Informatika eta ordenagailua
- 1. INFORMATIKA ETA ORDENAGAILUA Ander Rodríguez eta Aritz Garoña
- 2. Aurkibidea 1. Sarrera 2. Hardwarea eta softwarea 3. Sarrerako gailuak 4. Irteera gailuak 5. Sarrera irteera gailuak 6. Biltegigailuak 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
- 3. SARRERA ZER DA INFORMATIKA? Metodoak, prozesuak,teknikak aztertzen duen zientzia da informazioa eta datuak gordetzeko, prozesatzeko eta formatu digitalean transmititzeko.
- 4. SARRERA ZER DA ORDENAGAILUA? Ordenagailua edo konputagailua programa informatiko bat aplikatuz datuak prozesatzeko gai den gailu elektronikoa da. Tresna digital eta elektronikoa da, bere osagaiak digitalak direlako eta erabil dezakeen informazioak diskretua edo kuantifikagarria izan behar direlako
- 5. HARDWAREA ETA SOFTWAREA HARDWARE Hardwarea ordenagailu baten zati fisiko eta ukigarriei dagokie. Adibidez, disko gogorra edo txartel grafikoa SOFTWARE Softwarea ordenagailuaren atal logikoa da. Hots, hardwarea abiarazteko balio duen programa eta agindu sorta. Adibidez, antibirusak edo edozein aplikazio.
- 6. SARRERAKO GAILUAK Ordenagailu batean konektatzen diren informazioa edo datuak sartzen baimentzen duten periferikoak prozesatzeko edo ordenatzeko.
- 7. SARRERAKO GAILUAK Teklatua: gailu periferiko bat da, botoi eta teklen moldaketa bat erabiltzen duena, ordenagailura informazioa bidaltzen duten palanka mekanikoen edo etengailu mekanikoen gisa jarduteko. Teklatuak 99 eta 147 giltza bitartean izaten ditu, lau bloketan zatiturik: funtzio blokea, bloke alfanumerikoa, bloke berezia eta bloke numerikoa.
- 8. SARRERAKO GAILUAK Sagua: Sarrera kontrol eta datuen gailua izanik. Eskuaren mugimendua ordenagailuari bidaltzeko gai da, ordenagailuak pantailaratzeko. Sistema desberdinak daude: gomazko boladunak, izpi infragorriekin eta laserrarekin funtzionatzen duten sagu berrienak.
- 9. SARRERAKO GAILUAK Mikrofonoa: Mikrofonoa hots-uhinak jaso eta korronte elektriko bihurtzen dituen tresna da.
- 10. SARRERAKO GAILUAK Webcam: ordenagailu bati konekta daitekeen kamera digital txikia da. Internet bidez irudiak bidali (webgune batetara, bat-bateko mezularitza erabiliz, eta abar) eta irudiak kapturatzeko balio du
- 11. SARRERAKO GAILUAK Eskaner: irudiak (argazkiak, marrazkiak, esku- idazkiak, objektuak...) atzitu eta irudi digital modura gordetzen dituen gailua da.
- 12. SARRERAKO GAILUAK Joystick: bideojokoekin aritzeko erabili ohi den sarrerako gailu bat da. Sagu batek ez bezala, hiru dimentsiotan mugimenduak sortzeko gai da. Oinarri batek eta bertatik ateratzen den palanka batek osatzen dute, azkenak botoi batzuk izateaz gain mugimendua kontrolatzeko balio duelarik.
- 13. IRTEERAKO GAILUAK Irteerako gailuak, ordenagailuak, erabiltzailearekin komunikatzeko erabiltzen diren herramientak dira.
- 14. IRTEERAKO GAILUAK Monitorea: Ordenagailuaren pantaila irteerako periferiko bat da, testu eta irudiak bistaratzen dituena, alegia. Ordenagailura konektatzen da txartel grafiko edo bideo-txartelaren bidez.
- 15. IRTEERAKO GAILUAK Inprimagailua: ordenagailu baten dugun irudi edo testuzko dokumentu bat medio fisiko batetara (orokorrean, papera) pasatzeko funtzioa betetzen duen irteera periferiko bat da.
- 16. IRTEERAKO GAILUAK Bozgoragailuak: seinale elektriko bat soinu bihurtzen duen periferikoa da.
- 17. SARRERA IRTEERAKO GAILUAK Gailu honek erabiltzailea ordenagailuarekin eta alderantziz komunikatzeko erabiltzen dira.
- 18. SARRERA IRTEERAKO GAILUAK Ukipen pantaila:Bere gainazaleko ukimenaren bitartez gailu bati datu eta aginduen sarrera egitea ahalbidetzen duen pantaila da, aldi berean pantailan bertan emaitzak agertzen dituelarik
- 19. SARRERA IRTEERAKO GAILUAK Modem: fisikoki urruti dauden eta teknologia digitala erabiltzen dituzten konputagailu bi elkarrekin komunikatzeko erabiltzen den seinale analogiko-digital bihurgailua da Router: konputagailu-sareak elkar konektatzeko hardwarez eta softwarez osatutako gailu bat da.
- 21. BILTEGIGAILUAK Disko gogorra: HD edo HDD akronimoekin laburtu ohi dena, ordenagailu baten informazio iraunkorra gordetzen duen gailua da. Disko gogorrek datu kopuru handiak gordetzeko gaitasuna izaten dute eta azkarrak dira datuak bilatu, ezabatu eta idazterakoan.
- 22. BILTEGIGAILUAK Disketea:Disketea edo disko malgua disko unitate bat da, banda magnetiko fin eta malgu batez osatua, hauts partikulak kentzen dituen oihal batekin forratutako plastikozko euskarri laukizuzen batean zigilatua.
- 23. BILTEGIGAILUAK CD-ROM:datuak gordetzeko euskarri bat da, Philips konpainiak Sony konpainiaren laguntzarekin musika formatu digitalean gordetzeko asmoz sortua.
- 24. BILTEGIGAILUAK DVD: DVD diskoa, berez, gaitasun handiko CDa da.
- 25. BILTEGIGAILUAK USB memoria:informazioa gordetzeko flash memoria bat erabiltzen duen biltegiratze-gailu bat da.
- 26. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Konputagailu digital baten osagaia da eta konputagailuaren programetan dauden aginduak interpretatzen ditu eta datuak prozesatzen ditu. PUZek funtsezko ezaugarria ematen diote konputagailu digitalari (programagarritasuna), eta edozein garaitako konputagailuetan dauden beharrezko osagaietako bat dira.
- 27. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Elikatze iturria: Ordenagailuari korrontea emateko balio du. 220 V- ko tentsioa txikitzen.
- 28. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Plaka nagusia: Ordenagailua bezalako sistema elektroniko konplexu bat osatzen duen plaka da. Ordenagailu barneko hardwarea elkar lotzen dituen plaka da.
- 29. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Mikroprozesadorea: Mikroprozesadorea ordenagailuko prozesadore bat da, ordenagailuko prozesatzeko unitate zentralaren (PUZ) eginkizunak zirkuitu intregratu bakarrean barne hartzen dituena, edo gehienez ere zirkuitu integratu gutxi batzuetan.
- 30. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) RAM memoria:RAM edo Random Access Memory (Ausazko Sarbidedun Memoria) bai irakurri eta bai idazteko aukera eskaintzen duen memoria da. Memoria hegazkorra da, korrontea kentzean bere edukia ere galtzen du beraz. Normalean denbora baterako memoria bezala erabiltzen da, datu ez iraunkorrekin.
- 31. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) ROM memoria:ROM edo Read Only Memory (Irakurketa Soilerako Memoria) bertan idatzita dagoen informazioa bakarrik irakur daitekeen memoria da, beraz, horrelako memoria baten ezin daiteke ezer idatzi.
- 32. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Txartel grafikoa: Txartel grafikoa base plakako edo oinarrizko plakako zirrikituetako batean konektatzen den barruko osagaia da. Bere helburu nagusia monitoreari azaldu behar diren datuak zuzen bidaltzea da.
- 33. PROZESATZEKO UNITATE ZENTRALA (PUZ) Soinu-txartela:Soinu-txartela programa informatikoen bidez ordenagailu baten soinu sarrera eta irteera kontrolatzea ahalbidetzen duen txartela da.
- 34. ABIATZE PROZESUA ● Erabiltzaileak pizte botoia sakatzen du. ● Aurrekoaren ondorioz, ROM memorian dagoen programatxo bat RAM memorian kopiatzen da. (BIOSean sartu) ● RAM memorian kopiatutako programen aginduak irakurri eta exekutatzen hasten da prozesadorea. Programa honen aginduek edo instrukzioek ondokoa egiten dute: ○ Hardwarea (teklatua, sagua, monitorea, eta abar) ondo konektatua dagoela eta ondo funtzionatzen duela agiaztatu. Esaterako, teklatua konektatuta ez baldin badago hori adierazten duen mezua ager daiteke pantailan. ○ Disko gogorretik RAM memoriara beste programatxo bat kopiatu; programatxo honek ordenagailuan instalatuta daukagun Sistema Eragilea abiatuko du (Microsoft Windows XP, Microsoft Windows Vista edo GNU/Linux). ○ Programatxo honek, Windows XP edo 7, Windows mahaigaina, eta horrekin batera, ataza--barra, “hasi” edo “Inicio” botoia, ikonoak, eta abar erakutsiko ditu pantailan. ○ Hemen bukatzen da abaitze-prozesua. RAM memorian Sistema Erabilea (Windows XP, 7 edo GNU/Linux) dago kargatuta erabiltzaileen aginduen zain (programak abiatu, eta abar)