Bai tap pascal tong hop

Chương 5
DỮ LIỆU KIỂU MẢNG (ARRAY)
I. KHAI BÁO MẢNG
Cú pháp:
TYPE<Kiểu mảng> = ARRAY [chỉ số] OF <Kiểu dữ liệu>;
VAR <Biến mảng>:<Kiểu mảng>;
hoặc khai báo trực tiếp:
VAR <Biến mảng> : ARRAY [chỉ số] OF <Kiểu dữ liệu>;
Ví dụ:
TYPE Mangnguyen = Array[1..100] of Integer;
Matrix = Array[1..10,1..10] of Integer;
MangKytu = Array[Byte] of Char;
VAR A: Mangnguyen;
M: Matrix;
C: MangKytu;
hoặc:
VAR A: Array[1..100] of Integer;
C: Array[Byte] of Char;
II. XUẤT NHẬP TRÊN DỮ LIỆU KIỂU MẢNG
- Để truy cập đến phần tử thứ k trong mảng một chiều A, ta sử dụng cú
pháp: A[k].
- Để truy cập đến phần tử (i,j) trong mảng hai chiều M, ta sử dụng cú pháp:
M[i,j].
- Có thể sử dụng các thủ tục READ(LN)/WRITE(LN) đối với các phần tử
của biến kiểu mảng.
BÀI TẬP MẪU
Bài tập 5.1: Viết chương trình tìm giá trị lớn nhất của một mảng chứa các số
nguyên gồm N phần tử.

Ý tưởng:
- Cho số lớn nhất là số đầu tiên: Max:=a[1].
- Duyệt qua các phần tử a[i], với i chạy từ 2 tới N: Nếu a[i]>Max thì thay
Max:=a[i];
Uses Crt;
Type Mang = ARRAY[1..50] Of Integer;
Var A:Mang;
N,i,Max:Integer;
Begin
{Nhập mảng}
Write(‘Nhap N=’); Readln(N);
For i:=1 To N Do
Begin
Write(‘A[‘,i,’]=’); Readln(A[i]);
End;
{Tìm phần tử lớn nhất}
Max:=A[1];
For i:=2 To N Do
If Max<A[i] Then Max:=A[i];
{In kết quả ra màn hình}
Writeln(‘Phan tu lon nhat cua mang: ’, Max);
Readln;
End.
Bài tập 5.2: Viết chương trình tính tổng bình phương của các số âm trong một
mảng gồm N phần tử.
Ý tưởng:
Duyệt qua tất cả các phần tử A[i] trong mảng: Nếu A[i]<0 thì cộng dồn
(A[i])2
vào biến S.
Uses Crt;
Var A:Mang;
N,i,S:Integer;
Begin

{Nhập mảng}
For i:=1 To N Do
Begin
End;
{Tính tổng}
S:=0;
For i:=1 To N Do
If A[i]<0 Then S:=S+A[i]*A[i];
Writeln(‘S= ’, S);
Readln;
End.
Bài tập 5.3: Viết chương trình nhập vào một mảng gồm N số nguyên. Sắp xếp lại
mảng theo thứ tự tăng dần và in kết quả ra màn hình.
Ý tưởng:
Cho biến i chạy từ 1 đến N-1, đồng thời cho biến j chạy từ i+1 đến N: Nếu
A[i]>A[j] thì đổi chổ A[i], A[j].
Uses Crt;
Var A:Mang;
N,i,j,Tam:Integer;
Begin
{Nhập mảng}
For i:=1 To N Do
Begin
End;
{Sắp xếp}
For i:=1 To N-1 Do
For j:=i+1 To N Do
If A[i]>A[j] Then

Begin
Tam:=A[i]; A[i]:=A[j]; A[j]:=Tam;
End;
Writeln(‘Ket qua sau khi sap xep:’);
For i:=1 To N Do Write(A[i]:5);
Readln;
End.
Bài tập 5.4: Viết chương trình nhập vào một mảng A gồm N số nguyên và nhập
thêm vào một số nguyên X. Hãy kiểm tra xem phần tử X có trong mảng A hay
không?
Ý tưởng:
Dùng thuật toán tìm kiếm tuần tự. So sánh x với từng phần tử của mảng A.
Thuật toán dừng lại khi x=A[i] hoặc i>N.
Nếu x=A[i] thì vị trí cần tìm là i, ngược lại thì kết quả tìm là 0 (không tìm
thấy).
Uses Crt;
Var A:Mang;
N,i,x:Integer;
Function TimKiem(x, N: Integer; A:Mang):Integer;
Var i:Integer;
Begin
I:=1;
While (I <= N) and (X<>A[I]) do I:=I+1;
If I <= N Then Timkiem:=I Else Timkiem:=0;
End;
Begin
{Nhập mảng}
For i:=1 To N Do
Begin

End;
Write(‘Nhap X=’); Readln(x);
{Kết quả tìm kiếm}
If TimKiem(X,N,A)<>0 Then
Writeln(‘Vi tri cua X trong mang la:’, TimKiem(X,N,A))
Else Writeln(‘X khong co trong mang.’);
Readln;
End.
Bài tập 5.5: Giả sử mảng A đã được sắp xếp theo thứ tự tăng dần. Viết hàm để
kiểm tra xem phần tử X có trong mảng A hay không?
Ý tưởng:
So sánh x với phần tử ở giữa mảng A[giua]. Nếu x=A[giua] thì dừng (vị trí
cần tìm là chỉ số của phần tử giữa của mảng). Ngược lại, nếu x>A[giua] thì tìm ở
đoạn sau của mảng [giua+1,cuoi], ngược lại thì tìm ở đoạn đầu của mảng
[dau,giua-1].
Sau đây là hàm cài đặt cho thuật toán này:
Function TimKiemNhiPhan(X, N: Integer; A: Mang):Integer;
Var dau,cuoi,giua:Integer;
Found:Boolean;
Begin
dau:=1; {điểm mút trái của khoảng tìm kiếm}
cuoi:=N; {điểm mút phải của khoảng tìm kiếm}
Found:=False; {chưa tìm thấy}
While (dau <=cuoi) and (Not Found) Do
Begin
giua:=(dau + cuoi) Div 2;
If X = A[giua] Then Found:=True {đã tìm thấy}
Else
If X > A[giua] Then dau:=giua+1
Else cuoi:=giua-1;
End;
If Found Then TimKiemNhiPhan:= giua Else TimKiemNhiPhan:=0;
End;
Bài tập 5.6: Viết chương trình tìm ma trận chuyển vị của ma trận A.

Ý tưởng:
Dùng mảng 2 chiều để lưu trữ ma trận. Gọi B là ma trận chuyển vị của ma trận
A, ta có: Bij = Aji.
Uses Crt;
Type Mang = ARRAY[1..10,1..10] Of Integer;
Var A,B:Mang;
m,n,i,j:Integer;
Begin
{Nhập ma trận}
Write(‘Nhap số dòng m=’); Readln(m);
Write(‘Nhap số cột n=’); Readln(n);
For i:=1 To m Do
For j:=1 To n Do
Begin
Write(‘A[‘,i,j,’]=’); Readln(A[i,j]);
End;
{Tìm ma trận chuyển vị}
For i:=1 To m Do
For j:=1 To n Do B[i,j]:=A[j,i];
{In ma trận chuyển vị ra màn hình}
For i:=1 To m Do
Begin
For j:=1 To n Do Write(B[i,j]:5);
Writeln;
End;
Readln;
End.
Bài tập 5.7: Cho một mảng 2 chiều A cấp mxn gồm các số nguyên và một số
nguyên x. Viết chương trình thực hiện các công việc sau:
a/ Đếm số lần xuất hiện của x trong A và vị trí của chúng.
b/ Tính tổng các phần tử lớn nhất của mỗi dòng.
Uses Crt;
Type Mang = ARRAY[1..10,1..10] Of Integer;

Var A:Mang;
m,n,i,j,x,dem,S,max:Integer;
Begin
{Nhập ma trận}
Write(‘Nhap số dòng m=’); Readln(m);
Write(‘Nhap số cột n=’); Readln(n);
For i:=1 To m Do
For j:=1 To n Do
Begin
Write(‘A[‘,i,j,’]=’); Readln(A[i,j]);
End;
{Nhập x}
Write(‘Nhap x=’); Readln(x);
{Đếm số lãn xuất hiện của x và vị trí của x}
dem:=0;
Writeln(‘Vi tri cua x trong mang A: ‘);
For i:=1 To m Do
For j:=1 To n Do
If x=A[i,j] Then
Begin
Write(i,j,’ ; ‘);
dem:=dem+1;
End;
Writeln(‘So lan xuat hien cua x trong mang A la: ‘,dem);
{Tính tổng các phần tử lớn nhất của mỗi dòng}
S:=0;
For i:=1 To m Do {duyệt qua từng dòng}
Begin
{Tìm phần tử lớn nhất của dòng thứ i}
Max:=A[i,1];
For j:=2 To n Do {duyệt từng phần tử của dòng thứ i}
If max<A[i,j] Then max:=A[i,j];
{Cộng max vào biến S}
S:=S+max;
End;
Writeln(‘Tong cac phan tu lon nhat cua moi dong la: ‘,S);

Readln;
End.
Bài tập 5.8: Giải phương trình bằng phương pháp chia nhị phân.
Ý tưởng:
Giả sử cần tìm nghiệm của phương trình f(x)=0 trên đoạn [a,b] với y=f(x)
đồng biến và đơn trị trên đoạn [a,b]. Ta giải như sau:
Gọi m là trung điểm của đoạn [a,b]. Nếu f(m)*f(a)<0 thì giới hạn đoạn tìm
nghiệm thành [a,m]. Tương tự đối với đoạn [m,b]. Quá trình này lặp lại cho đến
khi f(m)<ε, lức này ta có 1 nghiệm gần đúng là m.
Giả sử f(x) là một đa thức: f(x) = a0 + a1x + a2x2
+ ... + anxn
. Lúc này, ta có
thể dùng mảng một chiều để lưu trữ các hệ số ai của đa thức.
Uses Crt;
Type HESO=Array[0..20] Of Real;
Var a:HESO;
n:Byte;
Min,Max,epsilon:Real;
Procedure NhapDaThuc;
Var i:Byte;
Begin
Write('Bac cua da thuc: n= '); Readln(n);
Writeln('Nhap cac he so cua da thuc:');
For i:=0 To n Do
Begin
Write('a[',i,']='); Readln(a[i]);
End;
Writeln('Nhap doan tim nghiem:[a,b]');
Write('a= '); Readln(Min);
Write('b= '); Readln(Max);
Write('Nhap sai so cua phuong trinh: '); Readln(epsilon);
End;
{Tính giá trị của đa thức}
Function f(x:Real):Real;
Var S,tam:Real;
i:Byte;
Begin
S:=a[0]; tam:=1;

For i:=1 To n Do
Begin
tam:=tam*x;
S:=S+a[i]*tam;
End;
f:=S;
End;
Procedure TimNghiem(Min,Max:real);
Var m:Real;
Begin
If f(Min)*f(Max)>0 Then Writeln('Phuong trinh vo nghiem.')
Else If abs(f(Min))<epsilon Then Writeln('Nghiem la x=',min:0:2)
Else If abs(f(Max))<epsilon Then Writeln('Nghiem la x=',max:0:2)
Else
Begin
m:=(Min+Max)/2;
If abs(f(m))<=epsilon Then Writeln('Nghiem la x=',m:0:2)
Else If f(Min)*f(m)<0 Then TimNghiem(Min,m)
Else TimNghiem(m,Max);
End;
End;
Begin
NhapDaThuc;
TimNghiem(Min,Max);
Readln;
End.
Bài tập 5.9: Viết chương trình nhập vào số tự nhiên N (N lẻ), sau đó điền các số
từ 1 đến n2
vào trong một bảng vuông sao cho tổng các hàng ngang, hàng dọc và 2
đường chéo đều bằng nhau (bảng này được gọi là Ma phương).
Ví dụ: Với N=3 và N=5 ta có
Bắc
2 7 6 3 1
6
9 2
2
1
5
9 5 1 2
0
8 2
1
1
4
2
4 3 8 Tây 7 2
5
1
3
1 1
9
Đông
2 1 5 1 6

4 2 8
1
1
4 1
7
1
0
2
3
Nam
Phuơng pháp:
Xuất phát từ ô bên phải của ô nằm giữa. Đi theo hướng đông bắc để điền
các số 1, 2, ...
Khi điền số, cần chú ý một số nguyên tắc sau:
- Nếu vượt ra phía ngoài bên phải của bảng thì quay trở lại cột đầu
tiên.
- Nếu vượt ra phía ngoài bên trên của bảng thì quay trở lại dòng cuối
cùng.
- Nếu số đã điền k chia hết cho N thì số tiếp theo sẽ được viết trên
cùng một hàng với k nhưng cách 1 ô về phía bên phải.
Uses Crt;
Var A:Array[1..20,1..20] Of Word;
n,i,j,k:Word;
Begin
Write('Nhap N= '); Readln(n);
Clrscr;
{Định vị ô xuất phát}
i:=n DIV 2 + 1;
j:=n DIV 2 + 2;
{Điền các số k từ 1 đến n*n}
For k:=1 To n*n Do
Begin
A[i,j]:=k;
If k MOD n=0 Then j:=j+2
Else Begin
{Đi theo hướng đông bắc}
j:=j+1; i:=i-1;
End;
If j>n Then j:=j MOD n;
If i=0 Then i:=n;
End;
For i:=1 To n Do

Begin
For j:=1 To n Do write(a[i,j]:4);
Writeln;
End;
Readln;
End.
Bài tập 5.10: Viết chương trình nhập vào 2 mảng số nguyên A, B đại diện cho 2
tập hợp (không thể có 2 phần tử trùng nhau trong một tập hợp). Trong quá trình
nhập, phải kiểm tra: nếu phần tử vừa nhập vào đã có trong mảng thì không bổ
sung vào mảng. In ra màn hình các phần tử là giao của 2 tập hợp A, B.
Ý tưởng:
Duyệt qua tất cả các phần tử ai∈A. Nếu ai∈B thì viết ai ra màn hình.
Uses Crt;
Type Mang=ARRAY[1..50] Of Integer;
Var A,B:Mang;
n,m:Byte;
Function KiemTra(x:Integer; n:Byte; A:Mang):Boolean;
Var i:Byte; Found:Boolean;
Begin
Found:=False;
i:=1;
While (i<=n) AND (not Found) Do
If x=A[i] Then Found:=True Else i:=i+1;
KiemTra:=Found;
End;
Procedure NhapMang(Var n:Byte; Var A:Mang);
Var ch:Char;
x:Integer;
Begin
n:=0;
Repeat
Write('x='); Readln(x);
If not KiemTra(x,n,A) Then
Begin
n:=n+1; A[n]:=x;
End;

Writeln('An ESC de ket thuc nhap!');
ch:=Readkey;
Until ch=#27;
End;
Procedure GiaoAB(n:Byte; A:Mang;m:Byte; B:Mang);
Var i:Byte;
Begin
For i:=1 To n Do
If KiemTra(A[i],m,B) Then Write(A[i]:4);
End;
Begin
Clrscr;
Writeln('Nhap mang A: ');
NhapMang(n,A);
Writeln('Nhap mang B: ');
NhapMang(m,B);
Writeln('Giao cua 2 mang A&B la: ');
GiaoAB(n,A,m,B);
Readln;
End.
Bài tập 5.11: Cho một mảng số nguyên gồm n phần tử. Tìm dãy con gồm m phần
tử (m≤n) sao cho dãy con này có tổng lớn nhất. (Dãy con là dãy các phần tử liên
tiếp nhau trong mảng).
Uses Crt;
Type Mang=ARRAY[1..50] Of Integer;
Var A:Mang;
n,m,i,j,k:Byte;
S,Max:Integer;
Begin
Write('So phan tu cua mang: n= '); Readln(n);
For i:=1 To n Do
Begin
Write('a[',i,']='); Readln(a[i]);
End;
Write('Nhap so phan tu cua day con: m= '); Readln(m);
k:=1; {Vị trí phần tử đầu tiên của dãy con}

{Giả sử m phần tử đầu tiên của mảng A là dãy con có tổng lớn nhất}
Max:=0;
For i:=1 To m Do Max:=Max+A[i];
{Tìm các dãy con khác}
For i:=2 To n-m+1 Do
Begin
{Tính tổng của dãy con thứ i}
S:=0;
For j:=i To i+m-1 Do S:=S+A[j];
If S>Max Then {Nếu dãy con tìm được có tổng lớn hơn dãy con trước}
Begin
Max:=S; {Thay tổng mới}
k:=i; {Thay vị trí đầu tiên của dãy con mới}
End;
End;
Writeln('Day con co tong lon nhat la:');
For i:=k To k+m-1 Do Write(A[i]:5);
Readln;
End.
Bài tập 5.12: Viết chương trình in ra màn hình tam giác Pascal. Ví dụ, với n=4 sẽ
in ra hình sau:
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
Ý tưởng:
Tam giác Pascal được tạo ra theo qui luật sau:
+ Mỗi dòng đều bắt đầu và kết thúc bởi số 1.
+ Phần tử thứ j ở dòng k nhận được bằng cách cộng 2 phần tử thứ j-1 và j ở
dòng thứ k-1.
Uses Crt;
Var Dong:Array[0..20] Of Byte;
n,i,j:Byte;
Begin

Write('n= '); Readln(n);
Clrscr;
Dong[0]:=1;
Writeln(Dong[0]:4);
{Khoi tao gia tri cua dong}
For i:=1 To n Do Dong[i]:=0;
{Voi moi dong i}
For i:=1 To n Do
Begin
For j:=i DownTo 1 Do
Begin
Dong[j]:=Dong[j-1]+Dong[j];
Write(Dong[j]:4);
End;
Writeln(Dong[i]:4);
End;
Readln;
End.
BÀI TẬP TỰ GIẢI
Bài tập 5.13: Viết chương trình nhập vào một dãy số thực và số thực x. Thông báo
lên màn hình số lượng các phần tử trong dãy bằng x và vị trí của chúng.
Bài tập 5.14: Nhập vào một mảng các số nguyên.
a/ Xếp lại mảng đó theo thứ tự giảm dần.
b/ Nhập vào một số nguyên từ bàn phím. Chèn số đó vào mảng sao cho
mảng vẫn có thứ tự giảm dần. (không được xếp lại mảng)
Gợi ý:
- Tìm vị trí cần chèn: i.
- Đẩy các phần tử từ vị trí i tới n sang phải 1 vị trí.
- Gán: A[i]=x;
Bài tập 5.15: Cho 2 mảng số nguyên: Mảng A có m phần tử, mảng B có n phần tử.
a/ Sắp xếp lại các mảng đó theo thứ tự giảm dần.
b/ Trộn 2 mảng đó lại thành mảng C sao cho mảng C vẫn có thứ tự giảm
dần (Không được xếp lại mảng C).

Gợi ý:
- Dùng 2 chỉ số i,j để duyệt qua các phần tử của 2 mảng A, B và k là chỉ số
cho mảng C.
- Trong khi (i<=m) và (j<=n) thì:
{Tức là khi đồng thời cả 2 dãy A, B đều chưa duyệt hết}
+ Nếu A[i]>B[j] thì: C[k]:=A[i]; i:=i+1;
+ Ngược lại: C[k]:=B[j]; j:=j+1;
- Nếu dãy nào hết trước thì đem phần còn lại của dãy kia bổ sung vào cuối
dãy C.
Bài tập 5.16: Viết chương trình tính tổng và tích 2 ma trận vuông A, B cấp n.
Gợi ý:
Công thức tính tổng 2 ma trận: Cij = Aij + Bij
Công thức tính tích 2 ma trận: Cij = ∑=
n
k
kjik BA
1
*
Bài tập 5.17: Viết chương trình nhập vào 2 dãy số nguyên (a)n và (b)m, m≤n. Kiểm
tra xem dãy {b} có phải là dãy con của dãy {a} không?
Bài tập 5.18: Viết chương trình nhập vào một dãy số nguyên a1, a2, ..., an. Tìm
trong dãy {a} một dãy con tăng dần dài nhất (có số phần tử lớn nhất) và in ra màn
hình dãy con đó.
Bài tập 5.19: Cho mảng 2 chiều A cấp mxn. Viết chương trình sắp xếp lại mảng A
theo yêu cầu sau:
a/ Các phần tử trên mỗi dòng được sắp xếp theo thứ tự giảm dần.
b/ Các dòng được sắp xếp lại theo thứ tự tăng dần của tổng các phần tử trên
mỗi dòng.
Bài tập 5.20: Viết chương trình để kiểm tra một dãy các số nguyên được nhập vào
từ bàn phím đã được sắp theo thứ tự tăng dần hay chưa theo 2 cách: Đệ qui và
không đệ qui.
Gợi ý:
- Nếu dãy có 1 phần tử thì dãy tăng dần.
- Ngược lại:
+ Nếu A[n-1]>A[n] thì dãy không tăng dần.

+ Ngược lại: Gọi đệ qui với dãy có n-1 phần tử (bỏ bớt đi phần tử
cuối cùng).
Bài tập 5.21: Viết chương trình nhập vào 2 mảng số nguyên A, B đại diện cho 2
tập hợp (không thể có 2 phần tử trùng nhau trong một tập hợp). Trong quá trình
nhập, phải kiểm tra: nếu phần tử vừa nhập vào đã có trong mảng thì không bổ
sung vào mảng.
a/ In ra màn hình hợp của 2 tập hợp A, B.
b/ In ra màn hình hiệu của 2 tập hợp A, B.
Gợi ý:
a/ - In ra màn hình tất cả các phần tử của tập hợp A.
- Duyệt qua tất cả các phần tử bi∈B. Nếu bi∉A thì in bi ra màn hình.
b/ Duyệt qua tất cả các phần tử ai∈A. Nếu ai∉B thì in ai ra màn hình.
Bài tập 5.22: Viết chương trình tính tổng của 2 đa thức h(x) = f(x) + g(x). Trong
đó, mỗi đa thức có dạng: a0 + a1x + a2x2
+ ... + anxn
.
Gợi ý:
Dùng các mảng A, B, C để lưu trữ các hệ số ai của các đa thức f(x), g(x) và
h(x).
Bài tập 5.23: Viết chương trình để tìm các phương án đặt 8 quân hậu trên bàn cờ
vua (ma trận 8x8) sao cho các quân hậu không ăn được nhau.
Gợi ý:
Dùng giải thuật quay lui.
Bài tập 5.24: Viết chương trình tính định thức của ma trận vuông cấp n.
Gợi ý:
Dùng cách tính định thức theo phương pháp GAUSE.

Chương 6
XÂU KÝ TỰ (STRING)
I. KHAI BÁO KIỂU STRING
TYPETênKiểu = STRING[Max];
VAR Tên biến : TênKiểu;
hoặc khai báo biến trực tiếp:
VAR Tên biến : STRING[Max];
Trong đó Max là số ký tự tối đa có thể chứa trong chuỗi (Max ∈ [0,255]). Nếu
không có khai báo [Max] thì số ký tự mặ mặc định trong chuỗi là 255.
Ví dụ:
Type Hoten = String[30];
St80 = String[80];
Var Name : Hoten;
Line : St80;
St : String; {St có tối đa là 255 ký tự}
II. TRUY XUẤT DỮ LIỆU KIỂU STRING
- Có thể sử dụng các thủ tục xuất nhập Write, Writeln, Readln để truy xuất
các biến kiểu String.
- Để truy xuất đến ký tự thứ k của xâu ký tự, ta sử dụng cú pháp sau:
Tênbiến[k].
III. CÁC PHÉP TOÁN TRÊN XÂU KÝ TỰ
3.1. Phép nối xâu: +
3.2. Các phép toán quan hệ: =, <>, <, <=, >, >=.
Chú ý: Các phép toán quan hệ được so sánh theo thứ tự từ điển.
IV. CÁC THỦ TỤC VÀ HÀM VẾ XÂU KÝ TỰ
4.1. Hàm lấy chiều dài của xây ký tự
LENGTH(St : String):Integer;
4.2. Hàm COPY(St : String; Pos, Num: Byte): String;
Lấy ra một xâu con từ trong xâu St có độ dài Num ký tự bắt đầu từ vị trí Pos .
4.3. Hàm POS(SubSt, St :String):Byte;
Kiểm tra xâu con SubSt có nằm trong xâu St hay không? Nếu xâu SubSt nằm
trong xâu St thì hàm trả về vị trí đầu tiên của xâu con SubSt trong xâu St, ngược
lại hàm trả về giá trị 0.
4.4. Thủ tục DELETE(Var St:String; Pos, Num: Byte);

Xoá trong xâu St Num ký tự bắt đầu từ vị trí Pos.
4.5. Thủ tục INSERT(SubSt: String; Var St: String; Pos: Byte);
Chèn xâu SubSt vào xâu St bắt đầu tại vị trí Pos.
4.6. Thủ tục STR(Num; Var St:String);
Đổi số nguyên hay thực Num thành dạng xâu ký tự, kết quả lưu vào biến St.
4.7. Thủ tục VAL(St:String; Var Num; Var Code:Integer);
Đổi xâu số St thành số và gán kết quả lưu vào biến Num. Nếu việc chuyển đổi
thành công thì biến Code có giá trị là 0, ngược lại biến Code có giá trị khác 0 (vị
trí của lỗi).
BÀI TẬP MẪU
Bài tập 6.1: Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự từ bàn phím. Đổi xâu ký tự
đó sang chữ in hoa rồi in kết quả ra màn hình.
Ví dụ :Xâu abcdAbcD sẽ cho ra xâu ABCDABCD.
Uses Crt;
Var St:String;
i:Byte;
Begin
Write(‘Nhap xau St: ‘); Readln(St);
For i:=1 to length(St) do St[i]:=Upcase(St[i]);
Write(‘Xau ket qua: ‘, St);
Readln;
End.
Bài tập 6.2: Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự từ bàn phím. Đổi xâu ký tự
đó sang chữ thường rồi in kết quả ra màn hình.
Ví dụ :Xâu abCdAbcD sẽ cho ra xâu abcdabcd.
Uses Crt;
Var St:String;
i:Byte;
Begin
For i:=1 to length(St) do
If St[i] IN [‘A’..’Z’] Then St[i]:=CHR(ORD(St[i])+32);
Write(‘Xau ket qua: ‘, St);
Readln;

End.
Bài tập 6.3: Viết chương trình đếm số ký tự chữ số trong một xâu ký tự được nhập
vào từ bàn phím.
Uses Crt;
Var St:String;
i,d:Byte;
Begin
For i:=1 to length(St) do
If St[i] IN [‘0’..’9’] Then d:=d+1;
Write(‘So ky tu chu so trong xau: ‘, d);
Readln;
End.
Bài tập 6.4: Viết chương trình nhập một xâu từ bàn phím. In ra xâu đó sau khi xóa
hết các ký tự trắng thừa trong xâu. (Ký tự trắng thừa là các ký tự trắng đầu xâu,
cuối xâu và nếu ở giữa xâu có 2 ký tự trắng liên tiếp nhau thì có 1 ký tự trắng
thừa).
Uses Crt;
Var St:String;
Procedure XoaTrangThua(Var St:String);
Begin
{Xóa các ký tự trắng ở đầu xâu}
While St[1]=#32 Do Delete(St,1,1);
{Xóa các ký tự trắng ở cuối xâu}
While St[Length(St)]=#32 Do Delete(St,Length(St),1);
{Xóa các ký tự trắng ở giữa xâu}
While POS(#32#32,St)<>0 Do Delete(St,POS(#32#32,St),1);
End;
Begin
XoaTrangThua(St);
Write(‘Xau sau khi xoa cac ky tu trang thua: ‘, St);
Readln;
End.

Bài tập 6.5: Viết chương trình liệt kê các từ của một xâu ký tự được nhập vào từ
bàn phím, mỗi từ phải được viết trên một dòng.
Uses Crt;
Var St:String;
Procedure XoaTrangThua(Var St:String);
Begin
{Xóa các ký tự trắng ở đầu xâu}
While St[1]=#32 Do Delete(St,1,1);
{Xóa các ký tự trắng ở cuối xâu}
While St[Length(St)]=#32 Do Delete(St,Length(St),1);
{Xóa các ký tự trắng ở giữa xâu}
While POS(#32#32,St)<>0 Do Delete(St,POS(#32#32,St),1);
End;
Begin
XoaTrangThua(St);
St:=St+#32;
Writeln(‘Liet ke cac tu trong xau: ‘);
While POS(#32,St)<>0 Do
Begin
Writeln(Copy(St,1,POS(#32,St)));
Delete(St,1,POS(#32,St));
End;
Readln;
End.
Bài tập 6.6: Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự từ bàn phím. Tìm xâu đảo
ngược của xâu đó rồi in kết quả ra màn hình theo 2 cách: Đệ qui và không đệ qui.
Ý tưởng:
- Nếu xâu St có 1 ký tự thì xâu đảo = St.
- Ngược lại: Xâu đảo = Ký tự cuối + Đệ qui(Phần còn lại của xâu St).
Uses Crt;
Var St:String;
{Giải thuật không đệ qui}

Function XauDao(St:String):String;
Var S:String;
i:Byte;
Begin
S:=’’;
For i:=Length(St) DowTo 1 Do S:=S+St[i];
XauDao:=S;
End;
{Giải thuật đệ qui}
Function DeQui(St:String):String;
Begin
If Length(St)<=1 Then DeQui:=St
Else DeQui:=St[Length(St)] + DeQui(Copy(St,1,Length(St)-1));
End;
Begin
Write(‘Xau dao nguoc: ‘, XauDao(St));
Readln;
End.
Bài tập 6.7: Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự từ bàn phím. Thông báo lên
màn hình các chữ cái có trong xâu và số lượng của chúng ( Không phân biệt chữ
hoa hay chữ thường).
Ý tưởng:
- Dùng một mảng dem với chỉ số là các chữ cái để lưu trữ số lượng của các
chữ cái trong xâu.
- Duyệt qua tất cả các ký tự của xâu St: Nếu ký tự đó là chữ cái thì tăng ô
biến mảng dem[St[i]] lên 1 đơn vị.
Uses Crt;
Var St:String;
dem: Array[‘A’..’Z’] Of Byte;
i:Byte;
ch:Char;
Begin

{Khởi tạo mảng}
For ch:=’A’ To ‘Z’ Do dem[ch]:=0;
{Duyệt xâu}
For i:=1 To Length(St) Do
If Upcase(St[i]) IN [‘A’..’Z’] Then Inc(dem[Upcase(St[i])]);
{Liệt kê các ký tự ra màn hình}
For ch:=’A’ To ‘Z’ Do
If dem[ch]>0 Then Writeln(ch,’ : ’,dem[ch]);
Readln;
End.
Bài tập 6.8: Viết chương trình xóa các ký tự chữ số trong một xâu ký tự được nhập
Uses Crt;
Var St:String;
{Hàm POSNUM kiểm tra xem trong xâu St có ký tự chữ số hay không?
Nếu có, hàm trả về vị trí đầu tiên của ký tự chữ số, ngược lại hàm trả về
giá trị 0}
Function POSNUM(St:String):Byte;
Var OK:Boolean;
i:Byte;
Begin
OK:=False;
i:=1;
While (i<=Length(St)) AND (Not OK) Do
If St[i] IN [‘0’..’9’] Then OK:=True
Else i:=i+1;
If OK Then POSNUM:=i Else POSNUM:=0;
End;
Begin
While POSNUM(St)<>0 Do Delete(St,POSNUM(St),1);
Write(‘Xau sau khi xoa: ‘,St);
Readln;
End.

Bài tập 6.9: Viết chương trình để mã hoá và giải mã một xâu ký tự bằng cách đảo
ngược các bit của từng ký tự trong xâu.
Uses crt;
Var st:string;
{Hàm đảo bit ký tự c}
Function DaoBit(c:char):char;
Var n,i,s,bitcuoi,Mask:byte;
Begin
{Đổi ký tự sang số}
n:=ORD(c);
{s: kết quả đảo bit, Mask: mặt nạ dùng để bật bit thứ i}
s:=0;
Mask:=128;
For i:=1 To 8 Do {duyệt qua 8 bit của n}
Begin
{Lấy bit cuối cùng của n: bit cực phải}
bitcuoi:=n AND 1;
n:=n shr 1; {loại bỏ bit cuối cùng: n:=n DIV 2}
{Bật bit thứ i lên: từ trái sang phải}
if bitcuoi=1 then s:=s OR Mask;
Mask:=Mask shr 1; { Mask:= Mask DIV 2}
End;
DaoBit:=CHR(s);
End;
Function MaHoa(st:string):string;
Var i:Byte;
Begin
{Đảo bit từng ký tự trong xâu st}
For i:=1 To Length(st) Do st[i]:=DaoBit(st[i]);
Mahoa:=st;
End;
Begin
Write('Nhap xau: '); Readln(st);
st:=MaHoa(st);
Writeln('Xau sau khi ma hoa: ',st);
Readln;
st:=MaHoa(st);

Writeln('Xau sau khi giai ma: ',st);
Readln;
End.
Bài tập 6.10: Viết chương trình thực hiện phép cộng 2 số tự nhiên lớn (không quá
255 chữ số).
Uses crt;
Var so1,so2,kqua:string;
Procedure LamDayXau(Var st1,st2:string);
{Them so 0 vao truoc xau ngan}
var i:Byte;
Begin
If Length(st1)>Length(st2) Then
For i:=1 To Length(st1)-Length(st2) Do st2:='0'+st2
Else
For i:=1 To Length(st2)-Length(st1) Do st1:='0'+st1;
End;
Function Cong(st1,st2:string):string;
Var i,a,b,c,sodu:Byte;
code:integer;
st,ch:string;
Begin
st:=''; sodu:=0;
LamDayXau(st1,st2);
{Lấy từng số của 2 xâu: từ phải sang trái}
For i:=Length(st1) DownTo 1 Do
Begin
{Đổi ký tự sang số nguyên}
Val(st1[i],a,code);
Val(st2[i],b,code);
{Tính tổng của 2 số a,b vừa lấy ra cho vào biến c}
c:=(a+b+sodu) MOD 10;
{Lấy phần dư của tổng a+b}
sodu:=(a+b+sodu) DIV 10;
{Đổi số nguyên c sang xâu ký tự ch}
str(c,ch);
{Cộng xâu ch vào bên trái xâu kết quả st}
st:=ch+st;
End;

{Xử lý trường hợp số dư cuối cùng >0}
If sodu>0 Then
Begin
str(sodu,ch);
st:=ch+st;
End;
Cong:=st;
End;
Begin
Write('Nhap so thu nhat: '); Readln(so1);
Write('Nhap so thu hai: '); Readln(so2);
kqua:=Cong(so1,so2);
Writeln('Tong= ',kqua);
Readln;
End.
Bài tập 6.11: Viết chương trình nhập vào một xâu ký tự từ bàn phím. Tìm và in ra
màn hình một từ có độ dài lớn nhất trong xâu.
Gợi ý:
Tách từng từ để so sánh (xem bài tập 5).
Bài tập 6.12: Viết chương trình nhập một xâu ký tự St từ bàn phím và một ký tự
ch. In ra màn hình xâu St sau khi xóa hết các ký tự ch trong xâu đó.
Gợi ý:
While POS(ch,st)<>0 Do Delete(st,POS(ch,st),1);
Bài tập 6.13: Viết chương trình nhập một xâu vào từ bàn phím và thông báo lên
màn hình xâu đó có phải đối xứng không theo 2 cách: Đệ qui và không đệ qui. (Ví
dụ: abba, abcba là các xâu đối xứng).
Gợi ý:
- Nếu xâu Length(st)<=1 thì st là xâu đối xứng
- Ngược lại:
+ Nếu st[1]<>st[Length(st)] thì st không đối xứng
+ Ngược lại: Gọi đệ qui với xâu st sau khi bỏ đi ký tự đầu và ký tự
cuối.

Bài tập 6.14: Viết chương trình đảo ngược thứ tự các từ trong một xâu được nhập
Ví dụ: Xâu Nguyen Van An sẽ thành An Van Nguyen.
Gợi ý:
Tách từng từ nối vào đầu xâu mới (xem bài tập 5).
Bài tập 6.15: Viết chương trình nhập vào 2 xâu ký tự s1 và s2. Kiểm tra xem xâu
s2 xuất hiện bao nhiêu lần trong xâu s1. (Lưu ý: length(s2)<= length(s1)).
Gợi ý:
Dùng hàm POS để kiểm tra và thủ tục DELETE để xóa bớt sau mỗi lần
kiểm tra.
Bài tập 6.16: Viết chương trình nhập vào một dòng văn bản, hiệu chỉnh văn bản
theo những yêu cầu sau đây và in văn bản sau khi hiệu chỉnh ra màn hình:
a. Xóa tất cả các ký tự trắng thừa.
b. Trước các dấu câu không có các ký tự trắng, sau các dấu câu có một ký
tự trắng.
c. Đầu câu in hoa.
Bài tập 6.17: Viết chương trình thực hiện phép nhân 2 số nguyên lớn.
Gợi ý:
- Viết hàm để nhân một số lớn với số có 1 chữ số.
- Áp dụng hàm tính tổng 2 số lớn (xem bài tập 10).
Bài tập 6.18: Viết chương trình để nén và giải nén một xâu ký tự .
Ví dụ: Xâu ‘AAAABBBCDDDDDDDEEF’ sau khi nén sẽ trở thành
‘4A3BC7D2EF’.
Bài tập 6.19: Viết chương trình nhập vào họ tên đầy đủ của các học viên một lớp
học (không quá 50 người). Hãy sắp xếp lại họ tên của các học viên đó theo thứ tự
Alphabet (Nếu tên trùng nhau thì xếp thứ tự theo họ lót, nếu họ lót cũng trùng
nhau thì xếp thứ tự theo họ). In ra màn hình danh sách của lớp học sau khi đa sắp
xếp theo thứ tự Alphabet.
Gợi ý:
- Dùng mảng xâu ký tự để lưu trữ họ tên học viên.
- Đảo ngược các từ của họ tên trước khi sắp xếp.
Bài tập 6.20: Viết chương trình liệt kê ra màn hình tất cả các hoán vị của một xâu
ký tự.
Gợi ý:

Dùng giải thuật quay lui.

Chương 7
KIỂU BẢN GHI (RECORD)
I. KHAI BÁO DŨ LIỆU KIỂU RECORD
TYPETênKiểu = RECORD
Field1 : Kiểu1;
Field2 : Kiểu2;
...
FieldN: KiểuN;
END;
VAR Biến : TênKiểu;
Ví dụ:
TYPE HocSinh = Record
Hoten : String[20];
Tuoi : Integer;
DiemTB : real;
End;
VAR HS : HocSinh;
II. XUẤT NHẬP DỮ LIỆU KIỂU RECORD
Không thể dùng các thủ tục xuất/nhập, các phép toán so sánh đối với các
biến kiểu record mà chỉ có thể sử dụng thông qua từng truờng của biến record
đó.
2.1. Truy nhập trực tiếp: TênbiếnRecord.Field
2.2. Sử dụng câu lệnh WITH
WITH TênbiếnRecord DO
BEGIN
Xử lý Field1;
Xử lý Field2;
...
Xử lý FieldN;
END;
2.3. Gán biến Record: Ta có thể gán 2 biến Record cùng kiểu với nhau.
BÀI TẬP MẪU

Bài tập 7.1: Viết chương trình thực hiện phép cộng 2 số phức.
Uses Crt;
Type Complex = Record
a,b:Real;
End;
Var c1,c2,c3:Complex;
dau:string;
Begin
Writeln(‘Nhap so phuc c1:’);
Write(‘Phan thuc a = ‘); Readln(c1.a);
Write(‘Phan ao b = ‘); Readln(c1.b);
Writeln(‘Nhap so phuc c2:’);
Write(‘Phan thuc a = ‘); Readln(c2.a);
Write(‘Phan ao b = ‘); Readln(c2.b);
{Tính tổng 2 số phức}
c3.a := c1.a + c2.a;
c3.b := c1.b + c2.b;
Writeln(‘Tong cua 2 so phuc:’);
If c1.b>=0 Then dau:=’+i’ else dau:=’-i’;
Writeln(‘c1 = ‘, c1.a:0:2, dau, abs(c1.b):0:2); {Số phức c1}
Writeln(‘La so phuc:’);
Readln;
End.
Bài tập 7.2: Viết chương trình quản lý điểm thi Tốt nghiệp của sinh viên với 2
môn thi: Cơ sở và chuyên ngành. Nội dung công việc quản lý bao gồm:

• Nhập điểm cho từng sinh viên.
• In danh sách sinh viên ra màn hình.
• Thống kê số lượng sinh viên thi đậu.
• In ra màn hình hình danh sách những sinh viên bị thi lại.
Uses Crt;
Const Max=200;
Type SinhVien=Record
Hoten:string[30];
DiemCS,DiemCN:Byte;
End;
Var SV:ARRAY[1..Max] Of SinhVien;
n:Byte;
c:Char;
Procedure NhapDanhSach;
Var ch:Char;
Begin
Clrscr;
Writeln('NHAP DANH SACH SINH VIEN');
n:=0;
Repeat
n:=n+1;
With SV[n] Do
Begin
Write('Ho ten: '); Readln(Hoten);
Write('Diem co so: '); Readln(DiemCS);
Write('Diem chuyen nganh: '); Readln(DiemCN);
End;
Writeln('Nhan phim bat ky de nhap tiep/Nhan <ESC> de ket thuc!');
ch:=Readkey;
Until ch=#27;
End;
Procedure InDanhSach;
Var ch:Char;
i:Byte;
Begin
Clrscr;
Writeln('DIEM THI TOT NGHIEP SINH VIEN');

Writeln;
WRITELN('STT Ho ten Diem Co so Diem Chuyen nganh');
For i:=1 To n do
With SV[i] Do
Begin
Writeln(i:3,'.',Hoten:20,DiemCS:5,DiemCN:20);
End;
ch:=ReadKey;
End;
Procedure DanhSachSVThilai;
Var ch:Char;
i:Byte;
Begin
Clrscr;
Writeln('DANH SACH SINH VIEN THI LAI');
Writeln;
WRITELN('STT Ho ten Diem Co so Diem Chuyen nganh');
For i:=1 To n do
With SV[i] Do
Begin
If (DiemCS<5)OR(DiemCN<5) Then
Writeln(i:3,'.',Hoten:20,DiemCS:5,DiemCN:20);
End;
ch:=ReadKey;
End;
Procedure ThongKeSVThiDau;
Var S,i:Byte;
ch:Char;
Begin
S:=0;
For i:=1 To n Do
If (SV[i].DiemCS>=5)AND(SV[i].DiemCN>=5) Then S:=S+1;
Writeln('So sinh vien thi dau la: ',s);
ch:=Readkey;
End;
Begin
Repeat
Clrscr;
Writeln('CHUONG TRINH QUAN LY DIEM THI TOT NGHIEP SINH
VIEN');

Writeln('1. Nhap danh sach sinh vien');
Writeln('2. In danh sach sinh vien');
Writeln('3. Thong ke so sinh vien thi dau');
Writeln('4. danh sach sinh vien thi lai');
Writeln('<ESC>: Thoat');
c:=Readkey;
Case c Of
'1': NhapDanhSach;
'2': InDanhSach;
'3': ThongKeSVThiDau;
'4': DanhSachSVThilai;
End;
Until c=#27;
End.
Bài tập 7.3: Viết chương trình nhập vào n đỉnh của một đa giác lồi S.
a/ Tính diện tích của S biết:
dt(S)= ∑=
++ −
n
i
iiii yxyx
1
11 |)(|
2
1
trong đó: (xi,yi) là tọa độ đỉnh thứ i của đa giác S.
b/ Nhập vào thêm một điểm P(x,y). Hãy kiểm tra xem P nằm trong hay
ngoài đa giác S.
Ý tưởng:
Nối P với các đỉnh của đa giác S thì ta được n tam giác: Si= PPiPi+1, với
Pn+1=P1.
Nếu ∑=
n
1
i )dt(S
i
= dt(S) thì P ∈ S.
Uses Crt;
Type Toado=Record
x,y:integer;
end;
Mang=array[0..30] of Toado;
Var n:Byte;
A:Mang;
P:ToaDo;
Procedure NhapDinh(var n:Byte; Var P:Mang);
Var i:Byte;

Begin
Write('Nhap so dinh cua da giac n = '); readln(n);
For i:=1 to n do
Begin
Write('P[',i,'].x = ');readln(P[i].x);
Write('P[',i,'].y = ');readln(P[i].y);
End;
End;
Function DienTichDaGiac(n:Byte;P:Mang):real;
Var i,j:integer;
s:real;
Begin
s:=0;
for i:= 1 to n do
begin
if i=n then j:=1 else j:=i+1;
s:=s+((P[i].x*P[j].y-P[j].x*P[i].y));
end;
DienTichDaGiac:=abs(s)/2;
end;
Function DienTichTamGiac(A,B,C:ToaDo):real;
Begin
DienTichTamGiac:=abs(A.x*B.y-B.x*A.y+B.x*C.y-C.x*B.y+C.x*A.y-
A.x*C.y)/2;
End;
Function KiemTra(PP:ToaDo;n:Byte;P:Mang):Boolean;
Var i,j:integer;
s:real;
begin
s:=0;
For i:=1 to n do
begin
if i=n then j:=1 else j:=i+1;
s:=s+DienTichTamGiac(PP,P[i],P[j]);
end;
If round(s)=round(DienTichDaGiac(n,P)) then KiemTra:=true
else KiemTra:=false;
end;
Begin

NhapDinh(n,A);
Writeln('S=',DienTichDaGiac(n,A):0:2);
Readln;
Writeln('Nhap diem P:');
Write('P.x = ');readln(P.x);
Write('P.y = ');readln(P.y);
If KiemTra(P,n,A) Then Writeln('Diem P nam trong da giac S.')
Else Writeln('Diem P nam ngoai da giac S.');
Readln;
End.
Bài tập 7.4: Viết chương trình nhân hai số phức c1, c2.
Bài tập 7.5: Viết chương trình quản lý điểm thi học phần của sinh viên bao gồm
các trường sau: Họ tên, Điểm Tin, Điểm ngoại ngữ, Điểm trung bình, Xếp loại.
Thực hiện các công việc sau:
a/ Nhập vào danh sách sinh viên của một lớp (không quá 30 người), bao
gồm: Họ tên, Điểm Tin, Điểm Ngoại ngữ. Tính Điểm trung bình và Xếp loại cho
từng sinh viên.
b/ In ra màn hình danh sách sinh viên của lớp đó theo dạng sau:
Họ tên Điểm Tin Điểm Ngoại ngữ Điểm T.Bình Xếp loại
Trần Văn An 8 9 8.5 Giỏi
Lê Thị Béo 7 5 6.0 T.Bình
............................ ............ ..................... ............ ..............
c/ In ra màn hình danh sách những sinh viên phải thi lại (nợ một trong hai
môn).
d/ In ra danh sách những sinh viên xếp loại Giỏi.
e/ Tìm và in ra màn hình những sinh viên có điểm trung bình cao nhất lớp.
f/ Sắp xếp lại danh sách sinh viên theo thứ tự Alphabet.
g/ Sắp xếp lại danh sách sinh viên theo thứ tự giảm dần của điểm trung
bình.
h/ Viết chức năng tra cứu theo tên không đầy đủ của sinh viên. Ví dụ: Khi
nhập vào tên Phuong thì chương trình sẽ tìm và in ra màn hình thông tin đầy đủ
của những sinh viên có tên Phuong (chẳng hạn như: Pham Anh Phuong, Do
Ngoc Phuong, Nguyen Nam Phuong...).
Bài tập 7.6: Viết chương trình quản lý sách ở thư viện gồm các trường sau: Mã số
sách, Nhan đề, Tên Tác giả, Nhà Xuất bản, Năm xuất bản.

a/ Nhập vào kho sách của thư viện (gồm tất cả các trường).
b/ In ra màn hình tất cả các cuốn sách có trong thư viện.
c/ Tìm một cuốn sách có mã số được nhập vào từ bàn phím. Nếu tìm thấy
thì in ra màn hình thông tin đầy đủ của cuốn sách đó, ngược lại thì thông báo
không tìm thấy.
c/ Tìm và in ra màn hình tất cả các cuốn sách có cùng tác giả được nhập
d/ Lọc ra các cuốn sách được xuất bản trong cùng một năm nào đó.
e/ Tìm và in ra màn hình các cuốn sách mà nhan đề có chứa từ bất kỳ được
nhập vào từ bàn phím.

Chương 8
DỮ LIỆU KIỂU FILE
I. KHAI BÁO
Type <Tên kiểu File> = File of <Kiểu phần tử>;
Var <Tên biến File> : <Tên kiểu File>;
Var <Tên biến File> : File of <Kiểu phần tử>;
Ví dụ:
Type SanPham = File of Record
Ten:
String[20];
SoHieu: Byte;
End;
Var f,g: SanPham;
Var f,g: File of Record
Ten: String[20];
SoHieu: Byte;
End;
Chú ý:
• Pascal theo dõi các thao tác truy nhập thông qua con trỏ file. Mỗi khi một
phần tử nào đó được ghi vào hay đọc từ file, con trỏ của file này được tự
động chuyển đến phần tử tiếp theo.
• Các biến kiểu file không được phép có mặt trong phép gán hoặc trong các
biểu thức.
II. CÁC THỦ TỤC VÀ HÀM CHUẨN
2.1. Các thủ tục chuẩn
2.1.1. Gán tên file
Cú pháp: Assign(F, Filename);
Chức năng: Gán một file trên đĩa có tên là Filename cho biến file F, mọi
truy xuất trên file cụ thể được thực hiện thông qua biến file này.
Chú ý:
Filename bao gồm cả tên ổ đĩa và đường dẫn nếu file không nằm trong ổ
đĩa, thư mục hiện thời.
2.1.2. Mở file mới

Cú pháp: Rewrite(F);
Chức năng: Tạo file mới có tên đã gán cho biến file F. Nếu file đã có trên
đĩa thì mọi dữ liệu trên đó sẽ bị xoá và con trỏ file trỏ ở vị trí đầu tiên của file.
2.1.3. Mở file đã có trên đĩa
Cú pháp: Reset(F);
Chức năng: Mở file có tên đã gán cho biến file F. Nếu file chưa có trên đĩa
thì chương trình sẽ dừng vì gặp lỗi xuất/nhập.
Chú ý: Kiểm tra khi mở file
{$I+}: Mở việc kiểm tra. Khi gặp lỗi Vào/ra chương trình sẽ báo lỗi và dừng lại
{$I-}: Không kiểm tra Vào/ra, chương trình không dừng lại nhưng treo các thủ tục
Vào/ra khác cho đến khi hàm IOresult (hàm chuẩn của PASCAL). Hàm trả về giá
trị true nếu việc mở file xảy ra tốt đẹp.
Ví dụ:
Procedure MoFile;
Var ok:Boolean;
St:String;
F:Text;
Begin
Repeat
Write(‘Nhập tên tệp: ‘);readln(st);
Assign(F,st);
{$I-} (*Chuyển việc kiểm tra vào ra cho người dùng*)
Reset(F);
Ok:=IOResult;
{$I+}
if not OK then writeln(‘Không mở được ‘);
Until OK;
End;
2.1.4. Đọc dữ liệu từ file
Cú pháp: Read(F, x);
Chức năng: Đọc một phần tử dữ liệu từ file F ở vị trí con trỏ file và gán cho
các biến x.
2.1.5. Ghi dữ liệu lên file
Cú pháp: Write(F, Value);
Chức năng: Ghi giá trị Value vào file F tại vị trí hiện thời của con trỏ file.
2.1.6. Di chuyển con trỏ file
Cú pháp: Seek(F, n);

Chức năng: Di chuyển con trỏ file đến phần tử thứ n (phần tử đầu tiên có
thứ tự là 0).
2.1.7. Đóng file
Cú pháp: Close(F);
Chức năng: Cập nhật mọi sửa đổi trên file F và kết thúc mọi thao tác trên
file này.
2.1.8. Xoá file
Cú pháp: Erase(F);
Chức năng: Xoá file trên đĩa có tên gán đã được gán cho biến file F (file
cần xoá là file đang đóng).
2.1.9. Đổi tên file
Cú pháp: Rename(F, NewFile);
Chức năng: Đổi tên của file đang gán cho biến file F thành tên file mới là
NewFile.
2.2. Các hàm chuẩn
2.2.1. Hàm trả về vị trí con trỏ file
Cú pháp: Filepos(F);
Chú ý: Con trỏ ở đầu file tương ứng vị trí 0.
2.2.2. Hàm kiểm tra cuối file
Cú pháp: EOF(F);
Chức năng: Hàm trả về giá trị True nếu con trỏ file đang ở cuối file, ngược
lại hàm trả về giá trị False.
2.2.3. Hàm trả về kích thước của file
Cú pháp: FileSize(F);
Chức năng: Hàm trả về số lượng phần tử có trong file.
III. FILE VĂN BẢN (TEXT FILE)
Thành phần cơ bản là ký tự, song có thể được cấu trúc thành các dòng, mỗi
dòng được kết thúc bởi CR và LF, CR có mã ASCII là 13 và LF có mã 10. Cuối
file sẽ có dấu kết thúc file Ctrl-Z có mã là 26.
Do các dòng có độ dài thay đổi nên không tính trước được vị trí của một
dòng trong file. Vì vậy file dạng Text chỉ có thể đệoc xử lý một cách tuần tự.
3.1. Khai báo
Var <Tên biến file>: Text;
3.2. Các thủ tục và hàm chỉ tác động trên file dạng text

3.2.1. Thủ tục Append
Cú pháp: Append(F);
Chức năng: Mở file đã tồn tại để bổ sung nội dung vào cuối file.
3.2.2. Thủ tục Readln
Cú pháp: Readln(F,x);
Chức năng: Đọc một dòng từ vị trí con trỏ file và gán cho biến x. Thực hiện
xong, con trỏ file sẽ chuyển về đầu dòng tiếp theo. Biến x có thể nhận các kiểu:
Char, String hoặc kiểu số.
3.2.3. Thủ tục Writeln
Cú pháp: Writeln(F, x);
Chức năng: Ghi giá trị x vào file ở vị trí con trỏ file. Kết thúc thủ tục, con
trỏ file sẽ chuyển về đầu dòng sau.
Chú ý:
Máy in được xem là một file dạng text, và biến được mở sẵn trong Unit
Printer cho file này là LST. Vì vậy để in một dòng St ra máy in ta có thể dùng lệnh
Writeln(LST,St).
3.2.4. Thủ tục Flush
Cú pháp: Flush(F);
Chức năng: Cập nhật nội dung của file có tên gán cho biến file F mà không
cần dùng thủ tục Close và vẫn có thể thao tác trên file.
3.2.5. Thủ tục SetTextBuf
Cú pháp: SetTextBuf(F, x);
Chức năng: Thay đổi vùng nhớ đệm dành cho file dạng text với kích thước
cho bởi biến x. Mặc định vùng nhớ này là 128 byte.
Chú ý:
Thủ tục này phải được gọi trước các thủ tục mở file: Reset, Rewrite,
Append.
3.2.6. Hàm EOLn
Cú pháp: EOLn(F);
Chức năng: Hàm trả về giá trị True nếu con trỏ đang ở cuối một dòng,
ngược lại hàm trả về giá trị False.
Chú ý:
• Các thủ tục và hàm không sử dụng được đối với file dạng text: Seek,
FilePos, FileSize.
• Sau đây là các thao tác cơ bản khi xuất nhập file:

Ghi dữ liệu vào file Đọc dữ liệu từ file
ASSIGN(f,FileName);
REWRITE(f);
...
WRITE(f,value);
...
CLOSE(f);
ASSIGN(f,FileName);
RESET(f);
...
While Not EOF(f) Do
Begin
READ(f,x);
...
End;
...
CLOSE(f);
IV. FILE KHÔNG ĐỊNH KIỂU (FILE VẬT LÝ)
4.1. Khái niệm
File không định kiểu là file không xác định kiểu của mỗi thành phần trong
file, mà được hiểu là một dãy byte, mỗi phần tử có kích thước k byte, quy định bởi
người lập trình. File không định kiểu tương hợp với mọi kiểu file.
4.2. Khai báo
Var <Tên biến File>: File;
4.3. Các thủ tục và hàm có thể thao tác trên file không đinh kiểu
4.3.1. Mở file
Mở file chưa có trên đĩa: Rewrite(F, k);
Mở file đã có trên đĩa: Reset(F, k);
Giá trị k mô tả số lượng byte sẽ được đọc ghi trong một thao tác. Kích
thước của file phải là bội số của k.
4.3.2. Xuất/ nhập dữ liệu
Cú pháp: BlockRead(F, x, n [,Kq]);
BlockWrite(F, x, n [,Kq]);
Chức năng:
- Đọc/ Ghi n “bản ghi”. Mỗi “bản ghi” được hiểu là một phần tử k
byte.
- x chứa nội dung đọc/ghi
- Kq là số lương”bản ghi” được thực hiện.
Chú ý:
File không định kiểu thường được dùng trong các thao tác sao chép với tốc
độ cao.
BÁI TẬP MẪU

Bài tập 8.1: Tạo một file SINHVIEN.DAT để lưu thông tin của một lớp sinh viên.
Mỗi sinh viên cần những thông tin sau: Họ tên, Ngày sinh, Quê quán, Điểm trung
bình, Xếp loại (trường xếp loại do chương trình tự tính lấy dựa vào điểm trung
bình như sau: nếu điểm trung bình < 5 thì xếp loại ‘D’, nếu 5 <= điểm trung bình
< 6.5 thì xếp loai ‘C’, nếu 6.5 <= điểm trung bình < 8 thì xếp loại ‘B’, trường hợp
còn lại xếp loại ‘A’).
Program Vi_du_1;
Type
St20 = String[20];
St10 = String[10];
SinhVien = record
Hoten: St20;
Ngaysinh,Quequan: St10;
DiemTb: real;
Xeploai: Char;
end;
Var
f: File of SinhVien;
filename:String;
Sv: sinhvien;
Bhoten:st20;
i:word;
Begin
write('Nhap ten file: ');
readln(filename);
assign(f,filename);
rewrite(f);
i:=1;
repeat
writeln('Nhap thong tin cua cac sinh vien');
writeln('Thong tin cua sinh vien thu ', i);
write('Ho ten: ');
readln(Bhoten);
if Bhoten <> '' then
begin
sv.hoten:= Bhoten;
write('Ngay sinh (dd/mm/yyyy): ');
readln(sv.ngaysinh);
write('Quequan: ');
readln(sv.quequan);
write('Diem trung binh: ');
readln(sv.diemtb);

if sv.diemtb<5 then
sv.xeploai:='D'
else
if sv.diemtb<6.5 then
sv.xeploai:='C'
else
if sv.diemtb<8 then
sv.xeploai:='B'
else
sv.xeploai:='A';
write(f,sv);
end;
inc(i);
until Bhoten = '';
close(f);
end.
Bài tập 8.2: In toàn bộ nội dung của file SINHVIEN.DAT ra màn hình, nếu có,
ngược lại thì thông báo “File khong ton tai”.
Program Vi_du_2;
Type
St20 = String[20];
St10 = String[10];
SinhVien = record
Hoten: St20;
DiemTb: real;
Xeploai: Char;
end;
Var
Sv: sinhvien;
Bhoten:st20;
i:word;
Begin
assign(f,'Sinhvien.dat');
{$I-}
reset(f);
{$I+}
if IOResult <> 0 then
Begin
writeln('File khong ton tai');

exit;
End;
writeln(#32:10, 'DANH SACH SINH VIEN');
writeln(#32:6,'HO TEN',#32:8,'NGAY SINH',#32:4,'QUE QUAN DTB');
while not eof(f) do
begin
read(f,sv);
with sv do
writeln(hoten,#32:20,length(hoten),ngaysinh,#32:2,quequan,#32:10-
length(quequan),Diemtb:5:2);
end;
close(f);
readln;
End.
Bài tập 8.3: In danh sách tất cả sinh viên có thông tin lưu trong file
SINHVIEN.DAT xếp loại khá (‘B’) trở lên.
Program Vi_du_3;
Type
St20 = String[20];
St10 = String[10];
SinhVien = record
Hoten: St20;
DiemTb: real;
Xeploai: Char;
end;
Var
filename:String;
Sv: sinhvien;
Bhoten:st20;
n:word;
Begin
assign(f,'sinhvien.dat');
{$I-}
reset(f);
{$I+}
if IOResult <>0 then
begin

exit;
end;
n:=0;
writeln('Danh sach sinh vien dat loai kha tro len');
while not Eof(f) do
begin
read(f,sv);
with sv do
if xeploai <= 'B' then { (xeploai = ‘B’) or (xeploai = ‘A’) }
begin
writeln(hoten,ngaysinh,quequan,diemtb);
inc(n);
end;
end;
close(f);
writeln('Danh sach nay gom ',n,' sinh vien');
readln;
end.
Bài tập 8.4: Thông tin về điểm của sinh viên có họ tên là Bhoten, ngày sinh là
Bngay và quê quán là Bquequan bị sai lệch. Hãy sữa điểm và xếp loại của sinh
viên này với dữ liệu nhập từ bàn phím.
Program Vi_du_4;
Type
St20 = String[20];
St10 = String[10];
SinhVien = record
Hoten: St20;
DiemTb: real;
Xeploai: Char;
end;
Var
filename:String;
Sv: sinhvien;
Bhoten:st20;
Bngaysinh,Bquequan:St10;
Begin
{$I-}
reset(f);

{$I+}
begin
exit;
end;
write('Ho ten sinh vien: ');
readln(bhoten);
write('Ngay sinh: ');
readln(Bngaysinh);
write('Que quan: ');
readln(bquequan);
while not Eof(f) do
begin
read(f,sv);
with sv do
if (hoten=bhoten) and ((ngaysinh=bngaysinh) and
(quequan=bquequan)) then
begin
write('Nhap dtb can sua: ');
readln(diemtb);
if diemtb <5 then
xeploai:='D'
else
if diemtb <6.5 then
xeploai:='C'
else
if diemtb <8 then
xeploai:='B'
else
xeploai:='A';
n:=filepos(f);
seek(f,n-1);
write(f,sv);
exit;
end;
end;
Close(f);
readln;
End.
Bài tập 8.5: In ra màn hình toàn bộ nội dung của một file văn bản, tên file được
được nhập từ bàn phím khi thực hiện chương trình.

Program Vidu_5;
Var
f: Text;
filename,St: String;
Begin
write(‘Nhap ten file: ‘);
readln(filename);
assign(f,filename);
{$I-}
reaset(f);
{$I+}
if IOResult <> 0 then
begin
writeln(‘File khong ton tai’);
halt;
end;
writeln(‘Noi dung cua file ‘,filename)
while not Eof(f) do
begin
readln(f,st);
writeln(st);
end;
close(f);
readln;
End.
Bài tập 8.6: Đếm số dòng, số ký tự trắng xúât hiện trong một file văn bản đã có
trên đĩa, tên file được nhập từ bàn phím khi chạy chương trình.
Program Vidu_6;
Var
f: Text;
filename,St: String;
NLines,NStr: word;
i: byte;
Begin
write(‘Nhap ten file: ‘);
readln(filename);
assign(f,filename);
reaset(f);
NBl:=0;
NStr:=0;

while not Eof(f) do
begin
readln(f,st);
inc(NStr);
for i:= 1 to length(St) do
if St[i] = #32 then
inc(NBl);
end;
Close(f);
writeln(‘So dong : ‘,NStr);
writeln(‘So ky tu trang: ‘, NBl)
readln;
End.
Bài tập 8.7: Sao chép nội dung của file SINHVIEN.DAT vào file văn bản
SINHVIEN.TXT sao cho mỗi sinh viên lưu trong một dòng.
Program Vidu_7;
Type
St20 = String[20];
St10 = String[10];
SinhVien = record
Hoten: St20;
DiemTb: real;
Xeploai: Char;
end;
Var
g:Text;
St:String;
Sv: sinhvien;
Bdiem: String[5];
Begin
{$I-}
reset(f);
{$I+}
begin
exit;
end;

rewrite(g);
while not Eof(f) do
begin
read(f, Sv);
with Sv do
begin
Str(diemtb,bdiem:5:2);
St:= hoten+#32+ngaysinh+#32+quequan+#32+Bdiem;
writeln(g,St);
end;
end;
Close(f);
Close(g);
readln;
End.
Bài tập 8.8: Một ma trận mxn số thực được chứa trong một file văn bản có tên
MT.INP gồm: dòng đầu chứa hai số m, n; m dòng tiếp theo lần lượt chứa m hàng
của ma trận. Hãy viết chương trình đọc dữ liệu từ file MT.INP, tính tổng của từng
hàng ma trận và ghi lên file văn bản có tên KQ.OUT trong đó, dòng đầu chứa số
m, dòng thứ hai chứa m tổng của m hàng (m,n<=200).
MT.INP ⇒ KQ.OUT
5 4 5
3 8 –1 5 15 4 8 12 12
5 7 –8 0
4 –3 1 6
2 4 –1 7
3 6 8 -5
Program Vidu_8;
Var
f,g: Text;
S:array[byte] of real;
m,n,i,j: byte;
Begin
assign(f,’MT.INP’);
reset(f);
readln(f,m,n);
fillchar(S,m,0);
for i:= 1 to m do
begin
for j:=1 to n do

begin
read(f,x);
S[i]:=S[i]+x;
end;
readln(f);
end;
close(f);
assign(g,’KQ.OUT’);
rewrite(g);
writeln(g,m);
for i:= 1 to m do
write(g,S[i]:0:2,#32);
close(g);
End.
Chú ý:
• Chương trình trên không kiểm tra sự tồn tại của file ‘MT.INP’, nếu cần
có thể kiểm tra tương tự các ví dụ trên.
• Tổng của mỗi hàng được lưu trong mảng một chiều S (phần tử S[i] lưu
tổng của hàng i)
Bài tập 8.9: Cho 3 ma trận số nguyên A = (aịj)mxn, B = (bjk)nxp, C = (ckl)pxq, được
chứa trong file MATRIX.INP gồm: dòng đầu chứa 4 số m, n, p, q. m+n+p dòng
tiếp theo lần lượt chứa m hàng ma trận A, n hàng ma trận B và p hàng ma trận C.
Viết chương trình đọc dữ liệu từ file MATRIX.INP và tính ma trận tích D =
AxBxC rồi ghi lên file văn bản có tên MATRIX.OUT trong đó: Dòng đầu chứa m,
q; m dòng tiếp theo chứa m hàng của ma trận D.
kl
n
j
p
k
jkijil cbad **
1 1
∑∑= =
=
Program Vidu_9;
Var
f,g: Text;
A, B, C, D:array[1..100,1..100] of integer;
m,n,p,q,i,j,k,l,r,s: byte;
Begin
assign(f,’MATRIX.INP’);
reset(f);
readln(f,m,n,p,q);
fillchar(D,mxq,0);
for i := 1 to m do
begin

for j:= 1 to n do read(f,A[i,j]);
readln(f);
end;
for j:= 1 to n do
begin
for k:=1 to p do read(f,B[j,k]);
readln(f);
end;
for k:= 1 to p do
begin
for l:=1 to q do read(f,C[k,l]);
readln(f);
end;
close(f);
assign(g,’MATRIX.OUT’);
rewrite(g);
writeln(g,m,#32,q);
for i:= 1 to m do
begin
for l:=1 to q do
begin
for j:= 1 to n do
for k:=1 to p do
D[i,l] := D[i,l] +
A[i,j]*B[j,k]*C[k,l];
write(g,D[i,l], #32);
end;
writeln(g);
end;
close(g);
readln;
End.
Chú ý: Công thức tính giá trị của các phần tử ma trận D = (dil)mxq như sau:
Bài tập 8.10: Một ma trận mxn số thực được chứa trong một file văn bản có tên
DULIEU.INP gồm: dòng đầu chứa hai số m, n; m dòng tiếp theo lần lượt chứa m
hàng của ma trận. Hãy viết chương trình đọc dữ liệu từ file DULIEU.INP, cho biết
các hàng của ma trận có tổng phần tử trên hàng đó lớn nhất. Kết quả ghi lên file
văn bản có tên DULIEU.OUT , trong đó dòng đầu chứa giá trị lớn nhất của tổng
các phần tử trên một hàng, dòng thứ hai chứa chỉ số các hàng đạt giá trị tổng lớn
nhất đó (m,n<=100).
Chẳng hạn

DULIEU.INP ⇒ DULIEU.OUT
6 5 34
3 6 8 12 2 2 5 6
7 5 6 10 6
8 2 4 5 1
3 5 6 1 3
10 12 3 1 8
8 8 8 9 1
Program Vi_du_10;
Var
f,g: Text;
S:array[1..100] of real;
T: Set of byte;
GTMax: real;
m,n,i,j: byte;
Begin
assign(f,’DULIEU.INP’);
reset(f);
readln(f,m,n);
fillchar(S,m,0);
for i:= 1 to m do
begin
S:=0;
for j:=1 to n do
begin
read(f,x);
S[i]:=S[i]+x;
end;
readln(f);
end;
close(f);
T:=[1];
GTMax:=S[1];
for i:= 2 to m do
if S[i] > GtMax then
begin
T:=[i];
GtMax:= S[i];
end
else
if S[i] = GTMax then
T:= T+[i];

assign(g,’DULIEU.OUT’);
rewrite(g);
writeln(g,GTMax:0:2);
for i:=1 to 100 do
if i in T then
write(g,i,#32);
readln;
End.
Chú ý:
• Chương trình trên dùng mảng S để lưu tổng giá trị các phần tử trên mỗi hàng.
Cụ thể, S[i] là tổng giá trị các phần tử trên hàng thứ i của ma trận đã cho.
• Tập T , GTMax lần lượt là tập chứa các chỉ số các hàng và giá trị lớn nhất của
các phần tử trên mỗi hàng tại thời điểm đang xét. Xuất phát ta xem hàng thứ
nhất có tổng giá trị lớn nhất. Khi xét hàng thứ i có các trường hợp sau:
- S[i] > GTMax: S[i] mới là tổng lớn nhất và lúc này chỉ có hàng i đạt
được giá trị này
- S[i] = GTMax: có thêm hàng i đạt giá trị lơn nhất.
- S[i] < GTMax: không có gì thay đổi
Bài tập 8.11: Viết chương trình sao chép nội dung của một file cho trước vào file
khác, tên của file nguồn và file đích được nhập từ bàn phím khi chạy chương trình.
Program Sao_chep_File;
const
bufsize = 200;
var
f,g: file;
File_nguon, file_dich: String;
Buf: array[1..63000] of Byte;
No_read, Temp: integer;
Begin
write(‘Nhap ten file nguon: ‘);
readln(file_nguon);
assign(f,file_nguon);
reset(f);
write(‘Nhap ten file dich: ‘);
readln(file_dich);
assign(g,file_dich);
rewrite(g);
Temp:= filesize(f);
while Temp > 0 do

begin
if bufsize < =Temp then
No_read:= bufsize
else
No_read:= Temp;
BlockRead((f, Buf, No_read);
BlockWrite(g,Buf, No_Read);
Temp:=Temp – No_read;
end;
close(g);
End.
Bài tập 8.12: Viết chương trình đổi tên một file đã có trên đĩa.
Gợi ý:
Dùng thủ tục Rename.
Bài tập 8.13: Viết chương trình xóa một file có trên đĩa.
Gợi ý:
Dùng thủ tục Erase.
Bài tập 8.14: Viết chương trình nối 2 file văn bản đã có trên đĩa thành một file thứ
3 với tên file được nhập vào từ bàn phím.
Gợi ý:
- Mở file 1 và file 2 để đọc dữ liệu, mở file 3 để ghi dữ liệu.
- Lần lượt đọc từng phần tử trong file 1 và 2 lưu vào file 3.
- Đóng cả ba file lại.
Bài tập 8.15: Viết chương trình thực hiện các công việc sau:
1. Tạo ra 2 file số nguyên và sắp xếp chúng theo thứ tự tăng dần.
2. Hãy nối 2 file đó lại với nhau thành file thứ 3 sao cho file mới vẫn có thứ tự
tăng dần.
Gợi ý:
Xem giải thuật ở bài tập 5.15.
Bài tập 8.16: Cho đa thức P(x) = a0 + a1x + a2x2
+ ... + anxn
Trong đó n là bậc của đa thức và a0, a1, ... , an là các hệ số của đa thức được
lưu trong một file văn bản với qui ước sau:
- Dòng đầu của file văn bản chứa bậc của đa thức và giá trị của x.
- Dòng tiếp theo chứa các hệ số của đa thức.
Ví dụ: P(x) = 3 + 2x - 5x2
+ 4x3
, x = 2.5 sẽ được lưu trong file văn bản như
sau:

3 2.5
3 2 -5 4
Viết chương trình đọc file văn bản trên để lấy các số liệu rồi tính giá trị của
đa thức.
Gợi ý:
- Tổ chức mảng để lưu đa thức.
- Viết thủ tục để đọc file text lưu vào mảng.
- Tham khảo bài tập 5.8.
Bài tập 8.17: Viết chương trình đếm số từ có trong một file văn bản.
Gợi ý:
- Viết hàm COUNT để đếm số từ của 1 dòng.
- Đọc từng dòng của file văn bản, dùng hàm COUNT để cộng dồn vào biến
dem.
Bài tập 8.18: Tại một cửa hàng, người ta quản lý các hoạt động MUA/BÁN trong
năm bằng cùng một loại hoá đơn. Mỗi hoá đơn là một bản ghi gồm các trường:
SoHoadon (số hoá đơn); Thang (tháng mua/bán); Mahang (mã hàng
mua/bán); Loai (nhận một trong hai giá trị ‘M’(mua) hoặc ‘B’ (bán)
Như vậy căn cứ vào trường Loai ta biết đó là hoá đơn mua hay hoá đơn bán. Viết
chương trình cho phép nhập vào một dãy các hoá đơn và lưu vào file có tên
Hoadon.dat, quá trình nhập dừng khi SoHoadon = 0. Tính số dư trong tháng n (n
được nhập từ bàn phím khi thực hiện chương trình) . Biết rằng số dư trong một
tháng được tính theo công thức:
Số dư = Tổng bán - Tổng mua,
trong đó tổng bán, tổng mua lần lượt là tổng số tiền bán, mua trong tháng đó.
Yêu cầu:
• Khi nhập chú ý kiểm tra để Loai chỉ nhận một trong hai giá trị ‘M’ hoặc ‘B’ và
tháng chỉ nhận giá trị từ 1 đến 12.
• Không được sử dụng mảng.
Hướng dẫn: Khai báo file lưu các hoá đơn, mỗi hoá đơn là một bản ghi như sau
Type
Hoadon = record
SoHoadon: word;
Thang: byte;
Mahang: string[5];
Loai: char;
end;
Var
f: file of hoadon;

Bài tập 8.19: Người ta quản lý các đầu sách của một thư viện bằng một bản ghi
gồm có các trường: Masach, Tensach, Tentacgia, Nhaxb (nhà xuất bản), Namxb
(năm xuất bản), SoLuong. Viết chương trình cho phép thực hiện các thao tác sau:
a. Nhập vào các đầu sách có trong thư viện và lưu vào file có tên Sach.dat,
quá trình nhập dừng khi mã sách đưa vào là một xâu rỗng.
b. Duyệt và in ra tên các quyển sách được xuất bản sau năm m (m được nhập
từ bàn phím khi thực hiện chương trình).
c. Bố sung sách vào thư viện theo yêu cầu: nếu sách đã có thì chỉ tăng số
lượng sách bổ sung, ngược lại thêm một đầu sách mới vào file.
Chú ý:
- Không được sử dụng mảng
- Khi nhập chú ý kiểm tra để năm xuất bản <= năm hiện tại
- Sau khi in ra danh sách các đầu sách xuất bản sau năm m, cho biết thêm
danh sách đó có bao nhiêu đầu sách tất cả.
Hướng dẫn: Khai báo thư viện là một file các đầu sách, mỗi đầu sách là một bản
ghi như sau
Type
St5 = String[5];
St20 = String[20];
Dausach = Record
Masach: St5,
Tensach, Tentacgia, Nhaxb: St20,
Namxb: word;
SoLuong: byte;
end;
Var
f: file of DauSach;
Bài tập 8.20: Người ta lưu thông tin các cán bộ trong cơ quan vào file có tên
CANBO.DAT, mỗi cán bộ là một bản ghi gồm các trường: STT, Hoten, Ngaysinh,
Diachi, HSLuong, HSPhucap, SoDT. Hãy viết chương trình thực hiện các yêu cầu
sau:
a. Nhập danh sách cán bộ và lưu vào file, quá trình nhập dừng khi họ tên nhập
vào là xâu rỗng và trường STT chương trình tự gán.
b. In ra danh sách cán bộ có hệ số lương nằm trong khoảng từ x đến y, x và y
là các số thực được nhập từ bàn phím khi thực hiện chương trình.
c. Sao chép thông tin các cán bộ có tuổi trên 50 vào một file khác.
d. In bảng lương của tất cả cán bộ lưu trong file CANBO.DAT ra màn hình
gồm các thông tin: STT, Hoten, HSLuong, Luong, trong đó Luong được
tính theo công thức Luong = (HSLuong+HSPhucap)*290000, dữ liệu in ra
định dạng theo cột. Cuối bảng, in tổng lương của toàn cơ quan.

e. Sao chép nội dung của file CANBO.DAT vào file văn bản CANBO.TXT,
mỗi cán bộ tương ứng một dòng.
Hướng dẫn: Khai báo mỗi cán bộ là một bản ghi như sau
Type
St10 = String[10];
St20 = String[20];
Canbo = Record
Hoten, Diachi: St20,
Ngaysinh: St10; {dd/mm/yyyy}
HSluong, HSPhucap: real;
SoDT: St10; {Số điện thoại }
end;
Var
f: file of Canbo;
• Khi nhập ngày sinh phải kiểm tra định dạng theo yêu cầu: dd/mm/yyyy
• Tuổi của một cán bộ được tính bằng năm hiện tại trừ cho năm sinh. Năm sinh
lấy từ 4 ký tự cuối cùng của ngày sinh và chuyển sang dạng số.
Bài tập 8.21: Viết chương trình nhập vào tên một file văn bản. Kiểm tra file này có
tồn tại trên đĩa không? Nếu có, in nội dung của file từ dòng thứ m đến dòng thứ n,
trong đó m và n là hai số nguyên dương bất kỳ được nhập từ bàn phím khi thực
hiện chương trình.
Hướng dẫn: Mở file bằng thủ tục Reset, rồi chuyển con trỏ về dòng thứ m, đọc và
in n dòng (hoặc cho đến hết file).
Bài tập 8.22:Giả sử trong một file văn bản trên đĩa có tên là MATRIX.TXT người
ta đã lưu các số liệu về một ma trận A cấp mxn và một vector X n chiều. Cách lưu
trữ như sau:
• Dòng đầu tiên chứa hai số m và n
• Dòng thứ hai chứa vector X
• m dòng tiếp theo lần lượt chứa m hàng của ma trận A
• Giữa các số trong một dòng cách nhau một ký tự trắng
Viết chương trình tính giá trị vector Y = AX và đưa kết quả ra màn hình đồng thời
lưu vào cuối file MATRIX.TXT (A và X được lấy từ file MATRIX.TXT)
Yêu cầu:
Chương trình phải thiết lập các thủ tục sau
• LayDulieu(A,X,m,n) thực hiện việc đọc dữ liệu từ file MATRIX.TXT và gán
cho A, X, m, n
• TinhTich(A,X,m,n,Y) thực hiện việc tính vector Y
• LuuKetqua(Y,m) thực hiện việc in vector Y ra màn hình và lưu vào cuối file
MATRIX.TXT

• Thành phần thứ i của vector Y được tính theo công thức
[ ] [ ] [ ]∑=
=
m
j
jXjiAiY
1
*,
Bài tập 8.23: Giả sử trong một file văn bản trên đĩa có tên là DANHBA.TXT lưu
danh bạ điện thoại trong thành phố. Cách lưu như sau:
• Dòng đầu lưu hai số nguyên dương m và n, trong đó m là số máy điện thoại
thuộc cơ quan nhà nước, còn n là số máy thuộc tư nhân.
• m dòng tiếp theo lưu thông tin lần lượt của m máy điện thoại thuộc cơ quan
nhà nước, mỗi dòng ghi số điện thoại, một ký tự trắng và sau đó là tên cơ quan.
• n dòng tiếp theo nữa lưu thông tin lần lượt của n máy điện thoại tư nhân, mỗi
dòng ghi số điện thoại, một ký tự trắng và sau đó là họ tên chủ điện thoại.
Viết chương trình đọc dữ liệu từ file DANHBA.TXT và in bảng danh bạ điện
thoại ra màn hình theo thứ tự tăng dần của chủ máy điện thoại, các máy điện thoại
thuộc cơ quan nhà nước in trước rồi đến các máy điện thoại tư nhân. Danh sách in
ra theo 3 cột, cột 1 ghi số điện thoại, cột 2 ghi tên cơ quan hoặc tên chủ máy điện
thoại, cột 3 ghi loại là TN (tư nhân) hoặc NN (nhà nước)
Yêu cầu:
• Khai báo kiểu bản ghi là MAYDT bao gồm 3 trường: SoDt, TenChu, Loai
• Thiết lập thủ tục LayDulieu(A,k) để đọc dữ liệu từ file DANHBA.TXT và lưu
vào mảng A (mảng các MAYDT) với k là số phần tử của mảng.
• Thiết lập thủ tục SAPXEP(A,k) để sắp xếp mỗi nhóm máy điện thoại nhà
nước, tư nhân theo thứ tự tăng dần của tên chủ máy điện thoại trong mảng A.
• Thiết lập thủ tục INKETQUA(A,k) để in ra màn hình danh bạ điện thoại từ
mảng A.
Bài tập 8.24: Cho một file văn bản có có tên là MATRIX.TXT với nội dung như
sau:
• Dòng đầu tiên của file chứa hai số nguyên dương m và n lần lượt là số hàng và
số cột của một ma trận cấp mxn (m,n <=50).
• m dòng tiếp theo mỗi dòng chứa n số nguyên là gía trị các phần tử của mỗi
hàng.
Hãy viết chương trình thực hiện các yêu cầu sau:
a. Viết thủ tục LAYDULIEU để đọc dữ liệu từ file MATRIX.TXT và lưu vào
mảng hai chiều A.
b. Viết hàm MAXDONG(i:Byte): LongInt trả về giá trị lớn nhất của hàng i.
c. Ghi các giá trị lớn nhất của mỗi hàng vào cuối file MATRIX.TXT.
Bài tập 8.25: Viết chương trình tạo ra hai tập tin lưu các số kiểu word mà các số
trong mỗi file đã được sắp thứ tự tăng dần. Hãy tạo tập tin mới chứa tất cả các số
của 2 tập tin trên sao cho thứ tự tăng dần vẫn được duy trì.

Chú ý: Không được dùng mảng.
Bài tập 8.26: Giả sử trong một file văn bản trên đĩa có tên là MT.DAT người ta đã
lưu các số liệu về hai ma trận A và B cùng cấp mxn. Cách lưu trữ như sau:
• Dòng đầu tiên chứa hai số m và n
m dòng tiếp theo lần lượt chứa m hàng của ma trận A
m dòng tiếp theo nữa lần lượt chứa m hàng của ma trận B
Giữa các số trong một dòng cách nhau một ký tự trắng
Viết chương trình tính ma trận tổng C = A + B và ghi kết quả vào file MT.OUT
với cấu trúc: dòng đầu chứa số m, m dòng tiếp theo chứa ma hàng của ma trận C.
Bài tập 8.27: Để có thể sao chép các file có kích thước lớn lên đĩa mềm, người ta
chia nhỏ file cần chép thành nhiều file có kích thước nhỏ hơn, sau đó nối các file
này lại bằng lệnh copy. Hãy viết chương trình sao chép một file thành hai file có
kich thước bằng nhau. Tên của tập tin nguồn và hai tập tin đích được nhập từ bàn
phím khi thực hiện chương trình.
Hướng dẫn: Khai báo các file nguồn và đích là các file không định kiểu. Gọi
Temp là một nửa kích thước của file nguồn, tính bằng byte. Thực hiện việc sao
chép từ byte đầu tiên đến byte thứ Temp vào file đích thứ nhất, sau đó chép phần
còn lại của file nguồn vào file đích thứ hai.

MỤC LỤC
Lời mở đầu.............................................................................................................1
Chương 1: CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
PASCAL.................................................................................................................2
Chương 2: CÁC KIỂU DỮ LIỆU CƠ BẢN – KHAI BÁO HẰNG, BIẾN,
KIỂU, BIỂU THỨC VÀ CÂU LỆNH
I. Các kiểu dữ liệu cơ bản.....................................................................................6
II. Khai báo hằng...................................................................................................8
III. Khai báo biến..................................................................................................8
IV. Định nghĩa kiểu...............................................................................................9
V. Biểu thức...........................................................................................................9
VI. Câu lệnh...........................................................................................................9
Bài tập mẫu..........................................................................................................11
Bài tập tự giải.......................................................................................................12
Chương 3: CÁC CÂU LỆNH CÓ CẤU TRÚC
I. Lệnh rẽ nhánh..................................................................................................15
II. Lệnh lặp..........................................................................................................16
Bài tập mẫu..........................................................................................................17
Bài tập tự giải.......................................................................................................24
Chương 4: CHƯƠNG TRÌNH CON: THỦ TỤC VÀ HÀM
I. Khái niệm về chương trình con.......................................................................27
II. Cấu trúc chung của một chương trình có sử dụng CTC.............................27
III. Biến toàn cục và biến địa phương................................................................28
IV. Đệ qui.............................................................................................................29
V. Tạo thư viện (UNIT).......................................................................................31
Bài tập mẫu..........................................................................................................33
Bài tập tự giải.......................................................................................................36
Chương 5: DỮ LIỆU KIỂU MẢNG
I. Khai báo mảng.................................................................................................38
II. Xuất nhập trên dữ liệu kiểu mảng................................................................38
Bài tập mẫu..........................................................................................................38
Bài tập tự giải.......................................................................................................50
Chương 6: XÂU KÝ TỰ

I. Khai báo kiểu xâu ký tự..................................................................................53
II. Truy xuất dữ liệu kiểu String........................................................................53
III. Các phép toán trên xâu ký tự.......................................................................53
IV. Các thủ tục và hàm về xâu ký tự..................................................................53
Bài tập mẫu..........................................................................................................54
Bài tập tự giải.......................................................................................................60
Chương 7: KIỂU BẢN GHI
I. Khai báo dữ liệu kiểu bản ghi.........................................................................63
II. Xuất nhập dữ liệu kiểu bản ghi.....................................................................63
Bài tập mẫu..........................................................................................................63
Bài tập tự giải.......................................................................................................68
Chương 8: KIỂU FILE
I. Khai báo ...........................................................................................................70
II. Các thủ tục và hàm chuẩn.............................................................................70
III. File văn bản...................................................................................................72
IV. File không định kiểu.....................................................................................73
Bài tập mẫu..........................................................................................................74
Bài tập tự giải.......................................................................................................85
Chương 9: KIỂU CON TRỎ
I. Khai báo............................................................................................................91
II. Làm việc với biến động..................................................................................91
III. Danh sách động.............................................................................................92
Bài tập mẫu..........................................................................................................94
Bài tập tự giải.....................................................................................................108
Chương 10: ĐỒ HỌA
I. Màn hình trong chế độ đồ hoạ......................................................................113
II. Khởi tạo và thoát khỏi chế độ đồ hoạ..........................................................113
III. Toạ độ và con trỏ trên màn hình đồ hoạ...................................................115
IV. Đặt màu trên màn hình đồ hoạ..................................................................115
V. Cửa sổ trong chế độ đồ hoạ..........................................................................115
VI. Viết chữ trong chế độ đồ họa......................................................................116
VII. Vẽ các hình cơ bản.....................................................................................116
VIII. Tô màu các hình.......................................................................................117
IX. Các kỹ thuật tạo hình chuyển động...........................................................119
Bài tập mẫu........................................................................................................120
Bài tập tự giải.....................................................................................................141
Mục lục...............................................................................................................143

Bai tap pascal tong hop

More Related Content

What's hot (20)

Similar to Bai tap pascal tong hop (20)

Bai tap pascal tong hop