REVERSE-EU.pdf
- 1. EUROPAN BIODIBERTSITATEA BABESTU ETA BALIOESTEKO ESKUALDEKO BIODIBERTSITATEA BABESTEKO TRUKEAK ETA POLITIKAK EUROPAKO EGITASMOA
- 2. Zer da biodibertsitatea? Biodibertsitateak Lurrean dauden izaki teriak eta geneak, eta modu konplexuan erreserbetan ez ezik, hirietan, landa bizien aniztasuna esan nahi du. Organis elkarreragiten dute inguruarekin, eko tutako lurretan eta landaguneetan ere mo bizi guztiak sartzen dira: landareak sistema biziak eratzeko: badago. eta animaliak, mikroorganismoak, bak Biodibertsitatea, oihanetan eta natura LANDATUTAKO BIODIBERTSITATEA Laborantzan dugun ondarean ere badago biodibertsitatea: barazkiak, zerealak, frutak eta landare apaingarriak. Tradizio hori, nekazariek eta lorazainek belaunaldiz belaunaldi mantendu dute, eta arriskuan daude duela zenbait urtetik hona. Izatez, nekazaritzan jarduteko era intentsiboek eta marketin metodoekin, Europan landutako barietateak haziekoizleek patentatutako barietate gutxi batzuetara murriztera jo da. Biodibertsitatea errespetatzen duen laborantzak, espezieek beren berariazko ezaugarriak berreskuratzea lortzen da; ezaugarri horiek lurrari eta nutrizioaren alorreko kalitateari lotuta daude, eta jendartean duten balioari ere bai. Sorrerako testua Elikadurarako eta Nekazaritzarako baliabide filoge netikoen gaineko Nazioarteko Tratatua. 2004an sartu zen inda rrean (www.planttreaty.org) Zergatik Zaindu biodibertsitatea? Biodibertsitatearen galera gero eta bizkorragoa da; gertakari hori frogatuta Hala ere, biodibertsitateak eli dago. zientzialarien komunitatearen kagaiak, osasuna eta lehen irudiko, egun ezagutzen ditugun espezie gaiak ematen dizkigu. Biodi bizien erdia mende bateko epean desager daiteke. Izatez, pertsonon ekintzen on bertsitatearen galerak, hortaz, dorioz, espezieen desagerpenaren egun funtsezko ondorio sozio-eko- go tasa tasa naturala baino 1001.000 nomikoak ditu. Guk bizirau bider handiagoa da. teko ordezkaezinak eta ezin Biodibertsitategaleraren bost arrazoi bestekoak diren ondasunak nagusi identifikatu dira: emateaz gain, oxigenoa kasu, • Espezieei loturiko naturainguruneak biodibertsitatea zerbitzuen ja zatikatu eta suntsitzea: bereziki, urba torrian dago, eta hori guztia nizazioa handitzea eta landatzeko lu baino zabalagoak dira. Horre rrak hedatzea; la, hainbat espeziek −intsek • Natura gehiegi ustiatzea (arrain ge tuak, saguzarrak edo hegaz hiegi harrapatzea, basoak soiltzea, tiak− landareak polinizatzea ezkutuko ehiza eta arrantza, etab.); • Kanpoko espezie inbaditzaileak sartzea bermatzen dute, eta poliniza (koipua, liztor asiarra, Ludwigia ure ziorik gabe ez dago frutarik tako landarea, etab.); eta barazkirik. Gainera, natu • Kutsadura (jatorria industrian eta rainguruneek ura modu na nekazaritzan duena, etab.); turalean iragazten laguntzen • Klimaaldaketa (biodibertsitatearen dute, uholdeei aurrea hartzen, gainean zuzeneko edo zeharkako era paisaiak egituratzen eta gure gina daukana) ingurunea oro har hobetzen. BIODIBERTSITATEA BIzITzA DA: zAINDU DEzAGUN 2
- 3. 3 data nagusi biodibertsitatean: 1992 Lurraren goi-biLera CHUMAD Ingurumenaren eta Garape 1998 naren gaineko Nazio Batuen 1. Biltza rra, Lurraren goibilera, Brasilgo Rio de biodibertsitatea ZaintZeko Janeiron egin zen. 190 estatuburuk eta gobernuburuk onartu zuten Rioko Adie europako estrategia razpena. BAH Biologia Aniztasunaren Estrategia horrekin, biologiaaniztasunaren gai Hitzarmena onartu zuten, eta aniztasuna neko Rio de Janeiroko Biltzarreko konpromisoak “pertsona ororen kezka” gisa onartzeko betetzeko erkidegoko politika eta tresna bakanak konpromisoa hartu zuten. garatzeko esparru orokor bat ezartzen da. Lau gai nagusitan oinarritzen da, eta horietan ezartzen eta abiarazten dira berariazko helburuak: bereziki, bi ziiturrien babesa, nekazaritza, arrantza, garape nerako laguntza eta ekonomialankidetzaren ar loetako ekintzaplanen bitartez. Beste ekintzaplan batzuk nazio mailan garatu ziren orduan 2010 biodibertsitatearen naZioarteko urtea Nazio Batuen Erakundeak ‘Biodibertsitaearen Nazioar teko Urte’ izendatu zuen 2010a, jendeari munduko biodi bertsitatearen egoeraz ohartarazteko eta biodibertsitatea murrizteak dituen ondorioak jakinarazteko. BAH Biologia Aniztasunaren Hitzarmenaren Idazkaritzak ondoko helbu ru nagusi hauek ezarri zituen 2010erako: • Biodibertsitatea zaintzearen garrantziaren gainean eta biodibertsitateari eragiten dioten arriskuen gainean herritarrek duten kontzientzia sendotzea; • Herritarren sentsibilizazioa handitzea, erkidegoek eta gobernuek biodibertsitatea zaintzeko arrakastaz gauzatu dituzten ekintzen inguruan; • Biodibertsitatearen galera geldiarazteko behar diren berehalako neurriak hartzera bultzatzea pertsonak, erakundeak eta gobernuak; • Biodibertsitatearen arriskuak murrizteko konponbide berritzaileak sustatzea; • 2010az ondoko aldirako hartu beharreko neurrien gainean interesa duten aldeen arteko elkarrizketa bat hastea. 3
- 4. reVerse egitasmoa EUROPAN BIODIBERTSITATEA BABESTEKO ETA BALIOA EMATEKO ESKUALDE ARTEKO EKINTzA PLANA EDITATzEA EUROPAKO REVERSE EGITASMOAREN HELBURUA EUROPA MAILAN BIODIBERTSITATEA SUSTATU ETA ESKUALDEETAN EKINTzA POSITIBOEI LAGUNTzEA DA. Europako eskualdeetako espe tsitatea zaindu eta garatzearen rientzia eta ekimenen trukeen gaineko eskualdeko politiken era oinarriaren gainean eraikita, egi ginkortasuna hobetzea da tasmo horren helburua, biodiber FuntseZko 3 gai nekaZaritZa, eLikagaien ekoiZpena 1 eta biodibertsitatea Hiru gaietan Europako beste eskualde batzuetara erraz 2 turismoa eta biodibertsitatea tasunez eraman daitezkeen ekintzak identifikatzea da helburua 3 LurraLde-antoLamendua eta biodibertsitatea egitasmoaren amaieran Hainbat agiri sortuko dira, tokiko kontseiluek eta erabakiak hartzeko ardura dutenek beren politiketan biodibertsitatea kontuan izateko behar diren tresnak eskaintzeko • Erabakiak hartzera zuzenduriko gomendio estrategikoak eta politikoak, dituzten tokiko politiketarako ikuspegi berriak irekitzeko. • Jardunbide egokien gida, egiazko tresna operatibo gisa; gida horretan bilduko dira, gaika eta modu praktikoan, biodibertsitatea zaintzeko eraginkorrak direla erakutsi duten esperientzia emankorrak. Aurkeztutako jarduera egokiak erraz kopiatzekoak izango dira. • Europa mailako gutun bat proposatuko da, eragileak biodibertsitatea zaintzeko egitasmo bateratu batean biltzeko. 4
- 5. egitasmoa Zenbakitan • egitasmo-mota: ESKUALDE ARTEKO LANKIDETzARAKO EUROPAKO EGITASMOA – INTERREG IVC PROGRAMA. • parte-HartZaiLe kopurua: 14 PARTE-HARTzAILE DAUDE BIODIBERTSITATEAREN GARAPENEAN. • egitasmoko HerriaLde kopurua: INTERREG IVC Programa, Lurralde Lankide EUROPAKO 7 HERRIALDE. tzarako Europako Helburuaren zati bat da. EBren programa bat da, eta ezagutzak eta esperientziak • egitasmoaren iraupena: trukatzeko elkarrekin lana egiten laguntzen 3 URTE (2010EKO ABENDUTIK - 2012KO URTARRILERA). die Europako eskualdeei. 2007an sortu zen, eta • egitasmoaren beHin-beHineko aurrekontua: programa 2013ra arte gauzatuko da 2,5 MILIOI EURO. FuntseZko uneak • 2010eko ekaina: egitasmoa abiaraZteko biLtZarra, BORDELEN (FRANTzIA). • 2010eko ekaina: eskuaLde arteko 1. mintegia: «NEKAzARITzA, ELIKAGAIEN EKOIzPENA ETA BIODIBERTSITATEA», BORDELE (FRANTzIA). • 2010eko iraiLa: reVerseren web orri oFiZiaLaren orria sareratZea. • 2010eko iraiLa: eskuaLde arteko 2. mintegia: «TURISMOA ETA BIODIBERTSITATEA», KRETA (GREzIA). • 2011ko martxoa: eskuaLde arteko 3. mintegia: «LURRALDE- PLANGINTzA ETA BIODIBERTSITATEA», MURTzIA (ESPAINIA). • 2011ren amaiera: NOLA IzAN REVERSE EGITASMOAREN eskuaLde arteko 4. mintegia: JARDUNBIDE GAINEKO EGUNAREN BERRI? EGOKIEN GIDA LANTzEA, UNBRIA (ITALIA). Partehartzaileek eskainitako ekitaldien agenda, • 2012aren Hasiera: eskualde arteko mintegietan ateratako ondorioak, eskuaLde arteko 5. mintegia: GUTUNA ekintza baten inguruko informazioa, etab.: LANTzEA (ESTONIA). • 2012ko amaiera: Ezagutu Reverse egitasmoaren gaineko itxiera biLtZarra: EGITASMOAREN azken berriak eta ekitaldiak, web orrian: ONDORIOAK ETA EMAITzAK AURKEzTU ETA www.reverse.aquitaine.eu BANATzEA, BRUSELA (BELGIKA). 5
- 6. REVERSE EGITASMOAN FUNTSEzKOAK DIREN ERAGILEEN AURKEzPENA REVERSE egitasmoko eragileak eskualdeko agintaritzak eta era kunde publikoak dira. Luzaroan egon dira biodibertsitate naturala eta landua babestu eta garatzeko zereginean sartuta. Eragile horien eginkizuna hainbat arlo osagarri tan oinarritzen da: espezieak in situ zaintzea, genebankuak, na turaguneak kudeatzea, biodiber tsitatea zaintzeko eskualdeko es trategiak (ekologiakorridoreak, etab.), biodibertsitatea babesteko tokiko legeria, hezkuntza, etab. Akitaniako eskualdea da partehar tzaile nagusia REVERSE egitasmoan. ESKUALDEAK Biodibertsitateari lotutako maki na bat jardueragatik nabarmen tzen dira eskualdeak: hala nola, ingurumena kudeatzea, lurralde antolamendua, nekazaritzaren garapena eta bertako ohiko edo ezohiko espezieen babesa akitaniako unbriako murtZiako eskuaLdea eskuaLdea eskuaLdea (FrantZia) (itaLia) (espainia) www.aquitaine.fr www.regione.umbria.it www.murcianatural.com www.parco3a.org eusko bremengo drama-kaVaLa- JaurLaritZa eskuaLdea xantHiko (espainia) (aLemania) LurraLde agintaritZa www.euskadi.net www.umwelt.bremen.de www.ingurumena.ejgv.euskadi.net (greZia) www.nestos.gr 6
- 7. txaniako administraZio kontseiLuko eskuaLdeko baso- ARSIAL (ITALIA) www.arsial.regione.lazio.it gintZa ZuZendaritZa (greZia) www.creteregion.gr zuzendaritza hori da eskualdeko naturaguneak kudeatzeko eta Nekazaritzaren garapenerako eta berrikuntzarako Lazioko gainbegiratzeko ardura daukan agintaritza publikoa agentzia nazionala da nekazaritzaren eskualdeko politika gauzatzeko ardura duen erakunde publikoa BIODIBERTSITATEA BABESTEKO BESTE FUNTSEzKO ERAGILE BATzUK FRANTzIA ESLOVAKIA ESTONIA GREzIA www.crenaquitaine.fr www.cvrv.sk www.emu.ee www.maich.gr ngek Landare ekoiZpenaren gaineko iker- biZitZaren ZientZien maiCH txaniako keta Zentroa - Landare-ekoiZpenaren estoniako unibertsitatea nekaZaritZako erakunde gaineko piestany ikerketa institutua mediterraneoa Akitaniako Naturaguneen Es Ikerkuntzaerakunde hori zuze Unibertsitate publiko hori era MAICh hezkuntza eta ikerkuntza kualdeko Kontserbatorioa gober nean Eslovakiako Nekazaritza Mi kunde aitzindaria da nekazari erakunde bat da, eta nekazaritza nuz kanpoko erakunde bat da, eta nisterioaren menpe dago, eta bere tzaren eta ingurumenzientzien mediterraneoaren gaiak aztertzen bere helburua eskualdeko natu gain dauka biodibertsitatearen eta eremuko ikerkuntzan eta ira ditu. ragune anitzak babestea da landareekoizpenaren eremuko iker kaskuntzan, Itsaso Baltikoan kuntza eta garapena FRANTzIA ALEMANIA ALEMANIA www.bioaquitaine.com www.ttzbremerhaven.de bio bremerHaVengo teknoLogia d’aquitaine tranFerentZia Zentroa Bio d’Aquitaine elkarteak ne TTz irabazi asmorik gabeko Iker kazaritza organikoaren arloko kuntza eta Garapen zentro bat eskualde mailako ekoizleen 5 da, eta elikagaien ekoizpenaren kolektibo biltzen ditu. Elkar nahiz ingurumenaren eremue tearen ikerketen oinarria, bere tan dauka esperientzia ziki, landutako espezieen dina mika zaintzea da. 7
- 8. Euskal Autonomia Erkidegoak “REVERSE” egitasmoan hartzen du parte, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saileko Biodibertsitaterako eta Ingurumen Partaidetzarako zuzendaritzaren bitartez. zuzendaritza horren eskumen nagusien artean, biodibertsitatea zaindu eta babestea eta biziiturriak eta naturaondarea era jasangarrian erabiltzea sustatzea daude –bai oro har eta bai Euskal Autonomia Erkidegoko Babestutako Naturaguneetan (Parke Naturalak, Babestutako Biotopoak, Natura 2000 Sarea, RAMSAR hezeguneak, Urdaibaiko Biosfera Erreserba, etab)–, eta biodibertsitatearen elementuak zaintzea ere bai (habitatak, basoko flora eta fauna espezieak, etab.). Gainera, hezkuntza, prestakuntza eta sentsibilizazio planak lantzen ditu ingurumenaren esparruan, Eskolako 21 Agendak koordinatu eta bultzatzen ditu, eta ingurumenaren arloko informazioa kudeatzen du, gai horretan partehartze publikoa sustatuz. Euskal Autonomia Erkidegoko Babestutako Naturaguneen Sareak 150.000 hektarea baino gehiagoko azalera hartzen du: lurralde osoaren % 21 inguru. Espazioen tipologien arabera, batzuek zati batean gainjarri egiten diren arren, figura hauetan banatzen dira: 9 parke natural, babestutako 6 biotopo, Batasunaren Intereseko 52 Leku (BIL), Hegaztientzako Babes Bereziko 6 Gune, Biosfera Erreserba 1 eta 6 RAMSAR hezegune. Gainera, Euskal Autonomia Erkidegoan, badaude beste babesfigura batzuk ere, ingurumena oro har babesteko tresnetatik eta lurralde antolamendutik eratorriak: hala nola, Lurraldearen Antolamendurako Artezbideetan jasotako Natura aldetik interesekoak diren Aldeak edo Lurraldearen Arloko Planean katalogatutako hezeguneak. Egun, Natura 2000 Sareko BzG Bereziki zaintzeko Guneak izendatzeko beharrezko helburuak eta zaintzaneurriak jasoko dituzten agiriak lantzan ari dira, eta HBBGak zaintzeko agiriak lantzen ere bai (www.euskadi.net/natura2000 <http://www.euskadi.net/natura2000> Halaber, Babestutako Eremuen Sarea osatzen ari da, eta babestutako biotopo berriak izendatzea aurreikusten da. Hezeguneen inbentarioa eta arriskuan dauden flora eta faunako espezieen katalogoa berrikusten ari dira, eta lantzen doan informazio berri guztiarekin Biodibertsitatearen Informazio Sistema elikatzen ari da. Hori da tresna nagusia, lanerako eta Euskal Autonomia Erkidegoko Naturaondarearen eta Biodibertsitatearen gaineko informazioa jendaurrean eskuragarri jartzeko (www.euskadi.net/biodiversidad <http://www.euskadi.net/ biodiversidad www.reverse.aquitaine.eu Egitasmo horren zati bat EGEF Eskualde Garapeneko Europako Funtsak finantzatzen du, eta INTERREG IVC programari esker gauzatzen da Argazkioinak: artaburuak biodibertsitatea kaxa Bio d’Aquitaine / zalditaldea Euskal Herriko mendietan CRTA Brochart J. J. CRA / Saaremaa 2007 – Bizitzaren zientzien Estoniako Unibertsitatea (Es) / Anthemis glaberrima – Txaniako Nekazaritzako Erakunde Mediterraneoa (Gr) / Pirinioetako ardia Deepix Roux C. CRA / Brujasko Paduren Natura Erreserba (SEPANSO) / Bremengo eskualdea (Al) / Coccianese Apple – Unbriako eskualdea (It) / calblanquex Murtziako eskualdea (Esp)