที่ท่านได้รับความสะดวกพอในด้านห้องพัก
ห้องนํ้า ห้องส้วม และสิ่งอํานวยความสะดวกอื่นๆ 5 4 3 2 1
26.อาชีพนั้นทําให้ท่านมีอิสระภายหลังสิ้นสุด
ภารกิจการทํางานในหน้าที่ของแต่ละวัน 5 4 3 2 1
27.อาชีพที่ท่านสามารถสร้างมิตรภาพกับผู้ร่วมงาน
ของท่าน 5 4 3 2 1
28.อาชีพที่คนอื่นๆยอมรับว่ามีความสําคัญ 5 4 3 2 1
29.อาชีพที่ท่านไม่ต้องทําซํ้าซากจําเจตลอดเวลา 5 4 3 2 1
30.อาชีพที่ทําให้ท่านมีความรู้สึกว่าช่วยเหลือบุคคลอื่น 5 4 3 2 1
31.อาชีพที่ท่านได้ช่วยส่งเสริมการกินดีอยู่ดีให้แก่
บุคคลอื่น 5 4 3 2 1
32.อาชีพที่ท่านมีโอกาสทําอะไรได้หลาย ๆ สิ่ง
หลาย ๆ อย่าง 5 4 3 2 1
33.อาชีพที่ทําให้ท่านมีสัมพันธภาพอันดีกับเพื่อน
ร่วมงาน 5 4 3 2 1

63
สําคัญ
สําคัญ
มาก
สําคัญ
เลย
34.อาชีพที่ท่านสามารถมีวิถีชีวิตตามที่ท่านชอบ
มากที่สุด 5 4 3 2 1
35.อาชีพที่ท่านมีสถานที่ทํางานที่ดี เช่น มีแสงสว่าง
เหมาะสม เงียบ สะอาด เย็นสบาย และกว้าง
ขวางเพียงพอ ฯลฯ 5 4 3 2 1
36.อาชีพที่ท่านต้องวางแผนและจัดระบบงานของ
บุคลากรในหน่วยงาน 5 4 3 2 1
37.อาชีพที่ท่านมีรายได้สูงพอเพียงที่จะเลี้ยงชีพตาม
ที่ท่านต้องการได้อย่างสบาย 5 4 3 2 1
38.อาชีพนั้นเป็นการบริหารงานด้วยตัวของท่านเอง 5 4 3 2 1
39.อาชีพที่ท่านสามารถสร้างผลิตผลที่สามารถ
ดึงดูดใจผู้อื่น 5 4 3 2 1
40.อาชีพที่ท่านมีความมั่นใจว่า หน่วยงานที่ท่าน
ทํางานอยู่นั้นยังมีงานอื่นให้ท่านทําต่อไป แม้ว่า
งานที่ท่านทําอยู่ในปัจจุบันสิ้นสุดลงแล้ว 5 4 3 2 1
41.อาชีพที่ท่านมีผู้บังคับบัญชาที่เอาใจใส่ มีนํ้าใจ
ต่อผู้ใต้บังคับบัญชา 5 4 3 2 1
42.อาชีพที่ท่านได้เห็นผลของความพยายามของท่าน 5 4 3 2 1
43.อาชีพที่ท่านมีส่วนร่วมในการเสนอความคิดใหม่ ๆ 5 4 3 2 1
44.อาชีพที่ท่านสามารถหารายได้ได้เองโดยไม่มี
นายจ้าง 5 4 3 2 1
45.อาชีพที่ท่านสามารถพึ่งตนเองได้ 5 4 3 2 1

65
ตาราง 4 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างเพศกับการเลือกอาชีพ
เพศ
การเลือกอาชีพ ชาย หญิง รวม
1. บริการทางสังคม 7 12 19
2. บริการงานเสมียน 6 44 50
3. บริการสุขภาพ 9 47 56
4. เกษตรกรรม 9 4 13
5. บริการลูกค้า 41 69 110
6. วิจิตรศิลป์ 39 76 115
7. คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ 99 38 137
8. ธุรกิจก่อสร้าง 11 4 15
9. บริการการศึกษา 3 5 8
10. บริการด้านกฎหมาย 13 7 20
11. การขนส่ง 8 4 12
12. การขาย 3 5 8
13. การจัดการ 32 67 99
14. งานช่าง 20 3 23
15. การจัดการเครื่องจักร 6 3 9
รวม 306 388 694
χ2
= 148.56 df = 14 P = .000

66
ตาราง 5 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะของครอบครัวกับการเลือกอาชีพของนักเรียน
ลักษณะของครอบครัว
การเลือกอาชีพ ครอบครัว
เดี่ยว
ครอบครัว
ขยาย
รวม
11. การขนส่ง 6 3 9
12. การขาย 5 3 8
14. งานช่าง 20 7 27
รวม 397 297 694
χ2
= 16.97 df = 14 p = .258

67
ตาราง 6 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพของครอบครัวกับการเลือกอาชีพ
สถานภาพของครอบครัว
การเลือกอาชีพ บิดามารดา
อยู่ด้วยกัน
บิดามารดาแยกกัน
อยู่หรือเสียชีวิต
รวม
11. การขนส่ง 5 4 9
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 23 4 27
รวม 542 152 694
χ2
= 11.752 df = 14 p = .626

68
ตาราง 7 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพการทํางานของบิดากับการเลือกอาชีพของนักเรียน
สถานภาพการทํางานของบิดา
การเลือกอาชีพ ทํางาน ไม่ทํางาน รวม
11. การขนส่ง 7 4 11
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 25 3 28
รวม 602 92 694
χ2
= 18.510 df = 14 P = .185

69
ตาราง8 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสถานภาพการทํางานของมารดากับการเลือกอาชีพของนักเรียน
สถานภาพการทํางานของมารดา
การเลือกอาชีพ ทํางาน ไม่ทํางาน รวม
11. การขนส่ง 9 3 12
12. การขาย 7 4 11
14. งานช่าง 20 5 25
รวม 521 146 667
χ2
= 9.069 df = 14 P = .827

70
ตาราง 9 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับการเลือกอาชีพ
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
สูง
(2.51 ขึ้นไป)
กลาง
(2.01-2.50)
ตํ่า
(2.00ลงมา)
รวม
1. บริการทางสังคม 5 7 7 19
2. บริการงานเสมียน 26 10 13 49
3. บริการสุขภาพ 14 9 32 55
4. เกษตรกรรม 4 3 6 13
5. บริการลูกค้า 48 27 45 120
6. วิจิตรศิลป์ 45 24 48 117
7. คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ 51 19 65 135
8. ธุรกิจก่อสร้าง 9 3 4 16
9. บริการการศึกษา 3 3 3 9
10. บริการด้านกฎหมาย 8 3 5 16
11. การขนส่ง 3 3 4 10
12. การขาย 3 4 3 10
13. การจัดการ 30 13 46 89
14. งานช่าง 18 4 5 27
15. การจัดการเครื่องจักร 3 3 3 9
รวม 270 135 289 694
χ2
= 60.306 df = 28 p = .000

71
ตาราง 10 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างระดับการศึกษาของบิดากับการเลือกอาชีพของนักเรียน
ระดับการศึกษาของบิดา
ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อนุปริญญา อุดมศึกษา รวม
1. บริการทางสังคม 6 8 5 1 20
2. บริการงานเสมียน 23 12 8 6 49
3. บริการสุขภาพ 21 15 8 12 56
4. เกษตรกรรม 6 3 2 2 13
5. บริการลูกค้า 62 25 21 14 122
6. วิจิตรศิลป์ 32 26 43 17 118
7. คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ 47 32 26 32 137
8. ธุรกิจก่อสร้าง 7 2 1 2 12
9. บริการการศึกษา 3 2 2 2 9
10. บริการด้านกฎหมาย 5 5 6 2 18
11. การขนส่ง 3 2 2 2 9
12. การขาย 1 3 1 - 5
13. การจัดการ 46 26 18 5 95
14. งานช่าง 19 3 2 1 25
15. การจัดการเครื่องจักร 2 2 - 2 6
รวม 283 166 145 100 694
χ2
= 109.047 df = 56 p = .000

72
ตาราง 11 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างระดับการศึกษาของมารดากับการเลือกอาชีพของนักเรียน
ระดับการศึกษาของบิดา
ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อนุปริญญา อุดมศึกษา รวม
1. บริการทางสังคม 12 3 3 1 19
2. บริการงานเสมียน 26 15 5 4 50
3. บริการสุขภาพ 29 9 5 13 56
4. เกษตรกรรม 8 2 3 - 13
5. บริการลูกค้า 71 24 16 11 122
6. วิจิตรศิลป์ 47 31 32 8 118
7. คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ 60 28 26 23 137
8. ธุรกิจก่อสร้าง 8 1 1 2 12
9. บริการการศึกษา 4 1 1 1 7
10. บริการด้านกฎหมาย 7 6 4 1 18
11. การขนส่ง 4 1 2 2 9
12. การขาย 2 2 1 - 5
13. การจัดการ 56 19 10 7 92
14. งานช่าง 23 2 1 1 27
15. การจัดการเครื่องจักร 1 1 4 4 10
รวม 356 145 114 78 695
χ2
= 100.439 df = 56 p = .000

73
ตาราง 12 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างบุคลิกภาพเก็บตัว - แสดงตัว กับการเลือกอาชีพ
บุคลิกภาพ
เก็บตัว แสดงตัว รวม
11. การขนส่ง 1 5 6
12. การขาย 1 4 5
14. งานช่าง 4 14 18
รวม 79 450 529
χ2
= 7.688 df = 14 p = .905

74
ตาราง 13 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างรายได้ของครอบครัวต่อเดือนกับการเลือกอาชีพ
รายได้ของครอบครัวต่อเดือน
20,000
บาท ลงมา
20,001–
30,000บาท
30,000บาท
ขึ้นไป
รวม
1. บริการทางสังคม 6 15 2 23
2. บริการงานเสมียน 12 32 2 46
3. บริการสุขภาพ 10 39 4 53
4. เกษตรกรรม 4 10 3 17
5. บริการลูกค้า 45 70 5 120
6. วิจิตรศิลป์ 25 79 13 117
7. คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ 25 94 17 136
8. ธุรกิจก่อสร้าง 5 4 1 10
9. บริการการศึกษา 3 3 - 6
10. บริการด้านกฎหมาย 5 11 4 20
11. การขนส่ง 3 6 1 10
12. การขาย 3 5 - 8
13. การจัดการ 24 60 7 91
14. งานช่าง 9 18 4 31
15. การจัดการเครื่องจักร 3 1 3 7
รวม 182 447 66 695
χ2
= 42.956 df = 28 p = .035

75
ตาราง14 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการทํางานหลายๆด้านกับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านการทํางานหลาย ๆ ด้าน
สูง ตํ่า รวม
11. การขนส่ง 5 4 9
12. การขาย 4 6 10
14. งานช่าง 20 5 25
รวม 453 216 669
χ2
= 15.739 df = 14 p = .330

76
ตาราง15 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านความคิดสร้างสรรค์
11. การขนส่ง 5 4 9
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 16 9 25
รวม 383 282 665
χ2
= 14.592 df = 14 P = .407

77
ตาราง 16 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการบริหารหรือการจัดการ
กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านการบริหารหรือการจัดการ
11. การขนส่ง 6 3 9
12. การขาย 4 4 8
14. งานช่าง 20 4 24
รวม 506 153 659
χ2
= 10.204 df = 14 P = .747

78
ตาราง 17 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสัมฤทธิผล กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านสัมฤทธิผล
11. การขนส่ง 3 6 9
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 15 10 25
รวม 323 335 658
χ2
= 16.457 df = 14 P = .286

79
ตาราง 18 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านสภาพแวดล้อม
ง ตํ่า รวม
11. การขนส่ง 6 3 9
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 15 9 24
รวม 460 205 665
χ2
= 29.063 df = 14 P = .010

80
ตาราง 19 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน
กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านความสัมพันธ์กับหัวหน้างาน
11. การขนส่ง 4 5 9
12. การขาย 4 3 7
14. งานช่าง 17 8 25
รวม 360 300 660
χ2
= 15.608 df = 14 P = .338

81
ตาราง 20 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านวิถีชีวิต กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านวิถีชีวิต
11. การขนส่ง 9 8 17
12. การขาย 3 4 7
14. งานช่าง 11 14 25
รวม 351 329 680
χ2
= 19.217 df = 14 P = .157

82
ตาราง21 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมั่นคงปลอดภัยกับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านความมั่นคงปลอดภัย
11. การขนส่ง 3 6 9
12. การขาย 3 4 7
14. งานช่าง 12 11 23
รวม 278 373 651
χ2
= 18.268 df = 14 P = .195

83
ตาราง 22 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านผู้ร่วมงาน กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านผู้ร่วมงาน
11. การขนส่ง 3 6 9
12. การขาย 4 4 8
14. งานช่าง 17 8 25
รวม 359 310 669
χ2
= 17.970 df = 14 P = .208

84
ตาราง 23 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านสุนทรีย์กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านสุนทรีย์
11. การขนส่ง 7 4 11
12. การขาย 4 6 10
14. งานช่าง 23 4 27
รวม 526 140 666
χ2
= 29.746 df = 14 P = .008

85
ตาราง 24 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมีศักดิ์ศรี กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านความมีศักดิ์ศรี
11. การขนส่ง 6 3 9
12. การขาย 8 4 12
14. งานช่าง 17 7 24
รวม 427 239 666
χ2
= 11.730 df = 14 P = .628

86
ตาราง 25 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านความมีอิสระ กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านความมีอิสระ
11. การขนส่ง 4 4 8
12. การขาย 4 4 8
14. งานช่าง 12 11 23
รวม 353 293 646
χ2
= 20.388 df = 14 P = .118

87
ตาราง26 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจกับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ
11. การขนส่ง 3 6 9
12. การขาย 3 4 7
14. งานช่าง 12 13 25
รวม 321 338 659
χ2
= 20.168 df = 14 P = .125

88
ตาราง 27 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านบริการสังคม กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านบริการสังคม
11. การขนส่ง 3 6 9
12. การขาย 5 4 9
14. งานช่าง 18 7 25
รวม 446 221 667
χ2
= 30.999 df = 14 P = .006

89
ตาราง28 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญากับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพด้านการกระตุ้นให้ใช้ปัญญา
11. การขนส่ง 7 4 11
12. การขาย 4 4 8
14. งานช่าง 17 7 24
รวม 485 175 660
χ2
= 25.037 df = 14 P = .034

90
ตาราง 29 แสดงความสัมพันธ์ระหว่างค่านิยมในอาชีพโดยรวม กับการเลือกอาชีพ
ค่านิยมในอาชีพโดยรวม
11. การขนส่ง 5 5 10
12. การขาย 5 4 9
14. งานช่าง 12 9 21
รวม 332 301 633
χ2
= 11.721 df = 14 P = .629

113

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (7)

Similar to 113 (20)

113