PHP 5 i MySQL. Zastosowania e-commerce
0 likes530 views
Stwórz profesjonalną witrynę handlową dla przedsiębiorstwa * Zaprojektuj wszystkie elementy witryny i przygotuj bazę danych * Zaimplementuj mechanizmy składania i przetwarzania zamówień * Zadbaj o bezpieczeństwo transakcji Dynamiczny rozwój internetu sprawił, że wiele firm zainteresowało się możliwością oferowania swoich produktów i usług tą właśnie drogą. Powstały więc setki tysięcy witryn handlowych, które w początkowym okresie działalności przyniosły właścicielom krociowe zyski. Po pierwszym załamaniu rynku internetowego zmieniło się podejście do sklepów internetowych -- klienci zaczęli bardziej uważnie przyglądać się zarówno ofercie, jak i sposobowi jej prezentacji, a firmy zadbały o to, aby ich witryny były przygotowywane w bardziej profesjonalny sposób. Rozwój technologii wykorzystywanych do tworzenia tego typu aplikacji również znacząco wpłynął na rynek internetowy. Wśród twórców aplikacji e-commerce niesłabnącą popularnością cieszy się język PHP, który w połączeniu z bazą danych MySQL tworzy doskonałe narzędzie do budowania niezawodnych, stabilnych i bezpiecznych sklepów internetowych. Książka "PHP5 i MySQL. Zastosowania e-commerce" przedstawia proces tworzenia profesjonalnej witryny handlowej. Opisuje zasady projektowania takich witryn i konstruowania jej elementów. Czytając ją dowiesz się, jakie technologie i narzędzia projektowe wybrać i jak zdefiniować szkielet witryny. W kolejnych rozdziałach książki przeczytasz o rozbudowywaniu funkcjonalności sklepu o kolejne elementy. Stworzysz katalog produktów, wyszukiwarkę, koszyk na zakupy i moduł przetwarzania zamówień. Wyposażysz sklep w rozbudowany interfejs administracyjny i umożliwisz klientom realizację płatności za pomocą kart kredytowych. Przygotujesz się także na problemy, jakie mogą wystąpić podczas tworzenia i wdrażania aplikacji e-commerce. * Podstawowe elementy witryny * Dobór narzędzi wykorzystywanych podczas prac nad sklepem * Przygotowanie bazy danych * Tworzenie katalogu produktów * Moduł koszyka na zakupy * Obsługa zamówień i płatności * Bezpieczeństwo transakcji * Płatności kartami kredytowymi Dzięki wiadomościom z tej książki przygotujesz wysokiej jakości sklep internetowy.
PHP 5 i MySQL. Zastosowania e-commerce
- 1. IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ SPIS TRE CI PHP 5 i MySQL. Zastosowania e-commerce KATALOG KSI¥¯EK Autorzy: Emilian Balanescu, Mihai Bucica, Cristian Darie T³umaczenie: Micha³ Dadan, KATALOG ONLINE Maja Królikowska, Marek Pa³czyñski ISBN: 83-7361-830-9 ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG Tytu³ orygina³u: Beginning PHP 5 and MySQL E-Commerce: From Novice to Professional Format: B5, stron: 528 TWÓJ KOSZYK DODAJ DO KOSZYKA Stwórz profesjonaln¹ witrynê handlow¹ dla przedsiêbiorstwa • Zaprojektuj wszystkie elementy witryny i przygotuj bazê danych • Zaimplementuj mechanizmy sk³adania i przetwarzania zamówieñ CENNIK I INFORMACJE • Zadbaj o bezpieczeñstwo transakcji Dynamiczny rozwój internetu sprawi³, ¿e wiele firm zainteresowa³o siê mo¿liwo ci¹ ZAMÓW INFORMACJE oferowania swoich produktów i us³ug t¹ w³a nie drog¹. Powsta³y wiêc setki tysiêcy O NOWO CIACH witryn handlowych, które w pocz¹tkowym okresie dzia³alno ci przynios³y w³a cicielom krociowe zyski. Po pierwszym za³amaniu rynku internetowego zmieni³o siê podej cie ZAMÓW CENNIK do sklepów internetowych — klienci zaczêli bardziej uwa¿nie przygl¹daæ siê zarówno ofercie, jak i sposobowi jej prezentacji, a firmy zadba³y o to, aby ich witryny by³y przygotowywane w bardziej profesjonalny sposób. Rozwój technologii CZYTELNIA wykorzystywanych do tworzenia tego typu aplikacji równie¿ znacz¹co wp³yn¹³ na rynek internetowy. W ród twórców aplikacji e-commerce nies³abn¹c¹ popularno ci¹ cieszy siê FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE jêzyk PHP, który w po³¹czeniu z baz¹ danych MySQL tworzy doskona³e narzêdzie do budowania niezawodnych, stabilnych i bezpiecznych sklepów internetowych. Ksi¹¿ka „PHP5 i MySQL. Zastosowania e-commerce” przedstawia proces tworzenia profesjonalnej witryny handlowej. Opisuje zasady projektowania takich witryn i konstruowania jej elementów. Czytaj¹c j¹ dowiesz siê, jakie technologie i narzêdzia projektowe wybraæ i jak zdefiniowaæ szkielet witryny. W kolejnych rozdzia³ach ksi¹¿ki przeczytasz o rozbudowywaniu funkcjonalno ci sklepu o kolejne elementy. Stworzysz katalog produktów, wyszukiwarkê, koszyk na zakupy i modu³ przetwarzania zamówieñ. Wyposa¿ysz sklep w rozbudowany interfejs administracyjny i umo¿liwisz klientom realizacjê p³atno ci za pomoc¹ kart kredytowych. Przygotujesz siê tak¿e na problemy, jakie mog¹ wyst¹piæ podczas tworzenia i wdra¿ania aplikacji e-commerce. Wydawnictwo Helion • Podstawowe elementy witryny ul. Chopina 6 • Dobór narzêdzi wykorzystywanych podczas prac nad sklepem 44-100 Gliwice • Przygotowanie bazy danych tel. (32)230-98-63 • Tworzenie katalogu produktów e-mail: helion@helion.pl • Modu³ koszyka na zakupy • Obs³uga zamówieñ i p³atno ci • Bezpieczeñstwo transakcji • P³atno ci kartami kredytowymi Dziêki wiadomo ciom z tej ksi¹¿ki przygotujesz wysokiej jako ci sklep internetowy.
- 2. Spis treści O Autorach ....................................................................................... 9 Wprowadzenie ................................................................................ 11 Część I Pierwsza faza projektu ...................................................17 Rozdział 1. Przygotowanie witryny sklepu internetowego ................................... 19 Czy warto zaistnieć w internecie? .................................................................................. 20 Pozyskanie większej liczby klientów ....................................................................... 20 Nakłonienie klientów do zwiększenia zakupów ....................................................... 20 Zmniejszenie kosztów realizacji zamówień ............................................................. 22 Czas na zyski .................................................................................................................. 22 Ryzyko i zagro enia ....................................................................................................... 24 Projektowanie witryn biznesowych ................................................................................ 25 Etap I. Uruchomienie witryny .................................................................................. 25 Etap II. Tworzenie koszyka zakupów ...................................................................... 26 Etap III. Przetwarzanie zamówień i dodatkowe opcje .............................................. 26 Sklep z koszulkami ......................................................................................................... 27 Podsumowanie ............................................................................................................... 29 Rozdział 2. Podstawowe elementy witryny ........................................................ 31 Projektowanie z uwzględnieniem mo liwości rozbudowy witryny ................................ 32 Zachowanie długookresowej funkcjonalności przy minimalnych nakładach pracy .....33 Zalety architektury trójwarstwowej .......................................................................... 34 Wybór technologii i narzędzi projektowych ................................................................... 40 Wykorzystanie języka PHP do generowania stron WWW ....................................... 40 Wykorzystanie szablonów Smarty ........................................................................... 41 Przechowywanie danych serwisu w bazach danych MySQL ................................... 43 Serwer MySQL w trójwarstwowej architekturze ..................................................... 46 Wybór konwencji nazewniczych i standardów zapisu kodu ........................................... 47 Rozpoczęcie prac nad projektem .................................................................................... 48 Instalacja niezbędnego oprogramowania .................................................................. 49 Wybór edytora kodu ................................................................................................. 49 Przygotowanie wirtualnego folderu serwisu ............................................................ 49 Instalacja bibliotek Smarty i PEAR .......................................................................... 53 Utworzenie szkieletu witryny ................................................................................... 55 Przygotowanie bazy danych aplikacji ...................................................................... 69 Pobranie kodu źródłowego ............................................................................................. 72 Podsumowanie ............................................................................................................... 72
- 3. 4 PHP5 i MySQL. Zastosowania e-commerce Rozdział 3. Przygotowanie katalogu produktów. Część I .................................... 73 Wyświetlanie listy produktów ........................................................................................ 73 Struktura katalogu produktów .................................................................................. 74 Przeglądanie katalogu produktów ............................................................................ 75 Zdefiniowanie listy działów katalogu ...................................................................... 77 Przechowywanie informacji katalogowych .................................................................... 79 Z czego składa się tabela? ........................................................................................ 80 Utworzenie tabeli działów ........................................................................................ 87 Implementacja warstwy danych ..................................................................................... 89 Komunikacja z bazą danych ..................................................................................... 89 Dostęp do serwera MySQL z pomocą instrukcji PEAR DB .................................... 92 Przygotowanie skryptu dostępu do danych .............................................................. 97 Implementacja warstwy biznesowej ............................................................................. 102 Implementacja warstwy prezentacji ............................................................................. 103 Stosowanie modułów dodatków Smarty ................................................................ 104 Styl prezentacji ....................................................................................................... 105 Podsumowanie ............................................................................................................. 111 Rozdział 4. Przygotowanie katalogu produktów. Część II ................................. 113 Jakie nowe funkcje zostaną dodane do aplikacji? ......................................................... 113 Przechowywanie danych .............................................................................................. 116 Czym jest relacyjna baza danych? .......................................................................... 117 Utworzenie i wypełnienie nowych tabel ................................................................ 123 Diagramy zale ności w bazie danych ..................................................................... 126 Implementacja warstwy danych ................................................................................... 127 Filtrowanie wyników zapytań SQL ........................................................................ 127 Wygenerowanie krótkiego opisu ............................................................................ 128 Złączanie tabel ....................................................................................................... 129 Stronicowanie listy produktów ............................................................................... 133 Utworzenie metod warstwy danych ....................................................................... 134 Warstwa biznesowa ...................................................................................................... 143 Warstwa prezentacji ..................................................................................................... 145 Podsumowanie ............................................................................................................. 169 Rozdział 5. Wyszukiwanie danych w katalogu ................................................. 171 Określenie sposobu wyszukiwania danych ................................................................... 171 Wyszukiwanie danych w bazie danych ........................................................................ 173 Wyszukiwanie z wykorzystaniem klauzul WHERE i LIKE .................................. 174 Opcja wyszukiwania typu full-text ......................................................................... 174 Implementacja warstwy danych ................................................................................... 180 Implementacja warstwy biznesowej ............................................................................. 182 Implementacja warstwy prezentacji ............................................................................. 185 Podsumowanie ............................................................................................................. 192 Rozdział 6. Zarządzanie katalogiem ................................................................ 193 Analiza strony administracyjnej katalogu ..................................................................... 194 Przygotowanie strony administracyjnej katalogu ......................................................... 197 Uwierzytelnianie administratorów ......................................................................... 197 Zarządzanie działami .................................................................................................... 204 Utworzenie warstwy prezentacji ............................................................................ 205 Utworzenie warstwy biznesowej ............................................................................ 211 Utworzenie warstwy danych .................................................................................. 212 Zarządzanie kategoriami i produktami ......................................................................... 214
- 4. Spis treści 5 Zarządzanie informacjami na temat produktów ........................................................... 216 Utworzenie warstwy prezentacji ............................................................................ 217 Utworzenie warstwy biznesowej ............................................................................ 223 Utworzenie warstwy danych .................................................................................. 224 Podsumowanie ............................................................................................................. 227 Część II Druga faza projektu .....................................................229 Rozdział 7. Koszyk na zakupy ......................................................................... 231 Projektowanie koszyka na zakupy ................................................................................ 233 Przechowywanie informacji na temat zawartości koszyka ........................................... 234 Implementacja warstwy danych ................................................................................... 235 Implementacja warstwy biznesowej ............................................................................. 240 Implementacja warstwy prezentacyjnej ........................................................................ 243 Uaktualnienie przycisków Dodaj do koszyka ......................................................... 245 Wyświetlanie na stronie głównej skróconej informacji o zawartości koszyka ....... 247 Tworzenie koszyka ................................................................................................. 249 Zarządzanie koszykiem na zakupy ............................................................................... 253 Usuwanie produktów wło onych do koszyka ........................................................ 254 Tworzenie strony administracyjnej koszyka .......................................................... 254 Podsumowanie ............................................................................................................. 257 Rozdział 8. Obsługa zamówień ........................................................................ 259 Implementacja systemu składania zamówień ............................................................... 259 Zapisywanie zamówień w bazie danych ................................................................ 261 Implementacja warstwy danych ............................................................................. 267 Implementacja warstwy biznesowej ....................................................................... 270 Implementacja warstwy prezentacyjnej .................................................................. 270 Polecenia administracyjne ............................................................................................ 272 Strona orders_admin.php ....................................................................................... 273 Wyświetlanie nieopłaconych zamówień ................................................................ 276 Wyświetlanie szczegółów zamówienia .................................................................. 284 Podsumowanie ............................................................................................................. 295 Rozdział 9. Rekomendowanie produktów ......................................................... 297 Implementacja warstwy danych ................................................................................... 298 Implementacja warstwy biznesowej ............................................................................. 302 Implementacja warstwy prezentacyjnej ........................................................................ 302 Podsumowanie ............................................................................................................. 304 Część III Trzecia faza projektu ...................................................305 Rozdział 10. Dane klientów .............................................................................. 307 Przechowywanie kont u ytkowników .......................................................................... 308 Schemat działania kont u ytkowników w sklepie TShirtShop ............................... 308 Tworzenie tabeli customer ..................................................................................... 309 Implementacja klas zapewniających bezpieczeństwo ................................................... 311 Implementacja haszowania w warstwie biznesowej ....................................................311 Implementacja szyfrowania w warstwie biznesowej ...................................................314 Przechowywanie danych kart kredytowych z wykorzystaniem klasy SecureCard .....320 Rozszerzenie funkcjonalności sklepu TShirtShop o obsługę kont u ytkowników ....... 330 Implementacja warstwy danych ............................................................................. 333 Implementacja warstwy biznesowej ....................................................................... 335 Implementacja warstwy prezentacyjnej .................................................................. 338
- 5. 6 PHP5 i MySQL. Zastosowania e-commerce Tworzenie strony finalizacji zamówienia ........................................................................ 341 Wykorzystywanie bezpiecznych połączeń ................................................................... 346 Uzyskiwanie certyfikatu SSL od firmy VeriSign ................................................... 347 Wymuszanie połączeń SSL .................................................................................... 347 Podsumowanie ............................................................................................................. 349 Rozdział 11. Implementacja systemu przetwarzania zamówień. Część I .............. 351 Czym jest system przetwarzania zamówień? ................................................................ 352 Implementacja systemu przetwarzania zamówień ........................................................ 353 Tworzenie systemu dla sklepu TShirtShop ............................................................ 354 Fundamenty ............................................................................................................ 357 Implementacja klas narzędziowych ........................................................................ 360 Implementacja klasy OrderProcessor ..................................................................... 366 Zwiększanie funkcjonalności klasy OrderProcessor .............................................. 379 Podsumowanie ............................................................................................................. 382 Rozdział 12. Implementacja systemu przetwarzania zamówień. Część II ............. 383 Implementacja etapów przetwarzania ........................................................................... 383 Testowanie przetwarzania ............................................................................................ 391 Aktualizacja strony do składania zamówień ................................................................. 398 Aktualizacja strony do zarządzania zamówieniami ...................................................... 400 Dodanie tabeli status .............................................................................................. 401 Implementacja warstwy danych ............................................................................. 401 Implementacja warstwy biznesowej ....................................................................... 403 Implementacja warstwy prezentacji ....................................................................... 405 Podsumowanie ............................................................................................................. 416 Rozdział 13. Transakcje kartą kredytową .......................................................... 419 Podstawy transakcji kartą kredytową ........................................................................... 419 Współpraca z bramkami umo liwiającymi płatności kartą kredytową ................... 420 Zasady działania transakcji kartami kredytowymi ................................................. 422 Implementacja przetwarzania płatności kartą kredytową ............................................. 423 U ywanie DataCash ............................................................................................... 423 U ywanie VeriSign Payflow Pro ........................................................................... 437 Podsumowanie ............................................................................................................. 448 Rozdział 14. Oceny i recenzje produktów .......................................................... 449 Przechowywanie recenzji w bazie danych .................................................................... 450 Implementacja warstwy danych ................................................................................... 451 Implementacja warstwy biznesowej ............................................................................. 452 Implementacja interfejsu u ytkownika ......................................................................... 452 Podsumowanie ............................................................................................................. 456 Rozdział 15. Wywoływanie usług sieciowych ..................................................... 457 Wykorzystanie usług sieciowych ................................................................................. 458 Dostęp do Amazon E-Commerce Service za pomocą REST ................................. 459 Dostęp do Amazon E-Commerce Service za pomocą SOAP ................................. 461 Integracja Amazon E-Commerce Service z TShirtShop ............................................... 464 Implementacja warstwy danych ............................................................................. 465 Implementacja warstwy biznesowej ....................................................................... 474 Implementacja warstwy prezentacji ....................................................................... 474 Podsumowanie ............................................................................................................. 479
- 6. Spis treści 7 Dodatki .....................................................................................481 Dodatek A Instalacja Apache, PHP, MySQL i phpMyAdmin .............................. 483 Przygotowanie placu boju pod Windows ..................................................................... 484 Instalacja Apache 2 ................................................................................................ 484 Instalacja PHP5 ...................................................................................................... 486 Instalacja MySQL 4 ............................................................................................... 487 Przygotowanie placu boju pod Unix ............................................................................. 487 Instalacja serwera Apache 2 ................................................................................... 488 Instalacja MySQL 4 ............................................................................................... 489 Instalacja PHP5 ...................................................................................................... 490 Instalacja phpMyAdmin ............................................................................................... 492 Dodatek B Prowadzenie witryny ..................................................................... 495 Wybór firmy prowadzącej witrynę ............................................................................... 495 Tworzenie bazy danych na serwerze ............................................................................ 497 Kopiowanie aplikacji na serwer produkcyjny ............................................................... 499 Dodatek C Uwagi na temat zarządzania projektami ......................................... 501 Rozwijanie oprogramowania ........................................................................................ 502 Prowadzenie projektu — teorie zarządzania ................................................................ 503 Metoda kaskadowa (tradycyjna) ............................................................................ 503 Metoda spiralna ...................................................................................................... 505 Metoda RAD .......................................................................................................... 506 Metoda Extreme Programming (XP) ..................................................................... 507 Wybór metody .............................................................................................................. 507 Okres istnienia projektu e-commerce ........................................................................... 508 Relacje z klientami ....................................................................................................... 510 Skorowidz ..................................................................................... 511
- 7. Rozdział 1. Przygotowanie witryny sklepu internetowego Jeszcze kilka lat temu do pojęcia handlu elektronicznego przywiązywano niezwykle du ą wagę. Sam pomysł utworzenia witryny handlu elektronicznego wzbudzał entu- zjazm wielu biznesmenów. Obecnie twierdzenie: „e-biznes to przyszłość — musisz zaistnieć w internecie lub wypadniesz z rynku” nie jest ju takie oczywiste. W dzisiej- szych czasach utworzenie witryny handlu internetowego musi być poparte przekonu- jącymi i konkretnymi argumentami. Zasadniczym tematem niniejszej ksią ki jest programowanie oraz związane z nim za- gadnienia, takie jak tworzenie, wykorzystywanie i zarządzanie bazami danych. Jednak przed przystąpieniem do omawiania wymienionych tu tematów konieczne jest zapo- znanie Czytelnika z finansowymi przesłankami prowadzącymi do utworzenia witryny handlu elektronicznego. Chcąc budować witrynę tego typu, trzeba sobie odpowiedzieć na kilka trudnych pytań. Na szczęście znalezienie na nie odpowiedzi jest mo liwe, o czym mo na będzie się przekonać w dalszej części rozdziału. Wiele przedsięwzięć związanych z handlem elektronicznym zakończyło się niepowodzeniem. W jaki sposób rozwiązania tego typu mogą poprawić sytuację firmy na „ciasnym” ju rynku? Większość firm z bran y handlu elektronicznego zainwestowała w tę działalność znaczne środki finansowe. W jaki sposób mo na utworzyć witrynę, dysponując niewielkim bud etem? Nawet udane przedsięwzięcia handlu elektronicznego zaczynają przynosić zyski dopiero po kilku latach. Nie ka dy mo e sobie pozwolić na tak długie oczekiwanie. W jaki sposób mo na zacząć zarabiać od razu?
- 8. 20 Część I ♦ Pierwsza faza projektu Czy warto zaistnieć w internecie? Choć przyczyn uruchomienia witryny internetowej mogą być setki, z reguły mo na je podzielić na kilka wymienionych poni ej kategorii. Chęć pozyskania większej liczby klientów. Nakłonienie dotychczasowych klientów do zwiększenia zakupów. Zmniejszenie kosztów realizacji zamówień. W kolejnych podrozdziałach zostaną opisane wszystkie z wymienionych przypadków. Pozyskanie większej liczby klientów Mo liwość nakłonienia większej liczby klientów do korzystania z naszych usług jest bez wątpienia najwa niejszym z powodów rozpoczęcia inwestycji. Nale y jednak pa- miętać, e nadzieje wiązane z tą inwestycją mogą okazać się złudne. Wiele osób urucha- mia witryny handlu elektronicznego zakładając, e liczba klientów zwiększy się na- tychmiast po wdro eniu innowacji. W rzeczywistości jest inaczej. Ka dy klient, zanim odwiedzi klasyczny (nie internetowy) sklep, musi wiedzieć, e takowy istnieje. Ta sama zasada obowiązuje w świecie handlu elektronicznego. Zanim zostanie zło one pierwsze zamówienie, u ytkownicy sieci muszą się dowiedzieć o istnieniu witryny. Problem ten jednak jest bardziej związany z marketingiem ni projektowaniem aplikacji WWW. Najpopularniejszymi sposobami pozyskiwania klientów w tego typu przedsię- wzięciach są: rejestrowanie serwisu w ró nego rodzaju wyszukiwarkach internetowych i usługach katalogowych, optymalizowanie witryny z uwzględnieniem trafności wy- szukiwania, tworzenie forów dyskusyjnych, budowanie list informacyjnych itp. Wiele ciekawych dokumentów na ten temat mo na znaleźć po wpisaniu w wyszukiwarce hasła typu „reklama w sieci”. Wspomniane zagadnienia nie są szczegółowo opisywane w tej publikacji. Trzeba tak e pamiętać o tym, e witryna internetowa jest dostępna bez przerwy i wiele osób mo e ją odwiedzić przypadkowo. Poza tym, zadowolonym klientom z pewnością łatwiej będzie poinformować znajomych o adresie sklepu internetowego, ni przesłać im katalog, adres pocztowy czy plan dojścia do ich ulubionego sklepu. Nakłonienie klientów do zwiększenia zakupów Jeśli dana firma ma ju swoich klientów, z pewnością zale y jej na zwiększeniu obrotów. Warto jednak mieć na uwadze fakt, e je eli klienci nie chcą ju kupować określonego produktu, z pewnością nie nale y szukać rozwiązania w tworzeniu witryny sklepu in- ternetowego. Istnieją jednak pewne sytuacje, w których tego typu serwis mo e okazać się pomocny.
- 9. Rozdział 1. ♦ Przygotowanie witryny sklepu internetowego 21 Dotarcie do sklepu lub zło enie zamówienia jest wyjątkowo trudne. Część sprzedawanych towarów mo na kupić w innych, dogodniejszych miejscach. Godziny otwarcia sklepu pokrywają się z godzinami pracy klientów. Wdro enie efektywnego systemu promowania produktu jest bardzo skomplikowane. Utworzenie witryny o wysokiej jakości (w przeciwieństwie do wielu nieprofesjonal- nych, niezabezpieczonych i nieprzyjaznych dla klienta serwisów) mo e być sposobem rozwiązania tych problemów. Klienci korzystający z internetu szybko się przekonają, e zło enie zamówienia przez sieć jest znacznie łatwiejsze, ni wykorzystanie jakie- gokolwiek innego rozwiązania. Oznacza to równie , e w przypadku, gdy spodoba się im jakiś towar, łatwiej ulegną pokusie jego zakupu. Oczywiście dostępność oferty firmy w sieci powoduje tak e, e klienci przedkładają korzystanie z serwisu nad wizytę w skle- pach lokalnych dostawców. Dzięki całodobowej dostępności witryny (zamiast typowych godzin otwarcia skle- pów) zakupy mo na wykonywać poza godzinami pracy. Prowadzenie sklepu inter- netowego, którego klienci są pracownikami biur, ma jeszcze jedną zaletę — zakupy mogą być dokonywane bezpośrednio z ich komputerów biurowych. Przemyślany projekt interfejsu witryny mo e nakłonić klientów do kupna produktów, których zazwyczaj nie potrzebują. Na stronach sklepu mo na zamieszczać informacje o sezonowych promocjach, nowych atrakcyjnych produktach lub produktach związa- nych z wcześniej zakupionymi towarami. Wiele wirtualnych sklepów zachęca swoich klientów do kupowania u ytecznych ak- cesoriów łącznie z produktem podstawowym lub do nabywania dro szych towarów ni te, których zakup rozwa ają. Część firm ma specjalne oferty dla stałych klientów lub zachęca do nieplanowanego nabycia produktu podczas dokonywania płatności. Zasady stosowania niektórych z wymienionych metod zamieszczono w dalszych roz- działach. Poza tym, ka dy, kto przeczyta tę ksią kę, z pewnością sam znajdzie wiele własnych rozwiązań. Zbieranie danych na temat klientów sklepów internetowych jest przecie znacznie łatwiejsze ni pozyskiwanie informacji o klientach klasycznych sklepów lub osób skła- dających zamówienia listownie. Samo gromadzenie adresów poczty elektronicznej po- zwala na rozsyłanie informacji o nowościach w ofercie. Bardziej wyrafinowane me- chanizmy promocji mogą tak e analizować nawyki klientów i sugerować u ytkownikom serwisu nabycie określonego produktu. Inną istotną zaletą wynikającą z utrzymywania sklepu internetowego jest brak kosz- tów związanych z obsługą osób, które nie dokonują adnych zakupów. W praktyce ka demu właścicielowi serwisu powinno zale eć na zachęceniu u ytkowników do wizyt na stronach portalu tak często, jak to jest mo liwe. Warto się zastanowić nad wzboga- ceniem stron o elementy, których zadaniem będzie jedynie zachęcenie klientów do regularnego ich otwierania. Przykładami stosownych rozwiązań mogą być fora dysku- syjne lub serwisy udostępniające darmowe gad ety związane z kupionymi produktami.
- 10. 22 Część I ♦ Pierwsza faza projektu Zmniejszenie kosztów realizacji zamówień Dobrze zaprojektowana witryna handlu elektronicznego mo e być znacznie tańsza w utrzymaniu ni klasyczny sklep. W standardowym przedsięwzięciu tego typu pra- cownicy firmy są zobowiązani do wypełniania formularzy zamówień właściwych dla systemu realizacji zamówień danego przedsiębiorstwa. W serwisach internetowych ten etap procedury jest realizowany przez klientów. Przekazywanie danych od nabywcy do systemu realizacji zamówień jest wykonywane automatycznie. Po utworzeniu i uruchomieniu witryny sklepu internetowego koszt rzeczywistego prze- twarzania zamówień jest bliski zeru. Nie trzeba zatrudniać lub wynajmować kasjerek, sprzedawców czy ochroniarzy (często spotykanych w zatłoczonych centrach handlowych). Dobry pomysł i właściwie przygotowana witryna internetowa pozwalają na uzyski- wanie wysokich dochodów bez du ych inwestycji. Najwa niejsze jest w tym przy- padku skoncentrowanie się na zyskach. Niezbędne staje się ustalenie, czy dana witryna lub jej część mo e rzeczywiście wpłynąć na pozyskanie większej liczby klientów, czy mo e nakłonić ich do zwiększenia zakupów lub czy pozwoli na zmniejszenie kosztów. W kolejnym podrozdziale jako przykład dla omawianej problematyki zostanie przed- stawione funkcjonowanie sklepu internetowego; ten przykład będzie słu ył tak e w dal- szej części ksią ki. Zobaczmy, jak opisane wcześniej reguły odnoszą się do tego przed- sięwzięcia. Czas na zyski Jak ju wspomniano, jako przykład w dalszych rozwa aniach posłu y działalność sklepu internetowego oferującego koszulki z rysunkami znaczków pocztowych. Pod- czas przygotowywania witryn internetowych zawsze konieczne jest wyznaczenie pew- nego punktu równowagi między działaniami zmierzającymi do uzyskania bajecznego serwisu, który będzie się podobał wszystkim jego u ytkownikom, a ograniczonym bud etem, który powinien zagwarantować osiągnięcie zysku. Projektanci witryn często chętnie poświęciliby całą swoją energię na budowanie zachwycającej aplikacji. Nie- stety, ich poczynania są ograniczane przez uwarunkowania finansowe. Z tego względu osoby, które same rozpoczynają prace nad przygotowaniem witryny, stoją przed du ym wyzwaniem — zachowania realistycznego planu prac bez utraty entuzjazmu w two- rzeniu serwisu. W niniejszej ksią ce zaprezentowano rozwiązania gwarantujące realizację wszystkich zadań wykonywanych przy tworzeniu dochodowego sklepu internetowego. Projektu- jąc własny serwis, trzeba zawsze dokładnie zdefiniować grupę odbiorców, przeanali- zować ich potrzeby, preferowane sposoby składania zamówień oraz określić rodzaj najczęściej kupowanych produktów. Najwa niejsze jest jednak ustalenie, w jaki spo- sób będą oni mogli dotrzeć do projektowanej witryny. Przed określeniem wyglądu witryny (a na pewno przed rozpoczęciem programowania) warto przeanalizować kil- ka mechanizmów, które muszą zostać zaimplementowane w kodzie serwisu.
- 11. Rozdział 1. ♦ Przygotowanie witryny sklepu internetowego 23 Pozyskiwanie klientów — W jaki sposób mo na zagwarantować, e klienci skorzystają z projektowanej witryny, jako pierwszego serwisu tego typu? Oferta — Co będzie zawierała oferta i w jaki sposób klienci będą realizowali zakupy? Czy będą składali zamówienia na jednym formularzu? Czy będą wielokrotnie wypełniać formularze zamówień? Czy będą musieli znać rodzaj produktu przed odwiedzeniem witryny? Czy będą oczekiwali sugestii ze strony sklepu? Czynniki te wpływają na sposób rozmieszczenia na stronie pozycji katalogowych oraz kontrolek wyszukiwania. Ponadto, mają znaczenie podczas projektowania algorytmów przetwarzania zamówień. Zastosowanie „koszyka” jest dobrym rozwiązaniem, jeśli u ytkownicy serwisu przeglądają i wyszukują produkty. Je eli natomiast odbiorcy wiedzą dokładnie czego chcą, z pewnością woleliby wypełnić formularz zamówienia. Przetwarzanie zamówień — W jaki sposób zamówienie klienta zostanie zamienione na paczkę gotową do wysyłki? Główny problem polega na zdefiniowaniu procedury realizacji płatności oraz dostarczania zamówień do osoby odpowiedzialnej za obsługę magazynu. W jaki sposób klienci zostaną zapewnieni o bezpieczeństwie ich danych oraz o terminowym dostarczeniu towarów? Obsługa klienta — Czy zakup oferowanych produktów wią e się z zaanga owaniem dodatkowych pracowników? Czy konieczne jest udzielanie gwarancji lub zapewnienie pomocy technicznej? Zachęcenie klientów do powrotu — W jaki sposób klienci zostaną przekonani do ponownego odwiedzenia witryny? Czy klienci sklepu będą odwiedzali witrynę tylko po to, by dokonać zakupu, czy są to osoby często korzystające z witryn handlu elektronicznego? Czy mo na przewidzieć, kiedy dany klient będzie zainteresowany nowym produktem? Dopiero po opracowaniu odpowiedzi na wymienione pytania mo na przystąpić do projektowania witryny. Będzie ona wówczas rzeczywiście dostosowana do potrzeb klientów, a nie oparta na zało eniach, które w danej chwili wydawały się odpowied- nie jej właścicielowi. Przeprowadzenie opisywanej procedury gwarantuje równie , e w utworzonym serwisie zostaną uwzględnione wszystkie najwa niejsze elementy wi- tryny. Nie będzie więc konieczne poprawianie projektu w czasie późniejszych prac, co zazwyczaj jest bardzo trudne. W przykładzie prezentowanym w ksią ce zostały zastosowane standardowe techniki projektowania witryn handlu elektronicznego. Aby zyskać przewagę nad konkurentami, nie trzeba wcale umieszczać na stronach wyrafinowanych komponentów czy filmów Flash. Niezbędne jest w tym przypadku zrozumienie potrzeb klientów, zachęcenie ich do korzystania z serwisu i obsłu enie ich ądań lepiej ni w konkurencyjnych sklepach. Warto o tym pamiętać przed rozpoczęciem projektowania i implementowania konkret- nych rozwiązań.
- 12. 24 Część I ♦ Pierwsza faza projektu Ryzyko i zagrożenia Po zapoznaniu się z przedstawionymi wcześniej informacjami mo na by dojść do wnio- sku, e omawiane przedsięwzięcie nie mo e się zakończyć niepowodzeniem. Niekiedy trzeba wziąć zimny prysznic i uświadomić sobie, e nawet doskonale dopracowane plany czasami zawodzą. Do zagro eń związanych z prowadzeniem sklepu internetowego nale y zaliczyć: działania hakerów, wyłudzenia z wykorzystaniem kart kredytowych, awarie sprzętu, zawodność dostawców, błędy oprogramowania, zmieniające się prawo. Zagro eń tych nie mo na wyeliminować, ale trzeba pamiętać o ich istnieniu i zabez- pieczyć się przed ich skutkami. Niektóre sposoby rozwiązania tych problemów starano się przybli yć Czytelnikowi w niniejszej ksią ce, jednak pewne utrudnienia nie dotyczą witryn jako takich. Jednym z najefektywniejszych sposobów zabezpieczania serwisu przed wymienio- nymi zdarzeniami jest sporządzanie kopii zapasowych. Często jednak pod koniec dłu- giego dnia pracy wa niejsze wydaje się zaoszczędzenie pięciu minut i wcześniejsze wyjście do domu. W przypadku prowadzenia serwisu internetowego takie postępowanie jest niedopuszczalne. Z uwagi na to, e autorzy ksią ki są programistami, a nie prawnikami, nie zostało tu zamieszczonych wiele informacji związanych z prawnym aspektem działania sklepu. Jeśli więc projektowana aplikacja ma być „powa nym” przedsięwzięciem biznesowym, przed udostępnieniem serwisu w sieci trzeba zasięgnąć stosownych porad prawnych. Omawiając potencjalne zagro enia związane z prowadzeniem sklepu internetowego, nale y wspomnieć o problemie nieterminowego realizowania zamówień, który mo e doprowadzić do upadku firmy. Niniejsza ksią ka jest publikacją poświęconą progra- mowaniu. Zawiera więc przede wszystkim informacje o sposobie przedstawiania oferty firmy i o zasadach tworzenia mechanizmów przyjmowania zamówień. Jednak bardzo wa nym elementem całego przedsięwzięcia jest terminowe dostarczanie zakupionych towarów do klientów. Z tego względu przed uruchomieniem aplikacji sklepu interne- towego trzeba opracować właściwe procedury logistyczne. Jeśli sklep nie dostarczy zakupionych produktów, klienci nie skorzystają ponownie z jego oferty i nie powiadomią o jego istnieniu swoich znajomych. Doskonały przewodnik poświęcony zagadnieniom opodatkowania, dostaw i innych aspektów działania sklepu wirtualnego został udostępniony w serwisie Webmonkey pod adresem http://hotwired.lycos.com/webmonkey/e-business/building/tutorials/ tutorial3.html. Warto się z nim zapoznać przed rozpoczęciem prac projektowych.
- 13. Rozdział 1. ♦ Przygotowanie witryny sklepu internetowego 25 Projektowanie witryn biznesowych Budowanie serwisów handlu elektronicznego wymaga znacznych inwestycji. Rozło- enie prac na kilka etapów pozwala na ograniczenie wstępnych kosztów przedsięwzię- cia, a tym samym na zmniejszenie strat w przypadku jego niepowodzenia. Doświadczenia zdobyte w początkowych fazach realizacji projektu pozwalają na ustalenie, czy do- dawanie kolejnych elementów serwisu będzie przynosiło spodziewane dochody. Po- nadto, dochody uzyskane z działania sklepu umo liwią finansowanie dalszych prac. Nie bez znaczenia jest te fakt, e rozło enie procesu budowy witryny na kilka eta- pów, pozwala na wcześniejsze uruchomienie jej w internecie i wcześniejsze czerpanie z niej zysków, ni w przypadku zwlekania z uruchomieniem sklepu do czasu zaim- plementowania wszystkich zaplanowanych elementów. Prace nie ustają nawet po zakończeniu zatwierdzonych etapów projektu. Dlatego zawsze podczas planowania działań związanych z większym projektem programistycznym trzeba uwzględnić mo liwość łatwego implementowania nie przewidzianych wcze- śniej elementów. W rozdziale 2., w którym zostały omówione techniczne aspekty bu- dowy witryn handlu elektronicznego, są przedstawione sposoby projektowania serwi- sów internetowych gwarantujące mo liwość ciągłego rozbudowywania aplikacji. Taki sposób działania ma istotne znaczenie w przypadku przygotowywania witryny na zlecenie firmy zewnętrznej. Zleceniodawcy chcą zazwyczaj mieć mo liwość wpro- wadzania poprawek na bie ąco. Rozło enie prac nad witryną lub oprogramowaniem na kilka etapów gwarantuje odbiorcom aplikacji większy komfort współpracy. Pozwala bowiem na sprawdzenie, czy podejmowane działania są wykonywane poprawnie i daje mo liwość zakończenia całego procesu po zrealizowaniu określonego etapu (jeśli z jakich- kolwiek przyczyn zleceniodawca uzna, e projekt nie powinien być kontynuowany). Etap I. Uruchomienie witryny Rozdziały od 2. do 6. traktują o zagadnieniach związanych z utworzeniem platformy serwisu i udostępnieniem katalogu produktów firmy w internecie. Omawiane w tej części rozwiązania mają na celu przedstawienie podstawowej architektury witryny oraz określenie sposobów współdziałania ró nych elementów aplikacji. W końcowych rozdziałach tej części publikacji zostały opisane metody tworzenia katalogu produk- tów osadzanego na wcześniej utworzonej platformie; najwa niejsze zagadnienia z tego zakresu wymieniono poni ej. Projektowanie bazy danych katalogu produktów — bazy danych przechowującej informacje o działach sklepu i kategoriach produktów oraz o samych produktach. Tworzenie kodu SQL i PHP przeznaczonego do pobierania danych o oferowanych towarach i udostępniania oferty sklepu w internecie. Tworzenie mechanizmu wyszukiwania produktów. Tworzenie prywatnej części administracyjnej witryny, która umo liwi zarządzanie serwisem.
- 14. 26 Część I ♦ Pierwsza faza projektu W dalszej części ksią ki poruszono tak e temat integracji projektowanego serwisu z systemami przetwarzania zamówień, które umo liwiają realizowanie transakcji i prze- kazują właścicielowi sklepu dane o zamówieniu za pomocą listów elektronicznych. Prezentowane rozwiązanie oparto na zało eniu, e analiza zamówień będzie prowa- dzona przez obsługę serwisu. Zaimplementowanie automatycznego systemu przetwa- rzania zamówień w początkowej fazie rozwoju witryny byłoby bowiem znacznie bardziej czasochłonne ni wykonanie tej operacji ręcznie. Etap II. Tworzenie koszyka zakupów Wykorzystanie koszyka zakupów udostępnianego np. przez serwis PayPal jest wła- ściwym rozwiązaniem, jednak wią e się z pewnymi ograniczeniami. Nie pozwala na przykład na zmianę sposobu prezentacji koszyka i zasad interakcji z u ytkownikiem. Alternatywnym rozwiązaniem jest zaprojektowanie własnego koszyka zakupów, który będzie integralnym elementem witryny. Choć samo scalenie modułu koszyka zakupów z pozostałymi komponentami serwisu nale y uznać za znaczne usprawnienie, jest ono mało istotne w porównaniu z innymi korzyściami wynikającymi z tego faktu. Utworzenie własnego mechanizmu obsługi zakupów pozwala na przechowywanie w bazie danych pełnych formularzy zamówień. To z kolei daje mo liwość wykorzystania zgromadzonych informacji do innych celów — na przykład do ustalenia profilu klientów. Rozbudowując nieznacznie moduł ko- szyka zakupów i system finalizowania zakupów, mo na utworzyć platformę dystrybu- cji dodatkowych produktów. Jak często robiąc zakupy w sklepie osiedlowym jesteśmy kuszeni mo liwością dorzucenia dodatkowego produktu tu przed podejściem do kasy? Ten mechanizm sprawdza się równie w handlu elektronicznym. Zaprojektowanie wła- snego modułu koszyka zakupów i systemu dokonywania płatności pozwala na pre- zentowanie towarów objętych specjalnymi ofertami. Istnieje nawet mo liwość anali- zowania zawartości koszyka i sugerowania na tej podstawie odpowiednich dodatków. Rozdziały od 7. do 9. wska ą drogę we właściwym wykonaniu następujących czynności: zaprojektowaniu własnego modułu koszyka zakupów; stworzeniu stron zarządzania zamówieniami; implementowaniu systemu rekomendacji produktów. Po zakończeniu drugiego etapu projektu budowana witryna będzie w pełni u ytecznym serwisem. Etap III. Przetwarzanie zamówień i dodatkowe opcje Zasadniczym elementem witryny sklepu internetowego (i tym co odró nia ten rodzaj aplikacji od klasycznej witryny WWW) jest mechanizm przetwarzania zamówień i płat- ności dokonywanych za pomocą kart kredytowych.
- 15. Rozdział 1. ♦ Przygotowanie witryny sklepu internetowego 27 Zintegrowanie systemu przetwarzania zamówień z bazą danych, centrum realizacji za- mówień i systemami informatycznymi dostawców daje mo liwość znacznego zmniejsze- nia kosztów działalności. W takich przypadkach realne staje się ograniczenie liczby za- trudnianych pracowników i rozwijanie firmy bez konieczności zatrudniania nowych osób. Dzięki mechanizmowi pozyskiwania danych o klientach uzyskuje się efekt sprzę enia zwrotnego. Dodatkowe informacje o u ytkownikach systemu umo liwiają zwiększe- nie sprzeda y. Najprostsze rozwiązanie mo e w tym przypadku polegać na wysyłaniu listów elektronicznych z powiadomieniami o specjalnych ofertach lub w celu podtrzy- mania kontaktu z klientem. Z drugiej strony analiza zale ności występujących podczas składania zamówień pozwala na uzyskiwanie danych niezbędnych w trakcje definiowania kampanii marketingowych. Wśród zagadnień przedstawionych w części opisującej trzeci etap projektu znalazły się: Tworzenie modułu kont klienckich, dzięki którym u ytkownicy mogą się logować w systemie i uzyskiwać informacje o realizowanych zakupach. Umo liwianie klientom zamieszczania uwag na temat oferowanych produktów. Włączanie produktów serwisu Amazon.com do własnej oferty za pomocą mechanizmu XML Web Services. Zestawianie bezpiecznych połączeń SSL, które gwarantują szyfrowanie danych przesyłanych przez u ytkowania w sieci internet. Weryfikacja danych osobowych i dokonywanie płatności za pomocą kart kredytowych z wykorzystaniem firm zewnętrznych, takich jak DataCash i VeriSign. Przechowywanie zabezpieczonych numerów kart kredytowych w bazie danych. Zrealizowanie trzeciego etapu projektu wymaga od programisty ogromnego zaanga- owania, du ego nakładu pracy i wyjątkowej ostro ności. Jednak efektem tych prac jest witryna sklepu internetowego wyposa ona w system przeszukiwania katalogu pro- duktów, mechanizm obsługi koszyka zakupów, moduł dokonywania płatności oraz pełny system przetwarzania zamówień. Sklep z koszulkami Zgodnie z prezentowanymi wcześniej informacjami w dalszej części ksią ki zostanie wykorzystany przykład sklepu internetowego oferującego koszulki typu T-shirt. Na rysunku 1.1 została pokazana jedna ze stron witryny, utworzona w trakcie pierwszego etapu prac nad projektem. Odsyłacz do internetowej wersji sklepu można znaleźć na stronie o adresie http:// www.CristianDarie.ro/books.html. Autorzy książki składają podziękowania Davi- dowi Ryanowi i właścicielom serwisu http://www.goingpostal.cc za umożliwienie wykorzystania danych o ich produktach jako informacji dla przykładowej bazy danych.
- 16. 28 Część I ♦ Pierwsza faza projektu Rysunek 1.1. Sklep z koszulkami w trakcie pierwszego etapu prac Dla potrzeb omawianego przykładu przyjęto zało enie, e firma sprzedająca koszulki ju istnieje i ma wielu klientów. Nie jest to więc firma zupełnie nowa na rynku, a pro- jektowana witryna ma na celu ułatwienie dotychczasowym odbiorcom dokonywania zakupów — z nadzieją na zwiększenie obrotów. Uwzględnienie powy szych zało eń sprawia, e najkorzystniejsze wydaje się po- dzielenie całego procesu na kilka etapów. Za takim rozwiązaniem przemawiają nastę- pujące argumenty: Nie nale y się spodziewać du ej liczby zamówień na początku działania firmy. Zatem koszty wstępne projektu powinny być utrzymane na mo liwie najni szym poziomie. Pracownicy firmy są przyzwyczajeni do osobistego realizowania zło onych zamówień. Firma nie chce przeznaczać całych zgromadzonych funduszy na tworzenie zło onego serwisu internetowego, ale ma zamiar ułatwić dokonywanie transakcji przez umo liwienie listownego składania zamówień. Po zakończeniu pierwszej fazy projektu mo e się okazać, e uzyskany rezultat jest dokładnie tym, czego szukało kierownictwo firmy i e nie ma potrzeby dalszego rozbudowywania serwisu. Niskie koszty wstępne powinny być argumentem, który sprawi, e dane przedsiębiorstwo wybierze taki sposób rozwoju (daje to równie mo liwość podniesienia ceny przygotowania projektu).
- 17. Rozdział 1. ♦ Przygotowanie witryny sklepu internetowego 29 Dzięki temu, e sklep wcześniej realizował zamówienia składane listownie, dysponuje kontem bankowym pozwalającym na dokonywanie płatności za pomocą kart kredy- towych. Najlepszym rozwiązaniem będzie więc jak najszybsze przystąpienie do fazy trzeciej projektu i wykorzystanie mo liwości obni enia kosztów związanych z doko- nywaniem płatności za pomocą kart kredytowych. Podsumowanie Tematem tego rozdziału były podstawowe kwestie związane z uruchomieniem apli- kacji sklepu internetowego w świecie, w którym najwa niejsze jest zagwarantowanie szybkiego zysku i wyeliminowanie ryzyka. Przedstawione zostały trzy zasadnicze po- wody tworzenia serwisów handlu elektronicznego: Pozyskanie większej liczby klientów Nakłonienie klientów do zwiększenia zakupów Zmniejszenie kosztów realizacji zamówień Sposobem na uzyskanie wymienionych korzyści jest wdro enie zaprezentowanego, trzyetapowego planu, który mo e być zakończony na ka dym z etapów lub rozwijany zgodnie z opisem zamieszczonym w kolejnych rozdziałach ksią ki. Rozdział ten kończy się utworzeniem planu, który mo na przedstawić właścicielom firmy handlującej koszulkami. Początek fazy projektowania i budowania witryny in- ternetowej został omówiony w następnym rozdziale.