1. Σχολεία «υιοθετούν» μνημεία
Ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα γνωριμίας
με την εθνική κληρονομιά (σελ.145-147 του
σχολικού μας βιβλίου)
Α. Να θυμόμαστε πάντα ότι η λέξη μνημείο συνδέεται
ετυμολογικά με τη λέξη μνήμη. Μνημείο λοιπόν, είναι
ό,τι εγείρει, ό,τι ξυπνά τη μνήμη και μάλιστα τη
συλλογική μνήμη, επειδή είναι συνδεδεμένο με την
ιστορική πορεία ενός λαού και την κάθε είδους
δημιουργία του.
2. 1. Ποια είναι, γενικά, η σκοπιμότητα και τα οφέλη
της «υιοθεσίας» ενός μνημείου;
Εξετάστε τα ως:
α. μέσο κατανόησης της κοινωνικής
πραγματικότητας της εποχής τους
(θρησκεία, κοινωνία, πολιτική,
οργάνωση, θεσμοί οικονομία)
β. μέσο απόκτησης εθνικής αυτογνωσίας
και ιστορικής γνώσης(Δελφοί, Όσιος
Λουκάς, Γεφύρι της Άρτας, Κάστρο
Πλαταμώνα, Βεργίνα, Φίλιπποι)
γ. παράγοντα εξοικείωσης, καλλιέργειας
μιας σχέσης οικειότητας με το
παρελθόν.
δ. απόδειξη πολιτιστικής ιδιαιτερότητας
ε. μέσο καλλιέργειας σεβασμού στην
πολιτιστική μας παράδοση
στ. μέσο αισθητικής απόλαυσης και
καλλιέργειας
ζ. πηγή έμπνευσης και πρωτότυπης
καλλιτεχνικής δημιουργίας (ζωγραφική,
γλυπτική, αρχιτεκτονική, ποίηση,
θέατρο)
η. μέσο άσκησης πολιτιστικής διπλωματίας
και διεθνούς προβολής της χώρας
θ. πηγή εσόδων για κράτη και τοπικές
κοινωνίες
Γεφύρι εθεμελιώνανε, το βράδυ
εγκρεμιζόταν
3. Ο πύργος του Προσφορίου στην
Ουρανούπολη
Ειδικά για τους μαθητές, η επαφή αυτή
έχει πολλαπλά οφέλη, αφού
καλλιεργείται έτσι μια βιωματική
σχέση με τα μνημεία. Δίνεται
επιπλέον η δυνατότητα να
αντιληφθούν την ευρύτητα του όρου
μνημείο και να αξιοποιηθούν αυτά και
στη διδασκαλία άλλων μαθημάτων.
Επίσης, και κατά τις σχολικές
εκδρομές, που αποτελούν μία από τις
βασικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες
της σχολικής ζωής, μπορούν οι
μαθητές να γνωρίσουν βιωματικά τα
μνημεία της ιστορίας μας και του
πολιτισμού μας, τα εναρμονισμένα
πλήρως στο μοναδικό φυσικό
περιβάλλον της χώρας μας. Με αυτόν
τον τρόπο υποστηρίζεται και
αναπτύσσεται υγιώς και ο τουρισμός
στη χώρα μας.
4. 2. Πως αντιλαμβάνεσθε εσείς αυτήν την «υιοθεσία»;
Σας δίνονται παρακάτω μερικά βήματα για την εργασία αυτή.
Προσπαθήστε να τα βάλετε στη σωστή σειρά.
Ο Λέων της Αμφιπόλεως
1. Παρουσίαση από κάποιον ειδικό
(αρχαιολόγο, συντηρητή έργων
τέχνης, αρχιτέκτονα, γλύπτη,
αγιογράφο)- συζήτηση, απορίες
2. Φωτογράφηση μνημείου
3. Προτάσεις για την αξιοποίησή του
4. Επίσκεψη στον τόπο του μνημείου
5. Αναζήτηση πληροφοριών για το
μνημείο
6. Σχεδίαση μνημείου
7. Καθαρισμός περιβάλλοντος
χώρου
8. Πρώτη επίσκεψη διδάσκοντα
9. Έκδοση λευκώματος ή
παρουσίαση
10. Προεργασία στην τάξη - Γνωριμία
με το μνημείο
5. 3. Ποια μνημεία «προς υιοθεσία»
θα προτείνατε εσείς στην
περιοχή μας;
4. Υποθέστε ότι επιλέγουμε τις
Καμάρες, το παλιό υδραγωγείο
της πόλης μας. Ποια σχολικά
μαθήματα θα μπορούσαν να
«συνομιλήσουν» με το
συγκεκριμένο μνημείο;
6. Η Κρήνη
του Μοροζίνι στην κεντρική πλατεία του Ηρακλείου
5. Πως μπορεί σήμερα να
συμβάλει αυτή η γνωριμία στη
διαμόρφωση μιας υγιούς
εθνικής και ευρωπαϊκής
ταυτότητας; Ποιες δυνατότητες
δίνει η τεχνολογία;
6. Σκεφτείτε πως θα μπορούσαν
να συνεργαστούν οι μαθητές
ενός σχολείου από το
Ηράκλειο Κρήτης, από την
Αθήνα και τη Βενετία με
αφορμή την Κρήνη του
Μοροζίνι στο Ηράκλειο.
7. Έχετε μπροστά σας τη Γοργόνα της Κοπεγχάγης και
τη Γοργόνα των Οινουσσών.
Πως μπορούν να «συνομιλήσουν» τα έργα
και -μέσω αυτών- οι άνθρωποι των δύο τόπων;
8. 7. Εδώ έχετε τα Κάστρα της Θεσσαλονίκης και το Κάστρο της
Πράγας. Εξετάστε το ίδιο, όπως και παραπάνω.
9. 8. Σκεφτείτε τώρα μήπως ένα μνημείο μπορεί να γίνει αφορμή προσέγγισης
ανάμεσα στους λαούς, ειλικρινούς μεταμέλειας και επούλωσης πληγών, από
παλαιότερες ιστορικές περιπέτειες. Σας έρχεται στο νου κάποιο παράδειγμα
από την ιστορία; Δείτε αυτό που σας δίνεται.
10. Β. Με το ίδιο σκεπτικό, θα μπορούσε να ξεκινήσει και μία γνωριμία με
ένα μουσείο της περιοχής μας. Σήμερα τα μουσεία είναι πιο φιλικά στον
επισκέπτη και πολλά επίσης είναι θεματικά.
Τι εννοούμε με αυτόν τον όρο;
Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας
Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης
11. Ξέρουμε βέβαια όλοι ότι η σχέση
των Νεοελλήνων με τα Μουσεία
δεν είναι ιδιαίτερα καλή. Η μεγάλη
πλειοψηφία ταυτίζει το μουσειακό
χώρο με κάτι παρωχημένο, που
ανήκει τελειωτικά στο παρελθόν,
ξεκομμένο από το νεοελληνικό
μας βίο. Για τη στάση τούτη δεν
είναι αμέτοχη ευθυνών η ελληνική
Πολιτεία και τα κατά καιρούς
εκπαιδευτικά μας συστήματα.
Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης
12. Τα Μουσεία μας, ωστόσο, με την
ποικιλία των εκθεμάτων τους είναι
σε θέση να συγκινήσουν και να
γοητεύσουν τον κάθε επισκέπτη
τους. Διάσπαρτα στην ελληνική
επαρχία, δεν προβάλλουν μόνο τα
μεγάλα έργα τέχνης από το
ένδοξο αρχαιοελληνικό παρελθόν,
αλλά ασχολούνται με όψεις του
πολιτισμού λιγότερο λαμπρές,
εξίσου όμως ενδιαφέρουσες
.Καταγράφουν και αναδεικνύουν
τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
περιοχής που βρίσκονται, στοιχεία
από την καθημερινή ζωή,
παραδοσιακά επαγγέλματα,
παραγωγικές διαδικασίες που
σιγά σιγά εγκαταλείπονται.
Κρητικό Σπίτι Χανίων
13. Εκπαιδευτικά προγράμματα στα Μουσεία
•
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι σε
κάποια από αυτά υλοποιούνται
διάφορα εκπαιδευτικά
προγράμματα που
απευθύνονται στους μαθητές
όλων των βαθμίδων. Τα οφέλη
που προκύπτουν είναι
ανεκτίμητα γιατί οι μαθητές
ήδη από τη μικρή ηλικία
έρχονται σε επαφή με το χώρο
του Μουσείου, αναλαμβάνουν
δράσεις, εκπονούν συλλογικές
εργασίες και δε λειτουργούν
ως απλοί θεατές.
14. Θεματικά Μουσεία
•
Τέτοια μουσεία που
προσφέρονται για ενεργητική
συμμετοχή των επισκεπτών
και ιδιαίτερα των μαθητών
είναι το Μουσείο Ελιάς και
Λαδιού στη Σπάρτη, το
Υπαίθριο Μουσείο
Υδροκίνησης στη Δημητσάνα,
το Μουσείο Υφαντουργίας στη
Νέα Ιωνία Αττικής, το Μουσείο
Άρτου στην Αμφίκλεια, το
Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας
στο Βόλο, το Μουσείο
Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο το
Μουσείο Βιομηχανικής
Ελαιουργίας στη Μυτιλήνη, το
Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί
και το Μουσείο Καπνού στην
Καβάλα.
Μουσείο Καπνού στην Καβάλα
16. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
α. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς ο
Σύλλογος των Καθηγητών αποφάσισε
να οργανώσει σειρά εκπαιδευτικών
επισκέψεων σε χώρους ιστορικής
μνήμης και ευαισθητοποίησης
(Μουσεία και Αρχαιολογικούς χώρους,
χώρους με ιστορική σημασία) και
πολλοί μαθητές βρήκαν μάλλον
βαρετή και ανούσια την επιλογή αυτή.
Με άρθρο – παρέμβασή σας στο
σχολικό μπλογκ προσπαθείτε να
ευαισθητοποιήσετε τους συμμαθητές
σας για την διδακτική αξία των
επισκέψεων αυτών. Τονίζετε όμως
ιδιαίτερα (απευθυνόμενοι περισσότερο
στη Διεύθυνση του Σχολείου και το
Σύλλογο των Καθηγητών) με ποιες
προϋποθέσεις θα ήταν δυνατόν να
αποβούν ουσιαστικές και
ενδιαφέρουσες για τους μαθητές.
Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του
Ευαγγελισμού…
17. β. Η ελληνική κοινωνία φαίνεται να
αντιμετωπίζει τα απομεινάρια του
παρελθόντος μας με μια στάση
ανάμεικτη: και με περηφάνια και
με ημιμάθεια και με αγάπη και με
ιδιοτέλεια. Το Υπουργείο Παιδείας
και Πολιτισμού αναλαμβάνει μια
μεγάλη εκστρατεία για την τόνωση
του ενδιαφέροντος για τα μνημεία
του τόπου μας και καλεί τους
μαθητές να εκφράσουν τις
απόψεις τους: και για να
ερμηνεύσουν την σχετική στάση
των Ελλήνων και για να
καταθέσουν πρωτότυπες και
ουσιαστικές ιδέες ώστε να
εξυγιανθεί. Με αυτή την ευκαιρία
δημοσιεύετε άρθρο στο μπλογκ
της τάξης σας.
18. Αναγκαία επισήμανση: Οι δύο πρώτες θεματικές διατυπώσεις για την
παραγωγή λόγου, είναι μία πρόταση του κ. Παναγιώτη Τσουκαλά,
συναδέλφου φιλολόγου στο 6ο ΓΕΛ Νέας Ιωνίας, τον οποίο και
ευχαριστούμε.
γ. Στη διάρκεια των θερινών σας
διακοπών, επισκέπτεσθε το
απόγευμα μιας εργάσιμης μέρας
τον Αρχαιολογικό χώρο των
Φιλίππων, ο μοναδικός όμως
φύλακας σας πληροφορεί πως
είναι κλειστός λόγω έλλειψης
προσωπικού και ιδιαίτερα
ξεναγών. Επιστρέφοντας στο σπίτι
σας, με αφορμή την προσωπική
σας εμπειρία, δημοσιεύετε ένα
άρθρο στην ιστοσελίδα του
σχολείου σας, διαμαρτυρόμενοι
για την κατάσταση αυτή και
καταθέτοντας τις προτάσεις σας,
ώστε οι αρχαιολογικοί χώροι να
είναι ανοικτοί σε καθημερινή βάση
κατά το καλοκαίρι και να
προσελκύουν το ενδιαφέρον των
επισκεπτών.
19. Γιάννης Ρίτσος «Ο τόπος μας»
Ανεβήκαμε πάνω στο λόφο να δούμε τον τόπο μας –
φτωχικά, μετρημένα χωράφια, πέτρες, λιόδεντρα.
Αμπέλια τραβάν κατά τη θάλασσα. Δίπλα στ’ αλέτρι
καπνίζει μια μικρή φωτιά. Του παππούλη τα ρούχα
τα σιάξαμε σκιάχτρο για τις κάργιες. Οι μέρες μας
παίρνουν το δρόμο τους για λίγο ψωμί και μεγάλες
λιακάδες.
Κάτω απ’ τις λεύκες φέγγει ένα ψάθινο καπέλο.
Ο πετεινός στο φράχτη. Η αγελάδα στο κίτρινο.
Πώς έγινε και μ’ ένα πέτρινο χέρι συγυρίσαμε
το σπίτι μας και τη ζωή μας; Πάνω στ’ ανώφλια
είναι η καπνιά, χρόνο το χρόνο, απ’ τα κεριά του
Πάσχα – μικροί μικροί μαύροι σταυροί που χάραξαν
οι πεθαμένοι γυρίζοντας απ’ την Ανάσταση.
Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος με υπομονή και
περηφάνια.
Κάθε νύχτα απ’ το ξερό πηγάδι βγαίνουν τ’ αγάλματα
προσεχτικά κι ανεβαίνουν στα δέντρα.
