ŞImdi Düşün!

“ Nasıl cüz’iyat (küçük şeyler) ve neticelerde ve teferruatta (ayrıntılarda) kemâl-i hikmet (tam bir hikmet ve gaye) ve cemâl-i san’at (Eşsiz, güzel bir sanat) görünüyor.

Öyle de: Tesadüfî ve karışık tevehhüm edilen (sanılan) küllî (büyük) unsurların, büyük mahlûkatın zâhiren (görünüşte) karışık vaziyetleri dahi,

bir hikmet ve san’at ile vaziyetler alıyorlar.

İşte ziyânın (ışığın) parlaması,

sair (diğer) hikmetli hidematının (hizmetlerinin) delâletiyle (işaretiyle),

… yeryüzünde Masnuat-ı İlâhiyyeyi (Allah`ın sanatlı olarak yarattığı varlıkları) İzn-i Rabbânî ile teşhir (sergilemek) ve ilân etmektir.

Demek bir Sâni-i Hakîm (Hikmet Sahibi Yaratıcı) tarafından ziyâ (ışık) istihdam ediliyor. (çalıştırılıyor)

Çarşıyı âlem sergilerindeki antika san’atlarını onun ile irâe ediyor (gösteriyor).

Sâir (bir çok) hakîmane, kerîmane faidelerinin ve vazifelerinin şehadetiyle gayet mühim (son derece önemli) ve kesretli (bir çok) vazifelere koşuyorlar.

Demek o dalgalanmak bir Sâni-i Hakîm (Hikmet Sahibi Yaratıcı) tarafından bir tavziftir (görevlendirmedir), bir tasriftir, bir kullanmaktır.

Dalgalanmaları ise, emr-i Rabbânînin (Allah’ın emrinin) çabuk yerine getirilmesine sür’atle çalışmaktır.

Şimdi bak çeşmelere, çaylara, ırmaklara !

Yerden, dağlardan kaynamaları tesadüfî değildir.

Çünki: Onlara terettüb eden (yüklenen) âsâr-ı rahmet (rahmet eserleri) olan faidelerin ve semerelerin şehadetiyle…

ve dağlarda bir mîzan-ı hâcetle (ihtiyaç ölçüsüyle) iddiharlarının (depolanmalarının) ifadesi ile…

ve bir mîzan-ı hikmetle (hikmetli bir ölçüyle) gönderilmelerinin delaletiyle (işaretiyle) gösteriliyor ki;

bir Rabb-ı Hakîm’in teshiriyle (hizmet ettirmesiyle) ve iddiharıyladır. (depolamasıyladır)

… ve kaynamaları ise, Onun emrine heyecanla imtisâl etmeleridir. (uymalarıdır)

Şimdi yerdeki bütün taşların ve cevâhirlerin (cevherlerin) ve mâdenlerin envâ’ına (türlerine) bak!

Bunların tezyinatları (süsleri) ve menfaatlı hâsiyetleri (özellikleri)…

bir Sâni’-i Hakîm’in tezyini (süslemesi) ile, tertibi ile, tedbiri ile, tasviri ile olduğunu,

… onlara müteallik (ait) hakîmane faideleri ve mesalih-i hayatiyye (Hayat için gerekli, lüzumlu olan şeylere)…

… ve levâzımât-ı insânîyye ve hâcât-ı hayvaniyyeye (insanların ve hayvanların ihtiyaçlarına) muvafık (uygun) bir tarzda ihzârları (hazırlanmaları) gösteriyor.

Şimdi çiçeklere, meyvelere bak!

Bunların gülümsemeleri ve tadları ve güzellikleri ve nakışları ve koku vermeleri;

… bir Sâni’-i Kerîm’in, bir Mün’im-i Rahîm’in sofrasında

birer târife, birer dâvetname hükmünde olarak…

… muhtelif (çeşitli) renk ve koku ve tadlarla her nev’e (varlığa) ayrı ayrı târife ve dâvetname olarak verilmiştir.

Onların söyleşmeleri ve cıvıldaşmaları, bir Sâni’-i Hakîm’in intak ve söyletmesi olduğuna delil-i kat’î ise;

hayret verir bir tarzda birbirine o seslerle müdâvele-i hissiyat (duygularını paylaşma) ve ifade-i maksad etmeleridir.

Yağmurun şıpıltıları, mânasız bir ses olmadığına ve şimşek ile gök gürlemesi, boş bir gürültü olmadığına kat’î delil ise,

hâlî bir boşlukta o acaibi îcad etmek…

ve onlardan âb-ı hayat hükmündeki damlaları sağmak ve zemin yüzündeki muhtaç ve müştak zîhayatlara (istekli canlılara) emzirmek, gösteriyor ki:

O şırıltı, o gürültü gayet mânidar ve hikmettardır ki; bir Rabb-i Kerîm’in emriyle,

… müştaklara o yağmur bağırıyor ki: “Sizlere müjde, geliyoruz!..” mânasını ifade ederler.

Gök içinde hadsiz ecramdan (gezegenlerden) yalnız Kamere (Ay’a) dikkat et!

Onun hareketi, bir Kadîr-i Hakîm’in emriyle olduğu,

… ona müteallik ve yeryüzüne ait mühim hikmetlerdir .

İşte ziyâdan (ışıktan) tut, tâ Kamer’e kadar saydığımız küllî (Büyük) unsurlar gayet geniş bir tarzda ve büyük bir mikyasta (ölçüde) bir pencere açar.

Bir Vâcib-ül Vücûd’un vahdetini (Allah’ın Varlığını ve Birliğini) ve kemâl-i kudretini (Sonsuz Mükemmel Gücünü) ve âzamet-i saltanatını (saltanatının büyüklüğünü) gösterir, ilân ederler.”

ŞImdi Düşün!

More Related Content

More from yolyordam yolyordam (20)

ŞImdi Düşün!