Tg1

Chæång 1: Khaïi niãûm chung
ÂH Baïch Khoa ÂN = 3 =
IIII ---- KHÄNG KHÊ VAÌ ÂÀÛC TÊNH CUÍA NOÏKHÄNG KHÊ VAÌ ÂÀÛC TÊNH CUÍA NOÏKHÄNG KHÊ VAÌ ÂÀÛC TÊNH CUÍA NOÏKHÄNG KHÊ VAÌ ÂÀÛC TÊNH CUÍA NOÏ
1/ KHÄNG KHÊ & THAÌNH PHÁÖN CUÍA NOÏ
Khäng khê coï vai troì cung cáúp O2 cho con ngæåìi & âäüng váût
trong quaï trçnh hä háúp, do váûy cháút læåüng cuía mäi træåìng khäng khê
seî aính hæåíng træûc tiãúp âãún sæïc khoíe vaì tuäøi thoü cuía con ngæåìi. 1
Khê quyãøn laì häùn håüp cuía khäng khê khä vaì håi næåïc, khäng khê
khä coï thaình pháön chuí yãúu laì N2, O2 vaì caïc khê khaïc. Mäüt caïch tæång
âäúi, khäng khê khä trong saûch coï caïc thaình pháön nhæ sau:
Baíng 1: Thaình pháön cuía khäng khê :
TT TÃN CAÏC
CHÁÚT KHÊ
KYÏ HIÃÛU
HOÏA HOÜC
% THÃØ TÊCH % THEO
TROÜNG
LÆÅÜNG
1 Ni tå N2 78,08 75,6
2 Oxi O2 20,95 23,1
3 Acgon Ar 0,9325 1,286
4 Cacbonic CO2 0,03 0,046
5 Neon Ne 0,0018 0,0012
6 Heli He 0,0005 0,00007
1
Cháút læåüng khäng khê täút seî coï låüi cho sæïc khoíe, giaím chi phê y tãú, tàng tuäøi thoü con ngæåìi, coï låüi cho
quaï trçnh baío quaín caïc saín pháøm, thiãút bë,...

GiaCo trƒnh THdNG GIOo
Nguyãùn Âçnh Huáún = 4 =
7 Kripton Kr 0,00011 0,0003
8 Xenon Xe 0,000008 0,00004
9 Ozon O3 1.10-6
-
10 Radon Rn 6.10-8
-
Thæûc tãú khäng khê coìn chæïa nhiãöu buûi, khê ä nhiãùm, vi truìng gáy
bãûnh,... laì do caïc hiãûn tæåüng tæû nhiãn, caïc hoaût âäüng saín xuáút cuía con
ngæåìi gáy nãn.
Do váûy, nhiãûm vuû cuía thäng gioï laì aïp duûng caïc biãûn phaïp kyî
thuáût âãø taûo ra bãn trong caïc cäng trçnh coï mäüt mäi træåìng khäng khê
trong laình, khäng ngäüt ngaût, khäng noïng bæïc hoàûc reït buäút, khäng täön
taûi caïc cháút aính hæåíng træûc tiãúp hoàûc taïc âäüng láu daìi âãún sæïc khoíe
cuía con ngæåìi.
2/ NHÆÎNG TÊNH CHÁÚT CUÍA KHÄNG KHÊ
Nhæ âaî noïi åí trãn: khê quyãøn laì häùn håüp cuía khäng khê khä vaì
håi næåïc (do coï sæû bäúc håi tæì caïc nguäön næåïc thiãn nhiãn) → goüi laì
khäng khê áøm. Âãø nghiãn cæïu, våïi mæïc âäü sai säú cho pheïp ta xem
khäng khê áøm laì häùn håüp cuía hai cháút khê lyï tæåíng: Khäng khê khä vaì
Håi næåïc.
Luïc naìy ta aïp duûng âënh luáût Dalton âãø viãút phæång trçnh traûng
thaïi:
- Âäúi våïi 1Kg KK: P.v = R.T
- Âäúi våïi G Kg KK: P.G.v = P.V = G.R.T
P : aïp suáút cuía cháút khê [mmHg], [kg/m2
].
v : thãø têch âån vë cuía cháút khê [m3
/kg]: v=V/G.
T : nhiãût âäü tuyãût âäúi cuía cháút khê [o
K]. T= to
C + 273.
R : hàòng säú cuía cháút khê [mmHg.m3
/kg.o
K].
Ta tæåíng tæåüng cho mäüt thãø têch khäng khê V, dæåïi aïp suáút Pa,
nhiãût âäü tuyãût âäúi T, troüng læåüng Ga. Taïch khäúi khäng khê áøm thaình 2
khäúi: Khäng khê khä vaì Håi næåïc:

Thãø têch chiãúm chäù cuía khäúi khäng khê khä vaì khäúi håi næåïc
giäúng nhau vaì bàòng thãø têch khäúi khäng khê áøm (V), coï cuìng chung
nhiãût âäü (T), coìn troüng læåüng vaì aïp suáút cán bàòng theo phæång trçnh:
Ga = Gk + Ghn
Pa = Pk + Phn
Phæång trçnh traûng thaïi viãút cho tæìng khäúi:
- Khäng khê khä: Pk.V = Gk.Rk.T (a)
- Håi næåïc: Phn.V = Ghn.Rhn.T (b)
Pa, Pk, Phn: aïp suáút riãng pháön cuía khê quyãøn (khäng khê áøm), khäng
khê khä vaì håi næåïc, [mmHg].
Ga, Gk, Ghn: troüng læåüng pháön khê quyãøn (khäng khê áøm), khäng khê
khä vaì håi næåïc, [kg].
Rk, Rhn: hàòng säú khäng khê khä vaì håi næåïc:
Rk = 2,153 [mmHg.m3
/kg.o
K]
Rhn= 3,461 [mmHg.m3
/kg.o
K]
a/ Âäü áøm cuía khäng khê:
Âäü áøm tuyãût âäúi D [kg/m3
]:
Âäü áøm tuyãût âäúi laì âaûi læåüng biãøu thë troüng læåüng håi næåïc chæïa
trong 1m3
khäng khê áøm, tæì cäng thæïc (b) ta coï:
D =
G
V
P
R T
hn hn
hn
=
.
Thay Rhn=3,461 vaì ta coï:
T
P
0,289.D hn
=
V, T
Ga
Pa
V, T
Gk
Pk
V, T
Gh
Ph
= +

Dæåïi aïp suáút vaì nhiãût âäü nháút âënh, nãúu khäng khê baîo hoìa håi
næåïc thç âäü áøm tuyãût âäúi cuía noï seî coï giaï trë låïn nháút vaì goüi laì âäü áøm
tuyãût âäúi baîo hoìa Dbh
. 2
Âäü áøm tæång âäúi ϕϕϕϕ [%]:
Âoï laì âaûi læåüng biãøu thë bàòng tè säú giæîa âäü áøm tuyãût âäúi D vaì âäü
áøm tuyãût âäúi baîo hoìa Dbh
åí cuìng nhiãût âäü vaì aïp suáút:
ϕ = bh
hn
hn
bh
hn
hn
hn
hn
bh
P
P
P
T.R
T.P
P
D
D
=×=
⇒ Phn = ϕ× Phn
bh
⇒ Âäü áøm tæång âäúi ϕ biãøu thë mæïc âäü “no” håi næåïc cuía khäng
khê, phuû thuäüc Phn trong khäng khê.
Thäng thæåìng Phn vaì bh
hnP tàng lãn khi nhiãût âäü tàng, nhæng Phn
hb
tàng våïi mæïc âäü nhanh hån, do âoï khi to
tàng → ϕ giaím. Tæïc laì to
=
max → ϕ =min.
b/ Dung áøm khäng khê d [kg/kg KK khä]:
Dung áøm laì âaûi læåüng biãøu thë læåüng håi næåïc trong khäúi khäng
khê áøm coï troüng læåüng pháön khä laì 1kg.
Vê duû: Nãúu khäng khê áøm coï troüng læåüng laì 1,015kg maì trong âoï
læåüng håi næåïc laì 0,015kg thç ta noïi khäng khê áúy coï dung áøm
d=0,015kg/kg KK khä.
Tæì cäng thæïc (a) vaì (b) ta coï:
d =
V.P
T.R
T.R
V.P
G
G
k
k
hn
hn
k
hn
×=
d =
k
hn
k
hn
hn
k
P
P
461,3
153,2
P
P
R
R
×=×
2
Khi âaût tåïi baîo hoìa khäng khê khäng coìn khaí nàng nháûn thãm håi næåïc næîa. Nãúu cung cáúp thãm håi
næåïc vaìo khäng khê thç håi næåïc seî thæìa âoüng laûi thaình næåïc, ngæåìi ta goüi laì hiãûn tæåüng âoüng sæång.

d = 0,622×
k
hn
P
P
Tæì âoï ta coï:
d = bh
hna
bh
hn
P.P
P.
622,0
ϕ−
ϕ
× , [kg/kg KK khä].
c/ Troüng læåüng âån vë cuía khäng khê: γγγγa [kg/m3
]:
Âoï laì troüng læåüng cuía 1m3
khäng khê :
γa =
V
GG
V
G hnka +
=
= 





+=





+ hn
hn
k
khn
hn
k
k
P.
R
1
P.
R
1
T
1
V:
T.R
V.P
T.R
V.P
Thay Rk vaì Rhn vaìo ta coï:
( )hnka P.289,0P.465,0
T
1
+=γ
( )[ ]hnhnk P.176,0PP465,0
T
1
−+=
[ ]hna P.176,0P.465,0
T
1
−=
[ ]bh
hna P..176,0P.465,0
T
1
ϕ−=
Suy ra γa phuû thuäüc vaìo aïp suáút khê quyãøn, vaìo nhiãût âäü khäng
khê, vaì âäü áøm tæång âäúi cuía khäng khê. Âãø thuáûn tiãûn, giaï trë γa âæåüc
láûp thaình baíng hoàûc biãøu âäö âãø tra.
Tæì cäng thæïc trãn ta tháúy: nãúu khäng khê khäng chæïa håi næåïc ta
coï:
γk = kqa P.465,0.
T
1
P.465,0.
T
1
=
Suy ra: åí cuìng nhiãût âäü vaì aïp suáút thç γk > γa (tæïc laì khäng khê
khä nàûng hån khäng khê áøm).

ÅÍ nhiãût âäü to
= 0o
C = 273o
K vaì P = 760mmHg ta coï:
γ0 =
273
1
. 0,465.760 = 1,293 , [kg/m3
].
ÅÍ nhiãût âäü to
C vaì P = 760mmHg ta coï:
γt =
273t
1
+
. 0,465.760
⇒
273
273t
t
o +
=
γ
γ
⇒
t273
.273 o
t
+
γ
=γ
d/ Nhiãût haìm : I [Kcal/kg]
Nhiãût haìm (entanpi) cuía khäng khê laì læåüng nhiãût chæïa trong
khäúi khäng khê áøm coï troüng læåüng pháön khä laì 1kg:
k
hnhnkk
k
hnk
k G
G.IG.I
G
QQ
G
Q
I
+
=
+
==
⇒ I = Ik + Ihn . d/1000 (âån vë cuía d [g/kg]).
Ik : nhiãût haìm cuía khäng khê khä, [kcal/kg KK khä].
Ihn : nhiãût haìm cuía håi næåïc, [kcal/kg håi næåïc].
Maì : Ik = Ck . t
Ihn = r + Chn . t
Ck : nhiãût dung riãng (tè nhiãût) cuía khäng khê khä: Ck = 0,24. 3
Chn : nhiãût dung riãng (tè nhiãût) cuía håi næåïc: Ck = 0,43.
r : nhiãût hoïa håi cuía næåïc (laì læåüng nhiãût cáön thiãút âãø hoïa håi 1 kg
næåïc åí 0o
C bäúc håi hoaìn toaìn).
r = 597,4 [kcal/kg].
⇒ I = 0,24.t + (597,4 + 0,43.t). d/1000
3
Nhiãût dung riãng cuía khäng khê khä Ck vaì nhiãût dung riãng Chn trong vuìng nhiãût âäü âäúi våïi quaï trçnh
thäng gioï coï thãø coi nhæ khäng âäøi vaì âæåüc xaïc âënh nhæ sau:
- Âäúi våïi hãû SI: Ck=1,005 kJ/kg.K ; Chn=0,43kcal/kgo
C.
- Âäúi våïi hãû MCGSS : Ck=0,24kcal/kgoC ;
; Chn=0,43kcal/kgo
C.

IIIIIIII ---- BIÃØU ÂÄÖ IBIÃØU ÂÄÖ IBIÃØU ÂÄÖ IBIÃØU ÂÄÖ I ---- dddd CUÍA KHÄNG KHÊ ÁØMCUÍA KHÄNG KHÊ ÁØMCUÍA KHÄNG KHÊ ÁØMCUÍA KHÄNG KHÊ ÁØM
Qua caïc cäng thæïc xaïc láûp âæåüc åí trãn ta tháúy caïc thäng säú cuía
khäng khê áøm coï mäúi quan hãû chàût cheî våïi nhau. Âãø âån giaín trong
tênh toaïn, viãûc xaïc âënh caïc thäng säú t, ϕ, I, d, Phn ngæåìi ta láûp thaình
biãøu âäö âãø tra. Biãøu âäö âæåüc láûp dæûa trãn 2 truûc chênh laì I vaì d nãn coìn
goüi laì biãøu âäö I-d, do giaïo sæ Ramzin (Nga)4
thiãút láûp nàm 1918. Dæûa
vaìo biãøu âäö naìy, nãúu biãút træåïc 2 trong caïc thäng säú ta coï thãø tçm âæåüc
caïc thäng säú coìn laûi.
Biãøu âäö âæåüc Ramzin xáy dæûng xuáút phaït tæì 2 phæång trçnh:
I = 0,24.t + (597,4 + 0,43.t).d/1000 , [kcal/kg].
d = 







ϕ−
ϕ
=








− bh
hnkq
bh
hn
hnkq
hn
P.P
P.
.622
PP
P
.622 , [g/kg].
Noï âæåüc xáy dæûng våïi Pkq nháút âënh naìo âoï (760mmHg).
1/ CÁÚU TAÛO CUÍA BIÃØU ÂÄÖ I-d
- Cho 2 truûc I vaì d håüp våïi nhau mäüt goïc 135o
.
- Âæåìng ϕ =100% chia biãøu âäö thaình 2 vuìng:
+ Vuìng trãn âàûc træng cho khäng khê chæa baîo hoìa håi næåïc.
+ Vuìng dæåïi laì vuìng sæång muì, khäng khê nàòm trong vuìng naìy
khäng äøn âënh, coï xu hæåïng tråí vãö traûng thaïi baîo hoìa giåïi haûn ϕ =
100%, håi næåïc thæìa trong khäng khê seî ngæng tuû thaình næåïc.
- Âæåìng I = const laì âæåìng song song våïi truûc d.
- Âæåìng d = const laì âæåìng song song våïi truûc I.
- Âæåìng t = const laì âæåìng gáön nhæ song song våïi nhau (lãn cao håi
chãúch lãn phêa trãn).
4
Ngoaìi ra coìn coï biãøu âäö I-t cuía Miller, biãøu âäö t-d cuía Cariem,...

- Âæåìng ϕ = const laì caïc âæåìng cong nàòm trong vuìng chæa baîo hoìa
håi næåïc (giæîa truûc I våïi âæåìng ϕ = 100%). Truûc I tæång æïng våïi ϕ =
0%.
- Âæåìng Phn âæåüc xaïc âënh nhåìì âæåìng trung chuyãøn.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
-2
-4
-6
-8
-10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1514 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
5
10
15
20
25
30
Hçnh 1: Biãøu âäö I-d cuía khäng khê áøm khi p=760mmHg
Created by Nguyen Dinh Huan

2/ NHÆÎNG ÂIÃØM ÂÀÛC BIÃÛT TRÃN BIÃØU ÂÄÖ I-d
a/ Nhiãût âäü âiãøm sæång:
Âoï laì nhiãût âäü âãø coï âæåüc traûng
thaïi baîo hoìa våïi âiãöu kiãûn dung áøm d
khäng thay âäøi. Coï thãø hiãøu mäüt caïch
âån giaín, nhiãût âäü âiãøm sæång laì quaï
trçnh cho khäng khê áøm tiãúp xuïc våïi
bãö màût coï nhiãût âäü tháúp laìm âoüng
næåïc tæì khäng khê vaìo bãö màût âoï.
Caïch xaïc âënh:
Tæì A keí âæåìng thàóng d = const càõt
âæåìng ϕ = 100% taûi âiãøm S. Âæåìng t
= const âi qua S laì nhiãût âäü âiãøm sæång cuía khäng khê A: tS
A
.
b/ Nhiãût âäü âiãøm æåït:
Laì nhiãût âäü âãø coï traûng thaïi baîo hoìa
håi næåïc trong quaï trçnh bay håi âoaûn
nhiãût (I = const). Coï thãø hiãøu mäüt caïch
âån giaín, nhiãût âäü âiãøm æåït laì quaï trçnh
phun thãm næåïc vaìo khäng khê laìm cho
âäü áøm cuía khäng khê âaût âãún 100%.
Caïch xaïc âënh:
Tæì A keí âæåìng thàóng I = const càõt
âæåìng ϕ = 100% taûi âiãøm Æ. Âæåìng t =
const âi qua Æ laì nhiãût âäü âiãøm æåït cuía
khäng khê A: tU
A
.
A
StS
ϕ=100%
I
d
ϕA
tA
Hçnh 2: Nhiãût âäü âiãøm sæång
Æ
tÆ
ϕ=100%
I
d
ϕA
tA
A
Hçnh 3: Nhiãût âäü âiãøm æåït
V, T

3/ BIÃØU DIÃÚN QUAÏ TRÇNH THAY ÂÄØI TRAÛNG THAÏI KHÄNG
KHÊ TRÃN BIÃØU ÂÄÖ I-d
a/ Quaï trçnh sáúy noïng:
Âoï laì quaï trçnh cho khäng khê
tiãúp xuïc våïi bãö màût coï nhiãût âäü cao,
nhiãût âäü khäng khê seî tàng lãn, coìn
læåüng håi næåïc trong khäúi khäng khê
âoï váùn giæî nguyãn (d = const).
- Træåïc khi sáúy: A (tA , ϕA).
- Sau khi sáúy: B (tB , ϕB).
Kãút quaí: tB > tA
ϕB < ϕA
dB = dA
IB > IA
Nàng suáút sáúy:
QS = L.∆I = L.(IB - IA) , [kcal/h].
L : læu læåüng khäng khê cáön sáúy, [kg/h].
b/ Quaï trçnh laìm laûnh khäng khê:
Phæång phaïp khä (phæång phaïp
giaïn tiãúp):
Khäng khê tiãúp xuïc våïi bãö màût
khä - laûnh. Nhiãût âäü t giaím dáön theo
âæåìng d = const. Nãúu chè laìm laûnh tæì
A âãún B thç:
- Træåïc khi laìm laûnh: A (tA ,
ϕA).
- Sau khi laìm laûnh: B (tB , ϕB).
Hçnh 5: Laìm laûnh khä
A
B
tA
ϕ=100%
I
d
tB
ϕA
ϕB
3'
Hçnh 4: Sáúy noïng khäng khê
A
B
tA
ϕ=100%
I
d
tB
ϕA

Kãút quaí: tB < tA
ϕB > ϕA
dB = dA
IB < IA
Nàng suáút laìm laûnh:
QS = L.∆I = L.(IA - IB) , [kcal/h].
L : læu læåüng khäng khê cáön sáúy, [kg/h].
Nãúu tiãúp tuûc laìm laûnh → âäü áøm ϕ tàng dáön âãún ϕ = 100% (æïng
våïi tS).
Trong træåìng håüp laìm laûnh âãún nhiãût âäü tháúp hån tS thç khäng
khê seî coï traûng thaïi 3’, traûng thaïi naìy khäng bãön, luän coï xu hæåïng tråí
vãö traûng thaïi 3, tæång âæång våïi quaï trçnh âi tæì A → 3, laì quaï trçnh
laìm laûnh, laìm khä khäng khê. Luïc naìy coï mäüt læåüng håi næåïc âoüng laûi
taïch ra khoíi khäng khê, laìm d giaím xuäúng:
3'3 ddd −=∆ , [g/kg KK]
Phæång phaïp æåït (phæång phaïp træûc
tiãúp):
Cho khäng khê trao âäøi nhiãût træûc
tiãúp våïi næåïc phun → noï væìa trao âäøi
nhiãût, væìa trao âäøi cháút.
Tuyì theo nhiãût âäü næåïc phun vaìo
khäng khê maì coï tia quaï trçnh chuyãøn
biãún khaïc nhau. Tia quaï trçnh laì A - x.
Våïi tx < tA. Trong thæûc tãú x khoï âaût âãún
âäü áøm 100%, læåüng næåïc phun vaìo caìng
nhiãöu thç seî coï hiãûn tæåüng haût næåïc råi
xuäúng maì khäng bay håi hoaìn toaìn vaìo
khäng khê.
Hçnh 6: Laìm laûnh khä
A
tA
ϕ=100%
I
d
ϕA
tÆ
Æ

Læåüng næåïc thæûc tãú bay håi vaìo khäng khê: Ax ddd −=∆ ,
[g/kgKK].
c/ Quaï trçnh hoìa träün khäng khê:
Coï hai khäúi khäng khê coï caïc thäng säú khaïc nhau, hoìa träün
chuïng våïi nhau âãø âæåüc traûng thaïi khäng khê häùn håüp âaím baío våïi yãu
cáöu mong muäún.
Muûc âêch: Quaï trçnh hoìa träün nhàòm tiãút kiãûm nhiãût vãö muìa
âäng vaì tiãút kiãûm nàng suáút laûnh vãö muìa heì. Hay âæåüc sæí duûng trong
âiãöu hoaì khäng khê âãø táûn duûng laûi læåüng nhiãût laûnh tæì khäúi khäng khê
tuáön hoaìn.




 +=
→




















C
C
BAC
B
B
B
A
A
A
d
I
GGG
C
d
I
G
B
d
I
G
A
Ta coï læåüng nhiãût vaì læåüng áøm træåïc vaì sau khi hoìa träün khäng
thay âäøi. Do âoï ta coï 2 phæång trçnh cán bàòng sau:
Phæång trçnh cán bàòng nhiãût :
GA.IA + GB . IB = (GA + GB).IC
GA.(IA - IC) = GB.(IC - IB)
⇒ n
G
G
II
II
A
B
BC
CA
==
−
−
Phæång trçnh cán bàòng áøm:
GA.dA + GB.dB = (GA + GB).dC

GA.(dA - dC) = GB.(dC - dB)
⇒ n
G
G
dd
dd
A
B
BC
CA
==
−
−
Tæì âoï ta tháúy âiãøm C nàòm trãn âoaûn
näúi giæîa A vaì B vaì chia âoaûn AB theo tè
säú:
n
G
G
CB
AC
A
B
== (2-4)
Caïch xaïc âënh C:
Qua A vaì B veî 2 vectå
→
BG vaì
→
AG song
song ngæåüc chiãöu nhau. Näúi 2 âènh vectå
âoï våïi nhau seî càõt AB taûi C. Våïi læu yï chiãöu daìi cuía caïc veïctå âuïng
bàòng våïi troüng læåüng tæång æïng cuía hai khäúi khäng khê hoaì träün (kg).
IIIIIIIIIIII ---- TAÏC DUÛNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊTAÏC DUÛNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊTAÏC DUÛNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊTAÏC DUÛNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ
ÂÃÚN CON NGÆÅÌI & SAÍN XUÁÚTÂÃÚN CON NGÆÅÌI & SAÍN XUÁÚTÂÃÚN CON NGÆÅÌI & SAÍN XUÁÚTÂÃÚN CON NGÆÅÌI & SAÍN XUÁÚT
1/ TAÏC DUÛNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ ÂÃÚN CON
NGÆÅÌI
Cå thãø con ngæåìi coï bäü pháûn chæïc nàng âiãöu hoìa nhiãût laìm viãûc
dæåïi sæû chi phäúi cuía hãû tháön kinh, nhiãût nàng khäng ngæìng saín sinh ra
vaì khäng ngæìng thaíi ra bãn ngoaìi taûo ra mäüt trë säú tæång âäúi äøn âënh tæì
36,5o
C âãún 37,5o
C. Trë säú nhiãût sinh lyï cuía con ngæåìi (M) seî khaïc
nhau tuìy thuäüc vaìo âàûc âiãøm sinh lyï, læïa tuäøi, traûng thaïi laìm viãûc. Trë
säú âoï cho theo baíng sau:
Baíng 2: Nhiãût sinh lyï cå thãø ngæåìi theo traûng thaïi lao âäüng:
DAÛNG CÄNG VIÃÛC M (Kcal/h)
Ngæåìi åí traûng thaïi yãn ténh:
- Nàòm: 70
Hçnh 7: Hoaì träün khäng khê
I
d
A
C
B
GB
GA
dA
dC
dB
IB
IC

- Ngäöi
- Âæïng
- Âæïng nghiãm
Lao âäüng chán tay:
- May maïy, sàõp chæî,...
- Âaïnh maïy chæ,...î
- Âuïc, luyãûn kim,...
- Âaìo âáút,reìn,...
Lao âäüng trê oïc:
- Ngäöi âoüc saïch
- Laìm viãûc våïi maïy tênh
- Laìm viãûc trong phoìng thê nghiãûm
- Giaíng baìi
75-80
85
90-100
100-120
120-170
150-250
250-420
100
115
120-140
170-270
a/ Phæång trçnh cán bàòng nhiãût giæîa cå thãø vaì mäi træåìng:
Caïc phæång thæïc trao âäøi nhiãût giæîa cå thãø con ngæåìi våïi mäi
træåìng xung quanh âæåüc thãø hiãûn theo phæång trçnh sau:
∆q : læåüng nhiãût thæìa hoàûc thiãúu cuía cå thãø con ngæåìi .
Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng bæïc xaû:
Qbx = 2,16.(35 - tR) , [Kcal/h].
tR: nhiãût âäü trung bçnh cuía caïc bãö màût trong phoìng. Nãúu qbx >0 thç
læåüng nhiãût toía ra, ngæåüc laûi thç læåüng nhiãût seî âi tæì bãö màût kãút cáúu vaìo
ngæåìi.
∑
∑ τ
=
i
ii
R
F
F
t , [o
C].
Nhiãût âäü tR coìn coï thãø xaïc âënh tæì nhiãût âäü bàòng nhiãût kãú cáöu âen
nhæ sau:
( )kcâcâR ttv2,8tt −+=
qqqqqqM lâhhmhâlbx ∆=+±−±±

Fi vaì τi : diãûn têch vaì nhiãût âäü bãö màût thæï i cuía phoìng, [o
C].
tcâ : diãûn têch cáöu âen.5
[o
C]
tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng, [o
C].
v : váûn täúc gioï trong phoìng, [m/s].
Nhiãût læåüng trao âäøi bàòng âäúi læu:
Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng âäúi læu âæåüc xaïc âënh theo âënh luáût
Niutån:
dkâââl F).tt(q −α= , [Kcal/h].
αâ : hãû säú trao âäøi nhiãût bàòng âäúi læu giæîa màût da ngæåìi vaì khäng khê,
phuû thuäüc vaìo täúc âäü gioï vaì hiãûu säú (td-tk).
Fd : diãûn têch màût da ngæåìi vaì quáön aïo tham gia vaìo quaï trçnh trao âäøi
nhiãût bàòng âäúi læu , [m2
].
Thäng thæåìng nhiãût âäúi læu âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc âån
giaín sau:
( )kâl t35v87,8q −= , [Kcal/h].
v : váûn täúc chuyãøn âäüng cuía khäng khê trong phoìng [m/s].
tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng [o
C].
Nãúu qâl > 0 → coï taïc duûng giuïp cå thãø toía nhiãût .
Nãúu qâl < 0 → laìm tàng nhiãût âäúi læu truyãön vaìo ngæåìi.
Nãúu duìng nhiãût âäü phoìng tf thay thãú cho taïc duûng täøng håüp cuía
nhiãût âäü khäng khê tk vaì nhiãût âäü bãö màût kãút cáúu tR âãø âàûc træng cho
traûng thaïi nhiãût cuía phoìng, thç læåüng nhiãût trao âäøi giæîa ngæåìi vaì mäi
træåìng xung quanh dæåïi daûng bæïc xaû vaì âäúi læu âæåüc xaïc âënh nhæ
sau:
5
Nhiãût âäü cáöu âen âæåüc xaïc âënh bàòng caïch duìng mäüt quaí cáöu bàòng âäöng moíng, âæåìng kênh khoaíng
10-15cm, màût ngoaìi queït âen (bàòng muäüi khoïi âeìn) sao cho hãû säú bæïc xaû bãö màût xáúp xè bàòng hãû säú
bæïc xaû cuía váût âen tuyãût âäúi. Cáöu âen âæåüc treo åí vë trê cáön xeït cuía phoìng. Âàût mäüt nhiãût kãú vaìo trong
quaí cáöu âen sao cho báöu thuíy ngán åí chênh tám âãø âo nhiãût âäü khäng khê trong quaí cáöu âen, nhiãût âäü
naìy goüi laì nhiãût âäü cáöu âen.

( )( )f21â,b t35v87,816,2q −+ββ=
β1 : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía cæåìng âäü lao âäüng:
- lao âäüng nheû : β1=1.
- lao âäüng trung bçnh : β1=1,07.
- lao âäüng nàûng : β1=1,15.
β2 : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía nhiãût tråí quáön aïo:
- khi màûc quáön aïo moíng: β2=1.
- khi màûc quáön aïo áúm bçnh thæåìng: β2=0,655.
- khi màûc quáön aïo daìy, nàûng: β2=0,488.
Bçnh thæåìng tf âæåüc xaïc âënh nhæ sau:
( ) Rvkvf tk1tkt −+=
kv : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng.
Baíng 3: hãû säú kãø âãún täúc âäü khäng khê trong phoìng (kv):
v[m/s] 0-0,05 0,1 0,2 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8
kv 0,5 0,59 0,67 0,73 0,78 0,82 0,84 0,86 0,87
Læåüng nhiãût do bæïc xaû màût tråìi chiãúu vaìo ngæåìi:
Nãúu coï tia bæïc xaû màût tråìi chiãúu vaìo ngæåìi thç cå thãø ngæåìi háúp
thuû mäüt læåüng nhiãût laì:
( ) IFa1q mtmt −= , [Kcal/h].
a : hãû säú phaín bæïc xaû cuía màût da hay quáön aïo:
- da maìu tràõng : a=0,45.
- da maìu vaìng : a=0,40.
- da maìu âen (ÁÚn âäü) : a=0,22.
- da maìu âen (Cháu Phi) : a=0,16.
- quáön aïo maìu tràõng : a=0,75.
- quáön aïo maìu häöng : a=0,33.
- quáön aïo maìu xanh cäng nhán : a=0,21-0,33.

- quáön aïo maìu âen : a=0,07-0,14.
Fmt : diãûn têch bãö màût cå thãø chëu bæïc xaû màût tråìi:
- khi ngäöi : Fmt =0,25m2
.
- khi âæïng : Fmt =0,6m2
.
I : cæåìng âäü bæïc xaû chiãúu vaìo ngæåìi [Kcal/m2
.h].6
Læåüng nhiãût toía âi bàòng bäúc håi mäö häi:
Læåüng bäúc håi mäö häi phuû thuäüc aïp læûc giæîa bãö màût da vaì khäng
khê vaì täúc âäü gioï trong phoìng, âæåüc xaïc âënh theo âënh luáût Dalton, coï
cäng thæïc tênh nhæ sau:
( )e42.v.1,29q 8,0max
mh −= , [Kcal/h].
e : aïp læûc riãng cuía håi næåïc chæïa trong khäng khê, [mmHg].
v : váûn täúc chuyãøn âäüng cuía khäng khê trong nhaì, [m/s].
Ed=42 : aïp læûc riãng cuía håi næåïc baîo hoìa åí bãö màût da, [mmHg].
Læåüng nhiãût trao âäøi bàòng âæåìng hä háúp:
ÆÏng våïi thán nhiãût t = 36,5o
C vaì tyí nhiãût cuía khäng khê C= 0,24
kcal/kg.o
C læåüng nhiãût trao âäøi bàòng hä háúp laì :
( )khh t5,36.G.24,0q −= , [Kcal/h].
G : læåüng khäng khê hä háúp trong 1 giåì cuía con ngæåìi [kg]. 7
tk : nhiãût âäü khäng khê [o
C].
Thäng thæåìng qhh ráút nhoí → êt âæa vaìo tênh toaïn.
Læåüng nhiãût trao âäøi do lao âäüng cå hoüc:
Læåüng nhiãût qlâ thæåìng chiãúm khoaíng 5-35% læåüng nhiãût saín
sinh cuía con ngæåìi do lao âäüng chán tay vaì trê oïc gáy ra. 8
6
Cæåìng âäü bæïc xaû màût tråìi låïn nháút åí Viãût nam khoaíng 950-1080 Kcal/m2
.h.
7
Mäùi ngæåìi mäùi ngaìy cáön 12m3
khäng khê = 14 kg khäng khê.
8
Thê duû âäúi våïi lao âäüng nàûng trung bçnh åí tæ thãú âæïng coï M=150kcal/h, láúy tè lãû âoï bàòng 20% nãn
læåüng nhiãût täøn hao cho lao âäüng seî bàòng : qlâ=0,2(150-85)=13kcal/h.
85 : læåüng nhiãût saín sinh ra khi con ngæåìi âæïng nghè.

Nãúu qmh=0 vaì ∆q=0 thç con ngæåìi coï caím giaïc dãù chëu, thoaíi
maïi.
Nãúu qmh=0 vaì ∆q<0 thç con ngæåìi coï caím giaïc laûnh.
Nãúu qmh≠0 vaì ∆q>0 thç con ngæåìi coï caím giaïc noïng.
Do âoï phæång trçnh trãn laì cå såí váût lyï cuía caím giaïc noïng laûnh
cuía con ngæåìi vaì cuîng laì cå såí váût lyï âãø âënh ra caïc chè tiãu âaïnh giaï
vi khê háûu trong phoìng.
2/ CAÏC PHÆÅNG PHAÏP ÂAÏNH GIAÏ CAÍM GIAÏC NHIÃÛT
Tõ hµm c¶m gi¸c nhiÖt Cj = f(tk, ϕ , v, tR, M) tïy møc ®é chÝnh
x¸c hoµn thiÖn vµ s¸t thùc cña m«i tr−êng vi khÝ hËu trong c«ng tr×nh
cã thÓ dïng nhiÒu chØ tiªu ®¸nh gi¸ tõ ®¬n gi¶n ®Õn hoµn thiÖn. ë n−íc
ta cã thÓ dïng 3 chØ tiªu sau:
a/ Biãøu âäö nhiãût âäü hiãûu quaí tæång âæång :
ChØ tiªu nµy chØ xÐt 3 yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn c¶m gi¸c nhiÖt cña
con ng−êi: nhiÖt ®é, ®é Èm, vËn tèc giã. Tøc lµ:
thq = f (tk, ϕ, v) víi ®iÒu kiÖn: + M b×nh th−êng.
+ tR ≈ tK .
ChØ tiªu nµy cã thÓ dïng ®¸nh gi¸ vi khÝ hËu tÊt c¶ nh÷ng c«ng
tr×nh kiÕn tróc (M b×nh th−êng) thiÕt kÕ c¸ch nhiÖt th«ng tho¸ng tèt (tR
≈ tK). Phï hîp 70 - 80% c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc d©n dông ë n−íc ta
hiÖn nay.
§Ó hiÓu thq lµ g× h·y xÐt 3 m«i tr−êng vi khÝ hËu sau:
M«i
tr−êng
tK ,o
C ϕ, % v, m/s tR vµ M
A
B
C
25
27
29
100
80
67
0
0,5
1,0
M b×nh th−êng
tR ≈ tK
Trong c¶ 3 m«i tr−êng trªn con ng−êi ®Òu c¶m thÊy nãng l¹nh
nh− nhau. Ta nãi chóng cã nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng b»ng nhau:
thqA = thqB = thqC = 25 [o
C]

Hçnh 8: Biãøu âäö nhiãût âäü hiãûu quaí tæång âæång

VËy ®Þnh nghÜa: NhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng l nhiÖt ®é kh«ng khÝ
trong ®iÒu kiÖn ϕ = 100% ; v = 0 m/s m nã khiÕn con ng−êi cã c¶m
gi¸c nãng l¹nh t−¬ng ®−¬ng çc m«i tr−êng cã t, ϕ, v kh¸c nhau khi M
b×nh th−êng, tR = tK .
Ngoµi ra cã thÓ x¸c ®Þnh thq theo c«ng thøc Webb:
thq = 0,5.(tK + t−) - 1,94 v , [o
C]
Tra biÓu ®å thq : chÝnh x¸c vµ cã thÓ t×m nhanh çc gi¶i ph¸p c¶i
t¹o. BiÓu ®å do héi th«ng giã cÊp nhiÖt cña Mü thiÕt lËp, ®−îc dïng
phæ biÕn ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng c«ng tr×nh d©n dông.
Çch x¸c ®Þnh nhiÖt ®é hiÖu qu¶ t−¬ng ®−¬ng:
VÝ dô: T×m thqA biÕt tA, ϕA, vA.
• Dïng biÓu ®å I-d t×m t−A .
• BiÓu thÞ çc täa ®é tA, t−A lªn biÓu ®å thq.
Nèi tA víi t−A c¾t ®−êng vA t¹i A ®äc ®−îc kÕt qu¶ thqA.
b/ Chè säú Zäilen – Kärencäp :
Z«ilen (Hµ Lan) vµ K«rencèp (Nga) ®Ò xuÊt chØ sè:
∑H = f(tK, ϕ, v, tR) ®Ó ®¸nh gi¸ m«i tr−êng vi khÝ hËu trong ®iÒu
kiÖn lao ®éng b×nh th−êng.
∑H = 0,24(tK+ tR) + 0,1.d - 0,09.(7,8 - tK) v .
d: dung Èm cña kh«ng khÝ.
v: vËn tèc giã.
ChØ sè nµy ®¸nh gi¸ ®−îc c¶ c«ng tr×nh d©n dông vµ c«ng nghiÖp
nhÑ, çch nhiÖt vµ th«ng giã ch−a tèt.
Baíng 4: Chè säú âaïnh giaï caím giaïc nhiãût theo Zäilen-Kärencäp:
∑H
Cj
Mïa ®«ng Mïa hÌ
RÊt l¹nh
L¹nh
H¬i l¹nh
DÔ chÞu
H¬i nãng
< 7,1
7,1
10,0
11,1 - 14,9 13,8 - 16,3
17,5

Nãng
RÊt nãng
19,1
>19,1
c/ Chè säú cæåìng âäü nhiãût Bendinh - Hats:
Hai anh em Bendinh vµ Hats (Mü) ®Ò xuÊt dïng chØ sè c−êng ®é
nhiÖt B = f(tK, ϕ, v, tR, M) ®Ó ®¸nh gi¸ chÕ ®é vi khÝ hËu cña mäi c«ng
tr×nh trong mäi tr−êng hîp lao ®éng:
B = %100
q
qqM
max
mh
dlbx
×
±±
Baíng 5: Chè säú âaïnh giaï caím giaïc nhiãût theo Bendinh-Hats:
Cj B
L¹nh
DÔ chÞu
H¬i nãng
RÊt nãng
< 0
0 - 30%
40 - 60%
≥ 80%
B lµ chØ tiªu hoµn thiÖn nh−ng vÉn ch−a hoµn toµn s¸t thùc v× khi
må h«i bèc h¬i kh«ng chØ lÊy nhiÖt cña c¬ thÓ mµ cßn cña c¶ m«i
tr−êng xung quanh. Do vËy qmh tÝnh theo B nhá h¬n qmh thùc tÕ cÇn
th¶i. Bæ sung ®iÒu nµy c¸c nhµ b¸c häc nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c chØ tiªu
kh¸c s¸t thùc h¬n.
4/ NÄÖNG ÂÄÜ ÂÄÜC HAÛI - AÍNH HÆÅÍNG CUÍA NOÏ ÂÃÚN CON
NGÆÅÌI
a/ Khaïi niãûm vãö näöng âäü cháút âäüc haûi:
Nång ®é chÊt ®éc h¹i lµ träng l−îng chÊt ®éc h¹i cã trong 1 ®¬n
vÞ thÓ tÝch kh«ng khÝ. Ký hiÖu y [g/m3
] hoÆc [mg/lÝt]. Ngoµi ra nång ®é
cßn biÓu thÞ b»ng tû lÖ % theo khèi l−îng k% vµ theo thÓ tÝch m%.
Liªn hÖ gi÷a y, m, k :
24,2
m
y
µ
= ; ρ
=
y
k
Trong ®ã : µ lµ träng l−îng ph©n tö cña chÊt khÝ.
ρ (kg/m3
) lµ khèi l−îng riªng cña chÊt khÝ.

b/ Taïc haûi cuía khê âäüc haûi âäúi våïi cå thãø:
Nguån gèc cña chÊt ®éc h¹i cã trong kh«ng khÝ lµ do s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp vµ ®èt ch¸y nhiªn liÖu.
Çc chÊt ®é h¹i ®i vµo c¬ thÓ qua ®−êng h« hÊp, tiªu hãa vµ
tuyÕn må h«i ë da. Qua ®−êng h« hÊp lµ nguy hiÓm vµ th−êng gÆp
nhÊt. Nã x©m nhËp qua phÕ qu¶n vµo phÕ nang råi ®i th¼ng vµo m¸u.
Dùa vµo møc t¸c h¹i ta chia 5 nhãm:
Nhãm g©y báng (báng da, báng niªm m¹c) nh− çc lo¹i axÝt, kiÒm;
axÝt nit¬rÝc g©y báng nhanh nhÊt.
Nhãm g©y viªm ®−ßng h« hÊp: nh− b¬i br«m, h¬i oz«n, khÝ NO3,
NO2, vµo ®−êng h« hÊp hßa tan trong niªm dÞch t¹o thµnh axÝt g©y
viªm ®−êng h« hÊp, s©u vµo phæi g©y phï phæi cÊp tÝnh.
Nhãm g©y ng¹t: nh− CO2, ªtan, mªtan,... §Æc biÖt khÝ CO hßa hîp
víi çc chÊt kh¸c lµm mÊt kh¶ n¨ng vËn chuyÓn O2 cña hång cÇu
khiÕn hÖ h« hÊp bÞ rèi lo¹n.
Nhãm g©y tª, g©y mª: nh− çc lo¹i r−îu, çc hîp chÊt hydrocacbua
(H2S, CS2, x¨ng...) lµm tª liÖt hÖ thÇn kinh.
Nhãm g©y ®éc: Lµm tæn th−¬ng c¬ thÓ nh− çc lo¹i hydrocacbua,
halogen, cloruametin, bromuamªtin,... lµm tæn th−¬ng hÖ thèng t¹o
m¸u nh− benzen, fÐnol, ch×, thñy ng©n, mangan, phèt pho,... Trong
quy ph¹m vÖ sinh m«i tr−êng kh«ng khÝ cã ghi nång ®é cho phÐp
(ycf) cña çc lo¹i khÝ ®éc h¹i t¹i c¬ së s¶n xuÊt vµ khu d©n c−.
ViÖc kiÓm tra vµ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng ph¶i b¶o ®¶m nång
®é cña chÊt ®éc h¹i cã trong kh«ng khÝ:
ythùc tÕ < ycf
c/ Taïc haûi cuía buûi âäúi våïi cå thãø:
Bôi trong kh«ng khÝ tån t¹i ë 3 tr¹ng th¸i ph©n theo kÝch th−íc
h¹t:
- Çc h¹t cã kÝch th−íc > 10µm r¬i cã gia tèc trong kh«ng khÝ
gäi lµ bôi.
- Çc h¹t cã kÝch th−íc 0,1 ÷10µm r¬i tèc ®é ®Òu trong kh«ng
khÝ gäi lµ m©y bôi hoÆc lµ s−¬ng mï.

- H¹t cã kÝch th−íc 0,001 ÷ 0,1µm chuyÓn ®éng Brao kh«ng r¬i
gäi lµ khãi.
T¸c h¹i cña bôi ®èi víi c¬ thÓ phô thuéc kÝch th−íc ®−êng kÝnh
cña bôi:
- Bôi kÝch th−íc > 50µm chØ b¸m vµo ®o¹n ®Çu ®−êng h« hÊp,
kh«ng g©y t¸c h¹i.
- Bôi 10 ÷ 50 µm ®i s©u h¬n nh−ng vµo phæi Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ.
- Bôi < 10µm lät vµo tËn phæi cã h¹i c¬ thÓ. §Æc biÖt bôi chøa
SiO2, kÝnh, ®¸, ami¨ng, v«i,... g©y c−¬ng mµng phæi.
Nång ®é bôi cho phÐp theo tiªu chuÈn t¹m thêi ë n−íc ta cho 2
trÞ sè ycf (h¹t/cm3
), ycf (g/m3
) vµ ph©n 2 lo¹i: bôi chøa silic vµ bôi
kh«ng chøa silic.
NhiÖm vô cña ngµnh th«ng giã lµ tæ chøc th«ng giã ®Ó th¶i nhiÖt
thõa, t¨ng kh¶ n¨ng th¶i nhiÖt ®èi l−u vµ bèc h¬i må h«i chèng nãng,
gi¶m nång ®é chÊt ®éc h¹i vµ bôi xuèng nång ®é cho phÐp, th¶i h¬i
n−íc thõa ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr−êng s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. Kh«ng
khÝ dïng lµ çc lo¹i khÝ tù nhiªn, cã xö lý nhiÖt Èm tuú møc ®é tõ ®¬n
gi¶n ®Õn hoµn thiÖn ®Ó ®¹t chÊt l−îng giã thæi tõ thÊp ®Õn cao. §ång
thêi kh«ng khÝ th¶i ra sau khi dïng ph¶i khö ®éc, läc bôi ®¶m b¶o vÖ
sinh m«i tr−êng xung quanh.
VIVIVIVI ---- TÄØ CHÆÏC THÄNG HÅITÄØ CHÆÏC THÄNG HÅITÄØ CHÆÏC THÄNG HÅITÄØ CHÆÏC THÄNG HÅI
1/ CAÏC BIÃÛN PHAÏP THÄNG GIOÏ
a/ Så âäö täø chæïc thäng gioï:
Cã çc lo¹i: th«ng giã chung, th«ng giã côc bé, th«ng giã khèng
chÕ, th«ng giã phèi hîp vµ th«ng giã sù cè.
Th«ng giã chung:
Lµ thæi l−îng lín kh«ng khÝ s¹ch vµo toµn phßng hßa lo·ng çc
chÊt ®éc h¹i xuèng ®Õn nång ®é cho phÐp. BiÖn ph¸p thùc hiÖn lµ thæi
kh«ng khÝ vµo 1 phÝa, hót ra 1 phÝa. Khi bè trÝ cÇn l−u ý tr¸nh ®Ó luång
hót ®i qua vïng trong s¹ch. VÝ dô trong 2 s¬ ®å d−íi th× s¬ ®å b tèt
h¬n s¬ ®å a:

Th«ng giã côc bé:
Lµ tæ chøc thæi kh«ng khÝ m¸t -
s¹ch vµo tõng n¬i c«ng nh©n ®øng lµm
viÖc. S¬ ®å nµy ¸p dông cho ph©n
x−ëng réng Ýt ng−êi. Th−êng dïng hÖ
thèng hoa sen kh«ng khÝ ë n¬i táa nhiÖt
nhiÒu nh− cöa lß nung, n¬i rãt khu«n
®óc, lß rÌn, lß sÊy,... kh«ng khÝ ®−îc xö
lý tõ trung t©m ®−a ®Õn c¸c vÞ trÝ cÇn
th«ng giã b»ng ®−êng èng.
Th«ng giã khèng chÕ:
Dïng tñ th«ng giã hoÆc chôp hót
bao kÝn nguån táa nhiÖt hoÆc chÊt khÝ
®éc h¹i vµ hót chóng ra ngoµi kh«ng
cho lan réng ra xung quanh. Lo¹i nµy
khö ®−îc triÖt ®Ó chÊt ®éc h¹i t¹i nguån
nh−ng chØ dïng ®−îc víi nh÷ng thiÕt bÞ
dÔ bao kÝn.
Th«ng giã phèi hîp:
Lµ hÖ thèng phèi hîp c¶ 3 lo¹i trªn tïy ®iÒu kiÖn cho phÐp.
Trong thùc tÕ ®−îc dïng nhiÒu.
Th«ng giã sù cè:
Lµ hÖ thèng ®Ò phßng khi cã sù cè x¶y ra ®Ó tho¸t nhanh khÝ ®éc
h¹i.
Hçnh a Hçnh b
Hçnh 9: Så âäö thäng gioï chung
Hçnh 10: Thäng gioï cuûc bäü
Hçnh 11: Thäng gioï khäúng chãú

b/ Phán loaûi hãû thäúng thäng gioï:
Th«ng giã tù nhiªn:
- Th«ng giã v« tæ chøc: kh«ng khÝ bªn ngoµi vµ bªn trong nhµ
®−îc trao ®æi víi nhau nhê chªnh lÖch ¸p suÊt, chªnh lÖch träng l−îng
g©y nªn. Kh«ng khÝ sÏ vµo ra qua çc chç hë, khe cöa,... Tr−êng hîp
nµy kh«ng thÓ khèng chÕ, ®iÒu chØnh ®−îc l−u l−îng, h−íng giã nªn ta
gäi ®©y lµ tr−êng hîp th«ng giã v« tæ chøc.
- Th«ng giã cã tæ chøc: cÇn ph¶i tÝnh to¸n thiÕt kÕ diÖn tÝch, h×nh
d¸ng, ®é cao cöa nh− thÕ nµo ®ã ®Ó ®ãn ®−îc h−íng giã thÝch hîp,
khèng chÕ ®−îc l−u l−îng theo ý muèn ng−êi ta gäi lµ th«ng giã cã tæ
chøc, hay cßn gäi lµ th«ng giã tù nhiªn.
- Th«ng giã cét ¸p: l¾p ®Æt çc hÖ thèng èng dÉn qua çc tÇng
nhµ, kh«ng khÝ nãng trong nhµ sÏ tù ®éng t×m ®Õn çc lç th«ng cña
m−¬ng dÉn ®Ó tho¸t ra ngoµi. Lo¹i nµy th−êng ¸p dông cho nhµ cao
tÇng.
Th«ng giã c¬ khÝ:
§ã lµ viÖc ®−a giã vµo ra khái phßng nhê çc hÖ thèng qu¹t hót
vµ ®Èy. Qu¹t ®Èy cã nhiÖm vô ®−a kh«ng khÝ trong lµnh tõ bªn ngoµi
vµo. Qu¹t hót cã nhiÖm vô ®−a kh«ng khÝ « nhiÔm trong phßng ra bªn
ngoµi.
- Khi Lvµo = LRa : th«ng giã c©n b»ng ¸p suÊt.
- Khi Lvµo > LRa : th«ng giã ¸p suÊt d−¬ng.
- Khi Lvµo < LRa : th«ng giã ¸p suÊt ©m.
c/ Caïc giaíi phaïp täø chæïc thäng gioï:
Cã 2 gi¶i ph¸p chÝnh: th«ng giã ®Þnh kú vµ th«ng giã th−êng
xuyªn.
Th«ng giã ®Þnh kú:
Lµ hÖ thèng ho¹t ®éng theo chu kú nhÊt ®Þnh. Gi¶i ph¸p nµy
dïng cho phßng l−u l−îng kh«ng khÝ nhá hoÆc nh÷ng phßng sinh ra
khÝ ®éc h¹i cã tÝnh chu kú. Th«ng giã sù cè còng lµ lo¹i th«ng giã ®Þnh
kú. HÖ thèng nµy ®iÒu khiÓn tù ®éng b»ng çc lo¹i r¬le nhiÖt, nång ®é
hoÆc c¬ hoÆc ®iÖn tö. Còng cã lo¹i ®iÒu khiÓn b»ng tay ®ãng cÇu dao
®iÖn theo chu kú thêi gian.

Th«ng giã th−êng xuyªn:
Lµm viÖc liªn tôc suèt thêi gian theo yªu cÇu cña n¬i cÇn th«ng
giã, ¸p dông cho nh÷ng phßng th¶i ®éc h¹i lín, l−îng kh«ng khÝ yªu
cÇu l−u th«ng lín.
2/ XAÏC ÂËNH LÆU LÆÅÜNG THÄNG GIOÏ
a/ Læu læåüng thäng gioï thaíi nhiãût thæìa:
BiÖn ph¸p th«ng giã chung chèng nãng lµ thæi khèi kh«ng khÝ
nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖt ®é trong phßng vµ hÊp thô nhiÖt thõa (Qthõa)
bªn trong nhµ ®em th¶i ra ngoµi. Ph−¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt lµ :
Lvµo . Ivµo + Qthõa = Lra. Ira
Lvµo = Lra = Lyc
LTG: lµ l−îng kh«ng khÝ th¶i nhiÖt thõa. Tõ 2 c«ng thøc trªn ta cã:
vaìora
thæìa
TG
II
Q
L
−
= , [kg/h].
NÕu bá qua ¶nh h−ëng nhá cña dung Èm ta cã :
( )vaìora
thæìa
TG
tt.24,0
Q
L
−
= , [kg/h].
ë ®©y: 0,24 kcal/kgo
C lµ nhiÖt dung riªng cña kh«ng khÝ.
b/ Læu læåüng thäng gioï thaíi khê âäüc haûi, buûi vaì håi næåïc:
Môc ®Ých th«ng giã th¶i khÝ ®éc h¹i, bôi vµ h¬i n−íc lµ thæi vµo
l−îng giã LTG cã nång ®é ®éc h¹i Co, [mg/m3
] hßa trén víi kh«ng khÝ
trong phßng cã l−îng ®éc h¹i G®h, [mg/h] ®Ó nång ®é ®éc h¹i gi¶m
xuèng b»ng nång ®é cho phÐp Ccf, [mg/m3
] theo tiªu chuÈn vÖ sinh.
L−îng giã yªu cÇu th¶i khÝ ®éc h¹i:
k
ocf
dh
TG .
CC
G
L γ





−
= , [kg/h].
kγ : khèi l−îng riªng cña kh«ng khÝ trong phßng, cã thÓ lÊy 1,2 kg/m3
.
Co: nång ®é khÝ ®éc h¹i cña kh«ng khÝ thæi vµo phßng ,[mg/m3
].
Ccf: nång ®é khÝ ®éc h¹i cho phÐp theo tiªu chuÈn vÖ sinh, [mg/m3
].

L−îng giã yªu cÇu th¶i bôi :
ocf
bui
TG
CC
G
L
−
= kγ , [kg/h].
Gbôi: l−îng bôi ph¸t sinh trong phßng, [g/h].
Co: nång ®é bôi cña kh«ng khÝ thæi vµo phßng, [g/m3
].
Ccf: nång ®é bôi cho phÐp theo tiªu chuÈn vÖ sinh, [g/m3
].
L−îng giã yªu cÇu th¶i h¬i n−íc thõa:
ocf
hn
TG
dd
G
L
−
= , [kg/h].
Ghn: l−îng h¬i n−íc ph¸t sinh ra trong phßng, [g/h].
do: dung Èm cña kh«ng khÝ thæi vµo nhµ, [g/kg kk kh«].
dcf : dung Èm cña kh«ng khÝ cho phÐp theo tiªu chuÈn vÖ sinh, [g/kg
kk].
c/ Xaïc âënh læu læåüng thäng gioï theo bäüi säú trao âäøi khäng khê:
LTG tÝnh theo a/ vµ b/ dïng tÝnh chÝnh x¸c khi h¬i ®éc h¹i lín,
biÕn thiªn m¹nh. Víi nh÷ng phßng cã l−îng ®éc h¹i kh«ng lín vµ æn
®Þnh t−¬ng ®èi ng−êi ta x¸c ®Þnh VTG [m3
/h] theo béi sè trao ®æi kh«ng
khÝ:
Béi sè trao ®æi kh«ng khÝ m =
p
TG
V
V
[lÇn], l tØ sè gi÷a thÓ tÝch
giã thæi v o trong ®¬n vÞ thêi gian so víi thÓ tÝch phßng.
Trong thùc tÕ ng−êi ta ®· nghiªn cøu x©y dùng tiªu chuÈn béi sè
trao ®æi kh«ng khÝ víi tõng lo¹i c«ng tr×nh. Khi tÝnh to¸n VTG chØ cÇn
tra m sÏ tÝnh ®−îc:
VTG = m.Vp , [m3
/h]
VÝ dô : C¸c phßng häc: m = 3 ÷ 6 lÇn
Nhµ trÎ: m = 2 ÷ 5 lÇn
Héi tr−êng, c©u l¹c bé: m = 1,5 ÷2 lÇn.

Baíng 6: Bäüi säú trao âäøi khäng khê m cuía Liãn Xä:
Béi sè trao ®æi
kh«ng khÝ hoÆc
l−u l−îng th«ng
giã
VTG, [m3
]
TT Tªn phßng
NhiÖt ®é
kh«ng
khÝ bªn
trong
tT, [o
C]
Hót ra
Thæi
vµo
Nh ë
1 Phßng ë gia ®×nh, ký tóc x¸ (tÝnh theo
m2
diÖn tÝch sµn)
18 - 20 (3) -
2 Nhµ bÕp 15 (60) -
3 Phßng t¾m 25 (25) -
4 Phßng vÖ sinh (xÝ, tiÓu) 25 (50) -
5 Phßng vÖ sinh (t¾m+xÝ) 25 (50) -
6 Phßng sinh hoat tËp thÓ, phßng häc
chung
18 6 -
Kh¸ch s¹n
7 Phßng ngñ (tÝnh cho 1 gi−êng) 20 (30) -
8 Khu vÖ sinh riªng
- Phßng 1 gi−êng
- Phßng 2 gi−êng
25
25
(50)
(60)
-
-
9 Khu vÖ sinh chung
- Cho 1 chËu xÝ
- Cho 1 chËu tiÓu
16
16
(50)
(25)
-
-
BÖnh viÖn, tr¹m x¸
10 Phßng bÖnh nh©n (tÝnh cho 1 gi−êng) 20 (40)
11 Phßng s¶n phô 25 2 1,5
12 Phßng b¸c sÜ 20 1 1
13 Phßng chiÕu X-quang 20 4 3
14 Phßng vËt lý trÞ liÖu 20 3 2
15 Nhµ x¸c 2 3 -
Nh h¸t, c©u l¹c bé
16 Phßng kh¸n gi¶ 16 TÝnh -
17 C¨n tin 18 5 -
18 Phßng hót thuèc 16 10 -
19 Phßng vÖ sinh (tÝnh cho 1 xÝ) 16 (100)
TrÞ sè trong ngoÆc l l−u l−îng th«ng giã VTG tÝnh theo m3
/h.

3/ CHUYÃØN ÂÄÜNG CUÍA DOÌNG KHÄNG KHÊ TRONG
PHOÌNG ÂÆÅÜC THÄNG GIOÏ
Sù chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ trong phßng th«ng giã c¬ khÝ rÊt
phøc t¹p, phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh−: h×nh d¸ng, kÝch th−íc
phßng, ®é lín cña miÖng thæi, miÖng hót giã, sù ph©n bè çc nguån
nhiÖt trong phßng,...
a/ Chuyãøn âäüng cuía doìng khäng khê åí miãûng thäøi :
Kh«ng khÝ ra khái miÖng thæi
h×nh thµnh luång. CÊu t¹o miÖng
thæi kh¸c nhau h×nh thµnh luång
kh¸c nhau. MiÖng thæi trßn hoÆc
vu«ng t¹o luång trßn. MiÖng thæi
dÑt (b < a/10) t¹o luång ph¼ng.
H×nh d¸ng vµ trôc cña luång phô thuéc cÊu t¹o, vÞ trÝ miÖng thæi,
vËt c¶n trong phßng, nhiÖt ®é m«i tr−êng xung quanh.
Khi txq > tluång th× trôc cña luång cong xuèng.
Khi txq < tluång th× trôc cña luång cong lªn.
Kh«ng khÝ chuyÓn ®éng trong luång lµ chuyÓn ®éng rèi (ngoµi
vËn tèc däc trôc cßn vËn tèc ngang trôc) khiÕn çc phÇn tö dÇn dÇn xa
trôc. Kh«ng khÝ xung quanh bÞ l«i cuèn vµo luång lµm n¨ng l−îng
luång gi¶m dÇn, khèi l−îng luång t¨ng dÇn khi xa miÖng thæi. Cµng xa
miÖng thæi h×nh d¸ng luång cµng réng, tèc ®é luång cµng nhá. Sù t¨ng
gi¶m khèi l−îng vµ tèc ®é luång phï hîp ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng
l−îng : m.v = const.
m : khèi l−îng ph©n tö.
v : tèc ®é trung b×nh.
Luång kh«ng khÝ miÖng thæi ra ph©n 2 giai ®o¹n: ®o¹n xuÊt ph¸t
(®o¹n ®Çu) ®é dµi çch miÖng thæi x®(m). §o¹n chÝnh tiÕp sau ®o¹n
xuÊt ph¸t. ë ®o¹n ®Çu tèc ®é trôc t¹i çc mÆt c¾t ngang ®Òu b»ng vo .
TÊt c¶ çc ®iÓm cã v = vo (tèc ®é ban ®Çu) t¹o thµnh h×nh chãp ®¸y lµ
miÖng thæi, ®Ønh lµ t©m cña tiÕt diÖn cuèi ®o¹n xuÊt ph¸t. H×nh chãp
®ã gäi lµ nh©n cña luång.
Trong ph¹m vi nh©n luång kh«ng khÝ gi÷ çc th«ng sè ban ®Çu
vo, to, o
ϕ vµ çc tÝnh chÊt c¬ lý kh¸c. Trªn mÆt c¾t cña luång tèc ®é
a
b
Hçnh 12: Miãûng thäøi deût

nhá dÇn, khi xa trôc vµ triÖt tiªu ë biªn cña luång. Trong thùc tÕ quy
®Þnh giíi h¹n biªn cña luång lµ ®−êng biªn cã vbiªn = 4% vtrôc trªn cïng
tiÕt diÖn ngang.
Do cã sù trao ®æi chÊt gi÷a luång víi kh«ng khÝ xung quanh nªn
nång ®é cña luång thay ®æi dÇn theo h−íng chuyÓn ®éng. Sù thay ®æi
Êy theo quy luËt khÝ ®éng.
* Ph©n bè tèc ®é h−íng trôc cña luång:
Trong th«ng giã c¬ khÝ cÇn tÝnh to¸n thiÕt kÕ miÖng thæi sao cho
®¹t tèc ®é vïng lµm viÖc thÝch hîp. Dùa trªn quan hÖ gi÷a tèc ®é
h−íng trôc cña luång t¹i tiÕt diÖn x cÇn kh¶o s¸t vx víi tèc ®é ra khái
miÖng thæi vo ë ®o¹n chÝnh cña luång (x > x®).
* §é dµi cña ®o¹n ®Çu x¸c ®Þnh nh− sau :
- Víi luång trßn : x® =
o
o
tg
d145,1
α , [m] ; oα = 14o
30
- Víi luång ph¼ng x® =
o
o
tg
b26,1
α , [m] ; oα = 120
40
do : ®−êng kÝnh miÖng thæi trßn, [m].
bo : c¹nh ng¾n miÖng thæi dÑt, [m].
* ë ®o¹n chÝnh (x > x®) quan hÖ vx vµ vo lµ :
§o¹n ®Çu §o¹n chÝnh
x
x®
vo
αααα
vx
Nh©n luång
Hçnh 13: Chuyãøn âäüng doìng khäng khê åí miãûng thäøi

- Víi luång trßn : vx = vo .
od/x
m
, [m/s]
- Víi luång ph¼ng : vx = vo .
ob/x
m
, [m/s]
m : hÖ sè chuyÓn ®éng rèi, m ∈ h×nh d¸ng, kÝch th−íc miÖng thæi:
MiÖng thæi trßn tãp ®Çu (30o
): m = 6,8.
MiÖng thæi trßn cã loa khuÕch t¸n: m =1,35.
MiÖng thæi dÑt 5
b
a
o
o
≥ : m = 2,5
* Ph©n bè nhiÖt ®é thõa ë trôc luång t−¬ng tù d¹ng ph©n bè tèc ®é:
- Víi luång trßn : (tx - txq) = ( to - txq)
od/x
n
, [o
C]
- Víi luång ph¼ng : (tx - txq) = ( to - txq)
ob/x
n
, [o
C]
n: còng lµ hÖ sè ch¶y rèi .
- Víi miÖng thæi trßn tãp ®Çu 30O
: n = 4,8.
- MiÖng trßn cã loa khuyÕch t¸n : n = 1,1.
- MiÖng dÑt 5
b
a
o
o
≥ : n = 1,8 ÷ 2,0.
* Tèc ®é trung b×nh t¹i tiÕt diÖn x, (vx) x¸c ®Þnh gÇn ®óng nh− sau:
- Víi luång trßn : vx ≈ 0,2.vx
- Víi luång ph¼ng : vx ≈ 0,4.vx
Quan hÖ gi÷a vx , t [o
C] vµ y [g/m3
] nh− sau:
xqo
xqx
xqo
xqx
o
x
yy
yy
tt
tt
v
v
−
−
=
−
−
=
Dùa vµo c¸c biÓu thøc trªn tÝnh ®−îc kÝch th−íc miÖng thæi
kh«ng khÝ vµ x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè ban ®Çu Lo, vo, to, ϕo,... thÝch hîp
®Ó kh«ng khÝ thæi ®Õn vÞ trÝ x tháa m·n tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr−êng.
ao
bo

T¸c ®éng t−¬ng hç gi÷a çc luång:
- Luång ®Æt gÇn t−êng: Khi miÖng thæi ®Æt gÇn t−êng, sµn hoÆc
trÇn th× luång ph¸t triÓn vÒ mét phÝa gãc më α. Cã thÓ coi luång
tr−êng hîp nµy nh− 1/2 luång tù do nªu trªn. Çc th«ng sè cña luång
nh− çc th«ng sè cña luång tù do nh−ng hÖ sè chuyÓn ®éng rèi:
m = 0,7.mtù do ; n = 0,7.ntù do
- Luång ®Æt çch t−êng: khi miÖng thæi çch t−êng, sµn hoÆc trÇn
th× trôc luång sÏ quÆt vÒ phÝa mÆt ph¼ng gÇn luång do kh«ng gian s¸t
t−êng khi thæi giã cã ¸p suÊt ©m (-).
- T−¬ng hç gi÷a çc luång gÇn nhau:
Hai luång ®Æt gÇn nhau h×nh thµnh 3 ®o¹n :
+ §o¹n riªng biÖt OA: 2 luång cã 2 trôc riªng.
Hçnh 14: Miãûng thäøi âàût saït tæåìng
α
Hçnh 15: Taïc duûng tæång häù giæîa 2 miãûng thäøi âàût gáön nhau
§o¹n chÝnhA BO
ho
x

+ §o¹n hßa trén AB: 2 luång ®· hßa vµo nhau nh−ng vÉn gi÷
trôc riªng.
+ Ngoµi trôc AB (lµ ®o¹n chÝnh): 2 luång hßa trén hoµn toµn.
Trôc chung lµ trôc tæ hîp ox. Lóc ®ã çc th«ng sè cña luång tæ hîp cã
thÓ tÝnh nh− luång ®éc lËp nh−ng hÖ sè rèi m thay ®æi.
b/ Chuyãøn âäüng cuía doìng khäng khê åí miãûng huït :
Ph¹m vi t¸c dông
cña miÖng hót nhá h¬n
nhiÒu so víi miÖng thæi.
Xung quanh miÖng hót
tr−êng ph©n bè tèc ®é nh−
nh÷ng mÆt cÇu t©m lµ
trung t©m miÖng hót.
L−îng hót kh«ng khÝ qua
çc mÆt cÇu cña tr−êng
vËn tèc kh«ng ®æi. DiÖn
tÝch mÆt cÇu nµy tØ lÖ víi
b×nh ph−¬ng kho¶ng çch
ra xa miÖng hót tèc ®é giã
t¾t ®i rÊt nhanh. So s¸nh t¹i ®iÓm x=1m èng trßn D=0,25m. NÕu miÖng
thæi cã vo = 10m/s th× vx = 9,5m/s. Cßn nÕu miÖng hót còng cã vo =
10m/s th× vx = 0,04m/s. Ra xa çch t©m miÖng hót b»ng ®−êng kÝnh
èng hót th× tèc ®é hót chØ cßn b»ng 6% tèc ®é hót ë t©m miÖng hót.
NÕu miÖng hót ®Æt trªn mÆt ph¼ng (trÇn, t−êng) th× kh«ng gian
t¸c dông cña nã cßn b»ng 1/2 ë chç trèng. Dùa vµo quy luËt chuyÓn
®éng cña kh«ng khÝ xung quanh miÖng hót vµ ph¹m vi t¸c dông cña nã
tÝnh to¸n ®−îc çc bé phËn hót giã t¹i chç. Tèc ®é trªn trôc luång hót
t¹i tiÕt diÖn çch miÖng hót x [m] tÝnh nh− sau:
vx = KH. vo.
2
o
x
d






m/s.
KH : lµ hÖ sè ®Æt tr−ng cho møc suy gi¶m tèc ®é dßng khÝ.
TrÞ sè KH cho thÊy dßng khÝ hót ë kho¶ng çch x = do cã tèc ®é
6%vo. Tõ ®ã cho thÊy vÞ trÝ cña miÖng hót trong phßng kh«ng ¶nh
h−ëng ®Õn sù x¸o trén kh«ng khÝ trong phßng. NghÜa lµ cã thÓ bè trÝ
Hçnh 16: Chuyãøn âäüng khäng khê åí miãûng huït

miÖng hót trong hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ë gÇn miÖng thæi kh«ng
¶nh h−ëng g× tíi dßng kh«ng khÝ thæi.
Baíng 7: Trë säú KH :
TiÕt diÖn ngang
S¬ ®å hót D¹ng miÖng hót
Trßn, vu«ng Khe
Cã mÐp s¾c 0,06 0,12
Cã mÆt bÝch 0,12 0,24
Gi÷a 2 mÆt ph¼ng
vu«ng gãc
0,24 0,48

Tg1

More Related Content

What's hot (18)

Viewers also liked (18)

Similar to Tg1 (20)

Recently uploaded (6)

Tg1