Klimaatverandering en de Koopmanspolder: 
waar hebben we het over? 
Remco van Ek, remco.vanek@deltares.nl 
12 oktober 2014 
22 oktober 2014
1. Wereldwijde klimaatverandering? 
2. Mythen en feiten 
3. Laatste inzichten 
4. Klimaatverandering in onze regio? 
5. Wat kun je doen? 
22 oktober 2014 
Inhoud
1. Wereldwijde klimaatverandering 
De boodschap… 
1. Dankzij broeikaseffect een leefbare aarde 
2. CO2 is een belangrijk broeikasgas 
3. Sinds 1850 stoten wij veel extra CO2 uit 
4. Daardoor een versterkt broeikaseffect: 
• De aarde warmt op 
• De oceaan verzuurt 
5. Is dat erg? 
• Ja, want het gaat relatief snel 
• Veel opwarming = grote risico’s 
• “Onomkeerbaar” experiment
1. Wereldwijde klimaatverandering 
Kernboodschap 
Feit 1 Er is meer CO2 in de lucht 
Feit 2 Wij zijn de oorzaak van de CO2 toename 
Feit 3 De opwarming nu is alleen te verklaren met die extra CO2 
• Wetenschappelijk fundament “broeikaseffect” 
ligt er al 2 eeuwen 
• Inzicht neemt verder toe maar geen twijfel 
over kernboodschap 
Metingen (HadCRUT3) 
Mens+Natuurlijk 
Mens 
Natuurlijk 
Klimaat: 
gemiddeld weer 
gedurende een 
30 jarige periode
1. Wereldwijde klimaatverandering 
Temperatuur afgelopen 1000 jaar 
22 oktober 2014 
CO2 
Temp 
400 ppm 
Industrial 
revolution 
Tijd Mann et al, 1998
1. Wereldwijde klimaatverandering 
Snelle opwarming! 
Sinds 10.000 jaar niet zo warm? 
22 oktober 2014 
We moeten meerdere miljoenen 
jaren terug voor vergelijkbare 
CO2 concentraties (400 ppm) 
Historisch perspectief 
Heden
2. Mythen en feiten 
Wetenschap versus “skeptici” (rol van de media) 
22 oktober 2014
2. Mythen en feiten 
www.skepticalscience.com 
Wetenschap betrekt alle argumenten(voor en tegen) 
- Waarnemingen (lange meetreeksen) 
- Verklaring vanuit natuurwetten 
22 oktober 2014 
Consistente ‘theorie’
2. Mythen en feiten 
Werkwijze van de “skeptici” 
Kersen plukken? 
Selectief winkelen 
22 oktober 2014
2. Mythen en feiten 
Werkwijze van de “skeptici”: the echo chamber 
1. Het klimaat verandert steeds 
Is geen nieuws voor de klimatologen, maar het gaat nu om de oorzaak! 
2. Het is de zon 
Kan niet worden beweerd met huidige gegevens 
3. Het is niet erg 
2x zoveel CO2 levert 3 oC opwarming, LT gevolgen zijn erg 
4. Er is geen consensus 
Consensus ≠ unaniem oordeel. Wetenschappelijk oordeel (97%) is robuust 
5. Modellen zijn niet betrouwbaar 
Modellen doen het niet slecht en worden steeds beter 
6. Temperatuurgegevens zijn onbetrouwbaar 
Blijkt niet uit nader onderzoek 
7. Geen opwarming sinds 1998 
Cherry picking en zelfs niet eens juist. Veel opwarming gaat in de oceaan. 
8. IJs op de zuidpool neemt toe 
Zee-ijs neemt (beetje) toe, maar landijs neemt af. Zee-ijs verlies noordpool is enorm tov 
zuidpool. 
22 oktober 2014
2. Mythen en feiten 
Werkwijze van de “skeptici”: the echo chamber 
1. Het klimaat verandert steeds 
Is geen nieuws voor de klimatologen, maar het gaat nu om de oorzaak! 
2. Het is de zon 
Kan niet worden beweerd met huidige gegevens 
3. Het is niet erg 
2x zoveel CO2 levert 3 oC opwarming, LT gevolgen zijn erg 
4. Er is geen consensus 
Consensus ≠ unaniem oordeel. Wetenschappelijke ‘consensus’ (97%) is robuust 
5. Modellen zijn niet betrouwbaar 
Modellen doen het niet slecht en worden steeds beter 
6. Temperatuurgegevens zijn onbetrouwbaar 
Blijkt niet uit nader onderzoek 
7. Geen opwarming sinds 1998 
Cherry picking en onwaar. Daarnaast vergeet men de opwarming van oceanen. 
8. IJs op de zuidpool neemt toe 
Zee-ijs neemt (beetje) toe, maar landijs neemt af. Zee-ijs verlies noordpool is enorm tov 
zuidpool. 
22 oktober 2014
3. Laatste inzichten 
22 oktober 2014 
Noordpool
3. Laatste inzichten 
Oppervlakte Volume 
22 oktober 2014 
Noordpool 
miljoen km2 
Metingen laten sneller ijsverlies zien dan alle voorspellingen 
• Oppervlak - zomerijs dramatisch afgenomen: meer dan oppervlak EU! 
• Volume - nu nog slechts 19% van oorspronkelijk volume!
3. Laatste inzichten 
Groenland
3. Laatste inzichten 
Groenland 
IJs massa Groenland (Gt) 
jaar 
Ice lakes 
Moulins 
Dark ice
3. Laatste inzichten 
22 oktober 2014 
Zeespiegelstijging 
Trend in 1992-2010 
mm per jaar 
• Temperatuur 
• Meer water door smeltend ijs (grondwater) 
• Zelfgravitatie-effect
3. Laatste inzichten 
Zeespiegelstijging 
Global Mean Sea Level Change 
Sea Level Anomaly (mm) 
0.8 mm/yr 
(1870-1924) 1.9 mm/yr 
(1925-1992) 
(1993- 
2013) 
Church & White (GRL, 2005) 
University of Colorado (2014 Release 1) 
3.2 mm/yr
3. Laatste inzichten 
Koude Noordpool Minder koude 
22 oktober 2014 
Straalstroom 
Noorpool 
Straalstroom verandert. Grotere verschillen Noord-Zuid en vertraging. 
Prof. Jennifer Francis: “Het weer komt vast te zitten”
3. Laatste inzichten 
22 oktober 2014 
Straalstroom 
Ridiculous 
Resilient 
Ridge 
Bron: Nasa
3. Laatste inzichten 
22 oktober 2014 
Toekomst? 
IPCC, 2013
4. Klimaatverandering in onze regio 
22 oktober 2014 
KNMI 
• Metingen 
• Toekomstprojecties 
KNMI scenario’s: 
2001 – 3 scenario’s (laag, centraal, hoog) 
2006 – 4 scenario’s (G,W,G+,W+) 
2014 – 4 scenario’s (GL,WL,GH,WH)
4. Klimaatverandering in onze regio 
22 oktober 2014 
KNMI, 2014 
Temp 2000 2030 2050 2085 
GL 10.1 +1.0 +1.0 +1.3 
GH 10.1 +1.0 +1.4 +1.7 
WL 10.1 +1.0 +2.0 +2.8 
WH 10.1 +1.0 +2.3 +3.7
4. Klimaatverandering in onze regio 
22 oktober 2014 
KNMI, 2014 
In WH 2050 zijn winters 
vergelijkbaar met Bordeaux of 
Nantes nu. 
In WH 2050 is januari en februari 
vergelijkbaar met maart nu 
Omdat sommige zaken 
(bv extreem weer, 
smelt West Antarctica) 
nog te onzeker zijn, is dit 
nu niet meegenomen in 
de klimaatscenario’s 
!
4. Klimaatverandering in onze regio 
22 oktober 2014 
KNMI, 2014 
• Zuidoosten warmt sterker op dan Noord-Westen 
• Minder vorstdagen (elfstedentocht), meer warme dagen 
• Meer tropische nachten (> 20 oC) 
• Meer neerslag (behalve zomer, mn GH en WH) 
• Toename extreme buien 
• Sinds 1900 stijgt zeespiegel met 1.8 mm/jr (geen versnelling) 
• Toename t.o.v. 2000: +40 cm (2050), +80 cm (2085), 
+100 cm (2100). +200-300 cm (2300)! 
• Geen grote veranderingen in windsnelheid/richting 
• Minder mist 
• Hagel en onweer wordt heftiger (meer bliksem) 
• Meer zonnestraling, toename potentiele verdamping
4. Klimaatverandering in onze regio 
22 oktober 2014 
KNMI, 2014 
Kans 
• Hogere CO2 en langer 
groeiseizoen  hogere 
landbouw opbrengst 
• Meer weersextremen  
lagere landbouw opbrengst
5. Wat kun je doen? 
22 oktober 2014 
Mix tussen… 
1. Mitigeren (voorkomen CO2 uitstoot) 
2. Adaptatie (aanpassen aan nieuwe omstandigheden) 
3. Ondergaan (niets doen en lijden) 
Mitigatie een must maar lastig 
Adaptatie kunnen we zelf 
Geen silver bullit, maar… 
• De kennis is er! 
• Aan de slag… 
• Hoe eerder hoe beter 
NL kiest voor 
adaptief deltamanagement
5. Wat kun je doen? 
De wereldbevolking groeit, en ook de problemen… 
Water Food Energy Biodiversity Nexus 
Biodiversiteit 
22 oktober 2014 
Voedsel 
zekerheid 
Energie 
zekerheid 
Voldoende 
Water 
Klimaat 
Water
5. Wat kun je doen? 
Ondergrondse wateropslag 
22 oktober 2014 
Kennis 
Privaat 
Publiek 
Gedeelde visie 
Gedeelde doelen 
Waarschuwingssystemen 
Bellenscherm tegen verzilting 
Klimaatbuffers / achteroevers 
Precisielandbouw
5. Wat kun je doen? 
Koopmanspolder: proeftuin voor water, natuur en vis 
22 oktober 2014 
Foto: Marcel Molle
5. Wat kun je doen? 
Achteroever Wieringermeer 
• Waterinnovatie centrum 
• Boederij met 20 ha 
• Nieuwe verdienmodellen met water 
• Water, agri/aquacultuur, recreatie 
22 oktober 2014
5. Wat kun je doen? 
22 oktober 2014 
Drijvende teelt 
Zilte teelt 
Aquacultuur 
Sportvisserij 
Nieuwe verdienmodellen
Dank voor uw aandacht!

More Related Content

PPT
Scholierencollege: Klimaatverandering: wat is het probleem?
PPT
10 meb11 6 april 2011
PDF
Drastische klimaatacties geboden
PPT
De Verandering Van Het Klimaat
PPTX
Presentatie SKAO - HIER klimaatplein
PPT
Het Broeikas Effect
PPTX
1 vwo h2
PPT
Milieu
Scholierencollege: Klimaatverandering: wat is het probleem?
10 meb11 6 april 2011
Drastische klimaatacties geboden
De Verandering Van Het Klimaat
Presentatie SKAO - HIER klimaatplein
Het Broeikas Effect
1 vwo h2
Milieu

Viewers also liked (6)

PPT
Inland shore Wieringermeer
DOCX
Hatchery Management of Oyster, Mud crab and Mussel
PPTX
Brood stock management and larval rearing of mud crab scylla serrata-Gayatri ...
PDF
Seed production mudcrab
PPTX
Mud crab
PPT
Overview Breeding And Seed Production
Inland shore Wieringermeer
Hatchery Management of Oyster, Mud crab and Mussel
Brood stock management and larval rearing of mud crab scylla serrata-Gayatri ...
Seed production mudcrab
Mud crab
Overview Breeding And Seed Production
Ad

Similar to Climate change and adaptation - inland shores (20)

PPT
Klimaatavond Tienen - Peter Tom Jones
PPT
ICT en klimaatverandering
PDF
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
PDF
Lezing jones ku leuven_sint-niklaas_2_okt_2017
PPTX
3 hv h3 klimaatverandering
PPTX
Klimaat klas4
PDF
Lezing jones 25_10_2014_lier_ingekort
PPT
(5 dhz opwarming
PDF
Milieuproblemen en de oorzaken ervan
PPT
Milieu
PDF
Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent
PDF
Rijkswaterstaat Lichtkogel Cahier NR2 2015 Nederland warmt op!
PPT
110405 gmf natuurpunt gent
PPT
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
PDF
Klimaat merelbeke def
PDF
Spreekbeurt: De klimaat uitdaging
PPTX
Groen En Water Voor Klimaatherstel
PDF
Lezing jones aardewerk_13_12_2014
PPTX
Groen En Water Voor Klimaatherstel
PDF
Lezing jones maart_2014_cm
Klimaatavond Tienen - Peter Tom Jones
ICT en klimaatverandering
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
Lezing jones ku leuven_sint-niklaas_2_okt_2017
3 hv h3 klimaatverandering
Klimaat klas4
Lezing jones 25_10_2014_lier_ingekort
(5 dhz opwarming
Milieuproblemen en de oorzaken ervan
Milieu
Lezing jones transitiefestival_7_10_2014_vooruit_gent
Rijkswaterstaat Lichtkogel Cahier NR2 2015 Nederland warmt op!
110405 gmf natuurpunt gent
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
Klimaat merelbeke def
Spreekbeurt: De klimaat uitdaging
Groen En Water Voor Klimaatherstel
Lezing jones aardewerk_13_12_2014
Groen En Water Voor Klimaatherstel
Lezing jones maart_2014_cm
Ad

Climate change and adaptation - inland shores

  • 1. Klimaatverandering en de Koopmanspolder: waar hebben we het over? Remco van Ek, remco.vanek@deltares.nl 12 oktober 2014 22 oktober 2014
  • 2. 1. Wereldwijde klimaatverandering? 2. Mythen en feiten 3. Laatste inzichten 4. Klimaatverandering in onze regio? 5. Wat kun je doen? 22 oktober 2014 Inhoud
  • 3. 1. Wereldwijde klimaatverandering De boodschap… 1. Dankzij broeikaseffect een leefbare aarde 2. CO2 is een belangrijk broeikasgas 3. Sinds 1850 stoten wij veel extra CO2 uit 4. Daardoor een versterkt broeikaseffect: • De aarde warmt op • De oceaan verzuurt 5. Is dat erg? • Ja, want het gaat relatief snel • Veel opwarming = grote risico’s • “Onomkeerbaar” experiment
  • 4. 1. Wereldwijde klimaatverandering Kernboodschap Feit 1 Er is meer CO2 in de lucht Feit 2 Wij zijn de oorzaak van de CO2 toename Feit 3 De opwarming nu is alleen te verklaren met die extra CO2 • Wetenschappelijk fundament “broeikaseffect” ligt er al 2 eeuwen • Inzicht neemt verder toe maar geen twijfel over kernboodschap Metingen (HadCRUT3) Mens+Natuurlijk Mens Natuurlijk Klimaat: gemiddeld weer gedurende een 30 jarige periode
  • 5. 1. Wereldwijde klimaatverandering Temperatuur afgelopen 1000 jaar 22 oktober 2014 CO2 Temp 400 ppm Industrial revolution Tijd Mann et al, 1998
  • 6. 1. Wereldwijde klimaatverandering Snelle opwarming! Sinds 10.000 jaar niet zo warm? 22 oktober 2014 We moeten meerdere miljoenen jaren terug voor vergelijkbare CO2 concentraties (400 ppm) Historisch perspectief Heden
  • 7. 2. Mythen en feiten Wetenschap versus “skeptici” (rol van de media) 22 oktober 2014
  • 8. 2. Mythen en feiten www.skepticalscience.com Wetenschap betrekt alle argumenten(voor en tegen) - Waarnemingen (lange meetreeksen) - Verklaring vanuit natuurwetten 22 oktober 2014 Consistente ‘theorie’
  • 9. 2. Mythen en feiten Werkwijze van de “skeptici” Kersen plukken? Selectief winkelen 22 oktober 2014
  • 10. 2. Mythen en feiten Werkwijze van de “skeptici”: the echo chamber 1. Het klimaat verandert steeds Is geen nieuws voor de klimatologen, maar het gaat nu om de oorzaak! 2. Het is de zon Kan niet worden beweerd met huidige gegevens 3. Het is niet erg 2x zoveel CO2 levert 3 oC opwarming, LT gevolgen zijn erg 4. Er is geen consensus Consensus ≠ unaniem oordeel. Wetenschappelijk oordeel (97%) is robuust 5. Modellen zijn niet betrouwbaar Modellen doen het niet slecht en worden steeds beter 6. Temperatuurgegevens zijn onbetrouwbaar Blijkt niet uit nader onderzoek 7. Geen opwarming sinds 1998 Cherry picking en zelfs niet eens juist. Veel opwarming gaat in de oceaan. 8. IJs op de zuidpool neemt toe Zee-ijs neemt (beetje) toe, maar landijs neemt af. Zee-ijs verlies noordpool is enorm tov zuidpool. 22 oktober 2014
  • 11. 2. Mythen en feiten Werkwijze van de “skeptici”: the echo chamber 1. Het klimaat verandert steeds Is geen nieuws voor de klimatologen, maar het gaat nu om de oorzaak! 2. Het is de zon Kan niet worden beweerd met huidige gegevens 3. Het is niet erg 2x zoveel CO2 levert 3 oC opwarming, LT gevolgen zijn erg 4. Er is geen consensus Consensus ≠ unaniem oordeel. Wetenschappelijke ‘consensus’ (97%) is robuust 5. Modellen zijn niet betrouwbaar Modellen doen het niet slecht en worden steeds beter 6. Temperatuurgegevens zijn onbetrouwbaar Blijkt niet uit nader onderzoek 7. Geen opwarming sinds 1998 Cherry picking en onwaar. Daarnaast vergeet men de opwarming van oceanen. 8. IJs op de zuidpool neemt toe Zee-ijs neemt (beetje) toe, maar landijs neemt af. Zee-ijs verlies noordpool is enorm tov zuidpool. 22 oktober 2014
  • 12. 3. Laatste inzichten 22 oktober 2014 Noordpool
  • 13. 3. Laatste inzichten Oppervlakte Volume 22 oktober 2014 Noordpool miljoen km2 Metingen laten sneller ijsverlies zien dan alle voorspellingen • Oppervlak - zomerijs dramatisch afgenomen: meer dan oppervlak EU! • Volume - nu nog slechts 19% van oorspronkelijk volume!
  • 14. 3. Laatste inzichten Groenland
  • 15. 3. Laatste inzichten Groenland IJs massa Groenland (Gt) jaar Ice lakes Moulins Dark ice
  • 16. 3. Laatste inzichten 22 oktober 2014 Zeespiegelstijging Trend in 1992-2010 mm per jaar • Temperatuur • Meer water door smeltend ijs (grondwater) • Zelfgravitatie-effect
  • 17. 3. Laatste inzichten Zeespiegelstijging Global Mean Sea Level Change Sea Level Anomaly (mm) 0.8 mm/yr (1870-1924) 1.9 mm/yr (1925-1992) (1993- 2013) Church & White (GRL, 2005) University of Colorado (2014 Release 1) 3.2 mm/yr
  • 18. 3. Laatste inzichten Koude Noordpool Minder koude 22 oktober 2014 Straalstroom Noorpool Straalstroom verandert. Grotere verschillen Noord-Zuid en vertraging. Prof. Jennifer Francis: “Het weer komt vast te zitten”
  • 19. 3. Laatste inzichten 22 oktober 2014 Straalstroom Ridiculous Resilient Ridge Bron: Nasa
  • 20. 3. Laatste inzichten 22 oktober 2014 Toekomst? IPCC, 2013
  • 21. 4. Klimaatverandering in onze regio 22 oktober 2014 KNMI • Metingen • Toekomstprojecties KNMI scenario’s: 2001 – 3 scenario’s (laag, centraal, hoog) 2006 – 4 scenario’s (G,W,G+,W+) 2014 – 4 scenario’s (GL,WL,GH,WH)
  • 22. 4. Klimaatverandering in onze regio 22 oktober 2014 KNMI, 2014 Temp 2000 2030 2050 2085 GL 10.1 +1.0 +1.0 +1.3 GH 10.1 +1.0 +1.4 +1.7 WL 10.1 +1.0 +2.0 +2.8 WH 10.1 +1.0 +2.3 +3.7
  • 23. 4. Klimaatverandering in onze regio 22 oktober 2014 KNMI, 2014 In WH 2050 zijn winters vergelijkbaar met Bordeaux of Nantes nu. In WH 2050 is januari en februari vergelijkbaar met maart nu Omdat sommige zaken (bv extreem weer, smelt West Antarctica) nog te onzeker zijn, is dit nu niet meegenomen in de klimaatscenario’s !
  • 24. 4. Klimaatverandering in onze regio 22 oktober 2014 KNMI, 2014 • Zuidoosten warmt sterker op dan Noord-Westen • Minder vorstdagen (elfstedentocht), meer warme dagen • Meer tropische nachten (> 20 oC) • Meer neerslag (behalve zomer, mn GH en WH) • Toename extreme buien • Sinds 1900 stijgt zeespiegel met 1.8 mm/jr (geen versnelling) • Toename t.o.v. 2000: +40 cm (2050), +80 cm (2085), +100 cm (2100). +200-300 cm (2300)! • Geen grote veranderingen in windsnelheid/richting • Minder mist • Hagel en onweer wordt heftiger (meer bliksem) • Meer zonnestraling, toename potentiele verdamping
  • 25. 4. Klimaatverandering in onze regio 22 oktober 2014 KNMI, 2014 Kans • Hogere CO2 en langer groeiseizoen  hogere landbouw opbrengst • Meer weersextremen  lagere landbouw opbrengst
  • 26. 5. Wat kun je doen? 22 oktober 2014 Mix tussen… 1. Mitigeren (voorkomen CO2 uitstoot) 2. Adaptatie (aanpassen aan nieuwe omstandigheden) 3. Ondergaan (niets doen en lijden) Mitigatie een must maar lastig Adaptatie kunnen we zelf Geen silver bullit, maar… • De kennis is er! • Aan de slag… • Hoe eerder hoe beter NL kiest voor adaptief deltamanagement
  • 27. 5. Wat kun je doen? De wereldbevolking groeit, en ook de problemen… Water Food Energy Biodiversity Nexus Biodiversiteit 22 oktober 2014 Voedsel zekerheid Energie zekerheid Voldoende Water Klimaat Water
  • 28. 5. Wat kun je doen? Ondergrondse wateropslag 22 oktober 2014 Kennis Privaat Publiek Gedeelde visie Gedeelde doelen Waarschuwingssystemen Bellenscherm tegen verzilting Klimaatbuffers / achteroevers Precisielandbouw
  • 29. 5. Wat kun je doen? Koopmanspolder: proeftuin voor water, natuur en vis 22 oktober 2014 Foto: Marcel Molle
  • 30. 5. Wat kun je doen? Achteroever Wieringermeer • Waterinnovatie centrum • Boederij met 20 ha • Nieuwe verdienmodellen met water • Water, agri/aquacultuur, recreatie 22 oktober 2014
  • 31. 5. Wat kun je doen? 22 oktober 2014 Drijvende teelt Zilte teelt Aquacultuur Sportvisserij Nieuwe verdienmodellen
  • 32. Dank voor uw aandacht!