1. “HR analytics is een manier
van denken”
Dr. Sjoerd van den Heuvel, Assistant Professor HRM, Universiteit Twente
De afgelopen jaren is de belangstelling voor HR
analytics binnen en buiten het HR-vakgebied flink
toegenomen. Toch worstelen veel organisaties nog
met de vraag hoe ze HR analytics in de praktijk
handen en voeten kunnen geven. Een gesprek over
HR analytics met dr. Sjoerd van den Heuvel, Assistant
Professor HRM aan de Faculteit Management en
Bestuur van de Universiteit Twente.
Raet HR Benchmark 2014 - 2015 28
HR analytics
2. Wat is de essentie van HR analytics?
“HR analytics gaat over het systematisch
identificeren en kwantificeren van menselijke
drivers van organisatieuitkomsten. Vaak
wordt gedacht dat ‘softe’ zaken, zoals trots
bij medewerkers, niet te kwantificeren zijn of
niet gelinkt kunnen worden aan organisatie-
uitkomsten. Het tegendeel is waar; als je
maar de goede vragen in een onderzoek
stelt, de juiste meetinstrumenten hanteert
en geavanceerde analyses gebruikt.”
“Menselijke drivers bepalen organisatie
uitkomsten. Het gaat erom dat je weet aan
welke knoppen je kunt draaien – bijvoorbeeld
individuele vaardigheden,
teamsamenstelling, leiderschapsstijl – om
vervolgens te zien welke gevolgen dat heeft
voor organisatieresultaten zoals omzet,
klanttevredenheid en kwaliteit. Ik geef
regelmatig bewustwordingssessies over HR
analytics aan HR-managers. Zij associëren
HR analytics vaak met ‘één druk op de knop’.
Dat is het niet. HR analytics is een manier
van denken en niet een rapportagetool.”
Hoe kunnen organisaties starten met HR
analytics?
“Om te beginnen moet je eerst bepalen of er
wel een businessvraag is. Immers, waarom
en voor wie ben je anders met HR analytics
bezig? Bedenk ook of je daarbij het best een
inductieve of deductieve aanpak kunt
volgen.
Bij een inductieve aanpak start je met
observaties, aan de hand van beschikbare
data. Welke patronen zie je in die data? Zijn
er verbanden? Als organisaties beschikken
over betrouwbare data, kunnen ze op deze
manier aan de slag.
Veel organisaties hebben echter niet al hun
data op orde. Dan is een deductieve aanpak
effectiever. Die begint met een
probleemstelling: welk probleem heeft de
business? Vervolgens stel je een hypothese
op, die je meestal aan de hand van slechts
vijf of zes variabelen kunt toetsen.”
Kun je een voorbeeld geven van zo’n
deductieve aanpak?
“Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarin
medewerkers vinden dat de promotiekansen
ongelijk en daarom oneerlijk zijn. Managers
spreken dit dan tegen door het zorgvuldig
vormgegeven promotieproces nog eens
haarfijn uit de doeken te doen. Maar wat
zeggen de data?
Met relatief eenvoudige analyses kun je
vaststellen in welke mate de kans op promotie
wordt beïnvloed door bijvoorbeeld de
individuele prestaties van medewerkers, hun
“Zonder business-vraagstuk heeft HR analytics weinig zin”
Dr. Sjoerd van den Heuvel, Assistant Professor HRM, Universiteit Twente
Raet HR Benchmark 2014 - 2015 29
HR analytics
3. leeftijd, hun leidinggevende, of het kantoor
waar zij werken. Dit voorbeeld laat zien dat
HR analytics ook prachtig dienst kan doen
als ‘mythbusting’ instrument.”
Welke rol heeft de HR-afdeling in HR
analytics?
“De vragen voor HR analytics zouden uit de
business moeten komen, niet uit de HR-
afdeling. Nu zie je vaak dat HR-afdelingen HR
analytics aan het verkopen zijn aan het
management. Als HR alleen maar aan het
lobbyen is om het management mee te
krijgen - bijvoorbeeld om een pilot te mogen
doen - dan moet je je afvragen of dat niet de
omgekeerde wereld is. De business moet de
businessvraag achter HR analytics bepalen,
niet HR.”
“HR analytics verschilt in de basis niet erg
van wetenschappelijk onderzoek.
Organisatie missen echter vaak de skills om
degelijk onderzoek op te zetten of om
bepaalde analyses uit te voeren. Dit wordt
daarom vaak uitbesteed aan universiteiten
of consultancy-organisaties. Zelf adviseer ik
organisaties om een PhD-student aan te
nemen. Hiermee halen organisaties niet
alleen de benodigde wetenschappelijke skills
in huis, ook stimuleren ze vanaf dag één de
ontwikkeling van een fact-based cultuur.
Google kiest er bijvoorbeeld voor om alle
benodigde HR analytics skills in huis te
halen, met PhD’s, dataminers en HR business
partners in hun HR analytics team.”
Welke valkuilen zie je bij onderzoeken in
de praktijk?
“Veel organisaties voeren regelmatig
onderzoeken uit, bijvoorbeeld engagement-
of medewerkertevredenheidsonderzoeken.
Zelden is dit echter longitudinaal onderzoek.
Daardoor is het lastig is om uitspraken te
doen over de causaliteit van verbanden. Je
kunt dan alleen uitspraken doen over de
samenhang tussen variabelen. Ik betwijfel of
het verstandig is om op basis daarvan dure
interventies te implementeren. Organisaties
hebben er baat bij dat data van verschillende
onderzoeken aan elkaar gekoppeld worden.
Bijvoorbeeld door altijd een medewerker-ID
te koppelen aan individuele resultaten.”
Kun je toelichten waarom het koppelen
van data belangrijk is?
“Stel, een organisatie van 1.000 medewerkers
voert een engagementonderzoek uit waar
40% van de medewerkers aan deelneemt.
Een jaar later wordt hetzelfde onderzoek
uitgevoerd met wederom een respons van
40%. Het vergelijken van de resultaten van
deze twee onderzoeken heeft duidelijke
beperkingen, omdat het goed mogelijk is dat
in het eerste jaar de medewerkers 1 tot en met
400 hebben deelgenomen en in het tweede
jaar de medewerkers 600 tot en met 1.000.”
“HR analytics wordt de kernkwaliteit
van HR”
Raet HR Benchmark 2014 - 2015 30
HR analytics
4. Is HR analytics alleen iets voor grote,
corporate organisaties?
“Nee, zeker niet. Een organisatie met 300
medewerkers kan prima aan HR analytics
doen. Als je beschikt over voldoende
historische data en een aantal variabelen om
een hypothese te toetsen, kun je vandaag
aan de slag. Predictive HR analytics is
bijvoorbeeld niets meer dan leren van het
verleden, aan de hand van data. Op basis
daarvan stel je een formule of een algoritme
op die je vervolgens toepast op actuele data.
Daarmee kun je bijvoorbeeld voorspellen of
bepaalde medewerkers wel of niet lang bij je
organisatie zullen blijven.”
In de Raet HR Benchmark komt naar voren
dat de meeste HR-managers HR analytics
als randvoorwaarde voor de rol van HR
business partner zien. Wat vind jij daarvan?
“Daar ben ik het mee eens. HR analytics
gaat steeds meer een kernkwaliteit van HR
worden. HR moet in staat zijn om aan de
hand van onderzoeksdata het rendement
van HR-investeringen te kwantificeren.
Het business-vraagstuk moet uit de business
komen. Maar om HR analytics op de kaart
te krijgen, is het goed als HR het voortouw
neemt.”
Valkuilen bij HR analytics volgens
Dr. Sjoerd van den Heuvel
1. HR analytics puur vanuit HR opstarten,
zonder nauwe betrokkenheid van de
business, zonder gedreven te worden
door specifieke businessvraagstukken,
of zonder een expliciete link met
strategische organisatiedoelstellingen.
2. HR analytics als instrument optuigen,
zonder gelijktijdig een cultuur van
‘fact-based decision-making’ te ontwikkelen.
3. HR analytics projecten uitstellen totdat
het IT-landschap optimaal op orde is, of
alle data perfect in de systemen zitten.
4. HR analytics opstarten zonder de juiste
wetenschappelijk expertise.
Praktijk en wetenschap
De passie van Dr. Sjoerd van den Heuvel
voor HR analytics is ontstaan in de jaren dat
hij wetenschappelijk onderzoek met HR
management consultancy combineerde.
Het intrigeerde hem dat organisaties zich
wel realiseerden dat ze op een schat aan
(systeem-) data zitten, maar toch grijpklare
kansen lieten liggen om uit deze data de
juiste en waardevolle conclusies te trekken.
Intensievere samenwerking tussen praktijk
en wetenschap is volgens hem belangrijk.
Raet HR Benchmark 2014 - 2015 31
HR analytics