Aralin 4 Performance Task A.P
- 1. ARALIN 4 KOMPOSISYONG ETNOLINGGUWISTIKO NG MGA REHIYON SA ASYA
- 2. Ang pagkakaiba-iba ng mga asyano sa pisikal na anyo,wika,at kultura ay patunay na iniangkop ng bawat pangkat-etnikong ito ang kanilang pamumuhay sa mga bundok, disyerto, damuhan at mga kagubatang nakapaligid sa kanila at kanilang panahanan. Ang pag-angkop at pagkakaiba-iba ng mga gawi , paniniwala, at wika ng mga pangkat-etniko ang dahilan kung bakit ang ilan sa mga asyano ay mga mag sasakang naumuhay nang pirmihan sa isang sa isang lupain o mga mangangaso na nag papalipat-lipat ng tirahan, at iba pa. ito rin ang dahilan kung bakit ang iba sa kanila ay naninirahan sa mga lupaing rural at ang iba naman ay sa mga lupaing urban.
- 3. ANG WIKA AT KULTURANG ASYANO • Ang kultura ay tumutukoy sa asistema ng paniniwala, gawi, pag papahalaga , o uri ng pamumuhay ng isang pangkat ng tao. • Naisasalin ito sa susunod na henerasyon sa tulong ng umuunlad na kaalaman. • Ang wika naman ang isa sa pinakamahalaga at pinakamatibay na pag kakakilanlan ng kultura ng isang pangkat ng tao o bansa sa bisa ng komunikasyon at pakikipag ugnayan ng mga tao sa isat isa. • Ang wika rin ang nagtatakda at naglalarawan sa pananaw ng tao sa kanyang kapaligiran • Dahil sa wika, naitatakda at naipadrama ng isang pangkat ng tao sa kanyang ang kanyang damdamin at mga pagpapahalaga
- 4. ANG KOMPOSISYONG ETNIKO NG MGA REHIYON SA ASYA • Ang heograpiya ay may kinalaman kung saan naninirahan ang tao, samantalang ang ethnicity ay may kinalaman sa pag kakakilanlan ng tao. • Natural lamang na kung ang isang pangkat ng tao ay naninirahan sa lupaing mabundok • Inilarawan ang mag asyano ayon sa uri ng wika, relihiyon, pisikal na anyo, uri ng pamumuhay, at pamahalaang bunga ng magkakaibang paniniwala na iba’t ibang pangkat-etniko na bumubuo rito. • Ang pagkakaiba-iba ng kultura ng mga pangkat-etnikong ito ay bunga ng mag kakaibang kondisyong pangkapaligiran na kanilang ginagalawan.
- 5. ANG MGA PANGKAT-ETNOLINGGUWISTIKO SA SILANGANG ASYA • Magkakaibang pangkat-etniko ang matatagpuan sa rehiyon ng Silangang asya. • Ang mga tsino ay binubuo ng mga magkakahalong pangkat-etniko ng Han, mga Tsinong sumasaklaw sa halos 94 na bahagdan ng populasyon ng bansa. • Ang natitirang minorya naman ay binubuo ng angkan ng mga Tibetan, Uygur, Mongol, Achang, bai, blang, Bonan, Mongol, Manchu, Miao, at iba pa. • Matatagpuan ang Zhuang sa bahaging hangganan ng China sa mga bansang Burma, Laos, at Vietnam. • Ang Uzbek at Hui naman ang bumubuo sa mga pangkat na matatagpuan sa Taiwan. • Matatagpuan ang mga Tsinong Han sa halos lahat ng bahagi ng China. • Agrikultura ang pangunahing hanapbuhay ng mga Han kung kaya’t bigas at trigo ang kanilang pangunahing pagkain.
- 6. • Ang tirahan ng mga Han sa Hilagang China ay karaniwang yari sa ladrilyo. • Bunsod ng higit na malamig na klima, higit na makapal at solido na ladrilyong dingding ang gamit sa mga bahay sa hilagang-silangang ng bansa. • Samantala, sa bahaging timog ng China, gawa naman sa kahoy ang kanilang mga bahay na karaniwang nakatayo sa hilagang bahagi ng lupain at nakaharap sa timog upang lubos pumaok ang unang sinag ng araw na para sa kanila ay may dalang suwerte sa kabuhayan. • Ang iba pang pangkat-etnikong Tsino ay binubuo ng 55 pangkat. • Ang pangkat ng Achang ay naninirahan sa Denong Dai and Jingpo Autonomous Prefecture sa lalawigan ng Yunan na karaniwang naninirahan ng hindi kalayuan sa Nu River. • Ang mga Achang ay may sariling wika na hindi nag laon ay ginamit ng pangkat Dai at Mandarin. • Ang pangkat na ito ay mahusay sa paggawa ng mga kagamitang bakal. • Tulad ng mga Han, ipinagmamalaki rin ng mga Achang ang kanilang aning bigas at isda na nagmumula sa bukirin.
- 7. • Samantala, ang mga Bai ay malikhain at mahilig sa putting damit at palamuti. • Sanhi marahil ng napaka gandang kapaligiran, ang mga Bai ay mahilig sa pagpipinta. • Ang mga Blang naman ng lalawigan ng Yunan ay mahuhusay na magsasaka at umaani ng mga halamang ginagamit sa paggawa ng masasarap na tsaa. Mahilig din sila sa literature at Samantala, ang mga Gin na naninirahan sa Autonomous Region ng Guangxi Zhuang ay nabubuhay bilang mga magsasaka at mangingisda. Bigas ang kanilang pangunahing pagkain at karaniwan ng nananalig sa relihiyong Taoism. • Ang mga Hani naman ng Yuan River at Lantsang River ay naniniwala na naiimluwensyahan ng maraming diyos at diyosa ang kanilang pang-araw-araw na buhay. • Ang pinak maliit na pangkat –etniko ng China, ay nananalig sa relihiyong Shamanism at naniniwala na ang lahat ng bahay ay may kaluluwa kung kayat sila ay nananaligsa maraming diyos at diyosa.
- 8. • Ang pangkat-etniko sa Japan ay binubuo ng mga Yamato, Ainu, Ryukyuan, Burakumin, Zainichi Korean, at Zainichi Chinese. • Ang mga Ainu ang pangkat-etnikong natatanging may kakaibang pisikal na kaanyuan kumpara sa mga makabagong hapones. • Matatagpuan ang mga Ainu sa pulo ng Hokkaido. • Paniniwalaan na ang pagkakaroon ng magkakaibang pangkat-etniko sa Japan ay dala ng naganap na pandarayuhan sa bansa mula pa noong panahon ng bato. • Ang pamilya Yamato ay nandayuhan sa bansa mula pa noong ikaapat na siglo at nakapagtayo ng monarkiya sa kinikilalang prefecture ng Nara. • Ang iba naming pangkat-etniko ay nagmula sa Indonesia, katimugan ng China, Korea, at Siberia. • Ang Nihongo ay kinikilalang pamilya ng wikang Japonic o Japanese-Ryukyuan. Ang kinikilalang kaugnayan nito sa pamilayang Altaic ay pinagdedebatehan hanggang sa ngayon.
- 9. • Ang tangway ng Korea ay katatagpuan ng pinakamagkakauring pangkat-etniko sa buong daigdig. Ang North Korea na piniling mapahiwalay sa buong daidig mula 1945 ay pinaninirahan ng halos mga Koreano lamang na kapamilya ng wikang Tungusic. • Ang Choson muntcha ang kilalang alpabeto o paraan ng pag susulat sa North Korea . • Ang sulat-kamay na ito ay ginagamit sa mga publikasyon ng pahayagan ng walang bahid o hiram na salita mula sa mga Tsino. • Hangul ang kilalang alpabeto o paraan ng pag sulat sa South Korea. • Ang mga Mongolian ay binubou ng pangkat na Khalkha na kumakatawan sa halos 94 na bahagdan ng populasyon ng bansa at kaunting bahagdan ng pangkat ng mga Turkic, Tsino, at Ruso. • Mayroong sariling wika ang mga Mongolian. Gamit nila ang tatlong diyalekto na Inner Mongolian, Ang paraan ng pagsulat na ito ay nakabatay sa sinaunang Uygur.
- 10. • Ang Sistema ng pagsususlat ng mga Tsino ang nag-iisa sa rehiyon ng Silangang Asya dahil ito ang natatanging Sistema ng pasulat sa pagsisimula ng kasaysayan ng mga bansa sa rehiyon. Ito rin ang itinuturing na pinakamatandang Sistema ng pagsulat sa daigdig. • Ang sulat kamay at wikang Tsino ay unang naipasa sa mga Koreano na nakapalinag naman ng sariling sulat-kamay ng mga Tsino. • Marami ring salitang Hapones ang nag-ugat sa salitang Tsino. • Kabilang sa pamilya ng Sino-Tibetan ang mga wikang Tsino at ibang wika sa Timog-silangang Asya. • Ang mga wikang Sino-Tibetan ay ginagamit sa China, ilang bahagi ng Timog- silangang Asya, at mga lupain sa hanay ng Himalaya.
- 11. ANG MGA PANGKAT-ETNOLINGGUWISTIKO SA TIMOG ASYA • Tulad ng rehiyong Silangang Asya, katatagpuan din ng magkakaibang pangkat- etniko ang rehiyong Timog Asya. • Ang pangkay-etniko sa mga estado ng Hilagang India at Pakistan na pinagmulan ng kabihasnang Indus, Maurya, Kushan, Gupta, at Imperyong Mughal ay nagmula sa angkan ng Indo-Aryan. • Samantala, ang ilang estado naman sa katimugan ng bansa at Sri Lanka ay binubuo ng pangkat-etnikong Dravidian na may maitim na balat, tulad ng mga Negritong pygmies sa Andaman island • Ang mga Dravidian ang sinasabing pinakamatagal na pangkat-etnikong nabubuhay sa India. • Samantala sa mga bansang Nepal, Bhutan, at mga estado ng Sikkim, Jammu, at Kashmir ng India na nakahanay sa Himalaya naman naninirahan ang mga pangkat-etnikong Lepcha, Bhutian, Hindu, Parbatiya, Newars, Dolpas, Kalash, at Bhutanese na gumagamit ng wikang Tibeto-Burman
- 12. • Matatagpuan naman sa Bangladesh ang pangkat-etnikong Bengali na kabilang sa pamilyang Indo-Aryan. Kabilang din sa pangkat ng wikang ito ang pangkat ng mga Sinhalese at Tamil na naninirahan sa Sri Lanka, pangkat ng Dhiveli, mga Indian, Arab, Malay, at African na matatagpuan sa Maldives. • Kabilang din sa pamilya ng wikang Indo-Aryan ang wikang gamit ng mga Pakistani, Nepalese, at kalakhang hilaga, kanluran, at Silangang India. • Ang pamilya naman ng wikang Dravidian ang nagbubuklod sa mga taga-Timog India at Sri Lanka. Kabilang naman sa pamilya ng Tibeto-Burman ang wikang gamit sa mga lupaing nasa hilaga ng India na nakahanay sa Himalaya. • Ang natitira naming pangkat-etniko ay nabibilang sa Mon –Khmer, Burushaski, at Munda. • Ang sinaunang lipunan sa Timog Asya ay nakabatay sa tradisyonal na pagsasamasama ng magkakaangkan sa iisang nayon (village-based society). • Ang lipunang tradisyonal na ay maaari lamang makapag-asawa sa loob ng angkang kasapi rin ng nasasabing tribu.
- 13. • Ang tradisyong ito ay sinusunod upang hinde na lumabas pa o mahati-hati pa ang ari-arian ng angkan. Isang mahalagang tradisyon din ang pagbabayad ng dote sa mga magulang ng babae. • Bahagi rin ng lipunan sa Timog Asya ang sistemang caste kung saan ang mga mamamayan ay may kinabibilangang antas sa lipunan na namamana, Sa ilalim ng sistemang ito, nalilimitahan ang pakikipag-ugnayan ng mga mamamayan.Ang isang mamamayan na kasanib sa isang antas ng caste ay hinde maaaring makipag-ugnayan sa ibang caste.
- 14. ANG MGA PANGKAT-ETNOLINGGUWISTIKO NG TIMOG- SILANGANG ASYA • Ang bawat bansa sa rehiyon ng Timog-silangang Asya ay binobou ng maraming pangkat-etniko.SA Myanmar matatagpuan ang mga Shan, Karen, Kachin, Burman, Achang, Padaung, at Kayah na karaniwang mga Buddhist • Sa Thailand naman matatagpuan ang mga Miao, Mon, Thai, Ho, at angkang Muong na dumayo mula sa China • Ang mga Akha , Vietnamese, at Tsino ng Vietnam ay nahalan naman ng mga pangkat Khas na mula sa Indonesia. Sa Laos , ang 69 na bahagdan ng mga tao ay binunuo ng pangkat-etnikong Lao at walong bahagdang Laoloum, Lao Soung, Hmong, Yao, etnikong Vietnamese, Tsino, at Thai. • Sa Cambodia, ang mahigit sa 90 bahagdan ng populasyon ay nagmula sa pangkat-etnikong Khmer at ang natitira nama’y binubuo ng mga Tsino, Vietnamese, Cham, at Khmer Loeu • Tulad na ibang bansa sa rehiyon, ang populasyon ng Malaysia ay binubuo ng nakararaming pangkat ng Malay , pangkat ng Bumiputra sa Sabah at Sarawak, Bajaos, at Orang Asli.
- 15. • Sa Indonesia, ang pagkat-etnikong Javanese ang bumubuo sa pinakamalakaing bahagdan ay binubou ng populasyon. • Ang natitirang bahagdan ay binubuo ng pangkat ng mga Austronesian-Malay at Madurese-Sudanese. Ang pangkat-etniko sa Brunei ay binunuo ng mga Malay at Tsino • Ang pangkat-etnikong Tetum na mula sa Malayo-Polynesian ang bubuo sa pinakamalaking bahagdan ng pangkat-etniko sa Timor-Leste. • Ang karamihan naman sa mga Pilipino ay nagmula sa pangkat Austronesian. Ilan sa mga ito ay ang Bisaya, Tagalog, Ilokano, Moro, Kapampangan, Bikolano, Pangasinense, Igorot, Lumad, Mangyan, Ibanag, Badjao, Iva.tan, at mga tribu na Palawan. • Subalit ilan sa mga wika at wikain nito ay nanganganib nang maglaho dahil sa globalisasyon at pagsulong sa makabagong panahon.
- 16. ANG MGA PANGKAT-ETNOLINGGUWISTIKO SA KANLURANG ASYA • Ang mga taga-Kanlurang Asya ay karaniwang nagmula sa mga angkang Turk, Arab, Afgan, Jew, at Farian. • Sa Rehiyon din ng Kanlurang Asya matatagpuan ang mga pangkat-etnikong Kurd, Assyrian, Iraqi, Turkmen, Persian, Armenian, Bakhtiari, Lurs, Qashari, at Shahsavan. Ang mga Kuwaiti ng Kuwait ay nahaluan naman ng mga Arab at Iranian. • Ang Kanlurang Asya ang pinagmulan ng mga makasaysayang relihiyon na Judaism, Kristiyanismo, at Islam. Mga Turkish, Arab, at Persian ang tradisyonal na Bumubuo sa rehiyong ito. • Ang malaking bilang ng mga Arab sa rehiyon ay mga Muslim, samantalang ang ilang bahagdan naman ay mga Kristiyano at Jew na karaniwang matatagpuan sa Syria, Jordan, Palestine, Iraq, at Lebanon
- 17. ANG MGA PANGKAT-ETNOLINGGUWISTIKO SA HILAGANG ASYA • Magkakaibang pangkat-etniko rin ang matatagpuan sa Hilagang Asya. Sa rehiyon matatagpuan ang mga Turbic, Tajik, Uzbek, Kazakh, Kyrgyz, Turkmeni, at Karakalpal. • Ang pangunahing relihiyon sa rehiyon ay Islam na pinanaligan ng mga pangkat ng Turkic/Indo-Iranian at Buddhism na pinanaligan ng mga Mongolian. • Ang mahabang kasaysayan ng rehiyon ay pinagyaman nng kultura ng mga bansang Monggol, Persia, Russia, China, India, Saudi Arabia, at Turkey na napangingibababawan ng impluwensiyang Islam. • ito ay dulot ng estratehikong kinalulugaran ng rehiyon sa kilalang Silk Road na ng pang kalakalan sa pagitan ng silangan at kanluran.