๑๐. ฉันทลักษณ์และคำประพันธ์ประเภทกาพย์[1]
- 1. ฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์ ประเภท “กำพย์” ครูไทยรัฐ โพธิ์พันธุ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
- 2. ฉันทลักษณ์ “กำพย์” • ลักษณะคำประพันธ์ประเภทกำพย์มีท้งหมด ๓ ชนิด ได้แก่ ั – กำพย์ยำนี ๑๑ – กำพย์ฉบัง ๑๖ – กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ ซึ่งมีระเบียบวิธีกำรแต่ง และข้อบังคับแตกต่ำงกันออกไป
- 3. ฉันทลักษณ์ “กาพย์ยานี ๑๑” ๑. กาพย์ยานี ๑๑ หนึงบทมี ๔ วรรค วรรคหน้ า ๕ คา วรรคหลัง ๖ คา ่ ๒ วรรคเป็ น หนึงบาท ่ บาทแรก เรี ยกว่า บาทเอก บาทที่สอง เรี ยกว่า บาทโท ๒. สัมผัสคล้ ายกับกลอนสุภาพ
- 5. ตัวอย่าง“กาพย์ยานี ๑๑” ๏ ขึ ้น กก ตกทุกข์ยาก แสนลาบากจากเวียงไชย มันเผือกเลือกเผาไฟ กินผลไม้ ได้ เป็ นแรง ๏ รอนรอนอ่อนอัษฎงค์ พระสุริยงเย็นยอแสง ช่วงดังน ้าครั่งแดง แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร กาพย์พระไชยสุริยา
- 6. ฉันทลักษณ์ “กาพย์ฉบัง ๑๖” กาพย์ ฉบัง ๑๖ หนึงบทมี ๓ วรรค วรรคที่หนึงมี ๖ คา ่ ่ วรรคที่สองมี ๔ คา และวรรคที่สาม มี ๖ คา รวมหนึงบทมี ๑๖ คา ่
- 8. ตัวอย่าง“กาพย์ฉบัง ๑๖” ๏ เห็นกวางย่างเยื ้องชาเลืองเดิน เหมือนอย่างนางเชิญ พระแสงสาอางข้ างเคียง ๏ เขาสูงฝูงหงส์ลงเรี ยง เริ งร้ องซ้ องเสียง สาเนียงน่าฟั งวังเวง ๏ กลางไพรไก่ขนบรรเลง ั ฟั งเสียงเพียงเพลง ซอเจ้ งจาเรี ยงเวียงวัง กาพย์พระไชยสุริยา
- 10. ฉันทลักษณ์ “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘” กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ บทหนึ่งมี ๒๘ คำ แบ่งเป็น ๗ วรรค วรรคละ ๔ คำ
- 12. ตัวอย่าง“กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘” ๏ ขึ ้นใหม่ในกน ก กา ว่าปน ระคนกันไป เอ็นดูภธร ู มานอนในไพร มณฑลต้ นไทร แทนไพชยนต์สถาน ๏ ส่วนสุมาลี วันทาสามี เทวีอยูงาน ่ เฝาอยูดแล ้ ่ ู เหมือนแต่ ก่อนกาล ให้ พระภูบาล สาราญวิญญาณ์ กาพย์พระไชยสุริยา