4. Wijziging van arbeidsvoorwaarden
Het wijzigen van een arbeidsvoorwaarde is altijd mogelijk met
toestemming van de werknemer
Hoofdregel: eenzijdige wijziging van een overeenkomst is niet
mogelijk
- Hof Amsterdam 28 september 2010, LJN:
BN8464, BN9767, BO0027, BO0843 (ABN-AMRO)
Ook niet met een beroep op het instructierecht
- Kantonrechter Maastricht 29 maart 2005, JAR 2005/105
Onder omstandigheden echter uitzondering mogelijk
5. Wijziging van arbeidsvoorwaarden
Juridisch kader
• Artikel 7:613 BW
- Eenzijdig wijzigingsbeding
• Artikel 7:611 BW
- Goed werkgever- en werknemerschap
• Artikel 6:248 lid 2 BW
- “Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar”
6. Eenzijdig wijzigingsbeding
Wanneer kan een werkgever een beroep doen op een
eenzijdig wijzigingsbeding?
- Er moet zijn voldaan aan de voorwaarden die het concrete beding stelt (Rb
Breda 10 oktober 2007, LJN BB5568)
- Zwaarwegend belang van de werkgever
- Waarvoor de belangen van de werknemers die worden geschaad daarvoor
naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moeten wijken (Rb
Amersfoort 27 april 2005, Prg. 2005, 114)
7. Goed werkgever-/werknemerschap
Maatstaf neergelegd in Taxi Hofman arrest (HR 26 juni 1998, JAR
1998/199)
“De werknemer behoort op redelijke voorstellen van de werkgever, verband
houdende met gewijzigde omstandigheden op het werk, in het algemeen positief in
te gaan en mag dergelijke voorstellen alleen afwijzen wanneer aanvaarding ervan
redelijkerwijs niet van hem kan worden gevergd.”
Genuanceerd in de Mammoet-arresten (HR 14 november 2003, NJ
2004, 138 en HR 11 juli 2008, JAR 2008/204)
8. Onaanvaardbaarheidscriterium
Een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende
regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven
omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onaanvaardbaar zou zijn.
Belangrijke factoren:
• de hoogte van de kosten van de arbeidsvoorwaardenregeling;
• de gevolgen van het in stand laten van de oude situatie;
• de eventuele aanwezigheid van alternatieven.
(Zie o.a.: Kantonrechter Eindhoven 20 december 2005, RAR 2006, 84;
Kantonrechter Delft 1 maart 2007, JAR 2007/130)
9. Wijziging arbeidsvoorwaarden
Kortom: drie verschillende normen waaraan een wijziging moet
worden getoetst.
De jurisprudentie laat een onduidelijk beeld zien
In de literatuur wel een zekere lijn te ontdekken:
- Artikel 7:611 BW geldt voor wijzigingen individuele gevallen;
- Artikel 7:613 BW geldt voor wijzigingen in collectieve regelingen waarbij een
schriftelijk wijzigingsbeding is overeengekomen;
- Artikel 6:248 lid 2 BW geldt voor wijzigingen in collectieve regelingen waar
geen schriftelijk wijzigingsbeding is overeengekomen.
10. Praktijksituaties
Functiewijziging
• Hof Leeuwarden 17 maart 2009, LJN: BH9815
• Ktr. Eindhoven 18 november 2010, LJN: BL5226
Standplaatswijziging
• Ktr. Haarlem 17 maart 2010, LJN: BL8963
• Hof Arnhem 27 maart 2011, JIN 2011, 252
Werktijden / roosters
• Ktr. Utrecht 9 juni 2010, JAR 2010/225
• Ktr. Utrecht 27 april 2011, JAR 2011/162
11. Praktijksituaties
Harmonisatie
• Ktr. Alphen aan den Rijn 4 april 2006, RAR 2006, 92
• Ktr. Leeuwarden 1 augustus 2012, LJN: BX3980
Bedrijfseconomisch / marktomstandigheden
• Ktr. Amsterdam 18 augustus 2011, JAR 2011/300
• Ktr. Amsterdam 9 augustus 2012, JAR 2012/228
12. Wijziging van arbeidsvoorwaarden
In ieder geval noodzakelijk:
- Zwaarwegend belang aan de zijde van werkgever
- Redelijk voorstel van werkgever
Belangrijk:
- Overleg tussen werkgever en werknemer
(Hof Amsterdam 28 september 2010, LJN:
BN8464, BN8808, BN9767, BO0027 en BO0843)
- Afbouwregeling / compensatie
(Ktr. Hilversum 13 januari 2010, JAR 2010/78);
13. Wijziging van arbeidsvoorwaarden
Rol OR
• Positief als de OR met de wijziging heeft ingestemd
(Ktr. Leeuwarden 5 april 2006, JAR 2006/109; Ktr. Haarlem 31 januari
2007, RAR 2007, 56)
• Maar…. …niet doorslaggevend
(Ktr. Maastricht 29 maart 2005, JAR 2005/105; Ktr. Delft 1 maart 2007, JAR
2007/130)
14. Wijziging van arbeidsvoorwaarden
Stappenplan
• Is er sprake van een arbeidsvoorwaarde?
• Verworven rechten
Wordt in de rechtspraak niet snel aangenomen (zie o.a. Gerechtshof
Amsterdam 9 november 2010, JAR 2011/12).
• Is er sprake van een wijziging?
• Mag deze, bij het ontbreken van toestemming van de werknemer, eenzijdig
gewijzigd worden?
16. Wijziging arbeidsvoorwaarden bij inactiviteit
Overplaatsing
• Rb. Haarlem 15 december 2010, LJN: BO9654
• Hof „s Hertogenbosch 24 april 2012, NJF 2012/350
Functiewijziging
• Ktr. Nijmegen 15 juli 2011, JIN 2011, 740
• Ktr. Haarlem 17 augustus 2011, Prg. 2011, 273
17. Wijziging arbeidsvoorwaarden bij inactiviteit
Lease-/bedrijfsauto
• Ktr. Breda 11 juli 2012, JAR 2012/230
- ANWB richtlijnen voor berekening van autokosten
• Vzr. Utrecht 15 juli 2005, JAR 2005/243
- Tarieven ov-jaarkaart voor onbeperkt reizen in 2e klas
• Ktr. „s Hertogenbosch 11 november 2004, JAR 2005/3
- Afbouwregeling door middel van netto toeslag op salaris
• Ktr. Eindhoven 10 december 1992, Prg. 1993, 3876
- Fiscaal forfait
18. Wijziging arbeidsvoorwaarden bij inactiviteit
Bonus
• Loondoorbetalingsverplichting bij ziekte
- Valt de bonus onder deze verplichting?
- Zo ja, hoe hoog is de bonus over de ziekteperiode?
Bijzondere situatie in de praktijk bij zwangerschaps- en/of
bevallingsverlof en ouderschapsverlof
19. Bonus
Wet Gelijke Behandeling
• Onderscheid op grond van zwangerschap is direct onderscheid en verboden
op grond van artikel 1 WGB
• Bij ouderschapsverlof kan sprake zijn van indirect onderscheid
Commissie Gelijke Behandeling
• Indien bonus onder meer afhankelijk is van aanwezigheids- of
productiviteitsdrempels en er geen uitzondering wordt gemaakt ten aanzien
van zwangerschaps- en bevallingsverlof, is sprake van verboden onderscheid
op grond van geslacht, nu de bonusregeling geen rekening houdt met
zwangerschap als „eigensoortige seksgebonden omstandigheid‟
(CGB oordelen 2006/182, 2005/77, 2003/133, 2001/29, 1999/112)
20. Bonus
Ook in jurisprudentie
• HvJ EG 21 oktober 1999, JAR 1999/278
• Ktr. Utrecht 8 oktober 2008, RAR 2009, 24
• Ktr. Amsterdam 18 december 2008, JAR 2009/43
• Ktr. Utrecht 14 oktober 2009, JAR 2009/296
Praktische oplossing:
• Gelijk bonusmaximum;
• Gemiddelde bonus over afgelopen 3 tot 5 jaar over verlofperiode
Maar…..
• Hof Arnhem 27 april 2010, JAR 2010/142
22. Vakantiedagen
Onderscheid wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen
Op grond van artikel 7:640 lid 1 BW geen afstand doen van zijn aanspraak op
vakantie tegen schadevergoeding
Hiervan kan op grond van lid 2 bij schriftelijke overeenkomst worden
afgeweken ten aanzien van de bovenwettelijke vakantiedagen
Let wel: een werknemer heeft geen eenzijdig recht op afkoop van de
bovenwettelijke vakantiedagen
(Ktr. Amsterdam 11 juni 2010, LJN: BO3017)
