НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
0 likes664 views
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
- 1. НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026 Улаанбаатар хот, 2017 он
- 3. 3ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ АГУУЛГА 1. 2. Товчилсон үгийн тайлбар...................................................................................................................................................... 3. Хэнтий аймгийн нийгэм, эдийн засгийн тойм үзүүлэлт...................................................................................................... 4. Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн бодлого боловсруулах үндэслэл, хэрэгцээ шаардлага..................... - Давуу талууд - Тулгадсан асуудлууд 5. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн хэтийн зорилт-2026” дунд хугацааны бодлогын баримт бичгийг батлах тухай Хэнтий аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоол............................................ 6. Алсын хараа........................................................................................................................................................................... 7. Эрхэм зорилго........................................................................................................................................................................ 8. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн зорилт-2026” бодлогын баримт бичгийн зорилго.......................... 9. Эдийн засгийн өнөөгийн байдал, Тогтвортой эдийн засгийн өсөлт.................................................................................. 10. Нийгмийн өнөөгийн байдал, Тогтвортой нийгмийн өсөлт................................................................................................. 11. Байгаль орчны ьулгамдсан асуудлууд, Байгаль орчны тогтвортой хөгжил..................................................................... 12. Чадварлаг, тогтвортой засаглалын хөгжил.......................................................................................................................... 13. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн зорилт-2026” бодлогын баримт бичгийн бүтэц.............................. 14. Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн бодлогын хэрэгжилтийг санхүүжүүлэх механизм............................ 15. Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх механизм........................................................ 16. Тогтвортой хөгжлийн зөвлөл байгуулах тухай Хэнтий аймгийн Засаг даргын захирамж................................................ 17. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн зорилт-2026” бодлогын баримт бичиг............................................. 18. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн зорилт-2026” бодлогын баримт бичгийн хэрэгжилтийг хангах үйл ажиллагааны төлөвлөгөө батлах тухай Хэнтий аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоол............ 19. “Ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн зорилт-2026” бодлогын баримт бичгийн хэрэгжилтийг хангах үйл ажиллагааны төлөвлөгөө............................................................................................................
- 4. 4 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ТАЙЛБАР УТ Улсын төсөв ОНТ Орон нутгийн төсөв ОНХС Орон нутгийн хөгжлийн сан ОУБ Олон улсын байгууллага ААНБ Аж ахуйн нэгж байгууллага ХХ Хувийн хэвшил ТХХ Төр хувийн хэвшил ХЭДС Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан БХНСЗ Байгаль хамгаалах, нөхөн сэргээх зардал ЭХЯ Эрчим хүчний яам ЗТЯ Зам тээврийн яам БХБЯ Барилга хот байгуулалтын яам ЭМСЯ Эрүүл мэнд спортын яам ХӨСҮТ Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв ХХЕГ Хил хамгаалах ерөнхий газар ХХААХҮЯ Хүнс, хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яам ИТХ Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал ЗДТГ Засаг даргын тамгын газар ТАСЗ Төрийн албаны салбар зөвлөл АСЗДТГ Аймаг, сумын Засаг даргын тамгын газар АЗД Аймгийн Засаг дарга ХБХ Хөгжлийн бодлогын хэлтэс НХХ Нийгмийн хөгжлийн хэлтэс ТЗУХ Төрийн захиргаа удирдлагын хэлтэс ХЗХ Хуульзүйн хэлтэс ХХААГ Хүнс, хөдөө аж ахуйн газар МХГ Мэргэжлийн хяналтын газар БСУГ Боловсрол, соёл урлагийн газар БТСГ Биеийн тамир спортын газар БОАЖГ Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газар ГХБХБГ Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газар ЭМГ Эрүүл мэндийн газар УЦУОША Ус цаг уур, орчны шинжилгээний алба ЗӨСҮТ Зооноз өвчин судлалын үндэсний төв ТХГН Тусгай хамгаалалттай газар нутаг МХСүлжээ ТӨК Мэдээлэл харилцааны сүлжээ төрийн өмчит компани УАУТ Уламжлалт анагаах ухааны төв ТББ Төрийн бус байгууллага ХХҮГ Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний газар
- 5. ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ-2026
- 6. Ойт хээр болон тал хээр хосолсон 80,3 мян км2 газар нутагтай 72,3 мян хүн амтай 3,5 сая малтай 18 сум, 5 тосгон, 88 багтай 23,5 мянган өрхтэй Нийт ДНБ-ний 56.4%-г ХАА-н бүтээгдэхүүн эзэлж байна. ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТОЙМ ҮЗҮҮЛЭЛТ
- 7. НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО БОЛОВСРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА Их эзэн Чингис хааны төрж, өссөн нутаг, Монголын их гүрэн байгуулагдсан түүхэн газар Дэлхийн өвд бүртгэлтэй “Бурхан халдун” хайрхантай Түүх, соёлын үнэт өв арвинтай бөгөөд 6730 соёлын үл хөдлөх дурсгалуудтай Ойт хээр болон тал хээр хосолсон өргөн уудам газар нутагтай ба 1 хүнд 0,9 км2 газар нутаг ногдоно. Мөн байгалийн баялагийн арвин их нөөцтэй аймаг “Мянганы зам”-ын хэвтээ чиглэлийн Багануур- Өндөрхаан, Дорнод аймгийн Чойбалсан, Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт хотуудыг холбосон дэд бүтэцтэй Нийт хүн амын 64,4 хувийг хүүхэд залуучууд эзэлдэг Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 55,7%-ийг Хөдөө аж ахуйн салбар бүрдүүлж байна. ХЭНТИЙ АЙМГИЙН ДАВУУ ТАЛУУД:
- 8. НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО БОЛОВСРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА АЛСЫН ХАРАА: Хүний эрхийг дээдэлж, байгалийн унаган төрхийг хадгалсан, өнөө болон ирээдүй хойч үеийнхэн ая тухтай, амгалан тайван, элбэг хангалуун амьдрах, түүх, соёлын бахархалт өлгий нутаг байна. ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖЛИЙН ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД: Агаар, хөрсний бохирдлын хэмжээ хүлцэх агууламжаас зарим тохиолдолд давж байна. Агаарын жилийн дундаж температур уур амьсгалын дундаж хэмжээнээс 1,6°С-аар дулаарсан Байгалийн гамшигт үзэгдлийн тоо 2 дахин нэмэгдсэн Хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэргүй Бэлчээрийн даац 55,7%- иар хэтэрсэн
- 10. ЭРХЭМ ЗОРИЛГО: Нэг хүнд ногдох орлогоороо бүс нутагтаа тэргүүлсэн, олон талт эдийн засгийг цогцлоосон, идэвх санаачлагатай, хариуцлагатай иргэдийн оролцоотой, ая тухтай амьдрах орчин бүрдүүлсэн чадварлаг засаглал бүхий ногоон хөгжлийн жишиг аймаг байна.
- 11. НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО БОЛОВСРУУЛАХ ҮНДЭСЛЭЛ, ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА Орчин үеийн техник технологид суурилсан ногоон үйлдвэрлэл үйлчилгээг эрчимжүүлэн, аж үйлдвэржүүлэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлж, олон талт эдийн засгийг хөгжүүлнэ. Нийгмийн хүртээмж, жендэрийн тэгш байдлыг хангасан, ногоон амьдралын хэв маяг бүрдсэн, зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэн ядуурлаас ангид байж хүний хөгжлийн үзүүлэлтээрээ улсдаа тэргүүлсэн, эрүүл чийрэг, эрдэм боловсролтой иргэд бүхий аймаг байна. Байгальд ээлтэй хандлага, дадлыг олон нийтэд төлөвшүүлэн, нөөц баялгийг хэмнэлттэй, үр ашигтайгаар зохистой ашиглаж, хамгаалах замаар экосистемийн байгалийн унаган төрхийг хадгалсан ногоон бүс нутаг болно. Ил тод, хариуцлагатай, авлигаас ангид, хууль хэрэгжилтээрээ улсдаа манлайлсан, бизнесийн таатай орчинтой, нийгмийн хүртээмж, оролцоог тэгш хангасан, тогтвортой засаглалыг төлөвшүүлнэ. Тогтвортой эдийн засгийн өсөлтийг хангах Тогтвортой нийгмийн өсөлтийг хангах Байгаль орчны тогтвортой хөгжлийг хангах Чадварлаг тогтвортой засаглалыг хөгжүүлэх
- 12. ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ 2015 онд 343 тэрбум төгрөгийн ДНБ үйлдвэрлэсэн бөгөөд 1 хүнд 4.6 сая төг ногдож байна. ҮҮНЭЭС 1 ХҮНД НОГДОХ ДНБ-ИЙГ ҮЙЛДВЭРЛЭЖ БУЙ САЛБАРААР АВЧ ҮЗВЭЛ Барилгын салбар 27% Аж үйлдвэр 17% ХАА 56% НЭГ САЛБАРААС ХЭТ ХАРААТ ЭДИЙН ЗАСАГТАЙ!!!
- 13. ТОГТВОРТОЙ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТ Тогтвортой эдийн засгийн өсөлтийг хангах зарчим: yy Инноваци шингэсэн бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг дэмжин урамшуулах yy Байгалийн нөөцийн хэмнэлттэй, хүлэмжийн хийн ялгарал болон хаягдал багатай үйлдвэрлэлийг дэмжих yy Үр ашигтай, хэмнэлттэй байх yy Байгаль орчны стандартууд болох ISO14000 хэрэгжилтийг дэмжих БАЙГАЛЬД ЭЭЛТЭЙ ОЛОН ТАЛТ ЭДИЙН ЗАСАГ Аялал жуулчлал Аж үйлдвэр Дэд бүтэцХАА 2015 оны суурь үзүүлэлт Гадаад жуулчдын тоо-1247 2021 онд Гадаад жуулчдын тоо 15%-иар өснө 2026 онд Гадаад дотоодын жуулчдын тоо 30 хувиар өснө “Чингис брэнд” аялал жуулчлалын хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Аялал жуулчлалын цахим мэдээллийн сан үүсгэнэ. Нутгийн иргэдэд түшиглэсэн эко аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ. Аялал жуулчлалын олон талт бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бий болгоно. Аялал жуулчлалын олон улсын сүлжээнд нэгдэнэ.
- 14. Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх Эко аюулгүй хүнсээр хангах Сэргээгдэх эрчим хүчний хэрэглээг нэмэгдүүлэх Байгальд ээлтэй технологийг дэмжих. Ногоон худалдан авалтыг нэмэгдүүлэх № Үзүүлэлт Суурь үзүүлэлт 2021 он 2026 он 1 Сэргээгдэх эрчим хүч 600 kkbt 20% 30% 2 Бэлчээрийн даац хэтрэлт 55,7% 30% 15% 3 Ногоон худалдан авалт 20% 30% 4 Ногоон зээл 10% 20% НИЙГМИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ - 26 Сургуульд 13,7 мян сурагч - 34 цэцэрлэгт 4,9 мян хүүхэд хамрагдаж байна. - Дотуур байранд 1278 хүүхэд - СӨБ-ын хамрагдалт 78,6% - Хөдөлмөрийн насны хүн ам 64.4% - Ажил эрхлэлт-63,1% - Ажилгүйдлын түвшин-13.4% - Зорилтот бүлгийн 540 өрх - Дундаж наслалт 71.4 - Халдварт өвчнөөр өвчлөгсөд 986 - 0-1 насны хүүхдийн эндэгдэл 28 - Нас баралт-341 - Эхийн эндэгдэл-1 - Амжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой өрхийн тоо-5593 - Дундаж орлогой өрхийн тоо-8884 - Дунджаас дээгүүр орлоготой өрхийн тоо-4099 БОЛОВСРОЛ АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ ЭРҮҮЛ МЭНД АМЖИРГААНЫ ТҮВШИН
- 15. ТОГТВОРТОЙ НИЙГМИЙН ӨСӨЛТ № Үзүүлэлт Суурь үзүүлэлт 2021 он 2026 он 1 Ядуурлын түвшин 33% 25% 10% 2 Ногоон ажил эрхлэлт 10% 20% 3 Дундаж наслалт 70 72 74 4 Ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлэх Улсад тэргүүлнэ. Эрүүл мэндийн үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг дээшлүүлэх Ногоон ажил эрхлэлтийг дэмжих Ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлэх Хүн амын хөдөлмөрийн зах зээл дэх тэгш оролцоог хангах. Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг хангасан боловсролын тогтолцоог бүрдүүлэх БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТУЛГАМДСАН АСУУДАЛ Бэлчээрийн даац 55,7%-иар хэтэрсэн. Нийт газар нутгийн 18,2 хувь нь цөлжилтөнд өртсөн. 2015 онд 32 ой хээрийн түймэр гарч 613,3 мян га талбай түймэрт өртсөн. Гадаргын болон газрын доорх усны түвшин багасаж гол горхины 23.8 %, булаг шандын 25.2%, нуур цөөрмийн 12.6% ширгэсэн байна. 2015 онд нийт 16975,3 тн хог хаягдлыг төвлөрсөн хог хаягдлын цэгт хаяж хуримтлуулсан байна.
- 16. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ Хэнтий аймгийн нутаг дэвсгэр нь газрын гадаргын үндсэн хэв шинж, уур амьсгалын нөхцөлтэй уялдсан хөрс, ургамал, амьтны төрөл зүйлээр ялгаатай уулын тайга, уулын ойт хээрийн 2 бүслүүр, хуурай хээр, цөлийн хээрийн 2 бүсэд хуваагдаж ургамал газарзүйн Хэнтий уулын, Монгол дагуурын ойт хээрийн, Дундад халхын хээрийн 3 тойрогт хамаарагддаг. Нийт нутаг дэвсгэрийн 28.2 хувь нь улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалттай байна. - 1754,0 мян га талбай ойн сантай - 109,7 сая шоометр нөөцтэй - Ойн сангийн 39,6 %-ийг нөхөрлөлүүд гэрээгээр эзэмшин хамгаалж байна. - 380 гол горхи, 17 сумын нутагт урсдаг. Мөн 320 нуур, 836 булаг шанд, 20 рашаан, 1500 орчим худаг, уст цэгүүдтэй - Хэнтий аймагт 61 овгийн 203 төрлийн 380 зүйлийн ургамал ургадаг бөгөөд үүнээс 21 зүйлийн нэн ховор, 35 зүйлийн ховор ургамал ургадаг байна. Ой Ус Ургамал - Сээр нуруутны 376 - Сээр нуруугүйтны 400 гаруй зүйл амьтад Амьтан Экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалж хамгаалалттай газар нутгийг нэмэгдүүлэх Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадавхийг нэмэгдүүлэх, УАӨ-д нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг бууруулах Байгаль хамгаалах нөхөн сэргээх зардлыг тогтвортой нэмэгдүүлэх Иргэдийн эрүүл таатай орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх Инноваци шингэсэн, дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх, дэмжих № Үзүүлэлт Суурь үзүүлэлт 2021 он 2026 он 1 Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээ 28.2 35 40 2 Баталгаат ундны эх үүсвэрээр хангагдах хүн ам 67.5 75 90 3 Хог боловсруулах үйлдвэр 1 4 Ногоон байгууламжийн талбайн хэмжээ 22 45 60 га 5 Цөлжилтөнд өртсөн талбайн хэмжээ 18,2% 17 15 6 Ойжуулалт, нөхөн сэргээлт Жилд 250 га 1000 2500 7 Ойг хомсдолд оруулж буй хүчин зүйлсийн нөлөөллийг бууруулах 20% 30%
- 17. ЧАДВАРЛАГ, ТОГТВОРТОЙ ЗАСАГЛАЛЫН ХӨГЖИЛ Төрийн албан хаагч бүрийн ажил үүргийн хуваарьт тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг суулгах Ажлын байрыг ногоон ажлын байрны шаардлагад нийцүүлэх Авлигаас ангид байж, ТАХ-ийн ёс зүйн хэм хэмжээг чанд сахих Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудад чиглэсэн олон улсын хамтын ажиллагаанд идэвхтэй оролцох; Төрийн бодлогын залгамж чанар, уялдаа холбоог сайжруулах ТӨРИЙН АЛБАНД АЖИЛЛАЖ БУЙ АЛБАН ХААГЧДЫН ТОО ТӨРИЙН АЛБАНД АЖИЛЛАЖ БУЙ УДИРДАХ АЛБАН ТУШААЛТНЫ ТОО ЧАДВАРЛАГ, ТОГТВОРТОЙ ЗАСАГЛАЛЫН ХӨГЖИЛ 1655 3069 4724 0 1000 2000 3000 4000 5000 Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт 99 140 239 0 50 100 150 200 250 300 Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт ЧАДВАРЛАГ, ТОГТВОРТОЙ ЗАСАГЛАЛЫН ХӨГЖИЛ 1655 3069 4724 0 1000 2000 3000 4000 5000 Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт 99 140 239 0 50 100 150 200 250 300 Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт
- 18. БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧГИЙН БҮТЭЦ САНХҮҮЖҮҮЛЭХ МЕХАНИЗМ Хэнтий аймгийн ногоон хөгжилд суурилсан тогтвортой хөгжлийн хэтийн зорилт-2026 I үе шат 2016-2020 он II үе шат 2021-2026 он 4 зорилго буюу тэргүүлэх чиглэлтэй 17 зорилт 89 арга хэмжээ yy Улсын төсөв yy Орон нутгийн төсөв yy Монгол улсын Хөгжлийн банк yy Монгол улсын банкуудын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС), Ногоон зээлийн сан yy Засгийн газар хоорондын гэрээгээр хэрэгжих олон улсын зээл, буцалтгүй тусламж yy Орон нутгийн хөгжлийн сан, хөгжлийг дэмжих бусад сангууд yy Засгийн газрын тусгай сангууд yy Гадаадын хөрөнгө оруулалт yy Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт yy Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл (концессийн гэрээ) yy Донор, гадаа, дотоодын хөгжлийн байгууллагуудын хөтөлбөр, төсөл yy Хуулиар зөвшөөрөгдсөн бусад эх үүсвэр
- 19. ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ МЕХАНИЗМ Аймгийн Засаг даргын захирамжаар тогтвортой хөгжлийн зөвлөл байгуулагдана. Зохион байгуулалт, хэрэгжилт хариуцсан баг Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилт, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг аймаг, сумдын Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрт тусгаж, хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зохион байгуулалтын асуудлыг хариуцна. Санхүүжилт хариуцсан баг”, Хөтөлбөрт тусгагдсан үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх эх үүсвэр олох, улсын болон орон нутгийн төсөвт тусгах, МУ- ын банкуудын Тогтвортой санхүүжилт хөтөлбөрөөс санхүүжилт олох зэргээр ТХЗ-ын хэрэгжилт зогсолтгүй явагдах санхүүжилтийг бүрдүүлэх үүргийг хэрэгжүүлнэ Хяналт үнэлгээний баг” Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтын хэрэгжилтэд хяналт тавих, хэрэгжилтийн явцад үнэлгээ өгөх үүрэг хүлээнэ.
- 21. 21ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ АЛСЫН ХАРАА: ХҮНИЙ ЭРХИЙГ ДЭЭДЭЛЖ, БАЙГАЛИЙН УНАГАН ТӨРХИЙГ ХАДГАЛСАН, ӨНӨӨ БОЛОН ИРЭЭДҮЙ ХОЙЧ ҮЕИЙНХЭН АЯ ТУХТАЙ, АМГАЛАН ТАЙВАН, ЭЛБЭГ ХАНГАЛУУН АМЬДРАХ, ТҮҮХ, СОЁЛЫН БАХАРХАЛТ ӨЛГИЙ НУТАГ БАЙНА. ЭРХЭМ ЗОРИЛГО Нэг хүнд ногдох орлогоороо бүс нутагтаа тэргүүлсэн, олон талт эдийн засгийг цогцлоосон, идэвх санаачлагатай, хариуцлагатай, иргэдийн оролцоотой, ая тухтай амьдрах орчин бүрдүүлсэн, чадварлаг засаглал бүхий “Ногоон хөгжил”-ийн жишиг аймаг болно. 2.1. НОГООН ХӨГЖЛИЙГ ЦОГЦЛООХ АРГА ЗАМ Тогтвортой хөгжлийг үзэл баримтлалд нийцсэн тогтвортой эдийн засаг, нийгмийн өсөлтийг хангах, экосистемийн тогтвортой байдлыг хадгалан аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуй тэргүүлэх салбараа болгож, байгалийн нөөцийг зохистой ашиглах замаар иргэд эрүүл, аюулгүй, таатай орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэхэд дараах зорилго, зорилтуудыг дэвшүүлж байна. 1. ТОГТВОРТОЙ НОГООН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТ Орчин үеийн техник технологид суурилсан ногоон үйлдвэрлэл үйлчилгээг эрчимжүүлэн, аж үйлдвэржүүлэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлж, олон талт эдийн засгийг хөгжүүлнэ. Зорилт 1: Байгаль орчин, эрүүл ахуй шаардлыг өндөр түвшинд хангасан олон улсын стандартад нийцсэн аялал жуулчлалыг хөгжүүлж, дэлхийд таниулах 1.1.1 Түүх, соёлын үнэт өв болон байгалийн цогцолборт газруудаар аялал жуулчлалын “Эко-аялал жуулчлал” хөтөлбөр боловсруулж бүс нутаг, улс, олон улсын хэмжээнд таниулан сурталчлах, тогтвортой аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн (түүхэн жимээр, нүүдэлчин соёл, урлаг, уламжлалт анагаах ухаан, бизнес, байгаль) нэвтрүүлэх, дэлхий нийтэд сурталчлах ажлуудыг зохион байгуулах 1.1.2 Аялал жуулчлалын бүх төрлийн үйлчилгээний чанарыг сайжруулж олон улсын стандартад нийцүүлэх; 1.1.3 Аялал жуулчлал хөгжүүлэх бүсүүдэд дотоод, гадаадын жуулчдыг хүлээн авах олон улсын зэрэглэл бүхий зочид буудал, жуулчдын бааз байгуулах, олон улсын аялал жуулчлалын сүлжээнд нэгдэх; 1.1.4. Аялал жуулчлалын байгууллага, аж ахуй нэгж, хувь хүмүүсийн тогтвортой аялал жуулчлалын чиглэлээр мэргэшүүлэх сургалтанд хамруулж, тус салбарын бүтэц, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох; 1.1.5. Орон нутгийн иргэдэд түшиглэсэн бичил аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, нутаг орноо сурталчлан таниулах ажлыг дэмжин, дэлгэрүүлж нутгийн иргэдийн амьжиргааг дэмжих 1.1.6 Байгаль орчин, эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн үйлчилгээний байгууллагуудыг урамшуулах тогтолцоог бий болгох; 1.1.7 Орон нутагт үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнд гарал үүсэл олгож, “Хэнтийн брэнд” бүтээгдэхүүний нэр төрлийг нэмэгдүүлэн шошгожуулах.
- 22. 22 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 2: Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн, иргэдийг эрүүл баталгаатай хүнсээр хангаж, ногоон технологид суурилсан боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ. 1.2.1 ХАА-н үйлдвэрлэлийг ногоон эдийн засгийн чиг баримжаатайгаар тогтвортой хөгжүүлэх аймгийн хөтөлбөр, стратегийг боловсруулж хэрэгжүүлэх; 1.2.2 ХАА-н үйлдвэрлэл дэх ажлын байрыг нэмэгдүүлэх эдийн засгийн хөшүүргийг бий болгох, тогтвортой ХАА ногоон хөгжлийн зарчмыг олон нийтэд танилцуулах; 1.2.3 Талхлагдсан бэлчээрийг мал бэлчээрлэхээс чөлөөлж сэлгэх, нөхөн сэргээх, тарималжуулах, тордож сайжруулах отрын тусгай хэрэгцээний бэлчээрийг бий болгох; 1.2.4 Бэлчээрийн даац, нөхөн сэргэх чадавхид тохирсон малын тоо, бүтцийг төрөл тус бүрээр бүсчлэн тогтоож, даацад тохирсон аж ахуй эрхлэх механизмыг татварын болон эдийн засгийн хөшүүрэг ашиглан бүрдүүлэх; 1.2.5 Алслагдсан нутагт бэлчээрийн даацад тохируулан мал аж ахуй эрхэлж, усны эх, булаг, шандыг арчилж тордох зэргээр бэлчээрийн доройтлоос сэргийлэх чиглэлээр санаачлагатай ажиллаж байгаа малчдад урамшуулал олгох механизмыг бүрдүүлэх; 1.2.6 Эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэгчдийн үйл ажиллагааг зээлийн бодлогоор дэмжих; 1.2.7 Хөдөө аж ахуйн түүхий эд, бүтээгдэхүүний баталгаат агуулах, боловсруулах цех, үйлдвэрийг байгуулж, түүхий эдийн боловсруулалт, савлалт, хадгалалт, тээвэрлэлтийн үе шатуудад эко технологи нэвтрүүлэх; 1.2.8 Хөрсний үржил шимийг нэмэгдүүлэх, хөрс тордох агротехникийн болон усалгааны хэмнэлттэй үр ашигтай дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлж, үр тариа, төмс хүнсний ногооны дотоодын хэрэгцээг хангах; 1.2.9 Мал сүргийн тоо, төрлийн зохистой харьцааг бүрдүүлэн дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаас баталгаажуулсан худалдаа, хорио цээрийн шаардлагад нийцсэн мал, амьтны өвчингүй статустай нутгийн хэмжээг нийт газар нутгийн 20 аас доошгүй хувьд хүргэж малын гаралтай бүтээгдэхүүнийг экспортонд гаргах боломжийг бүрдүүлэх болон мал эмнэлгийн тогтолцоог бэхжүүлэх; Зорилт 3: Байгалийн нөөцийн хэмнэлттэй, хүлэмжийн хийн ялгарал болон хаягдал багатай дэд бүтцийг хөгжүүлнэ. 1.3.1 Чингис хот - ногоон хотын стандарт бүхий Монгол улсын тэргүүлэх “Ногоон” хот болох, Ногоон хот цогцлоохын тулд Чингис хотын хөгжлийн төлөвлөгөө, барилгажуу-лалтын төсөл 2030 төлөвлөлтийн зорилтуудыг ханган хэрэгжүүлэх. Үүнд: - Цэвэр агаар - Эрүүл, аюулгүй хүнс - Эрүүл хөрс - Хоггүй хот, хог хаягдлын зохистой менежмент - Усны аюулгүй байдал - Зохистой тээвэр - Ногоон эдийн засаг - Ногоон байгууламж (ногоон барилга, амралт зугаалгын цэцэрлэгт хүрээлэн) - Ногоон амьдралын хэв маяг - Ах дүү хотын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх; 1.3.2 Эрчим хүч, цэвэр усны үрэлгэн хэрэглээ, алдагдлыг бууруулах, үр ашгийг нэмэгдүүлж, дэвшилтэт технологи,
- 23. 23ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ стандартыг нутагшуулан нэвтрүүлэх, эдгээрийг дэмжих урамшуулал, хөнгөлөлт үзүүлэх; 1.3.3 Дэд бүтцийн салбарт ногоон барилгын үнэлгээний систем нэвтрүүлж, шинээр нэвтрүүлэх эрчим хүчний хэмнэлттэй, дэвшилтэт технологи, стандартыг орон нутгийн барилгын салбарт нутагшуулан бодлогоор дэмжих, хуучин барилгын дулааны алдагдлыг бууруулах засвар шинэчлэл хийх; 1.3.4 Хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн эдийн засгийн үр ашигтай, аюулгүй, ая тухтай, иргэд байгаль орчинд ээлтэй дэд бүтэц бүхий тээврийн сүлжээг бий болгох /Нисэх буудлыг хөгжүүлэх, авто вокзал барих/; 1.3.5 Орон нутгийн болон аялал жуулчлал хөгжүүлэх хатуу хучилттай авто замуудыг барьж тээврийн шинэ төрлүүдийг хөгжүүлэх /дамжин өнгөрөх/ Жаргалтхаан – Дэлгэрхаан, Жаргалтхаан –Өмнөдэлгэр, Бор-Өндөр-Чингис хот Чингис хот, Норовлин, Дадал сумыг холбосон авто зам барих (түүхийн жимээр); 1.3.6 Сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх; 1.3.7 Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг мөрдөн ажиллах, аймаг, сумдын төвүүдэд ногоон хөгжлийн загварт нийцсэн дэд бүтцийг бий болгох Чингис, Бор-Өндөр, Бэрх Хурх инженерийн дэд бүтцийг сайжруулан тохилог орчныг бий болгох, Сумдын төвийг шинэчлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх; 1.3.8 Тогтвортой орон сууцны бүтээн байгуулалтын санхүүжилтийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэх, хөрөнгө оруулалтын бодлогыг оновчтой төлөвлөх, тогтвортой санхүүжилтийн механизмуудыг бий болгох. 1.3.9 Чингис хотын ариутгах татуургын шугам сүлжээг өргөтгөн шинэчилж, айл өрх, аж ахуйн нэгж байгууллагыг ариутгах татуургын нэгдсэн сүлжээнд холбоно. Зорилт 4: Байгаль орчинд ээлтэй үйлдвэрлэл, хэрэглээг төлөвшүүлэх, ногоон эдийн засгийг дэмжих санхүүжилт, татвар, зээл, урамшууллын оновчтой үйл ажиллагааг нэвтрүүлнэ. 1.4.1 Байгаль орчинд ээлтэй, цэвэр үйлдвэрлэл, хэмнэлттэй хэрэглээг дэмжих урамшуулалт эдийн засгийн хөшүүргийг бий болгож хэрэгжүүлэх; 1.4.2 Бизнесийн салбарын мэргэжлийн холбоодын байгаль орчин, нийгэмд ээлтэй санаачлагыг дэмжих, тогтвортой санхүүжилтийн зарчмуудад нэгдэн хамтран ажиллах дэмжих; 1.4.3 Инноваци, өндөр технологи, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, дахин боловсруулах, эко-үндэсний брэнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчийг болон бүтээлч аж үйлдвэрлэлийг хөнгөлөлттэй зээлийн бодлогоор дэмжих; 1.4.4 Байгальд ээлтэй, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжсэн санг үүсгэн байгуулах; 1.4.5 Аймгийн ногоон эдийн засгийн хөтөлбөрийг боловсруулж, хэрэгжүүлэх. Зорилт 5: Байгальд орчинд ээлтэй, ногоон зарчмыг баримталсан аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжлүүлнэ. 1.5.1 Экосистем, геополитик, хүн амын нягтаршил, суурьшил, дэд бүтэц, ашигт малтмал, үндсэн түүхий эдийн нөөцөд үндэслэн аж үйлдвэрийн хөгжлийн бүсийг тодорхойлох; 1.5.2 Кластер, үйлдвэрлэл, технологийн паркийг эдийн засгийн тооцоо, үр өгөөжид үндэслэн дэд бүтцийн хамт цогцоор барих байршил, жагсаалтыг батлуулж, хэрэгжүүлэх; 1.5.3 Хог хаягдлыг дахин боловсруулах, байгаль орчин, хүний эрүүл мэндэд аюулгүй, үр ашигтай үйлдвэрийг дэмжих; 1.5.4 Арьс шир, ноос ноолууран түүхий эдийн боловсруулалтын түвшин, чанарыг сайжруулж, инновацид тулгуурласан
- 24. 24 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ ногоон технологи бүхий бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, экспортыг нэмэгдүүлэх; 1.5.5 Байгальд ээлтэй технологийг дэмжиж, уул уурхайн бүтээгдэхүүний боловсруулалтын түвшинг дээшлүүлж, эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж Бор Өндөр сумыг боловсруулах үйлдвэрийн төв болгон хөгжүүлэх. Үүнд: Монгол Улсад зэсийн баяжмал хайлуулах боловсруулах үйлдвэрийг барьж байгуулах зарчмын шийдвэрийг 2010 онд УИХ-ын 21 дүгээр тогтоолоор баталсан. 2015 онд Засгийн газрын 247 дугаар тогтоолоор энэ ажлыг эрчимжүүлэх шаардлагатай хэмээн үзсэн байна. Холбогдох яамдын мэргэжилтнүүдээс бүрдсэн хамтарсан ажлын хэсэг гарч олон шинжилгээ судалгааны ажлыг хийсний үр дүнд зэсийн баяжмал үйлдвэрлэдэг Эрдэнэт, Оюутолгойн үйлдвэр, цаашид баригдах Цагаан суваргын үйлдвэрийн тээвэрлэлтийн дунд байрлаж байгаагаараа онцлог. Цаашдаа хүхрийн хүчлийн асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд жоншны үйлдвэртэй хоршиж ажиллах боломжтой хэмээн үзэж нефтийн үйлдвэрийг Бор- Өндөрт барих зүйтэй гэсэн санал дүгнэлт гарсныг үндэслэн Засгийн газрын тогтоолоор шийдвэрлэсэн байна. Үүнд нөлөөлсөн голлох хүчин зүйл нь нэг талаас, жоншны нөөцийн тархалтын төвд байрладаг, нөгөө талаар, Бор-Өндөр төвийн эрчим хүчний системд холбогдсон, төв магистриаль төмөр замд Айраг Бор- Өндрийн салбар замаар холбогдсон бөгөөд Хэрлэн голын сав газарт байрладаг учраас усны асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой зэрэг хүчин зүйлийг харгалзаж байршлыг сонгосон. Зэс хайлуулах үйлдвэр барьснаар экспортод гаргаж байгаа зэсийн баяжмалын овор хэмжээ дөрөв дахин багасна. Зэсийн баяжмал дахь үнэт металиа дотооддоо ялгах маш том давуу талтай болно. Түүнчлэн, жоншны баяжмалыг хүхрийн хүчилтэй хольж фторт хөнгөн цагаан үйлдвэрлэх юм. Салбарын хөгжлийн зорилтыг хангах зарчим: yy Өндөр бүтээмжтэй, дэвшилтэт технологийг салбар бүрт нэвтрүүлэх, инноваци шингэсэн шинэ нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг дэмжин урамшуулах; yy Байгалийн нөөцийн хэмнэлттэй, хүлэмжийн хийн ялгарал болон хаягдал багатай үйлдвэрлэлийг дэмжих; yy Үр ашигтай, хэмнэлттэй байх зарчмыг эдийн засаг, нийгмийн бүх салбарт чанд баримтлах; yy Байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны стандарт болох ISO14000 цувралын хэрэгжилтийг дэмжих; yy Эко гэрчилгээжилтийг дэмжих; yy Бор Өндөр сумыг боловсруулах үйлдвэрүүдийн төв болгон хөгжүүлэх. 2. ТОГТВОРТОЙ НИЙГМИЙН ӨСӨЛТ, ХӨГЖИЛ Нийгмийн хүртээмж, жендэрийн тэгш байдлыг хангасан, ногоон амьдралын хэв маяг бүрдсэн, зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэн ядуурлаас ангид байж хүний хөгжлийн үзүүлэлтээрээ улсдаа тэргүүлсэн, эрүүл чийрэг, эрдэм боловсролтой иргэд бүхий аймаг байна. Зорилт 1: Ногоон ажил эрхлэлтийг дэмжиж, ядуурлыг бууруулан ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлнэ. 2.1.1 Тогтвортой хэрэглээ, үйлдвэрлэлийн хөтөлбөрийг боловсруулж хэрэгжүүлэх; 2.1.2 Ажлын байр бий болгосон байгууллагуудыг дэмжсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх. Зорилт 2: Тогтвортой хөгжлийн зорилгыг хангахад чиглэсэн боловсролын тогтолцоог хөгжүүлж, насан туршийн боловсролын тогтолцоог боловсронгуй болгоно. 2.2.1 Тогтвортой хөгжлийн боловсролын хөтөлбөрийг боловсруулж, хэрэгжүүлэх;
- 25. 25ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 2.2.2 Тогтвортой хөгжлийн боловсролын чиглэлээр бүх иргэд (өндөр настан, насанд хүрэгсэд, хүүхэд багачууд) сургах, хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд хамтран ажиллах, тогтвортой хөгжлийн боловсролоо дээшлүүлэхэд нийгмийн хэвлэл мэдээллийг хэрэгжлүүдийг ашиглах; 2.2.3 Бүх шатны сургалтын байгууллагуудын сургалтын хөтөлбөрт ТХБ-ын үзэл баримтлалыг суулгах; 2.2.4 Эко сургууль хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; 2.2.5 Өв соёлоо хамгаалах, гоо зүй, нийтийн соёлыг дээшлүүлэх, соёл урлагаа хөгжүүлэхэд чиглэсэн олон талт үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх. Зорилт 3: Хүн амын хөдөлмөрийн зах зээл дэх тэгш оролцоог хангаж, зохистой хөдөлмөр, хувийн бизнес эрхлэх мэдлэг, ур чадвартай залуу үеийг төлөвшүүлж, ажилгүйдлийн түвшинг бууруулна. 2.3.1 Зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; 2.3.2 Ажиллах хүчний төлөвлөлтийг эдийн засгийн бодит салбаруудаар хийж эрэлтэд нийцүүлэн боловсон хүчнийг бэлтгэх тогтолцоо бий болгох; 2.3.3 Төрийн болон хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаан дээр түшиглэн өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэй ажилтныг бэлтгэх; 2.3.4 Ногоон ажлын байр бий болгох санал санаачлагуудыг дэмжих, урамшуулах. Зорилт 4: Эрүүл мэндийн чанартай хүртээмжтэй тогтолцоог бий болгож, эрүүл мэндийг дэмжих хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх 2.4.1 Аюултай хог хаягдол болох эмнэлгийн хог хаягдлыг байгальд хөнөөл багатай байдлаар устгах технологийг нэвтрүүлэх; 2.4.2 Урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог бүрдүүлэн, оношилгоо үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлж, урьдчилан сэргийлэх үзлэг, сургалт, зөвлөгөө тогтмол зохион байгуулах, хүн амын дундаж наслалтыг уртасгах; 2.4.3 Иргэдийн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулах, сургалт, зөвлөгөөг бүх хэлбэрээр зохион байгуулах, хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах; 2.4.4 Тогтвортой эрүүл мэндийн тогтолцоо боловсронгуй болгох, гадаад, дотоодын мэргэшсэн эрүүл мэндийн байгууллага, эмнэлэгүүдтэй хамтран ажиллах, эмч, эмнэлэгийн ажилтнуудыг мэргэшүүлэх сургалтанд хамруулах; 2.4.5 Байгалиа түшиглэсэн уламжлалт анагаах ухааныг хөгжүүлэх, Хэнтий аймаг руу чиглэсэн дотоодын эко эрүүл мэндийн аялал жуулчлалыг чанартай, уламжлалт эрүүл мэндийн үйлчилгээгээрээ татах ажлуудыг хэрэгжүүлэх. Зорилт 5: Ёс зүйтэй, хүнлэг, соёлтой, найрсаг, өв соёлоо дээдэлсэн Хэнтийчүүд байна. 2.5.1 Өв соёлоо дээдэлсэн, хүнлэг, найрсаг Хэнтийчүүд хөтөлбөрийг боловсруулж хэрэгжүүлэх, түүх соёлын сан хөмрөг, хөшөө дурсгалыг баяжуулах, хадгалах, хамгаалах; 2.5.2 Хүүхэд залуусыг эх дэлхий, эх орноо хайрлах, өв соёлоороо бахархах, хамгаалах, ухамсар, соёл, хандлагыг төлөвшүүлэх зорилготой төсөл, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх; 2.5.3 Түүх соёлын дурсгалт барилга, байгууламж, дурсгалт газруудыг төлөвлөх, сэргээн засварлах, хадгалж хамгаалах, олон нийтэд сурталчлах, соёл урлагийн үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, үзвэр үйлчилгээг нэмэгдүүлэх (музей, номын сан, кино театр, мэдээллийн төвүүд), онлайн маркетинг хийх.
- 26. 26 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Нийгмийн тогтвортой хөгжлийг хангах зарчим: yy Иргэний болон насан туршийн боловсролын тогтолцоо нь нээлттэй, хүртээмжтэй, чанартай байх; yy Эрүүл мэндийн үйлчилгээ нь чанартай, хүртээмжтэй байх; yy Нийгмийн хөгжил дэвшилд жендэрийн эрх тэгш оролцоог хангах, нийгмийн баялгийн үр шимээс адил тэгш хүртэх таатай орчинг бүрдүүлэх; yy Өв соёлоо дээдлэсэн ухамсар, соёл, хүнлэг байдлыг бүх иргэдэд төлөвшүүлэх. 3. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ Байгальд ээлтэй хандлага, дадлыг олон нийтэд төлөвшүүлэн, нөөц баялгийг хэмнэлттэй, үр ашигтайгаар зохистой ашиглаж, хамгаалах замаар байгалийн унаган төрхийг хадгалсан ногоон бүс нутаг болно. Зорилт 1: Улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалттай газрын сүлжээг өргөжүүлэн, хамгаалалтын менежментийг сайжруулах замаар байгалийн унаган төрх, биологийн олон янз байдлыг хамгаалж экосистемийн үйлчилгээний тогтвортой байдлыг хадгална. 3.1.1 Байгаль орчны судалгаа шинжилгээг мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэж орчны бохирдлыг бууруулах менежментийн төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлнэ. 3.1.2 Экосистемийн тэнцвэрт байдлыг хангахад онцгой ач холбогдол бүхий газруудыг улс болон орон нутгийн хамгаалалттай газар нутгийн сүлжээг өргөжүүлж аймгийн нийт нутаг дэвсгэрийн 40 хувьд хүргэнэ. 3.1.3 Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн экосистемийн хөгжлийн горим, зүй тогтлыг танин мэдэх, байгалийн нөөц, баялгийг үнэлж тодорхойлох, зохистой ашиглах, хамгаалах, нөхөн сэргээх чиглэлийн судалгааг өргөжүүлж, мэдээллийн санг бүрдүүлэх; 3.1.4 Ойжуулалт, ойн нөхөн сэргээлтийг эрчимжүүлж, иргэд, хувийн хэвшлийн идэвх санаачлагыг дэмжин, ойг хомсдолд хүргэж байгаа хүчин зүйлийн нөлөөллийг багасгах. 3.1.5 Ойн нөөцийг хамгаалах, үр өгөөжтэй ашиглах, нөхөн сэргээх менежментийг сайжруулах ойн талаар төрөөс баримтлах төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэн ажиллана. 3.1.6 Чингис хотын ундны усны эх үүсвэрийн хамгаалалтын болон ариун цэврийн бүсүүдийг шинэчлэн тогтоож, хашаажуулж, харуул хамгаалалтыг сайжруулна. 3.1.7 Газрын доройтолд орсон, эвдэрсэн газар нутгийг эрэмбэлэн, нөхөн сэргээх ажлыг зохион байгуулна. 3.1.8 Байгаль хамгаалах салбарын албан хаагчдын ажиллах нөхцлийг үе шаттайгаар сайжруулна. 3.1.9 Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн нөхөрлөлийн үйл ажиллагааг төлөвшүүлэн чадавхжуулах 3.1.10 Ховор, нэн ховор амьтан, ургамлыг зориудаар өсгөн үржүүлэх, сэргээн нутагшуулах, тарималжуулах ажлыг дэмжин ажиллаж, ховор ургамлын бүс нутгийн хамгаалалтанд авна. Зорилт 2: Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг сааруулан, цаг агаарын аюулт үзэгдэл, байгалийн гамшгийн эрсдлээс урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог сайжруулна. 3.2.1 Гол горхи, булаг шанд, рашааны ундаргын эхийг хамгаалах ажлыг эрчимжүүлж, гол мөрний болон хур бороо, цас мөсний усыг хуримтлуулах, усан сан, хөв цөөрөм байгуулж усан хангамжийг сайжруулах, Гадаргын усыг ашиглах санаачлагыг дэмжинэ.
- 27. 27ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 3.2.2 Ойн зурвас байгуулах, ногоон төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх замаар цөлжилтийн эрчмийг сааруулах. 3.2.3 Чингис хот дахь үерийн уснаас хамгаалах усны даланг сэргээн засварлана. 3.2.4 Сумдын цаг уурын өртөө харуулуудыг бүрэн автоматжуулна. Зорилт 3: Дэвшилтэт технологи, инноваци шингэсэн тогтвортой үйлдвэрлэл, хэрэглээг дэмжиж, оновчтой үйл ажиллагааг нэвтрүүлж, цэвэр технологийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлнэ. 3.3.1 Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад эзэмшлийн газар дээрээ өөрийн хөрөнгөөр тарьж ургуулсан, ой, ургамал, өсгөн үржүүлсэн ан амьтныг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх замаар хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх; 3.3.2 Байгалийн баялгаас олж байгаа ашиг орлогын тодорхой хувь болон учруулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн орлогыг тухайн нөөцийг нөхөн сэргээх, байгаль орчны бохирдол доройтлыг арилгахад зарцуулж хэвших; 3.3.3 Үйлдвэр аж ахуйн болон уул уурхайн үйл ажиллагаанд бохир ус цэвэршүүлэх, саарал ус ашиглах, ус ашиглалтын үр ашгийг нэмэгдүүлсэн дэвшилтэт технологийг дэмжих; 3.3.4 Уул уурхайн бүтээгдэхүүний боловсруулалтын түвшинг дээшлүүлэн эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх. Зорилт 4: Ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлж, иргэдийн оролцоотой байгаль хамгаалалыг бэхжүүлж, иргэдийн эрүүл амьдрах таатай орчныг бүрдүүлж, хог хаягдлын менежментийг сайжруулна. 3.4.1 Бүх шатны боловсролын байгууллага, байгаль орчны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон төрийн бус байгууллага, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоотой-гоор хүүхэд, залуучууд, олон нийтэд байгаль орчиндоо ээлтэй хандах хандлага, зөв дадлыг төлөвшүүлэх арга хэмжээг үе шаттайгаар зохион байгуулах; 3.4.2 Хог хаягдлыг бууруулах, ангилан ялгах талаар иргэдийн мэдлэг ухамсрыг дээшлүүлэх дадал суулгах сургалт сурталчилгааны ажлыг эрчимжүүлэх; 3.4.3 Хог хаягдлын хэмжээг бууруулах, дахин ашиглах, байгальд ээлтэй байдлаар цэвэрлэх зайлуулах хог хаягдлын менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулан хэрэгжүүлж, Чингис хотод хог боловсруулах үйлдвэрийг барьж байгуулна. 3.4.4 Бохирдсон хөрс, голын хурдсыг цэвэрлэх үйл ажиллагааг шат дараатайгаар зохион байгуулж, нөхөн сэргээнэ. 3.4.5 Гэрхорооллынариунцэврийнбайгууламжийгболовсронгуй болгох жишиг төсөл хэрэгжүүлж, сайн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлнэ. 3.4.6 Агаар, ус, хөрсийг бохирдуулж байгаа эх үүсвэр, хаягдлын тооллого явуулж, бүртгэл мэдээллийн сан бүрдүүлж, хяналт шинжилгээг үр дүнтэй болгоно. 3.4.7 Усны чанарын хяналтын тогтолцоог бий болгож, сумын төвүүдийн хүн амын ундны усны эх үүсвэрт ус цэнгэгжүүлэх, зөөлрүүлэх төхөөрөмж шинээр суурилуулж, усны чанарыг эрүүл ахуйн стандартад бүрэн нийцүүлж хүн амыг унд ахуйн ус зөөвөрлөх, хадгалах зориулалтын сав хэрэглэж хэвшүүлнэ. 3.4.8 Усны сан бүхий газрын энгийн болон онцгой хамгаалалтын бүсийн дэглэмийг мөрдүүлж, хилийн бүсийг тэмдэгжүүлнэ. 3.4.9 Чингис хотын ногоон байгууламжийн мастер төлөвлөгөө боловсруулж, сайн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлж, ногоон байгууламжийн талбайг 2 дахин нэмэгдүүлж, Чингис
- 28. 28 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ хотод ногоон байгууламжийн арчилгаа, нөхөн сэргээлтийг хариуцсан ногоон байгууламжийн тасаг байгуулна. Байгаль орчны тогтвортой хөгжлийн хангах зарчим: yy Байгалийн нөөц, баялгийг хэмнэлттэй, үр ашигтай, зохистой ашиглах yy Цэвэр технологийг дэмжих, хаягдал багатай тогтвортой үйлдвэрлэл, хэрэглээг төлөвшүүлэх yy Ногоон амьдралын хэв маягийг хэвшүүлэх yy Ногоон хөгжлийн үзэл баримтлалд нийцүүлэн салбарын хөгжлийн хөтөлбөр, төлөвлөлтийг хийх yy Ногоон өсөлтийн бий болгоход иргэдийн оролцоог хангах 4. ЧАДВАРЛАГ, ТОГТВОРТОЙ ЗАСАГЛАЛ Ил тод, хариуцлагатай, авилгаас ангид, хууль хэрэгжилтээрээ улсдаа манлайлсан, бизнесийн таатай орчинтой, нийгмийн хүртээмж, оролцоог тэгш хангасан, тогтвортой засаглалыг төлөвшүүлнэ. Зорилт 1: Төрийн бүх шатны байгууллагын удирдлагын манлайллыг дээшлүүлж, ил тод, хариуцлагатай засаглалыг орон нутгийн түвшинд бүрдүүлнэ. 4.1.1 Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн дүрмийг чанд мөрдүүлж, төрийн албанд хууль дээдлэх, авилгыг үл тэвчих ухамсар, төлөвшлийг хэвшүүлэх; 4.1.2 Ногоон хөгжлийг дэмжиж, тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хэрэгжүүлэхийн төлөөх түншлэл, хамтын ажиллагааг бүхий л салбар хэрэгжлүүлж, манлайлан ажиллах; 4.1.3 Хууль, хяналтын байгууллагын ажилтнуудын ёс зүйн зөрчил, хууль бус үйлдэлтэй холбоотой иргэдийн өргөдөл гомдлыг хүлээн авч, шалган шийдвэрлэх, хариуцлага хүлээлгэх ажлыг шуурхай зохион байгуулж хэвших. Зорилт 2: 1.Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх салбар, орон нутгийн хөгжлийн бодлогыг тодорхойлох, хэрэгжилтийг хангах, хяналт тавих хариуцлагатай, чадварлаг засаглалын бүтцийг бүрдүүлж, бэхжүүлнэ. 4.2.1 Төрийн байгууллагын худалдан авалтыг ногоон худалдан авалтад үе шаттайгаар шилжүүлэх; 4.2.2 Төрийн болон төрийн бус байгууллагуудад “Ногоон оффис” стандарт, шаардлагыг хэрэгжүүлэх; 4.2.3 Байгаль орчин, нийгэмд ээлтэй үйл ажиллагааг дэмжих, ногоон зээлийн санг бий болгох; 4.2.4 Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудад чиглэсэн олон улсын хамтын ажиллагаанд идэвхтэй оролцох; 4.2.5 Ногоон хөгжил, тогтвортой хөгжлийн стратегийн зорилгын хэрэгжилтийг олон нийтэд онлайн хэлбэрээр тогтмол мэдээлж, тайлагнаж байх. Зорилт 3. Иргэдийн оролцоог хангасан, ёс зүйтэй төрийн үйлчилгээг оновчтой бодлогоор удирдаж, хүний эрхийг дээдэлсэн шийдвэр гаргах явцад иргэний нийгмийн оролцоог хангах, төр- иргэний нийгмийн бүх талын түншлэлийг хөгжүүлэх. 4.3.1 Олон нийтийн мэдээллийн эрх чөлөөг хангах нөхцлийг бүрдүүлэх цахим үйлчилгээг бүх шатанд нэвтрүүлж, төрийн үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулах; 4.3.2 Авилга, ашиг сонирхлын зөрчлийн талаар иргэд олон нийтийг соён гэгээрүүлэх сургалт, сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулах; Зорилт 4: Төрийн бодлогын залгамж чанар, салбар хоорондын уялдаа холбоо, бодлогын хэрэгжилтийг хангаж, хяналт үнэлгээний үр дүнг сайжруулна. 4.4.1 Төрийн албаны ялангуяа удирдлагын стратегийн төлөвлөлтийн чадавхийг бэхжүүлэх, үр дүнг оновчтой болгон түүнд хөндлөнгийн иргэний нийгмийн
- 29. 29ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ байгууллагаар хяналт шинжилгээ үнэлгээ хийх зэргээр гүйцэтгэлд үндэслэсэн удирдах чадварыг бэхжүүлэх; 4.4.1 Ногоон хөгжил, тогтвортой хөгжлийн зарчмыг мөрдөх, ногоон амьдралын хэв маягийг төрийн үйлчилгээний байгууллагуудад хэвшүүлэх. Тогтвортой засаглалыг хангах зарчим: yy Хууль, эрхзүйг дээдлэх зарчмыг чанд мөрдөж, төрийн албаны ёс зүйг чанд мөрдөнө. yy Авилга, хээл хахуулиас ангид байна. yy Ил тод, шударга ёсыг дээдлэх; yy Бүх талын оролцоог хангах; yy Тогтвортой хөгжил, ногоон хөгжлийн зарчмыг мөрдөх. 2.2. ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЕ ШАТ, ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилго, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө 2030-ыг гурван үе шаттай хэрэгжүүлнэ. I үе шат (2016-2020): Нэгдүгээр үе шат буюу 2016-2020 онд “Ногоон хөгжил”-ийг аймгийнхаа хөгжлийн тулгуур бодлого болгон, эрх зүйн орчин, бүтэц, зохион байгуулалт, удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлж, олон нийтийн оролцоотойгоор ногоон хөгжлийг хөгжүүлэх боломжит арга хэмжээ, байгаль орчны доройтлыг сааруулах үйл ажиллагааг тогтвортой хэрэгжүүлж, өндөр технологи нэвтэрсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл бий болж, мэдлэгт суурилсан ногоон эдийн засаг, тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх эхлэл тавигдана. II үе шат (2021-2025): Хоёрдугаар үе шат буюу 2021-2026 онд аймгийн нийгэм-эдийн засгийн хөгжлийн бодлого, зорилтыг байгаль орчинтойгоо зохицон амьдрах нөөц баялгаа зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхэд чиглэсэн бодлого үйл ажиллагаатай нягт уялдуулан хэрэгжүүлж, байгалийн нөөцийн ашиглалт, нөхөн сэргээлт, байгаль орчныг хамгаалах үйл ажиллагааг шинэ шатанд гаргаж, экологийн цэвэр үйлдвэрлэл давамгайлсан ногоон хөгжлийг хөгжүүлж, гадаад, дотоодод танигдсан тогтвортай аялал жуулчлал, тогтвортой хөдөө аж ахуй, үйлдвэрлэлийг хөгжүүлсэн, тогтвортой боловсролыг төлөвшилтийн хэлбэрийг бүрэн олсон байна. 2.3. ХЭТИЙН ЗОРИЛТЫГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ МЕХАНИЗМ, ХЯНАЛТ ШИНЖИЛГЭЭ 2.3.1. ХЭРЭГЖИЛТИЙН УДИРДЛАГА Ногоон хөгжил, тогтвортой хөгжлийн зорилго, зорилтыг хэрэгжүүлэх аймгийн “тогтвортой хөгжлийн зөвлөл”-тэй байна. Зөвлөлийг аймгийн Засаг даргын захирамжаар байгуулна. Тогтвортой хөгжлийн зөвлөлийн байнгын ажиллагааг хангах, зохицуулах, бичиг баримт бэлтгэх үүргийг нарийн бичгийн дарга хариуцна. Тогтвортой хөгжлийн зөвлөл нь “Зохион байгуулалт, хэрэгжилт хариуцсан баг”, “Санхүүжилт хариуцсан баг”, “Хяналт үнэлгээний баг” гэсэн гурван багтай байна. Эдгээр багуудын эрх, үүрэг, хариуцлага, төлөвлөх, тайлагнах хугацааг нарийвчлан заасан ажлын удирдамжтай байна. 2.3.2. ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ, ХЭРЭГЖИЛТИЙН БАГ Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилт, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг аймаг, сумдын Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрт тусгаж, хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зохион байгуулалтын асуудлыг хариуцна. Тус баг нь ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтын мөн чанар, агуулга, зорилго, зорилтыг ард иргэд, албан
- 30. 30 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ байгууллага, хамтрагч талуудад хүргэж, сургалт, сурталчилгаа, ухуулгын асуудлыг удирдана. Энэ багийн бүрэлдэхүүнд төрийн, хувийн хэвшлийн, иргэний нийгмийн төлөөлөл орсон байх бөгөөд шийдвэр гаргах түвшний албан тушаалтан, үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлагууд орно. Тус баг нь улирал бүр санхүүжилт болон хяналт үнэлгээ хариуцсан багуудын тайланг сонсож, шийдвэр гаргах, цаашдын үйл ажиллагааны чиглэл өгөх үүрэгтэй. Яаралтай шийдвэрлэх асуудал гарсан үед шуурхай хуралдан шийдвэр гаргаж ажиллана. Хэрэгжилтийн багаас ТХЗ-н хэрэгжилтийн талаарх тайланг аймгийн ИТХ-д жил бүр танилцуулж, холбогдох шийдвэр, чиглэлийг авна. 2.3.3. САНХҮҮЖИЛТ ХАРИУЦСАН БАГ Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтод хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх эх үүсвэр олох, улсын болон орон нутгийн төсөвт тусгах, Монгол улсын банкуудын Тогтвортой санхүүжилт хөтөлбөрөөс санхүүжилт олох зэргээр ТХЗ-ын хэрэгжилт зогсолтгүй явагдах санхүүжилтийг бүрдүүлэх үүргийг хэрэгжүүлнэ. Тус багийн бүрэлдэхүүнд хэрэгжүүлэгч багт оролцож байгаа байгууллагын санхүү, төсвийн асуудал хариуцсан ажилтнууд, банк, хоршоо зэрэг санхүүжилтэд нөлөө бүхий хувийн хэвшлийн байгууллага болон олон улсын байгууллагуудын төсөл, хөтөлбөрийн төлөөлөл орж болно. Тус баг нь ТХЗ-ыг хэрэгжүүлэх санхүүжилтийн байдалд байнга дүн шинжилгээ хийж, нөөц бололцоо, түүнийг дайчлах арга замыг эрэлхийлэхийн сацуу шинэ эх үүсвэр, боломжийн талаарх саналыг хэрэгжилтийн багт улирал бүрт оруулж, танилцуулна. 2.3.4. ХЯНАЛТ, ҮНЭЛГЭЭНИЙ БАГ Ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтын хэрэгжилтэд хяналт тавих, хэрэгжилтийн явцад үнэлгээ өгөх үүрэг хүлээнэ. Тус баг нь ТХЗ- ын хэрэгжилтэд үндсэн гүйцэтгэгчээр оролцож буй байгууллагын дотоодын төлөвлөлт тайлангийн системд ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтын хяналт, үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтүүдийг суулган цаашид сар, улирал бүр тайлагнаж байх үүрэг, хариуцлагын системийг буй болгоно. Асуудал хариуцсан бүтэц, ажилтан байхгүй тохиолдолд, ижил төстэй үүрэг бүхий бүтэц / ажилтанд хариуцуулах замаар хяналт шинжилгээний бүтцийг бий болгоно. Тус баг нь сар бүр хуралдаж хэрэгжилтийн явцыг хэлэлцэн хэрэгжүүлэх болон санхүүжилт хариуцсан багт хүргэх, шаардлагатай шуурхай шийдвэр гаргах асуудлыг тухай бүр нь шуурхай мэдээлж байх үүрэгтэй. Сарын ажлын явцад үндэслэн хэрэгжилтийн багт улирал бүр товч тайланг бэлтгэн танилцуулна. 2.4. ХЭРЭГЖИЛТИЙГ САНХҮҮЖҮҮЛЭХ МЕХАНИЗМ Ногоон хөгжлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд санхүүгийн олон талт эх үүсвэрийг ашиглана. Үүнд: yy Улсын төсөв yy Орон нутгийн төсөв yy Монгол улсын Хөгжлийн банк yy Монгол улсын банкуудын Тогтвортой санхүүжилт (ТоС), Ногоон зээлийн сан yy Засгийн газар хоорондын гэрээгээр хэрэгжих олон улсын зээл, буцалтгүй тусламж yy Орон нутгийн хөгжлийн сан, хөгжлийг дэмжих бусад сангууд
- 31. 31ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ yy Засгийн газрын тусгай сангууд yy Гадаадын хөрөнгө оруулалт yy Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт yy Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл (концессийн гэрээ) yy Донор, гадаа, дотоодын хөгжлийн байгууллагуудын хөтөлбөр, төсөл yy Хуулиар зөвшөөрөгдсөн бусад эх үүсвэр ТХЗ-ын хэрэгжилтийн явц, үр дүнг нэгтгэсэн “мэдээллийн сан”-г тогтвортой ажиллуулж төлөвлөлт, хяналт үнэлгээнд ашигладаг болсон байна. 2.5. ҮР НӨЛӨӨ, БҮТЭЭГДЭХҮҮН, ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ № Шалгуур үзүүлэлт Хэмжих нэгж 2020 он / хувиар/ 2030 он / хувиар/ Хэнтий аймгийн 2015 он 2030 он Хэнтий 1 Эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадалд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хувь % 20 30 600kbt 2 Барилгын дулааны алдагдлын бууралт, хувь % 20 40 0 3 Хог хаягдлын дахин боловсруулалтын хэмжээ, хувь % 20 80 0 4 Ногоон хөгжилд зарцуулах зардлын дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь % 2 3 5 Шинжлэх ухаан, технологийн судалгаанд зарцуулах зардлын дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь % 2 3 0 6 Ногоон худалдан авалтын эзлэх хувь % 20 30 0 30 7 Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээ, хувь % 17.4 30 30 40 8 Байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх хувь % 20 30 329,0 сая төг 30 хувиар нэмэгдүүлнэ. 9 Нийт газар нутагт ойгоор бүрхэгдсэн талбайн эзлэх хувь - 18,5 11 12 10 Баталгаат ундны усаар хангагдах хүн амын эзлэх хувь % 80 90 67.4 80 11 Сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжид хамрагдах хүн амын эзлэх хувь % 40 60 15 30 12 Ядуурлын түвшин % 25 10 33 25
- 32. 32 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 13 Хот, бусад суурин газрын ногоон байгууламжийн талбайн эзлэх хувь % 15 30 23.2 га буюу 1.1% 15 14 Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд хөдөө аж ахуй, боловсруулах үйлдвэрлэлийн эзлэх хувь % 58 50 62 70 15 Эдийн засгийн дундаж үзүүлэлтүүд 7,8 6,6 16 Нэг хүнд ногдох үндэсний нийт орлого ам.доллар 4166 17500 4.600 төгрөг 17 Хүний хөгжлийн үзүүлэлт Эзлэх байр 90 70 18 Дундаж наслалт Жил 69,57 78 71,4 19 Өрсөлдөх чадварын үзүүлэлт Эзлэх байр 104 70 20 Бизнес эрхлэлтийн үзүүлэлт Эзлэх байр 56 40 21 Байгаль орчны багц үзүүлэлт Эзлэх байр 111 90 22 Эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын нийгмийн даатгалд хамрагдсан байдал % 84,4 99 23 Орлогын тэгш бус үзүүлэлт промиль 15.1 8 24 1000 амьд төрөлтөд эхийн эндэгдлийн түвшин промиль 30.6 15 61,2 25 ЕБС-ийн анги дүүргэлт (улсын дундаж) хүүхдийн тоо 27.3 20 26 Дэлхийн мал амьтны эрүүл мэндийн байгууллагын хорио, цээрийн байгууллагад нийцсэн газар нутгийн хэмжээ хувь 0 60 0 27 Цөлжилтөнд өртсөн талбайн хэмжээ хувь 78,2 68 18.2 10 28 Монгол улсад аялах гадаад жуулчдын тоо сая хүн 0,392 2,0 33400/4 29 Цахилгаан эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэрээр хангагдсан өрх хувь 89 100 90 30 Нийт экспортод боловсруулах үйлдвэрлэлийн эзлэх хэмжээ хувь 17 50
- 33. 33ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ
- 34. 34 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт № Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа Шалгуур үзүүлэлт Хэрэгжих хугацаа Эх үүсвэр 1. ТОГТВОРТОЙ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТ Зорилго: Орчин үеийн техник технологид суурилсан ногоон үйлдвэрлэл үйлчилгээг эрчимжүүлэн, аж үйлдвэржүүлэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлж, олон талт эдийн засгийг хөгжүүлнэ. Зорилт 1: Байгаль орчин, эрүүл ахуй шаардлагыг өндөр түвшинд хангасан олон улсын стандартад нийцсэн аялал жуулчлалыг хөгжүүлж, дэлхийд таниулна. 1 “Чингис брэнд” хөтөлбөр болон аялал жуулчлалын маршрут, мастер төлөвлөгөө боловсруулж, аялал жуулчлалын олон талт бүтээгдэхүүн үйлчилгээг бий болгон олон улсын аялал жуулчлалын сүлжээнд нэгдэж, жуулчдын тоог нэмэгдүүлнэ. “Чингис брэнд” хөтөлбөр хэрэгжин, олон улсад танигдаж гадаад дотоодын жуулчдын тоо 30-аас доошгүй хувиар нэмэгдэж, Зүүн хойд азийн аялал жуулчлалын сүлжээнд нэгдэнэ. 2017-2026 ОНТ, ОУБ 2 Чингис хаан судлалын олон улсын бага хурлыг Хэнтий аймагт зохион байгуулах, судалгаа шинжилгээний ажлыг өрнүүлэн, түүх соёлын үнэт өвүүдийг олон улсад таниулна. Судалгааны ажлын үр дүнг аялал жуулчлалын болон урлаг соёлын үйлчилгээнд нэвтрүүлэх. 2017-2020 ОНТ, ОУБ 3 Орон нутгийн түүх, ахуй амьдрал, ёс заншил, онцлог шинжийг тусгасан жуулчдад зориулсан тусгай баяр, арга хэмжээ (TOURIST EVENT-Аялалын арга хэмжээ)–г уламжлал болгон зохион байгуулна. ITM ОУ-ын аялал, жуулчлалын үзэсгэлэн, Тогорууны баяр, Еохор, Адууны баяр, Хатдын наадам зэрэг аялал жуулчлалын арга хэмжээнд түшиглэн боловсрол, олон нийтийн ажил зохион байгуулах, соёлын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 4 Түүхэн дурсгалт газруудад дугуйн болон явган аялалын маршрут байгуулна. Маршрут боловсруулагдаж дугуйн болон явган аялагчдын тоо нэмэгдсэн байна. 2017-2026 ОНХС 5 Түүх, соёлын үнэт өв болон байгалийн цогцолборт бүс нутгийг улс, олон улсын хэмжээнд таниулан сурталчлах, тогтвортой аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулна. Тогтвортой аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээг нэмэгдүүлж сайжруулах. 2016-2026 ОНХС, ААН- ийн хөрөнгө Аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн ........ оны ..... дүгээр сарын ..... -ны өдрийн ....... дүгээр тогтоолын хавсралт "ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ-2026" БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧГИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ХАНГАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
- 35. 35ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 1 6 Аялал жуулчлал хөгжүүлэх бүсүүдэд дотоод, гадаадын жуулчдыг хүлээн авах стандартад нийцсэн олон улсын зэрэглэл бүхий зочид буудал, жуулчдын бааз байгуулах санаачлагыг дэмжин ажиллана. Цахим мэдээллийн сан бий болгоно. “Жуулчны баазын үйлчилгээний чанарын зэрэглэл, үндсэн шаардлага MNS 4934:2002, Амралтын газар жуулчны бааз, гэр буудалд тавих ерөнхий шаардлага MNS 6043: 2009, Аялал жуулчлалын байр сууцны төрөл, үндсэн шаардлага MNS 5824:2007” гэх мэт холбогдох стандартын шаардлага хангасан байдалд хяналт тавьж ажиллах 2016-2026 ААН-ийн хөрөнгө 7 Орон нутгийн иргэд, байгууллага аж ахуйн нэгжийг мэргэшүүлэх сургалтанд хамруулах, бичил аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, нутаг орноо сурталчлан таниулах ажлыг дэмжинэ. Бичил аялал жуулчлал эрхлэгчид сургалтанд хамрагдаж мэргэших, жуулчдын тоо нэмэгдэж, өрхийн орлого нэмэгдсэн байна. 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 8 Орон нутагт үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнийг сурталчилж иргэдэд таниулах, “Хэнтийн брэнд” бүтээгдэхүүний нэр төрлийг нэмэгдүүлэн шошгожуулна. Эко шошгоор баталгаажиж, ард иргэд тогтмол бүтээгдэхүүнтэй болох 2016-2026 ААНБ-ын хөрөнгө Зорилт 2: Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн, иргэдийг эрүүл баталгаатай хүнсээр хангаж, ногоон технологид суурилсан боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ. 9 ХАА-н түүхий эдийн биржийн арилжаа, төлбөр тооцооны оновчтой системийг нэвтрүүлж, орон нутгаас биржийн арилжаанд онлайнаар оролцох боломжийг бүрдүүлнэ. Төлбөр тооцооны оновчтой систем нэвтэрсэн байх, биржийн арилжаанд онлайнаар оролцох боломж бүрдсэн байх 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 10 Бэлчээрийн даац, нөхөн сэргэх чадавхид тохирсон малын тоо, бүтцийг тогтоож, даацад тохирсон аж ахуй эрхлэх механизмыг татварын болон эдийн засгийн хөшүүрэг ашиглан бүрдүүлнэ. Бэлчээрийн даац хэтрэлтийн хувь хэмжээ өмнөх оны үзүүлэлтээс буурсан байх. /2015 оны суурь үзүүлэлтээр бэлчээрийн даац хэтрэлт 55,7%/ 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 11 Бэлчээрийн хөнөөлт мэрэгчидтэй тэмцэж, бэлчээрийн ашиглалт хамгаалалтыг сайжруулах, малчдад урамшуулал олгох механизмыг бүрдүүлнэ. Бэлчээрийн ашиглалт, хамгаалалтыг сайжруулах болон урамшуулал олгох журам батлагдан хэрэгжсэн байна. 2017-2020 УТ, ОНТ 12 Хөдөө аж ахуйн түүхий эд, бүтээгдэхүүний баталгаат агуулах, боловсруулах цех, үйлдвэрийг байгуулж, түүхий эдийн боловсруулалт, савлалт, хадгалалт, тээвэрлэлтийн үе шатуудад эко технологи нэвтрүүлнэ. Эко технологи нэвтрүүлсэн агуулах, боловсруулах үйлдвэр нэмэгдэх 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ
- 36. 36 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 2 13 Хөрсний үржил шимийг нэмэгдүүлж агротехникийн болон усалгааны хэмнэлттэй дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэн, үр тариа, төмс хүнсний ногооны дотоодын хэрэгцээг хангана. Оновчтой технологи нэвтэрч, атаршсан эргэлтийн талбайн хэмжээ, шинэчилсэн үр сортын хэмжээ, нэгжээс авах ургацын хэмжээ, төмс хүнсний ногооны дотоодын хангалтын хувь хэмжээ тус тус нэмэгдэнэ. 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 14 Хүнсний сүлжээнд ногоон хөгжлийн үзэл баримтлалыг нэвтрүүлэх, эрүүл аюулгүй, тэжээллэг хүнсээр хүн амыг жигд хүртээмжтэй хангах, импорт орлох хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжих үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, бүртгэл, чанарын удирдлагын тогтолцоог төлөвшүүлнэ. Импортыг орлох хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор органик хүнсний тухай хууль батлагдсан ба уг хуулийн хэрэгжилтийг ханган ажилласан байна.ААН-н бүртгэл хяналт хийгдэнэ. 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 15 Хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлд”Үйлдвэрлэлийн зохистой дадал”, “Эрүүл ахуйн зохистой дадал” “Аюулын дүн шинжилгээ ба эгзэгтэй цэгийн хяналтын тогтолцоо”-г нэвтрүүлнэ. Хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, эрсдэлийг бууруулах сургалтыг жил бүр зохион байгуулна. 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 16 Төмс хүнсний ногооны хүлэмж, агуулах зоориудыг сумдад болон аймгийн төвд барьж байгуулна. Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө болон орон нутгийн хөгжлийн сангаас зоориуд ашиглалтанд орно. 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 17 Баяжуулсан хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрийг дэмжиж, биологийн идэвхт хүнсний нэмэлт бүтээгдэхүүн, генетикийн өөрчлөлттэй хүнсний бүтээгдэхүүний хяналтыг сайжруулна Баяжуулсан хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэр эхлэж, генийн өөрчлөлттөй бүтээгдэхүүний тоо бууралт 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 18 “Тэмүүжин” хувийн орон сууцны хороолол болон “Шинэ Өндөрхаан” хорооллын дэд бүтцийг байгальд ээлтэй байдлаар шийдвэрлэж, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу барилгажуулна. Тэмүүжин, Шинэ Өндөрхаан хорооллын дэд бүтэц шийдвэрлэгдэж, барилгажуулна. 2016-2026 УТ, ОНТ, Концесс, Зээл тусламж, төсөл хөтөлбөр 19 Мэдээллийн технологи, харилцаа холбооны хамрах хүрээг өргөтгөн, орон нутагт өндөр хурдны сүлжээг нэвтрүүлж, хэрэглээг нэмэгдүүлэн, Чингис хотод утасгүй интернетийн хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ. Өндөр хурдны интернетийн сүлжээ, хэрэглээ нэмэгдэх, Чингис хотын утасгүй интернетийн хүртээмж нэмэгдэх 2016-2020 УТ 20 Чингис хотод “Манай гудамж-Гэрэлтэй гудамж” хөтөлбөрийг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Шинээр хийгдэж байгаа замын дагуух гэрэлтүүлэгт сэргээгдэх эрчим хүчийг ашигласан байх 2016-2020 УТ, Концесс, Зээл тусламж, төсөл хөтөлбөр
- 37. 37ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 21 Аймгийн төв, сумдын цахилгаан, дулаан дамжуулах түгээх шугам сүлжээний алдагдлыг бууруулах замаар үр ашгийг нэмэгдүүлэх, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах, төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ. Сумдын цахилгаан, дулаан дамжуулах түгээх шугам сүлжээний алдагдлыг бууруулж, үр ашгийг нэмэгдүүлэх 2016-2026 УТ, ОНТ 22 Төвлөрсөн усан хангамжинд холбогдсон Хэрлэн, Бор-Өндөр сум, Бэрх тосгоны сургууль, цэцэрлэгүүдэд баталгаат усны тоолуур болон мэдрэгчтэй крант суурилуулна. Мэдрэгчтэй кранттай болсон байх 2016-2020 УТ,ОНТ Зорилт 3: Байгалийн нөөцийн хэмнэлттэй, хүлэмжийн хийн ялгарал болон хаягдал багатай дэд бүтцийг хөгжүүлнэ. 23 Улс, орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар баригдах барилга, байгууламжийг ногоон барилгын шаардлагын дагуу зураг төслийг боловсруулж хэрэгжүүлнэ. Шинээр баригдах барилга, байгууламжийн зургийн даалгаварт ногоон барилгад тавигдах шаардлагыг тусгасан байна. 2016-2026 УТ, ОНХС 24 Авто замын сүлжээг өргөтгөж хөдөлгөөн зохицуулалтын ухаалаг системийг нэвтрүүлж, суурин газруудын авто замыг сайжруулна Ухаалаг систем нэвтэрсэн байх 2016-2026 УТ 25 Аймгийн төвд автозамын дагууд зорчигчийн ая тухыг хангасан, ногоон шийдэлтэй үйлчилгээний цогцолбор бүхий түр буудаллах авто вокзал байгуулна. Зорчигчийн ая тухыг хангасан тээврийн хяналт, үйлчилгээний цогцолбор ашиглалтанд орж ажиллана 2021-2026 УТ, ОНТ 26 Нисэх буудлын үйл ажиллагааг сэргээн, шинэчлэн сайжруулж, Өндөрхаан нисэх буудлын хүчин чадлыг 3С ангилалд хүргэж хөөрч буух зурвасыг хатуу хучилттай болгоно. Нисэх буудлын хүчин чадал 3С ангилалд хүрч хөөрч буух зурвас хатуу хучилттай болсон байх 2016-2020 Буцалтгүй тусламж 27 Хэрлэн сумын гэр хорооллын орчинд ус тогтдог газруудыг засах зорилгоор “Мянган нуурын хотгор” хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, орон сууцны хороолол доторх тохижилтын ажлыг 1, 3, 4, 5 дугаар багуудад хийж гүйцэтгэнэ. Хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хүрээнд хамрах талбайн судалгаа төсөв тооцоог хийж үе шаттайгаар хийх. 2016-2020 ОНХС 28 Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн болон боломжит бусад эх үүсвэрээр орон нутгийн чанартай зам, гүүрийг засварлах, шинээр барьж байгуулах ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Засаж сайжруулах болон шинээр барих замын хэмжээ, гүүрийн тоог тодорхойлж зураг төсвийг хийлгэх. 2016-2026 УТ, ОНТ 29 Сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хувийг нэмэгдүүлж, 10-20 МВт-ын хүчин чадал бүхий нарны цахилгаан станцын төслүүдийг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Аймгийн төв, сумдын гудамж, зам талбайн гэрэлтүүлгийг сэргээгдэх эрчим хүчээр шийдвэрлэсэн байх 2016-2026 УТ, ОНТ, ОУБ 30 Чингис хотод дулааны станц, Бэрх тосгонд цахилгааны дэд станцыг барьж дулаан хангамжийг сайжруулан, хэрэглээний халуун усны хангамжийг сэргээгдэх эрчим хүчээр шийднэ. Дулааны станц баригдсан байх, хэрэглээний халуун усыг сэргээгдэх эрчим хүчээр хангасан байх 2021-2026 Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар
- 38. 38 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 3 31 Чингис хот, Бэрх тосгон болон Бор-Өндөр сумын цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх цэвэр, бохир усны сүлжээний найдвартай байдлыг дээшлүүлэх, дулаан, цэвэр ус, хэрэглээний халуун усны хуучин шугам сүлжээг засварлах ажлуудыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Чингис хот, Бэрх, Бор-Өндөр сумдын цэвэрлэх байгууламжийн шинэчлэл, инженерийн шугам сүлжээний засвар шинэчлэлтийг хийсэн байх 2016-2026 УТ 32 Чингис хотын ундны усны эх үүсвэрийн төвлөрсөн шугамд холбогдоогүй усан сангуудыг төвлөрсөн шугамд холбож, усан хангамжийн хүртээмж муу, алслагдсан гэр хороололд шинээр усан санг байгуулна. Усан хангамж нэмэгдсэн байх 2016-2026 ОНТ Зорилт 4: Байгаль орчинд ээлтэй үйлдвэрлэл, хэрэглээг төлөвшүүлэх, ногоон эдийн засгийг дэмжих санхүүжилт, татвар, зээл, урамшууллын оновчтой үйл ажиллагааг нэвтрүүлнэ 33 Төсөвт байгууллагын худалдан авалтыг ногоон худалдан авалтад үе шаттайгаар шилжүүлэх, ногоон худалдан авалтын нийтлэг журмыг хэрэгжүүлнэ. Ногоон худалдан авалтын өсөлт 2016-2026 ТХХ, ОУБ 34 Байгаль орчны удирдлагын тогтолцооны стандарт шаардлага хангасан аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг эко гэрчилгээжүүлнэ. ISO14000 удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлсэн аж ахуйн нэгжийн тоо шинээр бий болох 2016-2026 ААНБ-ын хөрөнгө 35 Инноваци, өндөр технологи, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, дахин боловсруулах, эко-үндэсний брэнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчийг болон бүтээлч аж үйлдвэрлэлийг хөнгөлөлттэй зээлийн бодлогоор дэмжинэ. Шинэ бүтээгдэхүүн үйлчилгээ 2016-2026 УТ Зорилт 5: Байгальд орчинд ээлтэй, ногоон зарчмыг баримталсан аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжлүүлнэ. 36 Үйлдвэрийн удирдлага, инженер, техникийн ажилтныг өндөр технологи бүхий улсуудад үе шаттайгаар бэлтгэх, мэргэшүүлэх, ур чадварыг дээшлүүлэх тогтолцоог бий болгож, дотоодод бэлтгэх чадавхыг сайжруулна. Сургалтанд хамрагдсан ажилтнуудын тоо 2016-2026 ОУБ 37 Ойн хаягдал, биомассын ашиглалтыг нэмэгдүүлж, шахмал түлш, шахмал хавтангийн боловсруулах үйлдвэрийг байгуулна. Шахмал түлшний үйлвэр, ногоон ажлын байрны эхлэл тавигдах 2016-2026 ОУБ 38 Хогийг байгальд халгүй аргаар шатааж эрчим хүч гаргах эко үйлдвэр байгуулна. Хог боловсруулах үйлдвэр 2016-2026 Гадаадын хөрөнгө оруулалт
- 39. 39ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 2. ТОГТВОРТОЙ НИЙГМИЙН ӨСӨЛТ, ХӨГЖИЛ Зорилго: Нийгмийн хүртээмж, жендэрийн тэгш байдлыг хангасан, ногоон амьдралын хэв маяг бүрдсэн, зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэн ядуурлаас ангид байж хүний хөгжлийн үзүүлэлтээрээ улсдаа тэргүүлсэн, эрүүл чийрэг, эрдэм боловсролтой иргэд бүхий аймаг байна. Зорилт 1: Ногоон ажил эрхлэлтийг дэмжиж, ядуурлыг бууруулан ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлнэ. 39 Хөнгөлттэй зээл, татвар, урамшууллын хөшүүрэг нэвтрүүлэх, мэдээллээр хангаж сурталчилгаанд дэмжлэг үзүүлэх замаар ногоон ажлын байрыг нэмэгдүүлнэ. Аж ахуй эрхлэх бичил бизнесийг болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрүүдийн хүрээнд ногоон ажлын байрны талаарх төсөл хөтөлбөрийг дэмжиж ажилласан байна. 2016- 2026 УТ, ОНТ Татварын хэлтэс, Санхүү төрийн сангийн хэлтэс, ХХҮГ АСЗДТГ, ИТХ, ОУБ Ногоон ажлын байрыг нийт ажлын байрын 10 хувьд хүргэнэ. Ногоон ажлын байрыг нийт ажлын байрын 10 хувьд хүргэнэ. 40 “Ажилтай, орлоготой өрх” хөтөлбөрийн хүрээнд иргэдийг мэргэжил, мэдлэг, ур чадвар олгох зэрэг сургалтуудад хамруулж, хөдөлмөрийн зах зээлд зуучлан айл өрхийн амьжиргааг дээшлүүлж ядуурлын түвшинг 2 дахин бууруулна. Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний төсөл хөтөлбөр, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл хөтөлбөрүүдэд хамруулах замаар ядуурлын түвшинг бууруулах арга хэмжээг авна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ НХХ, ХХҮГ АСЗДТГ, ИТХ, ОУБ Ядуурлын түвшинг 20 хувиар бууруулсан байх Ядуурлын түвшинг 30 хувиар бууруулсан байх 41 “Нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулах хөтөлбөр” -ийн хүрээнд түр ажлын байрыг нэмэгдүүлнэ. “Нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулах хөтөлбөр” -ийн хүрээнд сум бүрээс 1 төслийг ногоон ажлын байрны чиглэлээр хэрэгжүүлсэн байх 2016- 2026 УТ ХХҮГ АСЗДТГ Нийтийг хамарсан ажилд зарцуулах хөрөнгийн 30 хүртлэх хувийг ногоон ажлын байрыг нэмэгдүүлэхэд зарцуулна. ХЭДС-ийн 30 хүртлэх хувийг ногоон ажлын байрыг нэмэгдүүлэхэд зарцуулна. 42 Сургуулийн өмнөх боловсролын чанарыг сайжруулан хамран сургалтыг 100 хувьд хүргэнэ. 2016 оны суурь үзүүлэлт СӨБ-ын хамран сургалт 84,9%, өдрийн сургалтанд хамрагдсад 78,6 хувийг 100 хувьд хүргэсэн байх 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ БСУГ АСЗДТГ, ИТХ, ОУБ СӨБ-ын хамрагдалтын хувь 90 хувьд, өдрийн сургалтанд хамрагдагсдын хувь 85 хувьд хүрсэн байх СӨБ-ын хамрагдалтын хувь 100 хувьд, өдрийн сургалтанд хамрагдагсдын хувь 100 хувьд хүрсэн байх
- 40. 40 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 2: Тогтвортой хөгжлийн зорилгыг хангахад чиглэсэн боловсролын тогтолцоог хөгжүүлж, насан туршийн боловсролын тогтолцоог боловсронгуй болгоно. 43 Хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулан тогтвортой хөгжлийн боловсролыг бүх нийтэд сурталчлан таниулах, тогтвортой хөгжлийн олимпиад зохион байгуулах. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай хамтран тогтвортой хөгжлийн боловсрол, ногоон хөгжлийн мэдээллийг олон нийтэд хүргэх, дунд сургуулийн сурагчдын дунд олимпиад зохион байгуулах 2016- 2026 ОУБ БСУГ, БОАЖГ, Насан туршийн боловсролын төв Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, насан туршийн боловсрол Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудаар дамжуулан нийт иргэдийн 60 хувьд ТХБ-ын талаарх ойлголтыг өгнө. Жил бүр олимпиад зохион байгуулагдсан байна. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудаар дамжуулан нийт иргэдийн 100 хувьд ТХБ-ын талаарх ойлголтыг өгнө. 44 Багш нарын нэгж, ээлжит хичээлийн төлөвлөлтөд тогтвортой хөгжлийн боловсролын үзэл санаа туссан байдлыг шинжлэн үнэлэх, хөтөлбөрийн шинжилгээ хийж сайжруулна. Хяналт шинжилгээ хийгдсэн байх 2016- 2026 БСУГ Насан туршийн боловсролын төв, сургууль, цэцэрлэг 15 сургуулийн багш нарын сургалтын хөтөлбөрт шинжилгээ хийж засан сайжруулсан байна. 25 сургуулийн багш нарын сургалтын хөтөлбөрт шинжилгээ хийж засан сайжруулсан байна. 45 Элсэлтийн ерөнхий шалгалтанд амжилттай бэлтгэж, улсын дунджаас дээш түвшинд хүргэсэн ерөнхий боловсролын сургуулийг урамшуулж, дэмжиж ажиллана. Ерөнхий шалгалтын дундаж үнэлгээ улсын дунджаас дээгүүр байх 2017- 2020 ОНТ БСУГ ЕБС Элсэлтийн ерөнхий шалгалтанд өндөр оноо авсан сургууль болон багш нарыг урамшуулсан байна. 46 Түүх соёлын дурсгалт барилга, байгууламж, дурсгалт газруудыг төлөвлөх, сэргээн засварлах, хадгалж хамгаалах, олон нийтэд сурталчлах, соёл урлагийн үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх (музей, номын сан, чуулга, соёлын төвүүд), онлайн маркетинг хийх. Түүх, соёлын үл хөдлөх 997 дурсалт газрын 6730 дурсгалын 50-аас доошгүй газрыг иргэдийн оролцоотойгоор гэрээт харуултай болгож урамшуулах, нийтийн номын сангийн фондыг баяжуулах ажлыг үе шаттай авч хэрэгжүүлэх, соёлын үйлчилгээнд хамрагдагсдын тоо нэмэгдсэн байна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ Музей, Номын сан АСЗДТГ, БСУГ, Соёлын байгууллагууд Түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалын 25 % нь харуултай болсон байна. Номын сангийн фондын баяжилт 2015 оны суурь үзүүлэлтээс 10 хувиар соёлын үйлчилгээний хүртээмжийг 10 хувиар нэмэгдүүлнэ. Түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалын 55% нь харуултай болсон байна. Номын сангийн фондын баяжилт 2015 оны суурь үзүүлэлтээс 20 хувиар соёлын үйлчилгээний хүртээмжийг 20 хувиар нэмэгдүүлнэ.
- 41. 41ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 47 Эко сургууль, цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлнэ. Эко сургууль, цэцэрлэгийн шаардлага хангасан 10-аас доошгүй сургууль, цэцэрлэгтэй болсон байх 2016- 2026 ОНТ БСУГ ТББ Нийт 5 сургууль, цэцэрлэгийг эко сургууль цэцэрлэгийн шаардлагыг хангуулсан байна. Нийт 5 сургууль, цэцэрлэгийг эко сургууль цэцэрлэгийн шаардлагыг хангуулсан байна. Зорилт 3: Хүн амын хөдөлмөрийн зах зээл дэх тэгш оролцоог хангаж, зохистой хөдөлмөр, хувийн бизнес эрхлэх мэдлэг, ур чадвартай залуу үеийг төлөвшүүлж, ажилгүйдлийн түвшинг бууруулна. 48 Хүн амын хөдөлмөрийн зах зээл дэх тэгш оролцоог хангаж, зохистой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжиж, ажиллах хүчний эрэлт нийлүүлэлийн судалгааг хийж боловсон хүчнийг бэлтгэнэ, Ажил эрхлэлтийн тоо нэмэгдэж, бага орлоготой өрхийн тоо буурсан байх. /2015 оны байдлаар ажил эрхэлж байгаа хүн 30.5 мян байна. Аймгийн хэмжээнд ХХҮГазарт бүртгэлтэй бага орлоготой өрх 4804 байна./хөдөлмөр эрхлэлтийн хүрээнд мэдээллийн сантай болно. 2016- 2026 ХЭДС ХХҮГ АСЗДТГ Ажил эрхлэлтийг 10 хүртэлх хувиар нэмэгдүүлнэ. Ажиллах хүчний нэгдсэн судалгаатай болсон байна. Ажил эрхлэлтийг 20 хувиар нэмэгдүүлнэ. 49 Нийгмийн халамжийн үйлчилгээг зорилтот бүлэгт чиглүүлэн баталгаатай, хүртээмжтэй болгоно. Нийгмийн халамжийн үйлчилгээнд бүртгэлтэй 540 зорилтот бүлгийн иргэдийг бүрэн хамруулж, зорилтод өрхийн хөгжил хамгааллыг сайжруулах үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх замаар зорилтот бүлгийн иргэдийн тоог 50 хүртэл хувиар бууруулна. 2016- 2026 ХЭДС ХХҮГ Сумын ЗДТГ Зорилтот бүлгийн иргэдийн тоог 20 хүртэл хувиар бууруулна Зорилтот бүлгийн иргэдийн тоог 50 хүртэл хувиар бууруулна
- 42. 42 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 50 Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд байнгын ажлын байрыг нэмэгдүүлж, өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэнг бэлтгэн, ажилгүй иргэдийг баталгаатай орлоготой болох нөхцлийг бүрдүүлнэ. 2015 оны суурь үзүүлэлтээс хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл хөтөлбөрт хамруулах замаар ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлсэн байх. / Аймгийн хэмжээнд хөдөлмөрийн насны 49.2 мянган хүн байгаагаас хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай 46.5 мян хүн байна. Хүн амын ажил эрхлэж байгаа хүн 30.5 мян байна. / 2016- 2026 ХЭДС ХХҮГ ТХХ түншлэл Хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай хүн амын 10 хүртлэх хувийг ажлын байраар хангасан байна. Хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай хүн амын 20 хүртлэх хувийг ажлын байраар хангасан байна. 51 Нийтийн төлөөх, ашгийн бус төслийг санаачилсан, ажил олоход хүндрэлтэй иргэдийг 12 сараас дээш хугацаагаар ажиллуулсан ААНБ-уудад урамшуулал үзүүлнэ. Ажил олоход хүндрэлтэй иргэдийн авч ажиллуулсан ААНБ-уудын тоо өсч цалингийн урамшуулал авах ААНБ-уудын тоо өссөн байна 2016- 2026 ХЭДС ХХҮГ ААНБ, ТББ, нөхөрлөл ААНБ , нөхөрлөл, ТББ-д урамшуулал олгогдсон байна. ААНБ , нөхөрлөл, ТББ-д урамшуулал олгогдсон байна. Зорилт 4: Эрүүл мэндийн чанартай хүртээмжтэй тогтолцоог бий болгож, эрүүл мэндийг дэмжих хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх 52 Тогтвортой эрүүл мэндийн тогтолцоо боловсронгуй болгох, гадаад, дотоодын мэргэшсэн эрүүл мэндийн байгууллага, эмнэлэгүүдтэй хамтран ажиллах, эмч, эмнэлэгийн ажилтнуудыг мэргэшүүлэх сургалтанд хамруулна. ЭМБайгууллагын эмч мэргэжилтнүүдийг жилд 2 удаа ажлын байрны дадлагатай сургалтанд хамруулах, хоёр болон гуравдах шатлалын эрүүл мэндийн байгуулагуудад гардан үйлдлийн ур чадвар нэмэгдүүлэх сургалтанд хамруулна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ ЭМГазар ЭМБ-ууд Эмч мэргэжилтнүүдийн 30 хувь нь хамрагдсан байна. Хоёр болон гуравдах шатлалын эмнэлэгүүдэд 20 эмч, сувилагч тусгай мэргэжилтнийг хамруулах Эмч мэргэжилтнүүдийн 60 хувь нь хамрагдсан байна. Хоёр болон гуравдах шатлалын эмнэлэгүүдэд 50 эмч, сувилагч тусгай мэргэжилтнийг хамруулах
- 43. 43ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 53 Урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог бүрдүүлэн, оношилгоо үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлж, урьдчилан сэргийлэх үзлэг, сургалт, зөвлөгөө тогтмол зохион байгуулах, хүн амын дундаж наслалтыг уртасгана. Бүх сум алсын зайн үндэсний сүлжээнд холбогдоно. Хүний эрүүл урт удаан амьдрах нөхцлийг хангаж дундаж наслалтыг 74-д хүргэсэн байх. 2016- 2026 УТ ЭМГ АСЗДТГ, Төрийн ба ТББ, Хүн амын дундаж насыг 72-т хүргэсэн байх Хүн амын дундаж насыг 74-т хүргэсэн байх 54 Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийг сайжруулахад онцгой анхаарч, “Эх, бага насны хүүхдийн хооллолтыг дэмжих” стратеги, “Хүүхдийн өвчний цогц менежмент” хөтөлбөр, “Нярайн эрт үеийн нэн шаардлагатай тусламж” хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг хангана. 2015 оны суурь үзүүлэлтээс хүүхдийн өвчлөл 30 хувиар буурсан үзүүлэлт 2016- 2026 УТ, бусад эх үүсвэр ЭМГ, ЭМБ ЭМЯ, АЗДТГ 2015 оны суурь түвшнээс 5 промилиор хүүхдийн өвчлөл буурсан байна. 2016 оны суурь түвшнээс 7 промилиор хүүхдийн өвчлөл буурсан байна. 55 Эмнэлгийн шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн байнгын нийлүүлэлт, засвар үйлчилгээг хангах замаар оношлогооны чадавхийг сайжруулна. 2015 оны суурь түвшингээс тоног төхөөрөмжийн өссөн хувь хэмжээ, оношилгооны чадавхийн өсөлт 2016- 2026 он УТ, бусад эх үүсвэр ЭМГ НДХэлтэс Тоног төхөөрөмжийн хангалтыг 20 хувиар нэмэгдэж оношилгооны чадавхи сайжирна Тоног төхөөрөмжийн хангалтыг 30 хувиар нэмэгдэж оношилгооны чадавхи сайжирна 56 Халдварт өвчний тандалт сэргийлэлт, бэлэн байдлыг хангах хариу арга хэмжээг уян хатан, шуурхай зохион байгуулах чадавхийг тогтвортой бэхжүүлж, нэн шаардлагатай вакцинийг хүн бүрт хүртээмжтэй болгож, зонхилон тохиолдох халдварт өвчний тархалтыг бууруулна Халдварт өвчний тархалтын бууруулах арга хэмжээг салбар дундын оролцоотойгоор зохион байгуулах, зөвлөгөөн, компанит ажлыг аймгийн хэмжээнд өрнүүлэн ажиллах 2016- 2026 УТ, бусад эх үүсвэр ЭМГ, ЭМСЯ, АЗДТГ Хүн амын дунд халдварт өвчний талаарх мэдлэг 15%иар нэмэгдэж, дархлаажуулалт 99 хувьд хүрэх Хүн амын дунд халдварт өвчний талаарх мэдлэг 30%иар нэмэгдэж, дархлаажуулалт 99,3 хувьд хүрэх
- 44. 44 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 57 Байгальд түшиглэсэн уламжлалт анагаах ухааныг хөгжүүлэх, Хэнтий аймаг руу чиглэсэн дотоодын эко эрүүл мэндийн аялал жуулчлалыг чанартай, уламжлалт эрүүл мэндийн үйлчилгээгээрээ татах ажлуудыг хэрэгжүүлнэ. Хэнтий аймгийн нутаг дэвсгэрт орших рашаан сувилалын газруудын тусламж үйлчилгээний чанарын өсөлт болон эко эрүүл мэндийн аялалд хамрагдсан гадаадын болон дотоодын жуулчдын тоо 2016- 2026 УТ ЭМГ АЗДТГ, УАУТ Эмчилгээнд хамрагдах зорилгоор ирсэн гадаад дотоодын жуулчдын тоо 10 хувиар нэмэгдсэн байна. Эмчилгээнд хамрагдах зорилгоор ирсэн гадаад дотоодын жуулчдын тоо 20 хувиар нэмэгдсэн байна. 58 Аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт, төрөх, эмэгтэйчүүд, зөвлөгөө өгөх, нөхөн үржихүйн тусламж үйлчилгээг нэгтгэн амаржих газар байгуулна. Амаржих газрын засварын ажлыг гүйцэтгэн ашиглалтанд оруулах, шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр үе шаттай хангасан байх 2016- 2020 УТ, ОНХС ЭМГ АЗДТГ Амаржих газар байгуулагдсан байна. 59 Иргэдээ жил бүр зүрх судас, хавдар, элэгний үзлэг, шинжилгээнд хамруулж элэгний хатуурал, хорт хавдраас сэргийлэх “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ. “Элэг бүтэн Монгол” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжилтийг ханган ажиллах 2017- 2020 ОНХС, ОУБ ЭМГ АСЗДТГ Элэгний өвчлөл нас баралтыг өмнөх оны түвшнээс бууруулна. 60 Далий ягаан, Хэрлэн голын хөвөөг түшиглэж хүүхдийн наран шарлагын эмчилгээ, саамны сувилал байгуулахыг дэмжинэ. Сувилалын үйл ажиллагаа жигдэрсэн байх, Далий ягаан, наран шарлагын эмчилгээний үйл ажиллагаа эхэлсэн байх 2016- 2026 ОНТ, ОУБ ЭМГ, УАУТөв АЗДТГ,Сумын ЗДТГ Сувилалын, эмчилгээний газраар үйлчлүүлж буй иргэдийн тоо нэмэгдэж иргэдийн сэтгэл ханамж дээшилнэ
- 45. 45ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 61 Аюултай хог хаягдал болох эмнэлгийн хог хаягдлыг байгальд хөнөөл багатай байдлаар устгана. Эмнэлгийн болон аюултай хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, устгахад чиглэсэн үйл ажиллагааг холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран хэрэгжүүлэх, хэрэгжилтэд нь тогтмол хяналт тавьж үр дүнг нь тооцох 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ ЭМГ МХГ, БОАЖГ Аюултай хог хаягдлын судалгааг олон талт үзүүлэлтээр гарган устгах технологийг тодорхойлсон байна. Аюултай хог хаягдлыг байгальд халгүй байдлаар устгах технологийг нэвтрүүлсэн байна. Зорилт 5: Ёс зүйтэй, хүнлэг, соёлтой, найрсаг, өв соёлоо дээдэлсэн Хэнтийчүүд байна. 62 Өв соёлоо дээдэлсэн, хүнлэг, найрсаг Хэнтийчүүд хөтөлбөрийг боловсруулан хэрэгжүүлж, түүх соёлын сан хөмрөг, хөшөө дурсгалыг баяжуулах, хадгалах, хамгаалах, соёл урлагийн үзвэр үйлчилгээг нэмэгдүүлнэ. Түүх, соёлын үл хөдлөх 997 дурсалт газрын 6730 дурсгалын 50-аас доошгүй газрыг иргэдийн оролцоотойгоор гэрээт харуултай болгож урамшуулсан байх 2016- 2026 ОНТ, Төсөл хөтөлбөр Сумын ЗДТГ, Соёлын төв, иргэд АЗДТГ, аймгийн Музей Түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалын 35% нь харуултай болсон байна. Түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалын 55% нь харуултай болсон байна. 63 Соёл, шинжлэх ухааны чиглэлээр аялал жуулчлалын өндөр ач холбогдол бүхий дурсгалуудыг мэргэжлийн эрдэм шинжилгээний байгууллагатай хамтран судалгааны эргэлтэнд оруулна. Судалгаа хийгдсэн байх 2016- 2026 УТ, ОНТ, Төсөл хөтөлбөр АЗДТГ, Аймгийн музей БСШУСЯ, ШУАХүрээлэн, ИТХ Шинээр олдсон соёлын өвүүдийг хамгаалалтанд авна 64 Үндэсний бөхийн спортыг тэргүүлэх чиглэл болгон хөгжүүлж, “Бөхийн өргөө” барьж байгуулна. Бөхийн өргөө баригдсан байх 2016- 2020 Хандив тусламж БТСГ “Хан Хэнтий аварга” дэвжээ Үндэсний бөхөөр хичээллэгсдийн тоо нэмэгдэнэ.
- 46. 46 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 3. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ Зорилго: Байгальд ээлтэй хандлага, дадлыг олон нийтэд төлөвшүүлэн, нөөц баялгийг хэмнэлттэй, үр ашигтайгаар зохистой ашиглаж, хамгаалах замаар байгалийн унаган төрхийг хадгалсан ногоон бүс нутаг болно. Зорилт 1: Улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалттай газрын сүлжээг өргөжүүлэн, хамгаалалтын менежментийг сайжруулах замаар байгалийн унаган төрх, биологийн олон янз байдлыг хамгаалж экосистемийн үйлчилгээний тогтвортой байдлыг хадгална. 65 Экологийн чухал ач холбогдол бүхий газруудыг улс болон орон нутгийн хамгаалалтанд авч аймгийн нийт нутаг дэвсгэрийн 40 хувьд хүргэж экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгална. Экологийн хувьд чухал ач холбогдолтой газрын судалгаа, хамгаалалтанд авсан газар нутгийн хэмжээ 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ АСЗДТГ, ИТХ, ОУБ Хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээг 35 хувьд хүргэнэ. Хамгаалалттай газар нутгийн хэмжээг 40 хувьд хүргэнэ. 66 Ойжуулалт, ойн нөхөн сэргээлтийг эрчимжүүлж, иргэд, хувийн хэвшлийн идэвх санаачлагыг дэмжин ойн нөөцийг хамгаалж, ойг хомсдолд хүргэж байгаа хүчин зүйлийн нөлөөллийг багасгах замаар хүлэмжийн хийг бууруулна. 2500 га талбайд ойжуулалт хийж, ой хээрийн түймэр гарах эрсдлийг 50 хувь, хортонд идэгдсэн талбайн хэмжээг 50%, хууль бус мод бэлтгэлийг 100 хувь таслан зогсооно. Нийт ойн нөхөрлөлийн 50-аас доошгүй хувийг төсөл хөтөлбөрт хамруулж чадавхжуулна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ Аймаг сумын ИТХ, МХГ, Цагдаагийн газар, ОБГ, ойн мэргэжлийн байгууллагууд, ойн нөхөрлөл, ойн ангиуд Ойн менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 50-аас дээш хувьтай байна. Ойн менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 90 хувь байна. 67 Хил дамнасан ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор хилийн бүсэд байгуулсан түймрээс хамгаалах харлуулсан шороон зурвасыг өргөжүүлж түймрийн хор хохирлыг бууруулж биологийн олон янз байдлыг хэвээр хадгална. Түймрээс хамгаалах харлуулсан шороон зурвасын урт 200 км, 20 м-ийн өргөнтэй байгуулагдсан байх 2016- 2026 УТ, ОНТ- БХНСЗ БОАЖГ БОАЖЯ, ХХЕГ, Хилийн 0287 дугаар анги Хил дамнасан түймрийн гаралт 50 хувиар буурсан байх Хил дамнасан түймрийн гаралт 80 хувиар буурсан байх
- 47. 47ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 68 Амьтны нөөцийг хамгаалах, үр өгөөжтэй ашиглах, өсгөн үржүүлэх зорилгоор агнуурын менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулж хэрэгжүүлнэ. Ховор, нэн ховор амьтан, ургамлыг зориудаар өсгөн үржүүлэх, сэргээн нутагшуулах, тарималжуулах ажлыг дэмжин ажиллана. Агнуурын менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн хувь болон сэргээн нутагшуулж, үржүүлсэн амьтан, ургамлын нэр төрөл, тоо хэмжээ 2016- 2026 УТ, ОНТ- БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ БОАЖЯ, ТХГН, ИТХ, Агнуурын бүс хариуцагчид Агнуурын менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 50-аас доошгүй, сэргээн нутагшуулж, үржүүлсэн нэн ховор, ховор ургамлын плантаци 2-оос доошгүй, сэргээн нутагшуулсан амьтны төрөл 2-оос доошгүй байна. Агнуурын менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 50-аас доошгүй, сэргээн нутагшуулж, үржүүлсэн нэн ховор, ховор ургамлын плантаци 4-өөс доошгүй, сэргээн нутагшуулсан амьтны төрөл 4-өөс доошгүй байна. Зорилт 2: Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг сааруулан, цаг агаарын аюулт үзэгдэл, байгалийн гамшгийн эрсдлээс урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог сайжруулна. 69 Гол мөрний болон хур бороо, цас мөсний усыг хуримтлуулах, усан сан, хөв цөөрөм байгуулж усан хангамжийг сайжруулж орчны чийгийг хадгална. Хашиж хамгаалсан булаг шандын тоо, шинээр байгуулсан хөв цөөрөм тоо 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ БОАЖЯ, Голуудын сав газрын захиргаад Нийт 20 булаг рашааныг хашиж хамгаалж, 1 хөв цөөрөм байгуулсан байх Нийт 40 булаг рашааныг хашиж хамгаалж, 2 хөв цөөрөм байгуулсан байх 70 Сумдын цаг уурын өртөө харуулуудыг бүрэн автоматжуулна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн мониторингийн судалгаа сайжирсан байна. 2016- 2026 ОНТ- БХНСЗ УЦУОША БОАЖГ Нийт сумдын өртөө харуулын 80 хувийг бүрэн автоматжуулсан байна. Нийт сумдын өртөө харуулын 100 хувийг бүрэн автоматжуулсан байна. 71 Төв суурин газрын агаар, ус, хөрсний бохирдлын судалгааг мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэж орчны бохирдлыг бууруулах менежментийн төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлнэ. Байгаль орчны багц судалгаанууд хийгдсэн байх 2017- 2026 БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ АСЗДТГ, ИТХ, УЦУОША Орчны бохирдлыг бууруулах менежментийн төлөвлөгөө батлагдаж хэрэгжилтийн хувь 50 хувиас багагай байна Орчны бохирдлыг бууруулах менежментийн төлөвлөгөө батлагдаж хэрэгжилтийн хувь 90 хувиас багагай байна
- 48. 48 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 72 Ойн зурвас байгуулах, үүлэнд зориудаар нөлөөлөх, булгийн эхийг хашиж хамгаалах замаар цөлжилтийн эрчмийг сааруулна. Хүчтэй цөлжилтөнд өртсөн талбайг 30%, дунд эрчимтэй цөлжилтөнд өртсөн талбайн хэмжээг 50%, сул эрчимэтэй цөлжилтөнд өртсөн талбайн хэмжээг 80 хувиар бууруулна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ БОАЖГ БОАЖЯ, ОУБ 20 га талбайд ойн зурвас байгуулсан байна. 40 га талбайд ойн зурвас байгуулсан байна. 73 Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, хойшлуулшгүй сэргээн босгоход шаардагдах гал унтраах болон аврах ажиллагааны багаж хэрэгслийн нөхөн хангалт, парк шинэчлэлтийг үе шаттайгаар хийж аливаа гамшигтай тэмцэх хүчин чадлыг нэмэгдүүлнэ. Гамшгийн эрсдлийн буурсан хувь хэмжээ 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ ОБГ ОБЕГ, АЗДТГ, ИТХ Гамшгийн эрсдэл 10 хувиар буурна. Гамшгийн эрсдэл 20 хувиар буурна. 74 Гамшгийн эрсдлийг эрт үнэлж үйл ажиллагааны цогц төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэн, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний стандартыг мөрдөж эрүүл мэндийн байгууллагуудын яаралтай тусламжийн нэгжийг чадавхижуулна. Эрүүл мэндийн байгууллагуудад эрсдлийн менежментийг нэвтрүүлсэн байх, яаралтай тусламжийн мэргэжил эзэмшсэн эмч нараар хүний нөөцийг бүрдүүлэн яаралтай тусламжийг цаг алдалгүй түргэн шуурхай хүргэж хэвшсэн байх 2016- 2020 ОНТ ЭМГ ОБГ Гамшгийн эрсдлийг хохирол багатай туулсан байна.
- 49. 49ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 3: Дэвшилтэт технологи, инноваци шингэсэн тогтвортой үйлдвэрлэл, хэрэглээг дэмжиж, оновчтой үйл ажиллагааг нэвтрүүлж, цэвэр технологийн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлнэ. 75 Байгалийн баялгаас олж байгаа ашиг орлогын тодорхой хувь болон учруулсан хохирлын нөхөн төлбөрийн орлогыг тухайн нөөцийг нөхөн сэргээх, байгаль орчны бохирдол доройтлыг арилгахад зарцуулж хэвшинэ. Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай хуулийн 18.1 дэх заалтыг хэрэгжүүлсэн байх 2016- 2026 БХНСЗ БОАЖГ ИТХ, Санхүү, төрийн сангийн хэлтэс Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай хуулийн хэрэгжилт 100% Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай хуулийн хэрэгжилт 100% 76 Экосистемийн эрсдлийн менежментийг нэвтрүүлж, уул уурхайн эдэлбэр газрын экологи эдийн засгийн үнэлгээ хийж, экологийн хохирол, нөхөн төлбөрийг тооцоолж, байгаль орчин, нийгэмд учруулж болзошгүй нөлөөлөл, эдийн засгийн үр ашгийг харьцуулсны үндсэнд байгаль орчин, нийгэмд халтай төслөөс татгалзана. Байгаль орчин, нийгэмд халтай технологиос татгалзсан төслүүд 2016- 2026 БОАЖГ Аймаг сумдын ИТХ Байгаль орчинд халтай технологиос 80 % татгалзсан байна. Байгаль орчинд халтай технологиос 100 % татгалзсан байна. Зорилт 4: Ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлж, иргэдийн оролцоотой байгаль хамгаалалыг бэхжүүлж, иргэдийн эрүүл амьдрах таатай орчныг бүрдүүлж, хог хаягдлын менежментийг сайжруулна. 77 Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн нөхөрлөлийн үйл ажиллагааг төлөвшүүлэн чадавхжуулна. Ойн сангийн 45 хувийг ойн нөхөрлөлд гэрээгээр эзэмшүүлж хамгаалалтыг нэмэгдүүлнэ. Байгалийн нөөцийн хамтын менежментийн нөхөрлөлийг дэмжих тогтвортой санхүүжилтийн эрхзүйн орчин бүрдсэн байна. 2016- 2026 УТ, ОНТ- БХНСЗ, ОУБ, БОАЖГ Аймаг сумдын ИТХ, ОУБ, ААН-үүд Байгаль хамгаалах нөхөрлөлүүдийн менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 60% Байгаль хамгаалах нөхөрлөлүүдийн менежментийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 80 %
- 50. 50 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 78 Гэр хорооллын ариун цэврийн байгууламжийг боловсронгуй болгох жишиг төсөл хэрэгжүүлж, сайн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлж хөрсний бохирдлыг бууруулна. Гэр хорооллын нүхэн жорлонгийн бохир ялгадсыг хөрсөнд шингээхгүй доторлогоог шийдэх, бордоо болгон эргүүлэн ашиглах, төвлөрсөн шингэн хаягдлын цэгт зайлуулах зэрэг арга хэмжээ санаачилсан төслийг дэмжсэн байх 2017- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ, Зээл тусламж ХБХ АСЗДТГ, ИТХ, БОАЖГ, Хэрлэн голын сав газрын захиргаа, ААН-үүд Хөрсний бохирдлыг 5 хүртэл хувиар бууруулсан байна. Хөрсний бохирдлыг 10 хүртэл хувиар бууруулсан байна. 79 Аймгийн ногоон байгууламжийн талбайг 2 дахин нэмэгдүүлж, “Өндөрхаан хот тохижилт” ОНӨТҮГ- ыг түшиглэн ногоон байгууламжийн арчилгаа, нөхөн сэргээлтийг хариууцсан ногоон байгууламжийн алба байгуулж иргэдийн амьдрах таатай орчныг бүрдүүлж, хүлэмжийн хийн шингээлтийг нэмэгдүүлнэ. Ногоон байгууламжийн талбайн хэмжээ 2015 оны суурь үзүүлэлтээс 2 дахин нэмэгдэж, алба байгуулагдсан байх 2016- 2026 УТ, ОНТ, БХНСЗ, ОУБ, Зээл тусламж БОАЖГ АСЗДТГ, ИТХ, Хот тохижилт, ААН-үүд Ногоон байгууламжийн талбайн хэмжээг 2016 оны суурь үзүүлэлт болох 22 га талбайг 32 га болгох Ногоон байгууламжийн талбайн хэмжээг 2020 оны суурь үзүүлэлт болох 32 га талбайг 45 га болгох 80 Ундны усны эх үүсвэрийн худгуудыг харуул хамгаалалтыг сайжруулж, бүрэн хашаажуулна. Харуул хамгаалалттай болж, хашаажуулсан байна. 2017- 2018 БХНСЗ БОАЖГ Хэрлэн сумын ЗДТГ, Хэнтий- Ус ХХК, Хэрлэн голын сав газрын захиргаа Ундны усны эх үүсвэрүүдийг 24 цагийн харуул хамгаалалтын үйл ажиллагаа жигдэрч, бүрэн хашаажсан. / Хэрлэн сумын төвийн 6 худаг/
- 51. 51ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ 4. ТОГТВОРТОЙ ЗАСАГЛАЛ Зорилго: Ил тод, хариуцлагатай, авилгаас ангид, хууль хэрэгжилтээрээ улсдаа манлайлсан, бизнесийн таатай орчинтой, нийгмийн хүртээмж, оролцоог тэгш хангасан, тогтвортой засаглалыг төлөвшүүлнэ. Зорилт 1: Төрийн бүх шатны байгууллагын удирдлагын манлайллыг дээшлүүлж, ил тод, хариуцлагатай засаглалыг орон нутгийн түвшинд бүрдүүлнэ. 81 Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн дүрмийг чанд мөрдүүлж, төрийн албанд хууль дээдлэх, авилгыг үл тэвчих ухамсар, төлөвшлийг хэвшүүлнэ. ТАХ-ийн ёс зүйн зөрчлийн тоо 2015 оны суурь үзүүлэлтээс буурсан байх 2016- 2026 ХЗХэлтэс АСЗДТГ, ИТХ, Төрийн бүх байгууллага ТАХ-чийн ёс зүйн зөрчлийг 60-аас доошгүй хувиар бууруулна. ТАХ-чийн ёс зүйн зөрчил 0 болно. 82 Хууль, хяналтын байгууллагын ажилтнуудын ёс зүйн зөрчил, хууль бус үйлдэлтэй холбоотой иргэдийн өргөдөл гомдлыг хүлээн авч, шалган шийдвэрлэх, хариуцлага хүлээлгэх ажлыг шуурхай зохион байгуулж хэвшинэ. Гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлж, ялангуяа малын хулгай, байгаль хамгаалах журмын эсрэг, иргэдийн эрх чөлөө эрүүл мэндийн эсрэг, тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэргийн гаралтыг 2015 оны суурь үзүүлэлтээс бууруулна. 2016- 2026 УТ, ОНТ ХЗХ Цагдаагийн газар, Шүүх, Прокурор, Тагнуулын газар Гэмт хэрэг зөрчлийг 30 хувиар бууруулна. Гэмт хэрэг зөрчлийг 50 хувиар бууруулна. 83 Төсөв санхүү, хөрөнгө оруулалт, худалдан авах, хүний нөөц, үйл ажиллагааны ил тод байдлыг нэмэгдүүлж, иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагын тэгш оролцох боломжийг бүрдүүлнэ. Байгууллагын ил тод байдал 2016- 2026 УТ, ОНТ АСЗДТГ Санхүү төрийн сангийн хэлтэс, ТЗУХ, ХЗХ, төрийн бусад байгууллагууд Байгууллагын ил тод нээлттэй байдлыг 80-аас доошгүй хувьд хүргэнэ. Байгууллагын ил тод нээлттэй байдлыг 80-аас доошгүй хувьд хүргэнэ.
- 52. 52 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 2: 1.Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх салбар, орон нутгийн хөгжлийн бодлогыг тодорхойлох, хэрэгжилтийг хангах, хяналт тавих хариуцлагатай, чадварлаг засаглалын бүтцийг бүрдүүлж, бэхжүүлнэ. 84 Төрийн болон төрийн бус байгууллагуудад “Ногоон оффис” стандарт, шаардлагыг хэрэгжүүлнэ. Ногоон оффис стандартыг хэрэгжүүлсэн төрийн болон ТББ-ын тоо 2016- 2026 УТ, ОНТ АСЗДТГ Төрийн болон ТББ-ууд Төрийн болон ТББ-уудын 10-аас доошгүй хувь ногоон оффисын шаардлагыг хангасан байх Төрийн болон ТББ-уудын 20-аас доошгүй хувь ногоон оффисын шаардлагыг хангасан байх 85 Ногоон хөгжил, тогтвортой хөгжлийн стратегийн зорилгын хэрэгжилтийг олон нийтэд онлайн хэлбэрээр тогтмол мэдээлж, тайлагнаж цаасны хэрэглээг бууруулна. Хэмнэгдсэн бичиг хэргийн зардал, мониторинг судалгаа 2016- 2026 АЗДТГ Холбогдох төрийн байгууллагууд Бодлогын хэрэгжилтийн тайлан аймгийн хэмжээнд онлайн хэрэглэгдчийн 70 хувьд хүрсэн байх Бодлогын хэрэгжилтийн тайлан аймгийн хэмжээнд онлайн хэрэглэгдчийн 90 хувьд хүрсэн байх Зорилт 3. Иргэдийн оролцоог хангасан, ёс зүйтэй төрийн үйлчилгээг оновчтой бодлогоор удирдаж, хүний эрхийг дээдэлсэн шийдвэр гаргах явцад иргэний нийгмийн оролцоог хангах, төр-иргэний нийгмийн бүх талын түншлэлийг хөгжүүлнэ. 86 Олон нийтийн мэдээллийн эрх чөлөөг хангах нөхцлийг бүрдүүлэх цахим үйлчилгээг бүх шатанд нэвтрүүлж, төрийн үйлчилгээний төвлөрлийг сааруулж технологийн оновчтой шийдлээр шийдэж, эко ухаалаг хэлбэрт шилжүүлнэ. Төрийн байгууллагуудыг иргэдэд нэг цэгээс үйлчлэх боломжийг бүрдүүлнэ. Сумдын ЗДТГ-ын болон Тосгоны захирагчийн ажлын албаны барилгыг шинээр барих, засварлах ажлыг үе шаттай зохион байгуулна. 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ АСЗДТГ ИТХ Төрийн үйлчилгээний төвлөрөл 30-иас доошгүй хувиар буурсан байна. Төрийн үйлчилгээний төвлөрөл 50-иас доошгүй хувиар буурсан байна. 87 Авилга, ашиг сонирхлын зөрчлийн талаар иргэд олон нийтийг соён гэгээрүүлэх сургалт, сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулна. Авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх хууль, тогтоомжийн хэрэгжилтийг чанд хангаж, төрийн албан хаагчдын ёс зүйг дээшлүүлэх арга хэмжээ авч, хяналт тавина. 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ ХЗХ Төрийн байгууллагууд Авлига, ашиг сонирхлын зөрчил гаргасан төрийн албан хаагчдын тоо 2015 оны суурь үзүүлэлтээс 70 хүртэл хувиар буурсан байна. Авлига, ашиг сонирхлын зөрчил гаргасан төрийн албан хаагчдын тоо 2015 оны суурь үзүүлэлтээс 100 хүртэл хувь буурсан байна.
- 53. 53ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ Зорилт 4: Төрийн бодлогын залгамж чанар, салбар хоорондын уялдаа холбоо, бодлогын хэрэгжилтийг хангаж, хяналт үнэлгээний үр дүнг сайжруулна. 88 Төрийн албаны ялангуяа удирдлагын стратегийн төлөвлөлтийн чадавхийг бэхжүүлэх, үр дүнг оновчтой болгон түүнд хөндлөнгийн иргэний нийгмийн байгууллагаар хяналт шинжилгээ үнэлгээ хийх зэргээр гүйцэтгэлд үндэслэсэн удирдах чадварыг бэхжүүлнэ. Хөндлөнгийн үнэлгээний дүн 2016- 2026 УТ, ОНТ, ОУБ АЗДТГ, ИТХ ТББ Хөндлөнгийн үнэлгээ 2-оос доошгүй хийгдсэн байх Хөндлөнгийн үнэлгээ 2-оос доошгүй хийгдсэн байх 89 Ногоон хөгжил, тогтвортой хөгжлийн амьдралын хэв маягийг төрийн үйлчилгээний байгууллагуудад хэвшүүлэх, төрийн албан хаагчдын ажил үүргийн хуваарьт оруулна. Ногоон шаардлагыг хангасан байгууллагууд (гэрэл, усны мэдрэгч ), Ажлын байрны тодорхойлолтод туссан байх 2016- 2026 ААН-ийн хөрөнгө АСЗДТГ, ИТХ ААНэгжүүд Ногоон шаардлагыг хангасан байгууллагын тоо нийт үйлчилгээний байгууллагын 30 хувьд хүрсэн байх, ажил үүргийн хуваарьт суугдсан байна. Ногоон шаардлагыг хангасан үйлчилгээний байгууллагын тоо нийт үйлчилгээний байгууллагын 50 хувьд хүрсэн байх
- 54. 54 ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ
- 55. 55ХЭНТИЙ АЙМГИЙН НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ХЭТИЙН ЗОРИЛТ