1. ÇED UYGULAMALARI
Bilecik Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü
Beyza KOCAMAN
Biyolog
Tel: 212 56 06 (134)
gsm: 0 532 466 89 53
beyza.kocaman@cbs.gov.tr
2. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED),
Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek
olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin
önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi
için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin
belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının
izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalardır.
3. ÇED NEDEN GEREKLİDİR
Proje inşaatı ve işletmesi sırasında oluşabilecek önlemleri önceden
tespit edebilme,
Proje faaliyete geçirilmeden önce yer, teknoloji ve eylemsizlik
alternatifini değerlendirebilme,
Proje ile ilgili yöre halkı dahil bütün tarafların bir araya gelebilme, görüş,
öneri ve kaygılarını ortaya koyabilme,
Karar verme sürecine yönelik daha güvenilir ve işbirlikçi bir yaklaşım
sağlamasına olanak vermektedir.
4. ÇED YÖNETMELİĞİ
Şu an yürürlükte olan ÇED Yönetmeliği, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 10.
maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
03 Ekim 2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir.
Bu yönetmeliğin amacı ÇED sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esasları
düzenlemektir.
5. Ülkemizde ÇED; 07 Şubat 1993 tarihinden itibaren uygulanmaktadır.
Kapsam dışı projeler
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Çevresel Etki Değerlendirmesi
Yönetmeliğinin ilk yayım tarihi olan 7/2/1993 tarihinden önce üretime
ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projeler Çevresel Etki
Değerlendirmesi kapsamı dışındadır.
6. ÇED Yönetmeliği’nin Ekleri
ÇED Yönetmeliği’nin eklerinde;
Ek-1 Listesi: ÇED’e tabi projeler listesi
Ek-2 Listesi: Seçme-Eleme Kriterlerine tabi projeler listesi
Ek-3: ÇED Başvuru Dosyası Formatı
Ek-4: Proje Tanıtım Dosyası Formatı
Ek-5: Duyarlı Yöreler
Faaliyet listeleri, AB uyum çerçevesinde (Direktifler gereği) Ülkemiz
şartlarına ve kirleticiler özelliklerine göre Bakanlıkça oluşturulmuştur.
7. ÇED;
Yönetmeliğin Ek-I ve Ek-II Listesinde adı geçen faaliyetlere
uygulanır. Bu listelerdeki faaliyetlerİ yapmak isteyenler
(kişi/kurum/kuruluş) hiçbir izin, ruhsat, onay almadan, inşaata
başlamadan önce, daha proje aşamasında ÇED Yönetmeliği
hükümlerine tabidirler.
8. Ek I Liste (MADENCİLİK)
29- Madencilik projeleri:
a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı
olarak) açık işletmeler,
b) 150 hektarı aşan (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) çalışma
alanında açık işletme yöntemi ile kömür çıkarma,
c) Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da ısıl işlem yöntemleri uygulanan
cevher zenginleştirme tesisleri ve/veya bu zenginleştirme tesislerine
ilişkin atık tesisleri.
ç) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (1a ve 2a grup madenler 400.000
ton/yıl ve üzeri)
9. 30- 500 ton/gün ham petrol, 500.000 m3/gün doğal gaz veya kaya
gazının çıkarılması.
31- Petrol, doğalgaz ve kimyasalların 40 km’den uzun 600 mm ve üzeri
çaplı borularla taşınması.
10. Ek II Liste (MADENCİLİK)
EK-II LİSTESİ KAPSAMINDAKİ MADENCİLİK FAALİYETLERİ
Madencilik
55- Madencilik projeleri:
a) Madenlerin çıkarılması (Ek-1’de yer almayanlar),
b) 10 hektar ve 5.000 m3/yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer,
dekoratif amaçlı taşların çıkartılması, işlenmesi ve/veya yıllık 250.000
m2 ve üzeri kapasiteli mermer kesme, işleme ve sayalama tesisleri,
c) 1.000.000 m3/yıl ve üzerinde metan gazının çıkartılması ve
depolanması,
ç) Karbondioksit, kaya gazı ve diğer gazların çıkartıldığı, depolandığı
veya işlendiği tesisler,
d) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (Ek-1’de yer almayanlar),
11. e) Cevher hazırlama tesisleri,
f) Cevher zenginleştirme tesisleri ve/veya bu zenginleştirme tesislerine
ilişkin atık tesisleri (Ek-1’de yer almayanlar).
56- Tuzun çıkarılması.
57- Kömür işleme tesisleri:
a) Havagazı ve kok fabrikaları,
b) Kömür briketleme tesisleri,
c) Lavvar tesisleri.
12. 58- Petrokok, kömür ve diğer katı yakıtların depolama, sınıflama ve
ambalajlama tesisleri (perakende satış birimleri hariç).
59- Kireç fabrikaları ve/veya alçı fabrikaları,
60- Manyezit işleme tesisleri,
61- Perlit ve benzeri maden genleştirme tesisleri.
62- Bu Yönetmeliğin EK-1’inde yer alan sanayi ve enerji tesislerinin
sökümü.
İçin Proje tanıtım dosyası hazırlanır.
13. ayrıca;
Arama projeleri
MADDE 26 – (1) Maden, petrol, doğalgaz, kaya gazı veya jeotermal
kaynak arama projeleri için EK-4’te yer alan ‘proje tanıtım dosyasının
hazırlanmasında esas alınacak seçme eleme kriterleri’ doğrultusunda
hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası ile Bakanlığa müracaatta bulunulur.
(2) Proje sahibi, arama projeleri için, çevresel etkilerin araştırılması
amacıyla, bir dilekçe ekinde EK-4’e göre hazırlanan 3 adet Proje
Tanıtım Dosyasını Bakanlığa sunar. Bakanlık sunulan Proje Dosyasını
inceleyip değerlendirerek, proje hakkında ‘ÇED Gerekli Değildir veya
ÇED Gereklidir Kararı’ verir.
14. ÇED Gereklidir Kararı verildiği takdirde, Ek-3’te yer alan formata göre
ÇED Başvuru Dosyası hazırlanması istenir.
(3) Arama projelerine ilişkin Proje Tanıtım Dosyası hazırlayanlarla ilgili
hususlar tebliğ ile belirlenir.
Yönetmeliğe eklenmiştir.
15. ÇED YÖNETMELİĞİNE TABİ MADENCİLİK PROJELERİ
Ek-I listesi (ÇED) : Bakanlığa
Ek-II Listesi (PTD) : Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
Arama Projeleri : Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
Muafiyet (kapsam Dışı) : Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
(7 şubat 1993 öncesi veya ek-II listesi eşik değeri altında bulunan
faaliyetler kapsam dışında değerlendirilmektedir.)
16. ÇED YÖNETMELİĞİ MADDE 15– (1) Bu Yönetmeliğin;
a) EK-2’de yer alan projeler,
b) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan ve eşik değeri olan fakat eşik
değer altında kaldığından yönetmelik kapsamı dışında kalan projelere
ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi planlanması halinde,
mevcut projenin kapasitesi ve kapasite artışı toplamı ile birlikte projenin
yeni kapasitesi EK-2’de belirtilen eşik değer veya üzerinde olan projeler,
c) ÇED Olumlu Kararı verilmiş projelerde yapılacak kapasite artışı veya
artışları toplamı EK-2’de yer alan eşik değerler ve üzerinde olan
projeler,
ç) ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş projelerde, mevcut proje ile
kapasite artışı toplamı EK-2’de yer alan eşik değerler ve üzerinde olan
projeler,
seçme, eleme kriterlerine tabidir.
17. ÇED Başvuru Dosyası, ÇED Raporu veya Proje Tanıtım Dosyası
18/12/2009 tarihli ve 27436 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan
yeterlilik tebliği kapsamında Bakanlığımızdan yeterlilik almış firmalarca
hazırlanır.
ÇED Başvuru Dosyası, ÇED Raporu veya Proje Tanıtım
Dosyası hazırlayacak kurum ve kuruluşlar Bakanlıktan Yeterlik Belgesi
almakla yükümlüdürler. (madde 27)
Yeterlik Belgesi, yatırımcıların gereksiz zaman ve kaynak
israfını önlemek, ÇED Raporlarının güvenilirliğini, kalitesini artırmak
amacını taşımaktadır.
18. Kapsam dışı veya muafiyet başvurularında istenen bilgi ve belgeler
dilekçe, iş akım şeması, Proje özeti, Ruhsat fotokopisi, mesçere
haritası, foseptik planı, taahhütname, imza beyannamesi, oda kaydı,
vaziyet planı, 1/25000’lik Topografik harita saha sınır koordinatlı, nakliye
güzergahı, varsa kapasite raporu ve yapı kullanım izin belgesi vb.
7 Şubat 1993 öncesi çalıştığını gösterir belge
19. UYGULANAN EK-I (ÇED) PROSEDÜRÜ
ÇED Başvuru Dosyasının Bakanlığa Sunulması
ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı
Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı
ÇED Raporunun Bakanlığa Sunulması
İnceleme Değerlendirme Komisyonu Toplantısı
ÇED Olumlu Kararı ÇED Olumsuz Kararı
(7 yıl Geçerli)
20. UYGULANAN EK-II (PTD) PROSEDÜRÜ
Proje Tanıtım Dosyasının Valiliğe Sunulması
(25 İş Günü ) (Eksiklik olması 6 ay)
ÇED Gerekli Değildir Kararı ÇED Gereklidir Kararı
(5 yıl Geçerli)
(Proje için EK-I prosedürünün
devam ettirilmesi)
21. İZLEME-KONTROL
İzleme Kontrol çalışmaları ÇED Süreci’nin performansının denetlendiği
aşamadır.
ÇED Raporunda veya PTD da yazılan her şey bir taahhüttür ve faaliyet
sahibi bu taahhütlere uymak ve uygulamakla yükümlüdür.
ÇED Süreci’nde rapor kapsamına alınan taahhütlerin uygulanıp
uygulanmadığı izleme çalışmaları ile denetlenir.
22. İDARİ YAPTIRIM VE PARA CEZASI
Taahhütlere uymayanlar İDARİ YAPTIRIMLAR VE PARA CEZASI ile cezalandırılır.
Bu hususta yetki hem Bakanlık’ta hem de İl Müdürlüklerindedir.
e) Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata
başlayan ya da faaliyete geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde ikisi oranında idarî para
cezası verilir. Cezaya konu olan durumlarda yatırımcı faaliyet alanını eski hale getirmekle
yükümlüdür.
Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir
ihlal için 17.594 Türk Lirası idarî para cezası verilir.
2872 SAYILI ÇEVRE KANUNU UYARINCA VERİLECEK İDARİ PARA
CEZALARINA İLİŞKİN TEBLİĞ (2014/1)
23. İDARİ YAPTIRIM VE PARA CEZASI
ÇED Yönetmeliği, Madde 19 a) bendi (FAALİYETİ DURDURMA)
Çevresel Etki Değerlendirmesi incelemesi yapılmaksızın başlanan faaliyetler Bakanlıkça, proje
tanıtım dosyası hazırlanmaksızın başlanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülki amiri
tarafından süre verilmeksizin durdurulur. "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" ya da
"Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı alınmadıkça yatırıma ilişkin durdurma
kararı kaldırılmaz. 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre işlem tesis edilir.
Çevre Kanunu, Madde 20- (Değişik: 26/4/2006-5491/14 md.) e) (PROJE BEDELİ)
e) Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata
başlayan ya da faaliyete geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde ikisi oranında idarî para
cezası verilir. Cezaya konu olan durumlarda yatırımcı faaliyet alanını eski hale getirmekle
yükümlüdür.
24. ÇED Yönetmeliği,
Yönetmeliğe aykırı uygulamaların durdurulması
MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki projelerde;
a) “ÇED Olumlu” kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler Bakanlıkça,
“ÇED Gerekli Değildir” kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler ise
mahallin en büyük mülki amiri tarafından süre verilmeksizin durdurulur.
"ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı alınmadıkça yatırıma
ilişkin durdurma kararı kaldırılmaz. “ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli
Değildir" kararı alınmaz ise, yatırımcı faaliyet alanını eski haline
getirmekle yükümlüdür. 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine
göre işlem tesis edilir.
25. b) "ÇED Olumlu" kararı ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı verildikten
sonra, proje sahibi tarafından nihai ÇED Raporu veya Proje Tanıtım
Dosyasında taahhüt edilen hususlara uyulmadığının tespit edilmesi
durumunda söz konusu taahhütlere uyulması için projeyle ilgili
Bakanlıkça/Valilikçe bir defaya mahsus olmak üzere en fazla doksan
gün süre verilebilir. Bu süre sonunda taahhüt edilen hususlara uyulmaz
ise yatırım durdurulur. Yükümlülükler yerine getirilmedikçe durdurma
kararı kaldırılmaz. 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre
işlem tesis edilir.
26. Çevre Kanunu, Madde 15- ( Değişik: 26/4/2006-5491/12md.)
Bu Kanun ve bu Kanun uyarınca yayımlanan yönetmeliklere aykırı davrananlara söz konusu aykırı
faaliyeti düzeltmek üzere Bakanlıkça ya da 12 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca denetim yetkisinin
devredildiği kurum ve merciler tarafından bir defaya mahsus olmak üzere esasları yönetmelikle
belirlenen ve bir yılı aşmamak üzere süre verilebilir.
Faaliyet; süre verilmemesi halinde derhal, süre verilmesi durumunda, bu süre sonunda aykırılık
düzeltilmez ise Bakanlıkça ya da 12 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca denetim yetkisinin devredildiği
kurum ve merciler tarafından kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulur. Çevre ve
insan sağlığı yönünden tehlike yaratan faaliyetler süre verilmeksizin durdurulur.
Çevresel Etki Değerlendirmesi incelemesi yapılmaksızın başlanan faaliyetler Bakanlıkça, proje tanıtım
dosyası hazırlanmaksızın başlanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülkî amiri tarafından süre
verilmeksizin durdurulur.
Süre verilmesi ve faaliyetin durdurulması, bu Kanunda öngörülen cezaların uygulanmasına engel teşkil
etmez.
27. Madde 21: Proje sahibinin değişmesi
MADDE 21 – (1) Proje sahibinin herhangi bir nedenle değişmesi durumunda; projenin yeni sahibi,
devirle ilgili bilgi ve belgelerin tasdikli suretini, taahhütnamesini ve imza sirkülerini Bakanlığa/Valiliğe
sunmakla yükümlü olup, projenin önceki sahibinin taahhüt ve yükümlülüklerini, devir tarihinden itibaren,
başka bir işleme gerek kalmaksızın üstlenmiş sayılır.
Madde 25: Entegre projeler
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmeliğe tabi birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin planlanması
halinde, Bakanlıkça entegre proje için tek bir ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası
hazırlanması istenebilir.
Örnek:
Baraj + Malzeme Ocakları
Kalker Ocağı+ Kırma eleme tesisi+ hazır beton tesisi
