![3 | Σ ε λ ί δ α
Κουτίνα Ιωάννα
ΜΟΥΣΙΚΗ
Η Μουσική συνδέεται άρρηκτα με την προϊστορία, με την ανακάλυψη μουσικών οργάνων που
μοιάζουν με φλογέρες, τα οποία δημιουργήθηκαν 40,000 χρόνια πριν. Η σύνδεση της γλώσσας
με τη μουσική ξεκινά με την προσπάθεια του ανθρώπινου γένους να επικοινωνήσει παράγοντας
διαφόρους ήχους με τη φωνή. Και τα δύο εμφανίζονται τόσο γραπτά όσο και προφορικά ,άρα ο
άνθρωπος ανάπτυξε ένα ηχητικό μέσο έκφρασης , τον Μουσικό λόγο. Ακόμη και τα ζώα για τη
μεταξύ τους επικοινωνία χρησιμοποιούν ήχους που παράγονται από διάφορα μέρη του σώματός
τους.
Φτάνοντας στα αρχαία ελληνικά έτη η μουσική ως Απολλώνια τέχνη , συνδέεται τόσο με την
ποίηση , το χορό ,το θέατρο αλλά και τα εικαστικά. Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του, περίπου
δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν, διατύπωνε την άποψή του για την πολύτιμη συνεισφορά της
μουσικής, στην εκπαίδευση των νέων: «η μουσική γιατρεύει τον πόνο που φέρνει η λύπη [...]
στους ρυθμούς και στις μελωδίες υπάρχει μίμηση του θυμού και της γλυκύτητας [...] έτσι γίνεται
φανερό ότι η μουσική έχει τη δύναμη να διαπλάθει με κάποιον τρόπο την ψυχή, τότε
αποδεικνύεται ότι πρέπει να φέρουμε κοντά της τους νέους και να τους διαπαιδαγωγήσουμε
διδάσκοντάς τους μουσική» (Αριστοτέλης, Πολιτικών Θ', 1339b16–1340a15).Η Μουσική
μπορεί να θεωρηθεί και ως θεραπευτικό μέσο, Ο Πλούταρχος (Περὶ Ἳσιδος καὶ Ὀσίριδος 384 a
2-5), επίσης αναφέρει ότι οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν το παίξιμο της λύρας πριν τον ύπνο
για να θεραπεύσουν «τὸ ἐμπαθὲς καὶ ἄλογον» μέρος της ψυχής. Για την δημιουργία μιας
μουσικής σύνθεσης χρειάζεται συνδυασμός τόσο των αισθήσεων , των κινήσεων αλλά και της
οργάνωσης. Επομένως, η Μουσική είναι η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων και σκοπός
της είναι η σύνθεση , η εκτέλεση και η ακρόαση ενός έργου. Τα μέσα που χρησιμοποιούμε στη
μουσική είναι οι νότες, το πεντάγραμμο, τα μουσικά όργανα (κρουστά ,πνευστά ,έγχορδα) καθώς
και η φωνή (το τραγούδι) αλλά και τα υπόλοιπα μέρη του σώματός μας. Απαρτίζεται από
διαφορετικά είδη όπως κλασσική μουσική, λαϊκή, pop , country κ.α. καθώς κάθε περιοχή , χώρα
, ήπειρος έχει και δημιουργεί τα δικά της ακούσματα. Η Μουσική αποτελεί ένα λεκτικό αλλά
και μη λεκτικό μέσο επικοινωνίας καθώς και στα δύο είδη επηρεάζεται η χρήση του εγκεφάλου.
Ο οπτικός , ο κινητικός και ο ακουστικός φλοιός συνεργάζονται για το συντονισμό και τη
δημιουργικότητα που προσφέρουν τα δύο ημισφαίρια.
Από την εμβρυακή κατάσταση η ακοή είναι η πρώτη από τις αισθήσεις, περίπου από την 16η
εβδομάδα κύησης. Το έμβρυο αντιλαμβάνεται πλήρως την ομιλία και το τραγούδι της μητέρας
του και δέχεται πληθώρα ακουστικά ερεθίσματα όπως τον καρδιακό παλμό. Το έμβρυο, λοιπόν,](https://image.slidesharecdn.com/random-231205172028-3ba0f073/85/docx-4-320.jpg)
ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ.docx
- 1. 0 | Σ ε λ ί δ α Παιδαγωγική και Φιλοσοφία της Παιδείας Διδάσκουσα: Χατζηγεωργίου Αικατερίνη ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΧΟΡΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ, ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ,ΘΕΑΤΡΟ Τμήμα: Ε4 Ομάδα: 7 Εξάμηνο: Α’ Ονομ/μα φοιτητών: Γαλάνης Αλέξανδρος, Κουτίνα Ιωάννα Αδραμάνη Μαρία ,Ευθυμίου Άννα, ΑΣΠΑΙΤΕ ΒΟΛΟΣ 2023
- 2. 1 | Σ ε λ ί δ α Εισαγωγή ‘’ Οι τέχνες θα έπρεπε να έχουν το ίδιο κύρος με τα μαθηματικά και τα φιλολογικά μαθήματα’’(Sir Ken Robinson). Ως Τέχνες ορίζεται :η ψυχική δραστηριότητα ή δημιουργία που είναι ιδιαιτέρως σημαντική, εξαιτίας της έλξης που προκαλεί στα ανθρώπινα συναισθήματα διεγείροντας το νου ή και ακόμα το συναίσθημα («Art: definition». Oxford Dictionaries ). Μια από τις βασικές τέχνες αποτελεί ο χορός ,ο οποίος υπήρξε αρχικά από τις παλαιότερες μορφές έκφρασης συναισθημάτων για τους ανθρώπους , θεωρήθηκε όμως και η αρχική μορφή τέχνης στον κόσμο μας . Η άποψη αυτή δημιουργήθηκε τόσο ως μέσο κοινωνικής έκφρασης ,καθώς και για θρησκευτικούς παράγοντες , καθιστώντας τον έτσι σπουδαίο για την εξέλιξη της ζωής του πρωτόγονου ανθρώπου. Με αυτόν τον τρόπο , ο χορός , αποτέλεσε το κύριο όργανο για την ανθρώπινη κοινωνική ταυτότητα . Ο χορός και η κίνηση είναι αποτέλεσμα ενός ρυθμού , ενός ακούσματος που προέρχεται από τη Μουσική. Η Μουσική , η οποία είναι γνωστή και ως η Απολλώνια τέχνη, αποκτά το όνομα της από τις εννέα Μούσες της ελληνικής μυθολογίας. Αιώνες τώρα η μουσική υπάρχει τόσο για να διασκεδάζει όσο και να ενώνει λαούς και πολιτισμούς. Είναι η μοναδική τέχνη που εξελίσσεται παράλληλα με την γλώσσα και απαιτεί συγχρονισμό αισθήσεων , κινήσεων και συναισθημάτων. Η μουσική ενέπνευσε και εμπνέει διαφόρους εκπαιδευτικούς κλάδους καθώς βοηθά στους τρόπους μάθησης και διδασκαλίας ,ποικίλει σε μορφή και συνυπάρχει με την τεχνολογική εξέλιξη. Ήχοι, μουσικά όργανα , νότες, πεντάγραμμα ακόμη και το ίδιο το σώμα μας αποτελούν μέσα που παράγουν και δημιουργούν μουσική και ηχοχρώματα. Διάφορες μουσικές πινελιές μπορούν να αποδοθούν στο χαρτί χρωματικά με τη βοήθεια των εικαστικών τεχνών. Οι εικαστικές τέχνες παρέχουν ερεθίσματα για την όραση του ανθρώπου. Τα σχέδια, οι μορφές και τα χρώματα παρουσιάζουν μία υπαρκτή ή αποκλίνουσα πραγματικότητα. Τα έργα τέχνης μπορούν να ενταχθούν στην σχολική ζωή σε οποιοδήποτε εύρος και κλάδο της εκπαίδευσης. Η αστείρευτη φαντασία των καλλιτεχνών έχει δημιουργήσει έργα σχεδόν για οποιαδήποτε θεματική, κι αυτό τα καθιστά ευέλικτα στην αξιοποίησή τους στα αναλυτικά προγράμματα και στην καθημερινή σχολική ζωή. Η παιδαγωγική συναντά το Θέατρο στοχεύοντας κυρίως στο να αναδείξει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του παιδιού, να αναπτύξει το ψυχικό του δυναμισμό και να καλλιεργήσει τις κλίσεις και δεξιότητές του. Το θέατρο έχει απίστευτα οφέλη αφού συνδυάζει το παιχνίδι, με τη δημιουργική επίλυση προβλημάτων και τη συνεργασία, καθώς δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον όπου οι συμμετέχοντες ενεργοποιούν τόσο τη λογική όσο και το συναίσθημα. Ο ρόλος του Θεάτρου μπορεί να είναι πραγματικά καθοριστικός, αφού μαθαίνει στο παιδί και τον ενήλικα να εκφράζεται, να επικοινωνεί, να παρατηρεί, να
- 3. 2 | Σ ε λ ί δ α αναλύει, να αντιλαμβάνεται τα αποτελέσματα και τα αίτια τους, δηλαδή τις γνωστικές ικανότητες και δημιουργικές πτυχές του εαυτού του.
- 4. 3 | Σ ε λ ί δ α Κουτίνα Ιωάννα ΜΟΥΣΙΚΗ Η Μουσική συνδέεται άρρηκτα με την προϊστορία, με την ανακάλυψη μουσικών οργάνων που μοιάζουν με φλογέρες, τα οποία δημιουργήθηκαν 40,000 χρόνια πριν. Η σύνδεση της γλώσσας με τη μουσική ξεκινά με την προσπάθεια του ανθρώπινου γένους να επικοινωνήσει παράγοντας διαφόρους ήχους με τη φωνή. Και τα δύο εμφανίζονται τόσο γραπτά όσο και προφορικά ,άρα ο άνθρωπος ανάπτυξε ένα ηχητικό μέσο έκφρασης , τον Μουσικό λόγο. Ακόμη και τα ζώα για τη μεταξύ τους επικοινωνία χρησιμοποιούν ήχους που παράγονται από διάφορα μέρη του σώματός τους. Φτάνοντας στα αρχαία ελληνικά έτη η μουσική ως Απολλώνια τέχνη , συνδέεται τόσο με την ποίηση , το χορό ,το θέατρο αλλά και τα εικαστικά. Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του, περίπου δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν, διατύπωνε την άποψή του για την πολύτιμη συνεισφορά της μουσικής, στην εκπαίδευση των νέων: «η μουσική γιατρεύει τον πόνο που φέρνει η λύπη [...] στους ρυθμούς και στις μελωδίες υπάρχει μίμηση του θυμού και της γλυκύτητας [...] έτσι γίνεται φανερό ότι η μουσική έχει τη δύναμη να διαπλάθει με κάποιον τρόπο την ψυχή, τότε αποδεικνύεται ότι πρέπει να φέρουμε κοντά της τους νέους και να τους διαπαιδαγωγήσουμε διδάσκοντάς τους μουσική» (Αριστοτέλης, Πολιτικών Θ', 1339b16–1340a15).Η Μουσική μπορεί να θεωρηθεί και ως θεραπευτικό μέσο, Ο Πλούταρχος (Περὶ Ἳσιδος καὶ Ὀσίριδος 384 a 2-5), επίσης αναφέρει ότι οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν το παίξιμο της λύρας πριν τον ύπνο για να θεραπεύσουν «τὸ ἐμπαθὲς καὶ ἄλογον» μέρος της ψυχής. Για την δημιουργία μιας μουσικής σύνθεσης χρειάζεται συνδυασμός τόσο των αισθήσεων , των κινήσεων αλλά και της οργάνωσης. Επομένως, η Μουσική είναι η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων και σκοπός της είναι η σύνθεση , η εκτέλεση και η ακρόαση ενός έργου. Τα μέσα που χρησιμοποιούμε στη μουσική είναι οι νότες, το πεντάγραμμο, τα μουσικά όργανα (κρουστά ,πνευστά ,έγχορδα) καθώς και η φωνή (το τραγούδι) αλλά και τα υπόλοιπα μέρη του σώματός μας. Απαρτίζεται από διαφορετικά είδη όπως κλασσική μουσική, λαϊκή, pop , country κ.α. καθώς κάθε περιοχή , χώρα , ήπειρος έχει και δημιουργεί τα δικά της ακούσματα. Η Μουσική αποτελεί ένα λεκτικό αλλά και μη λεκτικό μέσο επικοινωνίας καθώς και στα δύο είδη επηρεάζεται η χρήση του εγκεφάλου. Ο οπτικός , ο κινητικός και ο ακουστικός φλοιός συνεργάζονται για το συντονισμό και τη δημιουργικότητα που προσφέρουν τα δύο ημισφαίρια. Από την εμβρυακή κατάσταση η ακοή είναι η πρώτη από τις αισθήσεις, περίπου από την 16η εβδομάδα κύησης. Το έμβρυο αντιλαμβάνεται πλήρως την ομιλία και το τραγούδι της μητέρας του και δέχεται πληθώρα ακουστικά ερεθίσματα όπως τον καρδιακό παλμό. Το έμβρυο, λοιπόν,
- 5. 4 | Σ ε λ ί δ α ζει και αναπτύσσεται μέσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο ήχο και ρυθμό. Το πρώτο του οικολογικό περιβάλλον, η μήτρα, αποτελεί και το πρώτο <σχολείο> καθώς το έμβρυο φαίνεται ότι διακρίνει φωνήεντα και μουσικά ερεθίσματα (Gerhart & Abrams, 2000). Σταδιακά όσο το παιδί αναπτύσσεται με τη βοήθεια του σχολικού περιβάλλοντος αλλά και του οικογενειακού, διάφορες μουσικοκινητικές δραστηριότητες υποβοηθούν τα παιδιά να αναπτυχθούν συναισθηματικά σωματικά και κοινωνικά με αποτέλεσμα την ανάπτυξη της δημιουργικής τους σκέψης και δράσης και την καλλιέργεια αισθητικών και καλλιτεχνικών δεξιοτήτων.( Κοκκίδου,2015). Στο σύστημα Montessori η μουσική αναπαραγωγή βασίζεται στη χρήση μουσικού υλικού και στη συνοδεία της με ρυθμικές κινήσεις. Tα παιδιά εξασκούνται στο ρυθμό και στις μουσικές εκτελέσεις δίνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε μια μικρή ορχήστρα, κατακτώντας με τον τρόπο αυτό τη γνώση των ιδιοτήτων αλλά και τις αισθήσεις που τους προσφέρει το κάθε μουσικό όργανο. (Montessori 2010 Αργυρίου,2019)..Η σημασία της μουσικής ενασχόλησης από τη βρεφική ηλικία εντοπίζει οφέλη όχι μόνο στην ανάπτυξη των μουσικών δεξιοτήτων αλλά και στη βελτίωση της νοημοσύνης των γλωσσικών και μαθηματικών δεξιοτήτων, στην κοινωνικοποίηση και στην ψυχολογική ανάταση των παιδιών. Η Μουσική είναι ένας ζωντανός οργανισμός , είναι μια αίσθηση που συνδυάζει τα μουσικά όργανα, τη γλώσσα , το ταξίδι , την έκφραση και όλα αυτά τα μετατρέπει σε ρυθμό, ήχο , τραγούδι και εικόνα. Ο Wassily Kandinsky γνωστός ζωγράφος είχε αναφέρει: «Τα βιολιά, οι βαθείς τόνοι του μπάσου, και ειδικά τα πνευστά, εκείνη τη στιγμή ενσωμάτωναν για μένα όλη τη δύναμη που έχει το σούρουπο, πριν το σκοτάδι. Είδα όλα τα χρώματα στο μυαλό μου· έστεκαν εμπρός μου. Ατίθασες, σχεδόν τρελές γραμμές, σχεδιαζόταν μπροστά στα μάτια μου» (Kandinsky, 1982, σ. 364). Η ιδέα της συσχέτισης χρώματος και μουσικού ήχου επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες της Αναγέννησης, όπως ο Leonardo da Vinci και ο Athanasius Kircher (Moritz, 1997). Η χρωματική ακοή αναφέρεται από την κλασική εποχή της ελληνικής φιλοσοφίας σχετικά με το ζήτημα κατά πόσο το χρώμα θα μπορούσε να θεωρείται φυσική ποιότητα μουσικής όπως π.χ. το ύψος μιας νότας. Ο Πυθαγόρας θεμελίωσε τα μαθηματικά της μουσικής αρμονίας εντάσσοντας συγκεκριμένες αναλογίες μεταξύ του μήκους των χορδών και του τονικού ύψους, ακόμη και ο Πλάτων συσχετίζει τις παραπάνω αναλογίες με τη δημιουργία του κόσμου (Caswell, 1980). Καταλήγοντας, η Μουσική Τέχνη αποτέλεσε και θα συνεχίσει να αποτελεί κινητήριος δύναμη για εξέλιξη και δημιουργία σε όλους τους κλάδους.
- 6. 5 | Σ ε λ ί δ α Αδραμάνη Μαρία Οι εικαστικές τέχνες στην εκπαίδευση Θεωρητικό πλαίσιο: Η τέχνη αποτελεί για χιλιετίες μέσο επικοινωνίας των ανθρώπων. Ειδικά, οι εικαστικές τέχνες και συγκεκριμένα το σχέδιο και η ζωγραφική αποτέλεσαν το μέσο για να απαθανατίσει ο άνθρωπος εικόνες από την καθημερινότητά του πάνω σε βράχους και σπηλιές, οι οποίες διασώζονται ακέραιες μέχρι σήμερα. Δεν είναι υπερβολή ότι κάθε εικόνα περιέχει περισσότερες λεπτομέρειες από μία εκτενή λεκτική περιγραφή. Ίσως, τελικά, αυτός να είναι ο λόγος που η έβδομη τέχνη λατρεύτηκε από το ανθρώπινο είδος και έγινε σχεδόν αμέσως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Οι εικαστικές τέχνες εξαιτίας των οπτικών ερεθισμάτων που παρέχουν καταφέρνουν να κορέσουν δημιουργικά την ανάγκη του ανθρώπου να εξηγεί ό,τι τον περιβάλλει. Είναι λοιπόν όχι απλά επιθυμητό, αλλά αναγκαίο να χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση καθώς παρέχουν στα παιδιά την δυνατότητα να ξεπεράσουν τα όρια των λέξεων και να αποτελέσουν την έναρξη για μία σειρά από αλληλένδετες σκέψεις, εικόνες και αναπαραστάσεις. Ενώ λοιπόν, η φαντασία είναι μία ικανότητα των παιδιών που τα «αγκαλιάζει» καθημερινά, η τέχνη μπορεί να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο της αλυσίδας που την ενώνει με τις ικανότητες των παιδιών και με οποιοδήποτε επιστημονικό κλάδο περιλαμβάνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα των διαφόρων ηλικιών της τυπικής εκπαίδευσης. Το ουσιαστικό «εικαστικός», προέρχεται από το ρήμα «εικάζω» το οποίο αναφέρεται σε αυτόν που μπορεί να φαντάζεται και να δημιουργεί μορφές και εικόνες με ποικίλα υλικά (Μαγουλιώτης, 2014). Τα υλικά και ο τρόπος που αυτά χρησιμοποιούνται δημιουργούν διάφορα είδη εικαστικών τεχνών όπως η τέχνη της γλυπτικής που επικεντρώνεται στον όγκο, δηλαδή στην τρισδιάστατη μορφή των αντικειμένων, η τέχνη της ζωγραφικής που πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν τα χρώματα, η τέχνη της χαρακτικής κατά την οποία συνδυάζεται η ζωγραφική και η γλυπτική καθώς τα έργα προκύπτουν από την επεξεργασία πλάκας λίθου, ξύλου ή χαλκού και τέλος η τέχνη του σχεδίου η οποία αποτελεί την βάση των εικαστικών τεχνών, διότι συνδυάζει γραμμές, σημεία, χρώματα και όγκο (Μαγουλιώτης, 2011). Όταν οι εικαστικές τέχνες συμπεριλαμβάνονται στο παιχνίδι και δημιουργούν πρακτικές δραστηριότητες τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα και τα επεξεργάζονται, φτάνοντας στην επιτυχία (Aubrey, & Riley, 2020). Η τέχνη αποτελεί ένα μέσο ικανό για την εξέλιξη των γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών και ειδικότερα της δημιουργικής σκέψης, της ανάλυσης, της ερμηνείας και του προφορικού λόγου (Μακρή- Μπότσαρη, Τογαντζή, & Σοφού, 2019). Η εξέλιξη αυτή επιτυγχάνεται μέσα από τα οπτικά
- 7. 6 | Σ ε λ ί δ α ερεθίσματα τα οποία οξύνουν την φαντασία των παιδιών (Μακρή-Μπότσαρη, Τογαντζή, & Σοφού, 2019). Τίτλος σεναρίου: Τέσσερις εποχές Ηλικία: παιδιά προσχολικής ηλικίας Διάρκεια: 3- 4 μέρες Σκοπός: Γνωριμία των παιδιών με την ύπαρξη των τεσσάρων εποχών Διδακτικοί στόχοι: Να διακρίνουν διαφορές άμεσα στις τέσσερις εποχές Να διακρίνουν χαρακτηριστικά της κάθε εποχής (χρώματα, αντικείμενα, ρούχα, καιρικές συνθήκες κλπ.) Να χρησιμοποιούν την φαντασία τους για την δημιουργία έργων Διδακτικά υλικά: προτζέκτορας, χαρτί, μπογιές (μαρκαδόροι, ξυλομπογιές, νερομπογιές κλπ.), πλαστελίνη (σε ποικιλία χρωμάτων) Δραστηριότητα 1η (δραστηριότητα εισαγωγής): Με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και της επικείμενης αλλαγής του καιρού, η τάξη αποφασίζει να ασχοληθεί με την εναλλαγή των εποχών. Ο/Η εκπαιδευτικός προβάλλει μέσω του προτζέκτορα της τάξης έργα τέχνης που αφορούν την κάθε μία εποχή, προκειμένου να αναπτυχθεί μία γενική συζήτηση ανάμεσα στα μέλη της τάξης. Τα έργα που προβάλλονται είναι τα εξής: Εικόνα 1: Vincent Van Gogh «Avenue of Poplars in Autumn» (1884). Εικόνα 2: Wassily Kandinsky «Winter in Schwabing» (1902).
- 8. 7 | Σ ε λ ί δ α Μέσα από ερωτήσεις τα παιδιά παρατηρούν, προβληματίζονται και επικεντρώνονται στις ομοιότητες και στις διαφορές των έργων. Τέτοιες μπορεί να είναι: Τι παρατηρείτε στο έργο; Τι σας προκαλεί εντύπωση; Υπάρχουν πρόσωπα; Τι ρούχα φοράνε; Γιατί πιστεύετε ότι επέλεξαν τα συγκεκριμένα; Δραστηριότητα 2η : Μόλις ολοκληρωθεί η συζήτηση για τις τέσσερις εποχές, τα παιδιά καλούνται να ζωγραφίσουν ατομικά την αγαπημένη τους εποχή. Η δραστηριότητα αυτή στηρίζεται στην χρήση της φαντασίας τους και στην έκφραση της αναπαράστασης που έχουν σχηματίσει για την συγκεκριμένη εποχή. Αποτελεί δηλαδή μία δραστηριότητα που οξύνει την φαντασία και την αυτο-έκφραση. Δραστηριότητα 3η : Τα παιδιά έχουν κρατήσει την ζωγραφιά τους από την δραστηριότητα 2 και σύμφωνα με αυτήν χωρίζονται σε ομάδες. Με την ανάπτυξη της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας τα παιδιά έχουν ως στόχο να εντοπίσουν τις περισσότερες ομοιότητες που διαθέτουν οι ζωγραφιές τους και να τις παρουσιάσουν στην ολομέλεια. Οι ομοιότητες αυτές μπορεί να αφορούν στα χρώματα, τα αντικείμενα, τα ρούχα, τις καιρικές συνθήκες και οτιδήποτε άλλο έχουν σχεδιάσει. Συνεπώς, η δραστηριότητα αυτή αφορά την παρατήρηση και την κριτική σκέψη των παιδιών, ενώ βοηθάει στην ανάπτυξη της επικοινωνίας ανάμεσα στα παιδιά. Δραστηριότητα 4η Τα παιδιά στην συνέχεια καλούνται να επιλέξουν μόνο ένα χαρακτηριστικό από τις ζωγραφιές τους και να το δημιουργήσουν με πλαστελίνη. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αφορά στην άσκηση των αδρών και λεπτών κινητικών ικανοτήτων των παιδιών. Εικόνα 3: Vincent Van Gogh «Η Marguerite Gachet στον κήπο» (1890). Εικόνα 4: Georges-Pierre Seurat «Port-en- Bessin, Entrance to the Harbor» (1888).
- 9. 8 | Σ ε λ ί δ α Δραστηριότητα 5η (δραστηριότητα αναστοχασμού): Η τελευταία δραστηριότητα αφορά μία δραστηριότητα κριτικής σκέψης και ανάπτυξης λόγου, καθώς τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ένα έργο τέχνης πολλαπλής ερμηνείας και καλούνται να επιλέξουν ποια εποχή αναπαριστά και να επιχειρηματολογήσουν την σκέψη τους. Η δραστηριότητα αυτή επιλέχθηκε ως αναστοχαστική, καθώς τα παιδιά θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν τις νεοαποκτηθείσες γνώσεις τους και τελικά να επιλέξουν την καταλληλότερη. Δραστηριότητες: οι δραστηριότητες βασίζονται στην ενεργητική μάθηση και στην ανάπτυξη της παιδοκεντρικής μάθησης καθώς τα παιδιά έχουν κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων. Μία επιπλέον πρόταση αφορά την διαθεματικότητα που θα μπορούσε να αποκτήσει η παρούσα πρόταση δηλαδή η εμπλοκή μουσικών δραστηριοτήτων αλλά και το παιχνίδι ρόλων. Εικόνα 5: Wassily Kandinsky «Several Circles» (1926).
- 10. 9 | Σ ε λ ί δ α Ευθυμίου Άννα ΘΕΑΤΡΟ Στην Ελλάδα, η παιδαγωγική αντίληψη του θέατρου έχει έντονη παρουσία στο σχολείο από ευαισθητοποιημένους εκπαιδευτικούς αντιμετωπίζοντας το θέατρο ως μέσο οργάνωσης σχολικών εορτών, αλλά το εντάσσουν σε καθημερινές πρακτικές κατά τη διδασκαλία. Παράλληλα, οργανώνονται θεατρικές ομάδες και παιδικές σκηνές από θεατροπαιδαγωγούς- εμψυχωτές/ώτριες και ηθοποιούς. Η εξέλιξη του σύγχρονου θεάτρου επιδρά καταλυτικά στην εξέλιξη του θεάτρου στην εκπαίδευση.(Φανουρακη,2010) Ο λόγος, διότι η βιωματική πρόσληψη της γνώσης είναι ιδιαίτερα αποδοτικός τρόπος μάθησης. Άλλωστε είναι γνωστό ότι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η παιδεία και το θέατρο μοιράστηκαν κοινούς στόχους. Το θέατρο, ως παιδαγωγικό εργαλείο ενώνει συνειδητά τα δυο πεδία (του θέατρου και της παιδείας) μέσα στην σχολική αίθουσα. Οι εκπαιδευτικοί λοιπόν καλούνται να γίνουν οι ίδιοι παιδιά και στη συνέχεια δανειζόμενοι τα εργαλεία του εκπαιδευτικού δράματος, εμπνέονται και καθοδηγούνται σε έναν δρόμο που κάνει τη μάθηση και τη διδασκαλία ψυχαγωγική. Πολλές ενότητες της διδακτέας ύλης μπορούν να αποτελέσουν θεματολογικό υλικό στο Θεατρικό Παιχνίδι από: α) τα μαθήματα: - Νεοελληνική γλώσσα - Μαθηματικά - Μελέτη περιβάλλοντος - Αισθητική αγωγή - Ιστορία - Γεωγραφία - Φυσικά - Κοιν. και Πολιτική αγωγή β) τη σχολική ζωή, γ) τη λογοτεχνία Βασικές τεχνικές του θεατρικού παιχνιδιού : Η σωματική έκφραση , Αυτοσχεδιασμοί, Εκμετάλλευση του τυχαίου Οι φάσεις του θεατρικού παιχνιδιού: Α΄ΦΑΣΗ: Απελευθέρωση, βοηθάμε τα παιδιά να απελευθερωθούν από αναστολές και διχασμούς και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Β΄ΦΑΣΗ: Παιχνίδι ρόλων, πρόκειται για το στάδιο της αναπαραγωγής. Ανακαλύπτουν ρόλους, δημιουργούν διαλόγους Γ΄ΦΑΣΗ: Σκηνικός αυτοσχεδιασμός, δημιουργείτε με τη φαντασία , την κίνηση και το λόγο. Δ΄ΦΑΣΗ: Ανάλυση – Συζήτηση, το θεατρικό παιχνίδι μπορεί να τελειώσει με το τέλος της τρίτης φάσης μπορεί όμως να ακολουθήσει συζήτηση και ανάλυση επάνω στις δραστηριότητες και στον τρόπο που παίχτηκαν οι διάφοροι ρόλοι και τα θέματα.
- 11. 10 | Σ ε λ ί δ α Πλεονεκτήματα του θεάτρου στον μαθητή Το θέατρο συνδέει τους μαθητές με τους εκπαιδευτικούς τους (και κατ’ επέκταση με το σχολείο), με ένα βαθύ συναισθηματικό δεσμό γιατί προσφέρει μοναδικές εμπειρίες που τις βιώνουν ζωντανά όλοι μαζί. Αυξάνει τη δημιουργικότητα. Το θέατρο ζητά πράγματα έξω από τα καθιερωμένα. Το θέατρο αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Είτε ως θεατής είτε κυρίως ως ενεργός συμμέτοχος το παιδί “ζει” μέσα στο ασφαλές συναισθηματικά πλαίσιο της θεατρικής σύμβασης, δοκιμάζει πράγματα το ίδιο ή ως θεατής ταυτίζεται με τις δοκιμασίες του ήρωα και ρισκάρει λάθη που στην ίδια την καθημερινότητά του πιθανόν δεν μπορεί. Με αυτό τον τρόπο αποβάλει φόβους, αναστολές και αγωνίες και γεμίζει σιγουριά. Η επαφή και συμμετοχή των μαθητών με το θέατρο αυξάνει τη συγκέντρωση. Με τη συμμετοχή τους σε αυτό, επειδή είναι ομαδική δουλειά, η συγκέντρωση αυξάνει για να μπορέσουν να κρατήσουν την ισορροπία μεταξύ του συνόλου και της δικής τους συμβολής σε αυτό. Με την παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης η συγκέντρωση καλλιεργείται και μεγαλώνει γιατί ο θεατής θέλει να αντιληφθεί σε βάθος την πλοκή και τους ήρωες οπότε οι αισθήσεις του είναι σε εγρήγορση. Επίλυση προβλημάτων. Κάθε καλλιτεχνικό δημιούργημα αποτελεί απάντηση σε ένα ερώτημα. Ο ηθοποιός αναρωτιέται πώς θα αντιδράσει ο ρόλος του σε μια κατάσταση. Ο χορευτής πώς θα αποδώσει με το χορό του ένα συναίσθημα. Έτσι και τα παιδιά που απολαμβάνουν ένα πλούσιο σε τέχνες πρόγραμμα, καλούνται να λύσουν προβλήματα χωρίς να το συνειδητοποιούν καν. Αυτό αυξάνει την κριτική σκέψη τους, την κατανόηση και τη λογική τους, ικανότητες χρήσιμες σε κάθε πεδίο καριέρας. Βελτίωση της λεκτικής αλλά και της μη-λεκτικής επικοινωνίας. Το θέατρο δεν είναι μόνο λόγος, είναι κίνηση, χειρονομία, επικοινωνία με τα μάτια. Τόσο όταν είσαι θεατής και πολύ περισσότερο όταν συμμετέχεις, ασκείς την ευγλωττία σου, το λεξιλόγιό σου αλλά και τις ικανότητές σου να μιλάς με το σώμα σου και να διαβάζεις το σώμα του άλλου. Μαθαίνεις ότι διαφορετικές κινήσεις εκπέμπουν διαφορετικά σήματα, άλλα συναισθήματα και κρυμμένα νοήματα. Συνεργασία. Στις περισσότερες τέχνες, αλλά ιδιαίτερα στο θέατρο είναι απαραίτητη η συνεργασία. Μέσα λοιπόν από το θέατρο τα παιδιά μαθαίνουν να μοιράζονται αρμοδιότητες και να συμβιβάζονται για το καλό της ομάδας και του κοινού στόχου. Καθένας από τους συμμετέχοντες αντιλαμβάνεται ότι η συμβολή του είναι σημαντική για την επιτυχία του έργου. Αφοσίωση. Όταν τα παιδιά συμμετέχουν σε μια θεατρική διαδικασία που θα οδηγήσει σε παράσταση, μαθαίνουν να συσχετίζουν την αφοσίωση με το αίσθημα της επιτυχίας. Μαθαίνουν να έχουν υγιής συνήθειες εργασίας, να είναι ακριβής στην ώρα των προβών και της παράστασης, να σέβονται την συνεισφορά των υπολοίπων, να κοπιάζουν για την τελειότητα. Η ανταμοιβή για την αφοσίωση στο θέατρο είναι η ζεστασιά στο χειροκρότημα του κοινού που σε αγκαλιάζει και κάνει όλο τον κόπο να αξίζει. Ευθύνη. Μέσα από το θέατρο τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι οι πράξεις τους επηρεάζουν τους υπόλοιπους της ομάδας. Μαθαίνουν ότι όταν δεν είναι προετοιμασμένοι ή στην ώρα τους, κάποιος άλλος υποφέρει. Επίσης μαθαίνουν ότι
- 12. 11 | Σ ε λ ί δ α είναι σημαντικό να παραδέχεσαι το λάθος σου, γιατί τα λάθη είναι κομμάτι της διαδικασίας. Συμβαίνουν, τα αναγνωρίζουμε, μαθαίνουμε από αυτά και προχωράμε. Θετική ανταπόκριση στην κριτική. Μαθαίνεις να δέχεσαι την κριτική ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας κι όχι ως προσβολή γιατί βοηθάει για να βελτιωθούν οι ικανότητες και συμβάλει στην τελική επιτυχία. Ο Ρόλος του Δασκάλου – Εμψυχωτή Ο δάσκαλος – εμψυχωτής είναι ο συμπαίχτης και ο συν δημιουργός του παιχνιδιού. Είναι το σημείο εκκίνησης ενός σήματος που έχει αποδέκτη την ομάδα. Πρέπει να είναι άνετος, χαλαρός, οικείος, ανθρώπινος χωρίς επισημότητες και με την συμπεριφορά του να εμπνεύσει την ομάδα, να της δώσει κίνητρα όχι για να την κατευθύνει αλλά για να την καθοδηγήσει να ανακαλύψει τη χαρά του παιχνιδιού και της δημιουργίας. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι θεατρικού Παιχνιδιού: α) Ο δάσκαλος κάνει Θ.Π. στα παιδιά. β) Ο δάσκαλος κάνει Θ. Π. μαζί με τα παιδιά. γ) Τα παιδιά κάνουν Θ.Π. Ο δάσκαλος διατηρεί το πλαίσιο και διευκολύνει τα παιδιά να εκφραστούν όπως θέλουν.
- 13. 12 | Σ ε λ ί δ α ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ Ελληνική βιβλιογραφία Αργυρίου, Μ. (2019). Εφαρμοσμένη Μουσική Παιδαγωγική: Το πλαίσιο και ο σχεδιασμός διδασκαλίας για την προσχολική και πρωτοσχολικη αγωγή. Θεσ/κη: Εκδόσεις ΔίΣΗΓΜΑ Κοκκίδου, Μ. (2015). Διδακτική της Μουσικής: Νέες προκλήσεις, νέοι ορίζοντες. Αθήνα: Εκδόσεις fagotto books Νικολάου Ε. (2018) Η μουσική ως θεραπεία στην ελληνική αρχαιότητα Approaches : Ένα Διεπιστημονικό Περιοδικό Μουσικοθεραπείας, 10(2), 204-211 Ξενόγλωσση Caswell, Α.Β. (1980). The Pythagoreanism of Arcimboldo. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 39(2), 155-161. doi: 10.2307/429809 Gerhart, K.J., Abrams, R.N. (2005). Thirty years of research on infant speech perception: The legacy of Peter W. Jusczyk. Language Learning and Development, 1, 5-12 Kandinsky, W. (1982). On stage composition and Yellow Sound, 1912. Στο K.C. Lindsay (Επιμ.), Kandinsky: Complete Writings on Art. London: Faber & Faber. Kandinsky, W. (1982). Report to the pan-Russian conference, 1920. Στο K.C. Lindsay (Επιμ.), Kandinsky: Complete Writings on Art. London: Faber & Faber. Moritz, M. (1997). The Dream of Color Music, And Machines That Made it Possible. Animation World Magazine, 2(1).Ανακτήθηκε http://www.awn.com/mag/issue2.1/articles/moritz2.1.htm Nettl, Bruno: The Study of Ethnomusicology: Twenty-Nine Issues and Concepts. University of Illinois Press, 2005, σ. 17 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Μαγουλιώτης, Α. (2014). Εικαστική παιδαγωγική. Αθήνα: Συμμετρία. Aubrey, K. & Riley,A. (2020). Κατανοώντας και αξιοποιώντας παιδαγωγικά προκλητικές θεωρίες (επιμ. Β. Μητροπούλου, Χ. Τουρτούρας). Αθήνα: Τζιόλας.
- 14. 13 | Σ ε λ ί δ α Μαγουλιώτης, Α. (2011). Εικαστικές δημιουργίες: Μέσα από την παρατήρηση και τη φαντασία. Αθήνα: Καστανιώτη. Μακρή-Μπότσαρη Ε., Τογαντζή Π., & Σοφού Ε. (2019). Investigating the development of oral language skills and creative thinking in preschool children through an art-based teaching intervention. Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society, 24(1), 51–72. https://doi.org/10.12681/psy_hps.22386 Πηγές εικόνων: Εικόνα 1: Vincent Van Gogh «Avenue of Poplars in Autumn» (1884). Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Avenue_of_Poplars_in_Autumn Εικόνα 2: Wassily Kandinsky «Winter in Schwabing» (1902). Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_paintings_by_Wassily_Kandinsky Εικόνα 3: Vincent Van Gogh «Η Marguerite Gachet στον κήπο» (1890). Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%C E%B3%CE%BF%CF%82_%CE%AD%CF%81%CE%B3%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE %BF%CF%85_%CE%92%CE%AF%CE%BD%CF%83%CE%B5%CE%BD%CF%84_%CE %B2%CE%B1%CE%BD_%CE%93%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%BA Εικόνα 4: Georges-Pierre Seurat «Port-en-Bessin, Entrance to the Harbor» (1888). Ανακτήθηκε από https://www.moma.org/collection/works/78912 Εικόνα 5: Wassily Kandinsky «Several Circles» (1926). Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_paintings_by_Wassily_Kandinsky ΘΕΑΤΡΟ Λενακάκης, Α. (2015). Ανάπτυξη μεθοδολογίας και δειγματικών σεναρίων για τα γνωστικά αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (σ.7). Αθήνα. ΙΕΠ. Ανακτήθηκε 20 Μαίου 2016, από http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/kallitehniki_paideia_theatriki_agogi.pdf http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/theatriki_agogi/index.htmlwww.theatromathia.gr Γκόβας Ν. (επιμ.) (2008), Θέατρο & Εκπαίδευση στο Κέντρο της Σκηνής. Πρακτικά της 6ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, εκδ. Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Αθήνα. Θέατρο στην εκπαίδευση Ένθετο "Παιδεία και Κοινωνία" της Αυγής Ημερομηνία δημοσίευσης: 29/05/2011 Νατάσα Μερκούρη
- 15. 14 | Σ ε λ ί δ α http://kontopodis.edu.gr