ông già và biển cả

ÖNG GIAÂ VAÂ BIÏÍN CAÃ 1

Laäo àaä giaâ, möåt mònh möåt thuyïìn cêu caá trïn doâng Nhiïåt lûu
vaâ àaä taám mûúi tû ngaây qua laäo khöng bùæt àûúåc lêëy möåt möëng caá
naâo. Böën mûúi ngaây àêìu thùçng beá ài vúái laäo. Nhûng sau böën mûúi
ngaây khöng cêu àûúåc caá, cha meå thùçng beá baão noá rùçng röët cuöåc bêy
giúâ öng laäo àaä hoaân toaân salao, caách diïîn àaåt tïå nhêët cuãa vêån ruãi,
röìi buöåc noá ài theo thuyïìn khaác vaâ ngay trong tuêìn lïî àêìu tiïn
chiïëc thuyïìn êëy àaä cêu àûúåc ba con caá lúán. Àiïìu àoá khiïën thùçng beá
buöìn khi hùçng ngaây thêëy öng laäo trúã vïì vúái chiïëc thuyïìn khöng, noá
luön xuöëng giuáp laäo mang khi thò cuöån dêy, caái lao moác sùn caá, khi
thò caái saâo hay têëm buöìm quêën quanh cöåt. Têëm buöìm àûúåc vaá
bùçng bao böåt, cuöån laåi tröng nhû möåt laá cúâ baåi trêån triïìn miïn.
Öng laäo gêìy goâ, giú caã xûúng, gaáy hùçn sêu nhiïìu nïëp nhùn. Nhûäng
vïåt naám vö haåi trïn laân da maá cuãa laäo do bõ ung thû búãi aánh mùåt
trúâi phaãn höìi trïn mùåt biïín nhiïåt àúái. Nhûäng vïåt êëy keáo daâi xuöëng
caã hai bïn maá, tay laäo hùçn nhûäng vïët seåo sêu búãi keáo nhûäng con caá
lúán. Nhûng chùèng coá vïët naâo trong söë seåo êëy coân múái caã. Chuáng cuä
kyä nhû mêëy vïåt xoái moân trïn sa maåc khöng caá. Moåi thûá trïn cú thïí
laäo àïìu toaát lïn veã giaâ nua, trûâ àöi mùæt; chuáng coá cuâng maâu vúái
nûúác biïín, vui veã vaâ khöng hïì thêët baåi.
“Öng Santiago” thùçng beá noái khi hai ngûúâi leo lïn búâ núi con
thuyïìn àûúåc keáo lïn. “Chaáu coá thïí laåi ài cuâng öng. Chuáng ta àaä coá
ñt tiïìn röìi”.
Öng laäo daåy thùçng beá cêu caá vaâ noá quyá laäo.
“Àûâng”, laäo noái. “Chaáu àang ài vúái con thuyïìn may mùæn. Haäy
úã laåi vúái hoå”.
“Nhûng öng coân nhúá coá höìi suöët taám mûúi baãy ngaây ta khöng
bùæt àûúåc caá nhûng sau àoá trong ba tuêìn lïî ngaây naâo ta cuäng vúá
àûúåc caá lúán”.
“Öng nhúá”, öng laäo noái. “öng biïët chaáu àaä khöng rúâi boã öng vò
thiïëu loâng tin”.

http://ebooks.vdcmedia.com

E. Hemingway 2

“Taåi cha chaáu bùæt laâm nhû thïë. Chaáu coân nhoã, chaáu phaãi
nghe lúâi cha”.
“Öng hiïíu”, öng laäo noái. “Àêëy laâ chuyïån thûúâng”.
“Cha chaáu chùèng tin àêu”.
“Phaãi”, öng laäo noái. “Nhûng chuáng ta tin, àuáng khöng?”
“Vêng”, thùçng beá àaáp. “Chaáu coá thïí múâi öng möåt laá bia úã
khaách saån Terrace trûúác khi chuáng ta mang mêëy thûá naây vïì nhaâ
chûá?”
“Taåi sao laåi khöng?”, öng laäo noái. “Dên chaâi vúái nhau caã maâ”.
Hoå ngöìi úã Terrace vaâ rêët nhiïìu ngûúâi àaánh caá trïu öng laäo
nhûng laäo khöng giêån. Möåt söë khaác, nhûäng ngû dên lúán tuöíi hún,
nhòn laäo vaâ caãm thêëy buöìn. Nhûng hoå khöng àïí löå ra maâ chó tûâ töën
noái vïì doâng chaãy, àöå sêu buöng cêu, vïì thúâi tiïët töët, öín àõnh vaâ vïì
nhûäng thûá hoå àaä nhòn thêëy. Mêëy tay àaánh caá thaânh cöng cuãa ngaây
êëy àaä trúã vïì, xaã thõt con caá kiïëm cuãa hoå, sùæp àêìy lïn hai têëm vaán,
möîi ngûúâi khiïng möåt àêìu ài xuyïn àïën nhaâ àïí caá, àúåi chiïëc xe taãi
ûúáp laånh àûa àïën chúå Havana. Nhûäng ngûúâi bùæt àûúåc caá mêåp thò
àûa chuáng àïën xûúãng caá mêåp phña bïn kia võnh; chuáng àûúåc moác
treo lïn bùçng roâng roåc, gan bõ möí lêëy, vi bõ cùæt, da bõ löåt vaâ thõt thò
àûúåc xeã thaânh suác àûa ûúáp muöëi. Khi gioá Àöng thöíi, muâi tanh
nöìng tûâ xûúãng caá mêåp bïn kia caãng phaã àïën. Nhûng höm nay, muâi
caá chó thoang thoaãng vò gioá thöíi chïëch sang hûúáng Bùæc röìi lùång
hùèn; trïn Terrace trúâi toãa nùæng dïî chõu.
“Öng Santiago”, thùçng beá goåi.
“ÛÂ”, öng laäo àaáp. Laäo àang giûä caái laá vaâ höìi tûúãng vïì nhiïìu
nùm trûúác.
“Chaáu ài kiïëm giuáp öng mêëy con caá moâi cho ngaây mai nheá?”
“Àûâng. Ài chúi boáng chaây ài. Öng vêîn coá thïí cheâo vaâ Rogelio
seä quùng lûúái”.”Chaáu thñch ài.
Nïëu chaáu khöng àûúåc cêu caá vúái öng thò chaáu muöën giuáp öng
viïåc gò àoá”.
“Chaáu àaä mua bia cho öng”, öng laäo noái. “Chaáu thûåc sûå laâ
àaân öng röìi”.
“Lêìn àêìu tiïn öng àûa chaáu ra khúi, chaáu lïn mêëy?”



“Lïn nùm, vaâ suyát nûäa chaáu bõ chïët khi öng löi con caá quaá
lúán lïn thuyïìn, noá gêìn nhû quêåt tan con thuyïìn ra nhiïìu maãnh.
Chaáu coá coân nhúá khöng?”
“Chaáu vêîn nhúá caái àuöi quêåt maånh; chöî ngöìi cheâo thuyïìn bõ
gaäy vaâ tiïëng nïån cuãa caái chaây. Chaáu nhúá öng neám chaáu ra àùçng
muäi thuyïìn, núi luâng nhuâng nhûäng súåi dêy ûúát röìi chaáu caãm thêëy
toaân böå con thuyïìn chao àaão vaâ tiïëng öng quêåt con caá nghe nhû
thïí àang àöën cêy, maáu noáng höíi bùæn caã lïn ngûúâi chaáu”.
“Coá phaãi chaáu thûåc sûå nhúá chuyïån êëy hay laâ do öng kïí?”
“Chaáu nhúá moåi thûá kïí tûâ caái lêìn àêìu tiïn öng chaáu ta ài cuâng
nhau”.
Öng laäo nhòn thùçng beá bùçng aánh mùæt chan chûáa tònh thûúng,
tin cêåy, êëm aáp cuãa mònh.
“Nïëu chaáu laâ con ta thò ta seä àûa chaáu ài cêìu may möåt phen”,
laäo noái. “Nhûng chaáu laâ con cuãa cha meå chaáu vaâ chaáu àang ài trïn
con thuyïìn may mùæn”.
“Chaáu coá thïí ài kiïëm caá moâi chûá? Chaáu coân biïët núi chaáu coá
thïí kiïëm àûúåc böën con möìi”.
“Höm nay öng vêîn coân mêëy con. Öng àaä muöëi chuáng trong
thuâng”.
“Àïí chaáu ài kiïëm böën con tûúi”.
“Möåt thöi”, öng laäo noái.
Niïìm hy voång vaâ loâng tin cuãa öng laäo chûa bao giúâ nguöåi
laånh. Coân bêy giúâ thò chuáng àang cuöån lïn nhû khi gioá àang nöíi.
“Hai”, thùçng beá noái.
“Hai”, öng laäo àöìng yá.
“Chaáu khöng ùn cùæp àêëy chûá?”
“Chaáu khöng”, thùçng beá àaáp. “Chaáu mua”.
“Caãm ún chaáu”, öng laäo noái.
Laäo quaá giaãn dõ àïí khöng tûå hoãi tñnh nhuán nhûúâng cuãa mònh
coá tûå bao giúâ. Nhûng laäo biïët laäo àaä coá noá vaâ laäo biïët noá chùèng coá gò
xêëu höí vaâ cuäng chùèng maãy may phûúng haåi àïën niïìm kiïu haänh
thûåc sûå.
“Vúái con nûúác naây, mai seä laâ möåt ngaây töët laânh”, laäo noái.


E. Hemingway 4

“Öng seä àïën àêu”, thùçng beá hoãi.
“Ài thêåt xa, khi gioá trúã thò múái quay vïì. Öng muöën àïën àêëy
trûúác khi trúâi saáng”.
“Chaáu seä tòm caách àïí öng êëy ra cêu xa”, thùçng beá noái. “Röìi
khi öng cêu àûúåc möåt con gò àêëy thêåt sûå lúán, chaáu seä coá thïí àïën
giuáp”.
“Öng êëy khöng thñch ra khúi xa àêu”.
“Vêng”, thùçng beá noái.
“Nhûng chaáu seä thêëy caái gò àoá, möåt con chim sùn möìi chùèng
haån, maâ öng êëy khöng thïí thêëy röìi giuåc öng ta baám theo bêìy caá
dorado”.
“Mùæt öng êëy keám àïën thïë û?”.
“Öng êëy gêìn nhû muâ”.
“Laå thêåt”, öng laäo noái. “öng êëy chûa bao giúâ ài sùn ruâa. Àêëy
laâ lyá do laâm mùæt keám thõ lûåc”.
“Nhûng öng àaä nhiïìu nùm ài sùn ruâa têån Moaquito Coaat
maâ mùæt öng vêîn coân töët”.
“Ta laâ möåt laäo giaâ kyâ laå”.
“Nhûng giúâ àêy öng coá coân àuã sûác àïí daânh cho con caá thêåt
lúán khöng?”
“Öng chùæc thïë. Vaã laåi coân coá nhiïìu meåo nûäa”.
“Chuáng ta haäy mang duång cuå vïì nhaâ”, thùçng beá noái.
“Röìi chaáu coá thïí mang lûúái-quùng ài bùæt caá moâi”.
Hoå thaáo vêåt duång khoãi thuyïìn. Öng laäo vaác cöåt buöìm, thùçng
beá mang thuâng göî àûång dêy, nhûäng súåi dêy cêu maâu nêu àûúåc bïån
thêåt chùæc, caái moác, ngoån lao vúái caán cuãa noá. Thuâng àûång möìi àïí úã
àuöi thuyïìn, bïn caånh caái chaây àûúåc duâng àïí quêåt nhûäng con caá
lúán khi bõ keáo lïn khoang.
Chùèng ai ùn tröåm àöì àaåc cuãa öng laäo, nhûng töët hún thò cûá
àûa caánh buöìm, cuöån dêy nùång vaâo nhaâ búãi sûúng coá thïí laâm
chuáng hoãng vaâ dêîu cho laäo coá hoaân toaân tin chùæc laâ chùèng coá ngûúâi
àõa phûúng naâo ùn cùæp cuãa laäo thò laäo vêîn nghô caái moác vaâ ngoån lao
hùèn coá sûác caám döî khi àïí trïn thuyïìn. Hoå cuâng ài böå trïn con
àûúâng àïën lïìu öng laäo röìi bûúác vaâo qua caánh cûãa àïí ngoã. Öng laäo



dûång cöåt buöìm vúái laá buöìm quêën quanh vaâo vaách, thùçng beá àùåt caái
thuâng göî vaâ mêëy thûá khaác bïn caånh. Cöåt buöìm cao gêìn bùçng chiïìu
cao cuãa cùn lïìu möåt buöìng. Vaách lïìu àûúåc gheáp bùçng thên loaâi coå
xuâ xò coá tïn goåi laâ guano; trong lïìu coá möåt caái giûúâng, möåt caái baân,
möåt caái ghïë vaâ möåt caái bïëp trïn nïìn àêët àïí nêëu bùçng than cuãi.
Trïn bûác tûúâng maâu nêu cuãa nhûäng thên coå guano àêåp giêåp vúái
mêëy chiïëc laá cûáng queo cuãa chuáng chöìng lïn nhau, laâ hai bûác aãnh
maâu cuãa Àûác Chuáa Jesus vaâ Àûác Meå Àöìng Trinh xûá Cobre. Àêëy laâ
di vêåt cuãa vúå laäo. Coá daåo bûác aãnh tö maâu cuãa vúå laäo cuäng àûúåc treo
trïn tûúâng nhûng röìi laäo àaä thaáo xuöëng búãi noá khiïën laäo caâng cö
àún hún khi nhòn thêëy, laäo àïí noá trïn giaá trong goác dûúái chiïëc sú
mi saåch cuãa laäo.
“Öng coá gò ùn khöng?”, thùçng beá hoãi.
“Möåt niïu cúm gaåo vaâng vúái caá. Chaáu coá muöën ùn khöng?”.
“Thûa khöng. Chaáu seä ùn úã nhaâ. Öng coá cêìn chaáu nhoám lûãa
khöng?”.
“Khöng. Àïí laát nûäa öng nhoám. Hoùåc coá leä öng seä ùn cúm
nguöåi”.
“Chaáu coá thïí mang caái lûúái-quùng ài chûá?”.
“Dô nhiïn”. Khöng coá caái lûúái-quùng naâo caã, thùçng beá nhúá roä
caái luác hoå baán noá. Nhûng ngaây naâo hai öng chaáu cuäng vúâ tûúãng
tûúång nhû thïë. Vaâ thùçng beá cuäng biïët chùèng coá niïu cúm gaåo vaâng
vaâ caá naâo caã.
“Taám mûúi lùm laâ con söë may mùæn”, öng laäo noái.
“Chaáu coá thñch öng mang vïì con caá nùång gêìn nûãa têën
khöng?”.
“Chaáu seä lêëy caái lûúái-quùng ài bùæt caá moâi. Öng ngöìi sûúãi
nùæng trïn ngûúäng cûãa chûá?”.
“ÛÂ. Öng coá túâ baáo höm qua vaâ seä àoåc vïì trêån boáng chaây”.
Thùçng beá khöng chùæc liïåu caái túâ baáo höm qua êëy coá phaãi laâ
saãn phêím cuãa trñ tûúãng tûúång nûäa khöng. Nhûng öng laäo àaä löi túâ
baáo tûâ dûúái giûúâng ra.
“Perico cho öng úã bodega”, laäo giaãi thñch.
“Chaáu seä quay laåi khi kiïëm àûúåc vaâi con caá moâi. Chaáu seä ûúáp
àaá mêëy con cuãa öng cuâng cuãa chaáu röìi saáng mai chuáng ta chia


E. Hemingway 6

nhau. Khi chaáu quay laåi, öng nhúá kïí cho chaáu nghe chuyïån àöåi
boáng àêëy”.
“Àöåi Yankee khöng thïí thua”.
“Nhûng chaáu súå àöåi Da Àoã Cleveland”.
“Haäy tin vaâo àöåi Yankee, chaáu aâ. Haäy tin tûúãng úã Di Maggio
vô àaåi”.
“Chaáu súå caã àöåi Höí Detroit lêîn àöåi Da Àoã Cleveland”.
“Haäy coi chûâng khöng kheáo chaáu laåi súå caã àöåi Àoã Cincinnati
vaâ àöåi White Sox cuãa Chicago”.
“Öng àoåc ài röìi kïí cho chaáu luác chaáu quay laåi”.
“Chaáu coá nghô chuáng ta nïn mua túâ veá söë coá söë cuöëi laâ taám
mûúi lùm khöng? Mai laâ ngaây thûá taám mûúi lùm”.
“Chuáng ta coá thïí mua”, thùçng beá noái.
“Nhûng thïë coân con söë cûåc kyâ kyã luåc cuãa öng laâ taám mûúi
baãy”.
“Khöng thïí xaãy ra lêìn thûá hai àêu. Chaáu coá chùæc laâ chaáu coá
thïí tòm àûúåc túâ veá söë taám mûúi lùm êëy chûá?”
“Chaáu coá thïí mua möåt chiïëc”.
“Möåt chiïëc. Hai àö la rûúäi àêëy. Ai coá thïí cho chuáng ta vay
moán tiïìn êëy?”
“Dïî thöi maâ. Chaáu luön coá khaã nùng vay hai àö rûúäi”.
“Öng nghô coá leä öng cuäng coá khaã nùng àoá. Nhûng öng cöë
khöng vay mûúån. Thoaåt tiïn thò vay mûúån. Röìi sau àoá laâ ùn maây”.
“Haäy giûä êëm öng aå”, thùçng beá noái.
“Chuáng ta àaä qua thaáng chñn”.
“Thaáng naây laâ muâa caá lúán”, öng laäo noái.
“Vaâo thaáng nùm thò ai cuäng coá thïí trúã thaânh ngûúâi àaánh caá”.
“Bêy giúâ chaáu ài kiïëm caá moâi àêy”, thùçng beá noái.
Khi thùçng beá trúã laåi öng laäo àaä nguã trïn ghïë, mùåt trúâi àaä lùån.
Thùçng beá mang caái mïìn lñnh cuä trong giûúâng ra traãi lïn phña sau
ghïë, àùæp qua vai öng laäo. Àöi vai thêåt kyâ laå, vêîn chùæc nõch dêîu àaä
rêët giaâ, caã caái cöí vêîn coân khoãe, nhûäng nïëp nhùn múâ ài khi öng laäo
nguã guåc àêìu vïì phña trûúác. Chiïëc sú mi cuãa öng àûúåc vaá nhiïìu lêìn



àïën nöîi tröng noá cuäng hïåt nhû têëm buöìm; mùåt trúâi laâm mêëy miïëng
vaá êëy phai nhaåt theo nhiïìu maâu khaác nhau. Dêîu sao thò caái àêìu
öng laäo cuäng àaä rêët giaâ vaâ khi àöi mùæt nhùæm laåi thò khuön mùåt laäo
khöng coân sinh khñ. Túâ baáo nùçm vùæt qua àêìu göëi laäo, àöå nùång cuãa
caánh tay giûä noá úã laåi àoá trong laân gioá nheå buöíi töëi. Laäo ài chên
trêìn. Thùçng beá àïí laäo úã àoá vaâ khi noá quay laåi öng laäo vêîn coân nguã.
“Öng úi, dêåy ài”, thùçng beá goåi vaâ àùåt tay lïn àêìu göëi laäo. Öng
laäo múã mùæt, ngú ngaác möåt luác röìi múái tónh hùèn. Röìi laäo móm cûúâi.
“Chaáu coá caái gò àêëy”, laäo hoãi.
“Àöì ùn töëi”, thùçng beá noái. “Chuáng ta seä ùn töëi”.
“Öng khöng àoái lùæm àêu”.
“Thò cûá ùn vêåy. Öng khöng thïí khöng ùn maâ bùæt caá àûúåc”.
“Vêîn cûá cêu àûúåc”, öng laäo noái luác àûáng dêåy cêìm túâ baáo gêëp
laåi. Röìi laäo chuêín bõ xïëp mïìn.
“Öng cûá quêën mïìn quanh ngûúâi”, thùçng beá noái. “Trong luác
chaáu coân söëng thò öng khöng phaãi nhõn àoái maâ ài cêu caá”.
“Vêåy thò haäy söëng cho thêåt lêu vaâ quan têm àïën baãn thên
mònh”, öng laäo noái. “Ta ùn gò vêåy?”.
“Àêåu àen, cúm, chuöëi chiïn vaâ ñt thõt hêìm”.
Thùçng beá àûång mêëy moán êëy trong chiïëc cùåp löìng hai ngùn,
mang vïì tûâ Terrace. Hai böå dao nôa, thòa àûúåc quêën bùçng giêëy ùn
àuát trong tuái noá.
“Ai cho chaáu mêëy moán naây?”
“Baác Martin. Chuã quaán”.
“Öng phaãi caãm ún baác êëy”.
“Chaáu àaä caãm ún röìi”, thùçng beá noái. “Öng khöng phaãi caãm ún
baác êëy nûäa”.
“Öng seä biïëu baác êëy miïëng thõt buång cuãa con caá lúán”, öng laäo
noái. “Baác êëy àaä nhiïìu lêìn cho chuáng ta nhû thïë naây phaãi khöng?”
“Chaáu nghô thïë”.
“Vêåy thò öng phaãi biïëu baác êëy caái gò quñ hún miïëng thõt buång.
Baác êëy rêët tûã tïë vúái chuáng ta”.
“Baác êëy gûãi biïëu hai chai bia”.


E. Hemingway 8

“Öng thñch bia lon nhêët”.
“Chaáu biïët. Nhûng àêy laâ bia Hatuey àoáng chai, chaáu seä
mang traã chai”.
“Chaáu chu àaáo quaá”, öng laäo noái. “Ta ùn chûá?”
“Thò chaáu àaä múâi öng maäi,” thùçng beá dõu daâng noái. “Chaáu
chûa muöën múã cùåp löìng trûúác khi öng àaä sùén saâng”.
“Öng seä sùén saâng ngay”, öng laäo noái. “Öng chó rûãa sú qua möåt
tñ”.
Öng rûãa úã àêu nhó, thùçng beá nghô. Nguöìn nûúác cuãa laâng caách
àêy hai con àûúâng. Mònh phaãi lêëy nûúác vïì cho öng, thùçng beá nghô,
xaâ phoâng vaâ caã khùn tùæm tûúm têët nûäa. Sao mònh laåi vö têm àïën
thïë? Mònh phaãi kiïëm cho öng chiïëc sú mi khaác, möåt chiïëc jacket
mùåc muâa àöng, àöi giaây vaâ möåt caái mïìn nûäa.
“Moán thõt hêìm cuãa chaáu tuyïåt lùæm”, öng laäo noái.
“Kïí cho chaáu nghe vïì trêån boáng ài”, thùçng beá giuåc laäo.
“Nhû öng àaä noái, trong Liïn àoaân Myä, àêëy laâ àöåi Yankee”,
öng laäo haånh phuác noái.
“Höm nay hoå thua röìi”, thùçng beá noái vúái laäo.
“Àiïìu àoá chùèng hïì gò. Di Maggio vô àaåi vêîn cûá laâ Di Maggio”.
“Hoå coá nhûäng cêìu thuã khaác trong àöåi”.
“Roä röìi. Nhûng anh ta thò khaác hùèn. Trong liïn àoaân khaác,
nïëu giûäa Brooklaán vaâ Philadelphia thò chùæc öng choån Brooklaán.
Öng coân nhúá àïën caã Dick Sisler vaâ nhûäng cuá vuåt boáng lûâng danh
trïn sên àêëu trûúác àêy nûäa”.
“Khöng coá ai saánh bùçng àêu. Trong àúâi chaáu múái chó thêëy
anh êëy laâ ngûúâi vuåt boáng ài xa nhêët”.
“Chaáu coá coân nhúá thuúã anh êëy thûúâng àïën Terrace khöng?
öng muöën múâi anh êëy ài cêu cuâng nhûng laåi quaá nhuát nhaát àïí àûa
ra lúâi àïì nghõ. Khi öng baão chaáu múâi anh êëy thò chaáu laåi cuäng nhaát
gan”.
“Chaáu biïët. Àêëy laâ möåt löîi lêìm tai haåi. Chùæc anh êëy seä ài
cuâng chuáng ta. Röìi chuáng ta seä giûä kyã niïåm êëy trong suöët caã cuöåc
àúâi”.
“Öng cuäng muöën àûa Di Maggio vô àaåi ài cêu”, öng laäo noái.



“Ngûúâi ta baão cha anh êëy laâ ngû dên. Coá leä anh êëy cuäng
ngheâo nhû ta vaâ seä thöng caãm”.
“Cha cuãa Siaåler lûâng danh thò chùèng ngheâo tñ naâo, öng ta, luác
vaâo àöå tuöíi cuãa chaáu, àaä chúi cho Liïn àoaân Big”.
“Khi bùçng tuöíi chaáu, öng àaä àûáng trûúác caánh buöìm, trïn con
taâu àûúåc trang bõ chu àaáo àïën chêu Phi vaâ öng àaä nhòn thêëy sû tûã
trïn búâ biïín vaâo luác chiïìu töëi”.
“Chaáu biïët. Öng àaä kïí cho chaáu nghe röìi”.
“Ta nïn noái chuyïån vïì chêu Phi hay vïì boáng chaây?”
“Chaáu nghô laâ boáng chaây”, thùçng beá àaáp.
“Kïí cho chaáu nghe vïì danh thuã John J. McGraw”. Noá noái
Jota thay vò chó phaát êm chûä J.
“Thónh thoaãng vaâo nhûäng ngaây xa xûa êëy, anh ta thûúâng àïën
Terrace. Nhûng khi àaä rûúåu vaâo thò anh ta noáng naãy, noái nùng
nhaát gûâng vaâ khoá àùm àùm. Àêìu oác anh ta döìn hïët caã vaâo ngûåa vaâ
boáng chaây. Luác naâo anh ta cuäng giûä danh saách ngûåa trong tuái aáo
röìi cûá xûúáng tïn qua àiïån thoaåi”.
“Öng ta laâ tay quaãn lyá ra troâ”, thùçng beá noái.
“Cha chaáu nghô öng ta laâ ngûúâi vô àaåi nhêët”.
“Búãi vò luác naâo anh ta cuäng àïën àêy”, öng laäo noái.
“Nïëu hùçng nùm Durocher cûá àïën àêy thò chùæc cha chaáu seä
nghô anh ta laâ tay quaãn lyá cûâ khöi nhêët”.
“Thêåt ra ai laâ öng bêìu vô àaåi nhêët, Luque hay Mike
Gonzalez?”
“Öng nghô hai ngûúâi ngang nhau”.
“Coân ngûúâi àaánh caá taâi ba nhêët laâ öng”.
“Khöng. Öng biïët nhiïìu ngûúâi gioãi hún”.
“Que va”, thùçng beá thöët lïn. “Coá nhiïìu ngûúâi àaánh caá gioãi vaâ
vaâi ngûúâi vô àaåi. Nhûng öng laâ ngûúâi duy nhêët”.
“Caám ún. Chaáu laâm öng haånh phuác. Öng hy voång seä khöng coá
con caá naâo cuâng vô àaåi nhû thïë àïí chûáng minh rùçng öng chaáu ta
sai”.


E. Hemingway 10

“Seä chùèng coá con caá naâo nhû thïë nïëu öng vêîn coân khoãe nhû
öng noái”.
“Coá leä öng khöng àûúåc khoãe nhû öng nghô àêu”, öng laäo noái.
“Nhûng öng biïët nhiïìu meåo vaâ coá caách xûã lyá”.
“Giúâ thò öng nïn nguã ài àïí saáng mai khoãe khoùæn. Chaáu mang
mêëy thûá traã Terrace”.
“Vêåy thò taåm biïåt. Saáng mai öng seä àïën àaánh thûác chaáu”.
“Öng laâ caái àöìng höì cuãa chaáu”, thùçng beá noái.
“Tuöíi taác laâ àöìng höì cuãa öng”, öng laäo noái. “Taåi sao ngûúâi giaâ
laåi thûác giêëc quaá súám? Phaãi chùng laâ muöën coá möåt ngaây daâi hún?”
“Chaáu khöng biïët”, thùçng beá noái. “Nhûäng gò chaáu biïët laâ
ngûúâi treã thò nguã dêåy muöån vaâ khoá”.
“Öng nhúá”, öng laäo noái. “Öng seä àaánh thûác chaáu àuáng giúâ”.
“Chaáu khöng thñch öng ta àaánh thûác chaáu. Viïåc àoá nhû thïí
chaáu laâ keã bïì dûúái”.
“Öng hiïíu”.
“Chuác öng nguã ngon”.
Thùçng beá ài ra. Hoå ùn moâ, khöng coá àeân trïn baân; öng laäo cúãi
quêìn daâi, ài nguã trong boáng töëi. Laäo quêën chiïëc quêìn quanh túâ baáo
laâm göëi. Laäo cuöån ngûúâi trong chùn, nùçm lïn nhûäng túâ baáo cuä traãi
trïn giaát giûúâng. Laäo nguã ngay vaâ mú vïì chêu Phi, khi laäo haäy coân
laâ möåt chuá nhoác, vúái nhûäng búâ biïín caát vaâng, caát trùæng traãi daâi,
trùæng àïën nöîi laâm mùæt àau nhûác, nhûäng muäi àêët cao nhö ra biïín,
nhûäng ngoån nuái xaám àöì söå. Bêy giúâ hùçng àïm laäo vïì laåi búâ biïín êëy
vaâ trong mú laäo nghe tiïëng soáng gêìm, laäo thêëy àoaân thuyïìn cuãa
ngûúâi baãn àõa àang trûúân qua nhûäng con soáng. Khi nguã, laäo ngûãi
thêëy muâi nhûåa àûúâng, muâi göî söìi laát boong taâu; röìi laäo ngûãi thêëy
hûúng võ chêu Phi theo laân gioá àêët phaã túái vaâo buöíi saáng. Thöng
thûúâng khi ngûãi thêëy laân gioá nöåi àõa, laäo thûác dêåy, mùåc àöì, àïën
àaánh thûác thùçng beá. Nhûng àïm nay, gioá nöåi àõa àïën rêët súám vaâ
trong mú laäo biïët haäy coân quaá súám nïn laäo tiïëp tuåc mú àïí thêëy
nhûäng moãm trùæng xoáa cuãa nhûäng hoân àaão nhö trïn biïín, laát sau
laäo mú vïì nhûäng haãi caãng khaác, nhûäng vuäng taâu àêåu khaác cuãa
quêìn àaão Canaraá. Laäo khöng coân mú vïì baäo, khöng coân mú vïì àaân
baâ, vïì nhûäng sûå kiïån troång àaåi, nhûäng con caá lúán, nhûäng trêån
àaánh, nhûäng cuöåc àêëu sûác hay vúå laäo. Bêy giúâ laäo chó mú vïì caác



vuâng àêët, vïì nhûäng con sû tûã trïn búâ biïín. Chuáng nö àuâa nhû
nhûäng chuá meâo con trong hoaâng hön; laäo yïu chuáng nhû yïu thùçng
beá. Laäo khöng bao giúâ mú vïì thùçng beá. Laäo chúåt thûác giêëc, nhòn
aánh trùng bïn ngoaâi caánh cûãa àïí ngoã röìi giuä quêìn mùåc vaâo. Laäo
tiïíu bïn lïìu röìi ài lïn àûúâng àaánh thûác thùçng beá. Laäo ruâng mònh
trong bêìu khöng khñ laånh ban mai. Nhûng laäo biïët laäo seä coân run
maäi cho àïën luác tay cheâo laâm laäo êëm lïn. Caánh cûãa ngöi nhaâ thùçng
beá söëng khöng khoáa, laäo múã röìi kheä àûa àöi chên trêìn bûúác vaâo.
Thùçng beá nguã trïn chiïëc giûúâng nhoã úã phoâng àêìu tiïn; vaâ öng laäo,
trong aánh trùng sùæp lùån, coá thïí nhòn roä noá. Laäo nheå nhaâng nùæm lêëy
möåt baân chên, giûä cho àïën khi thùçng beá thûác giêëc, quay laåi nhòn
laäo. Öng laäo gêåt àêìu, thùçng beá lêëy chiïëc quêìn daâi vùæt trïn ghïë
caånh giûúâng, mùåc vaâo khi coân ngöìi trïn giûúâng. Öng laäo ra cûãa,
thùçng beá ài theo. Noá àang ngaái nguã, laäo quaâng tay qua vai noá vaâ
noái,
“Öng xin löîi”.
“Queva”, thùçng beá noái. “Àêëy laâ viïåc maâ möåt ngûúâi àaân öng
phaãi laâm”.
Hoå xuöëng àûúâng àïën lïìu öng laäo vaâ suöët doåc àûúâng, trong
boáng töëi, nhiïìu ngûúâi ài chên trêìn, vaác buöìm ra thuyïìn. Khi hai
ngûúâi àïën lïìu öng laäo, thùçng beá xaách caái xö àûång cuöån dêy, cêy lao,
cêy saâo moác; coân öng laäo vaác cöåt buöìm vúái laá buöìm àaä quêën laåi.
“Öng coá muöën uöëng caâ phï khöng?”, thùçng beá hoãi. “Chuáng ta
àïí duång cuå xuöëng thuyïìn röìi ài uöëng”.
Hoå uöëng caâ phï trong höåp àûång sûäa àùåc taåi àiïím phuåc vuå
nhûäng ngûúâi àaánh caá vaâo saáng súám.
“Öng nguã coá ngon khöng?”, thùçng beá hoãi. Giúâ thò noá dêìn tónh
taáo hún nhû thïí giêëc nguã hùéng cûá baám riïët lêëy noá.
“Rêët ngon, Manolin aâ”, öng laäo àaáp.
“Höm nay öng caãm thêëy tûå tin”.
“Chaáu cuäng thïë”, thùçng beá noái. “Bêy giúâ chaáu phaãi ài lêëy caá
moâi cuãa öng chaáu ta vaâ söë möìi tûúi cuãa öng. Tûå öng êëy mang duång
cuå. Öng êëy chùèng hïì muöën bêët kyâ ai mang bêët cûá thûá gò”.
“Chuáng ta thò khaác”, öng laäo noái. “Öng àïí chaáu mang àöì nghïì
kïí tûâ luác chaáu lïn nùm”.


E. Hemingway 12

“Chaáu biïët àiïìu àoá”, thùçng beá noái. “Chaáu seä vïì ngay. Öng cûá
uöëng thïm tñ nûäa. Chuáng ta coá thïí uöëng chõu úã àêy”.
Noá ài chên khöng trïn lúáp san hö àïën nhaâ ûúáp laånh núi möìi
àûúåc giûä úã àêëy. Öng laäo chêåm raäi uöëng caâ phï. Àêëy laâ têët caã thûåc
phêím laäo coá cho möåt ngaây vaâ laäo biïët laäo nïn uöëng. Àaä tûâ lêu, ùn
uöëng àöëi vúái laäo trúã nïn chaán ngùæt vaâ laäo khöng bao giúâ mang theo
bûäa trûa. Laäo coá möåt chai nûúác àùçng muäi thuyïìn vaâ àêëy laâ têët caã
laäo cêìn trong möåt ngaây. Luác naây thùçng beá àaä quay laåi, mêëy con caá
moâi vaâ hai miïëng möìi cêu àûúåc boåc trong túâ baáo, hai ngûúâi men
theo löëi moân àïën thuyïìn, chên giêîm lïn lúáp caát pha soãi, nêng con
thuyïìn àêíy xuöëng nûúác.
“Chuác öng may mùæn”.
“Chuác chaáu may mùæn”, öng laäo noái.
Laäo tra quai cheâo vaâo coåc, nghiïng ngûúâi túái trûúác khua
maånh maái cheâo xuöëng nûúác; trong boáng töëi, laäo cheâo ra khoãi bïën.
Coá nhiïìu chiïëc thuyïìn tûâ caác baäi khaác ra khúi; öng laäo nghe tiïëng
maái cheâo khua nûúác mùåc duâ laäo khöng thïí nhòn thêëy hoå búãi bêy giúâ
mùåt trùng àaä khuêët sau rùång àöìi. Thónh thoaãng, coá tiïëng ai àoá noái
trïn thuyïìn. Nhûng hêìu hïët caác thuyïìn àïìu im lùång trûâ tiïëng maái
cheâo khua nûúác. Hoå toãa röång sau khi ra khoãi cûãa biïín; möîi ngûúâi
ài àïën phêìn àaåi dûúng núi hoå hy voång tòm thêëy caá. Öng laäo biïët
mònh seä ài thêåt xa, àïí laåi muâi àêët sau lûng, cheâo vaâo vuâng hûúng
tinh khöi cuãa àaåi dûúng ban mai. Laäo thêëy aánh lên quang cuãa àaám
rong vuâng Nhiïåt lûu trong nûúác khi laäo cheâo qua vuâng biïín maâ
ngû dên goåi laâ vuâng Giïëng lúán, búãi vò àöå sêu úã àêëy bêët thònh lònh
tuåt xuöëng àïën baãy trùm saãi nûúác; hoå haâng nhaâ caá àïìu döìn têët taåi
àoá do xoYy nûúác döåi thùèng vaâo búâ vaách döëc cuãa àaáy àaåi dûúng. úã
àêëy têåp trung töm, caá moâi vaâ thónh thoaãng haâng àaân caá mûåc, söëng
trong nhûäng höë sêu nhêët ngoi lïn gêìn mùåt nûúác vaâo ban àïm àïí
laâm möìi cho nhûäng con caá lang thang.
Trong boáng töëi, öng laäo coá thïí caãm nhêån bònh minh àang àïën
vaâ luác cheâo, laäo nghe thêëy nhûäng êm thanh run rêíy khi àaân caá
chuöìn rúâi mùåt nûúác vaâ caã tiïëng lao xao phaát ra tûâ böå caánh cûáng khi
chuáng lao xao trong boáng töëi. Laäo rêët quyá loaâi caá chuöìn búãi chuáng
laâ baån gêìn guäi cuãa laäo trïn àaåi dûúng. Laäo thûúng cho luä chim, àùåc
biïåt laâ loaâi nhaån àen nhoã, moãng manh cûá bay vaâ tòm kiïëm maäi
nhûng hêìu nhû chùèng tòm thêëy gò; laäo nghô loaâi chim söëng khöí hún
ta trûâ mêëy caái giöëng chim keã cûúáp vaâ nhûäng loaâi to xaác, kïình caâng.



Taåi sao taåo hoáa laåi sinh ra caái giöëng chim quaá xinh xeão moãng
manh nhû loaâi nhaån biïín naây trong khi àaåi dûúng laåi coá thïí quaá û
nghiïåt ngaä?
Àaåi dûúng tûã tïë vaâ rêët àeåp. Nhûng noá coá thïí rêët àöåc aác vaâ
traáo trúã bêët thònh lònh; coân loaâi chim kia thò phaãi bay, nhao xuöëng
sùn möìi; vaâ tiïëng kïu thaãng thöët, kheä khaâng cuãa chuáng laåi quaá yïëu
úát giûäa truâng khúi. Laäo luön nghô vïì biïín nhû lamar, àêëy laâ caách
ngûúâi ta goåi biïín bùçng tiïëng Têy Ban Nha khi hoå yïu biïín. Thónh
thoaãng nhûäng ngûúâi yïu biïín cuäng buöng lúâi nguyïìn ruãa biïín
nhûng hoå luön noái nhû thïí biïín laâ phuå nûä. Vaâi tay àaánh caá treã, sûã
duång phao nhûåa laâm phao cêu vaâ ài thuyïìn maáy, sùæm àûúåc khi
gan caá mêåp àûúåc giaá, goåi biïín laâ el mar, tûác giöëng àûåc. Chuáng noái
vïì biïín nhû möåt àöëi thuã, möåt àõa àiïím hay thêåm chñ laâ möåt keã thuâ.
Nhûng öng laäo thò luön nghô vïì biïín nhû vïì möåt phuå nûä, nhû caái gò
àoá coá thïí ban phaát hay chöëi giûä ún huïå, vaâ nïëu biïín laâm àiïìu aác
àöåc hay taân baåo thò búãi leä luác êëy biïín khöng thïí naâo kòm giûä nöíi.
Mùåt trùng toãa chiïëu trïn biïín nhû thïí toãa chiïëu trïn cú thïí cuãa
ngûúâi àaân baâ, laäo nghô. Laäo buöng cheâo nhõp nhaâng, khöng phaãi
mêët nhiïìu sûác búãi laäo laâm chuã töëc àöå cuãa mònh vaâ búãi àaåi dûúng
bònh lùång trûâ àöi chöî coá doâng xoYy. Laäo àang àïí doâng chaãy àúä ài
möåt phêìn ba cöng viïåc vaâ khi trúâi vûâa hûãng saáng laäo thêëy mònh àaä
ài xa hún quaäng àûúâng laäo nghô vaâo thúâi àiïím êëy. Mònh àaä cêu úã
vuâng Giïëng lúán suöët caã tuêìn nay maâ chùèng bùæt àûúåc möëng naâo hïët,
laäo nghô. Höm nay mònh seä ra têån núi caác àaân caá bonito vaâ
albacore kiïëm ùn vaâ coá thïí con caá lúán seä quanh quêín àêu àêëy.
Trûúác khi trúâi saáng roä, laäo buöng möìi vaâ thaã thuyïìn tröi theo doâng
chaãy. Möåt con möìi úã àöå sêu böën mûúi saãi. Möìi thûá hai sêu túái baãy
mûúi lùm saãi; möìi thûá ba vaâ thûá tû chòm sêu huát trong laân nûúác
xanh àïën àöå sêu möåt trùm vaâ möåt trùm hai mûúi lùm saãi. Möîi con
möìi àûúåc moác ngûúåc àêìu xuöëng, lûúäi cêu giêëu trong thên Tiïëng
Têy Ban Nha chó möåt loaâi sûáa. caá, buöåc chùåt, khêu kyä vaâ nhûäng
phêìn thoâi ra cuãa lûúäi cêu, àoaån cong vaâ muäi nhoån, thò àûúåc che
bùçng nhûäng con caá moâi tûúi roái. Chuáng bõ moác xuyïn qua hai mùæt
taåo thaânh nûãa voâng hoa trïn cuöëng theáp. Khöng coân phêìn naâo cuãa
lûúäi cêu àïí con caá lúán coá thïí nhêån ra ngoaåi trûâ hûúng võ thúm lûâng
quyïën ruä. Thùçng beá cho öng laäo hai con caá thu nhoã tûúi, thuöåc loaâi
albacore; laäo moác chuáng vaâo hai lûúäi cêu sêu nhêët, chuáng nùång
nhû thïí mêëy hoân chò; coân úã hai lûúäi kia, laäo moác möåt con nuåc soâng
lúán, maâu xanh vaâ möåt con ngûâ baåc àaä àûúåc sûã duång höm trûúác;
nhûng chuáng vêîn coân töët vaâ xêu caá moâi thúm phûác giuáp chuáng toãa


E. Hemingway 14

hûúng hêëp dêîn. Möîi dêy cêu, lúán bùçng cêy buát chò cúä lúán, àûúåc
buöåc vaâo möåt caái phao bùçng que göî maâu xanh luåc àïí bêët kyâ möåt cuá
keáo, möåt cuá àúáp naâo vaâo miïëng möìi cuäng khiïën phao göî chòm
xuöëng; möîi dêy cêu coân coá hai cuöån dêy daâi böën mûúi saãi dûå phoâng
sùén saâng nöëi vúái caác cuöån khaác àïí khi cêìn thiïët, con caá coá thïí coá
hún ba trùm saãi dêy. Bêy giúâ laäo quan saát muäi cuãa ba chiïëc phao
göî bïn maån thuyïìn, cheâo nheå àïí giûä cho mêëy súåi dêy thùèng àûáng
àïën àöå sêu cêìn thiïët cuãa chuáng. Trúâi àaä saáng hùèn vaâ chùèng mêëy
nûäa mùåt trúâi seä moåc lïn. Mùåt trúâi nhö lïn mùåt biïín, öng laäo coá thïí
nhòn thêëy nhûäng thuyïìn khaác, chòm thêëp trong nûúác, daân röång
qua doâng chaãy, phña gêìn búâ. Khi mùåt trúâi rûåc rúä hún, aánh nùæng
chiïëu xuöëng mùåt nûúác vaâ laát sau, luác noá cao hùèn lïn, mùåt biïín
phùèng lùång phaãn chiïëu aánh nùæng döåi vaâo mùæt laäo laâm àau nhûác;
laäo cheâo maâ khöng nhòn vaâo noá nûäa. Laäo nhòn xuöëng nûúác, theo doäi
mêëy súåi dêy àûúåc thaã thùèng àûáng xuöëng vuâng àen cuãa àaåi dûúng.
Laäo giûä chuáng thùèng hún bêët kyâ möåt ai khaác, àïí úã möîi àöå sêu
trong vuâng nûúác àen kia seä coá möåt con möìi àúåi àuáng ngay úã àêëy,
núi laäo muöën daânh cho bêët cûá con caá naâo búi qua. Caác tay cêu khaác
thò àïí chuáng tröi theo doâng chaãy vaâ àöi khi chuáng chó úã àöå sêu saáu
mûúi thay vò möåt trùm saãi nhû hoå m u öë n . Nhûng, laäo nghô, mònh
giûä chuáng chñnh xaác. Duy chó mònh khöng coân may mùæn nûäa thöi.
Nhûng biïët àêu àûúåc?
Coá thïí höm nay. Möîi ngaây laâ möåt ngaây múái. Gùåp may thò töët
hún. Nhûng mònh ûa sûå chñnh xaác. Àïí khi vêån may àïën thò mònh
àaä sùén saâng. Bêy giúâ mùåt trúâi àaä moåc cao àûúåc hai tiïëng àöìng höì,
noá khöng laâm mùæt laäo àau nhiïìu khi nhòn vïì hûúáng Àöng nûäa. Giúâ
àêy, trong têìm mùæt, chó coân laåi ba boáng thuyïìn, maån luán sêu
xuöëng nûúác vaâ úã maäi tñt phña trong búâ. Suöët caã àúâi, bònh minh laâm
buöët mùæt ta, laäo nghô. Nhûng chuáng vêîn coân tinh anh. Vaâo luác
chiïìu töëi, ta coá thïí nhòn thùèng vaâo noá maâ khöng bõ nhûäng àöëm àen
trong mùæt. Buöíi chiïìu, aánh nùæng maånh hún. Nhûng buöíi saáng noá
laâm ta nhûác nhöëi. Ngay khi àoá laäo thêëy möåt con haãi bùçng tung àöi
caánh àen daâi lûúån trïn bêìu trúâi trïn àêìu laäo. Noá saâ xuöëng nhanh,
nghiïng caánh chao ngûúâi röìi bay voâng trúã laåi.
“Noá toám àûúåc con gò röìi”, öng laäo noái lúán. “Noá khöng chó nhòn
àêu”.
Laäo cheâo chêåm raäi, àïìu àùån tiïën vïì phña con chim àang lûúån
voâng. Laäo khöng vöåi, laäo cêìn giûä cho nhûäng súåi dêy thùèng àûáng
xuöëng. Nhûng laäo húi nhanh hún doâng nûúác möåt chuát trong chûâng



mûåc laäo vêîn cêu àuáng, nïëu laäo khöng cöë baám theo con chim thò laäo
seä khöng cheâo nhanh hún caách laäo thûúâng cêu. Con chim bay cao
hún, laåi lûúån voâng, àöi caánh bêët àöång. Röìi thònh lònh noá lao xuöëng,
laäo thêëy àaân caá chuöìn tung mònh lïn khoãi mùåt nûúác, tuyïåt voång
bay trïn mùåt biïín.
“Dorado”, öng laäo noái lúán. “Caá dorado lúán”.
Laäo dûâng cheâo, löi ra súåi dêy cêu nhoã àùçng muäi thuyïìn. Dêy
cêu naây coá àaáy theáp vaâ lûúäi cêu cúä trung bònh, laäo moác möìi bùçng
möåt con moâi. Laäo buöng cêu qua maån thuyïìn röìi buöåc noá vaâo caái
khoen àùçng sau laái. Laäo tiïëp tuåc moác möìi lûúäi cêu khaác röìi vêîn àïí
noá cuöån nhû thïë trong boáng maát muäi thuyïìn. Laäo quay laåi cheâo vaâ
tröng chûâng con chim coá saãi caánh àen röång bêy giúâ àang saâ thêëp
xuöëng kiïëm möìi trïn mùåt nûúác. Khi laäo quan saát, con chim laåi
nhaâo xuöëng, nghiïng caánh liïång röìi àêåp loaån xaå, bêët lûåc khi baám
theo àaân caá chuöìn. Öng laäo coá thïí nhòn thêëy mùåt nûúác kheä cuöån
lïn chöî àaân caá dorado lúán nhao ngûúâi àuöíi theo bêìy caá chuöìn àang
lêín tröën. Àaám caá dorado àang cùæt xuyïn vuâng nûúác bïn dûúái
àûúâng bay cuãa àaân caá, lao hïët töëc lûåc àúåi àaân caá rúi xuöëng. Àaân caá
dorado lúán, laäo nghô. Chuáng daân röång ra, luä caá chuöìn coá ñt cú höåi
tröën thoaát. Con chim cuäng khöng coá cú höåi. Àaân caá chuöìn quaá lúán
so vúái noá, vaã laåi chuáng lao ài rêët nhanh. Laäo nhòn theo àaân caá
chuöìn cûá phoáng lïn lùån xuöëng vaâ nhûäng cuá chao mònh vö ñch cuãa
con chim. Àaân caá êëy àaä rúâi xa ta, laäo nghô. Chuáng di chuyïín nhanh
quaá vaâ xa quaá. Nhûng chùæc chùæn ta seä toám àûúåc möåt chuá ài laåc vaâ
coá leä con caá lúán cuãa ta hùèn quanh quêín bïn chuáng. Con caá lúán cuãa
ta hùèn àang úã àêu àoá. Bêy giúâ nhûäng àaám mêy trïn àêët liïìn àuân
lïn tûåa nhûäng quaã nuái vaâ búâ biïín chó coân laâ möåt vïåt xanh daâi vúái
rùång àöìi xanh thêîm àùçng sau noá. Giúâ àêy, mùåt nûúác xanh thêîm,
thêîm àïën nöîi nhû ngaã sang maâu tñm. Khi nhòn xuöëng, laäo thêëy
nhûäng vïåt rïu àoã trong laân nûúác töëi sêîm vaâ bêy giúâ mùåt trúâi lêëp
laánh nhûäng tia saáng kyâ laå. Laäo doäi theo mêëy súåi dêy cêu àïí thêëy
chuáng chaåy thùèng xuöëng nguát khoãi têìm mùæt trong àaáy nûúác vaâ laäo
haånh phuác khi thêëy nhiïìu rïu biïín, búãi àêëy laâ dêëu hiïåu coá caá. aánh
saáng kyâ laå cuãa mùåt trúâi chiïëu vaâo laân nûúác cho thêëy giúâ àêy mùåt
trúâi Prev Page 19 Next àaä lïn cao hún, coá nghôa thúâi tiïët thuêån;
caã hònh thuâ cuãa nhûäng àaám mêy trïn àêët liïìn kia cuäng baáo hiïåu
àiïìu àoá. Nhûng giúâ thò con chim àaä gêìn nhû khuêët khoãi têìm mùæt,
trïn mùåt nûúác chùèng coân gò nûäa, ngoaåi trûâ nhûäng vïåt rong
Sargasaåo vaâng ïåch, baåc maâu dûúái nùæng trúâi vaâ caái cú thïí nung nuác,


E. Hemingway 16

àoã tña, nhaäo nhúát, sùåc súä àuã maâu cuãa möåt con sûáa àang lïình bïình
bïn maån thuyïìn. Noá nghiïng mònh röìi trúã ngûúâi laåi ngay ngùæn. Noá
haáo hûác tröi ài tûåa caái bong boáng xaâ phoâng, keáo theo nhûäng súåi tua
daâi gêìn möåt meát maâu àoã tña chïët choác ngêìm trong nûúác.
“Agua mala”, laäo noái. “Àöì àiïëm”.
Tûâ núi kheä àûa maái cheâo, laäo nhòn xuöëng nûúác vaâ thêëy nhûäng
con caá nhoã coá cuâng maâu vúái àaám súåi tua àang búi giûäa chuáng vaâ caã
dûúái caái boáng nhoã maâ con sûáa kia taåo ra khi tröi ài. Luä caá êëy coá
khaã nùng àïì khaáng vúái noåc àöåc sûáa. Nhûng con ngûúâi thò khöng vaâ
coá daåo mêëy súåi tua êëy vûúáng vaâo dêy cêu, baám úã àoá, àoã tña, nhúân
nhúåt röìi trong luác xoay xúã vúái con caá öng laäo àaä chaåm phaãi laâm caã
caánh tay lêîn baân tay nhûác nhöëi nhû thïí khi chaåm phaãi möåt dêy
trûúâng xuên àöåc hay loaâi söìi àöåc. Chó khaác laâ chêët àöåc tûâ sûáa agua
mala khuïëch taán nhanh hún, tûåa nhaát roi quêët vuåt xuöëng. Caái
giöëng sûáa lêëp laánh nguä sùæc tröng thêåt àeåp. Nhûng chuáng laâ loaâi
man traá nhêët àaåi dûúng, öng laäo thñch nhòn nhûäng con ruâa biïín
lúán xúi thõt chuáng. Loaâi ruâa nhòn thêëy, tiïëp cêån chuáng trûåc diïån,
röìi nhùæm nghiïìn mùæt àïí che chùæn toaân thên àoaån xöng túái cheán
saåch caã múá tua lêîn ngûúâi ngúåm cuãa chuáng. Öng laäo ûa nhòn loaâi
ruâa cheán thõt chuáng vaâ laäo thñch giêîm naát khi chuáng bõ baäo àaánh
giaåt vaâo búâ àïí nghe tiïëng löëp böëp khi bõ giêîm lïn vaâ nhûäng maãnh
sûáa lûåt sûåt naát ra dûúái baân chên. Laäo yïu giöëng ruâa xanh, lûng
khoâm, duyïn daáng, nhanh nheån vaâ giaá trõ lúán cuãa chuáng; laäo coá
tònh caãm suöìng saä theo kiïíu beâ baån vúái caái giöëng to àêìu, nùång nïì,
àêìn àêìn, da vaâng phña trong mai, giao cêëu theo kiïíu kyâ quùåc vaâ höì
húãi cheán thõt sûáa vúái àöi mùæt nhùæm tõt êëy.
Laäo chùèng coân laå gò vïì giöëng ruâa êëy nûäa búãi àaä nhiïìu nùm
laâm nghïì sùn ruâa. Laäo xoát thûúng cho caã hoå haâng nhaâ chuáng,
thêåm chñ caã vúái loaâi lûng höåp khöíng löì, daâi bùçng chiïëc thuyïìn vaâ
cên nùång caã têën. Hêìu hïët moåi ngûúâi àïìu aác àöåc vúái ruâa búãi traái tim
ruâa vêîn àêåp trong nhiïìu giúâ sau khi àaä bõ xeã thõt phanh thêy.
Nhûng laäo nghô, traái tim ta cuäng nhû vêåy, kïí caã àöi chên vaâ àöi
tay cuäng giöëng cuãa chuáng. Laäo ùn nhûäng quaã trûáng ruâa trùæng àïí
tùng thïm sûác lûåc. Laäo ùn suöët caã thaáng nùm àïí àïën thaáng chñn,
thaáng mûúâi khoãe lïn àúåi con caá lúán thêåt sûå. Hùçng ngaây laäo cuäng
uöëng möåt laá dêìu gan caá mêåp úã caái thuâng lúán trong cùn lïìu núi
nhiïìu ngû dên cêët duång cuå. Chöî dêìu êëy daânh cho bêët cûá ngû dên
naâo muöën. Àa phêìn trong söë hoå gheát muâi võ cuãa noá. Nhûng àiïìu àoá
thò chùèng coá tïå hún viïåc phaãi thûác dêåy vaâo àuáng caái giúâ àïí ra khúi,



hún nûäa noá chöëng caãm laånh, cuám vaâ rêët töët cho caã thõ lûåc. Bêy giúâ
öng laäo nhòn lïn vaâ thêëy con chim laåi lûúån voâng.
“Noá tòm thêëy caá”, laäo noái lúán. Khöng coá con caá chuöìn naâo
tung mònh lïn mùåt biïín vaâ cuäng chùèng coá con caá möìi naâo lûúån lúâ.
Nhûng khi öng laäo quan saát, möåt con caá thu nhoã phoáng lïn, vùån
mònh, lao àêìu xuöëng nûúác. Con caá lêëp laánh trong aánh nùæng, sau
khi noá rúi xuöëng thò lêìn lûúåt nhiïìu con khaác nhaãy lïn, chuáng tuáa
ra khùæp moåi hûúáng, quêîy tung nûúác, phoáng nhûäng bûúác daâi àuöíi
theo con möìi. Chuáng quêy troân con möìi vaâ xêu xeá. Nïëu chuáng
khöng búi nhanh quaá thò mònh seä àuöíi kõp, öng laäo nghô vaâ nhòn
àaân caá quêîy tung boåt nûúác trùæng xoáa, con chim bêy giúâ buöng
mònh saâ xuöëng àaân caá möìi do hoaãng súå nïn àaä tröìi hùèn lïn mùåt
nûúác.
“Con chim àûúåc viïåc thêåt”, öng laäo noái.
Chó khi êëy súåi dêy úã àuöi thuyïìn giêåt giêåt dûúái chên, núi laäo
buöåc húâ; laäo buöng tay cheâo vaâ caãm thêëy àöå nùång cuãa möåt chuá caá
thu nhoã àang giêåt giêåt khi laäo nùæm chùåt súåi dêy, tûâ tûâ keáo vaâo. Sûác
giaäy giuåa tùng lïn khi laäo keáo àïën gêìn vaâ coá thïí nhòn thêëy söëng
lûng xanh thêîm cuãa con caá trong laân nûúác vaâ caã maâu vaâng bïn
sûúân noá trûúác khi laäo keáo böíng noá lïn àûa qua maån vaâo thuyïìn.
Con caá nùçm úã phña àuöi thuyïìn, trong aánh nùæng, truâi truäi nhû möåt
viïn àaån; àöi mùæt to àúâ àêîn cuãa noá löìi ra khi caái àuöi goån gheä cûá
quêåt, naãy liïn höìi trïn vaán thuyïìn tòm löëi thoaát. Àöång loâng trùæc
êín, öng laäo nïån vaâo àêìu noá röìi àaá caái thên haäy coân run rêíy vaâo
dûúái têëm vaán sau laái.
“Caá thu”, laäo noái lúán. “Noá seä laâ con möìi tuyïåt haão. Gêìn nùm
ki lö chûá chùèng chúi”.
Laäo khöng nhúá lêìn àêìu tiïn laäo noái to möåt mònh nhû thïë laâ
tûå bao giúâ. Ngaây xûa khi luãi thuãi möåt mònh, laäo thûúâng haát; thónh
thoaãng laäo haát vaâo ban àïm cö àún trong phiïn trûåc laái trïn nhûäng
chiïëc thuyïìn buöìm àaánh caá hay thuyïìn sùn ruâa. Coá leä laäo bùæt àêìu
noái lúán khi chó coá möåt mònh, khi thùçng beá ra ài. Nhûng laäo khöng
nhúá. Ngaây laäo vaâ thùçng beá coân cêu cuâng nhau, hai öng chaáu chó noái
khi thêåt cêìn thiïët. Hoå noái vaâo ban àïm hay nhûäng khi trúâi àöí gioá
mûa. Nhûäng ngûúâi ài biïín kiïng noái chuyïån nhaãm; öng laäo luön
thûåc hiïån vaâ tön troång àiïìu àoá. Nhûng giúâ thò laäo àaä noái roä lúán yá
nghô cuãa mònh hùçng bao nhiïu lêìn búãi chùèng coân ai coá thïí nghe
thêëy àïí bûåc mònh.


E. Hemingway 18

“Nïëu ngûúâi khaác nghe mònh noái lúán thò chùæc hoå nghô mònh
àiïn mêët”, laäo noái lúán. “Nhûng vò khöng àiïn nïn mònh chùèng
quan têm. Caánh nhaâ giaâu coá radio àïí bêìu baån trïn thuyïìn vaâ ngay
caã trïn sên boáng nûäa”. Giúâ thò khöng phaãi laâ luác nghô vïì boáng biïëc,
laäo nghô. Giúâ laâ luác chó nghô vïì möåt àiïìu duy nhêët. Ta sinh ra àïí
laâm gò? Chùæc laâ coá möåt con lúán quêín quanh àaân caá êëy, laäo nghô.
Mònh chó toám àûúåc möåt tïn ài laåc trong àaân caá thu àang kiïëm möìi.
Nhûng chuáng di chuyïín rêët nhanh vaâ àaä ài quaá xa.
Moåi vêåt xuêët hiïån trïn mùåt biïín höm nay sao laåi cûá vuân vuåt
chuöìn vïì hûúáng Àöng Bùæc. Coá phaãi laâ taåi giúâ khùæc trong ngaây? Hay
àêëy laâ dêëu hiïåu cuãa thúâi tiïët maâ mònh khöng biïët? Bêy giúâ laäo
khöng coân nhòn thêëy viïìn xanh cuãa búâ maâ chó coân thêëy àónh cuãa
mêëy ngoån àöìi trùæng xoáa nhû thïí phuã àêìy tuyïët, caã nhûäng àaám
mêy tûåa nhû ngoån nuái tuyïët àuân cao bïn trïn chuáng. Biïín àen
ngoâm, aánh nùæng taåo thaânh nhûäng hònh lùng truå trong nûúác.
Nhûäng cuåm rong bïí daây àùåc bêy giúâ àaä bõ nhoâa ài búãi mùåt trúâi lïn
cao vaâ aánh saáng chó coân laâ nhûäng khöëi lùng truå àöì söå trong laân
nûúác thêîm; núi mêëy súåi dêy cêu cuãa laäo chòm sêu xuöëng àaáy, laäo
thêëy, sêu hún caã ngaân rûúäi meát. Àaân caá thu, dên chaâi goåi têët caã hoå
haâng nhaâ caá naây nhû thïë vaâ chó phên biïåt tïn chuáng khi mang ài
baán hoùåc àöíi caá möìi, laåi lùån sêu xuöëng nûúác. Bêy giúâ mùåt trúâi noáng
boãng, öng laäo caãm thêëy caái noáng roåi trïn gaáy vaâ möì höi tûáa xuöëng
lûng khi laäo cheâo. Laäo nghô mònh coá thïí àïí thuyïìn tröi vaâ chúåp
mùæt möåt chöëc trong luác quêën möåt àêìu dêy cêu vaâo ngoán chên àïí noá
àaánh thûác mònh dêåy. Nhûng höm nay àaä taám mûúi lùm ngaây vaâ
mònh vêîn àuã sûác àïí cêu suöët caã ngaây. Àuáng luác êëy, quan saát mêëy
súåi dêy, laäo thêëy möåt trong mêëy caái phao xanh chòm nhanh xuöëng.
“Naâo”, laäo noái. “Naâo”, vaâ thu maái cheâo, traánh àïí va vaâo maån
thuyïìn.
Laäo vûún tay phaãi kheä cêìm súåi dêy bùçng ngoán troã vaâ ngoán
caái. Laäo khöng caãm thêëy sûác keáo hay àöå nùång naâo vaâ laäo cûá thêån
troång giûä súåi dêy nhû thïë. Laát sau, sûå tiïëp xuác laåi xuêët hiïån. Lêìn
naây laâ möåt cuá keáo thùm doâ, khöng dûát khoaát vaâ cuäng chùèng maånh
meä tñ naâo; laäo biïët ngay àêëy laâ con gò. Caách xa möåt trùm saãi nûúác,
con caá kiïëm àang ùn àaám caá moâi che àêìu muäi vaâ thên lûúäi cêu núi
phêìn lûúäi cêu thoâi ra khoãi àêìu cuãa con caá thu möìi nhoã. Öng laäo giûä
húâ súåi dêy, tay traái nheå nhaâng thaáo noá khoãi phao göî. Luác naây laäo
coá thïí àïí noá dïî daâng lûúát qua mêëy ngoán tay àïí con caá khöng caãm
thêëy chuát vûúáng vñu gò nûäa. Vaâo thaáng naây, xa búâ àïën thïë, hùèn noá



laâ con caá khöíng löì, laäo nghô. Àúáp möìi ài, caá. Àúáp möìi ài. Xin haäy
àúáp möìi ài. Chuáng múái tûúi ngon laâm sao trong laân nûúác laånh, töëi
om núi maây úã caách gêìn hai trùm meát. Haäy lûúån möåt voâng trong laân
nûúác töëi vaâ quay laåi àúáp möìi ài. Laäo caãm thêëy möåt cuá giêåt nheå röìi
möåt nhaát keáo maånh hún khi caái àêìu cuãa con caá moâi hùèn laâ khoá rûát
ra khoãi lûúäi cêu. Laát sau hoaân toaân im ùæng.
“Tiïëp tuåc ài”, öng laäo noái lúán. “Haäy quay laåi. Thûã ngûãi xem.
Chuáng khöng hêëp dêîn sao? Ùn ngay ài, caã con caá thu nûäa. Cûáng,
maát laånh vaâ hêëp dêîn. Àûâng xêëu höí caá aâ. Ùn chuáng ài”.
Laäo cêìm súåi dêy giûäa ngoán caái vaâ ngoán troã chúâ àúåi, theo doäi
noá vaâ mêëy dêy cêu khaác trong cuâng luác, phoâng trûúâng húåp con caá
búi lïn hay lùån sêu xuöëng. Thoaáng chöëc, dêy cêu êëy laåi bõ keáo nheå.
“Noá sùæp àúáp möìi”, öng laäo noái lúán. “Xin Chuáa haäy giuáp noá àúáp
möìi”.
Nhûng con caá khöng àúáp. Noá boã ài, öng laäo caãm thêëy chöëng
chïënh.
“Noá khöng thïí ài”, laäo noái. “Chuáa biïët laâ noá khöng thïí ài. Noá
àang lûúån voâng. Coá leä trûúác àêy noá àaä bõ dñnh cêu nïn noá nhúá àöi
àiïìu vïì chuyïån êëy”.
Luác êëy laäo caãm thêëy súåi dêy kheä giêåt, laäo húán húã.
“Noá chó lûúån möåt voâng thöi maâ”, laäo noái. “Noá seä cùæn cêu”.
Laäo sung sûúáng caãm nhêån caái giêåt kheä vaâ röìi laäo thêëy caái gò
àoá nùång chõch, cùng, khöng thïí naâo tûúãng tûúång nöíi. Àêëy laâ àöå
nùång cuãa con caá vaâ laäo àïí súåi dêy tuöìn xuöëng, xuöëng, xuöëng maäi
hïët cuöån dêy àêìu tiïn trong söë hai cuöån dêy dûå trûä. Khi súåi dêy
tuöåt xuöëng, lûúát nheå qua mêëy ngoán tay, laäo vêîn caãm thêëy àöå cûåc
nùång mùåc duâ aáp lûåc cuãa ngoán caái vaâ ngoán troã cuãa laäo hêìu nhû chó
laâ con söë khöng.
“Möåt con caá ra troâ”, laäo noái.
“Bêy giúâ lûúäi cêu àaä àûúåc ngêåm trong miïång vaâ noá àang löi
ài”.
Laát nûäa noá seä lûúån laåi vaâ nuöët, laäo nghô. Laäo khöng noái ra
àiïìu êëy búãi laäo biïët nïëu ngûúâi ta noái ra àiïìu töët laânh thò noá seä
khöng xaãy ra. Laäo biïët àêëy laâ con caá khöíng löì vaâ laäo hònh dung noá
búi trong vuâng nûúác töëi, miïång cùæp ngang con caá thu. Vaâo luác àoá,
laäo caãm thêëy noá ngûâng di chuyïín nhûng sûác nùång vêîn cûá trôu


E. Hemingway 20

xuöëng. Röìi sûác nùång gia tùng, laäo núái thïm dêy. Laäo duâng ngoán caái
vaâ ngoán troã cöë nñu súåi dêy laåi möåt luác nhûng sûác nùång vêîn khöng
ngûâng tùng lïn, löi tuöåt súåi dêy xuöëng.
“Noá àaä àúáp möìi”, laäo noái. “Giúâ thò ta seä àïí cho noá nuöët hùèn”.
Vêîn àïí súåi dêy tuöìn qua mêëy ngoán tay, laäo duâng tay traái nöëi
àêìu súåi dêy vaâo caã hai cuöån dêy dûå trûä kia. Luác naây laäo àaä sùén
saâng. Laäo àaä coá ba cuöån dêy dûå trûä vúái töíng chiïìu daâi laâ möåt trùm
hai mûúi saãi cuâng vúái cuöån laäo àang sûã duång.
“Nuöët thïm tñ nûäa ài”, laäo noái. “Nuöët ngay ài”.
Nuöët laâm sao àïí muäi lûúäi cêu àêm vaâo tim vaâ giïët chïët maây,
laäo nghô. Haäy ngoan ngoaän tröìi lïn àïí tao cùæm phêåp muäi lao naây.
Öín thöi. Maây sùén saâng chûa? Àaánh cheán nhû thïë laâ àaä àuã röìi chûá?
“Naâo!”, laäo noái lúán vaâ duâng caã hai tay keáo maånh àûúåc chûâng
möåt meát dêy röìi laåi keáo, keáo nûäa, tay noå tiïëp tay kia, döìn hïët sûác
maånh cuãa caánh tay vaâ cuãa caã cú thïí lïn súåi dêy. Nhûng chùèng àûúåc
gò, con caá vêîn chêåm raäi búi ài vaâ öng laäo thò chùèng thïí nhuác nhñch
nöíi noá dêîu chó möåt phên. Dêy cêu cuãa laäo rêët bïìn, àûúåc bïån àïí cêu
caá lúán; laäo keáo cùng súåi dêy qua lûng cho àïën luác nhûäng gioåt nûúác
lùn ra khoãi noá. Thoaáng chöëc, súåi dêy bùæt àêìu phaát ra nhûäng êm
thanh trêìm trêìm trong laân nûúác vaâ laäo vêîn giûä chùåt, tò lïn chöî
ngöìi cheâo thuyïìn, ûúän ngûúâi ra sau vaâ keáo. Con thuyïìn bùæt àêìu tûâ
tûâ tiïën vïì hûúáng Têy Bùæc. Con caá vêîn möåt mûåc búi ài vaâ hoå di
chuyïín chêìm chêåm trïn mùåt biïín phùèng lùång. Nhûäng caái möìi khaác
vêîn coân úã dûúái nûúác nhûng laäo chùèng biïët xoay xúã ra sao nûäa.
“Giaá maâ ta coá thùçng beá”, öng laäo noái lúán. “Ta àang bõ con caá
keáo ài vaâ ta laâ caái coåc keáo thuyïìn. Ta coá thïí buöåc súåi dêy laåi.
Nhûng nhû thïë con caá seä bûát àûát. Mònh phaãi giûä súåi dêy cho àïën
luác sûác taân lûåc kiïåt vaâ núái thïm dêy khi noá cêìn. Àöåi ún Chuáa, noá
cûá búi ngang chûá khöng lùån xuöëng”.
“Mònh seä laâm gò nïëu noá quyïët àõnh lùån xuöëng, mònh khöng
biïët. Mònh seä laâm gò nïëu noá lùån xuöëng vaâ chïët, mònh cuäng khöng
biïët. Nhûng mònh seä laâm caái gò àoá. Coá nhiïìu thûá mònh coá thïí laâm”.
Laäo tò súåi dêy vaâo lûng vaâ nhòn àöå nghiïng cuãa noá trïn mùåt nûúác,
con thuyïìn cûá lûäng thûäng tröi vïì hûúáng Têy Bùæc. Thïë naây seä giïët
noá, laäo nghô. Noá khöng thïí cûá keáo maäi thïë naây. Nhûng böën giúâ sau,
con caá vêîn bònh thaãn búi ra khúi, keáo theo chiïëc thuyïìn vaâ caã öng
laäo àang giûä chùåt súåi dêy vùæt qua lûng.



“Mònh cêu àûúåc noá vaâo quaäng trûa”, laäo noái.
“Nhûng mònh chûa àûúåc nhòn thêëy noá”.
Laäo àaä àêíy chiïëc muä rúm suåp maånh xuöëng àêìu trûúác luác cêu
àûúåc con caá, caái muä cûáa àau traán laäo. Laäo cuäng khaát nûúác beân quò
göëi xuöëng, cêín thêån khöng laâm giêåt súåi dêy, raán vûún ngûúâi quúâ
tay vïì phña muäi thuyïìn löi ra chai nûúác. Laäo múã nùæp, uöëng möåt
nguåm. Röìi laäo tûåa lûng vaâo muäi thuyïìn. Laäo ngöìi nghó trïn àöëng
cöåt buöìm, cöë khöng nghô ngúåi àiïìu gò, ngoaåi trûâ viïåc chõu àûång. Khi
nhòn vïì phña sau, laäo khöng coân thêëy boáng daáng àêët liïìn àêu nûäa.
Chùèng coá gò khaác àêu, laäo nghô. Mònh luön coá thïí quay vïì dûåa vaâo
aánh àeân tûâ Havana. Coân hai giúâ nûäa mùåt trúâi múái lùån vaâ coá leä con
caá seä tröìi lïn trûúác luác trúâi töëi. Nïëu chûa ngoi lïn thò coá leä noá seä
ngoi lïn khi trùng moåc. Nïëu cuäng khöng thò chùæc bònh minh noá seä
nöíi lïn. Mònh khöng bõ chuöåt ruát vaâ mònh caãm thêëy khoãe maånh.
Chñnh noá àaä bõ lûúäi cêu moác vaâo miïång. Nhûng thûã hoãi coá con caá
naâo keáo àûúåc nhû noá. Miïång noá hùèn ngêåm chùåt àoaån dêy theáp.
Mònh ûúác mònh coá thïí nhòn thêëy noá. oeúác chi mònh coá thïí nhòn
thêëy noá dêîu chó möåt lêìn àïí biïët àöëi thuã cuãa mònh laâ ai. Con caá
chùèng hïì giaãm töëc àöå vaâ àöíi hûúáng suöët àïm êëy nhû laäo coá thïí xaác
àõnh bùçng caách quan saát caác vò sao. Trúâi laånh sau luác mùåt trúâi lùån
vaâ möì höi cuãa laäo khö laånh trïn lûng, trïn caánh tay vaâ caã àöi chên
giaâ nua cuãa laäo. Luác ban ngaây, laäo àaä lêëy caái bao taãi àêåy thuâng
àûång möìi ra traãi phúi khö. Sau khi mùåt trúâi lùån, laäo cöåt noá quanh
cöí, àïí phuã xuöëng lûng vaâ bêy giúâ laäo cêín thêån cheân noá xuöëng dûúái
súåi dêy vùæt qua vai. Caái bao loát dûúái súåi dêy vaâ laäo tòm caách tûåa
vaâo maån thuyïìn àïí cú thïí búát cùng thùèng. Tû thïë êëy thûåc ra cuäng
chó búát àûúåc àöi phêìn, nhûng laäo nghô laâ rêët thoaãi maái. Ta chùèng
thïí laâm gò àûúåc noá vaâ noá cuäng chùèng laâm gò àûúåc ta, laäo nghô.
Chùèng laâm àûúåc gò nïëu noá cûá keáo maäi thïë naây. Möåt lêìn laäo àûáng
dêåy, àaái qua maån thuyïìn, ngûúác nhòn sao kiïím tra hûúáng ài. Tûâ
vai laäo, súåi dêy nhû thïí möåt àûúâng lên tinh daâi xuyïn thùèng laân
nûúác. Bêy giúâ hoå di chuyïín chêåm vaâ aánh àiïån Havana cuäng khöng
quaá roä, vêåy laâ laäo biïët doâng nûúác hùèn àang àûa hoå vïì hûúáng Àöng.
Nïëu mònh khöng coân thêëy aánh saáng Havana thò chùæc chuáng mònh
àang tiïën xa vïì phña Àöng, laäo nghô. Vò nïëu con caá cûá giûä àuáng
hûúáng cuãa noá thò mònh phaãi thêëy Havana thïm möåt luác nûäa. Mònh
khöng roä mêëy trêån àêëu boáng chaây giaãi ngoaåi haång höm nay ra sao
nûäa, laäo nghô. Coá möåt chiïëc raàiö khi ài cêu nhû thïë naây thò thêåt
tuyïåt diïåu. Röìi laäo nghô, cûá phaãi nghô maäi vïì noá. Nghô vïì caái viïåc


E. Hemingway 22

maây àang laâm. Maây chúá coá laâm àiïìu gò ngu ngöëc. Laát sau laäo noái
lúán.
“Ûúác chi mònh coá thùçng beá. Àïí giuáp mònh vaâ chûáng kiïën caái
caãnh naây”.
Con ngûúâi ta khöng nïn söëng möåt mònh khi tuöíi àaä xïë boáng,
laäo nghô. Nhûng khöng thïí naâo traánh khoãi. Mònh phaãi nhúá ùn con
thu trûúác luác noá hoãng àïí giûä sûác khoãe. Haäy nhúá, duâ maây chùèng
muöën ùn tñ naâo, maây phaãi ùn noá vaâo saáng mai. Nhúá àêëy, laäo tûå
nhuã. Suöët àïm êëy, hai con caá heo búi àïën gêìn thuyïìn, laäo coá thïí
nghe tiïëng chuáng trúã mònh vaâ thúã. Laäo coá thïí nhêån biïët sûå khaác
nhau giûäa tiïëng thúã döëc cuãa con àûåc vaâ tiïëng thúã daâi cuãa con caái.
“Chuáng thêåt àaáng yïu”, laäo noái. “Chuáng chúi àuâa, nghõch
ngúåm vaâ yïu nhau. Chuáng laâ anh em cuãa ta nhû àaân caá chuöìn kia
vêåy”.
Röìi laäo bùæt àêìu nghi ngaåi cho con caá lúán maâ laäo àaä cêu. Noá
tuyïåt vúâi, kyâ laå vaâ tuöíi taác cuãa noá laâ sao nhó, laäo nghô. Chûa bao
giúâ mònh gùåp möåt con caá naâo kiïu huâng vaâ haânh àöång quaá àöîi kyâ
laå nhû noá. Coá leä noá cuäng thûâa khön ngoan àïí khöng nhaãy lïn. Búãi
nïëu cûá phoáng lïn hoùåc lao chaåy thò noá coá thïí huãy hoaåi mònh.
Nhûng chùæc trûúác kia cu cêåu àaä nhiïìu lêìn nïëm muâi dêy cêu nïn
àaä biïët àêy laâ caách chiïën àêëu töët nhêët. Noá khöng thïí biïët chó coá
möîi möåt ngûúâi duy nhêët àang àûúng àêìu vúái noá vaâ cuäng chùèng hay
rùçng àêëy laâ möåt laäo giaâ. Nhûng cu cêåu àuáng laâ chuá caá vô àaåi vaâ sûå
vô àaåi êëy coân àûúåc thïí hiïån úã phaãn thõt núi chúå nïëu thõt noá haäy coân
tûúi khi àûúåc mang àïën àoá. Cu cêåu àúáp möìi hïåt möåt trang nam tûã
vaâ caái caách cu cêåu keáo cuäng laâ cuãa àêëng haâo hoa; cu cêåu chöëng cûå
khöng möåt chuát hoaãng súå. Ta phên vên chùèng biïët noá coá mûu àöì gò
khöng hay cuäng chó cöë gúä gaåc nhû caái thên cuãa ta thöi? Laäo nhúá
lêìn laäo cêu àûúåc möåt con trong cùåp caá kiïëm. Con àûåc luön àïí con
caái ùn trûúác vaâ khi bõ dñnh cêu, con caái giaäy giuåa kinh hoaâng, tuyïåt
voång vêîy vuâng thoaát thên maånh àïën nöîi chùèng mêëy chöëc àaä kiïåt
sûác, suöët thúâi gian àoá, con àûåc luön úã bïn baån, búi qua búi laåi dûúái
súåi dêy vaâ lûúån troân cuâng baån trïn mùåt nûúác. Noá búi gêìn àïën nöîi
öng laäo súå noá coá thïí tiïån phùng súåi dêy cêu bùçng caái àuöi coá hònh
daáng, kñch cúä vaâ sùæc tûåa lûúäi haái. Khi öng laäo moác con caá caái, giûä
chùåt caái kiïëm xuâ xò tûåa giêëy nhaám cuãa noá vaâ vung chaây quêåt vaâo
àónh àêìu cho àïën khi da noá chuyïín sang maâu nhû maâu thuãy ngên
traáng phña sau gûúng, vaâ röìi vúái sûå trúå giuáp cuãa thùçng beá, laäo löi
con caá lïn thuyïìn trong luác con caá àûåc vêîn cûá saán laåi bïn maån



thuyïìn. Röìi trong luác laäo àang rûãa súåi dêy cêu vaâ xem xeát laåi cêy
lao, con caá àûåc tung mònh nhaãy voåt lïn lûãng lú trong khöng trung
bïn caånh chiïëc thuyïìn àïí xem con caá caái úã àêu, röìi rúi lùån sêu
xuöëng; àöi caánh maâu àoã höìng, tûác àöi vêy hai bïn ngûåc, xoâe röång
phö hïët ra nhûäng àûúâng soåc àoã höìng röång. Noá thêåt àeåp, öng laäo
nhúá, vaâ noá thuãy chung. Àêëy laâ chuyïån buöìn nhêët maâ mònh tûâng
chûáng kiïën qua àöi caá êëy, öng laäo nghô. Thùçng beá cuäng buöìn vaâ
boån mònh cêìu xin noá tha thûá trûúác khi vöåi xaã thõt noá.
“Giaá maâ thùçng beá úã àêy”, laäo noái lúán röìi trúã ngûúâi tò vaâo chöî
vaán uöën cong phña trûúác muäi thuyïìn vaâ caãm nhêån àûúåc sûác maånh
cuãa con caá khöíng löì qua súåi dêy laäo giûä vùæt qua vai, àang àïìu àïìu
tiïën theo hûúáng noá lûåa choån.
Möåt khi mònh àaä giúã meåo thò viïåc con caá choån möåt löëi thoaát laâ
rêët thoãa àaáng, öng laäo nghô. Sûå lûåa choån cuãa noá laâ úã trong vuâng
nûúác sêu thùèm, töëi om, caách xa hïët thaãy nhûäng lûúäi cêu, caåm bêîy,
lûâa loåc. Coân mònh thò laåi choån löëi àïën tòm noá úã núi caách xa vúái loaâi
ngûúâi. Caách xa têët caã loaâi ngûúâi trïn traái àêët. Bêy giúâ mònh vaâ noá
dñnh chùåt vaâo nhau kïí tûâ buöíi trûa. Vaâ chùèng coá ai giuáp àúä mònh
hoùåc noá. Leä ra ta àûâng laâm ngû dên, laäo nghô. Nhûng àêëy laâ viïåc ta
sinh ra àïí laâm. Ta phaãi nhúá kyä laâ phaãi ùn con caá thu sau khi trúâi
saáng. Vaâo luác gêìn saáng, coá con gò àoá àúáp möåt trong mêëy miïëng möìi
phña sau laäo. Laäo nghe tiïëng phao göî gaäy vaâ súåi dêy bùæt àêìu bõ keáo
xuöëng, qua maån thuyïìn. Trong boáng töëi, laäo ruát con dao trong voã
ra, döìn hïët troång lûåc lïn vai traái, ngaä ngûúâi cùæt súåi dêy vûúáng vaâo
mêëu göî úã meáp trïn maån thuyïìn. Röìi laäo cùæt àïën súåi dêy gêìn àêëy vaâ
trong boáng töëi, laäo nöëi àêìu dêy cuãa caác cuöån dûå trûä laåi. Laäo nöëi rêët
àiïu luyïån chó vúái möåt baân tay röìi giêîm chên lïn giûä khi laäo thùæt
chùåt muái nöëi. Bêy giúâ laäo àaä coá saáu cuöån dêy dûå trûä, böën cuöån tûâ
hai caái möìi laäo àaä cùæt boã vaâ hai cuöån tûâ miïëng möìi con caá àang
tha, têët caã àaä àûúåc nöëi vaâo nhau. Khi trúâi saáng roä, laäo nghô, mònh
seä xem xeát miïëng möìi böën mûúi saãi vaâ cuäng seä cùæt boã àïí nöëi nhûäng
cuöån dêy dûå trûä. Mònh seä bõ mêët hai trùm saãi dêy Catalan loaåi töët,
lûúäi cêu vaâ caã chò nûäa.
Söë taâi saãn êëy coá thïí àûúåc buâ àùæp. Nhûng caái gò seä àïìn buâ nöíi
con caá naây nïëu mònh cêu àûúåc vaâi con caá khaác vaâ chuáng seä laâm àûát
súåi dêy kia? Giúâ thò mònh khöng roä con caá àúáp möìi kia thuöåc loaåi
gò. Coá thïí àêëy laâ möåt con caá kiïëm, möåt con moäm lúán hay möåt con caá
mêåp. Mònh khöng nhêån ra. Mònh phaãi ruä boã noá quaá nhanh. Laäo noái
lúán,


E. Hemingway 24

“Giaá nhû mònh coá thùçng beá”. Nhûng maây khöng coá thùçng beá
àêu, laäo nghô. Maây chó coá möåt thên möåt mònh vaâ töët hún laâ maây
nïn quay laåi vúái súåi dêy cêu coân laåi kia, töëi hay khöng töëi thò cuäng
phaãi cùæt phùng noá ài röìi nöëi nöët hai cuöån dêy dûå trûä laåi. Laäo laâm
nhû thïë. Trong boáng töëi, cöng viïåc quaã khoá khùn vaâ möåt daåo con caá
löìng lïn keáo laäo ngaä sêëp mùåt xuöëng, àûát möåt vïåt bïn dûúái mùæt.
Maáu ró xuöëng maá laäo. Nhûng noá àöng laåi vaâ khö trûúác khi boâ àïën
cùçm, laäo lêìn vïì phña muäi thuyïìn, tûåa lûng vaâo maån. Laäo chónh laåi
caái bao vaâ thêån troång nhñch súåi dêy àïí noá hùçn sang vuâng vai khaác,
giûä vaâ duâng vai neo chùåt; laäo cêín thêån doâ sûác keáo cuãa con caá röìi
nhuáng tay xuöëng nûúác xem töëc àöå thuyïìn. Mònh khöng roä noá nhaãy
lïn àïí laâm gò, laäo nghô. Àoaån dêy theáp àaáy hùèn queát trïn moãm
lûng àöì söå cuãa noá. Chùæc chùæn lûng noá khöng thïí àau bùçng lûng
mònh àêu. Nhûng noá khöng thïí cûá keáo maäi con thuyïìn nhû thïë
àûúåc dêîu cho noá khöíng löì àïën mûác naâo. Giúâ thò mònh àaä doån saåch
moåi thûá vûúáng vñu vaâ mònh laåi coá caã àöëng dêy dûå trûä; con ngûúâi ta
chó cêìn coá thïë thöi.
“Caá naây”, laäo dõu gioång noái, “tao seä cêìm cûå vúái maây cho àïën
chïët”.
Noá cuäng seä cêìm cûå vúái mònh, mònh chùæc thïë, öng laäo nghô röìi
àúåi trúâi saáng. Giúâ àêy trûúác khi trúâi saáng, khöng khñ laånh leäo, laäo
neáp saát maån thuyïìn tòm húi êëm. Mònh coá thïí chõu àûång lêu nhû
noá, laäo nghô. Vaâ trong aánh bònh minh, súåi dêy cêu keáo daâi, chïëch
àêm xuöëng nûúác. Con thuyïìn vêîn möåt mûåc thùèng tiïën vaâ khi mùåt
trúâi heá lïn, tia nùæng àêìu tiïn àêåu lïn vai phaãi laäo.
“Noá búi vïì phûúng Bùæc”, öng laäo noái.
Doâng nûúác seä cuöën ta daåt xa vïì phûúng àöng, laäo nghô. Mònh
mong noá xuöi theo doâng nûúác. Luác êëy chûáng toã noá àaä thêëm mïåt.
Khi mùåt trúâi lïn cao hún, öng laäo nhêån thêëy con caá vêîn chûa mïåt.
Chó coá möåt dêëu hiïåu àaáng mûâng duy nhêët. Àöå chïëch cuãa súåi dêy
cho thêëy noá khöng coân búi sêu nûäa. Dêëu hiïåu êëy khöng thûåc sûå coá
nghôa con caá seä nhaãy lïn. Nhûng noá coá thïí.
“Cêìu Chuáa laâm noá nhaãy lïn”, öng laäo noái. “Mònh coân àuã dêy
àïí chinh phuåc noá”.
Coá leä nïëu ta keáo cùng dêy möåt tñ thò noá seä bõ àau vaâ nhaãy lïn,
laäo nghô. Bêy giúâ àaä ban ngaây ban mùåt, noá cûá nhaãy lïn ài àïí
nhûäng chiïëc tuái doåc theo xûúng söëng chûáa àêìy khöng khñ khiïën noá
khöng thïí lùån sêu xuöëng chïët. Laäo cöë keáo, nhûng súåi dêy vêîn cûá



cùng àïën mûác chuêín bõ àûát tung nhû tûâ luác laäo múái cêu àûúåc con
caá vaâ khi ûúän ngûúâi ra àïí keáo, laäo caãm nhêån àûúåc sûác caãn êëy vaâ
biïët laâ mònh khöng thïí döìn thïm lûåc vaâo àoá. Mònh khöng nïn giêåt
maånh, laäo nghô. Möîi cuá giêåt seä núái röång thïm chöî lûúäi cêu moác vaâo
röìi khi nhaãy lïn, con caá coá thïí tuöåt thoaát. Dêîu sao thò mùåt trúâi àaä
laâm mònh dïî chõu hún vaâ lêìn naây thò mònh khöng phaãi nhòn trûåc
diïån vïì phña mùåt trúâi. Nhûäng maãng rong biïín maâu vaâng baám vaâo
dêy cêu nhûng laäo biïët chuáng chó laâm tùng thïm sûác caãn, laäo haâi
loâng. Àêëy laâ giöëng rong vaâng vuâng Nhiïåt lûu, ban àïm toãa nhiïìu
lên tinh.
“Caá naây”, laäo noái, “Tao rêët yïu vaâ ngûúäng möå maây. Nhûng
tao seä giïët maây trûúác khi ngaây kïët thuác”.
Ta haäy hy voång thïë, laäo nghô. Tûâ phûúng Bùæc, möåt con chim
nhoã bay vïì phña thuyïìn. Noá thuöåc giöëng warbler vaâ bay rêët thêëp
trïn mùåt nûúác. Öng laäo coá thïí nhêån thêëy con chim àaä thêëm mïåt.
Con chim bay àïën àuöi thuyïìn, àêåu xuöëng. Laát sau noá lûúån voâng
quanh àêìu öng laäo vaâ àaáp xuöëng súåi dêy núi noá caãm thêëy thoaãi maái
hún.
“Maây bao nhiïu tuöíi röìi?”, öng laäo hoãi con chim.
“Coá phaãi àêy laâ chuyïën ài àêìu tiïn cuãa maây khöng?” Con
chim nhòn laäo khi laäo noái. Noá thêåm chñ àaä quaá mïåt àïí kiïím tra súåi
dêy vaâ khi àöi chên maãnh mai àaáp nhanh trïn súåi dêy, con chim
laão àaão.
“Noá chùæc àêëy”, laäo baão con chim. “Noá chùæc lùæm. Sau möåt àïm
lùång gioá leä ra maây chûa mïåt múái phaãi. Loaâi chim naâo sùæp àïën
àêy?”
Àaám diïìu hêu, laäo nghô, seä ra khúi sùn chuáng. Nhûng laäo
khöng noái àiïìu êëy vúái con chim búãi laâm sao maâ noá coá thïí hiïíu àûúåc
laäo vaâ àêu coá thïí lêåp tûác hiïíu ngay àûúåc luä diïìu hêu.
“Cûá nghó ngúi thoaãi maái ài, chuá chim nhoã”, laäo noái. “Röìi bay
vaâo búâ, têån hûúãng vêån may nhû bêët kyâ con ngûúâi, con chim hay
con caá naâo”.
Con chim khuyïën khñch laäo noái chuyïån búãi suöët àïm lûng laäo
àaä tï cûáng coân bêy giúâ thò thûåc sûå nhûác nhöëi.
“Haäy úã laåi nhaâ ta nïëu chuá maây muöën, chim aâ”, laäo noái. “Ta
lêëy laâm tiïëc laâ khöng thïí giûúng buöìm nûúng theo laân gioá nheå


E. Hemingway 26

àang thöíi àûa chuá maây vaâo àêët liïìn. Búãi ta àang bêån tiïëp möåt
ngûúâi baån”.
Àuáng luác êëy, bêët thònh lònh con caá giêåt maånh, keáo laäo ngaä
sêëp xuöëng muäi thuyïìn vaâ suyát löi laäo xuöëng biïín nïëu laäo khöng
göìng hïët sûác nñu giûä vaâ núái thïm dêy. Con chim bay vuåt lïn khi súåi
dêy giêåt maånh vaâ öng laäo thêåm chñ cuäng khöng nhòn thêëy noá bay
ài. Laäo thêån troång àûa tay phaãi súâ súåi dêy vaâ thêëy baân tay mònh
àang chaãy maáu.
“Àuáng laâ coá caái gò àoá laâm àau noá”, laäo noái lúán vaâ keáo dêy laåi
àïí xem coá thïí lay chuyïín àûúåc con caá khöng. Nhûng khi raáng àïën
àiïím cùng nhêët thò laäo àaânh giûä chùåt vaâ quay laåi chöëng àúä sûác keáo
cuãa súåi dêy.
“Giúâ thò maây sùæp nïëm muâi röìi àêëy, caá aâ”, laäo noái. “Vaâ laåy
Chuáa, caã tao cuäng vêåy”.
Luác naây laäo nhòn quanh tòm con chim búãi leä laäo muöën coá noá
laâm beâ baån. Con chim àaä bay ài. Maây khöng chõu úã lêu vúái tao röìi,
laäo nghô. Nhûng suöët àoaån àûúâng vaâo búâ maây seä chõu gian nan hún
àêëy. Laâm sao maâ mònh laåi àïí con caá cùæt àûát tay bùçng cuá quêîy chúáp
nhoaáng êëy? Hùèn mònh àang hoáa ngu àêìn röìi. Hay coá leä taåi mònh
maãi nhòn con chim vaâ nghô vïì noá. Giúâ àêy mònh seä têåp trung vaâo
viïåc cuãa mònh vaâ laát nûäa mònh phaãi ùn con thu àïí khöng bõ àuöëi
sûác.
“Mònh ûúác thùçng beá úã àêy vaâ coá möåt ñt muöëi”, laäo noái lúán.
Chuyïín súåi dêy nùång trôu sang vai traái vaâ cêín thêån quò
xuöëng, laäo rûãa baân tay trong àaåi dûúng röìi ngêm chûáng hún möåt
phuát, mùæt nhòn nhûäng vïåt maáu loang ra vaâ sûå di chuyïín àïìu àïìu
cuãa mùåt nûúác taáp vaâo tay khi con thuyïìn tröi ài.
“Noá àaä chêåm lùæm röìi”, laäo noái.
Öng laäo hùèn thñch ngêm tay trong nûúác mùån thïm laát nûäa
nhûng laäo súå con caá laåi thònh lònh quêîy, laäo àûáng dêåy, gûúång giûä
thùng bùçng vaâ àûa baân tay ra àoán aánh nùæng. Chó möåt cuá giaäy naãy
lïn laâ àaä cùæt àûát thõt da laäo. Maâ noá laåi nhùçm àuáng caái phêìn hoaåt
àöång cuãa baân tay. Laäo biïët laäo cêìn àöi tay cho àïën khi trêån àêëu
naây kïët thuác vaâ laäo laåi caâng khöng muöën bõ cûáa àûát trûúác khi trêån
àêëu bùæt àêìu.



“Naâo”, laäo noái khi baân tay àaä khö. “Mònh phaãi ùn con thu
nhoã. Mònh coá thïí lêëy caái moác khïìu noá ra vaâ cûá ngöìi àêy ùn cho
thoaãi maái”.
Laäo quò xuöëng, tòm con thu dûúái àuöi thuyïìn, duâng caái moác
gúä noá ra khoãi àöëng dêy dúå, keáo vïì phña mònh. Vêîn giûä súåi dêy bïn
vai traái, döìn lûåc lïn baân tay traái vaâ caánh tay, laäo gúä con caá thu ra
khoãi caái moác vaâ àùåt caái moác vïì võ trñ cuä. Laäo tò àêìu göëi lïn con caá,
cùæt doåc nhûäng miïëng thõt àoã thêîm tûâ sau àêìu àïën àuöi. Thõt caá
àûúåc raåch theo hònh chûä V, laäo tiïëp tuåc xeã tûâ söëng lûng xuöëng ròa
vuâng buång. Khi cùæt àûúåc saáu laát laäo traãi chuáng ra trïn têëm göî
àùçng muäi thuyïìn, chuâi con dao vaâo quêìn, nhêëc caái àuöi keáo theo caã
phêìn coân laåi cuãa con caá quùèng ra ngoaâi thuyïìn.
“Mònh khöng chùæc laâ coá thïí ùn hïët caã miïëng caá”, laäo noái röìi
àûa dao cùæt àöi möåt khuác thõt. Laäo caãm thêëy súåi dêy vêîn keáo maånh
àïìu vaâ baân tay traái cuãa laäo àaä bõ chuöåt ruát. Laäo bûåc böåi nhòn baân
tay quùæp chùåt lêëy súåi dêy cêu nùång.
“Tay tiïëc quaái quó gò maây”, laäo noái. “Nïëu muöën thò maây cûá co
quùæp ài. Biïën thaânh caái vuöët êëy. Cuäng seä chùèng laâm maây töët laânh
hún gò àêu”.
Thïë àêëy, laäo nghô röìi nhòn laân nûúác àen ngoâm chöî súåi dêy
chïëch xuöëng. Ùn caá ngay ài, noá seä lêëy laåi sûác lûåc cho baân tay. Àêëy
khöng phaãi löîi cuãa baân tay búãi maây àaä cêìm cûå quaá lêu vúái con caá.
Nhûng maây vêîn coá thïí àûúng àêìu vúái con caá maäi maäi. Ùn con thu
ài thöi. Laäo nhùåt möåt miïëng, àuát vaâo miïång, tûâ tûâ nhai. Cuäng
chùèng àïën nöîi naâo. Nhai thêåt kyä, laäo nghô vaâ nuöët hïët nûúác. Seä
khöng tïå nïëu àûúåc ùn keâm vúái möåt quaã quêët nhoã, vúái chanh hoùåc
vúái muöëi.
“Maây caãm thêëy thïë naâo röìi húã tay?”, laäo hoãi baân tay bõ chuöåt
ruát cûáng àïën mûác gêìn nhû laâ baân tay cuãa caái xaác chïët laånh ngùæt.
“Vò maây, tao seä cöë ùn thïm möåt ñt”.
Laäo ùn phêìn coân laåi cuãa khuác thõt àaä cùæt ra luác naäy. Laäo nhai
cêín thêån röìi nhöí boã da.
“Thïë naâo röìi haã tay? Hay haäy coân quaá súám àïí hoaân höìn?” Laäo
lêëy caã miïëng thõt daâi khaác vaâ nhai noá.
“Con caá naây chùæc thõt vaâ nhiïìu maáu”, laäo nghô. “Mònh may
maâ toám àûúåc noá thay vò àaám caá dorado kia. Thõt caá dorado ngoåt


E. Hemingway 28

quaá. Con caá naây thõt khöng ngoåt nhûng chêët böí dûúäng trong noá thò
nhiïìu vaâ vêîn ngon sau khi chïët”.
Dêîu sao thò thûåc tiïîn cuäng luön thùæng moåi giaã àõnh, laäo nghô.
Ûúác chi mònh coá àûúåc ñt muöëi. Mònh khöng roä liïåu mùåt trúâi seä laâm
hoãng hoùåc sêëy khö söë caá coân laåi, vêåy nïn töët hún laâ cheán têët dêîu
cho caái buång khöng àoái. Con caá bònh tônh vaâ kiïn cûúâng. Mònh seä
ùn hïët caã chöî caá naây röìi mònh seä sùén saâng.
“Haäy kiïn nhêîn, tay aâ”, laäo noái. “Tao laâm àiïìu naây vò maây
àêëy”.
Giaá maâ ta coá thïí cho con caá ùn, laäo nghô. Noá laâ ngûúâi anh em
cuãa ta. Nhûng ta phaãi giïët noá vaâ giûä gòn sûác khoãe àïí laâm àiïìu àoá.
Tûâ töën vaâ tó mêín, laäo ùn hïët saåch nhûäng miïëng caá hònh chûä V. Laäo
àûáng dêåy, chuâi tay vaâo quêìn.
“Naâo”, laäo noái. “Tay naây, maây coá thïí buöng súåi dêy ra àûúåc
röìi àoá, tao seä àiïìu khiïín noá vúái möîi baân tay phaãi cho àïën khi maây
tûâ boã caái troâ ngúá ngêín êëy”.
Laäo giêîm chên traái lïn súåi dêy nùång maâ baân tay phaãi àaä nùæm
giûä vaâ ûúän ngûúâi laâm giaãm búát sûác nùång döìn lïn lûng laäo.
“Xin Chuáa haäy giuáp con trûâ boã caái chûáng chuöåt ruát naây ài”,
laäo noái. “Búãi leä con khöng biïët röìi àêy con caá seä laâm gò”.
Nhûng dûúâng nhû noá cûá àiïìm tônh, laäo nghô, thûåc hiïån kïë
hoaåch cuãa mònh. Nhûng kïë hoaåch cuãa noá laâ gò, laäo thêìm nhuã. Thïë
coân kïë hoaåch cuãa ta? Cuãa ta, ta phaãi ûáng biïën kõp thúâi vúái noá búãi
kñch thûúác khöíng löì êëy. Nïëu noá nhaãy lïn thò ta coá thïí giïët noá.
Nhûng sao noá cûá úã maäi dûúái àoá. Vêåy thò ta cuäng seä cêìm cûå luön vúái
noá dûúái àoá maäi maäi. Laäo xaát baân tay bõ chuöåt ruát vaâo quêìn daâi vaâ
cöë cûã àöång mêëy ngoán tay. Song noá vêîn khöng duöîi ra. Coá leä mùåt
trúâi seä laâm noá duöîi, laäo nghô. Coá leä noá seä laåi cûã àöång khi chöî thõt caá
thu söëng böí dûúäng êëy àûúåc tiïu hoáa. Nïëu phaãi sûã duång noá thò ta seä
cöë múã bùçng bêët cûá giaá naâo. Nhûng bêy giúâ ta chûa muöën duâng sûác
vúái noá. Cûá àïí noá tûå duöîi ra vaâ quay laåi vúái chûác nùng cuãa chñnh
mònh. Tònh thûåc töëi qua ta àaä laåm duång noá quaá mûác khi leä ra noá
cêìn àûúåc nghó ngúi, khöng vûúáng mùæc vúái múá dêy dúå kia.
Laäo nhòn quanh biïín vaâ biïët luác naây laäo cö àún biïët nhûúâng
naâo. Nhûng laäo vêîn coá thïí nhòn thêëy nhûäng khöëi hònh truå trong
laân nûúác àen sêîm sêu hoYy, caã súåi dêy cêu thùèng chïëch phña trûúác
mùåt vaâ nhûäng gúån soáng bònh thaãn àïën kyâ laå. Theo laân gioá mêåu



dõch, giúâ àêy nhûäng àaám mêy uân lïn, laäo nhòn ra trûúác mùåt vaâ
thêëy möåt àaân võt trúâi in lïn nïìn trúâi trïn biïín, thoùæt êín, thoùæt hiïån
vaâ laäo biïët chùèng coá ai phaãi cö àún trïn biïín caã. Laäo nghô àïën kiïíu
súå cuãa nhiïìu ngûúâi luác lïnh àïnh trïn thuyïìn nhoã maâ khöng nhòn
thêëy àêët liïìn vaâ biïët hoå àuáng, búãi trong nhiïìu thaáng thúâi tiïët seä
thêët thûúâng. Bêy giúâ hoå àang úã vaâo nhûäng thaáng cuöìng phong,
song nhûäng khi khöng coá baäo thò thúâi tiïët trong nhûäng thaáng
cuöìng phong laåi töët nhêët trong nùm. Nïëu coá baäo thò khi ài biïín
ngûúâi ta seä luön thêëy dêëu hiïåu cuãa noá trïn bêìu trúâi tûâ vaâi höm
trûúác. Nhûng nhûäng ngûúâi úã trïn búâ thò khöng thêëy búãi hoå chùèng
biïët quan saát àïí laâm gò, laäo nghô. Àêët liïìn roä laâ khaác hùèn, hònh
daáng nhûäng àaám mêy êëy maâ. Nhûng bêy giúâ thò chûa coá baäo. Laäo
nhòn lïn bêìu trúâi vaâ thêëy nhûäng àaám mêy trùæng xïëp lïn nhau tûåa
chöìng baánh kem ngon laânh, coân bïn trïn laâ nhûäng quêìng mêy
moãng nheå tïnh trïn bêìu trúâi thaáng chñn sêu thùèm.
“Gioá nheå”, laäo noái. “Caá naây, thúâi tiïët thuêån cho ta hún laâ cho
maây”.
Baân tay traái cuãa laäo vêîn co quùæp nhûng laäo àaä kheä duöîi àûúåc
möåt tñ. Mònh cùm thuâ chûáng chuöåt ruát, laäo nghô. Àêy laâ ngoán àöìi
baåi cuãa chñnh thïí xaác. Thêåt laâ nhuåc nhaä khi trûúác mùåt ngûúâi khaác
maâ laåi óa chaãy hay nön mûãa do ngöå àöåc thûác ùn. Nhûng troâ chuöåt
ruát, laäo nghô, roä àuáng laâ möåt calambre, laåi àùåc biïåt nhuåc nhaä khi
xaãy ra vúái keã möåt thên möåt mònh. Nïëu thùçng beá úã àêy thò noá seä
xoa boáp caánh tay, baân tay vaâ laâm noá duöîi ra, laäo nghô. Nhûng tûå noá
cuäng seä khoãi. Tiïëp àoá baân tay phaãi cuãa laäo caãm nhêån sûác nùång cuãa
súåi dêy coá phêìn khang khaác trûúác khi laäo thêëy àöå nghiïng cuãa noá
thay àöíi trïn mùåt nûúác. Röìi khi giûä chùåt súåi dêy, àêåp nhanh vaâ
maånh baân tay traái vaâo àuâi, laäo thêëy súåi dêy chïnh chïëch tûâ tûâ nöíi
lïn.
“Noá àang tröìi lïn”, laäo noái. “Thöi naâo tay. Haäy cöë lïn”.
Súåi dêy cûá lûäng thûäng, àiïìm tônh nhö lïn vaâ luác mùåt biïín vúä
toang phña trûúác thuyïìn, con caá tung mònh lïn. Noá nhö lïn bêët têån,
nûúác àöí roâng roâng tûâ hai bïn lûúân. Thên hònh boáng nhêîy trong
aánh nùæng; àêìu vaâ lûng maâu tñm sêîm; trong aánh nùæng, nhûäng
àûúâng soåc hai bïn mònh noá nom àöì söå, phúát höìng. Caái kiïëm cuãa noá
daâi bùçng cêy gêåy boáng chaây, thon nhû möåt lûúäi kiïëm; noá vûún hïët
àöå daâi thên hònh lïn khoãi mùåt nûúác röìi nheå nhaâng lao xuöëng nhû
möåt tay thúå lùån; öng laäo nom thêëy caái àuöi hònh lûúäi haái àöì söå chòm
xuöëng vaâ súåi dêy cêu laåi huát theo.


E. Hemingway 30

“Noá daâi hún chiïëc thuyïìn chûâng nùm saáu têëc”, öng laäo noái.
Súåi dêy tuöìn nhanh xuöëng, nhûng àïìu àùån, chûáng toã con caá
khöng hïì hoaãng súå. Öng laäo döìn caã hai tay haäm súåi dêy nhûng chó
trong mûác an toaân, traánh àïí bõ àûát. Laäo biïët, nïëu laäo khöng kòm
chêåm töëc àöå cuãa con caá thò noá coá thïí löi tuöåt hïët caã dêy vaâ bûát àûát.
Chuá caá thêåt kiïu huâng vaâ mònh phaãi chinh phuåc noá, laäo nghô. Ta
phaãi khöng àïí noá biïët rùçng noá khoãe cuäng nhû nïëu noá cûá búi hoaâi
nhû thïë thò noá cuäng seä chùèng maãy may biïët chuyïån àaä gêy ra cho
ta. Nïëu ta laâ noá thò ta seä döëc hïët sûác bònh sinh keáo cho dêy cêu àûát
tung hïët caã lïn. Nhûng, taå ún Chuáa, loaâi vêåt thò chùèng thöng minh
bùçng keã tiïu diïåt chuáng; mùåc duâ chuáng cao thûúång vaâ huâng traáng
hún. Öng laäo àaä tûâng thêëy nhiïìu caá lúán. Laäo àaä têån mùæt chûáng
kiïën nhiïìu con cên nùång hún nûãa têën vaâ trong àúâi chñnh laäo cuäng
àaä bùæt àûúåc hai con lúán nhû thïë, nhûng khöng phaãi chó möåt mònh.
Giúâ àêy, chó mònh laäo, àêët liïìn laåi khuêët xa têìm mùæt maâ laäo
laåi toám àûúåc con caá lúán nhêët, möåt con caá laäo chûa tûâng thêëy vaâ lúán
hún caã nhûäng con àûúåc caánh chaâi lûúái truyïìn tuång, trong luác baân
tay traái cuãa laäo vêîn quùæp chùåt nhû caái vuöët cuãa con àaåi baâng luác co
vaâo. Dêîu sao thò noá cuäng seä khoãi, laäo nghô. Chùæc chùæn noá seä duöîi ra
àïí giuáp baân tay phaãi. Coá ba thûá laâ anh em ta: con caá vaâ hai baân
tay. Noá phaãi thöi caái thoái chuöåt ruát êëy ài. Bõ chuöåt ruát thò chùèng
coân chuát giaá trõ gò nûäa. Con caá laåi giaãm töëc àöå vaâ tiïën àïìu àïìu nhû
trûúác. Mònh thùæc mùæc taåi sao noá laåi nhaãy lïn nhó, laäo nghô. Noá
nhaãy löìng lïn nhû thïí noá àïí mònh biïët noá lúán nhûúâng naâo. Dêîu sao
thò bêy giúâ mònh àaä biïët; laäo nghô. Giaá maâ mònh coá thïí cho noá thêëy
mònh thuöåc loaåi ngûúâi naâo. Nhûng ngöå nhúä noá nhòn thêëy baân tay bõ
chuöåt ruát. Cûá àïí cho noá nghô mònh khoãe hún chñnh baãn thên mònh
vaâ mònh seä laâ nhû thïë. oeúác gò ta laâ con caá, laäo nghô, vúái moåi phêím
chêët noá coá chó trûâ khaát voång vaâ trñ tuïå cuãa ta. Laäo lûåa chiïìu tûåa
ngûúâi thoaãi maái hún vaâo maån thuyïìn, raán sûác chõu àûång troång lûåc
döìn túái khi con caá bònh thaãn búi va con thuyïìn chêìm chêåm tröi
trïn laân nûúác thêîm. Khi gioá tûâ hûúáng Àöng thöíi laåi, mùåt biïín kheä
cöìn lïn vaâ àïën trûa, baân tay traái cuãa laäo hïët bõ chuöåt ruát.
“Tin xêëu cho maây àêy, caá”, laäo noái vaâ dõch súåi dêy trïn chiïëc
bao phuã vai laäo. Àaä choån àûúåc tû thïë thoaãi maái nhûng laäo vêîn thêëy
àau nhûác dêîu cho laäo chùèng bêån têm àïën cún àau êëy tñ naâo.
“Mònh vö thêìn”, laäo noái. “Nhûng mònh seä àoåc mûúâi lêìn baâi
kinh Laåy Cha vaâ mûúâi lêìn baâi kinh Mûâng Àûác Meå àïí mònh coá thïí
bùæt àûúåc con caá naây vaâ mònh hûáa mònh seä haânh hûúng àïën nhaâ thúâ



Àûác Meå Àöìng Trinh xûá Cobre nïëu mònh bùæt àûúåc noá. Mònh xin hûáa
nhû thïë”.
Laäo bùæt àêìu maáy moác àoåc kinh. Àöi chöî, do quaá mïåt nïn laäo
khöng thïí nhúá baâi kinh röìi tiïëp àoá laäo àoåc nhanh àïën nöîi baâi kinh
nhû àöång uâa ra. Kinh Mûâng Àûác Meå dïî àoåc hún kinh Laåy Cha, laäo
nghô.
“Kñnh Àûác Meå Maria ún sêu, Àûác Chuáa Trúâi úã cuâng Baâ. Baâ coá
phûúác laå hún moåi phuå nûä vaâ Jesus cuâng Baâ göìm nhiïìu phûúác laå.
Thaánh nûä Maria, Àûác Meå Chuáa Trúâi, cêìu cho chuáng con laâ keã coá
töåi bêy giúâ vaâ trong giúâ lêm tûã. Amen”.
Röìi laäo àoåc thïm:
“Àûác Meå Àöìng Trinh àêìy pheáp laå, cêìu cho con caá naây chïët ài.
Dêîu cho noá coá laâ chuá caá siïu phaâm”.
Àoåc xong mêëy baâi kinh cuãa mònh, caãm thêëy àúä hún nhiïìu
nhûng cún àau nhûác vêîn nguyïn nhû cuä, coá leä laåi tùng thïm chuát
ñt, laäo tûåa vaâo maån muäi thuyïìn vaâ bùæt àêìu maáy moác cûã àöång mêëy
ngoán tay úã baân tay traái. Bêy giúâ mùåt trúâi noáng bûác dêîu cho cún gioá
nheå àang thoaãng qua.
“Töët hún laâ ta moác laåi súåi dêy cêu nhoã êëy röìi thaã qua àuöi
thuyïìn”, laäo noái. “Nïëu con caá quyïët àõnh naán thïm möåt àïm nûäa
thò mònh cêìn coá caái àïí ùn, vaã laåi trong chai, nûúác sùæp hïët röìi. Núi
naây mònh khöng hy voång bùæt àûúåc loaâi naâo khaác ngoaâi caá dorado.
Nhûng nïëu mònh ùn luác noá coân tûúi roái thò thõt noá cuäng khöng àïën
nöîi töìi. Mònh ûúác töëi nay möåt con caá chuöìn bay laåc lïn thuyïìn.
Nhûng mònh khöng coá àeân àïí duå noá. Thõt caá chuöìn ùn söëng thò
tuyïåt cuá meâo vaâ mònh seä khöng cêìn cùæt ra. Giúâ thò mònh phaãi giûä
gòn sûác lûåc. Laåy Chuáa, mònh khöng biïët noá lúán quaá”.
“Nhûng ta seä giïët noá”, laäo noái. “Dêîu cho con caá coá vô àaåi vaâ
kiïu haänh àïën nhûúâng naâo”. Dêîu sao thò cuäng thêåt bêët cöng, laäo
nghô. Nhûng mònh phaãi cho con caá thêëy nhûäng gò con ngûúâi coá thïí
laâm vaâ khaã nùng chõu àûång cuãa hùæn.
“Mònh àaä baão thùçng beá, mònh laâ laäo giaâ kyâ laå”, laäo noái.
“Giúâ laâ luác mònh phaãi chûáng minh àiïìu àoá”.
Àaä haâng ngaân lêìn laäo chûáng minh nhûng röìi cuäng chùèng coá
nghôa lyá gò. Bêy giúâ laäo laåi àang chûáng minh. Möîi lêìn àïìu múái meã
vaâ laäo chùèng hïì nghô vïì quaá khûá khi laäo laâm àiïìu àoá. Mònh mong


E. Hemingway 32

noá nguã vaâ mònh coá thïí nguã vaâ mú vïì nhûäng con sû tûã, laäo nghô. Taåi
sao àaân sû tûã laåi laâ hònh aãnh àêåm neát nhêët trong kyá ûác? Àûâng
nghô nûäa, laäo giaâ aå, laäo tûå nhuã. Bêy giúâ haäy tûåa vaâo maån thuyïìn
nghó ngúi möåt laát vaâ àûâng nghô ngúåi vïì bêët cûá àiïìu gò caã. Con caá
thò maãi keáo. Coân maây thò haån chïë di chuyïín àïën mûác coá thïí.
Trúâi dêìn sang chiïìu, con thuyïìn vêîn lûâ àûâ tiïën möåt caách
vûäng chùæc. Nhûng giúâ thò àaä xuêët hiïån trúå lûåc, gioá Àöng àêíy
thuyïìn ài vaâ öng laäo nhêëp nhö theo nhûäng con soáng nhoã, nöîi nhûác
nhöëi cuãa súåi dêy hùçn trïn lûng àaä dõu ài, mïìm maåi. Trong buöíi
chiïìu êëy, súåi dêy laåi nöíi lïn möåt lêìn nûäa. Nhûng con caá vêîn tiïëp
tuåc búi úã têìng nûúác cao hún möåt tñ. Mùåt trúâi roåi lïn caánh tay traái,
vai vaâ lûng laäo. Vêåy nïn laäo biïët con caá àaä chuyïín sang hûúáng
Àöng Bùæc. Bêy giúâ, khi àaä tröng thêëy noá, laäo coá thïí hònh dung con
caá àang búi trong àaåi dûúng, böå vêy àoã höìng dang röång nhû àöi
caánh, coân caái àuöi dûång àûáng àöì söå àang reä nûúác trong vuâng töëi
àen. Mònh khöng biïët noá coá nhòn roä úã àöå sêu êëy khöng, laäo nghô.
Mùæt noá to lùæm vaâ loaâi ngûåa mùæt nhoã hún nhiïìu vêîn coá thïí nhòn
xuyïn qua boáng töëi. Coá höìi mònh coá thïí nhòn khaá roä trong boáng töëi.
Khöng phaãi töëi àen kõt àêu. Nhûng coá thïí noái laâ saáng gêìn nhû mùæt
meâo. Mùåt trúâi vaâ viïåc cûã àöång bïìn bó mêëy ngoán tay cuãa laäo àaä laâm
baân tay traái giúâ àêy hoaân toaân hïët bõ chuöåt ruát vaâ laäo bùæt àêìu döìn
thïm aáp lûåc lïn noá; laäo göìng caác bùæp thõt trïn lûng cöë nhñch súåi dêy
àau àiïëng sang möåt tñ.
“Caá naây, nïëu maây khöng moãi mïåt”, laäo noái lúán, “Thò maây quaã
thêåt àuáng laâ dõ thûúâng”.
Luác naây, laäo caãm thêëy rêët mïåt, laäo biïët boáng töëi sùæp êåp àïën
vaâ laäo cöë nghô sang chuyïån khaác. Laäo nghô vïì Liïn àoaân Big maâ
laäo goåi laâ Gran Ligas vaâ laäo biïët àöåi Yankee cuãa New aáork àang
àêëu vúái àöåi Tigres cuãa Detroit. Bêy giúâ àaä sang ngaây thûá hai maâ
mònh khöng biïët kïët quaã caác trêån àêëu, laäo nghô. Nhûng mònh phaãi
tin tûúãng vaâ phaãi xûáng àaáng vúái taâi danh Di Maggio vô àaåi, ngûúâi
luön xûã lyá moåi viïåc hoaân haão dêîu cho phaãi mang caái goát chên àau
vò chûáng neã cûåa gaâ. Chûáng neã cûåa gaâ laâ gò nhó? Laäo tûå hoãi. Una
espuela de Hueso. Chuáng mònh khöng mùæc bïånh êëy. Noá coá àau
nhû cûåa cuãa möåt chuá gaâ choåi àêm vaâo goát chên khöng nhó? Mònh
khöng nghô mònh coá thïí chõu àûång àûúåc àiïìu êëy hay viïåc mêët möåt
mùæt, hai mùæt maâ vêîn tiïëp tuåc chiïën àêëu theo kiïíu cuãa àaám gaâ choåi.
Bïn caånh giöëng chim vaâ loaâi thuá vô àaåi thò con ngûúâi chùèng thêëm



thaáp gò nhiïìu. Vêåy nïn mònh thñch laâm con caá úã dûúái kia, löåi trong
vuâng töëi àen cuãa àaåi dûúng.
“Miïîn laâ àûâng gùåp luä caá mêåp”, laäo noái lúán. “Nïëu caá mêåp àïën,
cêìu Chuáa haäy ruã loâng thûúng lêëy con caá vaâ caã con nûäa”.
Maây coá chùæc Di Maggio vô àaåi seä cêìm cûå vúái möåt con caá lêu
nhû tao àaä cêìm cûå vúái chuá caá naây khöng? Laäo nghô. Mònh nghô anh
ta coá thïí vaâ thêåm chñ coá thïí lêu hún nûäa búãi anh ta treã trung,
cûúâng traáng. Cha anh ta cuäng laâ dên chaâi lûúái. Nhûng caái chûáng
neã cûåa gaâ coá laâm anh ta àau nhiïìu khöng nhó?
“Ta khöng biïët”, laäo noái lúán. “Ta khöng bao giúâ mùæc caái chûáng
êëy”.
Khi mùåt trúâi lùån, laäo höìi tûúãng, àïí tûå cuãng cöë thïm niïìm tin,
vïì caái höm úã quaán rûúåu taåi Casablanca khi laäo chúi vêåt tay vúái anh
chaâng da àen lûåc lûúäng quï úã Cienfuegos, ngûúâi àûúåc xem laâ khoãe
nhêët úã caãng êëy. Hai ngûúâi àêëu suöët möåt ngaây vaâ möåt àïm; khuyãu
tay àùåt trong voâng phêën trïn baân, caánh tay dûång thùèng, hai baân
tay nùæm chùåt lêëy nhau. Ngûúâi naâo cuäng cöë vêåt tay cuãa àöëi thuã
xuöëng baân. Ngûúâi ta àùåt cûúåc rêët nhiïìu vaâ cûá ài vaâo ài ra cùn
phoâng saáng aánh àeân dêìu; laäo nhòn caánh tay, baân tay röìi nhòn mùåt
anh chaâng da àen. Sau taám giúâ àêìu, ngûúâi ta quyïët àõnh cûá böën
tiïëng thò thay troång taâi àïí hoå coá thïí ài nguã. Maáu tûâ tay laäo vaâ tay
anh chaâng da àen tûáa ra keä moáng tay. Hai àêëu thuã nhòn vaâo mùæt,
vaâo baân tay, caánh tay cuãa nhau; dên àaánh cûúåc cûá ra ra vaâo vaâo vaâ
ngöìi trïn nhûäng chiïëc ghïë cao tûåa vaâo tûúâng theo doäi. Mêëy ngoån
àeân hùæt boáng hoå lïn nhûäng bûác tûúâng göî sún maâu xanh biïëc. Boáng
tay da àen nom àöì söå, cûá chêåp chúân trïn vaách möîi khi gioá nheå luâa
vaâo mêëy ngoån àeân. Suöët àïm, tònh thïë trêån àêëu vêîn chûa ngaä nguä,
ngûúâi ta cho tay da àen uöëng rûúåu rum vaâ chêm thuöëc múâi hùæn.
Röìi thò anh chaâng da àen, sau nguåm rum àaä döëc hïët nöî lûåc phi
thûúâng vaâ coá luác àaä àeâ nghiïng tay laäo, ngûúâi luác êëy chûa giaâ maâ
laâ Santiago EL Campeoán, chûâng baãy phên. Nhûng laäo àaä àêíy bêåt
trúã vïì võ trñ ban àêìu. Luác àoá laäo chùæc laâ laäo seä thùæng tay da àen,
möåt vêån àöång viïn àiïìn kinh cûâ khöi, sung sûác. Röìi ngaây loá raång,
khi nhûäng ngûúâi caá cûúåc àang àïì nghõ xem trêån àêëu laâ hoâa vaâ
troång taâi àang lùæc àêìu thò laäo döìn hïët gên cöët àeâ baân tay cuãa anh
chaâng da àen xuöëng, xuöëng nûäa cho àïën khi chaåm hùèn mùåt baân.
Trêån àêëu bùæt àêìu vaâo saáng chuã nhêåt vaâ kïët thuác vaâo saáng thûá hai.
Nhiïìu tay caá àöå àïì nghõ hoâa vò hoå phaãi ra caãng böëc vaác caác bao
àûúâng hay laâm viïåc cho Cöng taá than Havana. Nïëu khöng thïë thò


E. Hemingway 34

moåi ngûúâi hùèn muöën àúåi xem cho àïën luác kïët thuác. Nhûng dêîu sao
thò laäo cuäng kïët thuác trêån àêëu trûúác luác moåi ngûúâi phaãi ài laâm.
Trong suöët thúâi gian daâi sau sûå kiïån êëy, moåi ngûúâi àïìu goåi laäo laâ
Nhaâ Vö Àõch; dô nhiïn coân coá caã trêån phuåc thuâ vaâo muâa xuên nûäa
kia. Nhûng tiïìn àùåt cûúåc khöng nhiïìu vaâ laäo àaä chiïën thùæng quaá
dïî daâng búãi àaä àêåp tan loâng tin cuãa tay da àen úã Cienfuegoaå trong
trêån chaåm traán àêìu tiïn. Sau chiïën thùæng êëy, laäo coân àêëu vaâi trêån
nûäa röìi nghó hùèn. Laäo biïët laäo coá thïí àaánh baåi bêët cûá ai nïëu laäo
thûåc sûå khao khaát vaâ laäo cuäng hiïíu rùçng baân tay phaãi cuãa laäo seä
keám ài khi cêu caá. Laäo àaä thûã vaâi trêån àêëu luyïån vúái baân tay traái.
Nhûng tay traái laäo luön laâ keã phaãn böåi, khöng chõu laâm theo yá chñ
laäo nïn laäo khöng thïí tin cêåy noá. Luác naây, mùåt trúâi àaä laâm noá àuã
êëm, laäo nghô. Noá seä khöng bõ chuöåt ruát nûäa nïëu ban àïm khöng bõ
laånh quaá. Mònh khöng roä, àïm nay chuyïån gò seä àïën àêy. Möåt chiïëc
maáy bay vûúåt qua bêìu trúâi trïn àûúâng àïën Miami, laäo thêëy caái
boáng cuãa noá laâm caã àaân caá chuöìn hoaãng súå.
“Nhiïìu caá chuöìn àïën thïë thò úã àoá chùæc coá caá dorado”, laäo noái
röìi trò súåi dêy laåi xem thûã coá khaã nùng àoaåt àûúåc àoaån dêy naâo tûâ
con caá kia khöng. Nhûng laäo khöng thïí, noá cûá trú trú, súåi dêy rung
rung bùæn caã nûúác cú höì nhû sùæp àûát. Chiïëc thuyïìn vêîn bònh lùång
tiïën vïì phña trûúác vaâ laäo doäi theo chiïëc maáy bay cho àïën khi khöng
coân nhòn thêëy noá. Ngöìi trong maáy bay chùæc laâ laå lùæm, laäo nghô. úã àöå
cao êëy, mònh khöng biïët mùåt biïín tröng ra sao? Hoå coá thïí thêëy roä
con caá nïëu khöng bay cao quaá. Mònh thñch bay thêåt chêåm úã àöå cao
hai trùm saãi àïí quan saát caá tûâ trïn cao. Nhûäng lêìn theo thuyïìn
sùn ruâa, mònh àûáng trïn xaâ ngang cuãa cöåt buöìm tiïìn vaâ chó vúái àöå
cao ngêìn êëy mònh cuäng àaä nhòn roä ra phïët. Àaám caá dorado tröng
xanh hún tûâ trïn àêëy vaâ baån coá thïí nhòn thêëy nhûäng àûúâng soåc,
nhûäng àöëm àoã tña trïn mònh chuáng vaâ coá thïí thêëy hïët caã àaân khi
chuáng búi. Taåi sao têët thaãy caác loaâi caá búi nhanh trong vuâng nûúác
töëi thò lûng laåi tñm sêîm vaâ luön coá vùçn vaâ àöëm tñm? Loaâi caá dorado
coá maâu xanh thêîm laâ vò da chuáng vaâng ruöåm. Nhûng khi chuáng ài
kiïëm möìi, vaâo nhûäng luác àoái ngêëu thò mêëy caái vùçn tñm hai bïn
lûúân tröng giöëng hïåt nhû vùçn cuãa loaâi caá kiïëm. Coá phaãi laâ do giêån
dûä hay laâ do töëc àöå lúán maâ da chuáng coá hiïån tûúång êëy?
Ngay trûúác khi trúâi töëi, luác vûúåt qua àaão rong biïín Sargasso
mïnh möng àang ngaã nghiïng dêåp dïình trong soáng nheå nhû thïí
àaåi dûúng àang laâm tònh vúái ai àoá dûúái caái mïìn vaâng, thò súåi dêy
cêu nhoã cuãa laäo àaä moác vaâo hoång möåt con caá dorado. Laäo thêëy noá



lêìn àêìu tiïn khi noá nhaãy lïn mùåt nûúác, vaâng ruöåm trong sùæc nùæng
coân naán laåi, uöën cong mònh vêîy vuâng loaån xaå trong khöng trung.
Noá laåi cûá tiïëp tuåc lao lïn, lêìn nûäa, röìi lêìn nûäa trong cún hoaãng súå
töåt cuâng vaâ öng laäo lom khom lêìn vïì phña àuöi thuyïìn, baân tay
phaãi vaâ caã caánh tay giûä súåi dêy cêu lúán, coân tay traái laäo löi con caá
vaâo, chên traái chêån giûä nhûäng àoaån dêy thu àûúåc. Khi vaâo gêìn
maån thuyïìn con caá cûá nhaâo lïn lùån xuöëng hoaãng loaån trong cún
tuyïåt voång, öng laäo cuái ngûúâi qua maån, nhêëc con caá vaâng chaáy löëm
àöëm vïåt tñm sêîm vaâo thuyïìn. Möìm noá cûá haá ra röìi ngoaåp liïn höìi
xuöëng lûúäi cêu röìi cûá naãy trong loâng thuyïìn bùçng caái thên deåt daâi,
bùçng caã àêìu vaâ àuöi nûäa cho àïën luác öng laäo quêåt maånh xuöëng caái
àêìu vaâng nhêîy thò noá múái ruâng mònh nùçm im. Öng laäo thaáo lûúäi
cêu khoãi con caá, moác laåi möìi bùçng möåt con caá moâi khaác röìi buöng
qua maån thuyïìn. Laäo doâ dêîm trúã laåi muäi thuyïìn. Laäo rûãa tay traái
vaâ chuâi vaâo quêìn. Àoaån laäo chuyïìn súåi dêy nùång tûâ tay phaãi sang
tay traái röìi rûãa tay phaãi trong luác quan saát mùåt trúâi àang chòm
xuöëng biïín vaâ àöå chïëch cuãa súåi dêy lúán.
“Noá chùèng thay àöíi chuát naâo”, laäo noái. Nhûng khi nhòn sûác
caãn cuãa nûúác döåi vaâo tay, laäo biïët töëc àöå àaä coá phêìn giaãm ài.
“Ta seä buöåc hai maái cheâo sau laái cheáo vaâo nhau àïí laâm chêåm
con caá vaâo ban àïm”, laäo noái. “Vïì àïm noá khoãe vaâ ta cuäng thïë”.
Töët hún laâ àïí laát nûäa múái möí thõt con caá, nhû thïë múái giûä
àûúåc maáu trong thõt, laäo nghô. Laát nûäa ta laâm viïåc êëy vaâ caã viïåc
buöåc hai maái cheâo àïí laâm vêåt caãn luön thïí. Bêy giúâ ta nïn àïí con
caá yïn thò töët hún vaâ khöng nïn quêëy noá quaá vaâo luác hoaâng hön.
Hoaâng hön laâ khoaãng thúâi gian khoá khùn àöëi vúái têët caã caác loaâi caá.
Laäo àïí baân tay cho gioá thöíi khö röìi nùæm súåi dêy, thaã loãng cú thïí
hïët mûác, nûúng theo àaâ keáo, neáp vaâo maån thuyïìn àïí con thuyïìn
chia àïìu aáp lûåc hay chiïëm hún phêìn lûåc àeâ lïn laäo. Mònh biïët caách
röìi àêëy, laäo nghô. Dêîu sao thò àêëy cuäng laâ möåt trong nhûäng meåo.
Röìi laäo nhúá con caá chûa hïì ùn thûá gò kïí tûâ luác cùæn cêu; noá laâ con caá
khöíng löì nïìn cêìn phaãi ùn nhiïìu. Mònh àaä ùn hïët con caá thu. Ngaây
mai mònh seä ùn con dorado. Mònh goåi loaâi dolphin naây laâ dorado.
Coá leä ta nïn ùn möåt ñt khi àaä möí thõt. Thõt noá seä khoá ùn hún thõt
con thu. Nhûng giúâ àêy, coá gò laâ dïî àêu.
“Maây caãm thêëy thïë naâo húã caá?” laäo hoãi lúán. “Coân tao thò thêëy
khoãe, baân tay traái cuäng àaä khaá hún. Tao coá àuã thûác ùn cho möåt
àïm, möåt ngaây nûäa. Coá gioãi thò cûá keáo thuyïìn ài, caá”.


E. Hemingway 36

Laäo khöng thêåt sûå caãm thêëy khoãe khoùæn búãi nöîi nhûác nhöëi do
súåi dêy hùçn lïn lûng laäo àaä vûúåt qua giúái haån àau àïí ài vaâo miïìn
tï daåi maâ laäo chùèng thïí naâo lûúâng nöíi. Nhûng ta àaä tûâng gùåp
chuyïån töìi tïå hún thïë, laäo nghô. Baân tay chó bõ cûáa nheå möåt tñ, coân
chûáng chuöåt ruát thò àaä ài àêu mêët röìi. Àöi chên coân khoãe chaán.
Àêëy laâ chûa kïí ta coân nhónh hún noá vïì khoaãn thõt caá kia. Giúâ thò
trúâi àaä töëi, àïm thaáng chñn, boáng töëi êåp xuöëng rêët nhanh ngay sau
luác mùåt trúâi lùån. Laäo ngaã ngûúâi tûåa vaâo maån thuyïìn vaâ cöë nghó
ngúi thû thaái. Nhûäng ngöi sao àêìu tiïn xuêët hiïån. Laäo khöng biïët
tïn vò Rigel nhûng laäo nhòn thêëy noá vaâ biïët chùèng mêëy nûäa, caã trúâi
sao seä hiïån lïn vaâ laäo seä coá nhûäng ngûúâi baån úã núi xa xöi kia.
“Con caá cuäng laâ baån ta”, laäo noái lúán. “Ta chûa hïì àûúåc nhòn
thêëy hay nghe noái vïì möåt con caá naâo nhû thïë. Nhûng ta phaãi giïët
noá. Ta lêëy laâm mûâng vò chuáng ta khöng phaãi cöë giïët nhûäng vò sao”.
Haäy tûúãng tûúång hùçng ngaây con ngûúâi phaãi cöë giïët caã mùåt
trùng. Mùåt trùng seä laánh xa. Nhûng thûã hònh dung nïëu coá ngaây coá
ngûúâi phaãi giïët caã mùåt trúâi. Chuáng ta àûúåc sinh ra may mùæn, laäo
nghô. Röìi laäo xoát xa cho con caá lúán àaä khöng coá caái gò àïí ùn vaâ dêîu
cho coá xoát xa nhû thïë thò quyïët têm giïët con caá cuãa laäo cuäng khöng
hïì suy giaãm. Bao nhiïu ngûúâi seä ùn thõt con caá naây, laäo nghô.
Nhûng liïåu hoå coá àuã tû caách àïí ùn thõt noá khöng. Khöng, àûúng
nhiïn laâ khöng. Chùèng möåt ai coá àuã tû caách àïí ùn thõt noá búãi caái
caách cû xûã àônh àaåc vaâ phong àöå cuãa noá. Mònh khöng hiïíu nhûäng
chuyïån naây, laäo nghô. Nhûng thêåt dïî chõu khi chuáng ta khöng phaãi
cöë giïët mùåt trúâi, mùåt trùng hay nhûäng vò sao. Söëng nûúng vaâo biïín
vaâ giïët ngûúâi anh em thûåc sûå cuãa chuáng ta laâ àaä quaá àuã röìi. Bêy
giúâ, laäo nghô, mònh phaãi nghô vïì chuyïån haäm búát. Viïåc naây thò coá
phêìn lúåi vaâ cuäng coá phêìn haåi. Nïëu con caá döëc sûác chaåy vaâ hai caái
cheâo caãn nûúác laâm con thuyïìn mêët àöå nheå thò chùæc mònh cuäng phaãi
buöng hïët dêy röìi àïí mêët con caá. Con thuyïìn caâng nheå thò caâng
keáo daâi nöîi khöí cuãa mònh lêîn con caá nhûng àêëy laåi laâ àiïím an toaân
cuãa mònh búãi sûác lûåc cuãa con caá haäy coân rêët döìi daâo vaâ noá chûa
duâng hïët. Duâ gò ài nûäa thò mònh cuäng phaãi möí thõt con dorado àïí
noá khöng bõ hoãng vaâ ùn vaâi miïëng àïí lêëy sûác. Bêy giúâ mònh seä nghó
thïm möåt tiïëng nûäa àïí xem noá coá coân lûâng lûäng vaâ ngoan cöë trûúác
khi mònh quay ra sau laái quyïët ra tay thûã xem sao. Nhûng trong
khi chúâ àúåi mònh hùéng quan saát xem caách thûác noá haânh àöång vaâ
liïåu noá coá giúã troâ gò ra khöng. Buöåc cheâo laâ meåo töët nhêët nhûng àaä
àïën luác cuöåc chúi phaãi an toaân. Noá vêîn coân sung sûác, mònh thêëy



lûúäi cêu moác vaâo khoáe miïång vaâ noá cûá ngêåm chùåt miïång. Nöîi àau
àúán cuãa lûúäi cêu chùèng nghôa lyá gò caã. Nhûng sûå haânh haå cuãa caái
àoái cuâng vúái viïåc khöng hiïíu roä mònh àang chöëng laåi caái gò laâ caã
vêën àïì àöëi vúái con caá. Giúâ thò haäy nghó ài, laäo giaâ aå, vaâ cûá àïí noá keáo
cho àïën khi nhiïåm vuå sùæp túái cuãa maây àïën. Laäo nghó àöå chûâng hai
tiïëng. Mùåt trùng chûa moåc bêy giúâ nhûng laát nûäa seä moåc; laäo
khöng coá caách naâo àoaán thúâi gian. Vaâ caái viïåc nghó ngúi cuãa laäo
cuäng lú mú nöët. Laäo vêîn cûá chõu sûác keáo cuãa con caá döìn lïn vai tuy
àaä àùåt baân tay traái lïn meáp maån thuyïìn trûúác muäi àïí truát búát, búát
nûäa gaánh nùång cuãa con caá lïn chiïëc thuyïìn. Thêåt àún giaãn laâm sao
nïëu ta coá thïí buöåc súåi dêy, laäo nghô. Nhûng chó vúái möåt cuá quêîy
nheå, con caá seä giêåt àûát. Mònh phaãi àûa thên ra laâm chiïëc àïåm cho
súåi dêy vaâ luác naâo cuäng sùén saâng caã hai tay núái thïm dêy.
“Nhûng maây vêîn chûa nguã, laäo giaâ úi”, laäo noái lúán. “Àaä nûãa
ngaây vaâ möåt àïm coân bêy giúâ laåi sang möåt ngaây nûäa maâ maây vêîn
chûa nguã tñ naâo caã. Nïëu con caá cûá lùång leä vaâ keáo àïìu nhû thïë thò
maây phaãi thu xïëp àïí nguã ài möåt laát. Nïëu maây khöng nguã thò àêìu
oác khöng chûâng seä röëi tung lïn mêët”.
Àêìu mònh vêîn coân tónh taáo, laäo nghô. Quaá tónh taáo nûäa laâ
àùçng khaác. Mònh tónh nhû nhûäng vò sao anh em kia. Nhûng mònh
phaãi nguã. Sao nguã, mùåt trùng, mùåt trúâi nguã vaâ ngay caã àaåi dûúng
àöi khi cuäng nguã vaâo nhûäng höm naâo àoá khi doâng haãi lûu ngûâng
tröi vaâ mùåt nûúác phùèng lùång. Nhûng haäy nhúá chúåp mùæt, laäo nghô.
Cöë nguã ài vaâ haäy nghô ra möåt kïë gò àoá àún giaãn nhûng baão àaãm vïì
mêëy súåi dêy cêu. Bêy giúâ haäy luâi laåi möí thõt con caá dorado kia. Nïëu
maây phaãi nguã thò chúá coá liïìu maång buöåc cheâo laâm vêåt caãn. Ta coá
thïí chõu àûång maâ khöng cêìn nguã, laäo tûå nhuã. Nhûng nhû thïë thò
thêåt laâ quaá nguy hiïím. Laäo bùæt àêìu doâ dêîm boâ vïì phña àuöi
thuyïìn, thêån troång khöng laâm giêåt súåi dêy. Coá leä noá cuäng àang lú
mú nguã, laäo nghô. Nhûng mònh khöng muöën noá àûúåc nghó ngúi. Noá
phaãi keáo cho àïën khi chïët. Ra àïën laái, laäo xoay ngûúâi àïí baân tay
traái giûä chùåt súåi dêy vaâ döìn sûác maånh lïn caã hai vai röìi ruát con dao
ra khoãi voã bùçng tay phaãi. Luác naây aánh sao chiïëu saáng, laäo nhòn roä
con caá dorado, cùæm lûúäi dao vaâo àêìu vaâ löi noá ra khoãi têëm vaán sau
laái. Laäo àeâ chên lïn con caá, raåch phùng möåt nhaát tûâ phña dûúái
buång doåc lïn àïën moäm haâm dûúái. Röìi laäo àùåt dao xuöëng, duâng tay
phaãi moi saåch ruöåt vaâ moác hïët mang ra. Caãm thêëy caái daå daây con
caá nùång vaâ trún trún nïn laäo möí noá ra. Coá hai con caá chuöìn trong
àoá. Chuáng coân tûúi roái, laäo àùåt nùçm caånh nhau röìi quùèng múá loâng


E. Hemingway 38

lêîn mang qua maån thuyïìn. Khi chòm, chuáng keáo thaânh vïåt lên
tinh daâi trong nûúác.
Con caá dorado laånh ngùæt, trong aánh sao, chöî thõt trùæng nhúåt
maâu phong huãi; laäo löåt möåt bïn da trong luác àaåp chên phaãi lïn àêìu
caá. Röìi laäo lêåt laåi löåt nöët nûãa kia vaâ loác thõt caã hai bïn tûâ àêìu àïën
àuöi. Laäo quùèng xûúng xuöëng biïín vaâ nhòn xem thûã coá xoYy nûúác
khöng. Nhûng chó coá aánh lên tinh khi caái xûúng tûâ tûâ chòm xuöëng.
Röìi laäo quay laåi àùåt hai con caá chuöìn vaâo giûäa hai miïëng thõt caá;
àuát dao vaâo voã, laäo chêìm chêåm quay vïì phña muäi thuyïìn. Lûng laäo
oùçn xuöëng búãi àöå nùång cuãa súåi dêy; tay phaãi laäo cêìm mêëy miïëng
thõt caá. Àïën muäi, laäo àùåt chöî thõt caá lïn têëm vaán, hai con caá chuöìn
xïëp bïn caånh. Sau àoá laäo nhñch súåi dêy sau vai sang chöî múái, tay
traái laåi giûä noá vaâ tò lïn maån thuyïìn. Röìi laäo nghiïng ngûúâi qua
maån rûãa con caá chuöìn vaâ àïí yá töëc àöå nûúác vöî vaâo tay. Tay laäo dñnh
lên tinh khi löåt da con caá, laäo nhòn doâng nûúác xoái vaâo chöî êëy. Doâng
nûúác khöng coân xiïët nûäa vaâ khi laäo miïët mu baân tay vaâo vaán
thuyïìn, nhiïìu maãnh lên tinh bong ra, tûâ tûâ tröi vïì phña laái.
“Hoùåc laâ noá àang mïåt hoùåc laâ noá àang nghó”, öng laäo noái.
“Bêy giúâ ta cöë ùn chöî thõt caá dorado naây, röìi nghó ngúi vaâ nguã möåt
tñ”.
Dûúái trúâi sao, trong àïm thêu möîi luác möåt laånh, laäo ùn hïët
nûãa miïëng caá dorado vaâ möåt con caá chuöìn sau khi àaä moác ruöåt vaâ
cùæt boã àêìu.
“Thõt caá dorado naây caâng tuyïåt vúâi khi nêëu chñn bao nhiïu”,
laäo noái, “thò laåi caâng dúã eåc khi ùn söëng bêëy nhiïu. Mònh seä khöng
bao giúâ ra khúi maâ laåi khöng mang theo muöëi hay quêët nûäa”.
Nïëu biïët truâ tñnh thò mònh àaä àöí nûúác biïín lïn vaán mui phúi
khö àïí lêëy muöëi, laäo nghô. Nhûng maäi cho túái luác gêìn töëi thò mònh
múái bùæt àûúåc con dorado. Dêîu sao thò cuäng àaä thiïëu sûå chuêín bõ.
Nhûng mònh seä nhai kyä vaâ cöë khöng bõ nön. Tûâ hûúáng Àöng, mêy
àang giùng lïn bêìu trúâi vaâ lêìn lûúåt tûâng ngöi sao laäo thêëy chòm ài.
Bêy giúâ laäo nhû thïí àang tröi vaâo heãm mêy lúán vaâ gioá àaä ngûâng
thöíi.
“Trúâi seä trúã trong voâng ba böën höm nûäa”, laäo noái. “Nhûng töëi
nay vaâ ngaây mai thò chùèng sao. Bêy giúâ trong luác con caá àang búi
bònh tônh, àïìu àùån thò haäy quïn moåi chuyïån vaâ cöë nguã ài, laäo giaâ
aå”.



Baân tay phaãi nùæm chùåt súåi dêy, àuâi laäo keåp lêëy baân tay khi
laäo döìn hïët sûác nùång tûåa vaâo maån thuyïìn. Röìi laäo àêíy súåi dêy trïn
lûng xuöëng thêëp möåt tñ vaâ quaâng tay traái qua giûä lêëy. Tay phaãi cuãa
mònh coá thïí giûä chùæc súåi dêy cho àïën khi noá coân nùæm chùåt, laäo
nghô. Nïëu trong luác nguã noá buöng súåi dêy ra thò tay traái seä àaánh
thûác mònh dêåy. Tay phaãi seä chõu khöí àêëy. Nhûng noá àaä quen chõu
àûång röìi. Dêîu cho mònh coá nguã hai mûúi phuát hay nûãa tiïëng thò noá
cuäng khöng sao. Nùçm quùæp ngûúâi túái trûúác, döìn hïët troång lûúång cú
thïí àeâ lïn súåi dêy, lïn baân tay phaãi, laäo chòm vaâo giêëc nguã. Laäo
khöng mú vïì sû tûã, thay vaâo àoá laâ àaân caá heo àöng nhû kiïën coã,
traãi daâi taám àïën mûúâi dùåm; àêëy laâ muâa chuáng giao phöëi, nhaãy lïn
vaâ rúi xuöëng àuáng àiïím nhaãy trïn mùåt nûúác. Röìi laäo mú, laäo àang
úã laâng, àang trïn giûúâng, gioá bêëc thöíi laâm laäo laånh coáng, caánh tay
phaãi cuãa laäo tï buöët vò laäo àaä göëi àêìu lïn thay göëi. Sau àoá laäo bùæt
àêìu mú vïì baäi caát daâi vaâng rûåc, laäo thêëy con sû tûã àêìu tiïn bûúác ra
trong boáng töëi chêåp choaång röìi tiïëp àoá laâ nhûäng con khaác, coân laäo
thò tûåa lïn maån con taâu àang thaã neo trong laân gioá nheå buöíi töëi tûâ
àêët liïìn thöíi àïën; laäo cûá àúåi xem thûã coân coá thïm con naâo nûäa
khöng, laäo haånh phuác. Trùng moåc àaä lêu maâ laäo vêîn nguã vuâi, con
caá vêîn lûäng thûäng keáo, coân con thuyïìn thò chui vaâo àûúâng hêìm
mêy. Laäo choaâng tónh búãi cuá àêåp tûâ nùæm tay phaãi va vaâo mùåt, súåi
dêy boãng raát trong loâng baân tay phaãi. Laäo khöng coá caãm giaác vïì
baân tay traái nhûng àaä döìn hïët sûác lïn tay phaãi, haäm súåi dêy khi bõ
keáo ài. Cuöëi cuâng tay traái laäo cuäng àaä tòm thêëy súåi dêy, laäo oùçn
ngûúâi ra giûä vaâ bêy giúâ lûng vaâ baân tay traái laäo bõ súåi dêy laâm
boãng raát; àöå cùng döìn lïn baân tay traái, cùæt naát noá. Laäo nhòn laåi
mêëy cuöån dêy vaâ thêëy noá nheå nhaâng tuön ra.
Àuáng luác êëy, con caá nhaãy lïn, xeá toang möåt maãng àaåi dûúng
röìi rúi êìm xuöëng. Noá cûá tiïëp tuåc nhaãy, con thuyïìn lao ài vuân vuåt
mùåc duâ dêy vêîn khöng ngûâng tuön ra; öng laäo cûá tiïën àïën àiïím
sùæp àûát, laâm chuâng xuöëng röìi cûá lùåp ài lùåp laåi. Röët cuöåc laäo bõ keáo
sêåp xuöëng muäi thuyïìn, mùåt àêåp vaâo chöî thõt caá dorado vaâ nùçm bêët
àöång. Àêy laâ nhûäng gò ta chúâ àúåi, laäo nghô. Vêåy thò ta haäy nhêån
ngay ài. Bùæt noá traã súåi dêy, laäo nghô. Bùæt noá traã súåi dêy. Laäo khöng
thïí nhòn thêëy nhûäng cuá nhaãy cuãa con caá maâ chó nghe thêëy tiïëng
raách cuãa àaåi dûúng vaâ tiïëng àêåp xuöëng nùång nïì khi con caá rúi. Töëc
àöå cuãa súåi dêy àang cûáa naát hai baân tay laäo nhûng do lûúâng trûúác
àûúåc chuyïån naây seä xaãy ra nïn laäo àaä cöë giûä súåi dêy lûúát trïn vuâng
chai sêìn, khöng àïí noá tuöìn qua loâng baân tay hay cûáa àûát mêëy
ngoán tay. Nïëu thùçng beá úã àêy thò noá seä thêëm ûúát mêëy cuöån dêy,


E. Hemingway 40

laäo nghô. Àuáng àêëy. Nïëu thùçng beá úã àêy. Nïëu thùçng beá úã àêy. Súåi
dêy cûá tuöìn, tuöìn, tuöìn ra maäi nhûng giúâ thò noá chêåm dêìn vaâ laäo
chó àïí con caá nhñch, nhñch dêìn tûâng tñ möåt. Luác naây laäo àaä ngêíng
àêìu lïn khoãi têëm vaán vaâ miïëng caá maâ laäo àaä àêåp maá vaâo. Laäo quò
göëi röìi tûâ tûâ àûáng lïn. Laäo àang tiïëp tuåc núái thïm dêy nhûng luön
giûä cho chêåm hún. Laäo lêìn laåi núi laäo coá thïí àûa chên súâ àûúåc cuöån
dêy maâ mùæt laäo khöng nhòn thêëy. Vêîn coân nhiïìu dêy vaâ bêy giúâ
con caá phaãi àeo thïm caái gaánh nùång cuãa caã söë dêy vûâa múái bõ keáo
chòm xuöëng nûúác.
Phaãi àêëy, laäo nghô. Àïën giúâ noá àaä nhaãy hún mûúâi hai lêìn vaâ
àaä luâa àêíy khöng khñ vaâo nhûäng chiïëc tuái doåc lûng noá; noá khöng
thïí lùån xuöëng sêu maâ chïët úã núi mònh khöng thïí keáo lïn. Chöëc nûäa
noá seä bùæt àêìu lûúån voâng vaâ luác êëy mònh seä ra tay. Mònh khöng roä
chuyïån gò laâm noá bêët thònh lònh giêåt mònh nhû vêåy? Coá phaãi cún
àoái khiïën noá liïìu maång hay laâ àïm töëi coá caái gò laâm noá súå haäi? Coá
leä àöåt nhiïn noá caãm thêëy súå. Nhûng noá laâ con caá àiïìm tônh, khoãe
maånh cûåc kyâ cú maâ, nhû thïí noá chùèng biïët súå laâ gò vaâ rêët tûå tin. Laå
thêåt.
“Töët hún laâ maây khöng àûúåc súå vaâ haäy tûå tin”, laäo noái. “Maây
àaä kòm àûúåc noá nhûng chùèng thu vïì àûúåc tñ dêy naâo. Chùèng mêëy
nûäa con caá seä lûúån voâng”.
Bêy giúâ öng laäo duâng tay traái vaâ vai giûä con caá röìi cuái ngûúâi
àûa baân tay phaãi vöëc nûúác rûãa chöî caá dñnh trïn mùåt. Laäo súå muâi caá
khiïën laäo buöìn nön vaâ khi nön thò laäo mêët sûác. Khi mùåt àaä saåch,
laäo rûãa baân tay phaãi bïn maån thuyïìn röìi ngêm noá trong laân nûúác
mùån trong luác doäi theo tia nùæng àêìu tiïn hùæt lïn tûâ phña mùåt trúâi
moåc. Con caá gêìn nhû búi vïì hûúáng Àöng, laäo nghô. Àêëy laâ dêëu hiïåu
chûáng toã noá àaä thêëm mïåt, phaãi xuöi theo doâng nûúác. Chöëc nûäa noá
seä phaãi lûúån voâng. Khi êëy cöng viïåc cuãa chuáng ta múái thûåc sûå bùæt
àêìu. Sau khi nghô baân tay phaãi àaä ngêm lêu trong nûúác, laäo nhêëc
lïn quan saát.
“Cuäng khöng àïën nöîi töìi”, laäo noái. “Vaâ nöîi àau nhûác thò
chùèng hïì gò àöëi vúái möåt ngûúâi àaân öng”.
Laäo thêån troång nùæm súåi dêy àïí noá khöng loåt xuöëng nhûäng
àûúâng vûâa bõ cûáa vaâ di chuyïín ngûúâi àïí baân tay traái coá thïí nhuáng
xuöëng nûúác bïn phña maån thuyïìn kia.
“Kïí ra maây cuäng àûúåc viïåc àêëy”, laäo noái vúái baân tay traái.
“Nhûng coá luác tao àaä khöng tòm thêëy maây”.



Taåi sao ta khöng àûúåc sinh ra vúái hai baân tay khoãe? Laäo
nghô. Coá leä àêëy laâ löîi cuãa ta vò ta khöng chõu têåp luyïån àuáng caách.
Nhûng Chuáa biïët noá coá àuã cú höåi àïí hoåc hoãi. Dêîu sao töëi qua noá
cuäng khöng àïën nöîi quaá töìi. Nïëu noá laåi bõ chuöåt ruát thò ta cûá àïí súåi
dêy cùæt phùng noá ài. Khi nghô nhû thïë, laäo biïët àêìu laäo khöng coân
minh mêîn nûäa vaâ laäo nghô nïn ùn thïm ñt thõt caá dorado. Nhûng
mònh khöng thïí, laäo tûå nhuã. Thaâ rùçng húi vaáng àêìu möåt chuát coân
hún laâ bõ xuöëng sûác do nön. Kïí tûâ luác mùåt mònh vuâi vaâo àoá, mònh
biïët mònh chùèng kiïìm àûúåc nön nïëu mònh ùn chöî caá êëy. Mònh seä àïí
àêëy àïën luác thêåt cêìn thiïët dêîu cho noá coá hoãng thò thöi. Bêy giúâ àaä
quaá muöån àïí giûä gòn sûác khoãe dêîu cho àêëy coá laâ chêët böí dûúäng gò
ài nûäa. Maây thêåt ngöëc, laäo tûå mùæng. Ùn ngay con caá chuöìn kia ài.
Con caá nùçm àoá, saåch seä vaâ sùén saâng; laäo àûa tay phaãi nhùåt lïn,
nhai xûúng thêåt cêín thêån, ùn hïët, tûâ àêìu àïën têån àuöi. Thõt caá
chuöìn nhiïìu àaåm hún nhiïìu loaâi caá khaác, laäo nghô. Chñ ñt thò cuäng
giuáp mònh phuåc höìi sûác àïën mûác cêìn thiïët. Giúâ thò mònh àaä laâm
xong nhûäng viïåc coá thïí, laäo nghô. Noá cûá lûúån voâng ài vaâ trêån àêëu
haäy bùæt àêìu. Mùåt trúâi àang moåc lïn lêìn thûá ba kïí tûâ luác laäo ra
khúi thò con caá bùæt àêìu lûúån voâng. Laäo chûa thïí nhòn àöå nghiïng
cuãa súåi dêy àïí biïët con caá àang búi troân. Haäy coân quaá súám cho àiïìu
àoá. Laäo chó caãm nhêån aáp lûåc cuãa súåi dêy húi chuâng laåi vaâ duâng tay
phaãi, laäo nheå nhaâng keáo vaâo. Súåi dêy chûäng laåi, nhû moåi khi,
nhûng laäo keáo àïën àiïím sùæp àûát thò súåi dêy bùæt àêìu thu vaâo. Laäo
laách vai vaâ àêìu ra khoãi súåi dêy vaâ bùæt àêìu tûâ tûâ keáo nhõp nhaâng.
Laäo duâng caã hai tay, lùæc ngûúâi, döìn hïët lûåc cuãa caã cú thïí, cuãa chên
truå ra maâ keáo. Àöi chên giaâ nua vaâ vai laäo bùæt nhõp vúái möîi cûã
àöång qua laåi cuãa àöi tay.
“Voâng troân rêët lúán”, laäo noái. “Nhûng con caá àaä quay troân”.
Röìi súåi dêy khöng nhñch thïm tñ naâo nûäa, laäo keáo cho túái luác
laäo thêëy trong aánh nùæng, nhûäng gioåt nûúác tûâ súåi dêy bùæn ra. Thïë
röìi súåi dêy bõ keáo xuöëng, öng laäo quò göëi àïí noá lao huát trúã laåi vaâo
trong vuâng nûúác töëi.
“Bêy giúâ noá àang lûúån àïën chöî xa nhêët cuãa voâng troân röìi
àêëy”, laäo noái.
Mònh phaãi döëc sûác ra maâ nñu laåi, laäo nghô. Àöå cùng seä dêìn
thu heåp caác voâng lûúån. Coá leä àöå tiïëng nûäa mònh seä nhòn thêëy noá.
Bêy giúâ mònh phaãi khuêët phuåc noá röìi sau àoá mònh phaãi giïët noá.
Nhûng con caá vêîn chêåm raäi lûúån voâng vaâ hai giúâ sau möì höi ûúát
àêîm ngûúâi öng laäo, laäo mïåt àïën têån xûúng. Bêy giúâ voâng troân àaä


E. Hemingway 42

heåp hún nhiïìu; nhòn àöå chïëch cuãa súåi dêy laäo coá thïí biïët con caá dêìn
ngoi lïn trong luác búi. Öng laäo thêëy hoa mùæt suöët caã tiïëng àöìng höì,
möì höi laâm mùæt laäo cay xeâ, vïët cùæt trïn traán vaâ mùæt laäo ran raát.
Laäo khöng ngaåi chuyïån hoa mùæt. Chûáng êëy bònh thûúâng khi cûá
phaãi cùng ngûúâi ra maâ keáo súåi dêy. Nhûng àaä hai lêìn laäo caãm thêëy
choáng mùåt vaâ choaáng vaáng; àiïìu êëy khiïën laäo súå.
“Ta khöng thïí laã ngûúâi chïët vò möåt con caá nhû thïë naây àûúåc”,
laäo noái.
“Bêy giúâ laâ luác ta àûa noá lïn möåt caách thêåt hoaân haão, Chuáa
giuáp ta chõu àûång. Ta seä àoåc möåt trùm lêìn kinh laåy Cha vaâ möåt
trùm lêìn kinh Mûâng Àûác Meå. Nhûng luác naây thò ta chûa thïí”. Cûá
xem nhû mònh àaä hûáa, laäo nghô. Mònh seä àoåc sau vêåy. Àuáng luác àoá
laäo caãm thêëy súåi dêy naãy maånh, àöåt ngöåt; laäo duâng caã hai tay giûä.
Súåi dêy nùång nïì, nghiïën maånh, boãng raát. Lûúäi kiïëm cuãa con caá
àang quêåt vaâo àoaån dêy theáp àaáy, laäo nghô. Chuyïån êëy têët xaãy ra.
Noá phaãi laâm nhû thïë. Nhûng àiïìu àoá seä laâm con caá nhaãy lïn, bêy
giúâ mònh muöën noá haäy lûúån voâng ài thöi. Nhûäng cuá nhaãy cuäng cêìn
àïí noá chûáa àêìy khöng khñ. Nhûng sau möîi lêìn nhaãy, chöî lûúäi cêu
moác vaâo seä bõ röång hún röìi noá coá thïí hêët vùng ra.
“Àûâng nhaãy, caá”, laäo noái. “Àûâng nhaãy”.
Con caá quêåt súåi dêy thïm vaâi lêìn nûäa vaâ cûá möîi lêìn noá vùng
àêìu, öng laäo laåi núái thïm chuát dêy. Mònh phaãi giûä cho noá àûâng àau
quaá, laäo nghô. Nöîi àau cuãa ta thò khöng thaânh vêën àïì. Ta coá thïí
chïë ngûå. Nhûng nöîi àau cuãa con caá thò coá thïí khiïën noá cuöìng lïn.
Laát sau, con caá khöng quêåt dêy àaáy nûäa vaâ bùæt àêìu laåi lûúån voâng
chêìm chêåm. Bêy giúâ öng laäo thong thaã thu dêy. Nhûng laäo laåi caãm
thêëy choaáng vaáng. Laäo àûa tay traái vöëc ñt nûúác biïín vöî lïn àêìu. Röìi
laäo tiïëp tuåc vöî thïm, xoa caã xuöëng gaáy.
“Ta khöng àïí bõ chuöåt ruát”, laäo noái. “Chöëc nûäa noá seä ngoi lïn
vaâ ta coá thïí cêìm cûå. Maây phaãi cêìm cûå. Chúá coá noái lùçng nhùçng”.
Laäo tò göëi vaâo maån thuyïìn möåt luác röìi laåi quaâng súåi dêy lïn
lûng. Bêy giúâ mònh seä nghó möåt laát trong luác noá maãi lûúån voâng
dûúái kia röìi khi noá ngoi lïn mònh seä àûáng dêåy chiïën àêëu, laäo quyïët
àõnh. Àûúåc nghó ngúi úã àùçng muäi thuyïìn, àïí mùåc con caá búi voâng
maâ khöng phaãi keáo dêy thò quaã thêåt laâ caám döî quaá mûác. Nhûng
khi àöå cùng cuãa súåi dêy cho thêëy con caá quay vïì phña thuyïìn, öng
laäo nhöím ngûúâi dêåy, xoay, lùæc ngûúâi döëc sûác keáo súåi dêy vaâo. Chûa
bao giúâ mònh mïåt nhû thïë naây, laäo nghô, bêy giúâ gioá mêåu dõch àang



nöíi lïn. Hûúáng gioá thuêån lúåi àïí àûa con caá vaâo búâ. Mònh rêët cêìn
thûá gioá naây.
“Laát nûäa noá lûúån ra, ta seä nghó”, laäo noái. “Ta caãm thêëy àúä
hún nhiïìu. Chó hai ba voâng nûäa thöi thò ta seä giaáp mùåt vúái noá”.
Chiïëc muä rúm cuãa laäo trêåt ra sau gaáy, àïí yá sûác keáo cuãa súåi
dêy, khi caãm thêëy con caá lûúån laåi, laäo ngöìi xuöëng muäi thuyïìn. Bêy
giúâ maây cûá lûúån ài, caá, laäo nghô. Tao seä àúåi khi maây quay laåi. Biïín
dêåy soáng. Nhûng gioá êëy chó xuêët hiïån vaâo nhûäng luác thúâi tiïët töët vaâ
laäo cêìn noá àïí trúã vïì àêët liïìn.
“Ta chó viïåc laái theo hûúáng Têy Nam”, laäo noái. “Ngûúâi ta
khöng bao giúâ laåc trïn biïín vaâ xûá súã cuãa mònh laåi laâ möåt hoân àaão
daâi”.
Àïën voâng thûá ba, laäo thoaáng thêëy con caá. Thoaåt tiïn laäo thêëy
möåt caái boáng àen truâi truäi vûúåt daâi qua dûúái con thuyïìn, àïën mûác
laäo khöng thïí tin nöíi àöå daâi cuãa noá.
“Khöng”, laäo noái. “Noá khöng thïí lúán nhû thïë àûúåc”.
Nhûng àuáng laâ con caá lúán nhû thïë vaâ àïën cuöëi àûúâng voâng,
chó caách chûâng hai lùm meát, noá tröìi lïn vaâ laäo nom thêëy caái àuöi
nhö lïn khoãi mùåt nûúác. Caái àuöi lúán hún caã chiïëc lûúäi haái lúán, maâu
tñm höìng dûång trïn mùåt àaåi dûúng xanh thêîm. Noá laåi lùån xuöëng vaâ
khi con caá haäy coân mêëp meá mùåt nûúác, öng laäo coá thïí nhòn thêëy
thên hònh àöì söå vaâ nhûäng soåc tñm sêîm trïn mònh noá. Caánh vi trïn
lûng xïëp laåi, coân böå vêy to lúán bïn sûúân àang xoâe röång. Lêìn lûúån
naây, öng laäo coá thïí nhòn thêëy mùæt con caá vaâ caã hai con caá cheát xaám
búi bïn caånh. Thónh thoaãng hai con caá naây ruác vaâo mònh noá. Röìi coá
luác chuáng giaåt ra. Chöëc chöëc chuáng nheå nhaâng búi trong boáng cuãa
con caá lúán. Möîi con daâi caã thûúác vaâ khi búi nhanh, chuáng vùån veåo
toaân thên nhû thïí loaâi lûún. Bêy giúâ öng laäo àang toaát möì höi àêìm
àòa nhûng khöng phaãi vò mùåt trúâi maâ laâ vò möåt nguyïn nhên khaác.
Cûá möîi voâng búi bònh lùång cuãa con caá thò laäo laåi thu dêy vaâo
vaâ laäo chùæc chó chûâng hai voâng nûäa thöi thò laäo seä coá cú höåi phoáng
lao vaâo noá. Nhûng mònh phaãi àïí noá àïën gêìn, gêìn, thêåt gêìn, laäo
nghô. Mònh khöng cêìn nhùçm vaâo àêìu. Mònh phaãi nhùçm thùèng vaâo
tim.
“Haäy bònh tônh vaâ giûä sûác, laäo giaâ aå”, laäo noái.
Voâng lûúån tiïëp theo, lûng con caá àaä nhö lïn nhûng haäy coân
khaá xa thuyïìn. Voâng tiïëp theo àoá, noá vêîn úã xa nhûng àaä nhö mònh


E. Hemingway 44

lïn cao hún vaâ öng laäo tin chùæc rùçng nïëu thu thïm dêy thò con caá
seä cùåp saát thuyïìn. Laäo àaä chuêín bõ muäi laäo trûúác àêëy khaá lêu;
cuöån dêy nhoã cuãa noá àïí trong caái xö troân vaâ möåt àêìu dêy àaä àûúåc
buöåc vaâo caái mêëu úã muäi thuyïìn. Bêy giúâ con caá laåi tiïëp tuåc lûúån
theo voâng troân cuãa noá, chó coá caái àuöi àöì söå cûã àöång, tröng àiïìm
tônh vaâ tuyïåt àeåp. Öng laäo döëc hïët sûác ra keáo con caá vaâo gêìn hún.
Con caá kheä nghiïng mònh trong chöëc laát. Röìi trúã mònh thùèng dêåy
vaâ bùæt àêìu lûúån thïm voâng nûäa.
“Ta àaä àiïìu khiïín noá”, öng laäo noái. “Ta àaä àiïìu khiïín àûúåc noá
röìi”.
Luác naây laäo thêëy xêy xêím mùåt maây nhûng vêîn gûúång hïët sûác
bònh sinh ra maâ keáo. Mònh khuêët phuåc àûúåc noá, laäo nghô. Coá leä lêìn
naây mònh seä cho noá ài àûát. Keáo ài, tay úi, laäo thêìm giuåc. Haäy àûáng
vûäng, àöi chên kia. Tónh taáo vò tao, àêìu aâ. Haäy tónh taáo vò tao. Boån
maây chûa bao giúâ baåi trêån. Lêìn naây ta seä khûã noá. Nhûng khi laäo
têåp trung hïët sûác lûåc, chuêín bõ döëc kiïåt ra trûúác khi con caá búi
song song vúái maån thuyïìn thò con caá chao mònh traánh ra, lêåt thùèng
ngûúâi lïn búi ài.
“Caá úi”, öng laäo noái. “Caá naây, dêîu sao thò maây cuäng seä chïët.
Maây muöën tao cuâng chïët nûäa aâ?”
Cûá caái àaâ naây thò khöng öín röìi, laäo nghô. Miïång laäo khö khöëc
khöng thïí noái nöíi, nhûng luác naây laäo khöng thïí vúái lêëy chai nûúác.
Lêìn naây mònh phaãi keáo noá cùåp maån, laäo nghô. Cûá thïm vaâi voâng
nûäa thò mònh seä àuöëi sûác. Khöng, maây khoãe, laäo tûå nhuã. Maây seä
luön khoãe.
Voâng lûúån tiïëp theo, laäo gêìn nhû kòm àûúåc con caá. Nhûng lêìn
nûäa noá laåi laách mònh, tûâ tûâ búi ra xa. Maây àang giïët tao, caá aâ, öng
laäo nghô. Nhûng maây coá quaáïn laâm nhû thïë. Tao chûa bao giúâ thêëy
ì
bêët kyâ ai huâng duäng, duyïn daáng, bònh tônh, cao thûúång hún maây,
ngûúâi anh em aå. Haäy àïën vaâ giïët ta ài. Ta khöng quan têm chuyïån
ai giïët ai. Giúâ thò àêìu oác maây àang luá lêîn lïn hïët caã röìi, laäo nghô.
Maây phaãi giûä àêìu oác tónh taáo. Haäy giûä àêìu oác tónh taáo vaâ biïët caách
chõu àûång nhû möåt con ngûúâi. Hay nhû möåt con caá, laäo nghô.
“Àêìu úi, haäy tónh taáo”, laäo noái bùçng gioång maâ baãn thên hêìu
nhû khöng coân nghe nöíi. “Haäy tónh taáo”.
Con caá àiïìm nhiïn lûúån thïm hai voâng nûäa. Mònh khöng
biïët, öng laäo nghô. Laäo coá caãm giaác nhû laäo coá thïí àöí suåp xuöëng bêët



cûá luác naâo. Mònh khöng biïët. Nhûng mònh seä cöë thïm lêìn nûäa. Laäo
cöë thïm lêìn nûäa vaâ khi kòm con caá, laäo tûúãng nhû mònh àang ngêët
ài. Con caá laåi giaäy ra, chêìm chêåm búi xa, caái àuöi àöì söå lùæc lû trong
khöng trung. Mònh seä laåi cöë thïm, öng laäo hûáa mùåc duâ hai tay laäo
àaä raä rúâi vaâ mùæt laäo khöng thïí nhòn roä vò hoa quaá. Laäo laåi cöë vaâ
moåi chuyïån vêîn nhû cuä. Thïë àêëy, laäo nghô vaâ laäo caãm thêëy xêy
xêím caã mùåt maây trûúác luác bùæt àêìu. Mònh seä laåi cöë thïm möåt lêìn
nûäa. Cöë neán cún àau, döìn hïët taân lûåc, döëc hïët loâng kiïu haänh coân
laåi laäo mang ra àûúng àêìu vúái nöîi àúán àau vö búâ cuãa con caá; con caá
tiïën gêìn maån thuyïìn, tûâ tûâ búi nghiïng, moäm noá gêìn nhû chaåm
vaâo vaán thuyïìn vaâ sùæp sûãa vûúåt qua, daâi, sêu, röång, aánh baåc, vùçn
tñm sêîm vaâ bêët têån trong doâng nûúác. Öng laäo buöng súåi dêy xuöëng,
giêîm chên giûä röìi nhêëc cao ngoån lao hïët mûác, vêån hïët sûác bònh
sinh, cöång thïm sûác lûåc laäo vûâa huy àöång trong ngûúâi, phoáng
xuöëng sûúân con caá ngay sau caái vêy ngûåc àöì söå, vûún cao trong
khöng trung ngang ngûåc öng laäo. Caãm thêëy muäi sùæt cùæm phêåp vaâo,
laäo tò ngûúâi lïn êën sêu xuöëng röìi döìn hïët troång lûåc lïn caán lao. Con
caá sûåc tónh; mang caái chïët trong mònh, noá phoáng vuát lïn khoãi mùåt
nûúác phö hïët têìm voác khöíng löì, veã àeåp vaâ sûác lûåc. Noá dûúâng nhû
treo lú lûãng trong khöng trung phña trïn öng laäo vaâ chiïëc thuyïìn.
Thoaáng chöëc noá rúi sêìm xuöëng laâm nûúác bùæn tung truâm lïn
caã öng laäo lêîn con thuyïìn. Öng laäo caãm thêëy choaáng vaáng, àau
àúán; laäo khöng thïí nhòn roä. Nhûng laäo vêîn kõp àoán súåi dêy cuãa
ngoån lao röìi àïí noá tûâ tûâ chaåy qua àöi tay xêy xaát, vaâ khi àaä nhòn
roä, laäo thêëy con caá nùçm ngûãa phúi caái buång aánh baåc cuãa noá lïn
trúâi. Caán lao nhö ra tûâ caái höëc sau vêy caá, coân biïín thò àang àöíi
maâu búãi maáu àoã loang ra tûâ tim caá. Thoaåt tiïn, laân maáu àen sêîm
tröng nhû baäi caát ngêìm trong laân nûúác biïëc sêu hún ngaân thûúác.
Röìi noá lan röång nom tûåa àaám mêy. Con caá trùæng baåc, thùèng àú,
böìng bïình trïn soáng. Öng laäo thêån troång quan saát khi thõ lûåc coân
toã. Röìi laäo quêën súåi dêy muäi lao hai voâng quanh caái mêëu úã àêìu
thuyïìn vaâ guåc àêìu vaâo loâng baân tay.
“Haäy giûä àêìu oác tónh taáo”, laäo noái khi tûåa vaâo maån thuyïìn.
“Ta laâ laäo giaâ mïåt moãi. Nhûng ta àaä giïët con caá naây, ngûúâi anh em
ta, vaâ bêy giúâ ta phaãi laâm caái viïåc nhoåc nhùçn”.
Luác naây mònh phaãi chuêín bõ dêy vaâ thoâng loång àïí buöåc con
caá vaâo maån thuyïìn, laäo nghô. Dêîu cho mònh coá hai ngûúâi àïí
nghiïng thuyïìn keáo noá lïn röìi taát nûúác ra thò chiïëc thuyïìn naây
cuäng khöng thïí chûáa nöíi noá. Mònh phaãi chuêín bõ moåi thûá, keáo noá


E. Hemingway 46

vaâo buöåc chùåt röìi dûång cöåt, giong buöìm trúã vïì. Laäo keáo con caá cùåp
saát thuyïìn àïí coá thïí luöìn súåi dêy qua mang, ra moäm röìi buöåc noá
vaâo muäi thuyïìn. Mònh muöën ngùæm noá, laäo nghô, muöën chaåm vaâ súâ
vaâo mònh noá. Con caá laâ vêån may cuãa ta, laäo nghô. Nhûng àêëy
khöng phaãi laâ lyá do àïí ta muöën súâ noá. Ta chùæc ta àaä súâ truáng tim,
laäo nghô. Khi ta êën caái caán lao lêìn thûá hai. Bêy giúâ phaãi keáo noá
vaâo, buöåc chùåt; troâng möåt chiïëc thoâng loång vaâo giûäa thên vaâ möåt
chiïëc nûäa vaâo àuöi àïí buöåc noá vaâo thuyïìn.
“Laâm ngay ài, laäo giaâ úi”, laäo noái. Laäo húáp möåt nguåm nûúác
rêët nhoã. “Bêy giúâ khi trêån àêëu àaä kïët thuác, vêîn phaãi laâm möåt cöng
viïåc hïët sûác nhoåc nhùçn”.
Laäo ngûúác nhòn bêìu trúâi röìi cuái nhòn con caá. Laäo chùm chuá
quan saát mùåt trúâi. Chó vûâa xïë trûa thöi, laäo nghô. Vaâ gioá mêåu dõch
àang thöíi. Caã àaám dêy cêu êëy bêy giúâ khöng quan troång. thùçng beá
seä cuâng mònh nöëi laåi khi vïì àïën nhaâ.
“Àïën àêy, caá”, laäo noái.
Nhûng con caá khöng nhuác nhñch. Thay vaâo àoá, luác naây noá
nùçm dêìm mònh trong nùæng vaâ öng laäo phaãi löi con thuyïìn laåi chöî
noá. Khi àïën bïn con caá vaâ keáo àêìu noá tò saát muäi thuyïìn, laäo khöng
thïí naâo tin àûúåc kñch thûúác cuãa noá. Laäo thaáo súåi dêy úã caán lao ra
khoãi caái mêëu, luöìn noá qua mang caá ra miïång, quêën möåt voâng
quanh caái kiïëm röìi laåi àuát súåi dêy qua miïång ra mang kia, quêën
möåt voâng quanh miïång caá, guát hai möëi dêy laåi röìi cöåt vaâo caái mêëu
àùçng muäi thuyïìn. Sau àoá laäo cùæt súåi dêy mang ra sau laái buöåc
thoâng loång vaâo àuöi caá. Da caá chuyïín tûâ maâu göëc, tñm sêîm aánh
baåc, sang maâu trùæng baåc vaâ nhûäng caái soåc cuäng coá cuâng maâu tñm
nhaåt nhû àuöi noá. Nhûäng àûúâng soåc êëy lúán hún caã baân tay ngûúâi
xoâe röång, coân mùæt noá tröng àúâ àêîn nhû nhûäng têëm kñnh trong kñnh
viïîn voång hay nhû mùæt möåt võ Thaánh trong àaám rûúác.
“Àêëy laâ caách duy nhêët àïí giïët noá”, öng laäo noái.
Kïí tûâ luác uöëng nûúác, laäo caãm thêëy khoãe hún vaâ biïët laäo seä
khöng bõ ngêët, àêìu oác laäo tónh taáo. Vúái caái löëi naây thò con caá chùæc
phaãi nùång hún nûãa têën, laäo nghô. Coá leä coân hún caã thïë. Nïëu chó
tñnh hai phêìn ba söë lûúång thõt tûâ troång lûúång êëy vúái giaá ba mûúi
cent möåt pound thò seä àûúåc bao nhiïu?
“Ta cêìn möåt caái buát chò àïí tñnh”, laäo noái. “Àêìu ta khöng thaåo
tñnh toaán. Nhûng ta nghô Di Maggio vô àaåi seä tûå haâo vïì ta höm



nay. Ta khöng mùæc chûáng neã cûåa gaâ. Nhûng àöi tay vaâ lûng thò
thûåc sûå nhûác nhöëi”.
Mònh chùèng hay chûáng neã cûåa gaâ laâ gò, laäo nghô. Khöng
chûâng mònh àaä mùæc chûáng êëy maâ khöng biïët. Laäo buöåc chùåt con caá
vaâo muäi, àuöi thuyïìn vaâ caã vaâo caái gioáng ngang giûäa thuyïìn. Con
caá lúán àïën nöîi tröng nhû thïí öng laäo buöåc möåt con thuyïìn khaác lúán
hún nhiïìu vaâo thuyïìn mònh. Laäo cùæt möåt mêíu dêy mang àïën buöåc
chùåt caái haâm dûúái cuãa con caá vaâo miïång àïí miïång noá khöng haá ra,
àïí con thuyïìn lûúát ài caâng ïm caâng töët. Röìi laäo dûång cöåt, cùng
buöìm vúái thanh àúä laâ caái saâo moác úã bïn trïn vaâ cêy saâo daâi giûä úã
bïn dûúái; caánh buöìm vaá cùng phöìng, con thuyïìn bùæt àêìu lûúát ài;
tûåa ngaã ngûúâi lïn àuöi thuyïìn, laäo laái vïì hûúáng Têy Nam. Laäo
khöng cêìn àõa baân àïí biïët hûúáng Têy Nam. Laäo chó cêìn nûúng
theo hûúáng gioá mêåu dõch vaâ chiïìu xoay trúã cuãa caánh buöìm. Töët
hún laâ mònh nïn buöng möåt caái voá buöåc vaâo súåi dêy nhoã àïí kiïëm
caái gò àoá boã buång vaâ laâm dõu cún khaát. Nhûng laäo chùèng tòm thêëy
noá, coân mêëy con caá moâi thò àaä ûún ònh. Vêåy nïn laäo duâng caái moác
khua möåt àaám rong vaâng vuâng Nhiïåt Lûu lïn thuyïìn khi àaám
rong àoá tröi qua vaâ ruä bùæt nhûäng con töm nhoã rúi xuöëng loâng
thuyïìn. Chûâng hún mûúâi con vaâ chuáng nhaãy buáng chên nhû loaâi
boå cheát trïn caát. Öng laäo duâng ngoán caái vaâ ngoán troã rûát àêìu röìi
nhai goån caã voã lêîn àuöi. Mêëy con töm rêët beá nhûng laäo biïët chuáng
giaâu chêët dinh dûúäng, vaã laåi muâi võ cuãa chuáng thêåt dïî chõu. Öng
laäo vêîn coân trong chai àöå hai nguåm nûúác vaâ sau khi ùn xong chöî
töm êëy, laäo uöëng hïët möåt nûãa. Con thuyïìn vêîn lûúát ïm bêët chêëp
vêåt caãn kia; öng laäo cùåp tay laái vaâo naách, laái thuyïìn ài. Laäo coá thïí
nhòn thêëy con caá, vaâ chó khi nhòn àöi tay vaâ caãm nhêån caái maån
thuyïìn dûúái lûng, laäo biïët viïåc naây àaä thûåc sûå xaãy ra chûá àêu phaãi
trong mú. Àaä coá luác khi cuöåc àêëu sùæp kïët thuác, ngûúâi laäo rïåu raä
àïën nöîi laäo nghô chuyïån con caá hùèn laâ trong mú. Röìi khi laäo thêëy
con caá tung mònh lïn khoãi mùåt nûúác, lú lûãng bêët àöång trong khöng
trung trûúác luác rúi xuöëng thò laäo chùæc chùæn laâ coá àiïìu gò àoá thûåc sûå
quaái àaãn vaâ laäo khöng thïí naâo tin nöíi. Khi êëy laäo khöng thïí nhòn
roä, nhûng bêy giúâ mùæt laäo laåi toã nhû thûúâng.
Bêy giúâ laäo biïët con caá, àöi baân tay vaâ lûng laäo àêu phaãi laâ
mú. Ta seä choáng laânh, laäo nghô. Mònh àaä rûãa saåch maáu vaâ nûúác
biïín seä laâm chuáng bònh phuåc. Doâng nûúác töëi sêîm cuãa chñnh vuâng
Nhiïåt Lûu laâ phûúng thuöëc laâm nhanh laânh da tay kò diïåu nhêët.
Nhûäng gò phaãi laâm bêy giúâ laâ giûä cho àêìu oác tónh taáo. Àöi tay àang


E. Hemingway 48

laâm böín phêån cuãa chuáng, chuáng ta ài nhanh. Vúái caái miïång bõ buöåc
chùåt, caái àuöi dûång thùèng dûáng, nhêëp nhö, con caá vaâ mònh lûúát ài
nhû thïí hai anh em. Röìi àêìu oác laäo bùæt àêìu húi lêîn löån, laäo nghô,
noá àang àûa ta vaâo búâ hay ta àang àûa noá? Nïëu ta àang keáo noá
phña sau thò chùèng cêìn phaãi thùæc mùæc gò nûäa. Nïëu con caá úã trïn
thuyïìn vaâ daáng veã hiïn ngang cuãa noá tiïu tan hïët thò cuäng chùèng
cêìn phaãi thùæc mùæc gò nûäa. Nhûng caã con caá lêîn öng laäo laåi àang
cùåp keâ lûúát ài nïn laäo nghô, cûá àïí noá àûa ta vaâo búâ nïëu viïåc àoá laâm
haâi loâng noá. Ta chó thaåo hún noá úã möîi caái troâ maánh lúái; coân noá thò
àêu coá laâm haåi ta chuát maãy may. Thuyïìn ài nhanh, öng laäo nhuáng
hai baân tay xuöëng nûúác mùån vaâ cöë giûä àêìu oác tónh taáo. Nhòn nhûäng
àaám mêy têìng vûún cao vaâ nhûäng daãi mêy tú bïn trïn, öng laäo
biïët gioá nheå seä coân thöíi suöët àïm. Öng laäo thûúâng xuyïn nhòn con
caá àïí chùæc chùæn laâ noá coá thûåc. Àêëy laâ giúâ àöìng höì àêìu tiïn trûúác
khi con caá mêåp têën cöng. Con caá mêåp naây khöng phaãi laâ tònh cúâ.
Noá ngoi lïn tûâ phña biïín sêu khi àaám mêy maáu àen sêîm àûúåc hònh
thaânh röìi lan nhanh xuöëng vuâng nûúác sêu hún ngaân thûúác. Noá búi
lïn rêët nhanh vaâ hoaân toaân bêët cêín àïën mûác àaä xeá tung mùåt nûúác
xanh thùèm, nhao mònh trong aánh nùæng. Thoaáng chöëc, noá rúi toäm
xuöëng biïín, bùæt muâi búi theo chiïëc thuyïìn vaâ con caá. Thónh thoaãng
noá bõ laåc àûúâng. Nhûng noá lêåp tûác bùæt laåi muâi, hay möåt dêëu hiïåu gò
àoá, röìi cêåt lûåc búi nhanh vïì hûúáng êëy. Noá laâ loaâi caá mêåp Mako cûåc
lúán, cú thïí àûúåc cêëu truác àïí búi nhanh nhû bêët kò loaâi caá naâo búi
nhanh nhêët trïn àaåi dûúng; moåi thûá trïn ngûúâi noá àïìu àeåp chó trûâ
böå haâm. Lûng noá cuäng xanh nhû lûng loaâi caá kiïëm, buång noá aánh
baåc, da àeåp vaâ boáng mûúåt. Thên hònh noá nom tûåa möåt con caá kiïëm,
trûâ böå haâm àöì söå luác naây àang ngêåm chùåt khi lao nhanh mêëp meá
mùåt nûúác, chiïëc vi cao ngöìng trïn lûng sûâng sûäng cùæt àöi mùåt biïín.
Bïn trong cùåp möi àöi mñm chùåt cuãa böå haâm, taám haâng rùng
nghiïng chïëch vaâo trong. Chuáng khöng phaãi laâ nhûäng chiïëc rùng
bònh thûúâng coá hònh kim tûå thaáp nhû rùng cuãa nhûäng loaâi caá mêåp
khaác. Hònh daång chuáng nhû ngoán tay cuãa con ngûúâi quùæp laåi khi bõ
chuöåt ruát. Chuáng daâi gêìn bùçng ngoán tay öng laäo vaâ sùæc beán caã hai
mùåt. Àêy laâ giöëng caá àûúåc cêëu taåo àïí ùn thõt têët caã caác loaâi caá khaác
úã àaåi dûúng, chuáng nhanh nheån, khoãe maånh vaâ àûúåc trang bõ lúåi
haåi àïën mûác chuáng chùèng coân coá bêët kyâ àöëi thuã naâo nûäa. Bêy giúâ
khi bùæt àûúåc muâi roä hún, con caá tùng töëc, caái vi xanh vuân vuåt cùæt
mùåt nûúác. Khi nhòn thêëy noá lao àïën, laäo biïët àêëy laâ con caá mêåp
khöng hïì biïët súå haäi vaâ seä thûåc hiïån àuáng nhûäng gò noá muöën.
Trong luác quan saát con caá mêåp tiïën àïën, laäo chuêín bõ cêy lao vaâ



buöåc dêy vaâo. Súåi dêy ngùæn búãi vò laäo àaä cùæt búát àïí buöåc con caá.
Bêy giúâ, àêìu oác laäo tónh taáo, bònh thaãn; laäo coá nhiïìu quyïët têm
nhûng laåi ñt hi voång. Caái quaá töët àeåp thò chùèng bïìn, laäo nghô. Khi
theo doäi con caá mêåp àang àïën gêìn, laäo liïëc nhòn con caá kiïëm khöíng
löì. Cûá nhû thïí laâ giêëc chiïm bao êëy, laäo nghô. Mònh khöng thïí
ngùn noá àûâng têën cöng nhûng coá leä mònh seä giïët àûúåc noá. Dentuso,
laäo nghô. Meå maây. Con caá mêåp aáp nhanh maån thuyïìn vaâ khi noá
àúáp con caá, öng laäo tröng thêëy caái möìm röång, àöi mùæt kò laå vaâ haâm
rùng böí àaánh caách möåt tiïëng khi noá cùæm phêåp vaâo chöî thõt phña
trïn àuöi.
Àêìu con caá mêåp nhö khoãi mùåt nûúác, lûng noá cuäng àang bïình
lïn vaâ öng laäo coá thïí nghe thêëy tiïëng da thõt tûâ con caá lúán bõ rûát
àûát khi laäo cùæm phêåp muäi lao xuöëng àêìu con caá mêåp, ngay àiïím
giao nhau giûäa nhûäng àûúâng keã ngang mùæt vaâ àûúâng chaåy thùèng
tûâ muäi noá vùæt ra sau. Chùèng coá nhûäng àûúâng nhû vêåy àêu. Chó coá
caái àêìu xanh nhêîy, nùång nïì, àöi mùæt lúán, tiïëng rùng nghiïën xuöëng,
vaâ tiïëng keáo nuöët. Nhûng àêëy laâ võ trñ cuãa naäo vaâ öng laäo àaä àêm
truáng. Laäo àêm bùçng caã hai baân tay tûáa maáu, döëc hïët sûác lûåc êën
sêu muäi lao xuöëng. Laäo àêm khöng bùçng hi voång maâ bùçng quyïët
têm vaâ caã loâng cùm hêån. Con caá trùçn mònh ra, öng laäo thêëy noá daåi
ài vaâ khi lêåt ngûúâi sang phña kia, con caá tûå quêën súåi dêy quanh
mònh hai voâng. Öng laäo biïët con caá àaä chïët nhûng noá khöng thûâa
nhêån àiïìu àoá. Laát sau, nùçm phúi buång lïn trúâi, àuöi quêåt maånh,
hai haâm rùng àúáp caåch caåch, con caá mêåp cùçn ài trïn mùåt nûúác nhû
chiïëc thuyïìn àua. Chöî àuöi noá quêåt xuöëng, nûúác tung trùæng xoáa,
ba phêìn tû ngûúâi noá nhö khoãi mùåt nûúác khi súåi dêy bõ keáo cùng,
rung rung röìi bêåt àûát. Con caá mêåp nùçm im möåt luác trïn mùåt nûúác;
öng laäo ngùæm noá. Röìi noá lùån xuöëng, rêët chêåm.
“Noá àúáp khoaãng hai mûúi cên röìi”, öng laäo noái lúán.
Noá cuäng àoaåt luön muäi lao vaâ caã dêy nûäa, laäo nghô, coân bêy
giúâ, con caá cuãa mònh laåi chaãy maáu röìi nhûäng con khaác seä keáo àïën.
Laäo chùèng coân muöën nhòn con caá thïm chuát naâo nûäa kïí tûâ luác noá
bõ àúáp choác caã thõt da. Luác con caá bõ cùæn thò nhû thïí chñnh baãn
thên laäo cuäng àang bõ cùæn. Nhûng ta àaä giïët con caá mêåp cùæn con caá
cuãa ta, laäo nghô. Noá laâ con dentuso lúán nhêët maâ ta àaä tûâng thêëy.
Chuáa chûáng giaám rùçng ta àaä thêëy nhiïìu con caá lúán. Caái quaá töët
àeåp thò khoá bïìn, laäo nghô. Bêy giúâ mònh ûúác giaá maâ chuyïån naây chó
nhû laâ möåt giêëc mú vaâ mònh chûa hïì cêu àûúåc con caá vaâ haäy coân


E. Hemingway 50

nùçm nguã möåt mònh trïn lúáp giêëy baáo loát giûúâng. Nhûng con ngûúâi
sinh ra khöng phaãi àïí thêët baåi”, laäo noái.
“Con ngûúâi coá thïí bõ huãy diïåt chûá khöng thïí bõ khuêët phuåc”.
Dêîu sao thò mònh cuäng lêëy laâm ên hêån vò àaä giïët chïët con caá, laäo
nghô. Bêy giúâ sùæp àïën luác vêët vaã vaâ mònh thò laåi khöng coá lêëy möåt
muäi lao. Con dentuso àêëy àöåc aác, nham hiïím, khoãe maånh vaâ liïìu
lônh. Nhûng mònh thò laåi khön ngoan hún noá böåi phêìn. Coá leä
khöng, laäo nghô. Coá leä mònh chó gioãi giang khi coân vuä khñ.
“Àûâng nghô nûäa, laäo giaâ aå”, öng laäo noái lúán. “Cûá giong buöìm
theo hûúáng naây vaâ haäy sùén saâng àöëi àêìu khi sûå viïåc xaãy àïën”.
Nhûng mònh phaãi tû duy, laäo nghô. Búãi vò àêëy laâ têët caã nhûäng
gò mònh coân laåi. Tû duy vaâ boáng chaây. Mònh khöng chùæc Di Maggio
vô àaåi coá thñch caái caách mònh àêm muäi lao vaâo naäo con caá khöng?
Viïåc êëy chùèng to taát gò, laäo nghô. Ai cuäng coá thïí laâm àûúåc. Nhûng
anh ta coá nghô àöi tay ta cuäng can àaãm trong luác bõ thûúng nhû
chûáng neã cûåa gaâ kia khöng? Ta khöng thïí biïët. Goát chên ta chûa
bao giúâ mùæc bïånh gò caã chó trûâ höìi con caá nhaám cûåa chêm noåc vaâo
khi bõ ta àaåp phaãi luác àang búi; noåc àöåc laâm tï liïåt caã phêìn chên
dûúái vaâ nhûác nhöëi khöng taâi naâo chõu nöíi.
“Nghô vïì chuyïån gò vui vui ài, laäo giaâ úi”, laäo noái. “Luác naây cûá
möîi phuát thò maây laåi gêìn àïën nhaâ hún. Mêët ài hai mûúi cên caá thò
maây lûúát nheå hún”.
Khi vaâo àïën giûäa doâng nûúác thò laäo biïët roä chuyïån gò coá thïí
xaãy ra. Nhûng luác naây thò chùèng thïí laâm àûúåc gò nûäa.
“ÛÂ, phaãi àêëy”, laäo noái lúán. “Ta coá thïí buöåc lûúäi dao vaâo àêìu
möåt maái cheâo”.
Cùåp tay laái vaâo naách, chêån chên lïn dêy leâo buöìm laäo laâm
ngay àiïìu àoá.
“Bêy giúâ”, laäo noái, “ta vêîn laâ möåt laäo giaâ. Nhûng ta àaä coá vuä
khñ”.
Luác naây gioá maát rûúåi, laäo lûúát nhanh. Laäo chó nhòn phêìn phña
trûúác cuãa con caá vaâ hi voång laåi loáe lïn. Coá maâ ngöëc múái khöng hi
voång, laäo nghô. Thïm nûäa, mònh tin chùæc àêëy laâ töåi löîi. Àûâng nghô
vïì töåi löîi nûäa, laäo nghô. Bêy giúâ, trûâ caái chuyïån töåi löîi ra thò cuäng
àaä coá quaá àuã rùæc röëi röìi. Vaã chùng mònh àêu coá hiïíu gò vïì noá. Mònh
àêu coá hiïíu gò vïì noá vaâ mònh cuäng khöng chùæc laâ mònh tin coá töåi
löîi. Coá leä giïët con caá laâ töåi löîi. Mònh cûá cho laâ thïë mùåc duâ mònh laâm



àiïìu àoá àïí nuöi söëng mònh vaâ nhiïìu ngûúâi khaác. Nhûng nïëu thïë
thò moåi viïåc àïìu laâ töåi löîi hïët. Àûâng nghô vïì töåi löîi nûäa. Àaä quaá
muöån àïí ên hêån vaâ àaä coá nhiïìu ngûúâi àûúåc traã lûúng àïí laâm viïåc
àoá. Cûá àïí hoå nghô vïì àiïìu àoá. Maây àûúåc sinh ra àïí laâm ngû dên
nhû con caá kia àûúåc sinh ra àïí laâm caá. San Pedro laâ dên chaâi lûúái,
cha cuãa Di Maggio vô àaåi cuäng vêåy. Búãi vò khöng coá gò àïí àoåc vaâ
chùèng coá radio nïn laäo cûá nghô vïì moåi thûá coá liïn quan àïën laäo, laäo
nghô lan man vaâ cûá tiïëp tuåc nghô vïì töåi löîi. Maây giïët con caá khöng
chó àïí giûä maång söëng vaâ àïí àöíi lûúng thûåc, laäo nghô. Maây coân giïët
noá vò loâng kiïu haänh vaâ vò maây laâ ngûúâi àaánh caá. Maây yïu noá khi
noá coân söëng vaâ maây cuäng yïu noá sau àoá. Nïëu maây yïu con caá thò
chùèng coá töåi löîi gò khi giïët noá. Coân gò nûäa khöng?
“Maây nghô quaá nhiïìu, laäo giaâ aå”, laäo noái lúán. Nhûng maây haã
daå khi giïët con dentuso, laäo nghô. Noá söëng bùçng nhûäng con caá söëng
nhû maây. Noá khöng phaãi laâ loaâi vêåt tòm thõt thöëi àïí ùn vaâ cuäng
khöng phaãi laâ caái daå daây biïët búi nhû luä caá mêåp kia. Noá àeåp àeä, cao
thûúång vaâ chùèng súå bêët cûá thûá gò.
“Ta giïët noá chó àïí tûå vïå”, öng laäo noái lúán. “Vaâ ta àaä giïët àûúåc
noá”.
Ngoaâi ra, laäo nghô, bùçng caách naây hay caách khaác thò vaån vêåt
cuäng saát haåi lêîn nhau. Nghïì cêu caá haåi ta y hïåt nhû àaä nuöi söëng
ta vêåy. Thùçng beá giuáp ta söëng, laäo nghô. Ta chúá tûå lûâa döëi mònh
quaá nhiïìu. Laäo cuái ngûúâi qua maån rûát mêíu thõt caá chöî con caá mêåp
ngoaåm dûát. Laäo nhai vaâ caãm nhêån chêët caá vaâ muâi võ dïî chõu cuãa
noá. Thõt con caá sùn, nhiïìu nûúác nhû chêët thõt suác vêåt, nhûng
khöng àoã bùçng. Thõt con caá khöng dai, laäo biïët loaåi thõt naây seä àûúåc
giaá cao nhêët trïn thõ trûúâng. Nhûng chùèng coá caách naâo ngùn khöng
cho muâi caá toãa trong àaåi dûúng vaâ laäo biïët rùçng giai àoaån rêët cam
go àang àïën gêìn. Gioá vêîn thöíi àïìu. Hûúáng gioá húi chuyïín sang
Àöng Bùæc vaâ laäo biïët àiïìu àoá coá nghôa laâ gioá seä khöng tùæt. Nhòn
thùèng phña trûúác, laäo chùèng hïì thêëy möåt laá buöìm, möåt boáng thuyïìn
hay möåt laân khoái taâu naâo caã. Chó coá àaân caá chuöìn phoáng lïn tûâ
dûúái muäi thuyïìn, bay giaåt sang phña kia vaâ nhûäng vïåt rong vaâng
cuãa vuâng Nhiïåt Lûu. Thêåm chñ laäo khöng coân thêëy boáng daáng cuãa
möåt con chim naâo nûäa. Trong suöët hai tiïëng àöìng höì, laäo laái
thuyïìn ài vaâ sau khi tûåa ngûúâi sau laái, thónh thoaãng nhai möåt
mêíu thõt caá kiïëm, cöë nghó ngúi àïí phuåc höìi sûác thò laäo nom thêëy
con àêìu tiïn trong hai con caá mêåp.


E. Hemingway 52

“Ay”, laäo thöët lúán. Khöng thïí naâo diïîn nghôa àûúåc tûâ naây vaâ
coá leä noá chó laâ thûá êm thanh vö tònh thöët lïn khi möåt ngûúâi caãm
thêëy caái àinh xuyïn qua tay mònh ghim vaâo göî.
“Galanos”, laäo noái lúán. Bêy giúâ laäo múái tröng thêëy chiïëc vêy
thûá hai baám sau con thûá nhêët; nhòn chiïëc vêy hònh tam giaác maâu
nêu vaâ caách thûác quêîy àuöi, laäo nhêån daång àoá laâ loaâi caá-mêåp-muäi-
xeãng. Chuáng bùæt àûúåc muâi, haáo hûác vaâ trong cún àiïn cuöìng do bõ
caái àoái thöi thuác, chuáng laåc löëi röìi laåi huyïn naáo khi àõnh hûúáng
muâi võ. Nhûng möîi luác chuáng laåi àïën gêìn hún. öng laäo buöåc chùåt
dêy leâo buöìm, nïm kyä baánh laái. Röìi laäo cêìm maái cheâo àaä buöåc sùén
lûúäi dao. Laäo raáng nêng lïn tûâ tûâ búãi hai baân tay laäo àang nhûác
nhöëi. Röìi laäo cûá kheä buöng, nùæm maái cheâo àïí àöi tay quen dêìn. Luác
naây laäo nùæm chùåt àïí chuáng quen vúái cún àau; khöng nao nuáng, laäo
nhòn hai con caá mêåp àang àïën. Giúâ thò laäo coá thïí nhòn thêëy mêëy
caái àêìu deåt, phùèng, nhoån nhû hai muäi xeãng vaâ nhûäng chiïëc öng vi
bïn sûúân röång, viïìn choáp trùæng cuãa chuáng. Nhûäng con caá mêåp
àaáng gheát, thöëi tha, nhûäng keã sùn tòm thõt chïët vaâ cuäng laâ nhûäng
keã giïët thõt; khi àoái chuáng àúáp caã maái cheâo hay caã baánh laái cuãa con
thuyïìn. Loaâi caá mêåp naây coá thïí cùæt àûát phùng chên vaâ chên cheâo
cuãa loaâi ruâa khi chuáng nguã lú mú trïn mùåt nûúác; nïëu àoái thò chuáng
têën cöng caã con ngûúâi dûúái nûúác dêîu cho ngûúâi êëy khöng coá muâi
maáu caá hay chuát nhúát caá naâo trïn mònh.
“Ay”, öng laäo goåi. “Galanos! Haäy àïën àêy galanos”.
Chuáng àïën nhûng laåi khöng theo kiïíu cuãa con Mako. Möåt
con lùæc mònh, lùån khuêët dûúái thên thuyïìn; laäo coá thïí nhêån thêëy
chiïëc thuyïìn rung lïn khi noá àúáp vaâ rûát thõt con caá. Coân con kia
giûúng àöi mùæt vaâng ti hñ nhòn laäo röìi haá röång caái moäm nhû nûãa
voâng troân cuãa noá, bêët thònh lònh xaáp vaâo àúáp con caá ngay núi àaä bõ
àúáp. Àûúâng nhùn hùçn roä trïn àónh àêìu nêu xaám vùæt ngûúåc ra sau
núi naäo cuãa con caá mêåp nöëi vúái xûúng söëng, öng laäo cùæm muäi dao
àêìu maái cheâo vaâo chöî êëy, ruát ra àêm vaâo àöi mùæt vaâng nhû mùæt
meâo cuãa noá. Con caá mêåp buöng möìi, chòm xuöëng, nuöët vöåi chöî thõt
àaä ngoaåm àûúåc trong cún hêëp höëi. Chiïëc thuyïìn vêîn cûá chao àaão
búãi sûác taân phaá cuãa con caá mêåp coân laåi vaâo con caá; öng laäo buöng
chuâng dêy leâo buöìm àïí con thuyïìn laång sang bïn laâm con caá mêåp
phaãi hiïån ra. Khi nhòn thêëy, laäo cuái ngûúâi qua maån phoáng muäi dao
vaâo noá. Laäo múái chó chaåm vaâo phêìn thõt búãi da caá mêåp rêët cûáng vaâ
laäo khoá coá thïí thoåc sêu lûúäi dao xuöëng. Cuá àêm döåi laåi khöng chó
laâm buöët àöi tay maâ coân laâm àau caã vai laäo nûäa. Nhûng con caá



mêåp laåi tröìi nhanh àêìu lïn, öng laäo àêm thùèng xuöëng àónh àêìu beåt
khi muäi noá nhö khoãi mùåt nûúác, aáp chùåt vaâo con caá. Öng laäo ruát dao
ra röìi àêm trúã laåi ngay chñnh chöî êëy. Noá vêîn baám chùåt con caá búãi
böå haâm àaä ngoaåm vaâo, öng laäo àêm vaâo mùæt traái. Con caá mêåp vêîn
cûá àeo cûáng.
“Khöng haã”?”, öng laäo noái röìi phoáng dao àêm vaâo giûäa àiïím
nöëi xûúng söëng vaâ naäo. Luác naây, cuá àêm àaä dïî daâng, laäo caãm thêëy
chöî xûúng suån vúä tan. Öng laäo ruát maái cheâo laách lûúäi dao vaâo giûäa
haâm con caá mêåp, caåy múã. Laäo xoay lûúäi dao vaâ khi con caá mêåp
buöng ra Laäo noái.
“Cuát ài galanos. Cûá chòm sêu caã ngaân thûúác. Ài maâ gùåp baån
maây, hay gùåp con meå maây êëy”.
Öng laäo chuâi lûúäi dao röìi àùåt cêy cheâo nùçm xuöëng. Laäo tòm
dêy leâo buöìm, caánh buöìm no gioá, laäo àûa con thuyïìn vaâo búâ.
“Boån chuáng àaä xúi hïët möåt phêìn tû con caá, maâ laåi vaâo chöî
thõt ngon nhêët nûäa cú chûá”, laäo noái lúán. “Giaá maâ àêy chó laâ giêëc
möång vaâ ta chûa hïì cêu àûúåc noá. Ta lêëy laâm tiïëc vïì àiïìu àoá, caá aâ.
Noá khiïën moåi chuyïån hoãng beát caã röìi”.
Laäo ngûâng laåi vaâ bêy giúâ khöng muöën nhòn con caá nûäa. Kiïåt
maáu vaâ bïình böìng trïn soáng, tröng con caá coá maâu baåc xón cuãa lúáp
thuãy traáng gûúng nhûng nhûäng caái soåc cuãa noá vêîn roä neát.
“Leä ra ta àûâng nïn ài quaá xa, caá aâ”, laäo noái. “Khöng nïn àöëi
vúái maây vaâ caã àöëi vúái ta. Ta lêëy laâm tiïëc, caá aâ”. Naâo, laäo tûå nhuã.
Haäy nhòn súåi dêy buöåc dao xem noá coá bõ àûát khöng. Röìi chuêín bõ
sùén saâng búãi vò nhûäng con khaác seä àïën.
“Giaá maâ mònh coá hoân àaá maâi dao”, laäo noái sau luác kiïím tra
xong súåi dêy buöåc lûúäi dao vaâo maái cheâo.
“Leä ra mònh nïn mang theo hoân àaá êëy”. Leä ra maây phaãi
mang theo nhiïìu thûá, laäo nghô. Nhûng maây àaä khöng mang, laäo
giaâ úi. Giúâ thò khöng phaãi luác nghô vïì nhûäng thûá maây mang hay
khöng mang. Haäy nghô vïì nhûäng viïåc maây coá thïí xoay xúã vúái
nhûäng duång cuå coá sùén úã àêy.
“Maây rùn baão tao quaá nhiïìu lúâi hay húám röìi àêëy”, laäo noái lúán.
“Tao mïåt moãi lùæm röìi”. Laäo cùåp tay laái vaâo naách vaâ nhuáng caã
hai baân tay xuöëng nûúác khi con thuyïìn lûúát vïì phña trûúác.


E. Hemingway 54

“Laåy Chuáa, caái con cuöëi cuâng êëy àúáp múái nhiïìu laâm sao”, laäo
noái.
“Nhûng bêy giúâ con thuyïìn àaä nheå hún nhiïìu”. Laäo khöng
muöën nghô àïën caái buång dûúái raách naát cuãa con caá. Laäo biïët möîi cuá
giêåt rung cuãa con caá mêåp thò möåt maãng thõt bõ rûát ài vaâ bêy giúâ
con caá laåi àïí laåi möåt vïåt maáu loang röång, traãi daâi nhû con àûúâng
cao töëc trïn àaåi dûúng cho hoå haâng luä lô nhaâ caá mêåp kia. Con caá
naây coá thïí nuöi söëng möåt ngûúâi suöët caã muâa àöng, laäo nghô. Àûâng
nghô vïì àiïìu àoá nûäa. Haäy nghó ngúi vaâ xoa dõu àöi tay àïí baão vïå
chöî thõt caá coân laåi. Bêy giúâ vúái têët caã khöëi muâi võ êëy trong nûúác,
muâi maáu tûâ àöi tay mònh seä chùèng nghôa lyá gò caã. Vaã laåi chuáng
khöng chaãy nhiïìu maáu. Bêët kò vïët cùæt naâo cuäng àêu phaãi hoaân
toaân vö giaá trõ. Khöng chûâng, chöî maáu chaãy kia seä ngùn baân tay
traái khoãi chûáng chuöåt ruát. Bêy giúâ mònh coá thïí nghô vïì caái gò nhó?
Laäo nghô. Chùèng gò caã. Mònh phaãi khöng suy nghô vaâ chúâ àúåi
nhûäng con sùæp àïën. Giaá maâ chuyïån naây chó laâ giêëc mú thêåt, laäo
nghô. Nhûng ai biïët àûúåc? Khöng chûâng noá laåi hoáa ra töët laânh. Con
caá mêåp tiïëp theo ài möåt mònh, thuöåc loaâi muäi-xeãng. Noá lao túái nhû
con lúån xöng vaâo maáng ùn nïëu con lúån êëy coá caái moäm röång àuã àïí
baån àuát loåt àêìu mònh vaâo. Öng laäo chúâ noá àúáp con caá röìi phoáng muäi
dao àêìu maái cheâo vaâo naäo noá. Con caá mêåp trùçn maånh ngûúâi ra sau,
luác noá lùn troân lûúäi dao gaäy. Öng laäo cêìm lêëy tay laái. Thêåm chñ laäo
cuäng chùèng buöìn nhòn con caá mêåp àöì söå tûâ tûâ chòm xuöëng nûúác, luác
àêìu coân giûä nguyïn kñch cúä, röìi nhoã dêìn chó coân möåt chêëm nhoã.
Caãnh êëy luön hêëp dêîn laäo. Nhûng bêy giúâ laäo cuäng chùèng buöìn liïëc
mùæt nhòn.
“Bêy giúâ ta coân cêy saâo moác”, laäo noái.
“Nhûng cêy saâo êëy chùèng giuáp ñch gò nhiïìu. Ta cuäng coân hai
maái cheâo, tay laái vaâ caái chaây ngùæn”. Giúâ thò chuáng thùæng ta röìi, laäo
nghô. Coân ta thò àaä quaá giaâ àïí coá thïí vung chaây àêåp chïët luä caá mêåp
kia. Nhûng ta seä cöë cêìm cûå nïëu trong tay coân hai maái cheâo, caái
chaây ngùæn vaâ tay laái. Laäo laåi nhuáng tay xuöëng biïín. Chiïìu àang
xïë, laäo chùèng nhòn thêëy gò caã ngoaâi mùåt biïín vaâ bêìu trúâi. Gioá thöíi
maånh hún luác trûúác, vaâ laäo hi voång chùèng mêëy chöëc laäo seä vïì àïën
àêët liïìn.
“Maây àaä raä rúâi, laäo giaâ kia”, laäo noái.
“Maây raä rúâi àïën têån xûúng tuãy”. Luä caá mêåp khöng tiïëp tuåc
têën cöng maäi cho àïën ngay trûúác khi mùåt trúâi lùån. Öng laäo nhòn



thêëy mêëy chiïëc vi xaám lao theo vïåt húi röång maâ con caá kiïëm hùèn
àaä àïí laåi trong nûúác. Chuáng thêåm chñ khöng theâm taãn ra àaánh húi.
Cuâng saánh àöi, chuáng búi thùèng àïën con thuyïìn. Laäo cheân tay laái,
buöåc chùåt dêy leâo buöìm röìi àûa tay xuöëng àuöi thuyïìn tòm caái
chaây. Àêëy laâ khuác caán àûúåc cûa tûâ maái cheâo gaäy, daâi chûâng taám
têëc. Laäo chó coá thïí sûã duång noá hiïåu quaã bùçng möåt tay búãi chöî tay
nùæm cuãa noá chó vûâa vùån vúái möåt baân tay; tay phaãi laäo àaä nùæm chùæc
caái chaây trong luác laäo nhòn luä caá mêåp xöng àïën. Caã hai con thuöåc
loaâi galanos. Mònh phaãi àïí con àêìu tiïn ngoùåm chùåt röìi múái nïån noá
vaâo ngay giûäa muäi hay giaä thùèng vaâo àónh àêìu, laäo nghô. Hai con
caá mêåp cuâng tiïën saát vaâ khi thêëy con gêìn laäo haá möìm cùæn phêåp
vaâo bïn lûúân aánh baåc cuãa con caá thò laäo nêng cao caái chaây, döëc sûác
bònh sinh giaáng ngay xuöëng àónh àêìu röång cuãa con caá mêåp. Khi
chaåm xuöëng, laäo caãm thêëy caái chaây chuâng laåi nhû chaåm phaãi lúáp
cao su rùæn. Nhûng laäo cuäng caãm nhêån àûúåc àöå cûáng cuãa xûúng röìi
laäo giaáng thïm möåt àoân cêåt lûåc vaâo choáp muäi cuãa con caá mêåp khi
noá trûúåt khoãi con caá. Con caá mêåp kia cûá nhaâo vaâo taáp röìi luâi ra,
bêy giúâ noá laåi ngoaác to möìm xöng vaâo. Öng laäo coá thïí nhòn thêëy
nhûäng daãi thõt caá keáo thaânh vïåt trùæng trong khoáe haâm con caá mêåp
khi noá lao vaâo con caá kiïëm vaâ khúáp moäm xuöëng. Laäo chöìm ngûúâi
böí möåt àoân nhûng chó truáng vaâo àêìu noá, con caá mêåp nhòn laäo röìi
bûát nöët chöî thõt àaä bõ cùæn rúâi ra. Öng laäo laåi vung chaây giaä xuöëng
khi noá laãng ra nuöët, caái chaây chó àaánh truáng lúáp thõt daây, chùæc nhû
cao su.
“Nhaâo vö ài, GALANOS”, öng laäo noái.
“Haäy laåi nhaâo vö xem”. Con caá mêåp xöëc thùèng túái vaâ khi noá
vêåp haâm xuöëng, laäo giaáng cho noá möåt chaây. Laäo giaáng cêåt lûåc tûâ àöå
cao maâ laäo coá thïí nêng caái chaây hïët cúä. Lêìn naây laäo caãm nhêån àûúåc
lúáp xûúng soå, röìi laäo laåi quêåt tiïëp vaâo ngay chöî êëy trong luác con caá
mêåp lúâ àúâ keáo àûát miïëng thõt chòm xuöëng. Öng laäo chúâ noá laåi xöng
àïën nhûng chùèng thêëy tùm húi àêu caã. Röìi laäo thêëy möåt con àang
lûúån voâng trïn mùåt nûúác. Laäo khöng thêëy vi cuãa con kia. Mònh
khöng hi voång giïët àûúåc chuáng, laäo nghô. Nhû mònh coá thïí laâm
thuúã coân trai treã. Nhûng mònh àaä àaánh chuáng bõ thûúng nùång vaâ
caã hai con caá mêåp êëy àïìu àaä choaáng vaáng. Nïëu mònh coá thïí cêìm
caái chaây bùçng caã hai tay thò chùæc mònh àaä haå guåc con àêìu tiïn röìi.
Thêåm chñ ngay caã bêy giúâ, laäo nghô. Laäo chùèng muöën nhòn con caá.
Laäo biïët noá àaä bõ huãy hoaåi mêët möåt nûãa. Mùåt trúâi àaä lùån trong luác
laäo àang kõch chiïën vúái hai con caá mêåp.


E. Hemingway 56

“Chöëc nûäa trúâi seä töëi”, laäo noái.
“Röìi mònh seä nhòn thêëy aánh àeân Havana. Nïëu mònh ài quaá
xa vïì hûúáng Àöng thò mònh cuäng thêëy aánh àeân cuãa möåt trong
nhûäng baäi biïín múái”. Bêy giúâ mònh khöng coân xa quaá nûäa, laäo
nghô. Mònh hy voång khöng coá ai phaãi lo lùæng nhiïìu. Dô nhiïn chó coá
möîi thùçng beá lo maâ thöi. Nhûng mònh chùæc noá vêîn tin tûúãng.
Nhiïìu baån chaâi luöëng tuöíi cuäng seä lo lùæng. Nhiïìu ngûúâi khaác cuäng
vêåy, laäo nghô. Mònh söëng trong möåt thaânh phöë nghôa tònh. Laäo
khöng thïí noái chuyïån vúái con caá àûúåc nûäa búãi leä noá àaä bõ xêu xeá
naát tûúm caã röìi. Laát sau àêìu laäo chúåt naãy ra yá tûúãng.
“Nûãa con caá kia úi”, laäo noái.
“Caá aâ, trûúác khi maây laâ thïë àêëy. Ta ên hêån vò àaä ài quaá xa.
Ta àaä huãy hoaåi caã hai chuáng mònh. Nhûng chuáng ta àaä tiïu diïåt
àûúåc nhiïìu caá mêåp, maây vaâ ta, àaä àaánh troång thûúng nhiïìu con
khaác. Maây àaä tûâng giïët àûúåc bao nhiïu con, húäi anh baån caá giaâ
kia? Caái lûúäi kiïëm trïn àêìu maây chùèng phaãi vö cúá maâ àûúåc sinh ra
nhû thïë”. Laäo thñch tûúãng tûúång vïì con caá vaâ nhûäng gò noá coá thïí
laâm àöëi vúái möåt con caá mêåp nïëu noá àûúåc tûå do búi löåi. Coá leä mònh
nïn cùæt caái lûúäi kiïëm àïí duâng laâm vuä khñ chiïën àêëu, laäo nghô.
Nhûng chùèng coá caái ròu nhoã hay con dao naâo caã. Nhûng nïëu ta coá
vaâ coá thïí buöåc noá vaâo maái cheâo thò àêëy múái àñch thûåc laâ vuä khñ. Röìi
chuáng ta seä cuâng chiïën àêëu vúái boån chuáng. Bêy giúâ maây seä laâm gò
nïëu boån chuáng keáo àïën vaâo ban àïm? Maây coá thïí laâm gò?
“Chöëng laåi chuáng”, laäo noái.
“Mònh seä chöëng laåi chuáng cho àïën luác chïët”. Nhûng luác naây,
trong boáng töëi, khöng möåt quêìng saáng lêëp laánh, khöng möåt aánh
àiïån, chó coá gioá vaâ con thuyïìn lûäng thûäng tröi, laäo caãm nhêån nhû
thïí laäo àaä chïët tûå bao giúâ. Laäo aáp hai baân tay vaâo nhau, súâ vaâo
loâng baân tay. Chuáng chûa chïët vaâ laäo coá thïí caãm nhêån nöîi àau àúán
bùçng caách àún giaãn laâ nùæm, múã àöi baân tay. Laäo ngaã ngûúâi tûåa lïn
àuöi thuyïìn vaâ biïët mònh chûa chïët. Àöi vai àaä maách laäo àiïìu àoá.
Mònh nhúá àoåc têët caã nhûäng baâi kinh khi mònh bùæt àûúåc con caá, laäo
nghô. Nhûng luác naây, mònh àaä quaá mïåt àïí àoåc nöíi nûäa röìi. Töët hún
laâ mònh nïn lêëy caái bao àùæp lïn vai.
Laäo nùçm xuöëng phña sau thuyïìn, tay vêîn laái vaâ mùæt doäi nhòn
quêìng saáng hùæt lïn nïìn trúâi. Mònh coân möåt nûãa, laäo nghô. Coá leä
vêån may seä àïën giuáp mònh mang nûãa con caá naây vaâo búâ. ñt ra thò



mònh cuäng phaãi coá chuát may mùæn naâo àêëy. Khöng, laäo noái. Cûá ài
quaá xa thïë naây thò maây àaä tûå laâm töín haåi caái vêån may cuãa maây röìi.
“Àûâng coá ngöëc”, laäo noái lúán.
“Cöë maâ thûác vaâ laái thuyïìn ài. Khöng chûâng maây laåi gùåp may
nhiïìu àêëy”.
“Ta muöën mua möåt ñt may mùæn nïëu noá àûúåc baán úã bêët cûá núi
naâo”, laäo noái. Thïë ta lêëy gò àïí mua noá àêy? Laäo tûå hoãi. Ta coá thïí
mua noá bùçng ngoån lao mêët, con dao gaäy vaâ àöi tay bõ thûúng û?
“Maây coá thïí”, laäo noái.
“Maây cöë mua noá bùçng taám mûúi tû ngaây ài biïín. Suyát nûäa noá
àaä àûúåc baán cho maây”. Mònh àûâng nghô vúá vêín nûäa, laäo nghô. Vêån
may laâ thûá àïën vúái vö vaân daáng veã, ai coá thïí nhêån diïån ra noá? Dêîu
sao thò mònh seä nhêån möåt ñt trong bêët cûá hònh thûác naâo vaâ traã bêët
kyâ giaá naâo maâ ngûúâi baán àoâi hoãi. Giaá maâ mònh coá thïí nhòn thêëy
aánh àiïån, laäo nghô. Mònh ao ûúác quaá nhiïìu. Nhûng àêëy laâ thûá
mònh cêìn bêy giúâ. Laäo cöë xoay trúã cho thoaãi maái àïí laái thuyïìn vaâ
nhúâ nöîi àau nhûác laäo biïët mònh chûa chïët. Vaâo khoaãng mûúâi giúâ
töëi, laäo tröng thêëy aánh àeân thaânh phöë hùæt xuöëng nûúác. Thoaåt tiïn,
àêëy chó laâ thûá aánh saáng mang maáng trïn bêìu trúâi nhû trûúác luác
mùåt trùng moåc. Thoaáng chöëc chuáng hiïån roä ra úã àùçng kia àaåi
dûúng, luác naây àang dêåy soáng theo chiïìu gioá maånh. Laäo laái thùèng
vaâo giûäa quêìng saáng, laäo nghô chùèng mêëy chöëc kïí tûâ luác naây laäo seä
chaåm àïën meá doâng nûúác. Giúâ thò àaä xong, laäo nghô. Coá leä chuáng seä
laåi têën cöng ta. Nhûng trong àïm töëi, khöng möåt têëc sùæt trong tay,
con ngûúâi coá thïí laâm gò àïí chöëng laåi chuáng? Luác naây laäo àaä tï
cûáng, nhûác nhöëi vaâ caái giaá laånh ban àïm caâng laâm nhûäng vïët
thûúng vaâ têët caã nhûäng chöî xêy xaát trïn khùæp cú thïí laäo àau buöët.
Mònh hy voång laâ seä khöng coân chaåm traán vúái chuáng, laäo nghô. Mònh
rêët hy voång mònh khöng phaãi chaåm traán laåi vúái boån chuáng. Nhûng
vaâo luác nûãa àïm laäo phaãi chiïën àêëu vaâ lêìn naây laäo biïët cuöåc chiïën
àêëu laâ vö voång. Chuáng keáo àïën caã àaân, laäo chó nhòn thêëy nhûäng
àûúâng nûúác do vêy chuáng xeã búi vaâ nhûäng vïåt lên tinh khi chuáng
quùng mònh vaâo con caá. Laäo nïån chaây xuöëng mêëy caái àêìu, nghe
tiïëng rùng bêåp vaâ caãm thêëy con thuyïìn chao àaão khi chuáng luöìn
xuöëng dûúái. Laäo vung chaây tuyïåt voång vaâo bêët cûá chöî naâo laäo coá
thïí phoãng àoaán hoùåc nghe thêëy, röìi laäo caãm thêëy coá caái gò àoá toám
lêëy caái chaây, löi tuöåt ài. Laäo giêåt caái tay laái ra khoãi öí laái, cêìm caã
hai tay àêm, böí doåc liïn höìi kò trêån. Nhûng bêy giúâ boån chuáng laåi


E. Hemingway 58

döìn hïët àïën àùçng muäi thuyïìn, lêìn lûúåt thay phiïn nhau, hay caã
boån cuâng xöng vaâo xêu xeá con caá, chöî thõt chuáng rûát àûúåc lêëp laánh
dûúái nûúác khi chuáng trúã mònh àïí laåi lao vaâo. Cuöëi cuâng möåt con
xaáp àïën àúáp vaâo caái àêìu caá, laäo biïët thïë laâ hïët. Laäo vung tay laái
quêåt ngang àêìu con caá mêåp chöî böå haâm bõ keåp cûáng trong xûúng
àêìu con caá kiïëm maâ khöng thïí rûát ra àûúåc. Laäo quêåt lêìn nûäa,
thïm lêìn nûäa, röìi thïm nûäa. Laäo nghe tiïëng caái tay laái gaäy; duâng
phêìn gaäy lúãm chúãm, laäo àêm vaâo con caá mêåp. Caãm thêëy àoaån tay
laái cùæm phêåp vaâo, laäo biïët noá sùæc röìi thoåc sêu xuöëng. Con caá mêåp
buöng ra, lùn mònh ài. Àêëy laâ con cuöëi cuâng cuãa àaân caá mêåp.
Chùèng coân gò nûäa àïí chuáng xêu xeá. Luác naây laäo nùång nïì thúã vaâ
caãm thêëy coá võ laâ laå trong miïång. Võ êëy ngoân ngoåt vaâ coá muâi tanh
àöìng; laäo thoaáng lo súå. Nhûng chöî muâi võ êëy khöng nhiïìu. Laäo
khaåc nhöí xuöëng àaåi dûúng röìi noái:
“Àúáp ài, luä galanos kia. Vaâ haäy tûúãng tûúång rùçng boån maây àaä
giïët chïët möåt con ngûúâi”. Bêy giúâ laäo biïët mònh àaä baåi trêån hoaân
toaân, khöng thïí naâo cûáu vaän nöíi; laäo quay laåi àùçng laái, tòm àoaån
tay laái gaäy lúãm chúãm coân àuã daâi àïí lùæp vaâo öí laái, àûa thuyïìn vaâo
búâ. Laäo khoaác caái bao qua vai röìi laái thuyïìn theo hûúáng cuä. Bêy
giúâ, tay laái laäo nheå bùéng vaâ laäo chùèng coân nghô hay thoaáng chuát
vûúng vêën gò nûäa. Luác naây laäo quïn hïët moåi chuyïån vaâ chó têåp
trung àûa con thuyïìn vaâo bïën kheáo leáo vaâ an toaân. Trong àïm,
àaân caá mêåp keáo àïën gùåm böå xûúng nhû kiïíu ai àoá nhùåt nhûäng mêíu
baánh vuån trïn baân. Öng laäo chùèng buöìn bêån têm àïën chuáng vaâ
cuäng khöng àïí yá àïën bêët cûá chuyïån gò ngoaâi viïåc laái thuyïìn. Bêy
giúâ laäo chó lûu yá àïën àöå lûúát nheå vaâ àùçm cuãa con thuyïìn khi khöng
coân phaãi àeo thïm caái gaánh nùång bïn mònh.
Con thuyïìn vêîn coân töët, laäo nghô. Noá cuäng chùæc vaâ chùèng hû
haåi gò ngoaâi caái tay laái. Caái àoá thò dïî thay. Bêy giúâ laäo coá thïí nhêån
thêëy laäo àaä vaâo giûäa doâng chaãy; laäo tröng thêëy aánh àeân trïn nhûäng
baäi biïín doåc búâ. Laäo biïët bêy giúâ laäo àang úã àêu vaâ löëi vïì thò chùèng
coân laâ vêën àïì gò nûäa. Ngêîm cho cuâng thò gioá laâ baån cuãa ta, laäo
nghô. Röìi laäo nghô tiïëp, chó àöi khi. Vaâ caã àaåi dûúng bao la vúái
nhûäng ngûúâi baån lêîn keã thuâ cuãa ta. Vaâ giûúâng chiïëu nûäa, laäo nghô.
Giûúâng laâ baån cuãa ta. Chó coá giûúâng thöi, laäo nghô. Giûúâng chiïëu
hùèn laâ viïåc troång àaåi. Àún giaãn laâm sao khi maây bõ àaánh baåi, laäo
nghô. Ta chûa hïì hònh dung chuyïån êëy laåi àún giaãn àïën thïë. Caái gò
laâm maây thêët baåi, laäo nghô.
“Chùèng gò caã”, laäo noái lúán.



“Ta àaä ài quaá xa”. Khi àûa àûúåc thuyïìn vïì caái bïën nhoã, àeân
núi Terrace àaä tùæt, laäo biïët moåi ngûúâi àaä ài nguã. Gioá khöng ngûâng
lúán thïm vaâ bêy giúâ àang thöíi maånh. Nhûng phña trong bïën caãng
vêîn yïn aã, laäo cêåp thuyïìn vaâo con laåch nhoã, àêìy soãi bïn dûúái
ghïình àaá. Do khöng coá ngûúâi giuáp nïn laäo döëc sûác àêíy con thuyïìn
lïn àïën mûác khaã nùng cho pheáp. Röìi laäo nhaãy ra buöåc thuyïìn vaâo
möåt taãng àaá. Laäo haå buöìm, quêën laá buöìm laåi vaâ buöåc chùåt. Röìi laäo
vaác cöåt buöìm dúåm chên leo lïn. Chó àïën khi êëy laäo múái biïët cú thïí
laäo raä rúâi àïën mûác naâo. Laäo dûâng laåi nghó möåt laát, ngoaái nhòn vaâ
thêëy aánh àeân àûúâng phaãn chiïëu lïn caái àuöi to kïình cuãa con caá
àang dûång thùèng àûáng bïn caånh àuöi thuyïìn. Laäo thêëy caái xûúng
söëng vaåch thaânh àûúâng thùèng truåi trêìn, trùæng hïëu vaâ caái àêìu àöì söå
vaâ àen ngoâm vúái lûúäi kiïëm nhö thùèng túái trûúác maâ chùèng coân tñ
thõt da naâo. Laäo laåi tiïëp tuåc leo, lïn àïën àónh döëc laäo ngaä röìi nùçm
möåt laát, cöåt buöìm vêîn vùæt ngang qua vai. Laäo gûúång àûáng dêåy.
Nhûng viïåc êëy laåi quaá khoá nïn laäo cûá vaác cöåt buöìm ngöìi àoá nhòn
con àûúâng. Àùçng xa, möåt con meâo àang bùng qua àûúâng tòm kiïëm
caái gò àoá, laäo nhòn noá. Laát sau laäo chó nhòn con àûúâng. Cuöëi cuâng
laäo àùåt cöåt buöìm xuöëng, àûáng dêåy. Laäo dûång cöåt buöìm, vaác lïn vai
röìi tiïëp tuåc ài. Laäo phaãi ngöìi nghó nùm lêìn trûúác khi vïì àïën lïìu.
Vaâo trong lïìu, laäo dûång cöåt buöìm tûåa vaâo tûúâng. Laäo tòm trong
boáng töëi ra chai nûúác vaâ uöëng möåt nguåm. Röìi laäo nùçm xuöëng
giûúâng. Laäo keáo caái mïìn àùæp qua vai, xuöëng lûng röìi chên; laäo nùçm
nguã uáp mùåt lïn lúáp baáo, hai tay dang röång, loâng baân tay ngûãa lïn.
Saáng höm sau, khi thùçng beá nhòn vaâo lïìu, öng laäo àang nguã. Trúâi
àang nöíi gioá lúán àïën nöîi thuyïìn cêu khöng thïí ra khúi; thùçng beá
dêåy muöån röìi taåt qua lïìu öng laäo nhû noá thûúâng laâm vaâo möîi buöíi
saáng. Thùçng beá thêëy öng laäo àang thúã vaâ khi nhòn vaâo àöi baân tay,
noá bêåt khoác. Noá roán reán bûúác ra ài mua caâ phï mang vïì; suöët con
àûúâng döëc noá cûá thöín thûác maäi. Nhiïìu ngûúâi àaánh caá quêy quanh
con thuyïìn, ngùæm nhòn caái vêåt àûúåc buöåc bïn maån, möåt ngûúâi xùæn
quêìn löåi xuöëng nûúác duâng dêy ào chiïìu daâi böå xûúng. Thùçng beá
khöng xuöëng àêëy. Noá àaä àïën tûâ trûúác vaâ möåt trong nhûäng ngûúâi
àaánh caá thay noá tröng höå con thuyïìn.
“Baác êëy sao röìi?”, möåt trong nhûäng ngûúâi àaánh caá hoãi voång
lïn.
“Àang nguã”, thùçng beá àaáp. Noá khöng bêån têm àïën viïåc moåi
ngûúâi nhòn thêëy noá khoác.
“Àûâng àïí ai àïën quêëy rêìy öng”.


E. Hemingway 60

“Tûâ muäi àïën àuöi, con caá daâi gêìn saáu meát”, ngûúâi àang ào
xûúáng lïn.
“Chaáu chùæc laâ thïë”, thùçng beá noái.
Noá ài vaâo Terrace vaâ hoãi mua möåt lon caâ phï.
“Thêåt noáng vaâ cho nhiïìu sûäa, àûúâng vaâo”.
“Cêìn gò nûäa khöng?”
“Thûa khöng. Àïí laát nûäa chaáu xem öng coá thïí ùn àûúåc gò”.
“Con caá thêåt ra troâ”, chuã khaách saån noái.
“Chûa tûâng coá möåt con caá naâo nhû thïë. Kïí caã hai caái con
àaáng mùåt maâ chaáu bùæt höm qua”.
“Mêëy con caá queân cuãa chaáu êëy maâ”, thùçng beá noái röìi laåi khoác.
“Chaáu coá muöën uöëng chuát gò khöng?”, chuã khaách saån hoãi.
“Thûa khöng”, thùçng beá àaáp.
“Nhúâ baác nhùæc höå hoå àûâng àïën quêëy rêìy öng Santiago. Chaáu
seä quay laåi”.
“Chuyïín höå lúâi hoãi thùm cuãa baác àïën öng laäo”.
“Caám ún baác”.
Thùçng beá mang lon caâ phï noáng lïn lïìu öng laäo vaâ ngöìi
xuöëng bïn caånh cho àïën khi laäo thûác giêëc. Coá luác, tröng öng laäo
nhû thïí sùæp tónh dêåy. Nhûng laäo laåi chòm vaâo giêëc nguã vuâi; coân
thùçng beá thò ài qua àûúâng hoãi mûúån ñt cuãi vïì hêm noáng caâ phï. Röët
cuöåc thò laäo cuäng thûác giêëc.
“Öng khoan ngöìi dêåy haäy”, thùçng beá noái. “Cûá uöëng caái naây ài
àaä”. Noá roát möåt ñt caâ phï ra laá.
Öng laäo nhòn chöî caâ phï röìi uöëng.
“Chuáng àaánh baåi öng, Manolin aâ”, laäo noái. “Chuáng thêåt sûå àaä
àaánh baåi öng”.
“Noá khöng àaánh baåi àûúåc öng. Kïí caã con caá”. “Anh Pedrico
àang tröng thuyïìn vaâ duång cuå. Öng àõnh laâm gò vúái caái àêìu caá
kia?”
“Àïí Pedrico cheã ra duâng bêîy caá”.
“Thïë coân lûúäi kiïëm?”



“Nïëu chaáu thñch thò giûä lêëy”.
“Chaáu thñch lûúäi kiïëm”, thùçng beá noái.
“Bêy giúâ öng chaáu ta phaãi lïn kïë hoaåch cho nhûäng viïåc khaác”.
“Hoå coá tòm öng khöng?”
“Dô nhiïn. Caã thuyïìn tuêìn tra búâ biïín lêîn maáy bay”.
“Àaåi dûúng vö cuâng vö têån, thuyïìn cêu thò quaá û nhoã beá nïn
khoá nhòn thêëy”, öng laäo noái. Laäo nhêån thêëy àûúåc noái chuyïån vúái ai
àoá thò dïî chõu hún phaãi tûå noái vúái chñnh baãn thên mònh hay vúái
biïín caã.
“Öng nhúá chaáu”, laäo noái. “Chaáu bùæt àûúåc mêëy con?”
“Höm àêìu àûúåc möåt con. Höm thûá hai àûúåc möåt vaâ höm thûá
ba àûúåc hai”.
“Gioãi lùæm”.
“Bêy giúâ öng chaáu ta laåi cuâng ài cêu”.
“Àûâng. Öng khöng gùåp may mùæn. Öng chùèng coân may chuát
naâo”.
“Vûát quaách caái chuyïån may ruãi êëy ài”, thùçng beá noái. “Chaáu seä
mang vêån may cuãa chaáu theo”.
“Gia àònh chaáu seä noái gò?”
“Chaáu khöng quan têm. Höm qua chaáu bùæt àûúåc hai con.
Nhûng bêy giúâ öng chaáu ta seä ài cêu cuâng nhau búãi chaáu coân phaãi
hoåc hoãi nhiïìu àiïìu”.
“Ta phaãi reân möåt ngoån lao àêm caá thêåt töët vaâ luön mang theo
trïn thuyïìn. Chaáu nïn cùæt möåt lûúäi dao tûâ laá theáp giaãm soác cuãa
chiïëc xe Ford cuä. Chuáng ta coá thïí maâi noá úã Guanabacoa. Phaãi maâi
sùæc chûá àûâng mang nung lûãa keão noá seä gaäy. Dao cuãa öng àaä gaäy”.
“Chaáu seä cùæt con dao khaác vaâ mang laá theáp êëy ài maâi. Chùèng
biïët àúåt briaåa lúán naây seä keáo daâi mêët mêëy ngaây?”
“Coá leä ba höm. Khöng chûâng lêu hún àêëy”.
“Chaáu seä chuêín bõ sùén saâng àuã moåi thûá”, thùçng beá noái. “Öng
nhúá chùm soác hai baân tay cho laânh”.
“Öng biïët caách chûäa trõ. Höìi àïm öng khaåc ra caái gò àoá thêåt laå
vaâ caãm thêëy caái gò àoá trong ngûåc bõ vúä”.


E. Hemingway 62

“Cuäng àïí caái àoá bònh phuåc luön”, thùçng beá noái. “Öng haäy nùçm
nghó ài, öng aå; chaáu seä mang chiïëc sú mi saåch cuãa öng àïën cho öng.
Thïm caái gò àoá àïí ùn”.
“Nhúá mang bêët cûá túâ baáo naâo trong khoaãng thúâi gian öng ài
vùæng àïën nheá”, öng laäo dùån.
“Öng phaãi khoãe laåi thêåt nhanh vò coân nhiïìu thûá chaáu cêìn
phaãi hoåc vaâ öng coá thïí daåy chaáu moåi àiïìu. Chùæc öng àaä chõu àûång
quaá nhiïìu?”
“Nhiïìu lùæm”, öng laäo àaáp.
“Chaáu seä mang thûác ùn vaâ baáo àïën”, thùçng beá noái. “Öng cûá
nghó cho laåi sûác. Chaáu seä mua thuöëc chûäa tay tûâ hiïåu thuöëc nûäa”.
“Àûâng quïn baão Pedrico caái àêìu caá öng cho anh êëy àêëy”.
“Vêng. Chaáu nhúá”.
Khi thùçng beá ra khoãi cûãa, ài xuöëng con àûúâng raãi àaá san hö
vuån, noá laåi khoác. Chiïìu höm êëy coá àoaân du khaách úã Terrace vaâ
nhòn xuöëng khoaãng nûúác ngöín ngang lon bia röîng vaâ xaác caá nhöìng,
möåt ngûúâi phuå nûä tröng thêëy böå xûúng söëng daâi, trùæng phau, cûåc
lúán vúái chiïëc àuöi àöì söå dñnh àùçng cuöëi dêåp dïình, àung àûa theo
laân soáng trong luác gioá Àöng thöíi trïn vuâng biïín cöìn soáng khöng
ngúát phña ngoaâi cûãa caãng.
“Caái gò kia?”, baâ ta hoãi anh böìi vaâ àûa tay chó chiïëc xûúng
söëng daâi cuãa con caá khöíng löì, bêy giúâ chó laâ àöì raác thaãi àang àúåi
thuãy triïìu cuöën ài.
“Tiburon”, anh böìi àaáp. “Caá mêåp êëy maâ”. Anh ta haâm yá giaãi
thñch chuyïån gò àaä xaãy ra.
“Töi khöng ngúâ caá mêåp laåi àeåp nhû thïë, daáng àuöi thêåt duyïn
daáng”.
“Anh cuäng thïë”, baån trai cuãa baâ ta noái.
Phña trïn àûúâng, trong cùn lïìu, öng laäo laåi nguã. Laäo vêîn nùçm
uáp mùåt nguã; thùçng beá ngöìi bïn caånh nhòn laäo. Öng laäo àang mú vïì
nhûäng con sû tûã.
Dõch theo baãn tiïëng Anh
The Old Man and the Sea
Bantam Book 1965,


ông già và biển cả

More Related Content

What's hot (16)

Viewers also liked (20)

Similar to ông già và biển cả (20)

More from Hung Pham Thai (20)

Recently uploaded (20)

ông già và biển cả