өгөгдөл дамжуулах 4
- 1. 7 түвшингүүдийн үндсэн үүрэг Мэдээлэл технологийн багш Ү. Ойдов
- 2. • Segmentation reassembly- Сегментчлэл ба дахин эвлүүлэх. Мессеж тоон дараалалтай сегментүүдэд хуваагддаг. Энэ тоон дараалал нь мессеж эц сийн цэгтээ хүрсний дараа дахин зөв эвлүүлэх боломжийг хангаж өгдө г. • Connection control-Холболтын хяналт. Тэвээрлэгч түвшин холболтгүй ба холболтонд тулгуурласан байж болно. Холболтгүй нь бүх сегментийг тус тусад нь пакет болгож дамжуулна. Холболтонд тулгуурласан нь эхлээд хүлээн авагч тээвэрлэгч түвшинтэй холбоо тогтооно. Дараа нь бүх мэдээлэл дамжигдана. Дамжуулагдаж дууссаны дараа холболт тасрана. • Flow control- Хурдны хяналт. Энэ нь мэдээллийг хянах үүрэгтэй. Өгөгдлийн холболт түвшин шиг хурдны хяналттай. Тэгсэн ч хурдны хяналт нь эхнээс нь эцэс хүртэл нэг нэгээр нь хянана. • Error control- Алдааны хяналт. Алдааг хянах үүрэгтэй. Алдааны хяналт нь үйлдлээс үйлдэлийн хооронд хийгдэнэ. Илгээгчийн тээвэрлэх түвшингээс хүлээн авагчийн тээвэрлэх түвшинд алдаа байгааг хянана.(эвдрэл, гээгдэлт, давхардсан байдал г.м) Алдаа нь ихэвчлэн дахин дамжигдах үед засагдана.
- 3. Session-Орчин • Эхний 3н түвшин (физикийн, өгөгдөл холбох, сүлжээний) нь зарим нэг процессын хувьд хангалттай биш юм. Энэ түвшин нь сүлжээний харилцан хянагч юм. • Энэ түвшин нь харилцан хянах ба мөн синхрончлол хийнэ. • Мөн дараахи үүргүүдийг давхар хүлээнэ: • Dialog control-Энэ түвшин хоѐр системийг нэг харилцаанд оруулах боломжтой. Энэ нь хоѐр процессийг хагас дуплекс, бүтэн дуплекс холбож болно. • Synchronization-Синхрончлол. Мэдээллийн урсгалд синхрончлох, шалгах цэгийг нэмж боломж олгодог. Жишээ нь 2000 хуудас явуулахын тулд 100 хуудас дуусах тутамд тэр 100н хуудас алдаагүй зөв явсан эсэхийг шалгадаг шалгах цэгүүдийг нэмж болдог. Энэ тохиолдолд хэрэв 523-р хуудсан дээр алдаа гарвал 1-ээс 500-р хуудсуудыг дахин явуулах шаардлагагүй.
- 4. Presentation layer-Танилцуулах түвшин • Энэ түвшин нь хоёр систем мэдээлэл солилцох үеийн өгүүлбэр зүй ба утгатай холбоотой. Танилцуулах түвшин нь орчуулах, шахах, нууцлах үүрэгтэй. • Үүнээс гадна дараах үүргүүдийг давхар гүйцэтгэнэ: • Translation-Орчуулга. Хоёр системийн процесс нь ихэвчлэн тэмдэгт, тоо зэрэг х элбэрээр мэдээллээ дамжуулахыг хэлнэ. Мэдээлэл дамжуулагдахаасаа өмнө б ит хэлбэрт хөрвүүлэгдэх ёстой. Яагаад гэвэл өөр өөр компьтер өөр өөр кодын систем хэрэглэдэг. Энэ кодуудын хооронд харилцан уялдуулж ойлголцуулах үү рэгтэй. Илгээгчийн танилцуулах түвшин илгээгчээс шалтгаалах хэлбэрийг ерөн хий хэлбэрт шилжүүлж, харин хүлээн авагчийн танилцуулах түвшин ерөнхий х элбэрийг хүлээн авагчаас шалтгаалах хэлбэрт хөрвүүлнэ. • Encryption-Нууцлал. Нууцлаг мэдээллийг дамжуулахын тулд систем бүхэлдээ н ууцлал сайтай байх ёстой. • Compression-Шахалт. Өгөгдлийг шахаж битийн тоог бага болгоно. Өгөгдлийн шахалт нь текст, дуу, бичлэг зэрэг мультимедиаг дамжуулахад чухал үүрэгтэй.
- 5. Application layer-Хэрэглээний түвшин • Хэрэглээний түвшин нь хэрэглэгч сүлжээтэй харилцах боломж олгонов Эсвэл хүнд эсвэл программд сүлжээг ойлгомжтой болгон хүргэнэ. Хэрэглээний түвш ин нь хэрэглэгчид үйлчилгээг хүргэх үүрэгтэй. • Мөн дараахи үүргүүдийг давхар хүлээнэ: • Network virtual terminal-Сүлжээний бодит төгсгөл. Сүлжээний бодит төгсгөл гэдэг нь физик төгсгөлийн программ хангамж хувилбар нь ба хол зайд байгаа толгой компьютерт холбогдох боломжийг олгодог. • File transfer, access and management-Хэрэглээний түвшин нь алсын компьютер т хандан, өөрчлөх, өгөгдөл унших боломжтой. Алсын компьютерээс өөрийн ко мпьютерт мэдээлэл авч болох ба мененжмент хийх, хяналт хийх боломжтой. • Mail service-Мэйл үйлчилгээ. Электрон шуудан илгээх болон хадгалах боломж олгоно. • Directory- Ямар нэг мэдээллийн эх сурвалжаас бусаддаа мэдээлэл тараан, өгөг длийн санд хандах эрхтэй.
- 6. TCP/IP протоколын иж бүрдэл • TCPIIP протокол нь OSI моделийн өмнө бий болсон. TCP/IP протоколын түвшнүүд OSI моделийхтэй яг ч тохирдоггүй. Жинхэнэ TCP/IP протокол нь 4н түвшнээс тогтдог гэж тодорхойлогдсон. Үүнд: толгой компьютерээс сүлжээнд холбогдох, интернет, тээвэрлэлтийн мөн хэрэглээний түвшин. TCP/IP протокол OSI модельтэй харьцуулахад хувьд толгой компьютерээс сүлжээнд холбогдох түвшнийг нь физикийн болон өгөгдөл холболтын түвшнүүдтэй адилтгаж болно. Интернет түвшин нь сүлжээний түвшинтэй ижил. Хэрэглээний түвшин нь орчин, танилцуулах, хэрэглээний түвшнүүдийн үүргийг гүйцэтгэнэ. Тиймээс бид энэ номонд TCPIIP протоколыг таван түвшнээс тогтсон гэж үзнэ: физикийн, өгөгдөл холболтын, сүлжээний, тээвэрлэлтийн, хэрэглээний. OSI моделийн түвшин бүрийн үүргийг зааж өгдөг бол TCP/IP протокол нь хэрэгцээнээсээ шалтгаалаад үүргүүд нь солигдож болно.
- 7. • TCP/IP протокол нь шаталсан протокол юм. Шаталсан гэдгийн учир нь дээд түвшний пр отоколуудыг нь арай доод түвшнийхүүд нь дэмжинэ. • Тээвэрлэлтийн түвшинд TCP/IP протокол нь 3 протоколыг тодорхойлно: тээвэрлэлтийг х янах протокол, хэрэглэгчийн өгөгдлийн про токол, урсгал хянах протокол. Сүлжээний т үвшний үндсэн интернет ажлын протокол н ь TCP/IP протоколоор тодорхойлогдоно.
- 8. • Physical and data link layer-Физикийн бол он өгөгдөл холболтын түвшин. • Энэ түвшинд TCPIIP нь ямар 1 тодорхой пр отоколыг тодорхойлдоггүй. Бүр стандарт бо лон хувийн протоколуудыг дэмжих үүрэгтэ й. TCPIIP дахь интернет сүлжээ дотоод, дэл хийн дахиных байж болно.
- 9. Network layer-Сүлжээний түвшин • TCP/IP интернет ажлын протоколыг дэмжинэ. IP энэ үед эдгээр дөрвөн протоколыг ашиглана: ARP, RARP, ICMP, ба IGMP. Дараагийн бүлгүүдэд илүү дэлгэрэнгүй үзнэ. • Internetworking protocol- Интернет ажлын протокол • Интернет ажлын протокол гэдэг нь TCP/IP протоколын хэрэглэдэг тээвэрлэлтийн механизм юм. • IP нь өгөгдлийг датаграм гэх пакетуудаар дамжуулдаг ба эдгээр нь тус тусдаа дамжуулагддаг байна. Өгөгдөл очих хаягтаа хүрсэн л бол IP нь тэднийг дахин захиалдаггүй мөн чиглэлийг нь хадгалдаггүй.
- 10. • Address resolution protocol- Хаяг тогтоох протокол • Энэ протокол нь логик болон физик хаягийг нэгтгэхэд хэрэглэгдэнэ. Энгийн физикийн сүлжээний төхөөрөмж бүр дээр физик хаяг нь бичигдсэн байдаг. Интернет хаяг нь мэдэгдэж байх үед зангилааны физик хаягийг мэдэхийн тулд энэ протоколыг ашигладаг. • Reverse resolution protocol-Урвуу хаяг тогтоох протокол • Интернет хаяг нь мэдэгдэж байгаа тохиолдолд толгой төхөөрөмжид физик хаягийг нь олж мэдэх боломж олгодог. Компьютер анх удаа сүлжээнд холбогдох үед хэрэглэгддэг. •
- 11. • Internet control message protocol- Интернетийн мессеж удирдах протокол • Толгой компьютер ямар нэг алдаа гарах үед илгээгчид мэдээллэхэд ашиглагдана. • Internet group message protocol- Интернетийн бүлэг мессеж протокол • Бүлэг хүлээн авагчид нэгэн зэрэг мессеж явуулахыг хялбарчлахад хэрэглэнэ.
- 12. Transport layer-Тээвэрлэлтийн түвшин • TCP/IP-д энэ түвшин нь хоѐр протоколоор илэрхийлэгдэнэ: TCP ба UDP. IP нь нэг төхөөрөмжөөс нөгөөд пакет дамжуулах чадвартай. TCP, UDP нь нэг процессоос нөгөө процессд мессеж дамжуулахыг хянана. Тээвэрлэлтийн түвшний нэг шинэ протокол бол SCTP юм. • User data protocol-Хэрэглэгчийн өгөгдлийн протокол • UDP нь TCPIIP-аас илүү энгийн. Энэ процессоос процессд гэсэн төрлийн протокол ба порт хаяг, алдааг хянагч болон мэдэээлийн уртыг л нэмнэ.
- 13. • Transmission control protocol-Тээвэрлэлтийг удирдах протокол • Тээвэрлэлтийн түвшний бүх үйлчилгээг хэрэглээнд хүргэнэ. TCP нь урсгал дамжуулалтын найдвартай протокол юм. • Тээвэрлэлт бүрийн явцад TCP нь урсгалыг сегмент гэх жижиг хэсгүүдэд хуваана. Сегмент бүр дугаартай. Өгөгдөл дамжуулагдсаны дараа TCP бүх датаграмуудыг дугаарынх нь дагуу цуглуулна. • Stream transmission protocol-Тэвээрлэлтийн урсгал удирдах протокол • Энэ протокол нь шинэ хэрэглээ жишээ нь интернетээр дуу хоолой дамжих зэрэг үйл явцыг хангана. SCTP бол TCP ба UDP-ын шилдэг онцлогуудыг нь нэгтгэсэн протокол билээ.
- 14. • Addressing-Хаяглалт • TCP/IP протоколд дөрвөн түвшний хаяг хэрэглэгдэнэ: физик буюу холболтын хаяг, логик буюу IP хаяг, порт хаяг, бодит буюу тодорхой хаяг. • Physical addresses- Физик хаяг • Энэ хаяг нь дотоод эсвэл дэлхий дахины сүлжээгээр тодорхойлогдсон хаяг юм. Өгөгдлийн холболт түвшинд хэрэглэгддэг фремд уг хаяг нь багтсан байдаг. Физик хаяг нь доод түвшний хаяг. • Хаягийн урт болон хэлбэр нь тухайн сүлжээнээс хамааран өөрчлөгдөнө.
- 15. Logical addresses- Логик хаяг • Бусад сүлжээнүүдээсээ биеэ даасан байдалтай бүх нийтийн холбоонд ашиглагддаг. Физик хаяг нь өөр өөр хэлбэртэй хаягтай байж болох интернетийн сүлжээнд шаардлага хангадаггүй. Энэ шалтгаанаар логик хаяг бий болсон. Интернетэд холбогдсон толгой компьютер дахин давтагдахгүйгээр 32 битийн логик хаягийг өгнө. • Физик хаяг дамжуулалтын явцад өөрчлөгдөх бол логик хаяг хэвээрээ үлдэнэ.
- 16. Port addresses-Порт хаяг • Физик болон логик хаягууд нь дамжиж буй өгөгдлийн тоо хэмжээний хувьд чухал үүрэгтэй. Өнөөдөр компьютер нь олон үйлдлийг зэрэг хийх чадвартай. Жишээ нь А компьютер С компьютертэй TELNET-ээр холбогдсон. Мөн тэр үедээ В компьютертэй файл дамжуулах протоколоор холбогдсон гэж үзье. Энэ үед процессууд мэдээллээ зэрэг хүлээж авахын тулд хаяглах хэрэгтэй. Энэ процессд өгч буй хаягийг порт хаяг гэнэ. TCPIIP дахь порт хаяг нь 16 битийн урттай байна