3. İÇİNDEKİLER
1. BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN
2. BAĞIMLI DEĞİŞKEN
3. EVREN VE ÖRNEKLEM
4. ÇIKARIMSAL İSTATİSTİK
5. STANDART HATA VE GÜVEN ARALIĞI
6. HİPOTEZ TESTİ
7. TİP I VE TİP II HATA
8. NORMAL DAĞILIM
9. BİR UÇLU TEST/İKİ UÇLU TEST
10. ETKİ BÜYÜKLÜĞÜ
4. 1. BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN
Bağımsız değişken terimi yerine bazen faktör ve tahminleyici değişken terimleri de
kullanılmaktadır.
Bilimsel araştırmalarda bağımsız değişken, etkisi incelenen değişkendir.
5. 2. BAĞIMLI DEĞİŞKEN
Bağımlı değişken, bağımsız değişkenden etkilenen, bağımsız değişkenin düzeylerine göre
değişmesi beklenen ölçümdür.
Bu nedenle bazen bağımlı değişken, ölçüm olarak da adlandırılmaktadır.
6. 3. EVREN VE ÖRNEKLEM
Evren ve popülasyon genellikle aynı anlamda kullanılmaktadır.
Araştırmak istediğiniz konu her ne ise, bu konu ile ilgili ulaşılabilecek tüm gözlemler evren
adını almaktadır.
7. 4. ÇIKARIMSAL İSTATİSTİK
Betimsel istatistiklerden farlı olarak çıkarımsal istatistiklerde amaç, veri toplanan
örneklemden hareketle evrene ilişkin bir tahminde bulunmaktır.
Betimsel istatistikler ise bu tahmini yapmak için yeterli değildir.
8. 5. STANDART HATA VE GÜVEN ARALIĞI
Standart hata aslında, çıkarımsal istatistiklerin ‘’çıkarım’’ yapmasını sağlayan şeydir.
Daha öncede belirtildiği gibi, evren parametresinin tahmin edilebilmesini sağlayan şey,
başka bir örneklem seçilseydi eğer, var olan örneklemden elde edilen sonucun hangi
aralıkta yer alabileceğini tahmin edebilmektir.
9. 6. HİPOTEZ TESTİ
Güven aralıklarını hesaplamak dışında, bağımsız değişkenin anlamlı bir etkisinin olup
olmadığının incelenmesinde kullanılan bir diğer teknik hipotez testidir.
Pratiğe bakıldığında, yayınlanan bilimsel makalelerde genellikle sonuçların hipotez
testleriyle rapor edildiği, yardımcı bir bilgi olarak da güven aralıklarının tablolara veya
grafiklere eklendiği görülmektedir.
10. 7. TİP I VE TİP II HATA
Bir önceki başlıkta doğru olan bir sıfır hipotezinin reddedilme olasılığı olduğundan kısaca
bahsetmiştik. İşte bu türden bir hata, yani doğru bir sıfır hipotezinin reddedilmesi Tip I hata
olarak adlandırılmaktadır.
Yanlış olan bir sıfır hipotezinin reddedilmesi ise Tip II hata olarak adlandırılmaktadır.
11. 8. NORMAL DAĞILIM
Sosyal bilimlerdeki bilimsel çalışmalarda genellikle, ölçülmek istenen özelliğin
popülasyonda normal dağıldı varsayılmaktadır.
Bu nedenle, istatistiksel analizler yardımıyla popülasyona ilişkin çıkarım yapabilmek için,
üzerinde çalışılan örneklemden elde edilen verinin de normal dağılması gerekmektedir.
12. 9. BİR UÇLU TEST/İKİ UÇLU TEST
İstatistiksel analizi gerçekleştirmeden önce araştırmacının, H1’nin ne yönde olacağına
ilişkin beklentisine bağlı olarak bir uçlu test ya da iki uçlu test gerçekleştirilmelidir.
Analiz sonucunda elde ettiğiniz anlamlılık değeri, uyguladığınız testin bir uçlu veya iki uçlu
olmasına göre değişmektedir.
13. 10. ETKİ BÜYÜKLÜĞÜ
Etki büyüklüğü, istatistiksel analiz sonucunda elde ettiğiniz ve bağımsız değişken ile bağımlı
değişken arasındaki ilişkinin gücünü gösteren değerdir.
Bağımsız değişkenin anlamlı bir etkisinin olup olmadığını gösteren değer, önceki
başlıklardan da hatırlayacağınız gibi p, yani anlamlılık değeriydi. Etki büyüklüğü ise
bağımsız değişkenin etkisinin ne kadar güçlü olduğunu gösteren değerdir.
