Lecture i

1-р лекц
Хот суурин газрын төлөвлөлтийн
тухай ерөнхий ойлголт

Хотжилт
Нийгмийн хөгжилд хотын гүйцэтгэх үүрэг
өсөн нэмэгдэх түүхэн процессыг
урбанизации буюу хотжилт гэнэ.

Үндэсний эдийн засгийн хөгжил, шинэ үйлдвэр, тээврийн
хөгжил хот, сууринг бий болдог.
Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний хөгжил нь суурин газрыг
урьдаас бий болгож, хотын дүр төрх барилгын хэв маягийг
бий болгож байдаг.

Эдгээр хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр хот суурин өргөжиж
шинээр бий болохыг хот үүсэх гэнэ.
Үүнд:
- Эрдэс баялаг, эрчим хүчний хөгжил, хөдөө аж ахуйн
газар, төмөр замын гарам зэрэг орно.
- Рашаантай холбоотойгоор гол, нуур, далайн эрэг дагуу
амралт, сувиллын газрууд бий болно.

Бүх хот суурин газрыг хүн ам, засаг захиргаа, улс төрийн ач
холбогдол, эдийн засгийн ач холбогдол, байгаль, түүхт
газрын онцлог, хөгжлийн онцлогоос хамаарч ангилна.

 Засаг захиргаа, улс төрийн ач холбогдолоор нь
- Холбоот
- Бүгд найрамдах
- Бүс нутгийн
- Тойргийн төв гэж ангилна.
 Эдийн засгийн ач холбогдолоор нь
- Аж үйлдвэр,
- Тээврийн,
- Амралт сувилал гэж ангилна.

Хүн амын тоогоор нь хотыг дараах бүлэгт хуваана.
Үүнд:
 500 мянгаас дээш хүн амьтай- Их хот
250-500 мянган хүн амьтай- Томоохон хот
100-250 мянган хүн амьтай- Том хот
50-100 мянган хүн амьтай- Дунд
50 мянгаас бага хүн амьтай-Жижиг

Суурин газар:
10 мянгаас дээш -Томоохон
5-10 мянган - Том
3-5 мянган-Дунд
3 мянгаас доош - Жижиг

Хот, суурин төлөвлөлтийн ерөнхий үзэл
баримтлал нь хүн амын амьдрах таатай
нөхцөлийг бүрдүүлэх юм.

Тулгуур үзэл баримтлал
Монгол улсын Үндсэн хуулийн ".... Хүн эрүүл, аюулгүй
орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл
алдагдахаас хамгаалуулах, хөдөлмөрийн аятай нөхцлөөр
хангуулах эрхтэй..." гэсэн заалт нь хот суурины хөгжлийн
ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төслийг боловсруулах
тулгуур үзэл баримтлал юм.

Хотын төлөвлөлтийн үндэс нь эдийн засгийн хөгжлийн
төлөвлөгөө байдаг. Практикд хотын хөгжлийн төлөвлөгөөг
25 жилийн хугацаатай тооцоно.
Нэгдүгээрт: Эдийн засгийн хөгжлийн төлөвлөгөөг 5 жилээр
гаргана.
Барилгажилтын хувьд: Эхлээд барилгын хэмжээнд аж
үйлдвэрийн хөгжил, нутаг дэвсгэрийн хэрэгцээ, ногоон
байгууламж, тохижилтын хэмжээ нийт ажилчдын тоо
тодорхойлно.

Хот суурин газрын хөгжлийг тусгасан
төлөвлөлтийн үндсэн 2 бичиг баримтыг
Ерөнхий төлөвлөгөө
Хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө

Хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө гэж юуг
хэлэх вэ?
Хот суурин газрын ерөнхий төлөвлөгөөнд
тусгагдсан хэсгүүдийг нарийвчлан
төлөвлөхийг хэсэгчилсэн ерөнхий
төлөвлөгөө гэнэ.

Техник эдийн засгийн үндэслэл гэж юу?
Бүс нутгийн буюу тухайн улсын ирээдүйн хөгжлийг
бодиттойгоор тусгасан баримт бичиг юм.

Төлөвлөлтийн тулгуур нь юу байх вэ?
Шинэ хотын төсөлд барилга бий болгохын тулд хотын
нутаг дэвсгэрийн судалгаанд тулгуурлана. Хот
байгуулахаар сонгосон газарт үндсэн бүсийг тооцохын
тулд дараах судалгааг явуулдаг.
1. Байгаль цаг уурын судалгааг иж бүрэн
явуулна.
Үүнд: цацраг, температур, чийг салхины режим, усан сан, ой, өндөрлөг
болон нам дор газрын гүний усны түвшин, хөрс, одоогийн ургамалжилт.
2. Гидрологи, гидрогеологийн режимыг
тодорхойлоход
байр зүйн судалгаа болон газар нутгийн барилгын инежерийн үнэлгээ,
геологийн бүтэц, хөрсний даах чадавхи, үертэй болон үергүй газар,
элэгдэж эвдэрсэн газар гуу жалга гэх мэт.
3. Архитектур-ландшафтыг судлах

Төлөвлөлтийн төсөл
Хот төлөвлөлтийн төсөлд орон сууц, үйлдвэрийн
районуудын төсөл, тохижилт ногоон
байгууламжийн төлөвлөлтийн бодлогын төсөл
багтана.
Газрын гадарга нийгэм -эдийн засаг, үндэсний
онцлогийг хамгийн их анхаарч баригдсан орон зайн
нийлмэл шийдлийг илэрхийллийг тусгасан байх
ёстой. Төлөвлөлтийн төслийг боловсруулахдаа
барилгажилтанд шаардагдах газар нутгийн хэмжээ,
барилгын онцлог мөн тохижилт ногоон байгууламж,
амьдрах орон зайн хэмжээ, үйлчилгээний
байгуулагын бүрэлдэхүүн гэм мэт.

Үүний тулд хотын уламжлал ач холбогдол, хүн
амын тоог тооцоолон мэдэж байх ёстой. Хотын
хүн амыг 3 бүлэгт хуваадаг.
1. Хотыг бүтээн байгуулах хэсэг- Нийт хүн амын
33-38%, ирээдүйд 25-35%
2. Ажиллах хүч - томоохон хотын хувьд хүн
амын 23-26%, дунд болон жижиг хотын
хувьд 19-22%
3. Ажилгүй идэвхтэй бус хэсэгт- хүүхдүүд,
өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй
иргэд, хотын хэмжээнээс хамаарахгүйгээр
нийт хүн амын 46-48% хэлбэлзэнэ.

Хотыг бүтээн байгуулах хүн амын тоог
ойролцоогоор тооцдог томъёо
N- Ирээдүйн хүн амын тоо
А- Хот байгуулах группын үнэмлэхүй утга
а- Хот байгуулах группын хүн амьд эзлэх хувийн жин

Хотыг бүтээн байгуулах бүлгийн хүн амьд эзлэх хувийн жинг
тодорхойлох томъёо
b- Ажиллах хүчний тоо
с- идэвхгүй бүлгийн тоо

p- Хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувь
К- Хөдөлмөрийн насны хүн амд ажилгүй эмэгтэйчүүдийн
эзлэх хувь
n- Хөдөлмөрийн насны хүн амд хөгжлийн бэрхшээлтэй
иргэдийн эзлэх хувь
m- Хөдөлмөрийн насны хүн амд оюутануудын эзлэх хувь
b- Ажилтай тэтвэр авагчидын эзлэх хувь
Дараах томъоёгоор нарийвчлан тооцно.

Хэн хийх вэ?
Хот суурины ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төслийг Хот
байгуулалтын асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны төв
байгууллагаас зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага,
аж ахуйн нэгж гүйцэтгэнэ.

Хот, суурин газрын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг юунд
нийцүүлэн төлөвлөх вэ?
o Нутаг дэвсгэрийн хуваарилт, ашиглал экологийн хүчин
зүйлстэй уялдуулах
o Гудамж, зам тээврийн сүлжээ эрүүл аюулгүй, тухтай
орчинг бүрдүүлэх зарчимд
o Дэд бүтэц, соёл үйлчилгээг жигд хүргэх зарчимд
o Барилга байгууламжийг оновтой шийдэх

Хот суурины хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг
боловсруулахад ямар бичиг баримт мөрдөх?
o Зураг төслийн үндэсний норматив
o Стандарт
o Заавар дүрэм

Хот төлөвлөлтийн шийдэлд ямар
онцлогуудыг тусгах вэ?
Газрын гадарга
Ниймгэм-эдийн засаг
Үндэсний

Ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төслийг холбогдох
байгууллагаар батлуулахад Захиалагч, Гүйцэтгэгч
харилцан үүрэг, хариуцлага хүлээнэ
Хэн хариуцлага хүлээх вэ?

Lecture i

More Related Content

What's hot (15)

Viewers also liked (16)

Similar to Lecture i (20)

More from Otgonsaikhan Byambasuren (20)

Lecture i