2.0 scale
Download as DOC, PDF2 likes4,771 views
Dokumen ini adalah lembaran maklumat mengenai kursus lukisan kejuruteraan di Institut Kemahiran MARA, Sungai Petani, yang merangkumi definisi dan jenis skala, penggunaannya serta proses penukaran unit dalam lukisan. Pelajar diharapkan dapat memahami definisi skala, mengenal pasti jenis-jenis skala, dan menguasai penukaran unit setelah menyelesaikan unit ini. Terdapat penjelasan mengenai skala arkitek, skala metrik dan piawaian skala dalam lukisan teknik.
2.0 scale
- 1. Institut Kemahiran MARA Sungai Petani, Kedah INFORMATION SHEET COURSE : STP SESSION : JAN – JUN 2017 SEMESTER : 1 CODE/SUBJECT : TMV 1072 – ENGINEERING DRAWING SHEET NO : IS 2 LECTURER : NORAIDA WASHIFA BT. AHMAD WEEK : MODULER TOPIC : UNIT 2 : SCALES SUB-TOPIC : 2.1 Definition of scales. 2.2 Types of scale. 2.3 Scale conversion. LEARNING OUTCOME : After completing the unit, students should be able to : a) Understand definition of scales. b) Identify types of scales. c) Understand of scale conversion. 2.0 PENGENALAN Skala / pengukur dalam kerja – kerja lukisan kejuruteraan bukanlah dijadikan untuk membuat garisan, tetapi hanya digunakan sebagai pengukur sahaja. Skala yang digunakan mestilah dalam satu unit sahaja bagi mengelakkan kekeliruan atau kesilapan semasa membuat pengukuran. Setelah sesuatu ukuran itu diperolehi, pensel digunakan sebagai penanda kepada ukuran tersebut. Penandaan yang lebih tepat boleh diperoleh dengan menggunakan pembahagi atau mata jangka lukis. Secara amnya, dua jenis unit yang digunakan dalam skala ialah : a. Metrik – milimeter, sentimeter, desimeter, meter dsb. b. Imperial – inci, kaki, paun, ela dsb. 2.1 DEFINISI SKALA Skala ialah alat penentu ukuran untuk memperlihatkan bentuk sebenar objek yang hendak dilukis samada untuk mengecilkan atau membesarkan sesuatu objek tersebut bersesuaian dengan ukuran kertas,mudah disediakan dan difahami. Page 1 of 9
- 2. 2.2 JENIS-JENIS SKALA Terdapat pelbagai jenis skala yang boleh diperolehi di pasaran. Antara bentuk skala yang boleh ditemui ialah jenis pipih dan segitiga. Skala-skala ini ada yang diperbuat daripada bahan atau material seperti plastik, kayu, besi dan sebagainya. Pemilihan skala yang baik adalah bergantung kepada perkara-perkara berikut: a. Keperluan hubungan dan ketepatan maklumat yang dikehendaki untuk menjalankan sesuatu kerja. b. Untuk menjimatkan masa dan tenaga dalam kerja penyediaan lukisan. c. Bergantung kepada keadaan beda dan saiznya yang sesuai. d. Sebaik-baiknya menyediakan lukisan projek dalam saiz yang sama dalam setiap helaian. Berikut merupakan contoh beberapa jenis skala yang digunakan oleh pelukis pelan: a. Skala Arkitek b. Skala Kejuruteraan. c. Skala Kejuruteraan Mekanikal. d. Skala Desimal. e. Skala Metrik. Rajah 1 : Jenis Skala 2.3 PENGGUNAAN SKALA Terdapat dua penggunaan skala yang kebiasaannya digunakan dalam kerja-kerja lukisan bangunan yang mana skala tersebut menggunakan unit yang berbeza. Skala tersebut ialah : a. Skala arkitek b. Skala metrik Page 2 of 9
- 3. 2.3.1 Skala Arkitek Skala arkitek (architechtural scale) digunakan untuk kerja-kerja bangunan berskala besar serta skala yang lebih kecil. Biasanya skala ini berbentuk tiga segi dengan enam permukaan yang menunjukkan ukuran-ukuran skala yang berbeza-beza menggunakan unit bacaan imperial. Terdapat juga skala berbentuk leper dengan empat permukaan skala , tetapi kaedah penggunaanya adalah sama. Kaedah penggunaan skala arkitek adalah seperti berikut: a) Skala 1/8” = 1’- 0” Skala ini dibaca dari kiri ke kanan yang bermula dari garisan ‘0’ di sebelah hujung kiri. Dari garisan ini terdapat 92 bahagian yang menunjukkan 92 kaki mengikut skala tersebut. Pecahan kaki dalam ukuran inci ditunjukkan di sebelah kiri garisan ‘0’ yang dibahagikan kepada 6 bahagian sahaja. Tiap-tiap bahagian itu menunjukan panjangnya 2 inci di skala tersebut. b) Skala 1/4” = 1’- 0” Skala ini dibaca dari kanan ke kiri bermula dari garisan ‘0’ di sebelah hujung kanan. Dari garisan ini terdapat 46 bahagian yang menunjukkan jarak 46 kaki mengikut skala tersebut. Pecahan kaki dalam ukuran inci ditujukkan di sebelah kanan garisan ‘0’ yang dibahagikan kepada 12 bahagian. Tia-tiap bahagian itu menunjukkan sat inci di skala tersebut. c) Skala 1/2” = 1’- 0” Skala ini dibaca seperti skala yang tersebut di atas. Pecahan kaki dalam ukuran inci untuk skala ½” = 1’ – 0” dan ¾” = 1’ – 0” dibahagikan kepada 12 bahagian. Tiap-tiap bahagian tiu dibahagi dua bahagian menunjukkan ½” di skala tersebut. d) Skala 1”=1’-0” Pecahan kaki dalam ukuran inci bagi skala ini dibahagikan kepada 4 bahagian yang menunjukkan 3, 6, 9 dan 12 inci. Tiap-tiap bahagian tersebut dibahagikan kepada tiga tyang menunjukkan tiap-tiap satunya satu inci. Kemudian dalam 1 inci itu pula dibahagikan kepada dua bahagian menunjukkan ½”. Bahagian 1/2 “ itu dikecilkan kepada dua bahagian menunjukkan ¼” di skala tersebut. Page 3 of 9
- 4. Rajah 2 : Kaedah membaca skala arkitek Rajah 3: Contoh membaca skala arkitek Page 4 of 9
- 5. 2.3.2 Skala Metrik. Skala metrik begitu meluas penggunaanya. Kebolehan membaca skala metrik menjadi begitu penting selari dengan perubahan unit ukuran. Skala metrik hanya mempunyai satu skala sahaja di satu permukaan. Satu garisan pada skala mempunyai nilai yang sama dengan nisbah yang dicatatkan di bahagian hujung skala samaada sebelah kanan atau kiri. Skala ini dikira dengan nisbah millimeter (mm) dengan ukuran meter (m). Skala metrik lebih mudah dibaca kerana semua bahagian dibahagikan dengan 10 bahagian sahaja. Contoh-contoh di bawah menunjukkan empat jenis skala dalam ukuran metric. a. Skala 1 : 1 (ukuran penuh) Skala ini dibaca dari kiri ke kanan bermula daripada garisan 0. Tiap-tiap satu unit garisan selepas garisan 0 bersamaan 1mm. b. Skala 1 : 10 (100mm = 1 meter) Nilai tiap-tiap satu garisan selepas angka 0 bernilai 10mm. Ini bermakna 100mm di atas lukisan bersamaa 1 meter projek sebenar. c. Skala 1 : 20 (50mm = 1 meter) Tiap-tiap satu garisan selepas garisan 0 bersamaan 20mm dan ini bermakna 50mm di atas lukisan bersamaan 1 meter projek sebenar. d. Skala 1 : 50 (20mm = 1 meter) Tiap-tiap satu garisan selepas garisan 0 bersamaan 50mm dan ini bermakna 20mm di atas lukisan bersamaan 1 meter projek sebenar. Rajah 4 : Kaedah membaca skala metrik Page 5 of 9
- 6. 0 0 10 20 30 0 0 1 2 40 501 : 10 1 : 50 0 0 501 : 20 100 1 : 200 0 51 : 100 0 0 0 5 10 0 0 0 0 1 : 25 1 : 250 50 100 5 10 0 0 10 201 : 500 10mm 100mm 20mm 200mm 20mm 200mm 50mm 500mm 380mm 3800mm 800mm 8000mm 840mm 8400mm 2000mm 20 000mm cm m cm cm m cm m m m Rajah 3: Contoh membaca skala metrik 2.4 PENUKARAN UNIT SKALA Di dalam lukisan kejuruteraan,kebiasaannya menggunakan ukuran panjang. Panjang (length) diukur dalam unit meter (m). Walaubagaimanapun, unit meter tersebut boleh ditukarkan dari unit besar ke unit kecil atau dari unit kecil ke unit besar. Untuk menukarkan unit besar kepada unit kecil, perlu mendarabkannya (x), manakala Page 6 of 9
- 7. untuk menukarkan unit kecil ke unit besar kita perlu membahagikannya (÷ ). Secara ringkasnya, hubungkait untuk menukarkan antara unit-unit panjang dapat disimpulkan seperti dalam rajah di bawah : Rajah 5 : Menukar unit Cara lain untuk menukar unit panjang. Lakukan operasi darab apabila menukar unit ukuran besar kepada unit ukuran kecil. Sebagai contoh : Tukarkan 5cm kepada mm 1 cm = 10mm 5 cm = 5 x 10 mm = 50 mm Lakukan operasi bahagi apabila menukar unit ukuran kecil kepada unit ukuran besar. Contoh: Tukarkan 3 m 60 cm kepada m. 100 cm = 1 m 60 cm = 60 ÷ 100 = 0.6m 3 m 60 cm = 3 m + 0.6 m = 3.6 m 2.5 PIAWAIAN SKALA Secara amnya, terdapat 3 jenis skala piawai yang dibenarkan dalam lukisan teknik, iaitu: a. Skala Saiz Penuh Page 7 of 9
- 8. b. Skala Pengecilan c. Skala Pembesaran. 2.5.1 Skala Saiz Penuh Menerangkan setiap ukuran (division) 1 mm yang terdapat pada kertas lukisan adalah bersamaan dengan ukuran 1 mm pada objek sebenar. 2.5.2 Skala Pengecilan Objek yang mempunyai saiz yang besar tidak sesuai jika dilukis menggunakan skala penuh pada kertas lukisan. Struktur bangunan misalnya, tentulah tidak dapat dimuatkan dalam kertas lukis yang ada. Maka, skala pengecilan akan digunakan bagi menampakkan keseluruhan gambar tersebut. Skala 1:2 menerangkan setiap ukuran 1 mm pada kertas lukisan mewakili ukuran 2 mm pada saiz objek sebenar. 2.5.3 Skala Pembesaran. Objek yang terlalu kecil jika dilukis mengikut ukuran sebenar tidak dapat dilihat dengan jelas. Oleh yang demikian, pembesaran pada nisbah tertentu diperlukan tanpa mengubah bentuk asal objek. Skala 5:1 contohnya, menerangkan setiap ukuran 5mm pada kertas lukisan mewakili 1mm pada objek sebenar. Dalam erti kata lainnya, ia dilukis dua kali ganda besar dari objek asal Saiz Pengecilan Saiz Penuh Saiz Pembesaran 1 : 2, 1 : 5 1 : 10, 1 : 20 1 : 50, 1 : 100 1 : 1 2 : 1, 5 : 1 10 : 1, 20 : 1 50 : 1, 100 : 1 Jadual 1 : Piawaian Skala Page 8 of 9
- 9. Page 9 of 9
- 10. Page 9 of 9