1. GIPUZKOAKO BATZAR NAGUSIETAKO AGERRALDIA
LAB sindikatuaren ustez bizi dugun egoera “Emerjentzia Sozialeko” egoera
bat da:
• 2012. urtean 77.000 lanpostu galdu ziren Hego Euskal Herrian.
• Urte amaieran 215.400 pertsona zeuden langabezia egoeran.
• Hego Euskal Herriko langabezia tasa %16,02koa da, Portugaleko
langabezia tasaren oso antzekoa. Europar Batasunean Espainia eta
Greziak bakarrik dute tasa altuagoa.
• Hego Euskal Herriko gazteen ia erdia langabezia egoeran dago eta
emakumeen diskriminazioak indarrean jarraitzen du lan merkatuan;
soldata bajuagoak, aldi partzialeko lanpostu gehiago, langabezia
altuagoa, ...
• Hego Euskal Herriko familien %9an kide guztiak langabezia egoeran
daude.
• Gero eta jende gehiagok ez du inolako prestaziorik jasotzen.
• ...
Egia da Gipuzkoako datuak zerbait hobeak direla; Hego Euskal Herriko 4
lurraldeetan langabezia tasa txikiena duena da (%12,59), baina urtez urte
datuak okertzen ari dira eta 2012. urte amaieran 39.500 pertsona zeuden
langabezia egoeran.
Gure ustez emerjentzia egoera honen jatorria ez da krisia bakarrik; krisi
egoeratik ateratzeko martxan jarri diren politikek ekarri gaituzte egoera
honetara. Izan ere, krisia hasi zenetik 5 urte igaro dira eta 2012. urtea izan da
enplegu gehien galdu den urtea. Aplikatu diren politikek enplegu galera
azkartu egin dute.
2013. urterako aurrikuspenak are eta okerragoak dira. Gasteiz eta Iruñako
gobernuetatik eta patronaletatik enplegu gehiago suntsituko dela abisatu dute
baina ez batak eta ez besteak ere ez daukate egoera honetara ekarri
gaituzten politikak aldatzeko inolako asmorik.
Aplikatu diren politika eta neurri guztien atzetik badago faktore komun bat:
kapitala lanaren gainetik jarri da. Hau da, lana bigarren maila batean utzita,
erabaki guztiak kapitalaren mesetan hartu dira. Hori izan da emerjentzia
sozial egoera honetara ekarri gaituena.
Horren ondorioz, egoera honetatik ateratzeko ezinbestekoa da politiken
norabidea aldatzea eta Euskal Herrirako politika propioak egitea.
Enpleguari daukan garrantzia eman behar zaio. Gure ustez krisiari aurre egin
2. ahal izateko ezinbestekoa da dagoen enplegua mantendu eta berria sortzea,
eta enplegu horrek kalitatezkoa izan behar du gainera.
Horretarako enplegu suntsiketa gelditu beharra dago: enpleguari eusteko
formulak bilatu beharrean, patronalak kaleratzeen bidea hautatu du eta
enplegua suntsitzen duten beste formula batzuk aplikatzen ere ari da,
adibidez malgutasuna.
Gainera lan erreformak enplegu suntsiketa erraztu eta ondorioz azeleratu
egin du.
Gure ustez enpleguaren bermeak ezinbesteko baldintza izan behar du
edozein enplegu politiketarako. Instituzioak ezin dira enplegu berria sortzeaz
aritu enplegu suntsiketaren kontra ezer egiten ez duten bitartean.
Bestalde, ezinbestekoa da kalitatezko enplegua sortzea ere: enplegua,
aberastasuna banatzeko modu egokienetako bat da politika fiskala eta
aurrekontu politikarekin batera eta desberdintasunak murrizteko ere
ezinbestekoa da.
Kalitatezko enplegurik gabe, miseriazko soldatekin, prestaziorik gabe, ez
dago berpizkunde ekonomikorik. Gaur egungo langabezia maila altua eta
kalitatezko enplegu ezak kontsumo maila jaistea dakar, zerga bilketa ere
gutxitu egiten da eta guzti horrek ezinezko egiten du ekonomiaren
suspertzea.
Eskuduntza falta arazo larria da: Benetako enplegu politika bat garatu ahal
izateko, eta Madril eta Parisetik inposaturiko erreforma ezberdinek Euskal
Herriko langileengan eraginik izan ez dezaten, ezinbestekoa da lana
arautzeko ahalmena.
Euskal Herrian ez daukagu ahalmenik benetako enplegu politika bat garatu
ahal izateko. Hego Euskal Herrian politika aktiboak ditugu, baina hauek,
politika pasibo eta lana arautzeko ahalmenik izan ezean, enplegua sortzeko
edo enpleguaren kalitatea hobetzeko duten gaitasuna marjinala da.
Enplegua sortzeko eta enpleguaren egoera hobetzeko ezinbesteko tresna
moduan saltzen dituzte politika aktiboak, baina langabezia gelditzeko edo
enpleguaren kalitatea hobetzeko guztiz askiezinak dira, lan harremanen
erregulazio osoa Estatuen menpe baitago.
Era berean aipagarriak dira enpresa batzuk, batez ere enpresa txiki eta
ertainek (PYME) dituzten finantziazio arazoak: Gipuzkoan enpresen %80
baino gehiago enpresa ertain eta txikiak dira, eta kasu batzutan, nahiz eta
produkzio eskariak izan itxi beharrean suertatzen ari dira finantziazio arazoen
3. ondorioz. Izan ere momentu honetan enpresa hauentzat ia ezinezkoa da 2-3
urterako kredituak lortzea eta horrek ito egiten ditu.
Zentzu honetan lotsagarria iruditzen zaigu finantza erakundeak, baina
bereziki Kutxabank izaten ari den jarrera: ez du arazorik izan Euskal Herritik
500 milioi euro ateratzeko Caja Sur-eko zuloak estali eta “Banco malo”
deiturikoan sartzeko, baina bitartean ez du dirurik jartzen ekonomia
errealerako, Euskal Herriko ekonomiaren mesedetan.
Egoera ikusirik LAB moduan ez dugu gaizki ikusten enpresa txiki eta ertain
hauek laguntzea, baina beti ere baldintza batzuk betetzen badituzte eta
kontrol zorrotza mantenduz.
Adibidez gure ustez ezinbesteko baldintza da enplegua mantentzea; hau da,
laguntza jasotzen duten enpresek epe batean enplegua mantenduko dutela
ziurtatu beharko lukete.
Beste baldintza bat izan liteke diru hori inbertsiora zuzentzea, ...
Espainiar Estatuaren egoerak ere eragin kaltegarriak ditu: krisia hasi
aurretik, Gipuzkoako ekoizpenaren zati handi bat Espainian saltzen zen baina
gaur egun merkatu hori ia desagertu egin da.
Horregatik, ezinbestekoa da beste merkatuak bilatzea eta enpresa txiki eta
ertainek arazo gehiago izaten dituzte zeregin horretarako tamainaren
ondorioz. Beraz, egoki ikusiko genuke diru zati bat zeregin horretara
zuzentzea ere.
Beraz, LABen ustez, “Garapen Ekonomikoa, ekonomia eta enplegua
bultzatzea” partidako 7.600.000 euroak Gipuzkoako enplegua mantedu eta
berria sortzera zuzenduta egon behar lukete, batez ere gazte eta
emakumeen enplegua.
Eta enpresen finantziazioari dagokionez, enpresa txiki eta ertainek jaso
beharko lukete finantziazioa baina zeregin konkretu batzuetarako
(inbertsioak, nazioarteratzea, ...), baldintza batzuk beteta (batez ere enplegua
mantentzea) eta kontrol zorrotzarekin.
