CHƯƠNG IV- Tư tưởng HCM.docx
- 1. CHƯƠNG IV: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VÀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN, DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN I. TƯ TƯỞNG HCM VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM 1. Tính tất yếu và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam - Hồ Chí Minh khẳng định sự cần thiết phải có Đảng- nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Trong cuốn Đường Kách Mệnh (năm 1927), Hồ Chí Minh viết: Cách mạng “Trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững, cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thì thuyền mới chạy” HCM nhấn mạnh, sự lãnh đạo của Đảng giống “Như người cầm lái” con thuyền cách mạng VN là quan điểm nhất quán của HCM - sự khẳng định tất yếu sự lãnh đạo của Đảng, trong giai đoạn CM dân tộc Dân chủ nhân dân và trong CMXHCN. Thực tiễn, CM VN đã chứng minh, “giữ vững và tăng cường vai trò của lãnh đạo của Đảng” là bài học xuyên suốt của CMVN - Về quy luật ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam + Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin: Đảng Cộng sản là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa cộng sản khoa học với phong trào công nhân. Chủ nghĩa Mác-Lênin là lý luận khoa học, cách mạnh, là vũ khí chiến đấu của giai cấp công nhân, nhân dân lao động khỏi áp bức, bóc lột. + Quan điểm của Hồ Chí Minh: ĐCSVN là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Leenin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Chủ nghĩa Mác Phong trào công nhân Đảng Cộng Sản
- 2. + Phong trào yêu nước: đóng vai trò vô cùng quan trọng trong những năm cuối TK XIX - đầu TK XX. Phong trào yêu nước diễn ra theo những khuynh hướng khác nhau: khuynh hướng phong kiến, khuynh hướng cứu nước theo con đường dân chủ tư sản. ? Vì sao HCM lại đưa thêm yếu tố Phong trào yêu nước vào trong công thức Quy Luật ra đời Đảng cộng sản VN? → Một là, phong rào yêu nước có vị trí, vai trò cực kỳ to lớn trong quá trình phát triển của dân tộc VN Hai là, phong trào công nhân kết hợp với phong trào yêu nước bởi vì hao phong trào đó đều có mục tiêu chung. Ba là, phong trào nông dân kết hợp với phong trào công nhân. Bốn là, phong trào yêu nước của trí thức VN là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự kết hợp các yếu tố cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. - Phong trào yêu nước là mảnh đất màu mỡ để hạt giống chủ nghĩa Mác-Lênin có thể gieo trồng và phát triển ở VN. - Nhiều tổ chức yêu nước ra đời: Tâm tâm xã, Đảng Phục Việt, Đảng Hưng Nam,... ⇒ Yêu nước là cơ sở quan trọng hợp nhất 3 tổ chức cộng sản, đưa tới sự ra đời của Đảng Cộng sản VN đầu năm 1930. + Phong trào công nhân: đóng vai trò vô cùng quan trọng “Lực lượng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động là rất to lớn, là vô cùng vô tận. Nhưng lực lượng ấy cần có Đảng lãnh đạo mới chắc chắn thắng lợi” (Hồ Chí Minh toàn tập, t9, tr 290) Cơ sở kinh tế XH đưa giai cấp công nhân trở thành 1 giai cấp lãnh đạo của CM VN, lực lượng ấy tức là lực lượng của giai cấp công nhân cần có 1 chính đảng vô sản mới lãnh đạo ⇒ Như vậy, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là 1 tất yếu, vai trò lãnh đạo của Đảng cũng là một tất yếu - điều đó xuất phát từ yêu cầu phát triển của dân tộc Việt Nam 2. Đảng phải trong sạch vững mạnh Chủ nghĩa Mác Phong trào công nhân Đảng Cộng Sản Phong trào yêu nước
- 3. a. Đảng là đạo đức, là văn minh -Trong bài nói tại lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Đảng (năm 1960), Hồ Chí Minh cho rằng: “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”. Hồ Chí Minh coi đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng. Theo Hồ Chí Minh, đạo đức của Đảng thể hiện trên những quan điểm sau đây: Thứ nhất, Mục đích hoạt động của Đảng là lãnh đạo đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Đó là sự nghiệp cách mạng theo chủ nghĩa Mác –Lênin, làm cho dân tộc được độc lập, nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc thật sự, đoàn kết hữu nghị với các dân tộc trên thế giới. Thứ hai, Cương lĩnh, đường lối, chủ trương và mọi hoạt động thực tiễn của Đảng đều phải nhằm mục đích đó. Đảng phải luôn luôn trung thành với lợi ích toàn dân tộc vì Đảng không có lợi ích riêng; sự ra đời và phát triển của Đảng đều vì mục đích làm cho đất nước hùng cường đi lên chủ nghĩa xã hội, đưa lại quyền lợi cho dân. Thứ ba, Đội ngũ đảng viên phải luôn luôn thấm nhuần đạo đức cách mạng, ra sức tu dưỡng, rèn luyện, suốt đời phấn đấu cho lợi ích của dân, của nước. Do vậy, một trong những biểu hiện rõ nhất của Hồ Chí Minh về rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam để cho Đảng trở thành Đảng của đạo đức, của văn minh là Người “rèn” đạo đức cán bộ, đảng viên. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, đảng viên càng phải là những người có lòng nhân ái, “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”; trung với Đảng, trung với nước, hiếu với dân; có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính và luôn luôn Chí công vô tư; có tinh thần quốc tế trong sáng. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Đảng “là Đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, nghĩa là những người thợ thuyền, dân cày và lao động trí óc kiên quyết nhất, trong sạch nhất, tận tâm, tận lực phụng sự Tổ quốc và nhân dân. Những người mà: -Giàu sang không thể quyến rũ -Nghèo khó không thể chuyển lay -Uy vũ không thể khuất phục” Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”. - Xây dựng Đảng cộng sản Việt Nam thành một Đảng văn minh. Điều này thể hiện ở những nội dung sau: Một là, Đảng văn minh là một Đảng tiêu biểu cho lương tâm, trí tuệ và danh dự của dân tộc. Hai là, Đảng ra đời là một tất yếu, phù hợp với quy luật văn minh tiến bộ của dân tộc và của nhân loại. Mọi hoạt động của Đảng đều xuất phát từ yêu cầu phát triển của dân tộc, lấy lợi ích tối cao của dân tộc làm trọng, mọi lợi ích giai cấp đều phải đặt dưới sự phát triển của dân tộc; mọi hoạt động của Đảng đều phải phù hợp với quy luật vận động của xã hội Việt Nam. Ba là, Đảng phải luôn luôn trong sạch, vững mạnh, làm tròn sứ mệnh lịch sử do nhân dân, dân tộc giao phó là lãnh đạo giành độc lập cho Tổ quốc và đưa lại tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Trong giai đoạn Đảng cầm quyền, Hồ Chí Minh càng chú trọng hơn việc phòng và chống các tiêu cực trong Đảng.
- 4. Bốn là, Xây dựng Đảng văn minh còn thể hiện trong giai đoạn cầm quyền, Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, Đảng không phải là tổ chức đứng trên dân tộc. Năm là, Xây dựng Đảng văn minh còn là ở chỗ đội ngũ đảng viên, từ những đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong bộ máy Đảng, Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, nhất là những đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý chủ chốt, cho đến đảng viên không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý phải là những chiến sĩ tiên phong, gương mẫu trong công tác và cuộc sống hàng ngày. Sáu là, Đảng văn minh phải là Đảng có quan hệ quốc tế trong sáng, hoạt động không những vì lợi ích dân tộc Việt Nam mà còn vì độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia khác; vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển của các dân tộc trên thế giới. Hồ Chí Minh đã cảnh báo: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định ngày hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Như vậy, xây dựng Đảng để cho Đảng xứng đáng là Đảng đạo đức, văn minh là một nội dung đặc sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam, là bước sáng tạo của Người so với lý luận của V.I. Lênin về đảng kiểu mới của giai cấp vô sản. b. Những vấn đề nguyên tắc trong hoạt động của Đảng - Đảng lấy chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Trong tác phẩm Đường cách mệnh (1927),Hồ Chí Minh khẳng định: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam. Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin”. Hồ Chí Minh luôn luôn nhấn mạnh phải trung thành với chủ nghĩa Mác – Lênin nhưng đồng thời phải luôn luôn sáng tạo, vận dụng cho phù hợp với điều kiện hoàn cảnh, từng lúc, từng nơi, không được phép giáo điều. - Tập trung dân chủ: Người khẳng định đây là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt, bao trùm quá trình tồn tại và phát triển của Đảng.Tập trung và dân chủ là hai mặt của nguyên tắc, có quan hệ khăng khít với nhau: Tập trung trên nền tảng dân chủ, dân chủ dưới sự chỉ đạo của tập trung. Tập trung là thiểu số phải phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, mọi đảng viên phải chấp hành vô điều kiện Nghị quyết của Đảng. Người viết: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế nào? Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý. Đó là một quyển lợi và cũng là nghĩa vụ của mọi người. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý”. - Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. + Tập thể lãnh đạo vì: Một người dù tài giỏi đến mấy, nhiều kinh nghiệm đến đâu cũng chỉ trông thấy, chỉ xem xét được một hoặc nhiều mặt của một vấn đề, không thể trông thấy và xem xét tất cả mọi vấn đề. Vì vậy, phải đảm bảo tập thể lãnh đạo. Cần nhiều người tham gia lãnh đạo vì: nhiều người thì nhiều kiến thức, người hiểu mặt này, người hiểu mặt kia, người hiểu việc này, người hiểu việc khác. Ý nghĩa của việc tập thể lãnh đạo rất đơn giản: “Dại bầy hơn khôn độc”.
- 5. + Cá nhân phụ trách vì: Cá nhân phụ trách sẽ tránh được thói dựa dẫm, ỷ lại, “nhiều sãi không ai quét cửa chùa”. Hồ Chí Minh đi đến kết luận: Lãnh đạo không tập thể thì sẽ đi đến cái tệ bao biện, độc đoán, chủ quan, kết quả là hỏng việc. Phụ trách không do cá nhân thì sẽ đi đến tệ bừa bãi, lộn xộn, vô chính phủ. Kết quả cũng hỏng việc. Tập thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhân phụ trách là tập trung, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách là dân chủ tập trung. - Tự phê bình và phê bình. +Mục đích của tự phê bình và phê bình là làm cho phần tốt trong con người nảy nở như hoa hoa mùa xuân, phần xấu bị mất dần đi để hướng tới giá trị chân, thiện, mỹ. + Đề cập đến thái độ, phương pháp phê bình – tự phê bình, Hồ Chí Minh chỉ rõ: Phải được tiến hành thường xuyên như người ta rửa mặt hàng ngày, phải kiên quyết, thẳng thắn, không nể nang, phải trung thực, thành khẩn, phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau. Người cũng phê phán hiện tượng bao che, lẩn tránh khuyết điểm hoặc dĩ hòa vi quý hoặc lợi dụng phê bình để nói xấu, trù dập người khác. - Kỷ luật nghiêm minh, tự giác: +Sức mạnh vô địch của Đảng là tinh thần kỷ luật, tự giác, ý thức nghiêm minh của mỗi cán bộ, đảng viên. + Hồ Chí Minh cho rằng Đảng ta tuy đông người nhưng khi tiến đánh chỉ như một người. Điều đó là nhờ trong Đảng có kỷ luật. Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng “Đảng phải giữ kỷ luật rất nghiêm từ trên xuống dưới. Kỷ luật này là tư tưởng cũng phải nhất trí, hành động phải nhất trí”. + Kỷ luật của Đảng là kỷ luật tự giác, “do lòng tự giác của đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với Đảng”. - Đoàn kết thống nhất trong Đảng + Đoàn kết, thống nhất trong Đảng không những tăng cường sức mạnh của Đảng mà còn là cơ sở đoàn kết, thống nhất toàn dân. Đoàn kết trong Đảng dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin; cương lĩnh, đường lối, quan điểm và điều lệ Đảng; Nghị quyết của tổ chức Đảng các cấp. Đoàn kết, thống nhất trong Đảng còn trên cơ sở các nguyên tắc xây dựng Đảng: Mở rộng dân chủ, tập trung, tự phê bình và phê bình. + Đảng viên phải tu dưỡng đạo đức thường xuyên, chống chủ nghĩa cá nhân. Nhiệm vụ cách mạng càng phát triển thì sự đoàn kết thống nhất ngày căng quan trọng, càng phải được tăng cường. Vì vậy Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở các đồng chí trong Đảng phải giữ gìn sự đoàn kết như giữa gìn con ngươi của mắt mình. - Đảng phải thường xuyên tự chỉnh đốn. + Theo Hồ Chí Minh, xây dựng Đảng là một nhiệm vụ tất yếu, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa lâu dài để Đảng hoàn thành vai trò chiến sĩ tiên phong trước giai cấp, dân tộc. + Tính tất yếu khách quan của công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng được Hồ Chí Minh lý giải theo những căn cứ sau:
- 6. ++ Xây dựng Đảng trong mỗi thời kỳ để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể của từng thời kỳ đó ++Xây dựng chỉnh đốn Đảng là cơ hội để mỗi cán bộ, đảng viên tự rèn luyện, giáo dục và tu dưỡng tốt hơn, hoan thành các nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó, đặc biệt là giữ được các phẩm chất đạo đức cách mạng tiêu biểu. ++Xây dựng và chỉnh đốn trong điều kiện Đảng cầm quyền căng phải thường xuyên hơn - Đảng phải liên hệ mật thiết với nhân dân Đảng Cộng sản Việt Nam là một bộ phận của toàn thể dân tộc Việt Nam. Vấn đề mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản – giai cấp công nhân – nhân dân Việt Nam là mối quan hệ khăng khít, máu thịt. Mỗi một thành tố đều có chức năng, nhiệm vụ riêng, nhưng tất cả những thành tố đó cũng như sự hoạt động, sự tương tác của chúng đều có tính hướng đích: Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, là xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh - Đoàn kết quốc tế: +Đảng phải chú trọng giữ vững và tăng cường mối quan hệ quốc tế trong sáng. Điều này xuất phát từ tính chất quốc tế của giai cấp công nhân mà C.Mác, Ph. Ăngghen, V.I.Lênin đã nhiều lần đề cập. + Đối với nguyên tắc này, Hồ Chí Minh coi cách mạng Việt Nam là một phận khăng khít của cách mạng thế giới. Trong Di chúc, Người mong Đảng “sẽ ra sức hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý có tình” c.Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên Hồ Chí Minh lưu ý phải xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa có đức, vừa có tài, trong sạch, vững mạnh. Người đề cập những yêu cầu chủ yếu sau đây đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên: - Phải tuyệt đối trung thành với Đảng - Phải là những người nghiêm chỉnh thực hiện cương lĩnh, đường lối, quan điểm, chủ trương, Nghị quyết của Đảng và các nguyên tắc xây dựng Đảng. - Phải luôn luôn tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng. - Phải luôn luôn học tập, nâng cao trình độ mọi mặt. - Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân. - Phải luôn luôn chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo. - Phải là những người luôn luôn phòng và chống các tiêu cực II.TƯ TƯỞNG HCM VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ NHÂN DÂN 1) Nhà nước dân chủ a) Bản chất giai cấp của nhà nước Trong tư tưởng HCM, Nhà nước VN là nhà nước dân chủ, nhưng tuyệt nhiên nó không phải là “ nhà nước toàn dân” , hiểu theo nghĩa là nhà nước phi giai cấp. Nhà nước ở đâu bao giờ cũng mang một bản chất của một giai cấp nhất đinh. Nhà nước VN dân chủ cộng hòa: Là một nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân. Bản chất giai cấp công nhân thể hiện trên 3 phương diện: 1. ĐCSVN giữ vị trí, vai trò cầm quyền
- 7. Bản hiến pháp năm 1959 khẳng định “ Nhà nước của ta là nhà nước dân chủ nhân dân, dựa trên nền tảng liên minh công nông, do giai cấp công nhân lãnh đạo. Đảng cầm quyền bằng các phương thức: · Bằng đường lối, quan điểm, chủ trương đề nhà nước thể chế hóa thành pháp luật, chính sách, kế hoạch. · Bằng các tổ chức đảng và đảng viên của mình trong bộ máy · Bằng công tác kiểm tra. 2. Tính định hướng XHCN trong sự phát triển của đất nước. Đưa đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản là mục tiêu nhất quán của HCM. 3. Theo nguyên tắc tập trung dân chủ HCM rất chú ý đến cả hai mặt dân chủ và tập trung trong tổ chức và hoạt động của tất cả bộ máy. Người nhấn mạnh phải phát huy cao độ dân chủ đông thời phát huy cao độ tập trung, để mọi quyền lực thuộc về nhân dân. Bản chất GCCN của Nhà nước thống nhất với tính nhân dân và tính dân tộc Nhà nước mới ở VN ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh gian khổ của toàn thể dân tộc ta Từ giữa thế kỉ XIX, khi đất nước bị ngoại xâm, Các tầng lớp nhân dân VN đã không quản hi sinh xương máu để giành độc lập cho tổ quốc. Từ khi ĐCS ra đời trở thành lực lượng lãnh đạo sự nghiệp cách mạng với chiến lược đại đoàn kết đúng đắn, sức mạnh toàn dân tộc được tập hợp và phát huy cao độ, giành lại độc lập, tự do. Do vậy không phải của riêng giai cấp, tầng lớp nào, mà thuộc về nhân dân. 1. Nhất quán mục tiêu vì quyền lợi của nhân dân, lấy quyền lợi của dân tộc làm nền tảng HCM khẳng định quyền lợi cơ bản của giai cấp công nhân thống nhất với lợi ích của nhân dân và của toàn dân tộc. 2. Tổ chức nhân dân tiến hành kháng chiến và đi lên chủ nghĩa xã hội Để bảo vệ nền độc lập tự do của tổ quốc, xây dựng một việt nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần tích cực vào sự phát triển tiến bộ của thế giới. b) Nhà nước của nhân dân Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, Nhà nước của nhân dân là nhà nước mà tất cả mọi quyền lực trong nhà nước và trong xã hội đều thuộc về nhân dân. Ở nước ta, Bác khẳng định: “Trong nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa của chúng ta, tất cả mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân”. Hay nhà nước của dân tức là “dân là chủ” Trong nhà nước dân chủ, Nhân dân có 2 hình thức thực thi quyền lực: Dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp
- 8. + Dân chủ trực tiếp: Nhân dân trực tiếp quyết định mọi vấn đề liên quan đến vận mệnh của quốc gia, dân tộc và quyền lợi của dân chúng. Nhân dân có thể tham gia bình đẳng và trực tiếp vào các quyết định của đất nước như trong các: lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,….. Hình thức biểu hiện cụ thể của dân chủ trực tiếp như ứng cử, bầu cử Quốc hội, HĐND, thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, trưng cầu dân ý… Các cuộc đối thoại trực tiếp của nhân dân với cơ quan Nhà nước hiện nay cũng là hình thức biểu hiện của dân chủ trực tiếp HCM luôn coi trọng hình thức dân chủ trực tiếp và tạo mọi điều kiện thuận lợi để thực hành dân chủ trực tiếp. Đây là hình thức dân chủ hoàn bị nhất. + Dân chủ gián tiếp hay dân chủ đại diện: Nhân dân thực thi quyền lực của mình thông qua các đại diện mà học lựa chọn, bầu ra và những thiết chế quyền lực nhà nước mà họ lập nên. Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, trong hình thức dân chủ gián tiếp: Quyền lực nhà nước là “thừa ủy quyền” của nhân dân. Tự bản thân nhà nước không có quyền lực mà quyền lực của nhà nước là do nhân dân ủy thác. Tức nhà nhân dân ủy quyền cho cơ quan nhà nước, cán bộ công chức, quốc hội thực thi quyền làm chủ giúp nhân dân. Theo Hồ Chí Minh “Dân làm chủ thì Chủ tịch, bộ trưởng, ủy viên này, ủy viên khác là làm gì? Làm đầy tớ cho nhân dân, chứ không phải làm quan cách mạng” Dân có quyền kiểm soát, phê bình nhà nước, có quyền bãi miễn những đại biểu mà họ đã lựa chọn, bầu ra và có quyền giải tán những thiết chế quyền lực mà họ đã lập nên. Đây là quan điểm rõ ràng, kiên quyết của Bác Hồ nhằm đảm bảo mọi quyền lực luôn nằm trong tay nhân dân. Hồ Chí Minh luôn mong “ đồng bào giúp đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm trọn nhiệm vụ của mình là: người đầy tớ trung thành tận tụy của nhân dân”. Luật pháp dân chủ là công cụ quyền lực của dân. Giúp phản ánh được ý nguyện và bảo vệ quyền lợi của dân chúng. Theo Hồ Chí Minh, đó là sự khác biệt căn bản của Luật pháp trong nhà nước Việt Nam với luật pháp của nhà nước theo các chế độ tư sản, phong kiến. Đây là hình thức dân chủ được sử dụng rộng rãi. c) Nhà nước do dân Nhà nước do nhân dân lập nên qua đấu tranh cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của ĐCSVN. Nhân dân “ cử ra” và “ tổ chức nên” nhà nước dựa trên nền tảng pháp lý của một chế độ dân chủ và theo các trình tự dân chủ với các quyền bầu cử, phúc quyết… “ Dân là chủ”, “ Dân làm chủ” “ dân là chủ” xác định vị thế của nhân dân đối với quyền lực nhà nước, còn “ dân làm chủ” nhấn mạnh quyền lợi và nghĩa vụ của nhân dân với tư cách là người chủ. HCM khẳng định rõ” nước ta là nước dân chủ, nghĩa là nước do nhân dân làm chủ. Nhân dân có quyền lợi làm chủ, thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân, giữ đúng đạo đức công dân. Tuân thủ pháp luật, giữ gìn trật tự chung, bảo vệ tài sản công cộng, bảo vệ Tổ quốc,...
- 9. Cần coi trọng việc giáo dục nhân dân Nhân dân tự giác phấn đấu để đủ năng lực thực hiện quyền dân chủ của mình. HCM nói: “Chúng ta là những người lao động làm chủ nước nhà. Muốn làm chủ được tốt, phải có năng lực làm chủ”. Không chỉ đưa nhân dân tham gia công việc nhà nước, mà còn chuẩn bị và động viên nhân dân chuẩn bị tốt năng lực làm chủ, quan điểm đó thể hiện tư tưởng dân chủ triệt để của HCM khi nói về nhà nước do nhân dân. d) Nhà nước vì dân Nhà nước vì dân là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, không có đặt quyền đặc lợi, thực sự trong sạch, cần, kiệm, liêm, chính. Hồ Chí Minh đã nói: “Các công việc của Chính phủ làm phải nhằm vào một mục đích duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi người. Cho nên Chính phủ nhân dân bao giờ cũng phải đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy. Việc gì có lợi cho dân thì làm. Việc gì có hại cho dân thì tránh”. Theo HCM, thước đo của một Nhà nước vì dân là phải được lòng dân. Bác đã đặt ra vấn đề với cán bộ Nhà nước phải “Làm sao cho được lòng dân, dân tin, dân mến, dân yêu”. Đồng thời, Bác cũng chỉ ra “muốn được dân yêu, muốn được lòng dân, trước hết phải yêu dân, phải đặt quyền lợi của dân trên hết thảy, phải có một tinh thần chí công vô tư”. Cán bộ: Phải có đức có tài, vừa hiền lại vừa minh. Để được như vậy thì người cán bộ phải đáp ứng 2 yêu cầu tất yếu: Là đầy tớ của nhân dân: Cán bộ phải trung thành, tận tụy, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ. Là người lãnh đạo nhân dân: Cán bộ phải có trí tuệ hơn người, minh mẫn, sáng suốt, nhìn xa trông rộng, gần gũi nhân dân, trọng hiền tài. 2) Nhà nước pháp quyền a) Nhà nước hợp hiến, hợp pháp Nhà nước hợp hiến là nhà nước do dân bầu ra. Chỉ một ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời (ngày 3-9-1945), chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị: “Chúng ta phải có một hiến pháp dân chủ. Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay CUỘC TỔNG TUYỂN CỬ với chế độ phổ thông đầu phiếu” để lập nên Quốc hội rồi từ đó lập ra Chính phủ và các cơ quan, bộ máy hợp hiến, thể hiện quyền lực tối cao của nhân dân. Cuộc Tổng tuyển cử được tiến hành thắng lợi ngày 6-1-1946 với chế độ phổ thông đầu phiếu, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Lần đầu tiên trong lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam cũng như lần đầu tiên ở Đông Nam châu Á, tất cả mọi người dân từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt nam nữ, giàu nghèo, dân tộc, đảng phái, tôn giáo... đều đi bỏ phiếu bầu những đại biểu của mình tham gia Quốc hội. Ngày 2-3- 1946, Quốc hội khoá I nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã họp phiên đầu tiên, lập ra các tổ chức, bộ máy và các chức vụ chính thức của Nhà nước. Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch Chính phủ liên hiệp đầu tiên. Đây chính là Chính phủ có đầy đủ tư cách pháp lý để giải quyết một cách có hiệu quả những vấn đề đối nội và đối ngoại ở nước ta. b) Nhà nước thượng tôn pháp luật Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà nước quản lý bằng bộ máy và bằng nhiều biện pháp khác nhau, nhưng quan trọng nhất là quản lý bằng Hiến pháp và bằng pháp luật nói chung.
- 10. Muốn vậy, trước hết, cần làm tốt công tác lập pháp. Ở cương vị Chủ tịch nước, Hồ Chí Minh đã hai lần tham gia vào quá trình lãnh đạo soạn thảo Hiến pháp (Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959), đã ký lệnh công bố 16 đạo luật, 613 sắc lệnh trong đó có 243 sắc lệnh quy định về tổ chức Nhà nước và pháp luật, và nhiều văn bản dưới luật khác. Cùng với công tác lập pháp, Hồ Chí Minh cũng rất chú trọng đưa pháp luật vào trong cuộc sống, bảo đảm cho pháp luật được thi hành và có cơ chế giám sát việc thi hành pháp luật. Pháp luật là công cụ quyền lực của nhân dân, vì thế điều quan trọng là phải “làm sao cho nhân dân biết hưởng quyền dân chủ, biết dùng quyền dân chủ của mình, dám nói, dám làm”. Hồ Chí Minh luôn nêu cao tính nghiêm minh của pháp luật. Luôn luôn khuyến khích nhân dân phê bình, giám sát công việc của Nhà nước, giám sát quá trình Nhà nước thực thi pháp luật, đồng thời không ngừng nhắc nhở cán bộ các cấp, các ngành phải gương mẫu trong việc tuân thủ pháp luật, trước hết là các cán bộ thuộc ngành hành pháp và tư pháp. c) Pháp quyền nhân nghĩa “Pháp quyền nhân nghĩa” tức là trước hết Nhà nước phải tôn trọng, bảo đảm thực hiện đầy đủ các quyền con người, chăm lo đến lợi ích của mọi người. Hồ Chí Minh đề cập đến các quyền tự nhiên của con người, trong đó quyền cao nhất là quyền sống; đồng thời cũng đề cập đến cả các quyền chính trị - dân sự, quyền kinh tế, văn hóa, xã hội của con người. trị - dân sự, quyền kinh tế, văn hóa, xã hội của con người. Người chú trọng quyền của công dân nói chung, đồng thời cũng chú trọng đến quyền của những nhóm người cụ thể như phụ nữ, trẻ em, người dân tộc thiểu số, v.v.. Sự nghiệp cách mạng chân chính cần đấu tranh cho quyền con người, vì thế, mục tiêu giải phóng con người, làm cho mọi người có được cuộc sống hạnh phúc, tự do xứng với phẩm giá con người, được hưởng dụng các quyền con người một cách đầy đủ nhất đã hòa quyện một cách hữu cơ và trở thành mục tiêu cao nhất của sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam. 3) Nhà nước trong sạch, vững mạnh a. Kiểm soát quyền lực nhà nước - Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, kiểm soát quyền lực nhà nước là tất yếu. Các cơ quan nhà nước, cán bộ nhà nước, dù ít hay nhiều đều nắm giữ quyền lực trong tay. Quyền lực này là do Nhân dân ủy thác cho. Nhưng một khi đã nắm giữ quyền lực, cơ quan nhà nước hay cán bộ nhà nước đều có thể trở nên lạm quyền. Người chỉ rõ: “dân ghét các ông chủ tịch, các ông ủy viên vì cái tật ngông nghênh, cậy thế, cậy quyền. Những ông này không hiểu nhiệm vụ và chính sách của Việt Minh, nên khi nắm được chút quyền trong tay vẫn hay lạm dụng”Vì thế, để bảo đảm tất cả mọi quyền lực thuộc về Nhân dân, cần kiểm soát quyền lực nhà nước. -Về hình thức kiểm soát quyền lực Nhà nước, theo Hồ Chí Minh, trước hết cần phát huy vai trò của đảng cộng sản Việt Nam. Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc, là đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội, chính vì vậy, Đảng có quyền và có trách nhiệm kiểm soát quyền lực Nhà nước. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Công việc của Đảng và của Nhà nước ngày càng nhiều. Muốn hoàn thành tốt mọi việc, thì toàn thể đảng viên và cán bộ phải chấp hành nghiêm chỉnh đường lối và chính sách của Đảng. Và muốn như vậy, thì các cấp ủy đảng phải tăng cường công việc kiểm tra. Vì kiểm tra có tác dụng thúc đẩy và giáo dục đảng viên và cán bộ làm tròn nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước, làm gương mẫu tốt cho nhân dân” - Để kiểm soát có kết quả tốt, theo Hồ Chí Minh, cần có hai điều kiện là việc kiểm soát phải có hệ thống và người đi kiểm soát phải là những người rất có uy tín. Người còn nêu rõ hai cách kiểm soát là từ trên xuống dưới và từ dưới lên. Người nhấn mạnh, phải “ khéo kiểm soát” b. Phòng chống tiêu cực trong nhà nước 1. Đặc quyền đặc lợi
- 11. 2. Tham ô, lãng phí, quang liêu 3. Tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo Biện pháp: 1. Nâng cao trình độ dân chủ trong xã hội, thực hành dân chủ rộng rãi, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân đó phải là giải pháp căn bản và có ý nghĩa lâu dài 2. Pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh. Công tác kiểm tra phải thường xuyên. Cán bộ, đảng viên phải nghiêm túc và tự giác tuân thủ pháp luật, kỷ luật. Đối với những kẻ thoái hóa, biến chất, pháp luật phải “thẳng tay trừng trị”, bất kể kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì. Trong nhà nước “trăm điều phải có thần linh pháp quyền” thì tuyệt nhiên không có vùng cấm nào 3. Phạt nghiêm minh, nghiêm khắc, đúng người, đúng tội là cần thiết, song việc gì cũng xử phạt là không đúng. Cần coi trọng giáo dục, cảm hóa làm chủ yếu. Chỉ làm như vậy mới khiến cho cái tốt trong mỗi người nảy nở như xxuân, và cái xấu mất dần đi. Trong giáo dục cán bộ phải coi trọng giáo dục đạo đức, xây dựng hệ chuẩn mực đạo đức của người cầm quyền, khơi dậy lương tâm ở trong mỗi con người 4. Cán bộ làm gương 5. Phải huy động sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước vào cuộc chiến chống lại tiêu cực trong con người, trong xã hội và trong bộ máy Nhà nước. III. VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HCM VÀO CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC 1. Xây dựng Đảng thực sư trong sạch, vững mạnh - Phải đề ra đường lối, chủ trương đúng đắn .Theo ngày xưa ông bà ta có câu: “Sai một ly đi một dặm” là đúng đắn vì đó là tầm quan trọng của đường lối, chủ trương Đảng. Đường lối, chủ trương này phải dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; phải phù hợp với hoàn cảnh của đất nước từng giai đoạn, từng thời kỳ - Phải tổ chức thực hiện thật tốt đường lối, chủ trương của Đảng Phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ chiến lược, đặc biệt quan trọng nữa là người đứng đầu là phải nêu cao trách nhiệm làm gương tốt cho mọi người noi theo - Phải chú trọng hơn nữa công tác chỉnh đốn Đảng Sự nghiệp cách mạng nối chung và sự nghiệp đổi mới đất nước có thành công hay không hoàn toàn phụ thuộc vào chất lượng, trong đó có sự trong sạch của bản thân Đảng. Thường xuyên chỉnh đốn nội bộ để Đảng xứng đáng là người cầm quyền, để đảng viên luôn xứng đáng vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân - Cái thiếu nhất hiện nay là sự thống nhất giữa nói và làm trong Đảng Phải quán triệt sâu sắc hơn nữa trong Đảng tư tưởng và hành động của Hồ Chí Minh về thống nhất giữ nói và làm - Tăng cường kiểm tra giám sát Sử dụng và phát huy tốt quyền lực do dân giao phó nhằn phục vụ sự phát triển của dân tộc, đưa đất nước tiến bước vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, làm cho đất nước hùng cường, nhân dân có cuộc sống ấm nó, tự do hạnh phúc nhu tiêu đề mà bác Hồ đã viết trong các văn bản hành chính -> Trong suốt tiến trình cách mạng Việt Nam, theo Hồ Chí Minh, Đảng phải vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Trong điều kiện Đảng cầm quyền thì càng phải ý thức thật sự sâu sắc tinh thần, thái độ trách nhiệm phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Đảng lãnh đạo Nhà nước là nhằm xây dựng một Nhà nước thực sự của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Đảng không có quyền lợi gì riêng của mình, ngoài quyền lợi của giai cấp, của dân tộc. Đảng không ở trên dân,
- 12. cũng không ở ngoài dân, mà ở trong dân, trong lòng dân, Đảng lấy dân làm gốc. Chính vì vậy, xây dựng Đảng không chỉ là công việc của Đảng mà còn là công việc, trách nhiệm của nhân dân. Nhân dân là chỗ dựa vững chắc của Đảng, là nguồn sức mạnh của Đảng; phục vụ nhân dân là mục tiêu của Đảng, nhân dân có trọng trách to lớn là xây dựng Đảng của mình trong sạch, vững mạnh. “Dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng” luôn là nguyên tắc xây dựng Đảng và được khẳng định trong cương lĩnh và các nghị quyết của Đảng 2. Xây dựng nhà nước - Phải xây dựng Nhà nước thật sự trong sạch và vững mạnh: + Một là cần đẩy mạnh việc hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật nhằm nâng cao hiệu lực hiệu quả của nhà nước (thuyết trình) + Hai là cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân + Ba là phải xác định rõ cơ chế phần công, phối hợp thực thi quyền lực nhà nước, nhất là cơ chế kiểm soát cơ chế quyền lực giữ các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở quyền lực nhà nước (thuyết trình) + Bốn là chú trọng công tác xây dựng đội ngũ cán bộ công chức. Đảng phải tập trung lãnh đạo về dường lối chủ trương xây dựng chính sách về cán bộ công chức. Đẩy mạnh dân chủ hóa công tác cán bộ. Đẩy mạnh hơn nữa cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí quan liêu hách dịch, cửa quyền. Thực hành tiết kiệm trong các cơ quan nhà nước và trong đội ngũ cán bộ, công chức + - Đổi mới tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước + Tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện và đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước. Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng các chủ trương, chính sách lớn, lãnh đạo thể chế hóa các quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật, lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức dduur phẩm chất và năng lực, lãnh đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách và hệ thống pháp luật (thuyết trình) + Bản chất tính chất của nhà nước gắn liền với vai trò, trách nhiệm của Đảng cầm quyền. Một tiền đề tất yếu được đặt ra là sự trong sạch, vững mạnh của Đảng là yếu tố quyết định cho sự thành công của việc xây dựng Nhà nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh (thuyết trình) IV. LIÊN HỆ THỰC TIỄN Ưu điểm: Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có nhiều tiến bộ, tổ chức bộ máy nhà nước tiếp tục được hoàn thiện, hoạt động hiệu lực và hiệu quả hơn; bảo đảm thực hiện đồng bộ các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Hệ thống pháp luật được hoàn thiện một bước cơ bản. Vai trò của pháp luật và thực thi pháp luật ngày càng được chú trọng trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và đời sống xã hội. Cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp ngày càng rõ hơn và có chuyển biến tích cực.
- 13. Bộ máy nhà nước bước đầu được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn gắn với tinh giản biên chế, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Hoạt động của Quốc hội trong việc thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao có nhiều đổi mới, chất lượng và hiệu quả được nâng cao. Vai trò, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội được thể hiện rõ hơn.... Hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp, Chính Phủ và các bộ có nhiều đổi mới. Hoạt động của Chính phủ và các bộ, ngành chủ động, tích cực, tập trung hơn vào quản lý, điều hành vĩ mô; tháo gỡ các rào cản; phục vụ, hỗ trợ phát triển. Cải cách hành chính, cải cách tư pháp trên một số lĩnh vực có bước đột phá. Tổ chức bộ máy của toà án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, cơ quan bổ trợ tư pháp tiếp tục được kiện toàn, chất lượng hoạt động có tiến bộ, bảo vệ tốt hơn lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức và cá nhân; tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn; quan tâm xây dựng chính quyền đô thị, chính quyền nông thôn, khẩn trương triển khai xây dựng chính quyền điện tử”. Nhược điểm: - Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có mặt chưa đáp ứng tốt yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quản lý đất nước trong tình hình mới. - Quyền làm chủ của nhân dân có lúc, có nơi chưa được tôn trọng và phát huy đầy đủ. Bộ máy nhà nước ở một số nơi chưa thật sự vì dân, còn quan liêu, xa dân, phiền hà, sách nhiễu dân; thủ tục hành chính chưa thuận tiện cho dân, thiếu công khai cho dân biết, dân kiểm tra; một số cán bộ còn thiếu trách nhiệm, thiếu năng lực, làm việc tùy tiện, hách dịch, cửa quyền, vi phạm quyềncon người, quyền công dân. Thực hành dân chủ đi đôi với giữ vững kỷ cương, kỷ luật còn nhiều bất cập, thực hành dân chủ ở cơ sở có nơi còn hình thức, chưa bảo đảm quyền lực nhà nước thực sự thuộc về nhân dân. - Vấn đề đổi mới đồng bộ, phù hợp giữa kinh tế với chính trị, văn hoá, xã hội, giữa đổi mới kinh tế với đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước có một số mặt còn lúng túng. - Cơ chế kiểm soát quyền lực chưa hoàn thiện; vai trò giám sát của nhân dân chưa được phát huy mạnh mẽ. - Hệ thống pháp luật còn một số quy định chưa thống nhất, chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn. Chấp hành pháp luật nhìn chung chưa nghiêm; kỷ cương, phép nước có nơi, có lúc còn bị xem nhẹ, xử lý vi phạm pháp luật chưa kịp thời, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe. - Cải cách hành chính, cải cách tư pháp chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển đất nước. - Tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương chưa đổi mới mạnh mẽ; chức năng, nhiệm vụ, phân cấp, phân quyền chưa thật rõ ràng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động còn hạn chế. - Số lượng cán bộ cấp xã và đội ngũ viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công vẫn còn quá lớn; phẩm chất, năng lực, uy tín còn nhiều hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
- 14. Một số đề xuất về giải pháp xây dựng nhà nước pháp quyền của dân do dân và vì dân *Nhà Nước - Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị. - Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. - Xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch. - Tiếp tục xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. - Tiếp tục hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với địa bàn nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt theo luật định. - Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, phục vụ nhân dân và sự phát triển của đất nước. - Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật. * Công dân - Phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân; - Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tầ chức thực hiện pháp luật. - Tiếp tục đổi mới tầng chức, hoạt động của bộ máy nhà nước và tăng cường kiểm soát quyền lực nhà nước. - Xây dựng, hoàn thiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. - Tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng chống tham nhũng trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. - Đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đốỉ với Nhà nước trong đỉều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hộỉ chủ nghĩa.