![ Η ανεξαρτησία προγράμματος / δομικών λειτουργικών στοιχείων διατηρείται, δηλαδή
η αλλαγή των τμημάτων συστημάτων δεν έχει επιπτώσεις στα υπάρχοντα προγράμματα /
στοιχεία
Η ασφάλεια end-to-end επιβάλλεται αυστηρά.
1.2 Πλαίσιο λειτουργίας κινητού εμπορίου
Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι προαναφερθείσες απαιτήσεις και για να είναι ευκολότερο για
τα μέλη της αλυσίδας αξίας του κινητού εμπορίου (υπεύθυνοι για την ανάπτυξη εφαρμογής,
πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, προμηθευτές περιεχομένου) να αναπτύξουν τις
εφαρμογές που απαιτούνται πρέπει ένα πλαίσιο να εφαρμοστεί. Με τη χρησιμοποίηση του
ακόλουθου πλαισίου που προτείνεται από τους συγγραφείς στο [ 1 ], μια οντότητα της αλυσίδας
αξίας δεν αναγκάζεται να κάνει τα πάντα για να λειτουργήσει ένα σύστημα κινητού εμπορίου,
αλλά μπορεί να στηριχτεί στις λειτουργίες που παρέχονται από κάποιον άλλο από τους
εμπλεκόμενους φορείς στο κινητό εμπόριο. Αυτό θα επιταχύνει την ανάπτυξη των εφαρμογών
κινητού εμπορίου δεδομένου ότι οι σχεδιαστές και οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη εφαρμογών
μπορούν να υποθέσουν ότι ορισμένες λειτουργίες που αναφέρονται σε θέματα δικτύου
μεμονωμένων συσκευών (ικανότητες και περιορισμοί) θα παρέχονται.
Το πλαίσιο αυτό έχει τέσσερα επίπεδα: εφαρμογές κινητού εμπορίου, υποδομή χρηστών,
υποδομή middleware, και υποδομή δικτύων (εικόνα 2).
Εικόνα 2. Το πλαίσιο για το κινητό εμπόριο
Εφαρμογές κινητού εμπορίου: Ένας πάροχος περιεχομένου υλοποιεί μια εφαρμογή με
την παροχή δύο συνόλων προγραμμάτων: client-side, όπως μία διεπαφή με τον χρήστη σε έναν
browser, και server-side, όπως πρόσβασης και ενημέρωσης μιας βάσης δεδομένων. Στον
ακόλουθο πίνακα (πίνακας 1) παρέχουμε έναν κατάλογο με τις σημαντικότερες κατηγορίες
εφαρμογών σήμερα. Αυτές οι κατηγορίες μπορούν να διακριθούν επιπλέον στις παθητικές
εφαρμογές όπως αυτόματες ενημερώσεις, έλεγχος κατάστασης, μάρκετινγκ - διαφήμιση, έξυπνη
διανομή μηνυμάτων (smart messaging), όπου κοινό στοιχείο στις παραπάνω εφαρμογές είναι το
γεγονός ότι ο χρήστης δεν αρχίζει την υπηρεσία, η υπηρεσία είναι που ενεργοποιείται μόνη όταν
5](https://image.slidesharecdn.com/m-commercefinal-140822040946-phpapp02/85/Mobile-Commerce-Framework-Marketing-and-Security-Payment-Issues-5-320.jpg)
Mobile Commerce: Framework, Marketing and Security & Payment Issues
- 1. Mobile Commerce: Framework, Marketing and Security & Payment Issues Εργασία στο μάθημα «Τεχνολογία Διαδικτύου & Ηλεκτρονικό Εμπόριο»
- 3. Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών : Οικονομική & Διοίκηση Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων (Τεχνολογία Διαδικτύου & Ηλεκτρονικό Εμπόριο) Mobile Commerce: Framework, Marketing and Security & Payment Issues Π.Κίκιραs1, Α.Σταυρόπουλος2 , Α. Κάργας3 (1) ΔΠΜΣ «Διοίκησης & Οικονομικής των Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων» e-mail: kikirasp@ieee.org (2) ΔΠΜΣ «Διοίκησης & Οικονομικής των Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων» e-mail: astaur @ odt . uoa . gr (3) ΔΠΜΣ «Διοίκησης & Οικονομικής των Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων» e-mail: akargas @ yahoo . gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία μας εξετάζει το ιδιαίτερο τμήμα του ηλεκτρονικού εμπορίου που αφορά στις κινητές υπηρεσίες. Στην εργασία, εξετάζουμε θέματα που αφορούν στην τεχνολογία, στο marketing και στις υπάρχουσες μεθόδους πληρωμών. 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Τα δίκτυα των ασύρματων επικοινωνιών και το mobile computing έχουν πλέον ενσωματωθεί με το Διαδίκτυο, και αυτό το φαινόμενο έχει καταστήσει δυνατή την εμφάνιση ενός νέου είδους ηλεκτρονικού εμπορίου τόσο σαν σε μια νέα επιχειρηματική δραστηριότητα αλλά και σαν νέο ερευνητικό πεδίο το οποίο ονομάζεται: κινητό ηλεκτρονικό εμπόριο ή κινητό εμπόριο. Αν και το κινητό εμπόριο μπορεί να θεωρηθεί γενικά μια επέκταση του ηλεκτρονικού εμπορίου, έχει διάφορα μοναδικά χαρακτηριστικά όπως κινητικότητα (οι χρήστες φέρουν τηλέφωνα ή άλλες κινητές συσκευές) και ευρεία προσιτότητα (οι άνθρωποι μπορούν να βρεθούν οποιαδήποτε στιγμή) και διάφορες προστιθεμένης αξίας ιδιότητες όπως ubiquity (ευκολότερη πρόσβαση πληροφοριών στον πραγματικό χρόνο), ευκολία- άνεση στη χρήση (συσκευές που αποθηκεύουν δεδομένα και έχουν την δυνατότητα σύνδεσης με το Διαδίκτυο, και το τυχόν εταιρικό δίκτυο, στιγμιαία συνδετικότητα (εύκολη και γρήγορη σύνδεση σε Διαδίκτυο, intranets, άλλες κινητές συσκευές, τις βάσεις δεδομένων), εξατομίκευση (προετοιμασία των πληροφοριών για τους μεμονωμένους καταναλωτές), υπηρεσίες και προϊόντα εντοπισμένα στον χώρο (ξέρω που είναι ο χρήστης και ποιες είναι οι ανάγκες του και οποιαδήποτε στιγμή μπορώ να του αντιστοιχήσω υπηρεσίες) , κατά συνέπεια με βάση τα παραπάνω δημιουργείται μια μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας (εικόνα 1). Όμως το κινητό εμπόριο. έχει επίσης διάφορες σύμφυτες περιπλοκές, δεδομένου ότι αγκαλιάζει πολλές νέες τεχνολογίες όπως κινητά ασύρματα συστήματα, κινητές φορητές συσκευές, λογισμικό, ασύρματα πρωτόκολλα, και ασφάλεια. 3
- 4. Εικόνα 1. Χαρακτηριστικά και ιδιότητες προστιθέμενης αξίας του κινητού εμπορίου. Στην εργασία που ακολουθεί θα προσεγγίσουμε το κινητό εμπόριο υπό μια οικονομική προοπτική. Η οργάνωση της εργασίας έχει ως ακολούθως: στην παράγραφο 2 θα παρουσιάσουμε εν συντομία το λειτουργικό πλαίσιό του κινητού εμπορίου, ενώ οι υπάρχουσες μεθόδους πληρωμών θα παρουσιαστούν στην παράγραφο 3. Στην παράγραφο 4 θα συζητήσουμε ζητήματα σχετικά με το management και το marketing του κινητού εμπορίου. Τέλος, στην παράγραφο 5 κλείνουμε τη συζήτησή μας σχετικά με το κινητό εμπόριο με μερικές τελικές παρατηρήσεις. 2 ΚΙΝΗΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 1.1 Λειτουργικές Απαιτήσεις ενός Συστήματος κινητού εμπορίου Είναι πρώτα απαραίτητο να εξεταστεί ποιο είδος χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ένα σύστημα κινητού εμπορίου αναμένεται να έχει προκειμένου να διεξάγονται οι συναλλαγές του με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο και ποιο είδος προκλήσεων μπορεί να αντιμετωπιστεί στο στάδιο της ανάπτυξης των νέων συστημάτων κινητού εμπορίου. Οι απαιτήσεις για ένα σύστημα κινητού εμπορίου είναι: Πρέπει να επιτρέπει στους τελικούς χρήστες να εκτελούν τις συναλλαγές εύκολα, κατά τρόπο έγκαιρο, και παντού. Πρέπει να επιτρέπει στα προϊόντα να εξατομικεύονται ή να προσαρμόζονται κατόπιν αιτήσεως. Πρέπει πλήρως να υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα των εφαρμογών κινητού εμπορίου για διαφορετικούς προμηθευτές περιεχομένου. Η μέγιστη διαλειτουργικότητα είναι επιθυμητή επειδή τώρα πια είναι διαθέσιμες τόσες πολλές τεχνολογίες και συνεχώς νέες τεχνικές εφευρίσκονται για τη χρήση των συστημάτων κινητού εμπορίου. 4
- 5. Η ανεξαρτησία προγράμματος / δομικών λειτουργικών στοιχείων διατηρείται, δηλαδή η αλλαγή των τμημάτων συστημάτων δεν έχει επιπτώσεις στα υπάρχοντα προγράμματα / στοιχεία Η ασφάλεια end-to-end επιβάλλεται αυστηρά. 1.2 Πλαίσιο λειτουργίας κινητού εμπορίου Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι προαναφερθείσες απαιτήσεις και για να είναι ευκολότερο για τα μέλη της αλυσίδας αξίας του κινητού εμπορίου (υπεύθυνοι για την ανάπτυξη εφαρμογής, πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, προμηθευτές περιεχομένου) να αναπτύξουν τις εφαρμογές που απαιτούνται πρέπει ένα πλαίσιο να εφαρμοστεί. Με τη χρησιμοποίηση του ακόλουθου πλαισίου που προτείνεται από τους συγγραφείς στο [ 1 ], μια οντότητα της αλυσίδας αξίας δεν αναγκάζεται να κάνει τα πάντα για να λειτουργήσει ένα σύστημα κινητού εμπορίου, αλλά μπορεί να στηριχτεί στις λειτουργίες που παρέχονται από κάποιον άλλο από τους εμπλεκόμενους φορείς στο κινητό εμπόριο. Αυτό θα επιταχύνει την ανάπτυξη των εφαρμογών κινητού εμπορίου δεδομένου ότι οι σχεδιαστές και οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη εφαρμογών μπορούν να υποθέσουν ότι ορισμένες λειτουργίες που αναφέρονται σε θέματα δικτύου μεμονωμένων συσκευών (ικανότητες και περιορισμοί) θα παρέχονται. Το πλαίσιο αυτό έχει τέσσερα επίπεδα: εφαρμογές κινητού εμπορίου, υποδομή χρηστών, υποδομή middleware, και υποδομή δικτύων (εικόνα 2). Εικόνα 2. Το πλαίσιο για το κινητό εμπόριο Εφαρμογές κινητού εμπορίου: Ένας πάροχος περιεχομένου υλοποιεί μια εφαρμογή με την παροχή δύο συνόλων προγραμμάτων: client-side, όπως μία διεπαφή με τον χρήστη σε έναν browser, και server-side, όπως πρόσβασης και ενημέρωσης μιας βάσης δεδομένων. Στον ακόλουθο πίνακα (πίνακας 1) παρέχουμε έναν κατάλογο με τις σημαντικότερες κατηγορίες εφαρμογών σήμερα. Αυτές οι κατηγορίες μπορούν να διακριθούν επιπλέον στις παθητικές εφαρμογές όπως αυτόματες ενημερώσεις, έλεγχος κατάστασης, μάρκετινγκ - διαφήμιση, έξυπνη διανομή μηνυμάτων (smart messaging), όπου κοινό στοιχείο στις παραπάνω εφαρμογές είναι το γεγονός ότι ο χρήστης δεν αρχίζει την υπηρεσία, η υπηρεσία είναι που ενεργοποιείται μόνη όταν 5
- 6. ορισμένοι χωρικοί ή χρονικοί ή και ο δύο όροι ικανοποιούνται), και στις ενεργητικές εφαρμογές όπως οι αγορές προϊόντων, τα τυχερά και γενικότερα τα παιχνίδια, οι υπηρεσίες καταλόγου, το download περιεχομένου (μουσική, ταινίες κλπ) οι οποίες έχουν κοινό χαρακτηριστικό ότι απαιτείται η ενεργοποίηση τους από τους χρήστες. Υποδομή χρηστών: Για να υλοποιηθούν οι εφαρμογές του πίνακα 1, διάφορα λειτουργικά συστατικά είναι απαραίτητα σύμφωνα με το πλαίσιο για το κινητό εμπόριο. Ένα συστατικό είναι κινητές συσκευές με ικανοποιητική ισχύ από την άποψη της μνήμης, των δυνατοτήτων απεικόνισης, και των επικοινωνιών. Διάφορες τέτοιες συσκευές προκύπτουν σήμερα συνεχώς όπως τα PDA (personal digital assistant) η τα Web-enabled κινητά τηλέφωνα, τα οποία εμπεριέχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των υπολογιστών, όπως τηλέφωνο / fax, e-mails, PIM (personal information managers) όπως ημερολόγια και βιβλία διευθύνσεων, καθώς και δυνατότητες δικτύωσης. Ένας κινητός σταθμός διαφέρει από ένα PC ή ένα notebook λόγω του περιορισμένου εύρους ζώνης του δικτύου (τουλάχιστον μέχρι και την εμφάνιση των 3G δικτύων), του περιορισμένου συνολικού, και ιδιαίτερα της οθόνης, μεγέθους , και των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που αφορούν στην κινητικότητά του. Κατηγορία εφαρμογών Παραδείγματα Mobile Financial Applications (B2C, B2B) Banking, brokerage, and payments for mobile users Mobile Advertising (B2C) Sending user specific and location sensitive advertisements to users Mobile Inventory Management (B2C, Location tracking of goods, boxes, troops, and people B2B) Proactive Service Management (B2C, B2B) Transmission of information related to aging (automobile, industrial machinery, constructions) components to vendors Product Locating and Shopping (B2C, B2B) Locating/ordering certain items from a mobile device Wireless Re engineering (B2C, B2B) Improvement of business services Mobile Auction or Reverse Auction (B2C) Services for a customers to buy or sell certain items Mobile Entertainment Services (B2C) Video-on-demand and other services (games, chat) to a mobile user Mobile Office (B2C) Working from traffic jams, airport, and conferences Mobile Distance Education (B2C) Taking a class using streaming audio & video Wireless Data Center (B2C, B2B) Information can be downloaded by mobile users/vendors Mobile Music/Music-on- demand Downloading and playing music using a mobile device (B2C) Health care (B2C) Accessing and updating patient records Travel and ticketing Travel management (e.g. locate a desired hotel nearby, purchase tickets, make transportation arrangements, and so on. It also extends the reach of relationship-oriented companies beyond their current channels and helps the mobile users to identify, attract, serve, and retain valuable customers). Πίνακας 1. Κατηγορίες εφαρμογών κινητού εμπορίου Το περιορισμένο εύρος ζώνης των υφισταμένων δικτύων αποτρέπει την επίδειξη των περισσότερων πολυμέσων σε έναν browser. Αντίθετα από τους φορητούς υπολογιστές, οι περισσότεροι κινητοί σταθμοί δημιουργήθηκαν ως συστήματα που χρησιμοποιούν μικρές 6
- 7. «πένες» παρά πληκτρολόγιο για την εισαγωγή δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι έπρεπε επίσης να ενσωματώσουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αναγνώρισης γραφής, τα οποία ήταν και είναι ακόμα στα πρώτα τους βήματα. Μερικοί κινητοί σταθμοί μπορούν επίσης να αντιδράσουν στη φωνή που εισάγεται με τη χρησιμοποίηση των τεχνολογιών αναγνώρισης φωνής. Υπάρχουν πολυάριθμοι κινητοί σταθμοί διαθέσιμοι στην αγορά σήμερα . Αυτές οι κινητές συσκευές μπορούν να χαρακτηριστούν ως είτε προσανατολισμένες στην επικοινωνία (communication-centric) είτε στον υπολογισμό (computing-centric), εντούτοις στο εγγύς μέλλον τέτοιες διαφορές θα πάψουν να υπάρχουν μιας και η τάση είναι όπως αυτές οι συσκευές συγκλίνουν σε μια ενιαία ευφυή κινητή συσκευή. Άλλο σημαντικό συστατικό είναι το λειτουργικό σύστημα (OS). Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός λειτουργιών που εκτελούνται σε μια κινητή συσκευή μαζί με τις αυξανόμενες ικανότητες αποθήκευσης και επεξεργασίας, απαιτεί ένα λειτουργικό σύστημα που να μπορεί να διαχειριστεί την κατανομή των εσωτερικών πόρων στις πολλαπλές εφαρμογές και διαδικασίες. Ένα γενικού σκοπού OS δεν είναι κατάλληλο για τέτοιες μικρές φορητές συσκευές λόγω των σε πραγματικό χρόνο απαιτήσεων, της μικρότερης δύναμης επεξεργασίας, της μνήμης, και του μεγέθους οθόνης. Ένα OS με μικρές απαιτήσεις σε μνήμη και αποθηκευτικό χώρο απαιτείται. Αν και ένα ευρύ φάσμα κινητών σταθμών είναι διαθέσιμο στην αγορά, τα λειτουργικά συστήματα, ο πυρήνας των κινητών σταθμών, κυριαρχείται από τρία σημαντικά προϊόντα: Palm OS, Pocket PC, και Symbian OS. Προς το παρόν, το Palm OS απολαμβάνει έναν σημαντικό μερίδιο της αγοράς, αν και η εισαγωγή το 2000 της πλατφόρμας Pocket-PC φαίνεται να απειλεί την κυριαρχία του . Εντούτοις, είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθεί ποιος θα είναι ο τελευταίος νικητής στη μάχη των λειτουργικών συστημάτων των κινητών σταθμών, και οι εκτιμήσεις σχετικά με την εξέλιξη στην αγορά (μερίδια αγοράς, πωλήσεις, κτλ) ποικίλλουν πάρα πολύ. Κινητό Middleware: Παραδοσιακά, το middleware ενώνει τις διαφορετικές εφαρμογές, τα εργαλεία, τα δίκτυα και τις τεχνολογίες που επιτρέπουν στο χρήστη την πρόσβαση μέσω ενός κοινού συνόλου διεπαφών. Το κινητό middleware μπορεί να οριστεί ως ένα στρώμα του λογισμικού που χρησιμοποιείται από τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη εφαρμογών για να συνδέσει τις αιτήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου τους με τα διαφορετικά κινητά δίκτυα και τα λειτουργικά συστήματα διαφανώς ως προς τον χρήστη (είκ 3). Η χρήση του middleware επιτρέπει στις εφαρμογές να εκτελούνται με τους καλύτερους χρόνους απόκρισης και την μεγαλύτερη αξιοπιστία. Χαρακτηριστικά το middleware χρησιμοποιεί τις τεχνικές βελτιστοποίησης, όπως η συμπίεση των header, και η αλληλουχία διάφορων μικρότερων πακέτων σε ένα, ώστε να μειώσει το συνολικό ποσό πληροφορίας που διακινείται στα ασύρματα δίκτυα. Κάποια middleware υποστηρίζουν επίσης την ευφυή επανασύνδεση, όπου μετά από μια αποσύνδεση η μεταφορά πληροφοριών αρχίζει στο σημείο στο οποίο διακόπηκε και όχι ξανά από την αρχή. 7
- 8. Εικόνα 3. Το middleware σε ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα Υποδομή δικτύων: Η υποδομή δικτύων παρέχει την ουσιαστική ικανότητα μετάδοσης φωνής και στοιχείων για τους καταναλωτές και τους παρόχους περιεχομένου στο δίκτυο. Η μετάβαση από το ηλεκτρονικό εμπόριο στο κινητό εμπόριο , είναι απαραίτητη να συνοδευτεί από μια εξέλιξη και από μια υποδομή βασισμένη στα δίκτυα με καλώδιο, όπως το Διαδίκτυο, σε μια υποδομή βασισμένη στα ασύρματα δίκτυα που υποστηρίζουν την κινητικότητα για τους τελικούς χρήστες. Οι ασύρματες τεχνολογίες δικτύωσης αναπτύσσονται με τεράστιους ρυθμούς, και είδη μιλάμε για δίκτυα όπως 1G, 2G, και 3G, όπου κάθε ένα αντιπροσωπεύει μια λύση για ορισμένη φάση ανάπτυξης και μια ιδιαίτερη γεωγραφική περιοχή, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη, ή η Ιαπωνία. Σε αυτό το τμήμα, θα ταξινομήσουμε τις ασύρματες τεχνολογίες δικτύωσης από την προοπτική της ράδιο κάλυψης, έτσι θα μιλήσουμε για ασύρματα δίκτυα τοπικής περιοχής, ασύρματα δίκτυα μητροπολιτικής περιοχής, και ασύρματα δίκτυα ευρείας περιοχής. > Ασύρματο δίκτυο τοπικής περιοχής: Οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στις ασύρματες τεχνολογίες δικτύων τοπικής περιοχής (WLAN) είναι «ελαφριές» (εύκολες στη μεταφορά και στην τοποθέτηση ακόμα και από μη εξειδικευμένο προσωπικό) και ως εκ τούτου συνεισφέρουν στη διαμόρφωση δικτύων με μεγάλες δυνατότητες μεταβολών ως προς την τοπολογία τους. Επομένως, τα WLANs είναι κατάλληλα για τα δίκτυα γραφείων, τα τοπικά δίκτυα, τα προσωπικά δίκτυα περιοχής (PANs). Σε ένα περιβάλλον WLAN, όπου ένα σημείο (AP) πρόσβασης που ενεργεί ως router ή hub είναι μέρος ενός συνδεμένου με καλώδιο δικτύου, οι κινητές συσκευές συνδέονται άμεσα με το AP μέσω των ράδιο καναλιών. Τα πακέτα δεδομένων αναμεταδίδονται από το AP στο άλλο τέλος μιας σύνδεσης δικτύου, η οποία μπορεί να αντιστοιχεί σε ένα ασύρματο η σταθερό δίκτυο. Εάν κανένα APs δεν είναι διαθέσιμο, οι κινητές συσκευές μπορούν να διαμορφώσουν ένα ασύρματο ad hoc δίκτυο μεταξύ τους και έτσι η ανταλλαγή στοιχείων και πακέτων δεδομένων καθώς και η εκτέλεση συναλλαγών να δρομολογείται, ανάλογα με τις ανάγκες, διαμέσου άλλων σταθμών έως ότου φτάσει σε κάποιο 8
- 9. σταθμό ο οποίος να βρίσκεται σε περιοχή η οποία καλύπτεται από κάποιο ΑP. Σε πολλά μέρη του κόσμου, το IEEE 802.11b (WI-*FI) σύστημα είναι τώρα το δημοφιλέστερο ασύρματο δίκτυο και χρησιμοποιείται στα γραφεία, τα σπίτια, και τους δημόσιους χώρους όπως οι αερολιμένες, τα εμπορικά κέντρα, και τα εστιατόρια. Εντούτοις, πολλοί εμπειρογνώμονες προβλέπουν ότι με τις πολύ υψηλότερες ταχύτητες μετάδοσης και καλύτερα χαρακτηριστικά ασφαλείας, τα 802.11a και 802.11g θα αντικαταστήσουν το 802.11b στο εγγύς μέλλον. > Ασύρματο δίκτυο μητροπολιτικής περιοχής: Η σημαντικότερη τεχνολογία σε αυτήν την κατηγορία είναι το κυψελοειδές ασύρματο δίκτυο. Οι χρήστες τέτοιων συστημάτων μπορούν να εκτελούν τις διαδικασίες κινητού εμπορίου μέσω των κυψελοειδών τηλεφώνων τους. Κάτω από αυτό το σενάριο, ένα κυψελοειδές τηλέφωνο συνδέεται άμεσα με τον πιο κοντινό σταθμό βάσεως, όπου η επικοινωνία αναμεταδίδεται στον πάροχο υπηρεσιών μέσω ενός ράδιο δικτύου πρόσβασης και ενδεχομένως άλλων σταθερών δικτύων. Αρχικά σχεδιασμένα για φωνή-μόνο τα κυψελοειδή συστήματα εξελίσσονται από αναλογικά σε ψηφιακά και από circuit-switched σε packet-switched δίκτυα προκειμένου να προσαρμοστούν και να μπορέσουν να προσφέρουν καλύτερες εφαρμογές κινητού εμπορίου. Τα 1G συστήματα όπως το προηγμένο κινητό τηλεφωνικό σύστημα (AMPS) και το συνολικό σύστημα ελέγχου πρόσβασης (TACS) γίνονται σιγά - σιγά ξεπερασμένα και έτσι δεν θα διαδραματίσουν έναν σημαντικό ρόλο στα συστήματα κινητού εμπορίου. Το σύστημα κινητής επικοινωνίας (GSM) και η επέκταση του (GPRS), έχει αναπτυχθεί κυρίως και έχει επεκταθεί στην Ευρώπη. Το GPRS μπορεί να υποστηρίξει ταχύτητες περίπου 100 kbps, αλλά η αναβαθμισμένη έκδοσή του είναι σε θέση να υποστηρίξει έως και 384 kbps. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίαρχες τεχνολογίες είναι η (CDMA) και η (TDMA). Αυτήν την περίοδο, τα περισσότερα από τα κυψελοειδή ασύρματα δίκτυα στον κόσμο ακολουθούν τα πρότυπα 2G ή 2.5G. Εντούτοις, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στο εγγύς μέλλον, τα συστήματα 3G με την ικανότητα παροχής εγγυημένης ποιότητας υπηρεσίας (QoS) αναμένεται ότι θα κυριαρχήσουν στις ασύρματες κυψελοειδείς υπηρεσίες. Τα δύο κύρια πρότυπα για 3G είναι ευρείας ζώνης CDMA (WCDMA), που προτείνεται από Ericsson, και CDMA2000, που προτείνεται από Qualcomm. Το σύστημα WCDMA μπορεί αλληλεπίδραση με τα δίκτυα GSM και έχει υποστηριχθεί έντονα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία το καλεί καθολικό κινητό σύστημα τηλεπικοινωνιών (UMTS), ενώ το CDMA2000 είναι πρότυπο με μεγαλύτερη απήχηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. > Ασύρματο δίκτυο ευρείας περιοχής: Στις μεγάλες γεωγραφικές περιοχές που στερούνται την υποδομή των ασύρματων κυψελοειδών δικτύων, τα δορυφορικά συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παρέχουν τις ασύρματες υπηρεσίες επικοινωνίας. Η επικοινωνία μέσω των δορυφόρων είναι παρόμοια με το σενάριο που παρουσιάστηκε στα κυψελοειδή συστήματα, εκτός από τις διαφορές στην απόσταση μετάδοσης και τη κάλυψη. Παραδείγματος χάριν, ένας χρήστης σε ένα αεροπλάνο μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα σύστημα δορυφορικών επικοινωνιών για να εκτελέσει συναλλαγές κινητού εμπορίου. Τα δεδομένα της συναλλαγής θα σταλούν πρώτα σε έναν σταθμό βάσεως και κατόπιν θα διαβιβαστούν στους 9
- 10. φορείς παροχής υπηρεσιών. Τα δορυφορικά συστήματα ταξινομούνται γενικά από το ύψος της τροχιάς περιστροφής του δορυφόρου. Γενικά, υπάρχουν τρεις διαμορφώσεις επικοινωνίας στα δορυφορικά συστήματα: οι συνδέσεις από σημείο σε σημείο, ραδιοφωνική μετάδοση, και τα VSAT. Η από σημείο σε σημείο μορφή σύνδεσης σημαίνει ότι δύο επίγειες κεραίες εγκαθιστούν μια από σημείο σε σημείο σύνδεση μέσω ενός δορυφόρου. Οι συνδέσεις ραδιοφωνικής μετάδοσης διαμορφώνονται έτσι ώστε μια επίγεια συσκευή αποστολής σημάτων μπορεί να καθιερώσει ένα πολλαπλής διανομής κανάλι με διάφορους επίγειους δέκτες μέσω ενός δορυφόρου. 3 ΚΙΝΗΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΘΕΜΑΤΑ MARKETING Προκειμένου να κατανοήσουμε, πως η ασύρματη τεχνολογία επιδρά στις αγορές προϊόντων, υπηρεσιών και περιεχομένου, είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο η ασύρματη τεχνολογία επηρεάζει την συμπεριφορά του καταναλωτή, αλλά και το ευρύτερο καταναλωτικό περιβάλλον (καταστήματα, υποδομές κλπ). > Search versus Convenience: Στο σύγχρονο περιβάλλον που οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν χρονικούς περιορισμούς (έλλειψη χρόνου), οι ασύρματες τεχνολογίες επηρεάζουν σημαντικά την συμπεριφορά τους, όσο αφορά τον τρόπο έρευνας αγοράς για προϊόντα και υπηρεσίες. Δεδομένης της υψηλής αξίας που λαμβάνει ο χρόνος, οι ασύρματες τεχνολογίες απολαμβάνουν υψηλής εκτίμησης από τους καταναλωτές, αφού μειώνουν δραστικά τον χρόνο που αυτοί αφιερώνουν σε έρευνα αγοράς. Το γεγονός αυτό έχει ενδιαφέρουσες επιπτώσεις, αφού επιχειρήσεις με πρόσβαση σε καταναλωτές μέσω ασύρματης τεχνολογίας προβάλλουν πιο συχνά ως πιθανοί πάροχοι προϊόντων – υπηρεσιών – περιεχομένου στις επιλογές τους. Αυτό ισχύει κυρίως για προϊόντα μικρής αξίας (οικονομικής και συναισθηματικής), όπως βιβλία, CDs, μουσική και άλλα. Από επιχειρηματικής πλευράς και με βάση την οικονομική θεωρία που έχουμε στην διάθεση μας, μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτοί που πρώτοι θα εκμεταλλευθούν την χρήση της ασύρματης τεχνολογίας θα επωφεληθούν σε βάρος των ανταγωνιστών τους καθώς ένα τμήμα καταναλωτών θα στρέφεται προς την νέα τεχνολογία λόγο των ευκολιών που παρέχει. Ζωντανό παράδειγμα είναι το Amazon.com που σύντομα αναμένεται να παρέχει δυνατότητες αναζήτησης και παραγγελίας βιβλίων με την χρήση ασύρματων τεχνολογιών προσδοκώντας να προσελκύσει καταναλωτές που δίνουν μεγάλη σημασία στην εξοικονόμηση χρόνου. Αυτό θεωρείται ιδιαίτερα επωφελές και για τους καταναλωτές καθώς τους επιτρέπει την παράλληλη ενασχόληση με ποικίλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα την παραγγελία βιβλίων καθώς ασχολούνται με οικιακές δουλειές ή καθώς περιμένουν στον προθάλαμο κάποιου ιατρού. Οι καταναλωτές που χρησιμοποιούν την ασύρματη τεχνολογία για τις αγορές τους περιορίζουν το σύνολο των προϊόντων που θα αγοράσουν κάτω από αυτό το περιβάλλον, σε σχέση με τη ποσότητα εκείνων των αγαθών που θα αποκτούσαν σε ένα οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον (πχ. πολυκατάστημα). Οι καταναλωτές συνήθως δείχνουν 10
- 11. παρορμητική συμπεριφορά όταν πρόκειται για αγορά προϊόντων χαμηλής οικονομικής και συναισθηματικής αξίας. Η διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα σε ένα προϊόν παίζει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της παρορμητικής αυτής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, εάν ένα βιβλίο μπορεί να γίνει παραγγελία με την χρήση κάποιας ασύρματης τεχνολογίας, την ώρα που ο καταναλωτής κουβεντιάζει με έναν φίλο του για διάφορους συγγραφείς, τότε η αγορά γίνεται άμεσα, χωρίς καθυστέρηση. Τέτοια προσβασιμότητα σε αγορές μόνο η ασύρματη τεχνολογία επιτρέπει γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της παρορμητικής συμπεριφοράς, άρα και σε αύξηση των αγορών. Με όμοιο συλλογισμό θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως η άμεση προσβασιμότητα σε δεδομένα της αγοράς που έχουν να κάνουν με την τιμή του προϊόντος και την σύγκριση ποιότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει τους καταναλωτές να δράσουν παρορμητικά και για προϊόντα υψηλότερης αξίας. Κατά συνέπεια, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως από την στιγμή που οι ασύρματες τεχνολογίες προσφέρουν στους καταναλωτές άμεση και στιγμιαία ικανοποίηση των αναγκών τους, θα έχουν θετική επίπτωση στην κατανάλωση καθώς διευκολύνουν την παρορμητική συμπεριφορά των καταναλωτών. Παρόλο που παρόμοια φαινόμενα έχουν εμφανιστεί και με την χρήση του διαδικτύου (Internet) στο ηλεκτρονικό εμπόριο, μπορούμε να υποθέσουμε πως το μέγεθος των φαινόμενων θα είναι πολύ μεγαλύτερο σε περιβάλλον ασύρματων τεχνολογιών. Continued Interactivity: Η βασική διαφορά μεταξύ του ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω Διαδικτύου (Internet) και μέσω ασύρματων τεχνολογιών είναι ότι οι καταναλωτές μπορούν να συνεχίζουν την εμπορική τους δραστηριότητα (εύρεση πληροφοριών, ανταλλαγή πληροφοριών ή δεδομένων, πραγματοποίηση συναλλαγών) ανεξαρτήτως θέσης και οποιασδήποτε πιθανής μετακίνησης. Αυτό κάνει τις ασύρματες τεχνολογίες ιδανικές για δυναμικές συναλλαγές (dynamic transactions), όπου η συνεχής αλληλεπίδραση είναι ζωτικής σημασίας. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η συμμετοχή σε ηλεκτρονικές δημοπρασίες και ανταλλαγές (εμπορικές συναλλαγές αποθεμάτων, παραδείγματος χάριν), η συμμετοχή σε αλληλεπιδραστικά παιχνίδια (interactive games) που είναι ήδη μια διαδεδομένη χρήση των ασύρματων τεχνολογιών σε Ευρώπη και Ιαπωνία καθώς και τα γνωστά σε όλους μας ‘chatting and instant messaging ‘. Η καταλληλότητα των ασύρματων τεχνολογιών για δυναμικές συναλλαγές, μπορεί να σημαίνει πως οι καταναλωτές εκτός από το να αυξήσουν την χρήση τέτοιων συναλλαγών, ενδέχεται να δώσουν και περισσότερη προσοχή στις διαφημίσεις που απευθύνονται και κατευθύνονται σε αυτούς (personalized advertisements). Αυτό μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στο ιντερνικό μέσο (Internet medium), όπου οι διαφημίσεις με ‘banners’ έχουν αποτύχει να τραβήξουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να υποστηριχθεί πως όταν οι καταναλωτές εμπλέκονται σε δυναμικές συναλλαγές με την χρήση ασύρματης τεχνολογίας, οι ακούσιες διαφημίσεις μπορεί να εκληφθούν ως σοβαρή ενόχληση που ενδεχομένως να διακόψει τους καταναλωτές από τη συναλλαγή τους. Προφανώς ο βασικός παράγοντας, που θα καθορίσει το τι 11
- 12. τελικά θα συμβεί, είναι η συχνότητα που τέτοιες διαφημίσεις θα εμφανίζονται κατά την διάρκεια των συναλλαγών του καταναλωτή. Σε μια τέτοια περίπτωση οι ασύρματες τεχνολογίες έχουν το πλεονέκτημα έναντι του ιντερνετικού μέσου (Internet medium), αφού εκτός του ότι έχουν επίγνωση της συναλλαγής που κάθε φορά λαμβάνει χώρα (transaction aware), λαμβάνουν υπόψη τους και την θέση ή τοποθεσία που γίνεται η συναλλαγή (location aware). 1.3 Marketing in a Wireless Environment Η χρήση της ασύρματης τεχνολογίας δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές, αλλά μπορεί ισοδύναμα να χρησιμοποιηθεί για να παρέχει ανατροφοδότηση από τους καταναλωτές, στις εταιρίες μέσω του σημείου χρήσης ή αγοράς ενός προϊόντος /υπηρεσίας. Χαρακτηριστικά των ασύρματων τεχνολογιών, όπως αυτά τα οποία λαμβάνουν υπό όψη την θέση ή τοποθεσία που βρίσκονται οι καταναλωτές (location aware features) και αυτά της συνεχούς αλληλεπίδρασης (continued interactivity features), αποτελούν ένα επιπρόσθετο πλεονέκτημα των τεχνολογιών αυτών όταν χρησιμοποιούνται για την άντληση – λήψη πληροφοριών από την κατανάλωση προϊόντων - υπηρεσιών. Η ανατροφοδότηση που προκύπτει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με σκοπό τόσο την έρευνα για το μάρκετινγκ (marketing research purposes), όσο και με σκοπό την εξυπηρέτηση του πελάτη (customer service purposes). In-Situ Market Research: Οι τεχνικές έρευνας του μάρκετινγκ δεν παρέχουν, βάσει της θεωρίας, επαρκή υποστήριξη σε ζητήματα αξιοπιστίας και ακρίβειας κατά την λήψη της ανατροφοδότησης που έχει να κάνει με εκτίμηση των καταναλωτών για ένα προϊόν ή υπηρεσία. Αυτό συμβαίνει λόγω του ότι σε πολλές περιπτώσεις τα υπό συζήτηση προϊόντα – υπηρεσίες χρησιμοποιούνται με χρονική καθυστέρηση και σε χώρους ανομοιογενείς (σπίτια, γραφεία, υπαίθριες τοποθεσίες, κ.τ.λ.), με αποτέλεσμα οι ερευνητές αγοράς να πρέπει να βασίζονται στην μνήμη των καταναλωτών και στις ικανότητες ανάκλησης εντυπώσεων από την χρήση του προϊόντος. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανιστούν προβλήματα αξιοπιστίας και ακρίβειας σε έρευνες που πραγματοποιούνται με αυτή την μεθοδολογία. Με την ασύρματη τεχνολογία αντίθετα, είναι δυνατό να λαμβάνεται στιγμιαία ανατροφοδότηση από τους καταναλωτές καθώς αυτοί χρησιμοποιούν το προϊόν /υπηρεσία σε οποιαδήποτε τοποθεσία, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα προβλήματα που προκύπτουν από τις καταστάσεις ανάκλησης της μνήμης. Για παράδειγμα ένας κατασκευαστής πάνων για μωρά, θα μπορούσε να παρέχει επαρκή κίνητρα σε γονείς ώστε να έχει στιγμιαία ανατροφοδότηση που έχει να κάνει με την χρήση του προϊόντος, την στιγμή χρήσης του στο σπίτι ή εκτός (ταξίδια, υπαίθριους χώρους), εξασφαλίζοντας έτσι πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Σαφώς η λύση αυτή είναι πιο ακριβής, αξιόπιστη και μπορεί να λάβει υπ’ όψη την δεδομένα από την ρεαλιστική χρήση του προϊόντος, αντί να στηθεί ένα χρονοβόρο και κοστοβόρο ερευνητικό πρόγραμμα που να παρέχει την απαραίτητη ανατροφοδότηση. 12
- 13. Market Research in Brick-and-Mortar Environments: Μία από τις σημαντικότερες τάσεις του μάρκετινγκ είναι η εμφάνιση στρατηγικών με πολλαπλούς διαύλους προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών. Οι οργανισμοί χρησιμοποιούν άμεσους διαύλους όπως το Διαδίκτυο (Internet), ηλεκτρονικούς καταλόγους, καθώς και διαύλους όπως τα ‘brick-and-mortar’ περιβάλλοντα, είτε για να ενσωματώσουν τις προσφορές τους σε όλους τους διαθέσιμους διαύλους, είτε για να τμηματοποιήσουν τους καταναλωτές βάσει του δίαυλου που χρησιμοποιούν και να εφαρμόσουν διαφοροποιημένη στρατηγική μάρκετινγκ. Σε τέτοιες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητο να μετράται η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών μάρκετινγκ στους διάφορους διαύλους, με την χρήση κατάλληλων τεχνικών. Μάλιστα κάποιοι οργανισμοί παρέχουν ενσωματωμένη ανάλυση των δραστηριοτήτων σε κάποιους διαύλους (για παράδειγμα το e-satisfy.com), χωρίς ωστόσο να αποφεύγονται προβλήματα που ανακύπτουν εξαιτίας της χρήσης διαφορετικών τεχνολογιών στους διάφορους διαύλους. Για παράδειγμα μπορούμε να αναλογιστούμε ένα φάσμα διαύλων που να εκτείνονται από το Διαδίκτυο (Internet) στη μία άκρη σε έναν B&M δίαυλο στην άλλη άκρη (εικόνα 4). Εικόνα 4. Transition from Internet to Wireless Channel Καθώς κάποιος κινείται από το περιβάλλον διαδικτύου στο B&M περιβάλλον, Η ευκολία δειγματοληψίας μειώνεται Η ακρίβεια του πλαισίου δειγματοληψίας μειώνεται Ο ρυθμός επεξεργασίας της πληροφορίας μειώνεται, από αρκετές φορές την ημέρα σε εβδομαδιαία/μηνιαία reports Η ασύρματη τεχνολογία μπορεί να μειώσει σημαντικά τέτοιες διαφορές. Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε πως η ασύρματη τεχνολογία του Bluetooth χρησιμοποιούνταν σε κάποιο κατάστημα λιανικής που χρησιμοποιεί τεχνολογία B&M σαν αναπόσπαστο τμήμα της διαδικασίας παραγγελίας και συναλλαγής, τότε μια ασύρματη φορητή συσκευή με τεχνολογία Bluetooth θα μπορούσε να μεταδίδει τις ενέργειες του καταναλωτή άμεσα στον έλεγχο (ταμείο) ώστε η διαδικασία αγοράς να γίνεται πιο αποδοτική. Μια τέτοια τεχνολογία σε ένα B&M περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά πλεονεκτημάτων: Εκτός της διευκόλυνσης αποδοτικών συναλλαγών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες (το ID του καταναλωτή μπορεί να γίνει διαθέσιμο από την ασύρματη συσκευή) Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δυναμική προώθηση και τιμολόγηση προϊόντων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την χρήση ηλεκτρονικών κουπονιών (electronic coupons), ενημερώσεις για εκπτώσεις ποσότητας και ηλεκτρονικές δημοπρασίες για ορισμένα προϊόντα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον εντοπισμό της ακριβής θέσης των καταναλωτών μέσα στο κατάστημα, καθώς και των μετακινήσεων τους στους διαδρόμους 13 INTERNET B&M
- 14. Δίνει την δυνατότητα χρήσης τεχνικών μάρκετινγκ, όπως αυτές του πειραματισμού πάνω στην αποδοτικότητα της προώθησης προϊόντων εντός των καταστημάτων, όπως επιδείξεις Είναι χρήσιμη στην πραγματοποίηση ερευνών αγοράς στα σημεία πώλησης των προϊόντων, την στιγμή που οι καταναλωτές παίρνουν τις αποφάσεις αγοράς. Αυτό επιτρέπει τον συνδυασμό δεδομένων καταναλωτικής συμπεριφοράς και συνήθειας σε σημαντικά χαμηλότερο κόστος από το αναμενόμενο. Είναι σαφές ότι όλα αυτά που ως τώρα αναλύσαμε σε επίπεδο πιθανοτήτων, μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο εάν (1) οι εξελίξεις στις ασύρματες τεχνολογίες, τα πρότυπα και οι υποδομές διατηρήσουν τον ρυθμό των επιχειρηματικών προσδοκιών και (2) οι ανησυχίες που αφορούν την ασφάλεια στο ασύρματο περιβάλλον αντιμετωπιστούν με την ανάπτυξη ασφαλών μεθόδων πληρωμών και επαυξάνοντας την εμπιστοσύνη ανάμεσα στους πελάτες και στους παρόχους υπηρεσιών. 4 ΚΙΝΗΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΜΕΣ Η ασφάλεια των πληρωμών και εν γένει της επικοινωνίας είναι κρίσιμα ζητήματα για το κινητό εμπόριο. Χωρίς την ασφαλή εμπορική ανταλλαγή πληροφοριών και ασφαλείς ηλεκτρονικές οικονομικές συναλλαγές από τα κινητά δίκτυα, ούτε οι φορείς παροχής υπηρεσιών ούτε οι πιθανοί πελάτες δεν θα εμπιστευθούν τα συστήματα κινητού εμπορίου. Από τεχνική άποψη, το κινητό εμπόριο στα ασύρματα δίκτυα είναι εγγενώς επισφαλές έναντι του ηλεκτρονικού εμπορίου στα συνδεμένα με καλώδιο δίκτυα. Οι λόγοι είναι οι ακόλουθοι: Αξιοπιστία και ακεραιότητα: Παράγοντες όπως η εξασθένιση και τα εμπόδια καθιστούν τις ασύρματες ζεύξεις επιρρεπείς σε λάθη μετάδοσης. Ενώ τα συχνά handoffs και οι συχνές αποσυνδέσεις υποβιβάζουν τις υπηρεσίες ασφάλειας. Εμπιστευτικότητα/μυστικότητα: Η φύση της ραδιοφωνικής μετάδοσης του ράδιο καναλιού το καθιστά ευκολότερο στις προσβολές. Κατά συνέπεια, η επικοινωνία μπορεί να παρεμποδιστεί και να υποκλαπεί χωρίς δυσκολία εάν κανένας μηχανισμός ασφάλειας όπως η κρυπτογράφηση δεν υιοθετείται. Προσδιορισμός και επικύρωση: Η κινητικότητα των ασύρματων συσκευών εισάγει μια πρόσθετη δυσκολία στον προσδιορισμό και την αυθεντικοποίηση των κινητών τερματικών. Υπολογιστική ικανότητα: Οι ασύρματες συσκευές συνήθως έχουν περιορισμένες υπολογιστικές ικανότητες και μέγεθος μνήμης, επιπλέον έχουν μικρό εύρος ζώνης επικοινωνίας, και πεπερασμένη ισχύ συσσωρευτών. Η περιορισμοί αυτοί καθιστούν δύσκολη τη χρησιμοποιήσει υψηλού επιπέδου συστημάτων ασφάλειας, τα οποία είναι συνήθως απαιτητικά σε resources, όπως η 256-bit κρυπτογράφηση. 14
- 15. 1.3.1 Ασφάλεια κινητών επικοινωνιών Τα ζητήματα ασφάλειας εκτείνονται σε ολόκληρο το σύστημα κινητού εμπορίου, από το ένα τέλος (κινητή συσκευή) στο άλλο (πάροχοι δικτύου-περιεχομένου), από το επίπεδο εφαρμογών έως στο φυσικό επίπεδο (εικόνα 5), από τις μηχανές στους ανθρώπους. Εικόνα 5. Η ασφάλεια σε ένα ασύρματο δίκτυο διαπερνά όλα τα επίπεδα του OSI. Στην συνέχεια θα εστιάσουμε μόνο στα ζητήματα σχετικά με τις κινητές/ασύρματες τεχνολογίες. Έτσι Θα συζητήσουμε ζητήματα ασφάλειας σε WAP, το GSM, το WI-*FI, και Bluetooth. Ασφάλεια στο WAP Στο WAP, η ασφάλεια παρέχεται μέσω του ασύρματου πρωτοκόλλου ασφάλειας στρώματος μεταφορών (WTLS) (στο τυποποιημένο πρωτόκολλο ασφάλειας στρώματος μεταφορών WAP 1.0) και IETF (TLS) (σε WAP 2.0). Τα παραπάνω παρέχουν την ακεραιότητα, την ιδιωτικότητα, και την αυθεντικοποίηση των στοιχείων ταυτότητας του χρήστη. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ακεραιότητας στοιχείων εξασφαλίζει ότι το περιεχόμενο των μηνυμάτων δεν αλλάζει κατά τη διάρκεια της μετάδοσης. Η μυστικότητα εξασφαλίζει ότι μόνο οι προοριζόμενοι παραλήπτες μπορούν να διαβάσουν το αρχικό περιεχόμενο. Η αυθεντικοποίηση των στοιχείων ταυτότητας του χρήστη ελέγχει και επαληθεύει τις ταυτότητες των συμμετεχόντων επικοινωνίας. Ασφάλεια στο GSM Η κάρτα SIM στο GSM περιέχει τις πληροφορίες αυθεντικοποίησης του συνδρομητή, όπως τα κρυπτογραφικά κλειδιά και οι προσωπικοί του αριθμοί αναγνώρισης (PINs). Εφαρμόζεται συνήθως ως έξυπνη κάρτα που αποτελείται από μικροεπεξεργαστές και τσιπ μνήμης. Στο GSM, τα σύντομα μηνύματα αποθηκεύονται στη SIM, και οι κλήσεις κατευθύνονται στη SIM παρά το 15
- 16. κινητό τερματικό. Αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα επιτρέπει στους συνδρομητές GSM να μοιραστεί ένα τερματικό με διαφορετικές κάρτες SIM. Ασφάλεια στο Wi-Fi Η ασφάλεια στο ΙΕΕΕ 802.11 παρέχεται από το πρωτόκολλο WEP (Wired Equivalent Privacy). Η ασφάλεια βασίζεται στην αρχή της κρυπτογραφία συμμετρικού κλειδιού και ο αλγόριθμος που χρησιμοποιείται είναι ένα stream κώδικας βασισμένος στον αλγόριθμος RC4. Ωστόσο, είδη στην βιβλιογραφία έχουν δημοσιευθεί μέθοδοι για το σπάσιμο του WEP. Όμως η επόμενη έκδοση του WiFi , 802.11i, αναμένεται να παρουσιάζει καλύτερα χαρακτηριστικά ασφαλείας σε σχέση με τους προκατόχους του. Ασφάλεια στο Bluetooth Το Bluetooth παρέχει την ασφάλεια με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου μεταπήδησης συχνότητας (frequency hopping) στο φυσικό επίπεδο, τη διανομή των μυστικών κλειδιών (αποκαλούμενων passkeys) μεταξύ του slave και των masters, με την κρυπτογράφηση των καναλιών επικοινωνίας, και τον έλεγχο της ακεραιότητας των δεδομένων. Για την κρυπτογράφησή το Bluetooth χρησιμοποιεί τον stream κώδικα "E0" ενώ ο έλεγχος ακεραιότητας χρησιμοποιεί την μέθοδο "Secure +". Δυστυχώς, o "E0" έχει αρκετές πιθανές αδυναμίες όπως και ο " Secure+" είναι πιο αργός από άλλους παρόμοιους κώδικες κρυπτογραφίας συμμετρικού κλειδιού. 1.4 Mobile Payment 1.4.1 M-Payment Value Chain Πολλοί και διαφορετικοί είναι οι δρώντες εκείνοι που μπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία του mobile payment. Για παράδειγμα, έστω ότι υπάρχει ένας καταναλωτής που είναι κάτοχος μίας κινητής συσκευής και που είναι πρόθυμος να πληρώσει για μια υπηρεσία ή προϊόν. Η διαδικασία πληρωμών σε ένα σύστημα κινητού εμπορίου περιλαμβάνει διαδικασίες με την συμμετοχή δρώντων οι οποίοι απαρτίζουν και την αλυσίδα αξίας του. Μια τυπική συναλλαγή περιγράφεται παρακάτω: Ο καταναλωτής εκκινεί την διαδικασία αγοράς, αυθεντικοποιείται με το σύστημα του παρόχου υπηρεσιών πληρωμών (payment service provider -π.χ VISA, MasterCard κλπ) ο οποίος και εγκρίνει την πληρωμή. Ο content provider ή ο έμπορος πουλάει το προϊόν στον πελάτη. Στο πλαίσιο του mobile payment, το περιεχόμενο μπορεί να αποτελείται από νέα, υπηρεσίες καταλόγου, υπηρεσίες που σχετίζονται με αγορές και έκδοση εισιτηρίων, υπηρεσίες που έχουν να κάνουν με τη διασκέδαση αλλά και οικονομικές υπηρεσίες. Ο provider ή ο έμπορος διαβιβάζει τα αιτήματα αγορών στον payment service provider, και επιστρέφει τα εγκεκριμένα αιτήματα πίσω στον πελάτη. Ο provider είναι υπεύθυνος για τη μεταφορά του περιεχομένου. Κεντρικός δρών κατά τη διαδικασία πληρωμών είναι ο payment service provider που είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο και τη ροή των συναλλαγών μεταξύ καταναλωτών, παρόχων περιεχομένου και trusted third party (TTP). 16
- 17. Ο Payment service provider θα μπορούσε να είναι ένας πάροχος τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών , μια τράπεζα, μια credit card company ή και ένας ανεξάρτητος payment vendor (προμηθευτής πληρωμών). Μια άλλη ομάδα από συμμετέχοντες είναι η trusted third party (TTP), όπου μπορεί να εμπλέκει τους network operators, τράπεζες αλλά και credit card companies. Ο κύριος ρόλος του TTP είναι να εκτελεί την επικύρωση αλλά και την έγκριση των μερών που συνέβαλλαν στις συναλλαγές και την τακτοποίηση των πληρωμών. Τελειώνοντας, υπάρχουν mobile operators που ενδιαφέρονται για τα ζητήματα τυποποίησης και διαλειτουργικότητας. Επίσης μπορούν να λειτουργήσουν και μια mobile payment procedure από μόνοι τους και να παρέχουν υπηρεσίες πληρωμής σε πελάτες και εμπόρους. Μια σκέψη που θα πρέπει να κάνουμε είναι κυρίως για το ποιος λαμβάνει τα στοιχεία των πελατών. Οι πελάτες σπάνια επιθυμούν να αποκαλύψουν πληροφορίες αν και οι ίδιες πληροφορίες των πελατών μπορεί να είναι σημαντικές για τους έμπορους και τους content providers για τις επιχειρήσεις τους. Οι διαδικασίες πληρωμής πρέπει να εξασφαλίσουν ότι κανένας από τους φορείς δεν καταγράφει και δεν διακινεί τα προσωπικά στοιχεία των καταναλωτών, όταν για παράδειγμα, οι πελάτες κάνουν χρήση μιας προπληρωμένης λύσης πληρωμής για να αγοράσουνε αγαθά. 1.4.2 Επισκόπηση των μεθόδων πληρωμών για το κινητό εμπόριο Τα υπάρχοντα συστήματα μπορούν να ταξινομηθούν και να συγκριθούν σύμφωνα με διάφορα πρότυπα: 4.2.2.1 Τρόπο Πληρωμής Οι Mobile payment μεθοδολογίες που χρησιμοποιούνται αυτή τη περίοδο ή που βρίσκονται σε δοκιμή, μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με κριτήριο τον τρόπο πληρωμής: Account-based: κάθε καταναλωτής είναι συνδεδεμένος με ένα ειδικό λογαριασμό που συντηρείται από έναν Internet Payment Provider. Οι χρεώσεις και οι πιστώσεις ανταλλάσσονται κατά τη διάρκεια μιας συναλλαγής. Ο καταναλωτής ύστερα αρχίζει να τιμολογείται περιοδικά και να πληρώνει στον IPP. Οι παραδοσιακές account-based μεθοδολογίες πληρωμής γενικά δε βολεύουν για συναλλαγές μικρής αξίας (μικροπληρωμές) λόγω των μεγάλων επιβαρύνσεων. Για μικρής αξίας συναλλαγές συνήθως χρησιμοποιούνται (TTP). Με τη συσσώρευση αυτών των συναλλαγών, έτσι ώστε αυτές να μπορούν να πληρωθούν σε κάποια άλλη χρονική στιγμή, αυτές οι (TTP) θα πρέπει να είναι ικανές να αντισταθμίσουν τις υψηλές διαχειριστικές χρεώσεις. Token-based: Η εναλλακτική λύση για τη διατήρηση ενός λογαριασμού για κάθε καταναλωτή είναι να κάνει τη χρήση των electronic tokens. Σαν Token ορίζουμε ένα μέσο ανταλλαγής που αντιπροσωπεύει κάποια νομισματική αξία, συνήθως υποστηρίζεται από μία τράπεζα. Αυτά τα Tokens ανταλλάσσονται κατά τη διάρκεια μιας συναλλαγής. Στις Token-based μεθοδολογίες, οι καταναλωτές τυπικά χρειάζεται να μετατρέψουν το πραγματικό τους νόμισμα στο ηλεκτρονικό αντίτιμό τους, πχ tokens. Ένα ιδιαίτερο πλεονέκτημα των token-based μεθοδολογιών πληρωμής είναι ότι μπορούν με ευκολία να προσαρμοστούν σε μικροπληρωμές, 17
- 18. επειδή οι επιπρόσθετες χρεώσεις είναι σχετικά χαμηλότερες συγκρινόμενες με τις account-based μεθοδολογίες. 4.2.2.2 Χρόνο Πληρωμής Οι mobile πληρωμές μπορούν να γίνουν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές: Real-time (cash): μέθοδοι πληρωμής οι οποίες υιοθετούν προγράμματα πληρωμής που περιλαμβάνουν μερικές μορφές ηλεκτρονικού νομίσματος που μπορούν να ανταλλαχθούν κατά τη διάρκεια μιας πληρωμής. Παραδείγματα από real-time μεθόδων πληρωμής είναι το e-Cash. Pre-paid (debit): οι καταναλωτές πληρώνουν εκ των προτέρων για να λάβουν το περιεχόμενο που επιθυμούν. Έξυπνες κάρτες που αποθηκεύουν αξία και ηλεκτρονικά πορτοφόλια (πχ reloadable Visa cash cards, Proton-based cards) είναι παραδείγματα αυτών των μεθόδων πληρωμής. Post-paid (credit): οι καταναλωτές λαμβάνουν το περιεχόμενο και το καταναλώνουν πριν αυτοί το πληρώσουν, οι Internet Payment Provider και οι Content Providers έχουν την υποχρέωση να ελέγξουν αν ο καταναλωτής έχει τα ικανοποιητικά κονδύλια για να κάνει τις αγορές. Οι Ηλεκτρονικές επιταγές και οι πιστωτικές κάρτες είναι παραδείγματα credit-based payment μεθοδολογίες. 4.2.2.3 Μέσο Πληρωμής Από την άποψη του μέσου πληρωμής οι mobile payment μέθοδοι μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής: 1) Mobile payment μέσου τραπεζικού λογαριασμού ή πιστωτικής κάρτας: αυτό το είδος πληρωμής μπορεί να χωριστεί σε δύο περαιτέρω κατηγορίες. Κατ' αρχήν, χωρίς άμεση πρόσβαση στην κάρτα κατά τη διάρκεια της πληρωμής. Αυτά τα συστήματα πληρωμής είναι βασισμένα στις καθιερωμένες μεθόδους πληρωμής όπως η άμεση χρέωση ή η πιστωτική κάρτα, χωρίς άμεση φυσική πρόσβαση στην αντίστοιχη κάρτα. Τα παραδείγματα από αυτές τις μεθόδους πληρωμών είναι τα Paybox, Payitmobile κλπ. Το πλεονέκτημα αυτών των συστημάτων είναι ότι είναι βασισμένα στα καθιερωμένα και δοκιμασμένα συστήματα πληρωμής, το οποίο ευνοεί μια γρήγορη υιοθέτηση. Τέλος πάντων είναι αλήθεια ότι το πρόβλημα των ακάλυπτων λογαριασμών παραμένει. Ένα επιπλέον μειονέκτημα είναι το ποσοστό του κύκλου εργασιών που αφαιρείται για να πληρώσει για την υπηρεσία πληρωμής (payment service). Δεύτερον, βάζοντας την κάρτα πληρωμής μέσα στο κινητό τηλέφωνο, όπου διαβάζεται άμεσα από αυτό. Υπάρχουν κάποιες άλλες λύσεις όπως dual slot phones, dual chip phones κλπ. 2) Mobile payment by phone bill: Αυτή η μέθοδος προσφέρει την τακτοποίηση μέσω του τραπεζικού λογαριασμού γενικά για τη χρήση του m-payment. Το i-mode, η υπηρεσία που λειτουργεί στην Ιαπωνία από την NTT DoCoMo, προσφέρει αυτού του είδους την τακτοποίηση 18
- 19. στους content providers χρησιμοποιώντας την πύλη του. Ένα σημείο υπέρ της m-payment μέσω του τηλεφωνικού λογαριασμού είναι ότι η διαδικασία αυτή απλοποιείται, αποκλείοντας τις τράπεζες αλλά και τις επιχειρήσεις πιστωτικών καρτών ως ένα βαθμό. Αυτό οδηγεί σε μια ιδιαίτερη δυνατότητα για μείωση δαπανών. 1.4.3 M-Payment Life-cycle Η διαδικασία συναλλαγών πληρωμής σε ένα mobile περιβάλλον είναι πολύ παρόμοια με τη χαρακτηριστική συναλλαγή πληρωμής μέσω καρτών. Η μόνη διαφορά είναι ότι η μεταφορά των λεπτομερειών πληρωμής περιλαμβάνει τον ασύρματο service provider. Το WAP/HTML based browser protocol μπορεί να χρησιμοποιείται ή οι λεπτομέρειες πληρωμής μπορεί να μεταφέρονται με τη χρήση τεχνολογιών όπως Bluetooth και υπέρυθρες. Το Mobile payment lifecycle φαίνεται στην εικόνα 6 το οποίο περιλαμβάνει πολλά κύρια βήματα: 1) Registration (εγγραφή): ο πελάτης ανοίγει ένα λογαριασμό με τον payment service provider για την παροχή payment service μέσω μιας ιδιαίτερης μεθόδου πληρωμής 2) Transaction (συναλλαγή): Τέσσερα βήματα προσδιορίζονται σε μια m-payment συναλλαγή: α) Ο πελάτης προσδιορίζει την επιθυμία να αγοράσει ένα περιεχόμενο χρησιμοποιώντας το κουμπί ενός κινητού τηλεφώνου ή με την αποστολή ενός SMS (short massage service). β) Ο Content provider προωθεί τα αιτήματα στον payment service provider. γ) Ύστερα ο Payment service provider ζητά από τον trusted third party την επικύρωση και έγκριση. δ) Ο Payment service provider ενημερώνει τον content provider σχετικά με την κατάσταση της επικύρωσης και της έγκρισης. Εάν ο πελάτης επικυρώνεται και εγκρίνεται επιτυχώς, ο content provider θα παραδώσει το αγορασμένο περιεχόμενο. 3) Payment settlement (Τακτοποίηση πληρωμής): Η τακτοποίηση πληρωμής μπορεί να πραγματοποιηθεί όπως παρουσιάσαμε και νωρίτερα κατά τη διάρκεια του real-time, με pre-paid ή post-paid τρόπο. A real-time payment μεθοδολογία περιλαμβάνει την ανταλλαγή of some form ηλεκτρονικού νομίσματος, όπως για παράδειγμα, τακτοποίηση πληρωμής άμεσα μέσω ενός τραπεζικού λογαριασμού. Σε ένα pre-paid type of settlement (προπληρωμένο τύπο τακτοποίησης) οι πελάτες πληρώνουν εκ των προτέρων χρησιμοποιώντας smart-cards ή e-wallets. Στο post-pay τρόπο ο payment service provider στέλνει πληροφορίες τιμολόγησης στο trusted third party το οποίο στέλνει το λογαριασμό στους πελάτες, λαμβάνει τα χρήματα πίσω και ύστερα στέλνει τα έσοδα στον payment service provider. 19
- 20. Εικόνα 6. Κύκλος ζωής κινητού εμπορίου 1.5 Mobile Payment systems and Solutions Οι υπάρχουσες mobile λύσεις κατηγοριοποιούνται βασιζόμενες πάνω στις payment settlement μεθοδολογίες οι οποίες είναι η pre-paid (χρησιμοποιώντας smart cards ή digital wallet), instant paid άμεση χρέωση και post paid (credit card ή τηλεφωνικός λογαριασμός). Οι τρεις πληρωμές τακτοποίησης λογαριασμών μπορούν να ποικίλουν στις απαιτήσεις τους, στη διαδικασία των πληρωμών και των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται. Στη προπληρωμένη λύση οι πελάτες αγοράζουν μια smart-card όπου το αντίτιμο του ποσού αποθηκεύεται και ύστερα πληρώνει από αυτό για τα αγαθά και υπηρεσίες που αυτός επιθυμεί. Η συνδρομή των υπηρεσιών μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως προπληρωμένος τύπος (prepaid type) πληρωμής. Η λύση του προπληρωμένου τύπου επιτρέπει τη μυστικότητα στους χρήστες, δεδομένου ότι σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας δεν επιτρέπεται να αποκαλύψει οποιοδήποτε από τα προσωπικά στοιχεία του. Η instant paid λύση είναι ότι η τακτοποίηση πληρωμής γίνεται μόλις οι χρήστες επιβεβαιώσουν τη πληρωμή άμεσα στα χρεωστικά συστήματα (debiting systems). Στη postpaid λύση οι πελάτες πληρώνουν για τα αγαθά και τις υπηρεσίες αργότερα. Η πληρωμή μέσου της credit card ή και του λογαριασμού του τηλεφώνου αποτελεί ένα παράδειγμα. Μερικές από τις υπάρχουσες λύσεις πληρωμής είναι οι: Paybox, iPIN, m-PayBill, m-Pay, Jalda, Encorus, Enition’s patented NetToll, Portal Software, Rapsodia’s SIMphonIC Application Software Platform and Nokia’s EMPS. 20
- 21. 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Mobile commerce είναι μια killer εφαρμογή του σήμερα και του αύριο, εφ' όσον η πρόοδος στην ασύρματη τεχνολογία, τα πρότυπα, και στην υποδομή εξακολουθήσουν αν συμβαδίζουν με τις επιχειρησιακές προσδοκίες, κάτι το οποίο φαίνεται να είναι σίγουρο με περιορισμένη αβεβαιότητα, εξαιτίας του γεγονότος ότι υπάρχουν άφθονα στοιχεία που να δείχνουν ότι οι wireless application οργανισμοί εργάζονται προς το σκοπό αυτό κάνοντας τις επιχειρηματικές προσδοκίες μια πραγματικότητα. Σε αυτή την εργασία παρουσιάσαμε την τεχνολογία, τα ζητήματα marketing και τις μεθόδους πληρωμών που σχετίζονται με το κινητό εμπόριο. Ολοκληρώνοντας πιστεύουμε ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας που θα ορίσει την επιτυχία και θα καθορίσει το επίπεδο υιοθέτησης του κινητού εμπορίου στην καθημερινή μας ζωή είναι η ανάπτυξη των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ πελατών και services providers 21
- 22. REFERENCES U.Varshney, R. J.Vetter & R. Kalakota, “Mobile Commerce: A New Frontier,” IEEE Computer, October 2000. ePayment Systems Observatory, Database on E-payment Systems, http://epso.jrc.es/. R. Weber: "Chablis – Market Analysis of Digital Payment Systems", Technical Report TUMI9819, TU Munich, 1998, http://chablis.informatik.tu-muenchen.de/Mstudy/. Datamonitor, Mobile Payment Systems, Whitepaper, November 2000, http://www.sun.co.uk/wireless/resources/pdf/datamonitor.pdf. H. Knospe and S. Schwiderski-Grosche, Future Mobile Networks: Ad-hoc Access based on Online Payment with Smartcards, 13th IEEE International Symposium on Personal, Indoor and Mobile Radio Communications (PIMRC 2002), September 2002. H. Knospe and S. Schwiderski-Grosche, Online Payment for Access to Heterogeneous Mobile Networks, IST Mobile & Wireless Telecommunications Summit 2002, Thessaloniki, Greece, June 2002. D. O’Mahoney, M. Pierce, and H. Tewari, Electronic Payment Systems for E-Commerce, 2nd Edition, Artech House Computer Security Series. M. Walker, T. Wright, Security Aspects. In: F. Hillebrand, GSM and UMTS : The Creation of Global Mobile Communication, John Wiley and Sons Ltd. N. Borisov, I. Goldberg and D. Wagner, Intercepting Mobile Communications: The insecurity of 802.11. In Proceedings of MOBICOM 2001, http://citeseer.nj.nec.com/article/borisov01intercepting.html IEEE Standard 802.1X-2001. Port-Based Network Access Control. Krueger, M. (2001).The future of m-payments - business options and policy issues. Electronic Payment Systems Observatory (ePSO) Institute for Prospective Technological Studies. Retrieved September, 2003, from http://www.e-pso.info/epso/index.html McKitterick, D., & Dowling J. (2003). State of the Art Review of Mobile Payment Technology. Retrieved September 14, 2003, from Trinity College Of Dublin, Department of Computer Science Website:http://www.cs.tcd.ie/publications/tech-reports/reports.03/TCD-CS- 2003-24.pdf U. Varshney and R. Vetter, “Emerging Mobile and Wireless Networks,” Comm. ACM, June 2000, pp.73-81. U. Varshney, “Multicast Communications over Wireless and Mobile Networks,” to appear in Comm. ACM. 22