Εκπαιδευτικά Σενάρια Σχεδιασμού και Ψηφιακής Χαρτογραφίας - Από το AutoCAD στο GIS
4 likes4,918 views
Το βιβλίο δημιουργήθηκε για να καλύψει μέρος από τις ανάγκες μαθητών και εκπαιδευτικών που διδάσκονται και διδάσκουν το μάθημα «Τοπογραφία και Ψηφιακή Χαρτογραφία», της Β τάξης της ειδικότητας των Σχεδιαστών Δομικών Έργων και Γεωπληροφορικής των ΕΠΑΛ, καθώς και το «Σχέδιο Τεχνικών Έργων με Η/Υ και Γεωπληροφορική» της Γ τάξης. Αποτελείται από τρία κεφάλαια που εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Το πρώτο κεφάλαιο περιγράφει βήμα - βήμα μία εισαγωγική διδασκαλία στη χρήση του λογισμικού σχεδίασης AutoCAD. Σκοπός είναι, εκτός από την εξοικείωση των μαθητών με το λογισμικό και τις βασικές του λειτουργίες, η αναλυτική παρουσίαση στον εκπαιδευτικό, του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται μία διδασκαλία που ακολουθεί την προσέγγιση της «κατευθυνόμενης μάθησης» που καθιστά κύριο υπεύθυνο της διαδικασίας της μάθησης τον καθηγητή. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά σε πιο προχωρημένες λειτουργίες του λογισμικού σχεδίασης AutoCAD και σκοπός του είναι, εκτός από την εμβάθυνση των μαθητών στις λειτουργίες του λογισμικού, η παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται μία διδασκαλία που ακολουθεί την προσέγγιση του εκπαιδευτικού σεναρίου, που με τη σειρά του βασίζεται στον Κοινωνικό Εποικοδομητισμό και εμπλέκει τους μαθητές σε ομαδικές δραστηριότητες στις οποίες έχουν καθορισμένους ρόλους. Αντικείμενο του σεναρίου είναι η μετατροπή μίας εικόνας που έχει ανακτηθεί από το Google Earth, από αεροφωτογραφία, ή από φωτογράφιση χάρτη, σε ψηφιακό χάρτη και στη συνέχεια σε τοπογραφικό σχέδιο οικοπέδου που χρησιμεύει για την περαιτέρω σχεδίαση κάτοψης κατοικίας και κατασκευαστικών της σχεδίων. Το τρίτο κεφάλαιο αξιοποιεί εκπαιδευτικό
Εκπαιδευτικά Σενάρια Σχεδιασμού και Ψηφιακής Χαρτογραφίας - Από το AutoCAD στο GIS
- 2. Εκπαιδευτικά Σενάρια Σχεδιασμού και Ψηφιακής Χαρτογραφίας Από το AutoCAD στο GIS Ιωάννης Τζωρτζάκης, Σχολικός Σύμβουλος Πολιτικών Μηχανικών Μαρία Στριλιγκά, Τοπογράφος, Γεωπληροφορικός MSc Ηράκλειο 2014
- 3. 3 Με το βιβλίο παρουσιάζονται στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της Ειδικότητας "Σχεδιαστής Δομικών Έργων και Γεωπληροφορικής», της Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ασκήσεις με μορφή εκπαιδευτικών σεναρίων, που τους εισάγουν στην Ψηφιακή Χαρτογραφία και τη Γεωπληροφορική, αξιοποιώντας το λογισμικό σχεδίασης AutoCAD και το ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό Ψηφιακής Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής Quantum GIS ISBN: 978-960-93-6636-6 Το έργο με τίτλο «Εκπαιδευτικά Σενάρια Σχεδιασμού και Ψηφιακής Χαρτογραφίας / Από το AutoCAD στο GIS» από τους δημιουργούς Ιωάννη Τζωρτζάκη & Μαρία Στριλιγκά, διατίθεται με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 3.0 Ελλάδα This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Greece License. Ιωάννης Α. Τζωρτζάκης Μαρία Γ.Στριλιγκά Αττάλου 4, Ηράκλειο Τ.Κ. 71305
- 4. 4 Εισαγωγή.......................................................................................................................................................5 Κεφάλαιο 1. Σχεδίαση απλού αντικειμένου με χρήση του λογισμικού AutoCAD ..........................................7 Παιδαγωγική Προσέγγιση: Κατευθυνόμενη Μάθηση ................................................................................7 Διδασκαλία με θέμα «Σχεδίαση πολυθρόνας με AutoCAD».................................................................... 10 Δραστηριότητα 1η: Περιγραφή και αρχική ρύθμιση της επιφάνειας εργασίας........................................ 11 Δραστηριότητα 2η: Σχεδίαση και διαγραφή τετραγώνων...................................................................... 11 Δραστηριότητα 3η: Σχεδίαση κύκλων με βοηθήματα σχεδίασης ........................................................... 14 Δραστηριότητα 4η: Τροποποίηση σχημάτων με αποκοπή. .................................................................... 15 Δραστηριότητα 5η: Τροποποίηση σχημάτων με προέκταση .................................................................. 17 Δραστηριότητα 6η: Αναγραφή κειμένου. .............................................................................................. 18 Κεφάλαιο 2. Αξιοποίηση του AutoCAD για Σχεδίαση και Εισαγωγή στην Ψηφιακή Χαρτογραφία .............20 Παιδαγωγική Προσέγγιση: Εκπαιδευτικό Σενάριο ................................................................................... 20 Διδασκαλία με θέμα «Το οικόπεδο στο χωριό»....................................................................................... 21 Δραστηριότητα 1: Αρχικές ρυθμίσεις για συνεργατική σχεδίαση............................................................. 27 Δραστηριότητα 2: Τοπογραφικό διάγραμμα............................................................................................ 28 Δραστηριότητα 3: Αρχιτεκτονική σχεδίαση – Κάτοψη κατοικίας.............................................................. 32 Δραστηριότητα 4: Διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων κατοικίας................................................................ 34 Κεφάλαιο 3: Από το AutoCAD στο GIS -Αξιοποίηση του Quantum GIS για Ψηφιακή χαρτογραφία ............37 Περιγραφή Εκπαιδευτικού Σεναρίου....................................................................................................... 37 Περιγραφή Δραστηριοτήτων................................................................................................................... 37 Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριοτήτων.................................................................................................. 38 Δραστηριότητα 1: Εγκατάσταση λογισμικού QGIS και των απαραίτητων plugins - Αρχικές ρυθμίσεις ...... 38 Δραστηριότητα 2: Εισαγωγή χαρτογραφικού υποβάθρου, προσδιορισμός θεματικών επιπέδων και ψηφιοποίηση χάρτη.................................................................................................. 45 Δραστηριότητα 3: Εφαρμογή Τοπολογικών Κανόνων, έλεγχος και διόρθωση τοπολογικών σφαλμάτων.. 64 Δραστηριότητα 4: Καθορισμός Χαρτογραφικής Σύνθεσης Εκτύπωσης και Εισαγωγή Χαρτογραφικού Συμβολισμού............................................................................................................. 67 Δραστηριότητα 5: Ονοματολογία και Διαμόρφωση Υπομνήματος Χάρτη................................................. 73 Δραστηριότητα 6: Εισαγωγή Στοιχείων, Διαμόρφωση Πλαισίου και Εκτύπωση Ψηφιακού Χάρτη ............ 76
- 5. 5 Εισαγωγή Το βιβλίο αυτό δημιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες μαθητών και εκπαιδευτικών που διδάσκονται και διδάσκουν το μάθημα «Τοπογραφία και Ψηφιακή Χαρτογραφία», της Β τάξης της ειδικότητας των Σχεδιαστών Δομικών Έργων των ΕΠΑΛ, καθώς και το «Σχέδιο Τεχνικών Έργων με Η/Υ και Γεωπληροφορική» της Γ τάξης. Αποτελείται από τρία κεφάλαια που εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Το πρώτο κεφάλαιο περιγράφει βήμα - βήμα μία εισαγωγική διδασκαλία στη χρήση του λογισμικού σχεδίασης AutoCAD. Σκοπός είναι η εξοικείωση των μαθητών με το λογισμικό και τις βασικές του λειτουργίες, αλλά και η παρουσίαση στον εκπαιδευτικό, του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται μία διδασκαλία που ακολουθεί την προσέγγιση της «κατευθυνόμενης μάθησης» που καθιστά κύριο υπεύθυνο της διαδικασίας της μάθησης τον καθηγητή. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά σε πιο προχωρημένες λειτουργίες του λογισμικού σχεδίασης AutoCAD και σκοπός του είναι, εκτός από την εμβάθυνση των μαθητών στις λειτουργίες του λογισμικού, η παρουσίαση στον εκπαιδευτικό, του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται μία διδασκαλία που ακολουθεί την προσέγγιση του εκπαιδευτικού σεναρίου που με τη σειρά του βασίζεται στον Κοινωνικό Εποικοδομητισμό και εμπλέκει τους μαθητές σε ομαδικές δραστηριότητες στις οποίες έχουν καθορισμένους ρόλους. Αντικείμενο του σεναρίου είναι η μετατροπή μίας εικόνας που έχει ανακτηθεί από το Google Earth, από αεροφωτογραφία, ή από φωτογράφιση χάρτη, σε ψηφιακό χάρτη και στη συνέχεια σε τοπογραφικό σχέδιο οικοπέδου που χρησιμεύει για την περαιτέρω σχεδίαση κάτοψης κατοικίας και κατασκευαστικών της σχεδίων. Το τρίτο κεφάλαιο αξιοποιεί εκπαιδευτικό σενάριο που έχει δημιουργηθεί για τη μύηση των μαθητών στο ανοιχτό λογισμικό Ψηφιακής Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής Quantum GIS. Αντικείμενο του σεναρίου είναι η κατασκευή του ψηφιακού χάρτη ενός μικρού νησιού και στη συνέχεια η ενσωμάτωση των δρόμων και άλλων χαρακτηριστικών του, μέχρι και τη διαδιακασία της τελικής του εκτύπωσης. Η αρχική εικόνα, η «βάση» της σχεδίασης, ανακτάται μέσω του λογισμικού από το Google Earth αλλά υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί αεροφωτογραφία, σκαναρισμένος χάρτης, αλλά και αρχείο του AutoCAD. Αυτή ακριβώς η δυνατότητα συνδυασμού του AutoCAD με το QGIS αξιοποιείται σε μία δραστηριότητα όπου η κάτοψη της κατοικίας που σχεδιάστηκε με το AutoCAD στο προηγούμενο κεφάλαιο του βιβλίου, «μεταφέρεται» και ενσωματώνεται στον ψηφιακό χάρτη του νησιού που έχει σχεδιαστεί με το QGIS. Στο αρχικό μέρος του βιβλίου, που σχετίζεται με το AutoCAD, έχει αξιοποιηθεί υλικό του συγγραφέα που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του έργου «Ε2- Παιδαγωγικά» Τομέας Κατασκευών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, ΠΑΠΕΙ/ΑΣΠΑΙΤΕ,
- 6. 6 Αθήνα 2006. Επιλέχθηκε η χρήση του AutoCAD 2006, καθώς αυτή είναι η έκδοση του λογισμικού που έχουν προμηθευτεί επίσημα τα περισσότερα σχολεία στα πλαίσια του παραπάνω έργου. Για το λογισμικό Ψηφιακής Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής επιλέχθηκε το ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό Quantum GIS, καθώς ανάλογα διαδικτυακά λογισμικά απαιτούν μεγάλες ταχύτητες σύνδεσης και αντίστοιχα εμπορικά λογισμικά δεν βρίσκονται στη διάθεση των σχολείων.
- 7. 7 Κεφάλαιο 1. Σχεδίαση απλού αντικειμένου με χρήση του λογισμικού AutoCAD Θα γίνει παραδειγματική διδασκαλία με θέμα «Σχεδίαση πολυθρόνας με AutoCAD», βασισμένη σε προσέγγιση κατευθυνόμενης μάθησης. Παιδαγωγική Προσέγγιση: Κατευθυνόμενη Μάθηση Στην αρχική αυτή διδασκαλία, θα ακολουθηθεί η προσέγγιση της «κατευθυνόμενης μάθησης» που καθιστά κύριο υπεύθυνο της διαδικασίας της μάθησης τον καθηγητή. Είναι αυτός που κατέχει και παρουσιάζει τη γνώση. Από την άλλη, ο μαθητής αποδέχεται τη γνώση όπως αυτή μεταφέρεται από τον καθηγητή. Η γνώση προσφέρεται ξεκάθαρα «κομμάτι – κομμάτι» και βαθμηδόν με συνεχόμενη ανατροφοδότηση, για να συνδεθεί σε ενιαίο σώμα μέσα από καλά δομημένα μαθήματα και πολλές ευκαιρίες για πρακτική εξάσκηση. Ενδείκνυται πολλές φορές για αρχάριους σε ένα θέμα μαθητές, για μαθητές που παρουσιάζουν ειδικά προβλήματα μάθησης, αλλά και για όλους τους μαθητές, όταν πρόκειται να μάθουν κάτι νέο και δύσκολο. Επίσης, είναι το καταλληλότερο μοντέλο για μεγάλες τάξεις και περιπτώσεις που διενεργούνται διαλέξεις. Η «κατευθυνόμενη διδασκαλία» μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμη και σε περιπτώσεις μικρών εργαστηριακών ομάδων ή ομάδων που χρειάζονται εξατομικευμένη πρακτική εξάσκηση. Το μοντέλο παραμένει χρήσιμο για τη διδασκαλία βασικών δεξιοτήτων (basic skills). Εφαρμόζεται επίσης με επιτυχία στην ειδική εκπαίδευση (special education) και στη θεραπεία της συμπεριφοράς π.χ. φοβίες, συναισθηματικές αντιδράσεις, άγχος. Ανάμεσα στα μειονεκτήματα της προσέγγισης αυτής μπορεί κανείς να διακρίνει το ότι οι μαθητές, μέσα από τον «τεμαχισμό/επιμερισμό» της γνώσης, χάνουν πολλές φορές την ενιαία αίσθηση της γνώσης. Από την άλλη πλευρά, οι εκπαιδευτές δεν μπορούν να αξιολογήσουν την προηγούμενη γνώση των εκπαιδευόμενών τους, ώστε να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για αυτούς και έτσι δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί οι μαθητές τους δεν μπορούν να μάθουν. Επίσης, δε δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να εμπλακούν στην επίλυση προβλημάτων (problem solving), ούτε τους παρέχονται κίνητρα ενεργητικής συμμετοχής και συνεργασίας. Σκοπός: Να μάθουν οι μαθητές να σχεδιάζουν, να επεξεργάζονται και να τροποποιούν απλά σχήματα. Η διδασκαλία της επιλεγμένης ενότητας θα ακολουθήσει τις παρακάτω φάσεις, οι οποίες χαρακτηρίζουν κατευθυνόμενου τύπου προσεγγίσεις.
- 8. 8 Διδασκαλία με θέμα «Σχεδίαση πολυθρόνας με AutoCAD» Φάση Προσανατολισμού (Orientation Phase) α) Ο καθηγητής δίνει με λίγα λόγια μια γενική εικόνα της ενότητας που θα διδάξει (τι πρόκειται να μάθουν). β) Ο καθηγητής εξηγεί στους μαθητήυς γιατί το συγκεκριμένο μάθημα είναι χρήσιμο. γ) Ο καθηγητής εξηγεί πώς η ενότητα αυτή συνδέεται με προηγούμενες που ήδη γνωρίζουν. α) Η θεματική αυτή αφορά στη σχεδίαση με τη χρήση Ηλεκτρο- νικού Υπολογιστή με το λογισμικό AutoCAD. Επιλέγεται ένα απλό σχέδιο που επιτρέπει στους μαθητές να εξοικειωθούν με βασικές εντολές του λογισμικού. β) Γιατί στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία θα κληθούν να σχεδιάσουν με Η/Υ. γ) Στην εισαγωγική αυτή δραστηριότητα θα χρησιμο- ποιηθούν τακτικές που οι μαθητές έχουν ήδη συναντήσει στο μάθημα του σχεδίου. Φάση Παρουσίασης (Presentation Phase). α) Αρχικά, παρέχονται επεξηγήσεις και υποδείξεις σχετικά με το πώς μπορεί να λυθεί ένα πρόβλημα σχεδίασης. Ο τρόπος παρουσίασής του ακολουθεί τη βήμα-βήμα(step-by-step) διαδικασία επίλυσης προβλήματος. β) Ακολουθούν αρκετά παραδείγματα που σχετίζονται με τη σχεδίαση αλλά και με τις δεξιότητες που απαιτούνται. γ) Μπορούν να αναφερθούν ή και να χρησιμοποιηθούν και λογισμικά που προτείνουν την επίλυση προβλημάτων. δ) Στο τέλος της φάσης αυτής, ο καθηγητής κάνει διάφορες ερωτήσεις για να α) Ο μαθητής πρώτα εξοικειώνεται με το περιβάλλον του λογισμικού και μετά χρησιμοποιεί τις κατάλληλες εντολές για να σχεδιάσει και στη συνέχεια να τροποποιήσει απλά αντικείμενα. Τέλος, μπορεί να σώσει τα σχέδιά του για να τα αξιοποιήσει αργότερα. β) Αναφέρονται παραδείγματα που αναδεικνύουν τα πλεονε- κτήματα του ηλεκτρονικού σχεδίου όπως την ταχύτητα, ακρίβεια στη σχεδίαση και επαναχρησιμοποίηση των σχεδίων. Αναφέρονται, επίσης, οι διαφορετικές δεξιότητες που απαιτούνται σε σχέση με την παραδοσιακή σχεδίαση στο χαρτί καθώς και ο απαιτούμενος εξοπλισμός. γ) Υπάρχουν διάφορα λογισμικά, που κάποια από αυτά είναι ελεύθερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο, με τα οποία μπορούμε να σχεδιάσουμε. δ) π.χ. γιατί νομίζετε ότι όλοι σχεδόν οι επαγγελματίες σχεδιάζουν ηλεκτρονικά και όχι
- 9. 9 διαπιστώσει, αν οι μαθητές κατανόησαν αυτά που τους είπε. στο χαρτί όπως έκαναν παλαιότερα; Ποιες δεξιότητες νομίζετε ότι πρέπει να έχει ένας σύγχρονος σχεδιαστής; Υπάρχει περίπτωση να είναι πιο καλή επιλογή η σχεδίαση στο χέρι και ποια είναι αυτή; Φάση Δομημένων, Καθοδηγούμενων και Ανεξάρτητων Πρακτικών (Structured, guided, and independent practice Phase). α) Ο καθηγητής προτείνει μια δραστηριότητα. β) Ο μαθητής καθοδηγείται σε κάθε βήμα της προσπάθειάς του. Η σωστή απάντηση ενισχύεται και τα λάθη διορθώνονται. γ) Στη συνέχεια ο μαθητής εργάζεται περισσότερο μόνος του. Οι προσπάθειές του πάλι ελέγχονται και διορθώνονται τα λάθη του. δ) Τέλος, τους δίνεται σχεδόν μόνο η εκφώνηση του προβλήματος και οι μαθητές θα πρέπει να μπορούν να το επιλύσουν με ελάχιστη βοήθεια από τον καθηγητή. α) Η δραστηριότητα που θα μας απασχολήσει αφορά στη σχεδίαση μίας απλής πολυθρόνας με χρήση του λογισμικού AutoCAD. β) Η δραστηριότητα χωρίζεται σε επιμέρους απλούστερες σχεδιαστικές δραστηριότητες που καταρχήν εκτελεί ο καθηγητής. Στη συνέχεια καθοδηγεί τους μαθητές να τις επαναλάβουν και διορθώνει τα λάθη τους. γ) Στη συνέχεια ο μαθητής σχεδιάζει μόνος του το σχέδιο. Οι προσπάθειές του πάλι ελέγχονται και διορθώνονται τα λάθη του. δ) Ο μαθητής σχεδιάζει μόνος του ένα παραπλήσιο σχέδιο με αυτό που διδάχθηκε στην προηγούμενη φάση από την αρχή χωρίς βοήθεια.
- 10. 10 Διδασκαλία με θέμα «Σχεδίαση πολυθρόνας με AutoCAD» Η Δραστηριότητα αφορά στην ηλεκτρονική σχεδίαση μίας πολυθρόνας με το λογισμικό AutoCAD. Το σχέδιο φαίνεται στην εικόνα 1-1. Για τη σχεδίαση της πολυθρόνας, οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν τις παρακάτω εντολές του λογισμικού: Εντολές διαχείρισης αρχείων: NEW, OPEN, SAVE, UNDO Εντολές σχεδίασης: LINE, CIRCLE, ΜΤΕΧΤ Εντολές τροποποίησης: ERASE, TRIM, EXTEND Εντολές απεικόνισης: ZOOM, PAN Βοηθήματα σχεδίασης: GRID, SNAP, OSNAP (Endpoint, Midpoint, Perpandicular) Εικόνα 1- 1 Η Δραστηριότητα αποτελείται από έξι επιμέρους δραστηριότητες που αποσκοπούν στο να αποκτήσουν οι μαθητές βασικές δεξιότητες στο χειρισμό του προγράμματος και συγκεκριμένα στη χρήση των εντολών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Το σχηματικό διάγραμμα της Δραστηριότητας φαίνεται στην εικόνα 1-2. Εικόνα 1- 2
- 11. 11 Δραστηριότητα 1η: Περιγραφή και αρχική ρύθμιση της επιφάνειας εργασίας α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος ανοίγει ένα καινούργιο αρχείο του AutoCAD και περιγράφει με συντομία τη χρήση των εικονιδίων που έχουν σημειωθεί στην εικόνα 1-3. Στη συνέχεια, τον παρακολουθεί να εμφανίζει τον κάνναβο, να τον κινεί σε διάφορα σημεία της επιφάνειας εργασίας και τελικά να τον μεγεθύνει ώστε να καταλαμβάνει όλη την οθόνη. Εικόνα 1- 3 β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής με την καθοδήγηση του καθηγητή ανοίγει ένα καινούργιο αρχείο του AutoCAD. Στη συνέχεια, εμφανίζει, κινεί τον κάνναβο σε διάφορα σημεία της επιφάνειας εργασίας και τελικά τον μεγεθύνει ώστε να καταλαμβάνει όλη την οθόνη. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη. γ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής, ανοίγει ένα καινούριο αρχείο και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να βλέπει τον κάνναβο σε όλη την επιφάνεια εργασίας. Δραστηριότητα 2η: Σχεδίαση και διαγραφή τετραγώνων α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος μέσα από διαδοχικά βήματα δείχνει τη σχεδίαση και διαγραφή τετραγώνων, όπως φαίνεται στις Εικόνες 1-4, 1-5 και 1-6. Σε κάθε βήμα τον παρακολουθεί να κάνει τα εξής:
- 12. 12 Βήμα1: Εμφανίζει τον πίνακα ρυθμίσεων των βοηθημάτων σχεδίασης (GRID, SNAP) Βήμα2: Ρυθμίζει τα βοηθήματα σχεδίασης (GRID=1, SNAP=1) Βήμα3: Επιλέγει την εντολή που σχεδιάζει γραμμές. Βήμα4: Σχεδιάζει μια γραμμή με μήκος 5. Δείχνει στους μαθητές τις πληροφορίες που δίνει το λογισμικό κατά τη διάρκεια της σχεδίασης. Εικόνα 1- 4 Βήμα5: Ολοκληρώνει τη σχεδίαση ενός τετραγώνου διαστάσεων 5 Χ 5. Βήμα6: Σχεδιάζει ένα ακόμη ίδιο τετράγωνο. Βήμα7: Απενεργοποιεί τα βοηθήματα GRID και SNAP. Βήμα8: Επιλέγει κάποιες γραμμές και τις διαγράφει. Βήμα9: Επιλέγει όλα τα σχήματα στην οθόνη και τα διαγράφει. β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής ανοίγει ένα καινούργιο αρχείο του AutoCAD και κάνει τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να βλέπει τον κάνναβο σε όλη την επιφάνεια εργασίας όπως διδάχτηκε στη Δραστηριότητα 1. Αν συναντήσει πρόβλημα, θα βοηθηθεί από τον καθηγητή. Στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του καθηγητή, εκτελεί διαδοχικά τα βήματα της Δραστηριότητας 2. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη.
- 13. 13 Εικόνα 1- 5 Εικόνα 1- 6 δ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής ανοίγει ένα καινούριο αρχείο και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να σχεδιάσει μόνος του, δύο τετράγωνα διαστάσεων 5Χ5 και αφού τα ελέγξει ο καθηγητής, να τα διαγράψει.
- 14. 14 Δραστηριότητα 3η: Σχεδίαση κύκλων με βοηθήματα σχεδίασης α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος μέσα από διαδοχικά βήματα δείχνει τη σχεδίαση κύκλων με βοηθήματα σχεδίασης, όπως φαίνεται στις Εικόνες 1-7 και 1-8. Σε κάθε βήμα τον παρακολουθεί να κάνει τα εξής: Βήμα1: Σχεδιάζει ένα τετράγωνο 5Χ5 και ένα τετράγωνο 7Χ7. Βήμα2: Εμφανίζει τον πίνακα ρυθμίσεων των βοηθημάτων σημείων έλξης (OSNAP), εξηγεί τη σημασία των επιλογών και ενεργοποιεί τις επιλογές που φαίνονται στην εικόνα 1-7 Εικόνα 1- 7 Βήμα3: Επιλέγει την εντολή που σχεδιάζει κύκλους. Βήμα4: Σχεδιάζει τον αριστερό κύκλο με κέντρο και σημείο έλξης όπως αυτά που φαίνονται στην εικόνα 1-8. Εξηγεί τις πληροφορίες που δίνει το λογισμικό κατά τη διάρκεια της σχεδίασης. Βήμα5: Με τον ίδιο τρόπο σχεδιάζει τον κύκλο στο δεξί τμήμα του τετραγώνου και στη συνέχεια σώζει το αρχείο.
- 15. 15 Εικόνα 1- 8 β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής ανοίγει ένα καινούργιο αρχείο του AutoCAD και κάνει τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να σχεδιάσει ένα τετράγωνο 5Χ5 και ένα τετράγωνο 7Χ7, όπως διδάχθηκε στις Δραστηριότητες 1 και 2. Αν συναντήσει πρόβλημα, θα βοηθηθεί από τον καθηγητή. Στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του καθηγητή, εκτελεί διαδοχικά τα βήματα της Δραστηριότητας 3 και στη συνέχεια σώζει το αρχείο. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη. γ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής ανοίγει ένα καινούριο αρχείο και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να σχεδιάσει μόνος του δύο τετράγωνα και δύο κύκλους όπως αυτά στο σχέδιο της εικόνας 1-8 και να σώσει το αρχείο. Δραστηριότητα 4η: Τροποποίηση σχημάτων με αποκοπή. α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος μέσα από διαδοχικά βήματα δείχνει την τροποποίηση σχημάτων με αποκοπή, όπως φαίνεται στις Εικόνες 1-9 και 1-10. Σε κάθε βήμα τον παρακολουθεί να κάνει τα εξής: Βήμα 1: Επιλέγει την εντολή αποκοπής Trim. Βήμα 2: Επιλέγει το όριο αποκοπής και στη συνέχεια αποκόπτει το τμήμα του κύκλου που βρίσκεται πέρα από το όριο αυτό. Βήμα 3: Επαναλαμβάνει το ίδιο και για τον άλλο κύκλο. Βήμα 4: Διαγράφει τα υπολείμματα των αποκομμένων κύκλων και σχεδιάζει το νέο κύκλο που φαίνεται στην εικόνα 1-9.
- 16. 16 Βήμα 5: Χρησιμοποιεί πάλι την εντολή αποκοπής για να διαγράψει τμήματα ευθειών και κύκλων, όπως φαίνεται στην εικόνα 1-10. β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής συνεχίζει την εργασία του στο αρχείο της Δραστηριότητας 3. Με την καθοδήγηση του καθηγητή, εκτελεί διαδοχικά τα βήματα της Δραστηριότητας 4. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη. γ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής ανοίγει από την αρχή το αρχείο της Δραστηριότητας 3 και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να σχεδιάσει μόνος του το σχέδιο της εικόνας 1-10 και να σώσει το αρχείο. Εικόνα 1- 9 Εικόνα 1- 10
- 17. 17 Δραστηριότητα 5η: Τροποποίηση σχημάτων με προέκταση α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος μέσα από διαδοχικά βήματα δείχνει την τροποποίηση σχημάτων με προέκταση όπως φαίνεται στις Εικόνες 1-11 και 1-12. Σε κάθε βήμα τον παρακολουθεί να κάνει τα εξής: Βήμα 1: Επιλέγει την εντολή προέκτασης Extend. Βήμα 2: Επιλέγει το όριο προέκτασης και στη συνέχεια προεκτείνει το τμήμα της γραμμής που βρίσκεται πέρα από το όριο αυτό. Εικόνα 1- 11 Βήμα 3: Επαναλαμβάνει το ίδιο και για το άλλο άκρο της γραμμής. Αποκόπτει τα τμήματα των γραμμών που δεν χρειάζονται πλέον. Βήμα 4: Διαγράφει τα περιττά τμήματα και στη συνέχεια σώζει το αρχείο. β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής συνεχίζει την εργασία του στο αρχείο της Δραστηριότητας 4. Με την καθοδήγηση του καθηγητή, εκτελεί διαδοχικά τα βήματα της Δραστηριότητας 5 και στη συνέχεια σώζει το αρχείο. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη. γ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής ανοίγει από την αρχή το αρχείο της Δραστηριότητας 4 και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να σχεδιάσει μόνος του την πολυθρόνα της εικόνας 1-12.
- 18. 18 Εικόνα 1- 12 Δραστηριότητα 6η: Αναγραφή κειμένου. α) Επίδειξη: Ο μαθητής παρακολουθεί επίδειξη από τον καθηγητή ο οποίος μέσα από διαδοχικά βήματα δείχνει τη λειτουργία της αναγραφής κειμένου όπως φαίνεται στην εικόνα 1-13. Σε κάθε βήμα τον παρακολουθεί να κάνει τα εξής: Βήμα 1: Επιλέγει την εντολή αναγραφής κειμένου MText. Βήμα 2: Επιλέγει τη θέση του κειμένου, ρυθμίζει το μέγεθος και τη γραμματοσειρά του και τέλος πληκτρολογεί το κείμενο. β) Καθοδηγούμενη διδασκαλία: Ο μαθητής συνεχίζει την εργασία του στο αρχείο της Δραστηριότητας 5. Με την καθοδήγηση του καθηγητή, εκτελεί διαδοχικά τα βήματα της Δραστηριότητας 6 και στη συνέχεια σώζει το αρχείο. Απαντά σε τυχόν ερωτήσεις του καθηγητή και διορθώνει τυχόν λάθη. γ) Ανεξάρτητη Πρακτική: Ο μαθητής ανοίγει από την αρχή το αρχείο της Δραστηριότητας 5 και εκτελεί αυτά που έμαθε, χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή. Πρέπει στο τέλος να έχει καταφέρει να γράψει στο σωστό σημείο και με το σωστό μέγεθος και γραμματοσειρά τη λέξη «Πολυθρόνα», όπως φαίνεται στην εικόνα 1- 13. Στη συνέχεια ο μαθητής ανοίγει ένα καινούριο αρχείο και χωρίς τη βοήθεια του καθηγητή κάνει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες σχεδίασης, τροποποίησης και αναγραφής κειμένου ώστε να σχεδιάσει την Πολυθρόνα 2 που φαίνεται στην εικόνα 1-14.
- 19. 19 Εικόνα 1- 13 Εικόνα 1- 14
- 20. 20 Κεφάλαιο 2. Αξιοποίηση του AutoCAD για Σχεδίαση και Εισαγωγή στην Ψηφιακή Χαρτογραφία Θα αξιοποιηθεί η δυνατότητα εισαγωγής εικόνας στο AutoCAD. Η εικόνα αφορά σε χάρτη της υπό μελέτη περιοχής ο οποίος μέσω ηλεκτρονικής του αναπαραγωγής μετατρέπεται σε ψηφιακό που στη συνέχεια αξιοποιείται για τη δημιουργία τοπογραφικού διαγράμματος οικοπέδου και κάτοψης κατοικίας. Παιδαγωγική Προσέγγιση: Εκπαιδευτικό Σενάριο 1. Ορισμός Σεναρίου Ένα εκπαιδευτικό σενάριο (learning scenario/script, educational scenario/script) είναι η περιγραφή του τρόπου οργάνωσης μιας εκπαιδευτικής κατάστασης, η οποία στοχεύει στην οικοδόμηση συγκεκριμένης γνώσης. Αυτή η οργάνωση αφορά: ρόλους, δραστηριότητες, εκπαιδευτικούς πόρους, εργαλεία, υπηρεσίες και αποτελέσματα, Συχνά στη βιβλιογραφία, το σενάριο ονομάζεται «script» και ιδιαίτερα αναφορικά με θέματα που σχετίζονται με συνεργατική μάθηση, το σενάριο (script) ορίζεται ως μια ιστορία, στην οποία οι μαθητές και οι εκπαιδευτές πρέπει να παίζουν ρόλους, όπως οι ηθοποιοί που υποδύονται ρόλους στις ταινίες. Σε κάθε φάση το script προσδιορίζει: τις δραστηριότητες που πρέπει να εκτελέσουν οι μαθητές, τη σύνθεση κάθε ομάδας, τον τρόπο με τον οποίο κάθε δραστηριότητα ανατίθεται σε κάθε ομάδα, την αλληλεπίδραση το συγχρονισμό (timing) της κάθε φάσης Οι φάσεις συνδέονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, τα εξερχόμενα της μιας αποτελούν εισερχόμενα της άλλης φάσης. Τα εκπαιδευτικά σενάρια τις περισσότερες φορές είναι διαδοχικά, τουλάχιστον από την πλευρά των εκπαιδευόμενων.
- 21. 21 2. Αρχές Κατασκευής Σεναρίων Βασικά σημεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατασκευή σεναρίων είναι: Προσδιορισμός των δεξιοτήτων που θα αναπτυχθούν μέσω του σεναρίου (π.χ. ικανότητα αξιολόγησης, σύνθεσης, σύγκρισης). Ανάπτυξη δραστηριοτήτων που προϋποθέτουν τις παραπάνω δεξιότητες και προσδιορίζουν το σκοπό ή τον τελικό προορισμό του έργου (τι προσπαθεί η διδασκαλία να επιτύχει;), για παράδειγμα τη δημιουργία μιας κάτοψης (αρχιτεκτονικό σχέδιο). Δημιουργία μιας ιστορίας (cover story) για την αποστολή του σεναρίου. Ο καθηγητής προσπαθεί να προσδιορίσει το περιεχόμενο και να προσελκύσει την προσοχή και το ενδιαφέρον του μαθητή. Σχεδιασμός των διαδικασιών μέσω δραστηριοτήτων. Δημιουργία εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που να υποστηρίζει τη μάθηση, όπως είναι για παράδειγμα η προσομοίωση και η αναζήτηση στο διαδίκτυο. Διδασκαλία με θέμα «Το οικόπεδο στο χωριό» 1. Γενικά Ομάδες μαθητών καλούνται να κάνουν χρήση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση προκειμένου να σχεδιάσουν συνεργατικά ένα τοπογραφικό διάγραμμα που περιέχει μία πλήρη κάτοψη κατοικίας μαζί με την εσωτερική επίπλωση. Οι μαθητές θα κάνουν χρήση των λογισμικών AutoCAD και Windows NetMeeting κάνοντας χρήση των δικτυακών λειτουργιών τους. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα, για όσους μαθητές το επιθυμούν, να πραγματοποιήσουν επιπλέον δραστηριότητες επέκτασης. Το εκπαιδευτικό σενάριο αποτελείται από δραστηριότητες στις οποίες ο καθηγητής και οι μαθητές έχουν συγκεκριμένους ρόλους. Ο καθηγητής αντιπροσωπεύει τον επικεφαλής μηχανικό μίας τεχνικής εταιρείας και οι ομάδες των μαθητών αντιπροσωπεύουν το μελετητικό τμήμα της εταιρείας που καλείται να φέρει σε πέρας το έργο, στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Οι δραστηριότητες του σεναρίου αρχίζουν με τις ρυθμίσεις που επιτρέπουν τη συνεργατική σχεδίαση και συνεχίζουν σε σχεδιαστικά θέματα τα οποία τα μέλη των ομάδων, συνεργαζόμενα, επεξεργάζονται παράλληλα. Χρησιμοποιούνται οι απολύτως απαραίτητες εντολές του AutoCAD με τις οποίες οι μαθητές έχουν εξοικειωθεί στις προηγούμενες ενότητες. Στις δραστηριότητες, τα μέλη των ομάδων, καλούνται να παίρνουν αποφάσεις, να σχεδιάζουν και να ελέγχουν μεταξύ τους την ποιότητα της εργασίας τους. Στην αρχή του σεμιναρίου παρέχεται στους μαθητές ψηφιακή φωτογραφία με βάση την οποία θα ξεκινήσουν τις σχεδιαστικές δραστηριότητες.
- 22. 22 2. Περιγραφή εκπαιδευτικού σεναρίου Πελάτης μίας τεχνικής εταιρείας αναφέρει ότι ενδιαφέρεται να οικοδομήσει ένα οικόπεδο που έχει στο χωριό του. Χρειάζεται άμεσα ένα τοπογραφικό σχέδιο και μία σχεδιαστική πρόταση για την κατοικία. Οι μόνες πληροφορίες που μπορεί να δώσει, είναι η θέση του οικοπέδου και η μέγιστη διάστασή του. Θέλει επίσης, η κατοικία που πρόκειται να σχεδιαστεί να έχει διαστάσεις περίπου δεκαπέντε μέτρα μήκος και οκτώ πλάτος. Το χωριό είναι απομακρυσμένο και δεν υπάρχει χρόνος για επιτόπου επίσκεψη για να γίνουν οι απαιτούμενες μετρήσεις. Επιπλέον, η μελετητική ομάδα της εταιρείας βρίσκεται σε διακοπές. Ο επικεφαλής μηχανικός της εταιρείας κρίνει την οικονομική πρόταση συμφέρουσα και οι μελετητές συμφωνούν να εργαστούν ταυτόχρονα, από το σπίτι τους, κάνοντας χρήση του διαδικτύου και των συνεργατικών λειτουργιών του AutoCAD. Για τη σύγχρονη επικοινωνία και την τυχόν παροχή βοήθειας, πρόκειται να χρησιμοποιήσουν το Windows NetMeeting. Μετά το τέλος της εργασίας τους θα αποστείλουν ηλεκτρονικά το αρχείο στον επικεφαλής μηχανικό για να το παραδώσει στον πελάτη. Ο επικεφαλής μηχανικός χρησιμοποιεί το ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό Google Earth και εντοπίζει την τοποθεσία που βρίσκεται το οικόπεδο, στο χωριό Σάγκα κοντά στη σήραγγα του Αρτεμισίου, όπως φαίνεται στην εικόνα 2-1. Εικόνα 2- 1 Στη συνέχεια, εντοπίζει το οικόπεδο και μαζί με τον ιδιοκτήτη, καθορίζουν τα όριά του. Το Google Earth παρέχει αρκετά μεγάλη ακρίβεια στην απεικόνιση και διαθέτει ενσωματωμένα εργαλεία με τα οποία μπορεί να περιγραφεί ένας χώρος και να μετρηθούν αποστάσεις.
- 23. 23 Εικόνα 2- 2 Η μεγαλύτερη διάσταση του οικοπέδου μετράται και βρίσκεται να είναι 120,95 μέτρα, όπως φαίνεται στην εικόνα 2-2, πολύ κοντά στα 120 μέτρα που έχει μετρήσει ο ιδιοκτήτης Η εικόνα αποστέλλεται ηλεκτρονικά στο μελετητή που έχει αναλάβει να σχεδιάσει το τοπογραφικό σχέδιο, ο οποίος συνεργαζόμενος με τα άλλα μέλη της ομάδας θα εκτελέσει την εργασία. 3. Διδακτικοί Στόχοι Ως αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας του σεναρίου οι μαθητές αναμένεται: Να γνωρίζουν απλές σχεδιαστικές δυνατότητες του AutoCAD Να σχεδιάζουν ψηφιακά τοπογραφικά και αρχιτεκτονικά σχέδια Να γνωρίζουν τη χρήση διαδικτυακών λειτουργιών του AutoCAD. Να αναζητούν, να επεξεργάζονται και να αποστέλλουν ηλεκτρονικά αρχεία Να επικοινωνούν με χρήση του λογισμικού NetMeeting. Να συνεργάζονται με άλλους για τη δημιουργία πολύπλοκων σχεδίων. Να λύνουν ανάλογης φύσης προβλήματα. 4. Περιγραφή Δραστηριοτήτων Το εκπαιδευτικό σενάριο αποτελείται από τέσσερις δραστηριότητες. Το θέμα κάθε δραστηριότητας παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Η πρώτη δραστηριότητα
- 24. 24 είναι εισαγωγική και αφορά στις αρχικές ρυθμίσεις των λογισμικών, που είναι απαραίτητες για τη συνεργασία των μελών της ομάδας. Οι επόμενες δραστηριότητες αφορούν στη συνεργατική σχεδίαση που περιγράφεται στο σενάριο. Εκτενέστερη αναφορά στην περιγραφή των δραστηριοτήτων γίνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της διδασκαλίας. Εκτός της πρώτης δραστηριότητας, οι υπόλοιπες πραγματοποιούνται παράλληλα. Εικόνα 2- 3 5. Περιγραφή ρόλων συμμετεχόντων Στην πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων καθηγητής και μαθητές έχουν συγκεκριμένους ρόλους: Ρόλος Καθηγητή Ο καθηγητής αντιπροσωπεύει τον επικεφαλής μηχανικό της τεχνικής εταιρείας. Εισάγει την ψηφιακή φωτογραφία στο server του εργαστηρίου. Καθορίζει τη σύνθεση των ομάδων φροντίζοντας να είναι ισοδύναμες. Πληροφορεί τους μαθητές για την ηλεκτρονική διεύθυνση του Η/Υ του καθενός. Ζητά από κάθε ομάδα να ορίσει τον εκπρόσωπό της. Ζητά από κάθε ομάδα να σχεδιάσει τα απαραίτητα σχέδια στα οποία αναφέρονται οι δραστηριότητες. Ζητά από κάθε ομάδα να του αποστείλει ηλεκτρονικά το τελικό συνολικό σχέδιο, τα ατομικά σχέδια των μελών της και το αρχείο καταγραφής των συνομιλιών της. Κατά την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων παρέχει βοήθεια σχετικά με τη χρήση των απαραίτητων λογισμικών. Αξιολογεί κάθε ομάδα και παρέχει ανατροφοδότηση.
- 25. 25 Ο καθηγητής έχει στη διάθεσή του: Έναν υπολογιστή με πρόσβαση στο τοπικό δίκτυο και το διαδίκτυο. Ένα βιντεοπροβολέα Ένα λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Λογισμικά: AutoCAD 2006, Windows NetMeeting, πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Outlook Express, Mozilla Thunderbird) Ρόλος μαθητή Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των τριών ατόμων. Κάθε μαθητής αναλαμβάνει να σχεδιάσει το τμήμα του ηλεκτρονικού σχεδίου που του αναλογεί, ύστερα από συνεννόηση με την ομάδα του. Ρόλος ομάδας μαθητών Κάθε ομάδα αντιπροσωπεύει το μελετητικό τμήμα μιας τεχνικής εταιρείας που καλείται να σχεδιάσει ένα τοπογραφικό διάγραμμα το οποίο περιέχει μία πλήρη κάτοψη κατοικίας μαζί με την εσωτερική επίπλωση. Έχοντας στη διάθεσή της μία ψηφιακή φωτογραφία, σχεδιάζει ηλεκτρονικά τα αναγκαία σχέδια. Η ομάδα υποβάλλει ηλεκτρονικά όλα τα παραπάνω για αξιολόγηση. Ρόλος μελών κάθε ομάδας Οι μαθητές που αποτελούν μία ομάδα αναλαμβάνουν συγκεκριμένους ρόλους Εκπρόσωπος ομάδας Ο ρόλος του εκπροσώπου είναι μία επιπλέον αρμοδιότητα που αναλαμβάνει ένα από τα τρία μέλη της ομάδας. Είναι ο μαθητής που έχει τη μεγαλύτερη ευχέρεια στο χειρισμό του AutoCAD. Εκτός από τη σχεδιαστική του εργασία ως Μελετητής, αναλαμβάνει και την πραγματοποίηση της Δραστηριότητας 1. Στο τέλος της δραστηριότητας αναλαμβάνει την ηλεκτρονική αποστολή της εργασίας της ομάδας στον καθηγητή μέσω e-mail. Κατά τη διάρκεια της σχεδίασης θα συνεργάζεται με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, θα ανταλλάσσει απόψεις και θα ζητά ή θα παρέχει βοήθεια σχετικά με τη χρήση του λογισμικού. Είναι, επίσης, υπεύθυνος για την ενημέρωση των συγκεντρωτικών σχεδίων της ομάδας. Αν αυτό δε γίνει αυτόματα, λόγω οποιουδήποτε προβλήματος, αναλαμβάνει να συνθέσει το ηλεκτρονικό σχέδιο από τα τμήματα του σχεδίου που έχουν σχεδιάσει όλα τα μέλη της ομάδας. Μαθητής Α: 1ος Μελετητής Αναλαμβάνει την πραγματοποίηση της Δραστηριότητας 2 και συνεργάζεται με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας παρέχοντας βοήθεια, αν του ζητηθεί.
- 26. 26 Μαθητής Β: 2ος Μελετητής Αναλαμβάνει την πραγματοποίηση της Δραστηριότητας 3 και συνεργάζεται με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας παρέχοντας βοήθεια, αν του ζητηθεί. Μαθητής Γ: 3ος Μελετητής Αναλαμβάνει την πραγματοποίηση της Δραστηριότητας 4 και συνεργάζεται με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας παρέχοντας βοήθεια, αν του ζητηθεί. Αξιολόγηση: Με το τέλος της σχεδίασης, η κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της τέσσερα ψηφιακά αρχεία, το master που περιέχει την ομαδική εργασία και τα τρία ατομικά αρχεία σχεδίου. Η αξιολόγηση των μαθητών θα γίνει με τη μέθοδο portfolio. Τα αρχεία σχεδίου που δημιουργούν θα αποθηκευτούν σε φάκελο και θα υπάρχει η δυνατότητα για αναθεώρησή τους οποιαδήποτε στιγμή. Για την παράδοση στον καθηγητή από την ομάδα των μαθητών του υλικού αξιολόγησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δυνατότητα (e-TRANSMIT) αποστολής αρχείων του λογισμικού AutoCAD. Η ομάδα θα στείλει στον καθηγητή με e-mail ένα συμπιεσμένο zip αρχείο που θα περιέχει όλα τα σχέδια της δραστηριότητας καθώς και το αρχείο της αλληλογραφίας τους. Κάθε μαθητής έχει στη διάθεσή του τα εξής: Έναν υπολογιστή με πρόσβαση στο τοπικό δίκτυο και το διαδίκτυο. Έναν λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Πρόσβαση στο αρχείο AutoCAD που απεικονίζει το αρχικό τοπογραφικό μίας ευρύτερης περιοχής. Πρόσβαση στο αρχείο που περιέχει την ψηφιακή φωτογραφία. Λογισμικά: AutoCAD 2006, Windows NetMeeting, πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Outlook Express, Mozilla Thunderbird). 6. Απαραίτητοι Τεχνολογικοί Πόροι Εργαστηριακοί χώροι Το εκπαιδευτικό σενάριο θα πραγματοποιηθεί σε εργαστήριο πληροφορικής, αφού απαιτείται η χρήση Η/Υ. Διαδικτυακή υποδομή Το εργαστήριο πληροφορικής θα πρέπει να υποστηρίζεται και από ένα τοπικό δίκτυο LAN, ώστε να μπορούν οι χρήστες να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν ηλεκτρονικό υλικό και να διαθέτει σύνδεση με το διαδίκτυο.
- 27. 27 Υλικό (Hardware) Για τη λειτουργία του συστήματος θα χρειαστούν ένας Η/Υ για κάθε μαθητή και ένας Η/Υ που θα λειτουργεί σαν Server. Λογισμικά Εργαλεία (Software) Για τη λειτουργία του συστήματος χρειάζεται το λογισμικό AutoCAD 2006, το Windows NetMeeting και ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Outlook Express, Mozilla Thunderbird). 7. Ανάλυση Δραστηριοτήτων Δραστηριότητα 1: Αρχικές ρυθμίσεις για συνεργατική σχεδίαση α. Γενικά Εντολή εισαγωγής: Xternal Reference (Xref) Το AutoCAD δίνει τη δυνατότητα για την εισαγωγή στο σχέδιο και άλλων αρχείων σχεδίου. Έτσι υπάρχει η δυνατότητα να μπορούν διάφοροι σχεδιαστές να συνεργάζονται μεταξύ τους, αναλαμβάνοντας ένα τμήμα του σχεδίου ο καθένας. Το σχέδιο που έχει εισαχθεί και βρίσκεται στο σύνθετο σχέδιο, έχει την ιδιότητα να τροποποιείται ακολουθώντας τις αλλαγές που γίνονται στο πρωτότυπο σχέδιο. Η δραστηριότητα αφορά στην αρχική ρύθμιση των αρχείων των μελών της ομάδας, ώστε να μπορούν να συνεργάζονται δημιουργώντας ένα σύνθετο σχέδιο. β. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Ρόλος μελών κάθε ομάδας Εκπρόσωπος ομάδας Είναι ο μαθητής που έχει τη μεγαλύτερη ευχέρεια στο χειρισμό του AutoCAD. Στην παρούσα δραστηριότητα είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση των συνεργατικών δυνατοτήτων του λογισμικού και την ενημέρωση των συγκεντρωτικών σχεδίων της ομάδας. Μέλη ομάδας Στην παρούσα δραστηριότητα δημιουργούν προσωπικά αρχεία σχεδίου και εισάγουν σε αυτά το αρχείο master, προκειμένου να ενημερώνονται αυτόματα τα σχέδιά τους. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο καθηγητής κάνει μια εισαγωγή στη δραστηριότητα, αποσαφηνίζοντας τους διδακτικούς της στόχους και εξηγώντας το πρόβλημα. Δίνονται στους μαθητές
- 28. 28 προφορικές οδηγίες, στις οποίες αναλύεται ο ρόλος του κάθε μαθητή καθώς και ο γενικότερος σκοπός της δραστηριότητας. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Ο εκπρόσωπος της ομάδας δημιουργεί το master αρχείο που περιέχει αναφορές Xref στα σχέδια των υπόλοιπων μελών της ομάδας. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Βήμα 1ο : Σύνδεση αρχείων σχεδίου Εντολή εισαγωγής: Xternal Reference (Xref) Ο εκπρόσωπος της κάθε ομάδας δημιουργεί ένα νέο σχέδιο με όνομα π.χ. Ομάδα1- Master, εισάγει σε αυτό τα τρία σχέδια που έχουν δημιουργήσει τα μέλη της ομάδας του και στη συνέχεια κλειδώνει όλα τα Layers του Μaster και το αποθηκεύει. Κάθε φορά που οποιοδήποτε μέλος της ομάδας τροποποιεί το δικό του σχέδιο, οι αλλαγές ενημερώνουν το Master. Το κάθε μέλος της ομάδας εισάγει το Master στο δικό του σχέδιο, δημιουργεί δικά του Layers και σχεδιάζει σε αυτά. Όποτε χρειαστεί, οι μαθητές ενημερώνουν τα σχέδιά τους ενώ μπορούν να κάνουν το Master ορατό ή αόρατο κατά την κρίση τους. Μετά την ολοκλήρωση της σχεδίασης, αποθηκεύουν το αρχείο του ηλεκτρονικού σχεδίου με όνομα που περιέχει το όνομα της ομάδας στην οποία ανήκουν π.χ. Ομάδα1-Μελετητής1.dwg . Δραστηριότητα 2: Τοπογραφικό διάγραμμα α. Γενικά Η δραστηριότητα αφορά στη σχεδίαση τοπογραφικού διαγράμματος, στην εμβαδομέτρηση, τον υπολογισμό των στοιχείων δόμησης, τον καθορισμό της θέσης κτιρίου και τη διαστασιολόγηση του οικοπέδου. β. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Ρόλος μελών κάθε ομάδας Μαθητής Α: 1ος Μελετητής Είναι ο μαθητής που θα αναλάβει να σχεδιάσει το τοπογραφικό σχέδιο του οικοπέδου. Θα καθορίσει τη θέση του κτιρίου στο οικόπεδο που θα είναι σύμφωνη με τη νομοθεσία. Με βάση τη θέση του κτιρίου, μπορεί να διαμορφώσει τον
- 29. 29 περιβάλλοντα χώρο δημιουργώντας κατάλληλα Blocks σχεδίασης ή χρησιμοποιώντας Blocks που έχει δημιουργήσει ο 3ος Μελετητής. Μαθητής Β: 2ος Μελετητής Είναι ο μαθητής που θα σχεδιάσει την κάτοψη του κτιρίου. Όταν την ολοκληρώσει, θα την εισαγάγει στο τοπογραφικό σχέδιο της παρούσας δραστηριότητας. Μαθητής Γ: 3ος Μελετητής Είναι ο μαθητής που θα δημιουργήσει τα σχεδιαστικά Blocks. Δεν έχει κάποια ειδική αρμοδιότητα στην παρούσα δραστηριότητα εκτός αν του ζητηθεί να κατασκευάσει Blocks για τον 1ο Μελετητή. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο καθηγητής κάνει μια εισαγωγή στη δραστηριότητα, αποσαφηνίζοντας τους διδακτικούς της στόχους και εξηγώντας το πρόβλημα. Δίνονται στους μαθητές προφορικές οδηγίες, στις οποίες αναλύεται ο ρόλος του κάθε μαθητή καθώς και ο γενικότερος σκοπός της δραστηριότητας. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Ο 1ος Μελετητής πρέπει να εισαγάγει στο σχέδιό του την αεροφωτογραφία του οικισμού, να εντοπίσει το προς σχεδίαση οικόπεδο, να το σχεδιάσει, να καθορίσει τη θέση του κτιρίου, να υπολογίσει τα στοιχεία δόμησης και να το διαστασιολογήσει. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Βήμα 1ο : Σχεδίαση και επιμέτρηση οικοπέδου με χρήση ψηφιακής εικόνας. Εντολές εισαγωγής: Raster Image, Image Manager Εντολές επιμέτρησης: AREA, PROPERTIES, LIST Εντολές διαχείρισης αρχείων: OPEN, SAVE AS Το AutoCAD δίνει τη δυνατότητα για την εισαγωγή στο σχέδιο διαφόρων αντικειμένων, μεταξύ των οποίων και ψηφιακών εικόνων. Ο μαθητής εισαγάγει την αεροφωτογραφία του οικισμού με χρήση της εντολής Raster Image, όπως φαίνεται στην εικόνα 2-4. Εφαρμόζοντας όσα περιγράφονται στην ίδια ενότητα, σχεδιάζει τα όρια του οικοπέδου και στη συνέχεια με χρήση της εντολής SCALE (Reference) αλλάζει τις συνολικές διαστάσεις του οικοπέδου έτσι ώστε η μετρημένη διάσταση του οικοπέδου να είναι 121 μέτρα, όση μετρήθηκε και από την αεροφωτογραφία.
- 30. 30 Εικόνα 2- 4 Στη συνέχεια διερευνά τον Image Manager και «διαγράφει» την αεροφωτογραφία, όπως φαίνεται στην εικόνα 2-5. Εικόνα 2- 5 Το τελικό αποτέλεσμα φαίνεται στην εικόνα 2-6. Στην ίδια εικόνα φαίνεται ο τρόπος εμβαδομέτρησης με χρήση της εντολής PROPERTIES
- 31. 31 Εικόνα 2- 6 Βήμα 2ο : Σχεδίαση και αναγραφή στοιχείων τοπογραφικού διαγράμματος Χρήση εντολών σχεδίασης: LINE, POLYLINE Χρήση εντολών εισαγωγής κειμένου: MTEXT Χρήση εντολών διαμόρφωσης: OFFSET, MOVE, COPY, TRIM, EXTEND Χρήση εντολών διαστασιολόγησης: LINEAR DIMENSION, ALIGNED DIMENSION Μία ενδεικτική πορεία της σχεδίασης είναι αυτή που φαίνεται στην εικόνα 2-7 και περιγράφεται από τις παρακάτω ενέργειες. 1: Σχεδίαση των ορίων του οικοπέδου. 2: Σχεδίαση του περιγράμματος του κτιρίου σε θέση της επιλογής του. Η θέση του κτιρίου, που μπορεί αργότερα να τροποποιηθεί, καθορίζει το σημείο εισαγωγής του σχεδίου της κάτοψης από τον «Μαθητή Β» 3: Αναγραφή των κειμένων, συμπλήρωση του εμβαδού του οικοπέδου και υπολογισμός των στοιχείων δόμησης. 4: Σχεδίαση της παράλληλης στα όρια του οικοπέδου διακεκομμένης γραμμής που βρίσκεται σε απόσταση «Δ». 5: Αναγραφή των γραμμάτων που αντιστοιχούν στις γωνίες του πολυγώνου που περιγράφει το οικόπεδο. 6: Ρύθμιση της κλίμακας διαστάσεων και διαστασιολόγηση του οικοπέδου. 7: Έλεγχος της θέσης τοποθέτησης του κτιρίου μετά την εισαγωγή του σχεδίου της κάτοψης από τον «Μαθητή Β».
- 32. 32 Εικόνα 2- 7 Στάδιο 4ο : Αξιολόγηση Όταν οι μαθητές τελειώσουν τη σχεδίαση, απομακρύνουν από τα σχέδιά τους τα αρχεία που έχουν εισάγει με την εντολή Xref στη Δραστηριότητα 1. Η αξιολόγηση των μαθητών θα γίνει με τη μέθοδο portfolio. Τα αρχεία σχεδίου που δημιουργούν θα αποθηκευτούν σε φάκελο και θα υπάρχει η δυνατότητα για αναθεώρησή τους οποιαδήποτε στιγμή. Δραστηριότητα 3: Αρχιτεκτονική σχεδίαση – Κάτοψη κατοικίας. α. Γενικά Η δραστηριότητα αφορά στη σχεδίαση και διαστασιολόγηση, κάτοψης κατοικίας διαστάσεων 15 Χ 8 μέτρων. β. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Ρόλος μελών κάθε ομάδας Μαθητής Α: 1ος Μελετητής Στην παρούσα δραστηριότητα δεν έχει κάποιον ειδικό ρόλο. Μαθητής Β: 2ος Μελετητής Είναι ο μαθητής που θα σχεδιάσει την κάτοψη του κτιρίου. Όταν την ολοκληρώσει, θα την εισαγάγει στο τοπογραφικό σχέδιο. Μπορεί να χρησιμοποιήσει Blocks που έχει κατασκευάσει ο 3ος Μελετητής.
- 33. 33 Μαθητής Γ: 3ος Μελετητής Στην παρούσα δραστηριότητα δεν έχει κάποιον ειδικό ρόλο. Αν του ζητηθεί θα κατασκευάσει Blocks για τον 2ο Μελετητή. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο καθηγητής κάνει μια εισαγωγή στη δραστηριότητα, αποσαφηνίζοντας τους διδακτικούς της στόχους και εξηγώντας το πρόβλημα. Δίνονται στους μαθητές προφορικές οδηγίες, στις οποίες αναλύεται ο ρόλος του κάθε μαθητή καθώς και ο γενικότερος σκοπός της δραστηριότητας. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Ο 2ος Μελετητής θα σχεδιάσει μία κάτοψη διαστάσεων 15 Χ 8 μέτρων. Σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή μπορεί να την τοποθετήσει στο τοπογραφικό σχέδιο, όπως έχει περιγραφεί στην πρώτη δραστηριότητα και να συνεχίσει τη σχεδίαση. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Χρήση εντολών σχεδίασης: LINE, RECTANGLE Χρήση εντολών διαμόρφωσης: OFFSET, TRIM, EXTEND Χρήση εντολών διαστασιολόγησης: LINEAR DIMENSION Χρήση εντολών διαχείρισης αρχείων: OPEN, SAVE AS Ο μαθητής κάνει χρήση των εντολών σχεδίασης και τροποποίησης που έχουν περιγραφεί σε προηγούμενες ενότητες και σχεδιάζει μία κάτοψη κατοικίας που περιγράφεται από ένα παραλληλόγραμμο διαστάσεων 15 Χ 8 μέτρων, όπως φαίνεται ενδεικτικά στην εικόνα 2-10. Η κάτοψη θα πρέπει να τοποθετηθεί στο τοπογραφικό σχέδιο, στο σημείο που έχει προδιαγράψει ο 1ος Μελετητής. Εικόνα 2- 8
- 34. 34 Το σχέδιο της κάτοψης πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω: 1. Εξωτερική τοιχοποιία πάχους 25 εκ. σε κατάλληλο layer σχεδίασης. 2. Εσωτερική τοιχοποιία πάχους 10 εκ. σε κατάλληλο layer σχεδίασης. 3. Πόρτες και παράθυρα, σε μορφή Block, σε κατάλληλο layer σχεδίασης. 4. Εσωτερικές και εξωτερικές διαστάσεις, σε κατάλληλο μέγεθος και layer σχεδίασης. 5. Ονόματα χώρων της κατοικίας, σε κατάλληλο μέγεθος και layer σχεδίασης. Η εσωτερική διαρρύθμιση της κατοικίας μπορεί να αποφασιστεί αποκλειστικά από το σχεδιαστή της ή από την ομάδα. Στάδιο 4ο : Αξιολόγηση Όταν οι μαθητές τελειώσουν τη σχεδίαση, απομακρύνουν από τα σχέδιά τους τα αρχεία που έχουν εισάγει με την εντολή Xref στη Δραστηριότητα 1. Η αξιολόγηση των μαθητών θα γίνει με τη μέθοδο portfolio. Τα αρχεία σχεδίου που δημιουργούν θα αποθηκευτούν σε φάκελο και θα υπάρχει η δυνατότητα για αναθεώρησή τους οποιαδήποτε στιγμή. Δραστηριότητα 4: Διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων κατοικίας. α. Γενικά Η δραστηριότητα αφορά στη σχεδίαση επίπλων, τη δημιουργία και την εισαγωγή σχεδιαστικών Blocks προκειμένου να συμπληρωθεί η κάτοψη της κατοικίας με τα απαραίτητα έπιπλα. β. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Ρόλος μελών κάθε ομάδας Μαθητής Α: 1ος Μελετητής Στην παρούσα δραστηριότητα δεν έχει κάποιον ειδικό ρόλο. Μπορεί όμως να ζητήσει τη δημιουργία σχεδιαστικών Blocks εξωτερικού χώρου από τον 3ο Μελετητή. Μαθητής Β: 2ος Μελετητής Στην παρούσα δραστηριότητα δεν έχει κάποιον ειδικό ρόλο. Μπορεί όμως να ζητήσει τη δημιουργία σχεδιαστικών Blocks χώρου από τον 3ο Μελετητή.
- 35. 35 Μαθητής Γ: 3ος Μελετητής Είναι ο μαθητής που θα σχεδιάσει τα Blocks των επίπλων. Στη συνέχεια θα τα εισάγει στην κάτοψη που σχεδιάζει ο 2ο Μελετητής. Αν του ζητηθεί θα κατασκευάσει Blocks για τον 1ο και 2ο Μελετητή. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο καθηγητής κάνει μια εισαγωγή στη δραστηριότητα, αποσαφηνίζοντας τους διδακτικούς της στόχους και εξηγώντας το πρόβλημα. Δίνονται στους μαθητές προφορικές οδηγίες, στις οποίες αναλύεται ο ρόλος του κάθε μαθητή καθώς και ο γενικότερος σκοπός της δραστηριότητας. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Ο 3ος Μελετητής θα σχεδιάσει και θα εισάγει στην κάτοψη Blocks επίπλων. Αν το επιθυμεί, μπορεί να αναζητήσει έτοιμα Blocks επίπλων μέσω του διαδικτύου που θα τα προσαρμόσει κατάλληλα. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Χρήση εντολών σχεδίασης: LINE, RECTANGLE, MakeBlock Χρήση εντολών διαμόρφωσης: OFFSET, TRIM, EXTEND Χρήση εντολής εισαγωγής: InsertBlock Χρήση εντολών διαχείρισης αρχείων: OPEN, SAVE AS Ο μαθητής κάνει χρήση των εντολών σχεδίασης, τροποποίησης, δημιουργίας και εισαγωγής Blocks, που έχουν περιγραφεί σε προηγούμενες ενότητες για να σχεδιάσει τα κατάλληλα έπιπλα. Αν το επιθυμεί, μπορεί να αναζητήσει έτοιμα Blocks επίπλων είτε μέσω του διαδικτύου, που θα τα προσαρμόσει κατάλληλα, είτε από αυτά που βρίσκονται στο φάκελο παραδειγμάτων (Sample) του AutoCAD, όπως φαίνονται στην εικόνα 2-11 Ενδεικτικά έπιπλα φαίνονται στις εικόνες 2-12 και 2-13. Τα έπιπλα θα πρέπει να τοποθετηθούν στην κάτοψη που σχεδιάζει ο 2ος Μελετητής. Στάδιο 4ο : Αξιολόγηση Όταν οι μαθητές τελειώσουν τη σχεδίαση απομακρύνουν από τα σχέδιά τους τα αρχεία που έχουν εισάγει με την εντολή Xref στη Δραστηριότητα 1. Η αξιολόγηση των μαθητών θα γίνει με τη μέθοδο portfolio. Τα αρχεία σχεδίου που δημιουργούν θα αποθηκευτούν σε φάκελο και θα υπάρχει η δυνατότητα για αναθεώρησή τους οποιαδήποτε στιγμή.
- 36. 36 Εικόνα 2- 9 Εικόνα 2- 10 Εικόνα 2- 11
- 37. Κεφάλαιο 3: Από το AutoCAD στο GIS -Αξιοποίηση του Quantum GIS για Ψηφιακή χαρτογραφία Περιγραφή Εκπαιδευτικού Σεναρίου Τουριστικό γραφείο με έδρα την Ερμούπολη της Σύρου ενδιαφέρεται για την αγορά ψηφιακών χαρτών των νησιών των Κυκλάδων με στόχο την ένταξη αυτών στην επίσημη ιστοσελίδα του γραφείου. Στόχος του γραφείου είναι η διαμόρφωση διαδραστικής εφαρμογής για την εξυπηρέτηση των πελατών του γραφείου που σχεδιάζουν διακοπές σε κάποιο από τα νησιά. Η τεχνική εταιρία αναλαμβάνει την κατασκευή των χαρτών ξεκινώντας από το νησί Άνω Κουφονήσι. Ο επικεφαλής μηχανικός αναλαμβάνει το συντονισμό των εργασιών. Για την υλοποίηση του σεναρίου κρίνεται απαραίτητη η χρήση της τεχνολογίας των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS). Διατίθεται το λογισμικό ανοικτού κώδικα Quantum GIS και αναλογικός χάρτης του νησιού Άνω Κουφονήσι που απεικονίζει τα σημεία ενδιαφέροντος του νησιού. Περιγραφή Δραστηριοτήτων Το εκπαιδευτικό σενάριο αποτελείται από έξι δραστηριότητες, οι οποίες παρουσιάζονται στη συνέχεια και αναλύονται στις επόμενες ενότητες. Η πρώτη δραστηριότητα σχετίζεται με την προετοιμασία για την υλοποίηση του σεναρίου, δηλαδή την εγκατάσταση του απαραίτητου λογισμικού και την κατανομή των εργασιών. Οι δραστηριότητες εκτελούνται διαδοχικά, ενώ μέρος αυτών μπορεί να υλοποιηθεί παράλληλα. Οι δραστηριότητες που πρόκειται να υλοποιηθούν παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Δραστηριότητες Περιγραφή 1 Εγκατάσταση λογισμικού QGIS και των απαραίτητων plugins - Αρχικές ρυθμίσεις 2 Εισαγωγή χαρτογραφικού υποβάθρου, προσδιορισμός των θεματικών επιπέδων και ψηφιοποίηση χάρτη. 3 Εφαρμογή Τοπολογικών Κανόνων, έλεγχος και διόρθωση τοπολογικών σφαλμάτων 4 Καθορισμός Χαρτογραφικής Σύνθεσης Εκτύπωσης και Εισαγωγή Χαρτογραφικού Συμβολισμού 5 Ονοματολογία και Διαμόρφωση Υπομνήματος Χάρτη 6 Εισαγωγή Στοιχείων, Διαμόρφωση Πλαισίου και Εκτύπωση Ψηφιακού Χάρτη Πίνακας 1: Συνοπτική παρουσίαση των δραστηριοτήτων του σεναρίου
- 38. 38 Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριοτήτων Δραστηριότητα 1: Εγκατάσταση λογισμικού QGIS και των απαραίτητων plugins - Αρχικές ρυθμίσεις α. Διδακτικοί Στόχοι Η Δραστηριότητα 1 έχει σα στόχο οι μαθητές να ρυθμίσουν όλες εκείνες τις απαραίτητες παραμέτρους για τη μετέπειτα υλοποίηση του σεναρίου. Ο κύριος στόχος της δραστηριότητας είναι η εγκατάσταση των απαραίτητων λογισμικών. Οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με τα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια, καθώς επίσης θα ανακαλύψουν και θα εξοικειωθούν με το περιβάλλον εργασίας και τα εργαλεία που διαθέτει το κάθε λογισμικό. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να γνωρίζουν το σενάριο και τις απαιτήσεις του να διακρίνουν ποια λογισμικά θα χρησιμοποιήσουν για κάθε δραστηριότητα να εγκαθιστούν το ανοιχτό λογισμικό Quantum GIS και τα απαραίτητα plugins να αξιοποιούν τις βασικές δυνατότητες του Quantum GIS β. Γενικά Τα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση του σεναρίου είναι το AutoCad για την ψηφιοποίηση του χάρτη και το Quantum GIS (QGIS) τόσο για την ψηφιοποίηση όσο και για τις υπόλοιπες δραστηριότητες. Το Quantum GIS είναι ένα ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS), για την επεξεργασία, ανάλυση, απεικόνιση, ανάλυση και σύνθεση ψηφιακών χαρτών. Μπορεί να εκτελεστεί σε Linux, Unix, Mac OSX, και Windows. Υποστηρίζει πολλαπλά διανυσματικά, εικονιστικά πρότυπα αρχείων, πολλαπλούς τύπους βάσεων δεδομένων και αντίστοιχη λειτουργικότητα γι αυτά (Πηγή http://live.osgeo.org/el/overview/qgis_overview.html). Διαθέτει πολλά πρόσθετα εργαλεία (plugins), προσδίδοντας επιπλέον λειτουργίες. Υποστηρίζει την ελληνική γλώσσα τόσο στα μενού του όσο και στα ονόματα των αρχείων που αναγνωρίζει. Το QGIS στηρίζεται κυρίως στην εργασία εθελοντών προγραμματιστών, οι οποίοι διαρκώς βελτιώνουν το λογισμικό και χρησιμοποιείται σε πολλές Υπηρεσίες, στην Ελλάδα και διεθνώς. γ. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία Γραμμή Μενού: Πρόσθετα Διαχείριση κι Εγκατάσταση Προσθέτων
- 39. 39 Βήματα Λήψη του λογισμικού QGIS. Εγκατάσταση Λογισμικού Quantum GIS Εγκατάσταση Plug-ins στο Quantum GIS Πραγματοποιείται λήψη του λογισμικού από το επίσημο site του QGIS. Στη συνέχεια γίνεται εγκατάσταση του λογισμικού και όλων τα απαραίτητων προσθέτων (plugins) που θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για την υλοποίηση του σεναρίου. Εικόνα 3- 1: Απεικόνιση δεδομένων στο Quantum GIS Πηγή: http://live.osgeo.org/el/overview/qgis_overview.html Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο εκπρόσωπος της ομάδας παρουσιάζει τη δραστηριότητα στα μέλη. Περιγράφει, εξηγεί και αναλύει το σενάριο στην ομάδα. Δίνει στην ομάδα οδηγίες και λύνει τυχόν απορίες. Επιπλέον παρουσιάζει στα μέλη της ομάδας τα λογισμικά και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση του σεναρίου. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Ο εκπρόσωπος της ομάδας κάνει μία εισαγωγή στις δυνατότητες και τα εργαλεία του AutoCad και του QGIS και εξηγεί στα μέλη της ομάδας ποιες από τις δραστηριότητες θα υλοποιηθούν στο AutoCad και ποιες στο QGIS και γιατί. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Βήμα 1ο : Εγκατάσταση του Quantum GIS Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες κι επιλέγεται ο εκπρόσωπος της κάθε ομάδας. Ο εκπρόσωπος της ομάδας καθοδηγεί τα μέλη της ομάδας στη λήψη του λογισμικού
- 40. 40 μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του QGIS. Στη συνέχεια, προχωράει στην εγκατάσταση του λογισμικού βήμα βήμα παράλληλα με τα μέλη της ομάδας. Αφού ολοκληρωθεί η εγκατάσταση του λογισμικού, ο εκπρόσωπος και τα μέλη της ομάδας ανοίγουν το QGIS Desktop κι έπειτα σύμφωνα ξανά με τις οδηγίες του εκπροσώπου εγκαθιστούν όλοι τα plugins που απαιτούνται για τη υλοποίηση του σεναρίου. Από τη Γραμμή Μενού: Πρόσθετα Διαχείριση και Εγκατάσταση Προσθέτων, πραγματοποιείται η εγκατάσταση των plugins: Εικόνα 3- 2: Εργαλείο Διαχείρισης και Εγκατάστασης Προσθέτων OpenLayers Plugin. Πρόκειται για το plugin που είναι υπεύθυνο για την εισαγωγή των χαρτογραφικών υποβάθρων στο project. Εικόνα 3- 3: Εγκατάσταση του «OpenLayers Plugin» Genetic Line Simplifier. Πρόκειται για το plugin που θα χρησιμοποιηθεί για την απλοποίηση των γραμμικών οντοτήτων. Εικόνα 3- 4: Εγκατάσταση του Plugin «Genetic Line Simplifier»
- 41. 41 EasyCustomLabeling. Αποτελεί το plugin που θα χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή και επεξεργασία των ετικετών – τοπωνυμίων στο χάρτη. Εικόνα 3- 5: Εγκατάσταση του Plugin «EasyCustomLabeling» Έλεγχος Τοπολογίας (Topology Checker). Θα χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των τοπολογικών κανόνων και την εφαρμογή των διορθώσεων των σφαλμάτων. Εικόνα 3- 6: Εγκατάσταση του Plugin «Έλεγχος Τοπολογίας» Από τη Γραμμή Μενού: Ρυθμίσεις Επιλογές, ανοίγει το παράθυρο των επιλογών. Τα μέλη της ομάδας μεταβαίνουν στην καρτέλα «Ψηφιοποίηση» και ενεργοποιούν την επιλογή «Open snapping options in a dock window». Στη συνέχεια πρέπει να γίνει επανεκκίνηση του λογισμικού. Εικόνα 3- 7: Μετάβαση στο παράθυρο των επιλογών
- 42. 42 Εικόνα 3- 8: Ενεργοποίηση της επιλογής της αρπαγής Εικόνα 3- 9: Εισαγωγή παραθύρου «Επίπεδα» και «Snapping and Digitizing Options» Στη συνέχεια, από τη Γραμμή Μενού: Εμφάνιση Πίνακες, επιλέγουμε τα παράθυρα που επιθυμούμε να εμφανίζονται στην κεντρική οθόνη του QGIS. Αυτά είναι: Επίπεδα Snapping and Digitizing Options Βήμα 2ο : Επίδειξη των λειτουργιών και των δυνατοτήτων του Quantum GIS Ο εκπρόσωπος της ομάδας παρουσιάζει το λογισμικό Quantum GIS. Το λογισμικό διαθέτει πλήθος εργαλείων, μερικά εκ των οποίων θα συναντήσουμε στη συνέχεια. Μία τυπική οθόνη του προγράμματος παρουσιάζεται στην παρακάτω Εικόνα 3-10
- 43. 43 Η οθόνη του Quantum GIS χωρίζεται σε πέντε μέρη: Εικόνα 3- 10: Βασική οθόνη του Quantum GIS 1. Menu Bar. Η γραμμή μενού προσφέρει πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα εργαλείων του QGIS χρησιμοποιώντας ένα κεντρικό μενού ιεράρχησης. 2. Tool Bar. Η γραμμή εργαλείων προσφέρει πρόσβαση στις περισσότερες λειτουργίες της γραμμής μενού, με επιπλέον εργαλεία για αλληλεπίδραση με το χάρτη. Κάθε γραμμή εργαλείων διαθέτει αναδυόμενη βοήθεια. 3. Map Legend. Η περιοχή του υπομνήματος του χάρτη ταξινομεί όλα τα θεματικά επίπεδα του project. Το checkbox κάθε θεματικού επιπέδου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εμφάνιση ή την απόκρυψη του επιπέδου. Η γραμμή εργαλείων του υπομνήματος επιτρέπει την προσθήκη ομάδων, τη διαχείριση της ορατότητας όλων των επιπέδων ή τη διαχείριση προκαθορισμένων συνδυασμών επιπέδων, την εφαρμογή φίλτρου με βάση το περιεχόμενο του χάρτη και την απομάκρυνση επιπέδων ή ομάδων. 4. Map View. Πρόκειται για την κεντρική οθόνη του Quantum GIS. Εδώ παρουσιάζονται οι χάρτες. Ο χάρτης που εμφανίζεται σε αυτό το παράθυρο καθορίζεται από τα raster και vector θεματικά επίπεδα που εισάγονται στο υπόμνημα χάρτη. Η κεντρική οθόνη και το υπόμνημα συνδέονται στενά μεταξύ τους. Οι χάρτες στην κεντρική οθόνη σχετίζονται με τις αλλαγές που εφαρμόζονται στο υπόμνημα. 5. Status Bar. Η γραμμή κατάστασης εμφανίζει την τρέχουσα θέση στις συντεταγμένες του χάρτη, καθώς ο δείκτης του ποντικιού μετακινείται κατά μήκος του χάρτη. (Πηγή: http://docs.qgis.org/2.6/en/docs/user_manual/)
- 44. 44 Όλα τα παραπάνω είναι παραμετροποιήσιμα και η θέση τους εξαρτάται από τις επιλογές του χρήστη. Σύστημα εντολών του Quantum GIS Οι εργασίες σχεδίασης πραγματοποιούνται ύστερα από την εκτέλεση εντολών που δίνονται στο λογισμικό μέσω: των εικονιδίων που αντιστοιχούν σε κάθε εντολή. του πτυσσόμενου μενού (pull down menu) επιλέγοντας την ενότητα εντολών κι έπειτα την εντολή. Λειτουργίες προγράμματος Οι βασικές λειτουργίες του προγράμματος αντιστοιχούν σε μια σειρά εντολών που σχετίζονται με την εισαγωγή, επεξεργασία, απόδοση, ανάλυση και αποθήκευση χωρικών δεδομένων. Τα χωρικά δεδομένα χωρίζονται σε επίπεδα σχεδίασης (Layers). Για την καλύτερη εσωτερική οργάνωση του σχεδίου συνήθως μία ενότητα ομοειδών στοιχείων, όπως είναι τα είδη γραμμών και τα πάχη τους, τοποθετούνται στο ίδιο επίπεδο σχεδίασης (Layer). Όταν τοποθετηθούν όλα τα επίπεδα σχεδίασης, το ένα πάνω στο άλλο, δημιουργείται το ολοκληρωμένο σχέδιο. Υπάρχουν εντολές για τη δημιουργία και τη διαχείριση των επιπέδων σχεδίασης (Layers). Ορισμένες από τις λειτουργίες αναφέρονται ενδεικτικά στη συνέχεια. Βασικές GIS λειτουργίες Επεξεργασία Διανυσματικών Δεδομένων Επεξεργασία raster Δεδομένων Απεικόνιση, ανάλυση, επεξεργασία, διαχείριση και εξαγωγή χωρικών δεδομένων Υπολογισμός μηκών και στατιστικών Γεωαναφορά εικόνων, αεροφωτογραφιών, σκαναρισμένων χαρτών Ψηφιοποίηση Χωρικών δεδομένων Ενδιάμεσες GIS λειτουργίες Εφαρμογή ένωσης πινάκων Εφαρμογή χωρικών ενώσεων Επεξεργασία κορυφών πολυγώνων Εφαρμογή χωρικών ερωτημάτων Δημιουργία heatmaps
- 45. 45 Προχωρημένες GIS λειτουργίες Μέθοδος εγγύτερου γείτονα Δειγματοληψία raster δεδομένων με χρήση σημείων ή πολυγώνων Γραμμική παρεμβολή μεταξύ σημειακών δεδομένων (Πηγή: http://www.qgistutorials.com/en/) Δραστηριότητα 2: Εισαγωγή χαρτογραφικού υποβάθρου, προσδιορισμός θεματικών επιπέδων και ψηφιοποίηση χάρτη. α. Διδακτικοί Στόχοι Ο γενικός στόχος της Δραστηριότητας 2 είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τη διαδικασία της ψηφιοποίησης μιας αεροφωτογραφίας. Οι μαθητές θα είναι σε θέση να επιλέγουν τις οντότητες που θα ψηφιοποιήσουν με κριτήριο τη χρήση που προορίζεται ο χάρτης. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να διακρίνουν τα δεδομένα της αεροφωτογραφίας και να τα κατανέμουν σε θεματικά επίπεδα να εισάγουν και να ψηφιοποιούν αεροφωτογραφίες τόσο στο AutoCad όσο και στο QGIS να εισάγουν ψηφιοποιημένα σχέδια του AutoCad στο Quantum GIS να ψηφιοποιούν τα δεδομένα του χάρτη β. Γενικά Η ομάδα αναλαμβάνει την ψηφιοποίηση του χάρτη. Η ψηφιοποίηση θα γίνει τόσο στο AutoCad όσο και στο Quantum GIS σύμφωνα με τις οδηγίες του εκπροσώπου της ομάδας. Η ομάδα σε συνεργασία θα επιλέξει τις κατηγορίες αντικειμένων που πρόκειται να ψηφιοποιήσει για να εντάξει στον τελικό χάρτη. Έπειτα θα εισαχθεί το ψηφιοποιημένο σχέδιο του AutoCad στο Quantum GIS όπου θα υλοποιηθούν οι υπόλοιπες εργασίες, οι οποίες δε μπορούν να υλοποιηθούν στο AutoCad. Θα εισαχθεί το dxf αρχείο, θα αποθηκευτεί ως shapefile και θα συγκριθούν τα ψηφιοποιημένα σχέδια που προέκυψαν από τα δύο λογισμικά. Τέλος, θα πραγματοποιηθεί επεξεργασία των ψηφιοποιημένων οντοτήτων και θα διορθωθούν τυχόν λάθη. Για την υλοποίηση του σεναρίου, οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν το ψηφιοποιημένο σχέδιο που δημιούργησαν στο QGIS. γ. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία @Web OpenLayers Plugin OpenStreetMap OpenStreetMap
- 46. 46 Εικονίδιο «Νέο Επίπεδο Shapefile» για δημιουργία νέου θεματικού επιπέδου Εικονίδιο «Εναλλαγή Επεξεργασίας» για ενεργοποίηση της επεξεργασίας του σχήματος Εικονίδιο «Εργαλείο Κόμβου» για των κορυφών του σχήματος Εικονίδιο «Προσθήκη Διανυσματικού Επιπέδου» Βήματα Προσδιορισμός των θεματικών επιπέδων που θα απεικονιστούν στον τελικό χάρτη Ορισμός συστήματος συντεταγμένων στο AutoCad Υλοποίηση θεματικών επιπέδων και Ψηφιοποίηση αεροφωτογραφίας Αποθήκευση σχεδίου AutoCad ως dxf Ορισμός συστήματος συντεταγμένων στο QGIS Εισαγωγή του OpenStreetMap layer. Στο στάδιο αυτό εισάγεται το χαρτογραφικό υπόβαθρο του Open Street Maps στο project. Υλοποίηση θεματικών επιπέδων και Ψηφιοποίηση χάρτη Διόρθωση των διανυσματικών δεδομένων εφόσον χρειάζεται. Στο στάδιο αυτό δημιουργούνται νέα θεματικά επίπεδα και διορθώνονται τα ήδη υπάρχοντα που προέκυψαν από την ψηφιοποίηση στο AutoCad. Άνοιγμα του dxf στο περιβάλλον του QGIS. Εισάγεται το dxf αρχείο που προέκυψε από την ψηφιοποίηση στο AutoCad και στη συνέχεια με δεξί κλικ στο επίπεδο και μετάβαση στο παράθυρο αποθήκευσης, αποθηκεύεται ως αρχείο shapefile. Πραγματοποιείται σύγκριση των ψηφιοποιημένων σχεδίων που προέκυψαν από τα δύο λογισμικά. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Αρχικά ο εκπρόσωπος της ομάδας σε συνεργασία με τα μέλη επιλέγουν τα δεδομένα που πρόκειται να ψηφιοποιήσουν. Τα δεδομένα αυτά διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: Σημειακές Γραμμικές Επιφανειακές Το βασικό κριτήριο επιλογής των δεδομένων που θα απεικονιστούν στο χάρτη είναι το είδος του τελικού χάρτη που επιθυμεί να κατασκευάσει η εταιρία και ο σκοπός που θα εξυπηρετεί. Στην προκειμένη περίπτωση, στόχος είναι η σύνθεση χάρτη τουριστικού ενδιαφέροντος. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό σα δεδομένο, η ομάδα θα
- 47. 47 επιλέξει να ψηφιοποιήσει τα αντίστοιχα δεδομένα. Αυτά μπορεί να είναι, μεταξύ άλλων, η ακτογραμμή, το οδικό δίκτυο, ποτάμια, εκκλησίες κ.ά. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Πριν ξεκινήσει η διαδικασία της ψηφιοποίησης, είναι απαραίτητο να οριστεί το σύστημα αναφοράς και να εισαχθεί η αεροφωτογραφία του νησιού στο AutoCad, επάνω στην οποία θα στηριχθεί η διαδικασία της ψηφιοποίησης. Αφότου εισαχθεί η αεροφωτογραφία και εντοπιστεί το νησί, η ομάδα είναι έτοιμη να ξεκινήσει την ψηφιοποίηση των επιθυμητών δεδομένων. Για κάθε κατηγορία δεδομένων, η ομάδα δημιουργεί ένα νέο θεματικό επίπεδο, επιλέγοντας τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά που θα αποδώσει σε κάθε κατηγορία. Ο εκπρόσωπος της ομάδας αναθέτει σε κάθε μέλος από μία κατηγορία δεδομένων για να ψηφιοποιήσει στη συνέχεια. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Σύμφωνα με τις υποδείξεις του εκπροσώπου, τα μέλη της ομάδας αρχίζουν στο AutoCad την ψηφιοποίηση των αντικειμένων που τους έχουν ανατεθεί. Μετά την ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης, εξάγουν το σχέδιο σε μορφή dxf. Έπειτα όλα τα μέλη της ομάδας ανοίγουν το QGIS και ακολουθούν την ίδια διαδικασία της ψηφιοποίησης, αφού αρχικά έχει οριστεί το σύστημα συντεταγμένων. Στη συνέχεια, ακολουθούν την ίδια διαδικασία στο λογισμικό του QGIS. Εισάγουν το υπόβαθρο του OpenStreetMap χρησιμοποιώντας το OpenLayers Plugin, δημιουργούν τα θεματικά επίπεδα που επέλεξαν κι έπειτα τα ψηφιοποιούν. Έπειτα, διορθώνουν τυχόν ατέλειες ή λάθη που έγιναν κατά την ψηφιοποίηση. Επεξεργάζονται τις κορυφές των οντοτήτων, τις μετακινούν όπου και εφόσον χρειάζεται και με τη βοήθεια του εργαλείου snapping and digitizing options, χρησιμοποιούν τις δυνατότητες της αρπαγής για να μην υπάρχουν κενά κατά την ψηφιοποίηση. Στη συνέχεια, εισάγουν και αποθηκεύουν τα dxf που προέκυψαν από το Autocad ως shapefiles και συγκρίνουν τα αποτελέσματα της ψηφιοποίησης από τα δύο λογισμικά. Εικόνα 3- 11: Εισαγωγή χάρτη του OpenStreetMap
- 48. 48 Εικόνα 3- 12: Κεντρική οθόνη του QGIS έπειτα από εισαγωγή του χαρτογραφικού υποβάθρου OpenStreetMap Εικόνα 3- 13: Εστίαση στο νησί Άνω Κουφονήσι Εικόνα 3- 14: Εικονίδια Εστίασης
- 49. 49 Εικόνα 3- 15: Εικονίδια Δημιουργίας και Προσθήκης Επιπέδων Εικόνα 3- 16: Δημιουργία Επιπέδου shapefile Εικόνα 3- 17: Δημιουργία της σημειακής οντότητας «Οικισμοί» Εικόνα 3- 18: Αποθήκευση του shapefile των Οικισμών Εικόνα 3- 19: Δημιουργία της γραμμικής οντότητας «Δρόμοι»
- 50. 50 Εικόνα 3- 20: Αποθήκευση του shapefile των Δρόμων Εικόνα 3- 21: Δημιουργία της επιφανειακής οντότητας «Ακτογραμμή» Εικόνα 3- 22: Αποθήκευση του shapefile της ακτογραμμής
- 51. 51 Αφότου δημιουργηθούν τα θεματικά επίπεδα κι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της ψηφιοποίησης, τα μέλη της ομάδας τα μετακινούν μέσα στο Παράθυρο Επιπέδων έτσι ώστε να ακολουθείται η παρακάτω ιεραρχία των δεδομένων: Σημειακά Γραμμικά Επιφανειακά Εικόνα 3- 23: Τα Θεματικά Επίπεδα στο παράθυρο των Επιπέδων με τη σειρά που δημιουργήθηκαν Εικόνα 3- 24: Τα Θεματικά Επίπεδα στο παράθυρο των Επιπέδων έπειτα από αναδιάταξη Στη συνέχεια πραγματοποιείται επεξεργασία των οντοτήτων. Ανοίγοντας το παράθυρο των ιδιοτήτων για κάθε θεματικό επίπεδο ξεχωριστά, τα μέλη της ομάδας μπορούν να τροποποιήσουν τα χρώμα, το μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά των οντοτήτων. Εικόνα 3- 25: Μετάβαση στο παράθυρο των ιδιοτήτων ενός θεματικού επιπέδου
- 52. 52 Εικόνα 3- 26: Επεξεργασία του στυλ των σημειακών οντοτήτων Εικόνα 3- 27: Αλλαγή της απόχρωσης των συμβόλων Εικόνα 3- 28: Επεξεργασία του στυλ των γραμμικών οντοτήτων
- 53. 53 Εικόνα 3- 29: Επεξεργασία του στυλ των επιφανειακών οντοτήτων Τα εικονίδια επεξεργασίας των οντοτήτων που παρουσιάζονται στη συνέχεια, θα χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία των θεματικών επιπέδων σε κάθε στάδιο που απαιτείται επεξεργασία. Στο τρέχον στάδιο θα χρησιμοποιηθούν για τη μετακίνηση των κορυφών των οντοτήτων όπου απαιτείται. Εικόνα 3- 30: Εικονίδια επεξεργασίας των σημειακών οντοτήτων Εικόνα 3- 31: Εικονίδια επεξεργασίας των γραμμικών οντοτήτων Εικόνα 3- 32: Εικονίδια επεξεργασίας των επιφανειακών οντοτήτων Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των κορυφών των οντοτήτων, δίνεται η δυνατότητα αρπαγής των κορυφών ώστε να αποφευχθούν τυχόν κενά ανάμεσα σε γραμμικές ή επιφανειακές οντότητες. Εικόνα 3- 33: Παράθυρο επιλογών αρπαγής και ψηφιοποίησης
- 54. 54 Για την ψηφιοποίηση των οντοτήτων, μπορεί να αλλάξει η απόχρωση και η διαφάνεια των σημείων, γραμμών κι επιφανειών ψηφιοποίησης μέσα από το παράθυρο των επιλογών στην καρτέλα «Ψηφιοποίηση». Εικόνα 3- 34: Τροποποίηση του χρώματος και του πάχους γραμμής στην καρτέλα «Ψηφιοποίηση» Εικόνα 3- 35: Παράθυρο επιλογής χρώματος γραμμής Εικόνα 3- 36: Ψηφιοποίηση επιφανειακών οντοτήτων
- 55. 55 Εικόνα 3- 37: Εισαγωγή αναγνωριστικού αριθμού για την επιφανειακή οντότητα Εικόνα 3- 38: Επεξεργασία των κορυφών της επιφανειακής οντότητας Εικόνα 3- 39: Εμφάνιση της επιφανειακής οντότητας έπειτα από αποθήκευση Εικόνα 3- 40: Ψηφιοποίηση γραμμικών οντοτήτων
- 56. 56 Εικόνα 3- 41: Εισαγωγή αναγνωριστικού αριθμού για τη γραμμική οντότητα Εικόνα 3- 42: Ενεργοποίηση της αρπαγής για τη γραμμική οντότητα «Δρόμοι» Εικόνα 3- 43: Επεξεργασία των κορυφών της γραμμικής οντότητας Εικόνα 3- 44: Εμφάνιση της γραμμικής οντότητας έπειτα από αποθήκευση Αρχικά εισάγονται οι γραμμικές κι οι επιφανειακές οντότητες, και ακολουθεί η εισαγωγή και επεξεργασία των γραμμικών και επιφανειακών οντοτήτων, σειρά έχει η εισαγωγή των σημειακών οντοτήτων. Έχοντας ενεργή την επεξεργασία του επιθυμητού θεματικού επιπέδου, τα μέλη της ομάδας ανοίγουν το παράθυρο των
- 57. 57 ιδιοτήτων με δεξί κλικ στο θεματικό επίπεδο των οικισμών. Στο πεδίο «Πεδία», τα μέλη της ομάδας εισάγουν μία νέα στήλη πατώντας το εικονίδιο «New Column». Στο πεδίο «Τύπος» επιλέγεται «String», ενώ στο πεδίο «Πλάτος» πληκτρολογείται «20». Εικόνα 3- 45: Δημιουργία νέας στήλης στον πίνακα ιδιοτήτων για τις σημειακές οντότητες Εικόνα 3- 46: Προσδιορισμός παραμέτρων της νέας στήλης Εικόνα 3- 47: Εισαγωγή αναγνωριστικού αριθμού για τη σημειακή οντότητα
- 58. 58 Εικόνα 3- 48: Ψηφιοποίηση σημειακών οντοτήτων Εικόνα 3- 49: Εμφάνιση των σημειακών οντοτήτων έπειτα από αποθήκευση Για την επεξεργασία των σημειακών οντοτήτων, πατώντας δεξί κλικ στο θεματικό επίπεδο τα μέλη της ομάδας μεταβαίνουν στο παράθυρο των ιδιοτήτων. Στην καρτέλα «Στυλ» δίνεται η δυνατότητα διαμόρφωσης του χαρτογραφικού συμβόλου κάθε θεματικού επιπέδου. Ο προσδιορισμός των χαρτογραφικών συμβόλων μπορεί να γίνει και μέσα από τη «Νέα Σύνθεση Εκτύπωσης», όπως περιγράφεται σε επόμενη ενότητα. Εικόνα 3- 50: Επεξεργασία συμβόλων σημειακών οντοτήτων
- 59. 59 Εικόνα 3- 51: Επιλογή συμβόλου σημειακής οντότητας Εικόνα 3- 52: Εμφάνιση σημειακών οντοτήτων Μετά την ολοκλήρωση της εισαγωγής των σημειακών οντοτήτων, με δεξί κλικ στο αντίστοιχο θεματικό επίπεδο και μετάβαση στο παράθυρο «Attribute Table», οι μαθητές μπορούν να διακρίνουν τις σημειακές οντότητες με τις ονομασίες που εισήγαγαν κατά την ψηφιοποίηση. Εικόνα 3- 53: Μενού για το άνοιγμα του «Attribute Table» Αφότου οι μαθητές φέρουν εις πέρας την ψηφιοποίηση και επεξεργασία των θεματικών επιπέδων, πραγματοποιείται απλοποίηση των γραμμικών και
- 60. 60 επιφανειακών οντοτήτων με χρήση του εργαλείου απλοποίησης γεωμετριών (Simplify Geometries). Έτσι, αφαιρούνται όλες οι περιττές κορυφές των οντοτήτων. Εικόνα 3- 54: Εργαλείο απλοποίησης γεωμετριών Εικόνα 3- 55: Παράθυρο απλοποίησης γραμμικών και επιφανειακών γεωμετριών Στο σημείο αυτό, οι μαθητές θα μάθουν πως μπορούν να εισάγουν την κάτοψη μίας κατοικίας στο QGIS και να τη μεταφέρουν σε γνωστές συντεταγμένες στο Κουφονήσι. Αρχικά επρόκειτο να χτιστεί κατοικία στην Κορινθία, όπου και έγινε η αρχική μελέτη. Τελικά, ο ενδιαφερόμενος αποφάσισε να μετακομίσει στο Κουφονήσι, όπου επιθυμεί να οικοδομήσει τη νέα του κατοικία. Οι μαθητές θα εισάγουν την ήδη υπάρχουσα κάτοψη που σχεδιάστηκε για ανοικοδόμηση στην Κορινθία, και θα την τοποθετήσουν στο Κουφονήσι στη ζητούμενη τοποθεσία.
- 61. 61 Εικόνα 3- 56: Εισαγωγή του αρχείου dxf Της κάτοψης στο QGIS Εικόνα 3- 57: Αποθήκευση επιπέδου Εικόνα 3- 58: Επιλογή Συστήματος Αναφοράς Συντεταγμένων
- 62. 62 Εικόνα 3- 59: Επιλογή διανυσματικών επιπέδων για προσθήκη Αφού εισαχθεί η κάτοψη, αποθηκεύονται τα στοιχεία (σημειακά, γραμμικά και επιφανειακά) της κάτοψης ως shapefiles, ώστε να είναι επεξεργάσιμα στη συνέχεια. Εικόνα 3- 60: Μετάβαση στο παράθυρο αποθήκευσης με δεξί κλικ επάνω στο επίπεδο Εικόνα 3- 61: Παράθυρο αποθήκευσης
- 63. 63 Εικόνα 3- 62: Αποθήκευση του επιπέδου ως shapefile Εικόνα 3- 63: Κάτοψη της κατοικίας στο QGIS Στη συνέχεια, αφότου οι μαθητές επιλέξουν το νέο θεματικό επίπεδο στο παράθυρο των επιπέδων, ενεργοποιούν την επεξεργασία του επιπέδου από το εικονίδιο «Εναλλαγή Επεξεργασίας». Έπειτα, πατώντας το εικονίδιο «Μετακίνηση χαρακτηριστού(ών)» και στη συνέχεια το εικονίδιο «Επιλογή Αντικειμένων σε περιοχή ή με απλό κλικ», οι μαθητές επιλέγουν ολόκληρη την κάτοψη και στη συνέχεια τη μετακινούν στην επιθυμητή θέση. Εικόνα 3- 64: Παράθυρο Επιπέδων
- 64. 64 Εικόνα 3- 65: Εικονίδια επεξεργασίας θεματικών επιπέδων Εικόνα 3- 66: Εικονίδιο επιλογής αντικειμένων Δραστηριότητα 3: Εφαρμογή Τοπολογικών Κανόνων, έλεγχος και διόρθωση τοπολογικών σφαλμάτων α. Διδακτικοί Στόχοι Ο γενικός στόχος της Δραστηριότητας 3 είναι οι μαθητές να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της εφαρμογής των τοπολογικών κανόνων, ενώ παράλληλα να είναι σε θέση να αποφασίσουν ποιοι κανόνες μπορούν να εφαρμοστούν στο δικό τους χάρτη και τέλος, να τους υλοποιούν στο περιβάλλον του Quantum GIS. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να γνωρίζουν τη σημασία του όρου «τοπολογία» να αντιλαμβάνονται τη λειτουργικότητα των τοπολογικών κανόνων να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τους τοπολογικούς κανόνες σε ψηφιοποιημένο χάρτη β. Γενικά Μετά το πέρας της διαδικασίας της ψηφιοποίησης, σειρά έχει η εφαρμογή των τοπολογικών κανόνων. Ο όρος «τοπολογία» αναφέρεται στις σταθερές σχέσεις που ενυπάρχουν ανάμεσα στα χαρτογραφικά δεδομένα ενός χάρτη. Οι τοπολογικές σχέσεις ελέγχονται μέσα από μία σειρά κανόνων, τους τοπολογικούς κανόνες. Ορισμένα παραδείγματα τέτοιων κανόνων είναι: τα ποτάμια δεν τέμνονται με δρόμους το σχολείο βρίσκεται εντός της πόλης οι ισοϋψείς δεν τέμνονται η στεριά γειτνιάζει με τη θάλασσα κ.ά. γ. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία Γραμμή Μενού: Διανύσματα Έλεγχος Τοπολογίας Έλεγχος Τοπολογίας Ρυθμίσεις Επικύρωση όλων
- 65. 65 Βήματα Δημιουργία τοπολογικών κανόνων. Στο στάδιο αυτό δημιουργούνται όλοι οι τοπολογικοί κανόνες που επιθυμούμε να εφαρμοστούν στο χάρτη μας για τη σωστή αναπαράστασή του. Χρήση Εργαλείων: Γραμμή Μενού: Διανύσματα Έλεγχος Τοπολογίας Έλεγχος Τοπολογίας Ρυθμίσεις Έλεγχος των τοπολογικών κανόνων και διόρθωση των σφαλμάτων εφόσον και όπου χρειάζεται. Πραγματοποιείται έλεγχος των τοπολογικών κανόνων που δημιουργήθηκαν στο προηγούμενο βήμα και διορθώνονται τυχόν σφάλματα που προέκυψαν κατά την ψηφιοποίηση. Χρήση Εργαλείων: Γραμμή Μενού: Διανύσματα Έλεγχος Τοπολογίας Έλεγχος Τοπολογίας Ρυθμίσεις Επικύρωση όλων Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο εκπρόσωπος της ομάδας αναθέτει στα μέλη της τον προσδιορισμό των τοπολογικών κανόνων που θα χρησιμοποιηθούν στον ψηφιοποιημένο χάρτη. Η ομάδα θα χωριστεί σε τρεις υπο-ομάδες και κάθε υπο-ομάδα θα αναλάβει την δημιουργία των τοπολογικών κανόνων για μία από τις τρεις κατηγορίες δεδομένων (σημειακά, γραμμικά, επιφανειακά). Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Κάθε υπο-ομάδα συζητάει, αποφασίζει και καταλήγει στους τοπολογικούς κανόνες που πρόκειται να εφαρμόσει στο χάρτη για την κατηγορία δεδομένων που της ανατέθηκε. Έπειτα οι ομάδες ανταλλάσσουν απόψεις και καταλήγουν από κοινού στο σύνολο των κανόνων που θα εφαρμοστούν στο χάρτη. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Στη συνέχεια εφαρμόζονται οι παραπάνω τοπολογικοί κανόνες στο χάρτη και εντοπίζονται τα σφάλματα που σχετίζονται με τους παραπάνω κανόνες. Στο στάδιο αυτό η ομάδα ελέγχει όλα τα σφάλματα και είτε τα διορθώνει είτε τα επισημαίνει ως εξαιρέσεις εάν και όπου χρειάζεται.
- 66. 66 Εικόνα 3- 67: Μετάβαση στο παράθυρο «Έλεγχος Τοπολογίας» Εικόνα 3- 68: Δημιουργία των τοπολογικών κανόνων Εικόνα 3- 69: Εφαρμογή επικύρωσης των τοπολογικών κανόνων
- 67. 67 Δραστηριότητα 4: Καθορισμός Χαρτογραφικής Σύνθεσης Εκτύπωσης και Εισαγωγή Χαρτογραφικού Συμβολισμού α. Διδακτικοί Στόχοι Ο κύριος στόχος της Δραστηριότητας 4 είναι οι μαθητές να επιλέξουν τον κατάλληλο χαρτογραφικό συμβολισμό που θα εντάξουν στο χάρτη τους. Το τελικό αποτέλεσμα πρέπει να διαθέτει ευκρίνεια και σαφήνεια στην ερμηνεία των συμβόλων. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να καθορίζουν τα όρια της χαρτογραφούμενης περιοχής να καθορίζουν την κλίμακα εκτύπωσης του χάρτη να χρησιμοποιούν τις κατάλληλες οπτικές μεταβλητές για τον προσδιορισμό των χαρτογραφικών συμβόλων β. Γενικά Στο στάδιο αυτό, διενεργείται μία αλληλουχία εργασιών με στόχο τη σύνθεση του χάρτη του νησιού. Στο πλαίσιο της χαρτογραφικής σύνθεσης η ομάδα αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει τις ακόλουθες εργασίες: Καθορισμός των ορίων της χαρτογραφούμενης περιοχής Καθορισμός της κλίμακας εκτύπωσης Υπολογισμός των διαστάσεων της χαρτογραφούμενης περιοχής Επιλογή του μεγέθους του χαρτιού εκτύπωσης Διαμόρφωση του αρχιτεκτονικού του χάρτη Εισαγωγή χαρτογραφικού συμβολισμού Η κύρια διεργασία του παρόντος σταδίου είναι η εισαγωγή των χαρτογραφικών συμβόλων στο χάρτη. Ο υπεύθυνος της ομάδας κατανέμει την εργασία στις τρεις υπο-ομάδες με βάση τις κατηγορίες δεδομένων. Ανάλογα με τη φύση και τις ιδιότητες των συμβόλων, καθορίζεται τόσο η μέθοδος του συμβολισμού όσο και τα χαρακτηριστικά των συμβόλων. Ο προσδιορισμός του συμβόλου για κάθε κατηγορία οντοτήτων επηρεάζεται από ένα σύνολο οπτικών μεταβλητών. Οι κύριες οπτικές μεταβλητές που διαφοροποιούν τα σύμβολα μεταξύ τους είναι οι: απόχρωση ένταση κορεσμός μέγεθος σχήμα προσανατολισμός
- 68. 68 γ.. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία Γραμμή Μενού: Έργο Νέα σύνθεση εκτύπωσης Εικονίδιο «Προσθήκη Νέου Χάρτη» Ιδιότητες Αντικειμένου o Έκταση o Θέση και Μέγεθος o Κλίμακα o Φόντο Εικονίδιο «Προσθήκη Εικόνα 3-ς» (σχεδίαση εικονιδίου) Ιδιότητες Αντικειμένου Αναζήτηση σε καταλόγους για την επιλογή του συμβόλου Εικονίδιο «Add Rectangle» για την εισαγωγή παραλληλογράμμου Εικονίδιο «Προσθήκη νέας Scalebar» για την εισαγωγή του εικονιδίου κλίμακας Βήματα Επιλογή του μεγέθους του χαρτιού εκτύπωσης. Προσδιορίζεται το μέγεθος του χαρτιού εκτύπωσης του χάρτη. Καθορισμός των ορίων και των διαστάσεων της χαρτογραφούμενης περιοχής. Ορίζονται τα όρια της περιοχής του χάρτη που επιθυμούμε να παρουσιάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα. Καθορισμός της κλίμακας εκτύπωσης. Εισάγουμε την κλίμακα που θα έχει ο τελικός χάρτης κατά την εκτύπωση. Διαμόρφωση υπομνήματος. Τα δεδομένα του υπομνήματος δημιουργούνται αυτόματα με βάση τα θεματικά επίπεδα που δημιουργήθηκαν αρχικά. Γίνεται επεξεργασία του υπομνήματος και το υπόμνημα παίρνει την τελική του μορφή. Το αρχιτεκτονικό του χάρτη. Καθορίζεται η διάταξη και η μορφή του τελικού προϊόντος (θέση υπομνήματος, θέση πλαισίου κλπ.) Χαρτογραφικός συμβολισμός Προσδιορίζεται η μορφή, το μέγεθος, η απόχρωση και η γενική Εικόνα 3- των συμβόλων του χάρτη και στη συνέχεια εισάγονται στο χάρτη στις κατάλληλες θέσεις. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο εκπρόσωπος της ομάδας κατανέμει τις πρώτες πέντε υποεργασίες στα μέλη της ομάδας. Το στάδιο 6) που αφορά στην υλοποίηση του Χαρτογραφικού
- 69. 69 Συμβολισμού θα εφαρμοστεί ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα στάδια αφού ολοκληρωθούν τα πρώτα πέντε στάδια. Ο εκπρόσωπος της ομάδας θα αναθέσει σε κάθε υπο-ομάδα τον προσδιορισμό των χαρτογραφικών συμβόλων για μία από τις τρεις κατηγορίες δεδομένων (σημειακά, γραμμικά, επιφανειακά). Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Κάθε υπο-ομάδα προσδιορίζει τις απαιτήσεις του κάθε σταδίου και στις συνέχεια τα μέλη ανταλλάσσουν απόψεις και συζητάνε μεταξύ τους ώστε να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις. Έπειτα κάθε υπο-ομάδα καταλήγει στα χαρτογραφικά σύμβολα και τις οπτικές μεταβλητές που θα χρησιμοποιήσει για την κατηγορία δεδομένων που της ανατέθηκε. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Για την εφαρμογή του παραπάνω συνόλου εργασιών, οι μαθητές επιλέγουν από τη Γραμμή Μενού: Έργο Νέα σύνθεση εκτύπωσης. Στο νέο παράθυρο που ανοίγει η ομάδα μπορεί να υλοποιήσει τις διεργασίες που προσδιορίστηκαν νωρίτερα. Εικόνα 3- 70: Δημιουργία «Νέας Σύνθεσης Εκτύπωσης» Εικόνα 3- 71: Αποθήκευση της Νέας Σύνθεσης Εκτύπωσης Από τα εικονίδια στα αριστερά του νέου παραθύρου, μπορούν οι μαθητές να εισάγουν: χάρτη Εικόνα υπόμνημα πλαίσιο κειμένου ετικέτες κλίμακα
- 70. 70 Εικόνα 3- 72: Παράθυρο «Νέα Σύνθεση Εκτύπωσης» Αρχικά προσδιορίζεται το μέγεθος του χαρτιού εκτύπωσης και η κλίμακα εκτύπωσης του τελικού προϊόντος και στη συνέχεια εισάγεται το παράθυρο του χάρτη, όπως φαίνεται στις παρακάτω εικόνες. Εικόνα 3- 73: Ορισμός μεγέθους χαρτιού εκτύπωσης Εικόνα 3- 74: Γραμμή εργαλείων Νέας Σύνθεσης Εκτύπωσης Εικόνα 3- 75: Προσδιορισμός κλίμακας του χάρτη
- 71. 71 Εικόνα 3- 76: Εισαγωγή χάρτη από το εικονίδιο «Προσθήκη Νέου Χάρτη» Ακολουθεί η εισαγωγή του υπομνήματος. Η ομάδα αποφασίζει για την εμφάνιση του υπομνήματος λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοτικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά καθώς επίσης και τη σημασιολογία των κατηγοριών των δεδομένων για τη διαμόρφωση της ιεράρχησης των συμβόλων και των επεξηγήσεων. Τα μέλη της ομάδας επεξεργάζονται τα στοιχεία του υπομνήματος στο αντίστοιχο παράθυρο. Εικόνα 3- 77: Παράθυρο επεξεργασίας Υπομνήματος Εικόνα 3- 78: Επεξεργασία στοιχείων Υπομνήματος
- 72. 72 Εικόνα 3- 79: Θέση υπομνήματος στο χάρτη Εικόνα 3- 80: Προσδιορισμός κλίμακας του χάρτη Για την προσθήκη των χαρτογραφικών συμβόλων, οι μαθητές μεταβαίνουν στο εικονίδιο «Προσθήκη Εικόνα 3-ς» και εισάγουν το εικονίδιο στο χάρτη. Για να εισάγουν ένα δικό τους εικονίδιο ή να επιλέξουν κάποιο έτοιμο από τη βιβλιοθήκη του QGIS, ανατρέχουν στην καρτέλα «Ιδιότητες Αντικειμένου» κι έπειτα στο πεδίο «Αναζήτηση σε καταλόγους», όπου επιλέγουν το εικονίδιο που θα αντιστοιχεί στο χαρτογραφικό σύμβολο. Εικόνα 3- 81:Επιλογή συμβόλου
- 73. 73 Τέλος, εισάγεται το γαλάζιο χρώμα του υποβάθρου στο χάρτη. Εικόνα 3- 82: Εισαγωγή γαλάζιου φόντου και Υπομνήματος Δραστηριότητα 5: Ονοματολογία και Διαμόρφωση Υπομνήματος Χάρτη α. Διδακτικοί Στόχοι Ο γενικός στόχος της Δραστηριότητας 5 είναι οι μαθητές να εισάγουν τα στοιχεία ονοματολογίας στο χάρτη χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητά του, εξασφαλίζοντας παράλληλα την απαραίτητη πληρότητα για την ερμηνεία του χάρτη. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να εφαρμόζουν τους απαραίτητους κανόνες για την εισαγωγή των τοπωνυμίων στο χάρτη να επιτύχουν ευκρίνεια, σαφήνεια, συνάφεια και ομοιομορφία με την εισαγωγή των τοπωνυμίων στο χάρτη β. Γενικά Σειρά έχει η σχεδίαση και η τοποθέτηση των γεωγραφικών ονομάτων ή αλλιώς τοπωνυμίων στο χάρτη. Ο εκπρόσωπος της ομάδας ορίζει σε συνεργασία με τους μαθητές τη γενική εμφάνιση, το στυλ, τον προσανατολισμό και το μέγεθος των τοπωνυμίων με βάση την οντότητα που αντιπροσωπεύουν. Τα τοπωνύμια του χάρτη πρέπει να ακολουθούν ορισμένους κοινούς κανόνες ώστε ο χάρτης να διαθέτει ομοιομορφία και ευκρίνεια.
- 74. 74 γ. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία Εικονίδιο «Προσθήκη Νέας Ετικέτας» Ιδιότητες Αντικειμένου Main Properties Εμφάνιση Θέση και Μέγεθος Περιστροφή Βήματα Εισάγονται τα τοπωνύμια στο χάρτη. Τα τοπωνύμια μπορεί να είναι είτε τοπωνύμια ξηράς είτε τοπωνύμια θαλάσσης. Επιλέγεται το μέγεθος, ο προσανατολισμός, η απόχρωση και η γραμματοσειρά των τοπωνυμίων, καθώς επίσης και η θέση όπου θα τοποθετηθούν, ώστε να προσδίδουν ευκρίνεια και σαφήνεια στην ερμηνεία του χάρτη. Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο εκπρόσωπος της ομάδας σε συνεργασία με οι μαθητές ορίζουν τους κοινούς κανόνες που θα ακολουθήσουν για την εισαγωγή των τοπωνυμίων στο χάρτη. Έπειτα, ο εκπρόσωπος της ομάδας αναθέτει στις υπο-ομάδες από μία κατηγορία τοπωνυμίων. Για παράδειγμα, τοπωνύμια θαλάσσης, σημειακά κ.ά. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Κάθε υπο-oμάδα, λαμβάνοντας υπόψη τους κανόνες που όρισε νωρίτερα η ομάδα, αναλαμβάνει να τοποθετήσει στο χάρτη τα τοπονώμια που της ανατέθηκε. Οι υπο- ομάδες ανταλλάσσουν απόψεις για την τοποθέτηση των τοπωνυμίων, κάνουν διορθώσεις και καταλήγουν σε τελικές αποφάσεις. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Οι υπο-ομάδες υλοποιούν τις διορθώσεις και τοποθετούν στο χάρτη τα τοπωνύμια που πρότειναν οι υπόλοιπες υπο-ομάδες. Για την εισαγωγή των τοπωνυμίων μπορούν να εφαρμοστούν δύο διαφορετικοί τρόποι: Μετάβαση στο αρχικό παράθυρο του QGIS και εισαγωγή των τοπωνυμίων με βάση το πεδίο «Όνομα» που δημιουργήθηκε κατά την ψηφιοποίηση, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του «Easy Custom Labeling». Μετάβαση στο παράθυρο της Διαχείρισης Συνθέσεων Εκτύπωσης, και εισαγωγή ετικετών μέσα από το εικονίδιο «Προσθήκη νέας ετικέτας». Παρακάτω παρουσιάζεται η εισαγωγή ετικετών με χρήση του εργαλείου «Easy Custom Labeling».
- 75. 75 Εικόνα 3- 83: Εισαγωγή τίτλου χάρτη Εικόνα 3- 84: Επεξεργασία γραμματοσειράς ετικετών Εικόνα 3- 85: Γραμμή εργαλείων «Easy Custom Labeling» επεξεργασίας ετικετών Εικόνα 3- 86: Παράθυρο επεξεργασίας ετικετών Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία εισαγωγής μέσω του «Easy Custom Labeling», οι μαθητές επιστρέφουν στην οθόνη της Διαχείρισης Σύνθεσης Εκτύπωσης, και στην καρτέλα «Ιδιότητες Αντικειμένου» εφαρμόζουν ενημέρωση προεπισκόπησης αφού έχουν επιλέξει το χάρτη, ώστε να ενημερωθεί ο χάρτης με τις αλλαγές.
- 76. 76 Εικόνα 3- 87: Εμφάνιση χάρτη μετά την εισαγωγή των ετικετών Δραστηριότητα 6: Εισαγωγή Στοιχείων, Διαμόρφωση Πλαισίου και Εκτύπωση Ψηφιακού Χάρτη α. Διδακτικοί Στόχοι Ο κεντρικός στόχος της Δραστηριότητας 6 είναι οι μαθητές να ορίσουν την περιοχή του πλαισίου του χάρτη και να εισάγουν τις απαραίτητες πληροφορίες που θα αντιπροσωπεύουν το συγκεκριμένο χάρτη και θα αποδεικνύουν την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του χάρτη. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αναμένεται: να διαμορφώνουν το πλαίσιο του χάρτη επιλέγοντας την κατάλληλη διάταξη και θέση του πλαισίου να καθορίζουν τη δομή και το περιεχόμενων των στοιχείων που θα παρουσιάσουν στο πλαίσιο του χάρτη β. Γενικά Το στάδιο αυτό αποτελεί το στάδιο πριν τη δημοσίευση του τελικού χάρτη. Εδώ τελειοποιείται ο χάρτης. Τοποθετείται και διαμορφώνεται το πλαίσιο του χάρτη, το οποίο περιέχει τα στοιχεία που περιγράφουν τη σύνθεση και τις ιδιότητες του χάρτη. Συγκεκριμένα, τα βασικά στοιχεία του πλαισίου είναι: Ο τίτλος του χάρτη Το σύστημα αναφοράς και η προβολή Η κλίμακα
- 77. 77 Η πηγή δεδομένων Ο φορέας χαρτοσύνθεσης γ. Αναλυτική Περιγραφή Δραστηριότητας Εργαλεία Εικονίδιο «Προσθήκη Νέας Ετικέτας» Ιδιότητες Αντικειμένου o Main Properties o Εμφάνιση o Θέση και Μέγεθος o Περιστροφή Εικονίδιο «Add New Legend» Στοιχεία Υπομνήματος Βήματα Εισαγωγή στοιχείων πλαισίου στο χάρτη και εισαγωγή των απαραίτητων πληροφοριών. Εισάγονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τη μελέτη και ερμηνεία του τελικού προϊόντος στο πλαίσιο του χάρτη Στάδιο 1ο : Προετοιμασία Ο εκπρόσωπος της ομάδας συζητάει με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας για να καταλήξουν στη δομή και την εμφάνιση του πλαισίου. Στάδιο 2ο : Παρουσίαση Οι μαθητές ανταλλάσουν απόψεις, προτείνουν κι αποφασίζουν ποια στοιχεία θα συμπεριλάβουν στο πλαίσιο. Αφότου ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για την εμφάνιση του πλαισίου σειρά έχει η υλοποίηση αυτού. Στάδιο 3ο : Εφαρμογή Οι υπο-ομάδες σχεδιάζουν το πλαίσιο και εισάγουν όλα τα στοιχεία που αποφάσισαν να συμπεριλάβουν μέσα σε αυτό. Συζητάνε για τυχόν διορθώσεις, ελέγχουν ξανά το χάρτη σα σύνολο και κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις. Το τελικό προϊόν είναι τώρα έτοιμο για παράδοση.
- 78. 78 Εικόνα 3- 88 Τέλος, μέσα από την καρτέλα «Ιδιότητες Αντικειμένου» εισάγεται το πλαίσιο του κανάβου συντεταγμένων στο χάρτη. Το τελικό προϊόν του χάρτη εξάγεται σε pdf. Εικόνα 3- 89: Εισαγωγή κανάβου συντεταγμένων στο χάρτη
- 79. 79 Εικόνα 3- 90: Εξαγωγή χάρτη σε pdf Χρήσιμα Links http://www.qgistutorials.com/en/ http://www.qgistutorials.com/en/docs/making_a_map.html http://www.qgis.org/en/docs/index.html http://docs.qgis.org/2.0/en/docs/
- 80. 80 ISBN: 978-960-93-6636-6 Με το βιβλίο παρουσιάζονται στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της Ειδικότητας "Σχεδιαστής Δομικών Έργων και Γεωπληροφορικής», της Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ασκήσεις με μορφή εκπαιδευτικών σεναρίων, που τους εισάγουν στην Ψηφιακή Χαρτογρα- φία και τη Γεωπληροφορική, αξιοποιώντας το λογισμικό σχεδίασης AutoCAD και το ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό Ψηφιακής Χαρτογρα- φίας και Γεωπληροφορικής Quantum GIS