5. ოპიზა - აქედან დაიწყო გრიგოლის
მონაზვნური ცხოვრება.
ოპიზა უძველესი მონასტერთაგანია.
იგი ერთ-ერთი პირველი აღადგინეს
არაბთა შემოსევის შემდეგ ჯერ
კიდევ VIII საუკუნეში. ოპიზაში
სხვადასხვა დროს ცხოვრობდნენ და
შემოქმედებით საქმიანობას
ეწეოდნენ გამოჩენილი ქართველი
საეკლესიო მოღვაწენი და
მწიგნობრები: გრიგოლ
ხანძთელი, მიქელ
პარეხელი, სერაპიონ
ზარზმელი, გიორგი
მაწყვერელი (IX-X სს.), ათანასე
ოპიზელი (XI ს.), იოანე
ოპიზელი (XIII ს.), ილარიონ
ოპიზარი (XIII ს.);
ოქრომჭედლები ბეშქენ და ბექა
ოპიზრები და სხვანი.
6. ხანძთა
ხანძთა — შუა
საუკუნეების ქართული მონას
ტერი ისტორიულ სამხრეთ-
დასავლეთ საქართველოში,
კლარჯეთში (ახლანდელი
თურქეთისტერიტორია).
VII საუკუნის დასასრულს
ააგეს ხის ეკლესია. შემდგომ
ხანაში ადგილობრივი
ფეოდალის გაბრიელ
დაფანჩულის მატერიალური
დახმარებით დაიწყო ქვის
ტაძრის მშენებლობა
7. შატბერდი
ეს მონასტრი გრიგოლის
სულიერი აღმავლობის
სიმბოლოა.
ცხოვრების ბოლო წლები
სწორედ ამ მონასტერში
გაატარა. ხოლო
აღესრულა ხანძთას.
