Design Thinking Bootcamp Bootleg

d.
bootcamp
bootleg(Thai translation ฉบับภาษาไทย)

Check this out —
It’s the d.school bootcamp bootleg.
คู่มือเล่มนี้เขียนและรวมรวมขึ้นเพื่อเป็นคู่มือในการช่วยนำกระบวนการ Design
Thinking ไปใช้งานจริง คู่มือนี้เป็นคู่มือที่ไม่ได้ใช้สำหรับแค่การอ่าน แต่เหมาะ
สำหรับการนำไปใช้และทดลองจริงด้วยตัวท่านเอง เราคัดสรรขั้นตอนและวิธีการ
ออกแบบที่สำคัญจากกระบวนการ Design Thinking มารวมรวมในคู่มือฉบับนี้ ซึ่ง
กระบวนการและวิธีการเหล่านี้เป็นเครื่องมือที่ช่วยเสริมสร้าง 7 ทัศนคติ (กล่าวถึงใน
หน้าถัดไป) ที่สำคัญต่อมุมมองของนักออกแบบเพื่อความเปลี่ยนแปลง
คู่มือฉบับนี้ยังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนา โดยเราได้ถอดความรู้จากการสอนวิชา
“Design Thinking Bootcamp” ซึ่งเป็นวิชาขั้นพื้นฐานของเรา มาพัฒนาจากคู่มือ
ฉบับแรกที่ได้เขียนขึ้นเมื่อปี 2009 โดยได้นำสิ่งที่เราได้เรียนรู้จากการสอนมาปรับ
เนื้อหาบางส่วนและเพิ่มเครื่องมือและวิธีการใหม่ๆเข้ามา นอกจากนี้เนื้อหาการเรียนรู้
ในคู่มือนี้ยังเกิดจากการรวบรวมและถอดความรู้จากบุคคลและองค์กรที่แตกต่าง
หลากหลายทั้งผู้ทีีทำงานเกี่ยวข้องกับทางสถาบัน d.school โดยตรงและผู้ที่ทำงาน
ออกแบบอยู่ในที่ที่ห่างไกลออกไป ทางคณะทำงานสถาบัน d.school จึงขอขอบคุณ
ทุกท่านที่มีส่วนร่วมในการทำให้คู่มือเล่มนี้เกิดขึ้นได้
ทุกคนสามารถเข้าถึงและแบ่งปันคู่มือฉบับนี้กับผู้อื่นโดยไม่มีค่าใช้จ่าย และเราหวังว่า
ทุกท่านจะได้ประโยชน์ในการนำความรู้ที่ได้ไปใช้งานจริง เราขอเพียงให้ทุกท่านทำ
ตามข้อบังคับที่บัญญัติไว้ใน Creative Commons license (Attribution-
NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License) ที่ระบุการใช้งานเพื่อ
เป็นการศึกษาและให้กับสาธารณะ ผู้อ่านสามารถศึกษาข้อบัญญัติเพิ่มได้ที่ http://
creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/
ทางเรายินดีที่จะรับฟังคำแนะนำและความคิดเห็นต่อคู่มือฉบับนี้ กรุณาแบ่งปันเรื่อง
ราวจากการใช้คู่มือในการปฏิบัติงานจริง ไม่ว่าจะเป็นส่วนที่เป็นประโยชน์ ควร
ปรับปรุง หรือแม้กระทั่งวิธีการใหม่ที่ท่านได้ค้นพบด้วยตัวเอง เขียนหาเราได้ที่:
bootleg@dschool.stanford.edu
ขอบคุณ,
The d.school

A note to the Stanford d.school team and readers—
ข้อความถึงทีมงาน Stanford d.school และผู้อ่าน
Thank you the Stanford d.school team for letting us translate the d.school
bootleg bootcamp in Thai. This translation of the d.school bootcamp
bootleg is a collective effort from a group of Stanford Alumni who have
taken classes at the Stanford d.school as well as design thinking
practitioners in Thailand who have all benefited from applying the Design
Thinking process to tackle both social impact and business challenges. This
effort is an attempt to make this tool more accessible to the Thai audience.
We hope that the Thai translation of the d.school bootcamp bootleg will be
valuable to our Thai audience and if there is anything that could be better
improved please e-mail to share your feedback at bootlegthai@gmail.com.
Thank you!
Viria Vichit-Vadakan +
Translators & Editors team
ขอขอบคุณ ทีมงานจาก d.school มหาวิทยาลัย Stanford ที่ได้ให้ความไว้วางใจใน
การแปลคู่มือ Design Thinking คู่มือฉบับนี้เป็นความร่วมมือจากศิษย์เก่าจาก
มหาวิทยาลัย Stanford และกระบวนกรที่ได้รับประโยชน์จากการนำกระบวนการ
Design Thinking ไปปรับใช้ในส่วนการทำงานในการแก้ปัญหาทั้งโจทย์ทางสังคม
และทางธุรกิจ
เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่าคู่มือการแปลฉบับนี้จะเป็นประโยชน์หรับท่านผู้อ่าน และหาก
ท่านผู้อ่านมีคำแนะนำอย่างไรสามารถติดต่อเพื่อแสดงความคิดเห็นได้ที่
bootlegthai@gmail.com
ขอบคุณ,
วิริยา วิจิตรวาทการ
+ ทีมงานผู้แปลและผู้เรียบเรียง

A thank you note to translators and editors—
ข้อความขอบคุณผู้แปลและผู้เรียบเรียง
Thank you to all our translators and editors. This translation would not have been
successful without the help of our committed translators and editors.
ขอขอบคุณผู้แปลและผู้เรียบเรียงทุกท่าน คู่มือการแปลชุดนี้จะไม่ได้เกิดขึ้นได้ถ้าหากไม่ได้รับ
ความช่วยเหลือและความตั้งใจจากผู้แปลและผู้เรียบเรียงทุกท่าน
ผู้แปล Translators
วิริยา วิจิตรวาทการ Viria Vichit-Vadakan
เมษ์ ศรีพัฒนาสกุล May Sripatanaskul
กวีวุฒิ เต็มภูวภัทร Kaweewut Temphuwapat
ชูวิญญาณ์ จิตติกุลดิลก Chuwinya Chittikuladilok
ปณิธิตา วิทยศรีเจริญ Panithita Vithayasricharoen
ปิธน วิทยศรีเจริญ Pete Vithayasricharoen
ผู้เรียบเรียง Editors
วีระพงศ์ โก Werapong Goo
พราวพรรณราย มัลลิกะมาลย์ Prowpannarai Mallikamarl
แพรวา สาธุธรรม Praewa Satutum
กิตติศักดิ์ ปัญญาจิรกุล Kittisuk Panyajirakul
ขอขอบคุณหน่วยงาน G-Lab, ALA, และ TSEO ที่ทำงานร่วมกันในการขยายคู่มือการแปลฉบับ
นี้ให้เกิดผลประโยชน์ในวงกว้าง
Thank you our partners G-Lab, ALA, and TSEO for helping to spread
awareness of d.school bootleg bootcamp Thai translation
Partners
ศูนย์นวัตกรรมสังคม G-Lab วิทยาลัยโลกคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสศตร์
(G-Lab, School of Global Studies, Thammasat University) www.sgs.tu.ac.th,
Asian Leadership Academy (ALA) www.asianleadershipacademy.com, และ
สำนักงานสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม (Thai Social Enterprise Office) www.tseo.or.th

ให้ความสำคัญกับการเข้าใจกลุ่มเป้าหมายการ
เข้าใจคนหรือกลุ่มเป้าหมายอย่างลึกซึ้งโดยการ
เอาใจเขามาใส่ใจเราและการฟังความคิดเห็นจาก
กลุ่มเป้าหมายตลอดทั้งกระบวนการออกแบบเป็น
พื้นฐานที่สำคัญในการออกแบบที่ดี
การร่วมมือร่วมใจ
รวมตัวนวัตกรที่มีประสบการณ์ พื้นเพและ
ทัศนคติที่แตกต่างหลากหลาย เพื่อสร้างสรรค์
มุมมองและนวัตกรรมใหม่ๆ ที่ก่อตัวจากความ
หลากหลายของทีม
ให้ความสำคัญกับการทดลอง
การสร้างตัวต้นแบบ (prototype) ไม่ได้ทำเพียง
เพื่อพิสูจน์ไอเดียของคุณเท่านั้น แต่เราสร้างแบบ
จำลองเพื่อการคิดต่อยอดและเรียนรู้เกี่ยวกับไอ
เดียของเรามากขึ้นระหว่างกระบวนการ
การสร้าง Prototype เป็นขั้นตอนสำคัญที่ควรนำ
มาบูรณาการใช้ตลอดทั้งกระบวนการสร้างสรรค์
นวัตกรรม
สื่อให้เห็นโดยไม่ต้องบอก
สื่อสารความคิดได้อย่างมีพลังและมีความหมายด้วยการ
สร้างประสบการณ์ผ่านสื่อรูปภาพและการเล่าเรื่องที่สนุก
และเป็นประโยชน์
คำนึงถึงทั้งกระบวนการ
รู้ว่าเราอยู่ตรงไหนในกระบวนการออกแบบ
เรากำลังใช้วิธีการอะไรในขั้นตอนนั้น และ
เป้าหมายที่เราต้องการคืออะไร
ตั้งกรอบปัญหาให้ชัด
สร้างกรอบวิสัยทัศน์ร่วมที่ชัดเจนเพื่อ
กระตุ้นการออกความคิดเห็นที่สร้างสรรค์
ต่อโจทย์ที่ท้าทาย
เน้นการลงมือทำ
กระบวนการ Design Thinking เป็นกระบวนการที่
เน้นการเรียนรู้จากการลงมือทำมากกว่าการคิด
อย่างเดียว
d.mindsets

MODE
การเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย คืออะไร
ทำไมต้องเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย?
การเอาใจเขามาใส่ใจเรา หรือ การเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย (empathy) เป็นพื้นฐานที่สำคัญในกระบวนการ Design
Thinking

เราสามารถทำได้โดย
- การสังเกตการณ์ คือการสังเกตพฤติกรรมและชีวิตความเป็นอยู่ของกลุ่มเป้าหมายในสภาพแวดล้อมจริง
- การมีส่วนร่วมและการพูดคุย คือการพูดคุยสร้างปฏิสัมพันธ์เพื่อเรียนรู้จากกลุ่มเป้าหมาย โดยอาจเป็นการนัด
สัมภาษณ์หรือการแวะเยี่ยมอย่างสั้นๆโดยไม่ได้บอกล่วงหน้าก็ได้
-  ร่วมประสบการณ์จริง คือการเข้าไปสัมผัสประสบการณ์เดียวกับที่กลุ่มเป้าหมายสัมผัสในบริบทจริง
หน้าที่สำคัญของเราคือการเข้าใจกลุ่มเป้าหมายที่เราออกแบบให้ เนื่องจากปัญหาที่เราพยายามแก้ไขส่วนใหญ่
ไม่ใช่ปัญหาของตัวเราเองแต่เป็นปัญหาของผู้อื่น ดังนั้นการที่จะออกแบบหรือพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของกลุ่มเป้า
หมาย เราต้องมีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งว่ากลุ่มเป้าหมายของเราคือใครและสิ่งที่พวกเขาต้องการหรือให้ความสำคัญ
คืออะไร
การสังเกตพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมายหรือผู้ใช้ในสภาพแวดล้อมจริงช่วยให้เราเข้าใจความรู้สึก ความคิด ความ
ต้องการและการตัดสินใจของพวกเขาได้ดีขึ้น การสังเกตทำให้เรามองเห็นประสบการณ์ของกลุ่มเป้าหมายได้ดียิ่งขึ้น
จากการกระทำและคำพูด ซึ่งจะทำให้คุณสามารถแปลความหมายที่จับต้องไม่ได้จากประสบการณ์เหล่านั้นไปสู่ความ
เข้าใจที่ถ่องแท้ยิ่งขึ้น ความเข้าใจที่ลึกซึ้งถึงพฤติกรรมของผู้ใช้เหล่านี้นำไปสู่การสร้างสรรค์นวัตกรรมที่สามารถแก้
ปัญหาของกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ดีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ยากกว่าที่คุณ
คิด เพราะจิตของเรามักจะกรองข้อมูลที่สำคัญบางอย่างทิ้งไปโดยที่เราไม่ได้ตั้งใจ ดังนั้นเราควรที่จะเรียนรู้ที่จะมอง
โลกด้วยมุมองที่สดใหม่และใจที่เปิดกว้าง -- เราสามารถพัฒนาความสามารถนี้ผ่านเครื่องมือและกระบวนทรรศน์
ของ human-centered design

นอกจากนี้ การเข้าไปคลุกคลีกับกลุ่มเป้าหมายก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่สามารถทำให้เราได้รู้ถึงค่านิยมและความคิดของ
พวกเขาได้ดีขึ้น ในบางครั้งตัวกลุ่มเป้าหมายเองอาจไม่รู้ชัดถึงค่านิยมและความคิดของตนเอง การเข้าไปคลุกคลีกับ
ผู้ใช้อย่างใกล้ชิดสามารถทำให้เราค้นพบความคิดและความรู้สึกที่ซ่อนอยู่ได้อย่างน่าประหลาดใจ เรื่องราวที่พวก
เขาเล่าเป็นตัวบ่งบอกถึงความเชื่อของพวกเขาได้เป็นอย่างดี (ถึงแม้ว่ามันจะแตกต่างกับสิ่งที่เขาทำจริงๆ) การ
ออกแบบที่ดีเกิดขึ้นจากการเข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงค่านิยมและความเชื่อของผู้ใช้นี่เอง
เราเข้าไปคลุกคลีเพื่อ (๑) ค้นหาความต้องการที่พวกเขาอาจจะรู้หรือไม่รู้ตัว (๒) ชี้นำวิถีการพัฒนานวัตกรรม (๓)
เข้าใจว่ากลุ่มเป้าหมายที่ใช่คือใคร (๔) ค้นพบอารมณ์ที่เป็นรากฐานของพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมาย
นอกจากการคุยและสังเกตผู้ใช้แล้ว เราควรจะเข้าไปลองสัมผัสประสบการณ์โดยตรงในเรื่องที่เรากำลังพยายาม
แก้ไข เพื่อที่จะช่วยให้เราเข้าใจสถานการณ์และสภาพแวดล้อมที่ผู้ใช้ของเราพบเจออยู่อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น
เข้าใจกลุ่มเป้าหมาย
MODE
:: 1 ::

การตั้งกรอบปัญหา (define) เกิดขึ้นเมื่อเราสังเคราะห์สิ่งที่ได้ค้นพบจากขั้นตอนการเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย
(empathize) ไปสู่ความเข้าใจที่ลึกซึ้งและความต้องการที่แท้จริงของพวกเขา เป้าหมายสำคัญของการตั้งกรอบปัญหา
คือการทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายและบริบทของปัญหาให้ได้หยั่งลึกมากยิ่งขึ้น และนำความเข้าใจที่ลึกซึ้งนี้มาตั้ง
โจทย์ปัญหาที่นำไปสู่การลงมือปฏิบัติ (actionable problem statement) ซึ่งกรอบปัญหานี้ควรจะเน้นไปที่กลุ่มเป้า
หมายที่เฉพาะเจาะจงและสิ่งที่ได้เรียนรู้จากการเข้าไปคลุกคลีทำความเข้าใจกับกลุ่มเป้าหมายเหล่านี้

ดังนั้น แทนที่สักแต่ว่าตั้งโจทย์ปัญหาขึ้นมาเพื่อจะทำอะไรบางอย่าง เราควรตั้งกรอบปัญหาบนพื้นฐานของความรู้
ความเข้าใจจากการได้ไปใช้ประสบการณ์ร่วมกับกลุ่มเป้าหมาย โจทย์ปัญหาที่ตั้งขึ้นอย่างมีความหมายและความ
เข้าใจกลุ่มเป้าหมายอย่างลึกซึ้งนี้เป็นรากฐานสำคัญที่จะช่วยให้เราประสบความสำเร็จในกระบวนการการออกแบบวิธี
การแก้ปัญหา
การตั้งกรอบปัญหาเป็นหัวใจหลักในกระบวนการออกแบบเพราะมันช่วยให้เรามองเห็นโจทย์ปัญหาสำคัญที่เราจะ
มุ่งเน้นในการแก้ไขได้อย่างชัดเจน ในหลายกรณีเราอาจจะต้องปรับโจทย์ปัญหาใหม่หลังจากได้เพิ่มพูนความ
เข้าใจใหม่ ๆ ที่ลึกซึ้งมากขึ้นระหว่างกระบวนการออกแบบของเรา กรอบปัญหาที่ตั้งอย่างเฉพาะเจาะจงและมี
ความหมายจะเป็นสิ่งที่ช่วยกระตุ้นการคิดค้นไอเดียสร้างสรรค์ในการหาทางออกให้ปัญหาต่อไป

กรอบปัญหาที่ดีคือโจทย์ปัญหาที่
•  โฟกัสขอบเขตของปัญหาให้พุ่งไปที่ประเด็นที่สำคัญ
•  สามารถจุดประกายไอเดียจากคนในทีม
•  เป็นจุดอ้างอิงสำหรับการประเมินไอเดียต่างๆได้
•  สามารถทำให้สมาชิกในทีมคิดและตัดสินใจด้วยตนเองได้ไปคู่ขนานกันได้
•  เปิดกว้างต่อการระดมความคิดโดยคำถามที่ขึ้นต้นด้วย “เราจะ. . .ได้อย่างไร” (how might we…?)
•  สามารถจับใจคนที่เราพบเจอ
•  ช่วยวางขอบเขตการทำงานที่เป็นไปได้ในเวลาที่มีอยู่อย่างจำกัด ไม่กว้างจนเกินไป
•  ช่วยชี้นำแนวทางการสร้างนวัตกรรม
การตั้งกรอบปัญหา คืออะไร
ทำไมต้องตั้งกรอบปัญหา
ตั้งกรอบปัญหา
MODE
:: 2 ::

การระดมความคิด (ideate) คือขั้นตอนในกระบวนการออกแบบซึ่งเน้นไปที่การสร้างสรรค์ไอเดียที่จะตอบโจทย์
ปัญหาที่แตกต่างหลากหลายรวมไปถึงความคิดแปลกใหม่จากแนวคิดเดิมๆ กระบวนการนี้เป็นขั้นตอนที่เราเน้น
การ “เปิดกว้าง”สำหรับความเป็นไปได้ใหม่ๆ เราไม่ควรจำกัดขอบเขตความคิดของตัวเองด้วยความกังวลในตัว
แนวคิดและผลงานสุดท้ายในขั้นตอนนี้ เป้าหมายของการระดมความคิดคือการได้ทั้ง “ปริมาณ” และ “ความ
หลากหลาย” ของความคิดวิธีการแก้ปัญหาต่าง ๆให้มากที่สุด
ไอเดียที่ได้จากการระดมความคิดในขั้นตอนนี้ สามารถนำไปสร้างตัวต้นแบบ (prototype) เพื่อให้กลุ่มเป้าหมาย
ได้ทดลองจริงในขั้นตอนถัดไป
การระดมความคิดเป็นสะพานเชื่อมระหว่างการตีกรอบปัญหาไปสู่การสร้างสรรค์หาหนทางแก้ไข้ปัญหา
(solutions) สำหรับกลุ่มเป้าหมาย เราใช้การระดมความคิดในรูปแบบที่หลากหลายเพื่อ

•  ก้าวข้ามทางออกเดิมๆหรือ solution ที่ชัดเจนอยู่แล้วไปสู่การสร้างนวัตกรรมใหม่ๆ
•  ใช้มุมมองความคิดและจุดแข็งที่แตกต่างต่างหลากหลายของคนในทีมให้เป็นประโยชน์
•  ค้นพบความเป็นไปได้ใหม่ๆ ที่ไม่คาดคิดมาก่อน
•  สร้างสรรค์ความคิดใหม่ๆ ที่เน้นทั้งการได้ปริมาณความคิดที่มากและมีความหลากหลายสูง

ไม่ว่าเราจะใช้วิธีการใดก็ตามในการระดมความคิด สิ่งที่สำคัญที่สุดคือให้มีความเข้าใจชัดเจนว่า ขั้นตอนไหนที่
ทีมงานกำลังเน้นการระดมความคิดในเชิงปริมาณ และขั้นตอนไหนที่ทางทีมกำลังประเมินคุณภาพของไอเดียทั้ง
หลาย เราควรจัดแจงขั้นตอนให้แยกกันอย่างชัดเจน

การระดมความคิด คืออะไร
ทำไมถึงต้องระดมความคิด
ระดมความคิด
MODE
:: 3 ::

โดยทั่วไปแล้ว เรามักนึกถึงการสร้างต้นแบบในแง่ของการทดสอบเชิงฟังก์ชั่นหรือการใช้งาน อย่างไรก็ตาม เรา
สามารถสร้างต้นแบบเพื่อเหตุผลอื่นๆได้ดังต่อไปนี้
•  การสร้างความเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย (empathy gaining): การสร้างต้นแบบเป็นเครื่องมือสำหรับการสร้าง
ความเข้าใจปัญหาและกล่มเป้าหมายให้ลึกซึ่งยิ่งขึ้น แม้กระทั้งตั้งแต่ขั้นตอนก่อนที่จะสร้างหนทางในการแก้
ปัญหา (Pre-solution phase)
•  การสำรวจ (exploration): สร้างต้นแบบเพื่อ “การคิด” ผ่านการสร้างแบบจำลองความคิดหลายๆแบบเพื่อ
ทำการเปรียบเทียบการตอบโจทย์ความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย
•  การทดสอบ (testing): สร้างต้นแบบ (และบริบทแวดล้อมของต้นแบบ) เพื่อทดสอบและขัดเกลาหนทางแก้
ปัญหาร่วมกับผู้ใช้
•  การสร้างแรงบันดาลใจ (inspiration): เราสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้อื่น (เช่นสมาชิกในทีม ลูกค้า
ผู้ใช้ นักลงทุน) โดยการสร้างต้นแบบที่สื่อถึงวิสัยทัศน์ของเรา

เราสร้างต้นแบบเพื่อ:
•  การเรียนรู้: การสื่อความหมายทางภาพสามารถสื่อความหมายได้มีประสิทธิภาพกว่าตัวหนังสือและคำอธิบาย
หากภาพหนึ่งภาพสามารถสื่อความหมายได้เท่ากับหนึ่งพันคำ ต้นแบบหนึ่งชิ้นก็สามารถสื่อความหมายได้
เท่ากับรูปภาพหนึ่งพันรูป
•  การแก้ไขข้อขัดแย้ง: ต้นแบบเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังที่ช่วยในการระดมความคิด และการขจัดความคลุมเครือ
และสร้างความชัดเจนในการสื่อสาร
•  การเริ่มบทสนทนา: ต้นแบบช่วยในการจุดประกายให้เกิดบทสนทนาที่หลากหลายร่วมกับกลุ่มเป้าหมาย
•  การล้มเหลวที่รวดเร็วโดยไม่เจ็บตัว: การสร้างต้นแบบอย่างหยาบขึ้นมาอย่างรวดเร็ว ช่วยให้สามารถทดสอบ
ไอเดียจำนวนมากได้โดยไม่เสียเวลาและเงินมากนักในช่วงเริ่มต้น
•  กระบวนการพัฒนาหนทางแก้ไขปัญหา: การสร้างต้นแบบช่วยให้คุณสามารถย่อยปัญหาใหญ่ให้มีขนาดเล็ก
ลง และจัดการได้ง่ายขึ้น
การสร้างต้นแบบ (prototype) คือการแปลงความคิดออกมาแสดงให้เป็นรูปธรรม ซึ่งอาจอยู่ในรูปแบบทาง
กายภาพใดก็ได้ที่สามารถมองเห็นหรือสัมผัสได้ เช่น การสื่อสารผ่านกระดาษโน้ต Post-It การแสดงละคร พื้นที่
วัตถุสิ่งของ อินเตอร์เฟส หรือแม้แต่การเขียนสตอรี่บอร์ด โดยความละเอียดของต้นแบบที่สร้างขึ้นควรล้อไปกับ
ความก้าวหน้าของโครงการหรือกระบวนการออกแบบได้อย่างเหมาะสม โดยในช่วงแรกนั้น ควรสร้างต้นแบบ
อย่างหยาบที่สร้างขึ้นได้อย่างรวดเร็วขึ้นมาก่อน เพื่อที่จะได้สามารถเรียนรู้ได้ตั้งแต่เนิ่นๆและพิจารณาความเป็น
ไปได้อื่นๆที่หลากหลาย

ต้นแบบจะประสบความสำเร็จที่สุดก็ต่อเมื่อ ผู้คน (ทีมออกแบบ ผู้ใช้ และคนอื่นๆ) สามารถสัมผัสประสบการณ์
และมีปฏิสัมพันธ์กับตัวต้นแบบได้ สิ่งที่ได้เรียนรู้จากประสบการณ์ดังกล่าวจะก่อให้เกิดความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
และสามารถนำไปสู่หนทางแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพ
ต้นแบบ คืออะไร
ทำไมเราถึงสร้างต้นแบบ
ต้นแบบ
MODE

•  เพื่อพัฒนาปรับปรุงต้นแบบและหนทางแก้ปัญหา (Solution)ให้ดีขึ้น โดยการทดสอบจะช่วยชี้นำการกลับไป
พัฒนาและปรับปรุงแบบจำลองในรอบใหม่ (Iterate)
•  เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายให้มากขึ้น การทดสอบเป็นโอกาสให้เราเข้าใจกลุ่มเป้าหมายได้ด้วยการสังเกต
และการพูดคุยหรือมีส่วนร่วม ซึ่งบ่อยครั้งเรามักจะได้มุมมองที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อน
•  เพื่อทดสอบและปรับปรุงกรอบปัญหา ในบางครั้งการทดสอบไม่ได้เป็นการวัดแต่เพียงว่าสิ่งที่เราคิดค้นนั้นจะตอบ
โจทย์ความต้องการของกลุ่มเป้าหมายนั้นได้หรือไม่แต่เป็นการทดสอบว่าโจทย์ปัญหาที่ตั้งนั้นถูกหรือผิด
การทดสอบคือโอกาสในการปรับปรุงและพัฒนาไอเดียของเราให้ดียิ่งขึ้น ขั้นตอนนี้เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับ
การพัฒนาและปรับแก้อย่างไม่หยุดนิ่ง (Iterative) โดยการนำต้นแบบที่มีความละเอียดต่ำมาทดลองกับกลุ่มเป้า
หมายในบริบทจริงหรือเสมือนจริงเพื่อทดสอบว่าความเข้าใจของเราเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายถูกต้องหรือไม่ ทั้งนี้เรา
ควรสร้างต้นแบบราวกับว่าเรารู้ว่าเราทำถูก แต่ทดสอบให้เหมือนกับว่าเรารู้ว่าเราจะมีจุดผิดพลาด
การทดสอบคืออะไร
ทำไมต้องทดสอบ
ทดสอบ
MODE
:: 5 ::

คิดแบบผู้เริ่มต้น
METHOD
ทำไมต้องคิดแบบผู้เริ่มต้น (Beginner’s mindset)
คิดแบบมือใหม่ทำอย่างไร
เราทุกคนล้วนมีประสบการณ์ ความเข้าใจ และความเชี่ยวชาญของตัวเองที่สั่งสมมา ซึ่งคุณลักษณะเฉพาะเหล่านี้
เป็นสิ่งที่มีค่ามากในกระบวนการการออกแบบ อย่างไรก็ตามเราควรเลือกใช้สมบัติล้ำค่าเหล่านี้เฉพาะในช่วง
เวลาที่เหมาะสมอย่างเจตนา ในบางครั้งสมมุติฐานหรือมุมมองที่คุณยึดถืออาจเป็นเพียงมายาคติหรือเป็นการ
ด่วนตัดสิน จนทำเป็นข้อจำกัดต่อการสร้างความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายที่ลึกซึ้ง การคิดแบบผู้เริ่มต้นจึงเป็นการ
ป้องกันไม่ให้เกิดการด่วนตัดสิน และช่วยให้สามารถออกแบบได้อย่างสดใหม่มีชีวิตชีวา
อย่าด่วนตัดสิน (Don’t judge) เฝ้าคอยสังเกตและคลุกคลีกับกลุ่มเป้าหมายโดยปราศจากอคติต่อการกระทำ
สถานการณ์ การตัดสินใจ และปัญหาของพวกเขา
ตั้งคำถามเกี่ยวกับทุกสิ่ง (Question everything) ถามแม้กระทั่งสิ่งที่คุณคิดว่ารู้คำตอบอยู่แล้ว การตั้งคำถาม
ช่วยให้เราได้เรียนรู้ถึงวิธีการมองโลกของกลุ่มเป้าหมาย ลองคิดถึงเด็ก 4 ขวบที่คอยถามว่า “ทำไม” เกี่ยวกับทุก
สิ่งทุกอย่างที่ผ่านเข้ามา และ ให้ถามว่า “ทำไม” ต่อไปอีกหลังจากได้รับคำตอบจากคำถาม “ทำไม” ก่อนหน้า
แล้ว
ช่างสงสัยในทุกสิ่ง (Be truly curious) กระตือรือร้นที่จะแสดงความสงสัยใคร่รู้ออกมา ทั้งในสถานการณ์ที่คุ้น
เคยหรือไม่คุ้นชิน
มองหาแบบแผน (Find patterns) หาความเชื่อมโยงและธีมหรือหัวข้อที่น่าสนใจที่เกิดขึ้นระหว่างการมี
ปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มเป้าหมาย
รับฟังอย่างตั้งใจ (Listen. Really) อย่ายึดติดกับแผนที่คุณวางไว้มากเกินไป ปล่อยให้ตัวคุณได้ซึมซับกับ
เหตุการณ์ตรงหน้าอย่างเต็มที่ ไม่ว่าจะเป็นสิ่งที่กลุ่มเป้าหมายพูดให้คุณฟัง และวิธีที่พวกเขาพูด โดยไม่พะวงถึง
แต่สิ่งที่คุณกำลังจะพูดต่อไป
:: 6 ::

ทำไมต้องถามว่า อะไร? | อย่างไร? | ทำไม?
วิธีการถาม อะไร? |อย่างไร? | ทำไม?
ในระหว่างขั้นตอนการเฝ้าสังเกตกลุ่มเป้าหมาย การถามว่า อะไร? | อย่างไร? | ทำไม? เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้คุณ
ทำการสังเกตได้ลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น คำถามง่ายๆเหล่านี้ช่วยให้เราเปลี่ยนจากการสังเกตเพียงสิ่งที่เป็นรูปธรรมไปสู่
การสังเกตที่ลึกซึ่งลงไปให้เห็นสิ่งที่เป็นนามธรรมอย่างอารมณ์หรือแรงขับดันที่เกิดขึ้นในเหตุการณ์ที่คุณกำลังเฝ้า
สังเกต การถามเช่นนี้สามารถนำมาใช้ในการวิเคราะห์รูปถ่ายจากการลงพื้นที่ได้อย่างดี โดยจะช่วยทั้งในการ
สังเคราะห์และการชี้นำแนวทางในการค้นหาความต้องการของกลุ่มเป้าหมายต่อไป
การเตรียมการ: นำกระดาษมา 1 แผ่น แบ่งออกเป็น 3 ส่วน แล้วเขียน: อะไร?,อย่างไร?, และ ทำไม?
เริ่มจากการสังเกตสิ่งที่เป็นรูปธรรม (อะไร):
บุคคลที่เราสังเกตอยู่ กำลังทำอะไรในเหตุการณ์นี้หรือในรูปภาพนี้ เขียนอธิบายด้วยคำคุณศัพท์และคำอธิบายเชิง
เปรียบเทียบ
เคลื่อนไปสู่การทำความเข้าใจ (อย่างไร):
บุคคลที่เราสังเกตทำสิ่งที่เขากำลังอยู่ด้วยกริยาท่าทางอย่างไร ต้องใช้ความพยายามมากหรือไม่ ดูเร่งรีบหรือเปล่า
มีสีหน้าเจ็บปวดหรือไม่ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมีผลกระทบในทางบวกหรือลบต่อบุคคลนั้น ใช้หลายๆวลีและประโยคที่
อธิบายได้อย่างชัดเจน
ก้าวสู่การวิเคราะห์และตีความ (ทำไม):
ทำไมบุคคลที่เราสังเกตจึงทำสิ่งที่เขากำลังทำอยู่ และทำไมจึงมีอากัปกริยาเช่นนั้น โดยปกติในขั้นตอนนี้จะต้องใช้
การตีความและการคาดเดา(ที่สมเหตุสมผล)ถึงแรงจูงใจและอารมณ์ในสถานการณ์นั้นๆ เครื่องมือนี้จะช่วยเผย
สมมุติฐานที่จะคุณควรจะนำมาทดสอบกับกลุ่มเป้าหมาย และบ่อยครั้งยังช่วยทำให้ค้นพบสิ่งที่ไม่คาดคิดในเหตุกา
รณ์นั้นๆอีกด้วย
อะไร? | อย่างไร? | ทำไม?
METHOD
:: 7 ::

การใช้กล้องเพื่อเป็นเครื่องมือการเรียนรู้
METHOD
ทำไมจึงใช้กล้องเพื่อช่วยศึกษา
เราจะใช้กล้องเพื่อช่วยศึกษาได้อย่างไร
ในการทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย เราอยากเข้าใจการใช้ชีวิตและพฤติกรรมของพวกเขาในบริบทจริงในชีวิต
ของกลุ่มเป้าหมาย การใช้กล้องเป็นตัวช่วยในการศึกษาชีวิตทำให้เราเข้าใจประสบการณ์ของพวกเขาผ่าน
สายตาของกลุ่มเป้าหมายเอง และอาจช่วยให้เข้าใจสภาพแวดล้อมของพวกเขาที่โดยปกติแล้วคุณอาจไม่
สามารถเข้าถึงได้
1. คัดเลือกกลุ่มเป้าหมายที่เราสนใจจะเรียนรู้จากมุมมองของพวกเขา
2. อธิบายจุดประสงค์ของในการศึกษาโดยสังเขป และขอความร่วมมือจากกลุ่มเป้าหมายว่าสามารถถ่ายภาพ
ประสบการณ์ต่างๆในชีวิตของพวกเขาได้หรือไม่ และขออนุญาตใช้ภาพที่เขาถ่ายไว้
3. ให้กล้องแก่กลุ่มเป้าหมาย พร้อมทั้งบอกหัวข้อและความต้องการของเรา ตัวอย่างเช่น “เราอยากเข้าใจว่าชีวิต
ใน 1 วันของคุณเป็นอย่างไร โดยช่วยถือกล้องตัวนี้ไปติดกับคุณตลอดเวลา และถ่ายรูปประสบการณ์ต่างๆที่คุณ
คิดว่าสำคัญ” หรือ “ช่วยถ่ายทอดประสบการณ์(ประจำวันตอนเช้า) ของคุณผ่านกล้องตัวนี้ได้ไหม” หรือ “ช่วย
ถ่ายรุปสิ่งที่อยู่ในครัวที่มีความหมายต่อคุณ” สิ่งที่สำคัญคือเราควรตั้งกรอบของคำถามให้กว้างกว่าสิ่งที่คุณคิด
ว่าเป็นขอบเขตปัญหา เพื่อขยายการเรียนรู้ถึงบริบทแวดล้อมที่เกี่ยวข้อง ซึ่งอาจค้นพบสิ่งใหม่ๆที่น่าสนใจทีอาจมี
ความเชื่อมโยงกับกรอบปัญหาที่เราสนใจ
4.หลังจากนั้น ขอให้กลุ่มเป้าหมายเล่าเรื่องราวจากรูปภาพเหล่านั้นและอธิบายความสำคัญของสิ่งต่างๆที่พวกเขา
บันทึกภาพไว้ ผู้สัมภาษณ์ควรตั้งคำถามที่ทำให้เข้าใจถึงความรู้สึกและประสบการณ์ที่พวกเขาบอกเล่าผ่าน
ภาพถ่ายได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
:: 8 ::

การเตรียมตัวเพื่อสัมภาษณ์
ทำไมต้องเตรียมการสัมภาษณ์
จะเตรียมการสัมภาษณ์อย่างไร

เวลาที่ใช้กับกลุ่มเป้าหมายทุกนาทีมีค่ามาก เราควรใช้เวลาที่มีให้เกิดประโยชน์มากที่สุด แม้ว่าเราควรจะเปิด
พื้นที่ให้กับการพูดคุยอย่างเป็นธรรมชาติและลื่นไหลไปตามที่หัวข้อที่กลุ่มเป้าหมายพาเราไป แต่เราก็ไม่ควร
ปฏิเสธความรับผิดชอบที่จะเตรียมการสัมภาษณ์ล่วงหน้า การเตรียมการสัมภาษณเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยโดย
เฉพาะการสัมภาษณ์เพื่อติดตามผลตอบรับจากกลุ่มเป้าหมาย (เช่น หลังจากที่ได้ทดสอบแบบจำลองแล้ว) คุณ
อาจไม่ได้ถามทุกคำถามที่เตรียมมา แต่อย่างน้อยก็ควรมีแผนการเผื่อไว้ก่อน
ระดมความคิดสำหรับการตั้งคำถาม
เขียนคำถามที่เป็นไปได้ทุกคำถามที่ทีมคิดออก พยายามต่อยอดจากความคิดของคนในทีม เพื่อให้ได้มาซึ่งหัวข้อ
คำถามที่สำคัญและมีความหมาย

มองหาธีมและจัดลำดับความสำคัญ

ขั้นตอนนี้คล้ายกับการจัดกลุ่มในขั้นตอนการสังเคราะห์ข้อมุล เรามองหาธีมได้โดยการหาหัวข้อสำคัญที่เชื่อมโยง
กลุ่มคำถามที่เกี่ยวเนื่องกันเข้าด้วยกัน หลังจากนั้นให้พิจารณาลำดับคำถามที่จะทำให้การสนทนาลื่นไหลได้อย่าง
เป็นธรรมชาติที่สุด การทำแบบนี้สามารถช่วยให้คุณสัมภาษณ์ได้อย่างเป็นระบบและมีทิศทาง และลดความเสี่ยง
ที่จะเกิดบทสนทนาที่สะเปะสะปะกับกลุ่มเป้าหมายของเรา
ขัดเกลาคำถาม
หลังจากที่คุณจัดกลุ่มคำถามตามธีมและจัดลำดับความสำคัญแล้ว เราอาจพบว่ามีบางคำถามที่ซ้ำซ้อนหรือดู
แปลกไม่เข้าพวกกับคำถามอื่นๆสักเท่าไหร่ ให้ลองใช้เวลาสักครู่ในการทบทวนคำถามและเปิดทางพื้นที่มากขึ้น
ให้แก่คำถามที่ขึ้นต้นด้วย “ทำไม...” หรือคำถามที่เน้นเรื่องราวเช่น “ช่วยเล่าให้ฟังเกี่ยวกับเหตุการณ์ครั้งสุดท้าย
ที่คุณ....” และคำถามที่เน้นการเข้าถึงความรู้สึกของกลุ่มเป้าหมาย
:: 9 ::
METHOD

การสัมภาษณ์เพื่อเข้าใจ
สัมภาษณ์อย่างไร
เราต้องการเข้าใจถึงความคิด ความรู้สึกและแรงจูงใจของผู้ให้สัมภาษณ์ เพื่อที่จะเรียนรู้ว่าจะสร้างสรรค์ทางออก
เพื่อตอบโจทย์เขาหรือเธอได้อย่างไร เมื่อเราเข้าใจการตัดสินใจและพฤติกรรมของบุคคลนั้น เราก็จะสามารถค้นพบ
ความต้องการของกลุ่มเป้าหมายที่แท้จริงและสามารถออกแบบเพื่อสนองความต้องการเหล่านั้นได้
ถามว่า ”ทำไม” แม้ในสิ่งที่คุณคิดว่ารู้คำตอบอยู่แล้ว คุณก็ควรที่จะถามว่าทำไมพวกเขาจึงทำหรือพูดแบบนั้น
เพราะบางครั้งคำตอบที่ได้รับก็อาจทำให้คุณประหลาดใจ บทสนทนาที่เกิดขึ้นจากคำถามหนึ่งคำถามควรดำเนินต่อ
เนื่องไปเรื่อยๆ เท่าที่เห็นสมควร

ไม่พูดว่า “โดยปกติแล้ว” ในการถามคำถาม แต่ควรถามถึงเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่เฉพาะเจาะจง เช่น “ช่วยเล่า
ให้ฟังหน่อยสิ(ครับ/ค่ะ) ถึงครั้งสุดท้ายที่คุณ... “
กระตุ้นให้เล่าเรื่อง การเล่าเรื่องเปิดเผยวิธีการคิดและการมองโลกของผู้คน ไม่ว่าเรื่องเล่านั้นจะจริงหรือไม่ก็ตาม
ดังนั้นจึงควรถามคำถามที่กระตุ้นให้เกิดการเล่าเรื่อง
มองหาสิ่งที่ขัดแย้งกัน บางครั้งสิ่งที่กลุ่มเป้าหมายพูดและสิ่งที่พวกเขากระทำอาจแตกต่างกัน ความขัดแย้งแบบนี้มัก
จะซ่อนข้อมูลลึกๆที่น่าสนใจบางอย่างไว้
ให้ความสนใจกับอวัจนภาษา ให้สังเกตภาษากายและอารมณ์ของผู้พูดให้ดี
อย่ากลัวความเงียบ ผุ้สัมภาษณ์มักรู้สึกว่าจะต้องถามคำถามถัดไปเมื่อเกิดความเงียบระหว่างการสนทนา แต่หาก
คุณลองปล่อยให้อีกฝ่ายหยุดคิดเงียบๆระหว่างการสนทนา ผู้ถูกสัมภาษณ์ก็จะมีเวลาไตร่ตรองถึงสิ่งที่เขาเพิ่งพูดไป
และอาจเผยถึงข้อมูลที่ลึกซึ้งกว่าเดิม
ไม่ชี้นำคำตอบ แม้ว่าผู้ถูกสัมภาษณ์จะหยุดคิดก่อนตอบคำถาม คุณก็ไม่ควรช่วยเหลือพวกเขาโดยการแนะคำตอบ
เพราะอาจทำให้ผู้ถูกถามตอบคำถามในสิ่งที่ตรงกับความคาดหวังของคุณเองโดยไม่ได้ตั้งใจ
ถามคำถามอย่างเป็นกลาง “คุณคิดอย่างไรกับการซื้อของขวัญให้คู่ครอง?” เป็นคำถามที่ดีกว่า “คุณไม่คิดหรือ
ว่าการช็อปปิ้งเป็นสิ่งที่ยอดเยี่ยม” เพราะคำถามแรกไม่ได้ชี้นำว่ามีคำตอบที่ถูกต้องอยู่แล้ว
ไม่ถามคำถามที่มีแค่สองตัวเลือก ผู้ถูกสัมภาษณ์สามารถตอบคำถามแบบนี้ได้ด้วยคำเพียงหนึ่งคำ คุณต้องการบท
สนทนาที่เต็มไปด้วยเรื่องราว
ใช้เพียง 10 คำในหนึ่งคำถาม ถามคำถามที่กระชับ ประกอบด้วยคำไม่เกินสิบคำ เพราะผู้ถูกสัมภาษณ์อาจงุนงงกับ
คำถามที่ยืดยาวจนเกินไป
ถามทีละคำถาม และถามทีละคน ยับยั้งความอยากที่จะระดมคำถามใส่ผู้ถูกสัมภาษณ์แบบพรั่งพรู
เตรียมพร้อมที่จะเก็บข้อมูล พยายามไปสัมภาษณ์เป็นคู่ทุกครั้ง ถ้าไม่สามารถเป็นไปได้ก็ควรจะใช้เครื่องอัดเสียง
(voice recorder) มันเป็นไปได้ยากที่จะสัมภาษณ์และปฏิสัมพันธ์กับผู้ถูกสัมถาษณ์ โดยที่จดรายละเอียดไปในเวลา
เดียวกัน
นำเสนอ
โปรเจกต์
แนะนำ
ตัวเอง
สร้างความ
สัมพันธ์
กระตุ้น
เรื่องราว
สำรวจ
ความรู้สึก
สอบถาม
เพิ่มติม
ขอบคุณ
และสรุป
เวลา
METHOD
ทำไมถึงต้องสัมภาษณ์
:: 10 ::

เราสัมภาษณ์และพูดคุยกับกลุ่มเป้าหมายเพื่อทำความเข้าใจความต้องการและค้นหาสิ่งที่สำคัญในชีวิตของพวก
เขา นอกจากนี้เรายังสามารถหาแรงบันดาลใจจากการเรียนรู้วิธีแก้ปัญหาที่พวกเขาใช้และเรียนรู้กรอบความคิด
ของพวกเขา บ่อยครั้งเมื่อเราสังเกตหรือสนทนากับกลุ่มเป้าหมายที่สุดโต่ง เราจะพบว่าเราสามารถเห็นถึงความ
ต้องการและวิธีการแก้ปัญหาของพวกเขาได้ชัดเจนกว่าคนทั่วไป ซึ่งช่วยให้เราค้นพบความต้องการที่สำคัญและมี
ความหมายที่เราอาจไม่สามารถเห็นได้เมื่อเราเข้าหากลุ่มเป้าหมายทั่วไป สิ่งที่น่าสนใจก็คือความต้องการที่เรา
ได้รับรู้จากกลุ่มคนสุดโต่ง มักเป็นความต้องการของผู้คนส่วนใหญ่ด้วยเช่นกัน
กลุ่มเป้าหมายที่สุดโต่ง
ทำไมถึงต้องเข้าหา ‘กลุ่มเป้าหมายที่สุดโต่ง’?
:: 11 :: photo: flickr/bitchcakesny
•  กำหนดว่าใครคือกลุ่มเป้าหมายสุดโต่ง
สิ่งแรกที่ต้องคำนึงถึงในการเริ่มต้นค้นหากลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่งคือการเลือกแง่มุมของโจทย์ที่เราสนใจ ทำลิ
สต์ของแง่มุมต่างๆที่เราต้องการเข้าใจเกี่ยวกับโจทย์ปัญหาของเรา จากนั้นเราจะสามารถวิเคราะห์ได้ว่าใครบ้างที่
เข้าข่ายเป็นกลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่งในแง่มุมดังกล่าว ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณกำลังออกแบบประสบการณ์ใหม่ใน
การจ่ายตลาด คุณอาจลองพิจารณาปัจจัยด้านต่างๆ ดังนี้: สินค้าถูกจัดวางอย่างไร วิธีการจ่ายเงินเป็นอย่างไร
คนตัดสินใจซื้อของอย่างไร และนำของกลับบ้านอย่างไร ฯลฯ จากนั้นเมื่อเราเริ่มพิจารณาปัจจัยต่างๆ ทีละข้อ เริ่ม
ต้นจากการจัดวางสินค้าภายในร้าน เราสามารถสอบถามข้อมูลจากกลุ่มเป้าหมายหลายๆ ประเภท เช่น คนที่ซื้อ
ของเป็นประจำ, คนที่ใช้รถเข็นของในห้างสรรพสินค้าเพื่อเก็บสิ่งของที่รีไซเคิลได้, คนที่ทำหน้าที่เลือกสินค้าให้กับ
ร้านค้าออนไลน์, คนที่พาเด็กๆ ไปซื้อของด้วย หรือคนที่ไม่ไปจ่ายตลาดเลย

•  การปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มสุดโต่ง
สังเกตและสัมภาษณ์กลุ่มสุดโต่งเช่นเดียวกับกลุ่มเป้าหมายอื่นๆ มองหาวิธีแก้ปัญหาของพวกเขา หรือพฤติกรรม
สุดโต่งอื่นๆ ที่อาจเป็นแรงบันดาลใจหรือเผยถึงข้อมูลที่สำคัญบางอย่างที่เราไม่เคยคาดคิดมาก่อน

•  มองหาความสุดโต่งในเราทุกคน
เมื่อเราได้ข้อมูลจากกลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่งแล้ว เราจะต้องทำความเข้าใจกับข้อมูลที่เราได้รับมา เพื่อดูว่า
ข้อมูลเหล่านั้นสามารถสะท้อนหรือนำมาใช้ในการออกแบบให้กับกลุ่มเป้าหมายหลักได้อย่างไร โดยเราสามารถ
ใช้สิ่งเหล่านี้เป็นแรงบันดาลใจและต่อยอดความคิดนอกกรอบของเราออกไป

METHOD
เราควรมีส่วนร่วมกับ ‘กลุ่มเป้าหมายแบบสุดโต่ง’ อย่างไร?

ความเข้าใจด้วยเหตุการณ์ที่คล้ายกัน
:: 12 :: photos: flickr/xcode, flickr/watt_dabney
ระหว่างขั้นตอนการทำความเข้าใจปัญหา การเลือกใช้สถานการณ์เสมือนสามารถเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการ
เข้าถึงข้อมูลสำคัญที่ไม่อาจเห็นได้อย่างชัดเจนจากวิธีการแบบตรงไปตรงมา เครื่องมือนี้สามารถนำมาซึ่งแรง
บันดาลใจ หนทางที่จะหลุดไปจากกรอบเดิมๆ มุมมองสดใหม่สำหรับการออกแบบ และวิธีการแก้ปัญหาที่น่า
สนใจ เมื่อการสังเกตแบบตรงไปตรงมาไม่สามารถทำได้โดยง่าย
•  ระบุประเด็นที่สนใจ
พูดคุยกับสมาชิกในทีมเกี่ยวกับคุณลักษณะของปัญหาของกลุ่มเป้าหมายที่น่าสนใจเป็นพิเศษ ตัวอย่างเช่น ถ้า
เรากำลังศึกษาเกี่ยวกับโรงพยาบาล เราอาจจะมุ่งทำความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหาระยะเวลาการรอรับบริการที่กิน
เวลานานเกินไป เราควรพยายามมองหาประเด็นที่อาจมีความคล้ายคลึงกับปัญหาการรอคิวนานในโรงพยาบาล
โดยสถานการณ์เสมือนควรจะมีความคล้ายคลึงมากพอที่จะทำให้เราสามารถทำความเข้าใจถึงที่มาของปัญหา
หรือความต้องการและสามารถนำมาประยุกต์เข้ากับปัญหาของตนเองได้
•  ระดมความคิดค้นหาสถานการณ์เสมือน
หลังจากถกเถียงเกี่ยวกับปัญหาการรอคิวนานในโรงพยาบาล หากเรามองว่าปัญหาการบริการลูกค้าในโรง
พยาบาลเป็นประเด็นสำคัญในโจทย์การออกแบบ เราควรมองหาตัวอย่างสถานที่ที่มีการบริการลูกค้าที่ดีเลิศหรือ
สถานที่ที่การบริการลูกค้าควรได้รับการปรับปรุง โดยเราควรเข้าไปสำรวจดูสถานที่ตัวอย่างนั้นหรือทำการ
สัมภาษณ์บุคคลที่เกี่ยวข้องกับสถานที่ดังกล่าว

•  สร้างพื้นที่เก็บแรงบันดาลใจ
รวบรวมรูปภาพของสถานที่ตัวอย่างรวมไปถึงคำพูดที่น่าสนใจซึ่งได้มาจากการสัมภาษณ์บุคคลที่เกี่ยวข้องกับ
สถานที่นั้นๆ แล้วนำไปแปะไว้บนบอร์ดตัวอย่าง โดยรูปภาพและคำพูดเหล่านี้สามารถนำมาใช้เป็นแรงบันดาลใจ
หรือที่มาของความต้องการเพื่อใช้ในกระบวนการขั้นต่อๆ ไปในการออกแบบแนวทางแก้ไขปัญหา
METHOD
ทำไมจึงต้องใช้การทำความเข้าใจสถานการณ์เสมือน?
เราจะทำความเข้าใจด้วยสถานการณ์เสมือนได้อย่างไร?

การเล่าเรื่องและจับใจความ
:: 13 ::
จุดมุ่งหมายของการเล่าเรื่องหรือแบ่งปันเรื่องราวภายในกลุ่มแบ่งออกเป็น 3 ข้อ ข้อที่หนึ่ง เพื่อให้สมาชิกในกลุ่ม
ได้แบ่งปันเรื่องราวที่แต่ละคนได้พบเห็นหรือได้ฟังมาจากพื้นที่สำรวจ ถึงแม้ว่าทุกคนในกลุ่มจะลงสำรวจในพื้นที่
เดียวกัน แต่ประสบการณ์ของแต่ละคนที่ได้รับอาจแตกต่างกันได้ เพราะฉะนั้นการแบ่งปันประสบการณ์เหล่านี้เป็น
สิ่งที่มีค่าในการทำงาน ข้อที่สอง เพื่อวิเคราะห์หรือค้นพบประเด็นที่ซ่อนเร้นที่เกิดขึ้นก็ต่อเมือเราได้รับฟังเรื่องราว
ที่สมาชิกคนอื่นในกลุ่มแบ่งปัน ข้อที่สาม เพื่อรวบรวมข้อมูลและรายละเอียดที่น่าสนใจจากการลงพื้นที่ ซึ่งเป็นจุด
เริ่มต้นของกระบวนการเติมเต็มพื้นที่แห่งข้อมูล (space saturation)
ทำไมจึงต้องใช้การเล่าเรื่องและจับใจความ?
เราควรเล่าเรื่องราวที่โดดเด่นและอธิบายสิ่งต่าง ๆ ที่เราสังเกตเห็นและได้ยินจากการลงพื้นที่เพื่อเข้าใจกลุ่มเป้า
หมาย ในกระบวนการนี้ เราจะใช้กระดาษ post-it เป็นอุปกรณ์หลักในการเติมเต็มพื้นที่แห่งข้อมูล (space
saturation) โดยเริ่มจากสมาชิกในกลุ่มผลัดกัน ‘เล่าเรื่อง’ ที่ตนเองได้พบระหว่างการลงพื้นที่หรือการสัมภาษณ์
กลุ่มเป้าหมาย ระหว่างที่สมาชิกคนหนึ่งกำลังเล่าเรื่องอยู่นั้น สมาชิกคนที่เหลือก็จะทำการ ‘จับใจความ’ ด้วยการ
จดบันทึกข้อความที่น่าสนใจจากการสัมภาษณ์หรือบันทึกสิ่งที่ทำให้รู้สึกประหลาดใจ โดยในระหว่างการจับใจ
ความ เราจะใช้กระดาษ post-it หนึ่งแผ่นเพื่อบันทึกหนึ่งข้อความหรือหนึ่งเหตุการณ์ เมื่อสมาชิกทุกคนได้เล่าเรื่อง
ของตนเองแล้ว ลำดับต่อไปคือ การจัดกลุ่มกระดาษ post-it เหล่านั้นเพื่อสะท้อนถึงรูปแบบหรือหัวข้อโดยรวม
(อ่านวิธีการเพิ่มเติมที่กระบวนการ ‘เติมเต็มและจัดหมวดหมู่ – Saturation and Group’) จุดมุ่งหมายสุดท้ายของ
เราก็คือการเข้าใจกลุ่มเป้าหมายว่าเขาคือใครและต้องการอะไร
เราจะทำการเล่าเรื่องและจับใจความได้อย่างไร?
METHOD

การเติมเต็มและจัดหมวด
หมู่
:: 14 ::
การ ‘เติมเต็ม’ พื้นที่แห่งข้อมูลคือการเขียนเล่าข้อคิดและประสบการณ์ที่ได้จากการสัมภาษณ์หรือการลงสำรวจ
พื้นที่ให้ได้มากที่สุด ซึ่งเป็นการแปรความคิดออกมาเป็นสิ่งที่เรามองเห็นและจับต้องได้ จากนั้นเมื่อเราทำการ ‘จัด
หมวดหมู่’ ข้อมูลที่เราได้รับมา เราจะสามารถมองเห็นรูปแบบหรือโครงสร้างของข้อมูลได้ง่ายขึ้น และทำให้เรา
สามารถระบุความต้องการของกลุ่มเป้าหมายและที่มาของความต้องการ ซึ่งสุดท้ายนำไปสู่การออกแบบวิธีแก้ไข
ปัญหาได้
ทำไมจึงต้องใช้การเติมเต็มและจัดหมวดหมู่?
เป้าหมายของกระบวนการนี้ คือ การวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้รับมาและเปลี่ยนให้เป็นข้อมูลเชิงลึกซึ่งมีประโยชน์ต่อ
การออกแบบแนวทางแก้ไขปัญหาต่อไป ในการ ‘เติมเต็มและจัดหมวดหมู่’ เราใช้กระดาษ post-it ในการแสดง
ข้อมูลที่น่าสนใจต่างๆ (อ่านวิธีการเพิ่มเติมที่กระบวนการ ‘การเล่าเรื่องและจับใจความ’) นอกจากนี้ บนพื้นที่แห่ง
ข้อมูลควรมีรูปภาพของพื้นที่ที่ได้ไปสำรวจ, บุคคลที่เราได้พบและพูดคุยด้วย รวมไปถึงผลิตภัณฑ์หรือสถานการณ์
ที่เกี่ยวข้อง จากนั้นในขั้นตอนการจัดหมวดหมู่ เราควรเริ่มจากการจัดหมวดหมู่ของข้อมูลและรูปภาพต่างๆ ที่ได้
รับมาจากพื้นที่สำรวจ โดยที่เราอาจสังเกตได้ว่าข้อมูลหลายๆ อย่างที่ได้มาระหว่างการสัมภาษณ์หรือการลงพื้นที่
อาจมีความเหมือนหรือความคล้ายคลึงกัน ยิ่งไปกว่านั้น เราอาจมองเห็นความเชื่อมโยงระหว่างหมวดหมู่ ดังนั้น
ในขั้นตอนการจัดหมวดหมู่นี้ เราสามารถทดลองจัดข้อมูลในหลายๆ รูปแบบเพื่อที่จะค้นหาที่มาของความ
ต้องการซึ่งอาจพบได้หลากหลายในแต่ละกรณี
ตัวอย่างของการจัดกลุ่มข้อมูล เช่น เราอาจสังเกตว่าข้อมูลหลายๆ อย่างที่ได้ระหว่างการสัมภาษณ์หรือการลงพื้น
ที่สำรวจจะมีความเกี่ยวข้องกับความรู้สึกปลอดภัย ดังนั้น สิ่งที่เราควรคำนึงถึงในขั้นตอนต่อไป คือ การพยายาม
คิดนอกกรอบและหาจุดเชื่อมโยงไปสู่ที่มาของความต้องการเช่น “ความรู้สึกปลอดภัยมักขึ้นอยู่กับว่าเรากำลังอยู่
กับใคร มากกว่าเรากำลังอยู่สถานที่ไหน”
เราจะทำการเติมเต็มและจัดหมวดหมู่ได้อย่างไร?
METHOD

แผนภูมิแห่งความเข้าใจ
การออกแบบที่ดีเกิดจากความเข้าใจอย่างลึกซึ้งต่อบุคคลที่เรากำลังทำการออกแบบให้ เครื่องมือที่เราสามารถ
ใช้ในการทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายนั้นมีมากมาย แผนภูมิแห่งความเข้าใจก็เป็นเครื่องมือหนึ่งที่เราสามารถ
ใช้เพื่อทำความเข้าใจ, วิเคราะห์สิ่งที่เราค้นพบจากกลุ่มเป้าหมายและค้นหาที่มาของความต้องการซึ่งเราหรือกลุ่ม
เป้าหมายอาจไม่ได้คาดคิดมาก่อน
ทำไมจึงต้องใช้แผนภูมิแห่งความเข้าใจ?
ถอดเรื่องราว: เริ่มต้นจากการสร้างแผนภูมิ 4 ช่องบนกระดาษหรือกระดานดำ โดยแต่ละช่องจะแสดงถึงประเภทของ
ข้อมูลที่แตกต่างกัน จากนั้นแบ่งประเภทของข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์หรือจากการสำรวจพื้นที่ลงในช่องข้อมูล
ตามประเภทที่เหมาะสม โดยเกณฑ์ในการพิจารณาว่าข้อมูลที่เรามีควรจัดอยู่ในหมวดหมู่ประเภทใด คือ

พูด
– ตัวอย่างประโยคหรือคำพูดที่กลุ่มเป้าหมายสื่อสารออกมา

ทำ
– การกระทำหรือพฤติกรรมที่สังเกตเห็นระหว่างการสัมภาษณ์

คิด
– กลุ่มเป้าหมายมีความคิดอย่างไร? ความคิดเหล่านี้สามารถเชื่อมไปสู่ความเชื่อของพวกเขาได้อย่างไร?
รู้สึก
– กลุ่มเป้าหมายมีอารมณ์ความรู้สึกอย่างไร?
สิ่งหนึ่งที่เราควรระลึกเสมอ คือ ความคิด ความเชื่อและอารมณ์ความรู้สึกเป็นสิ่งที่ไม่ได้แสดงออกมาอย่างชัดเจน
ข้อมูลเหล่านี้มักมาจากการสังเกตและพิจารณาข้อมูลต่างๆ อย่างถี่ถ้วน โดยข้อมูลดังกล่าวอาจมาในรูปแบบของ
ท่าทางการแสดงออกของกลุ่มเป้าหมายขณะที่ทำการสัมภาษณ์ หรือลักษณะน้ำเสียงและคำพูดที่ใช้
ระบุความต้องการ: ความต้องการ (Needs) คือ สิ่งที่ตอบสนองต่อความจำเป็นมนุษย์ในด้านอารมณ์และกายภาพ
ความต้องการเหล่านี้จะเป็นตัวกำหนดขอบเขตของการออกแบบ สิ่งหนึ่งที่เราควรคำนึงไว้เสมอ คือ ความต้องการใน
ที่นี้ ไม่ใช่ คำนาม หรือวิธีการแก้ไขปัญหา แต่ความต้องการในที่นี้เป็น กริยา ซึ่งหมายถึงกิจกรรมหรือสิ่งที่กลุ่มเป้า
หมายต้องการความช่วยเหลือ เราสามารถระบุความต้องการของกลุ่มเป้าหมายได้จากข้อมูลที่ได้รับมาโดยตรงจาก
การสัมภาษณ์หรือจากการสังเกตข้อมูลที่มีความขัดแย้งภายในตัวเอง เช่น ความขัดแย้งระหว่างสิ่งที่กลุ่มเป้าหมาย
พูดกับสิ่งที่กลุ่มเป้าหมายกระทำ จากนั้น เขียนความต้องการที่เราได้มาลงบนด้านข้างของแผนภูมิแห่งความเข้าใจ
เข้าใจที่มาอย่างแจ่มแจ้ง: ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ (Insight) คือ ข้อเท็จจริงหรือความเข้าใจซึ่งสังเคราะห์ได้จาก
ข้อมูลต่างๆ ที่ได้จากการสัมภาษณ์หรือการลงพื้นที่สำรวจ โดยที่มาของความต้องการเหล่านี้อาจเกิดจากข้อมูลที่มี
ลักษณะตรงข้ามกันหรือมีความขัดแย้งกัน หรืออาจเกิดจากที่เราตั้งคำถามว่า “ทำไม” ต่อกลุ่มเป้าหมายเมื่อเราสังเกต
เห็นพฤติกรรมที่ผิดปกติ ในการสร้างแผนภูมิแห่งความเข้าใจ เราเขียนที่มาของความต้องการที่ค้นพบตรงด้านข้าง
ของแผนภูมิ และนำมาใช้ประกอบการค้นหาคำตอบต่อโจทย์ปัญหาที่ได้รับต่อไป
METHOD
เราใช้แผนภูมิแห่งความเข้าใจอย่างไร?
:: 15 ::

แผนภูมิการเดินทาง
:: 16 ::
การสร้างแผนภูมิการเดินทางเป็นวิธีการวิเคราะห์ขั้นตอนของกระบวนการอย่างเป็นระบบ โดยเป็นการทำความ
เข้าใจต่อตัวบุคคลหรือกระบวนการต่างๆ ผ่านประสบการณ์หรือการเดินทางในแต่ละช่วงเวลา ซึ่งรายละเอียดที่
เกิดขึ้นในช่วงเวลาต่างๆ จะสามารถสะท้อนให้เห็นถึงที่มาของความต้องการได้ แผนภูมิการเดินทางนี้สามารถนำ
ไปใช้กับกระบวนการทำความเข้าใจในงานของเราเองหรือสามารถนำไปใช้เป็นเครื่องมือในการสื่อสารสิ่งที่เรา
ค้นพบให้กับผู้อื่นได้เช่นเดียวกัน
ทำไมจึงต้องใช้แผนภูมิการเดินทาง?
เราสร้างแผนภูมิขึ้นเพื่อบันทึกข้อสังเกตหลายๆ อย่าง เช่น การสร้างแผนภูมิที่แสดงถึงการใช้ชีวิตประจำวันของ
กลุ่มเป้าหมาย, แผนภูมิที่แสดงถึงประสบการณ์ของกลุ่มเป้าหมาย หรือแผนภูมิแสดงการเดินทางของผลิตภัณฑ์
ตั้งแต่เริ่มต้นกระบวนการผลิตจนไปถึงมือของผู้ใช้
เราควรพยายามเลือกสร้างแผนภูมิของกระบวนการที่มีความเกี่ยวข้องกับปัญหาที่เราต้องการออกแบบแนวทาง
การแก้ไข ตัวอย่างเช่น เมื่อเราต้องการศึกษากิจวัตรการรับประทานอาหารเช้าของกลุ่มเป้าหมาย เราสามารถเก็บ
ข้อมูลเกี่ยวกับทุกๆ เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการออกกำลังกายในตอนเช้าของกลุ่มเป้าหมายภายในหนึ่งเดือน,
ใครที่กลุ่มเป้าหมายไปออกกำลังด้วย, กลุ่มเป้าหมายมาจากไหนและไปออกกำลังกายที่ใด หรือในกรณีที่นัก
ออกแบบต้องการพัฒนาเว็บไซต์จัดหาคู่ เราสามารถบันทึกบทสนทนาที่เกิดขึ้นทุกเวลาระหว่างบุคคลสองคนก่อน
ที่ทั้งคู่จะได้พบกันเป็นครั้งแรก
สิ่งสำคัญในการสร้างแผนภูมิการเดินทาง คือ การทำความเข้าใจในตัวแปรต่างๆ ที่เราต้องการบันทึกโดยไม่
ละเลยต่อกิจกรรมเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้น เช่น การเปิดม่านกันแดดก่อนรับประทานอาหารเช้า เนื่องจากสิ่งที่อาจดู
เป็นเรื่องไม่สำคัญหรือไม่มีความหมายนี้ อาจเป็นข้อมูลที่สามารถนำไปพัฒนาต่อเป็นข้อมูลเชิงลึกที่น่าสนใจได้
เราสามารถสร้างแผนภูมิการเดินทางจากการสัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายโดยตรง หรืออาจให้กลุ่มเป้าหมายสร้าง
แผนภูมิขึ้นมาเองแล้วอธิบายให้ฟัง แผนภูมิการเดินทางอาจอยู่ในรูปแบบของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นตามเวลา,
รูปภาพที่บอกเล่าเรื่องราว, หรือแผนภูมิขนานแสดงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นพร้อมๆ กัน จากนั้นเราควรมองหารูปแบบ
ที่คล้ายกันหรือความผิดปกติของเหตุการณ์แล้วตอบคำถามว่าทำไมเหตุการณ์เหล่านั้นจึงเกิดขึ้น นอกจากนั้นเรา
ควรพยายามทำความเข้าใจและมองหาจุดเชื่อมต่อของแต่ละเหตุการณ์ เพราะบ่อยครั้งที่การสังเกตและการ
ทำความเข้าใจต่อเหตุการณ์ผนวกกับความรู้ของนักออกแบบสามารถช่วยเชื่อมไปถึงที่มาของความต้องการได้
เราจะใช้แผนภูมิการเดินทางได้อย่างไร?
METHOD

เขาคือใคร?
:: 17 ::
ในหลายๆ ครั้ง เมื่อเราออกไปสัมภาษณ์ เราจะได้ข้อมูลจำนวนมากซึ่งเกี่ยวข้องกับลักษณะบุคคลของกลุ่มเป้า
หมาย แต่บางส่วนของข้อมูลดังกล่าวอาจเป็นข้อมูลที่ไม่มีความสำคัญหรือไม่น่าสนใจ กระบวนการ ‘เขาคือใคร?’
จึงได้รับการนำมาใช้เพื่อรวบรวมข้อมูลและข้อสังเกตที่เป็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมายโดยการสร้างตัว
ละครใหม่ขึ้นมาหนึ่งคน เพื่อเป็นตัวแทนของกลุ่มเป้าหมายทั้งหมด บุคคลที่เราสร้างขึ้นมาใหม่นี้จะช่วยให้สมาชิก
ในกลุ่มสามารถให้ความสำคัญต่อลักษณะบุคคลที่เกี่ยวข้องต่อการออกแบบเท่านั้น และจะทำให้งานสามารถ
ดำเนินต่อไปได้
ทำไมจึงต้องใช้กระบวนการ ‘เขาคือใคร’?
เราจะใช้กระบวนการ ‘เขาคือใคร’ ได้อย่างไร?
เราสร้างบุคคลสมมติขึ้นมาโดยอ้างอิงจากข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายหรือการลงพื้นที่สำรวจ โดย
บุคคลสมมติที่สร้างขึ้นจะมีคุณลักษณะทั่วไป, แนวโน้มในการดำรงชีวิต และลักษณะเฉพาะอื่นๆ ที่นักออกแบบค้น
พบ ในการสร้างบุคคลสมมตินี้ เราจำเป็นต้องถอดเรื่องราวที่ได้รับมาจากการสัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายและค้นหา
ความเหมือนของข้อมูลในแง่มุมต่างๆ เช่น เพศ, อายุ, สถานภาพสมรส, อาชีพ, ลักษณะนิสัยหรือแรงบันดาลใจ
เป็นต้น นอกจากนี้สมาชิกในทีมควรแลกเปลี่ยนประสบการณ์ที่ได้จากการสังเกตกลุ่มเป้าหมายเพื่อเพิ่มเติมข้อมูล
อื่นๆ ที่คิดว่ามีความน่าสนใจ ถึงแม้ว่าข้อมูลนั้นๆ อาจไม่ได้มาจากการสังเกตโดยตรงเราก็ควรใส่ข้อมูลนั้น
เข้าไปในตัวบุคคลสมมตินี้ ท้ายสุดแล้วเราควรตั้งชื่อให้กับบุคคลสมมติคนดังกล่าวและสอบถามความคิดเห็นกับ
ทุกคนในกลุ่มว่าเห็นด้วยกับคุณลักษณะของบุคคลสมมติที่สร้างขึ้นมาหรือไม่
METHOD
แฟรงคิน

•  อายุ 38 ปี
•  สถานะ หย่า
•  ลูก 2 คน
•  มีโรคเบาหวาน
•  ทำอาชีพผู้ดูแลผู้ป่วยในคลินิก
•  ชอบกินและทำอาหาร
•  มีเป้าหมายในการดูแลสุขภาพตัวเอง
และผู้อื่น

ขึ้นสิบเท่า ลงสิบเท่า
:: 18 :: image: Charles and Ray Eames, www.powersof10.com
เทคนิคนี้เป็นอีกหนึ่งวิธีในการมองประเด็นปัญหา ซึ่งเราสามารถใช้วิธีนี้ได้ทั้งในขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลหรือ
ขั้นตอนการค้นหาแนวคิด โดยเทคนิคนี้จะช่วยให้เราสามารถพิจารณาปัญหาได้ในหลายๆ ระดับความรุนแรง
ทำไมจึงต้องใช้กระบวนการ ‘ขึ้นสิบเท่า ลงสิบเท่า’?
เราใช้กระบวนการ ‘ขึ้นสิบเท่า ลงสิบเท่า’ ได้อย่างไร?
แนวคิดของกระบวนการนี้คือ การวิเคราะห์ผลกระทบต่อประเด็นใดประเด็นหนึ่งที่เกิดจากการเพิ่มหรือลดระดับ
ของปัญหา สองตัวอย่างที่ช่วยให้เห็นภาพของการนำเทคนิคนี้ไปใช้ ได้แก่
• การใช้กระบวนการ ‘ขึ้นสิบเท่า ลงสิบเท่า’ (Powers of Ten) ในการค้นหาที่มาของความต้องการ

สมมติว่าเรากำลังออกแบบประสบการณ์ในการซื้อสินค้า นั่นคือ เรากำลังทำความเข้าใจกระบวนการคิด
และพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องในการเลือกซื้อสินค้าของกลุ่มเป้าหมาย เราอาจสังเกตว่ากลุ่มเป้าหมายจะศึกษาคำ
วิจารณ์สินค้าจากลูกค้าคนอื่นๆ ก่อนที่จะตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า และเราอาจพบว่าความคิดเห็นจากลูกค้ารา
ยอื่นๆ มีอิทธิพลต่อการเลือกสินค้าของกลุ่มเป้าหมายเป็นอันมาก ดังนั้น เราจึงศึกษาพฤติกรรมในการเลือกซื้อ
สินค้าของกลุ่มเป้าหมายโดยเริ่มตั้งแต่การเลือกสินค้าราคาถูก เช่น ขนม, หมากฝรั่ง จนไปถึงการเลือกสินค้าที่มี
ราคาสูงขึ้น เช่น รองเท้า, เก้าอี้นั่งเล่น, รถยนต์ และบ้าน เป็นต้น นักออกแบบควรสังเกตความเปลี่ยนแปลงใน
ข้อมูลเหล่านี้โดยอาจใช้แผนภูมิ 2x2 (2x2 matrix) เป็นตัวช่วย
• การใช้กระบวนการ ‘ขึ้นสิบเท่า ลงสิบเท่า’ (Powers of Ten) ในการค้นหาแนวคิด

บ่อยครั้งที่เรามักจะติดอยู่กับขั้นตอนการระดมความคิด เนื่องจากมีแนวคิดใหม่ๆ ไม่เพียงพอหรือไม่
สามารถคิดแนวทางใหม่ๆ ได้ ดังนั้นกระบวนการ นี้สามารถใช้กระตุ้นขั้นตอนระดมความคิดด้วยการเพิ่มเติม
เงื่อนไขเข้าสู่หัวข้อหรือคำถามที่เรากำลังใช้ระดมความคิดอยู่ ตัวอย่างเช่น
–  เราจะทำอย่างไรถ้าเราต้องใช้เงินน้อยกว่าหนึ่งล้านบาทในการผลิตสินค้า?
–  จะเกิดอะไรขึ้นบ้างถ้าพื้นที่ใช้งานจริงใหญ่กว่าห้องที่เรากำลังยืนอยู่?
–  จะเกิดอะไรขึ้นบ้างถ้าต้องใช้เวลามากกว่าสี่ชั่วโมงในสถานที่แห่งนี้?
–  เราจะทำอย่างไรให้อุปกรณ์ชิ้นนี้มีขนาดเล็กกว่าสำรับไพ่?
โดยเงื่อนไขที่เราได้เพิ่มเติมลงไป จะช่วยกระตุ้นให้เรามีความคิดที่หลากหลายหรือเป็นความคิดนอกกรอบมาก
ยิ่งขึ้น
METHOD

แผนภูมิ 2x2
:: 19 ::
แผนภูมิ 2x2 เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มเป้าหมายและปัญหา โดยวัตถุประสงค์ของ
แผนภูมินี้ คือ การค้นหาที่มาของความต้องการหรือปัจจัยอื่นๆ ที่ควรทำการศึกษาในขั้นต่อไป นอกจากนี้แผนภูมิ
2x2 ยังเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการสื่อสารความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มเป้าหมายกับปัจจัยต่างๆ เพื่อให้
เห็นภาพที่ชัดเจนขึ้น
ทำไมจึงต้องใช้แผนภูมิ 2x2?
เราจะใช้แผนภูมิ 2x2 ได้อย่างไร?
เริ่มจากการเลือกปัจจัยที่เกี่ยวข้องมาสองอย่างแล้วเขียนลงบนแต่ละแกนของแผนภูมิ 2x2 จากนั้นจึงนำข้อมูลหรือ
ข้อสังเกตเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของปัจจัยทั้งสองนั้นใส่ลงในแผนภูมิ โดยข้อมูลหรือข้อสังเกตที่ได้อาจเป็นสินค้า,
ผลิตภัณฑ์, แรงจูงใจ, คน หรือสิ่งใดๆ ก็ตามที่น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการวิเคราะห์
โดยทั่วไปแล้วปลายของแกนหนึ่งแกนในแผนภูมิ 2x2 ควรเป็นปัจจัยที่ค่อนข้างแตกต่างกัน ตัวอย่างเช่น แกน
หนึ่งของแผนภูมิ 2x2 อาจเป็นแรงจูงใจในการทำงาน (จากต่ำไปสูง) และอีกแกนหนึ่งคือการเริ่มต้นใช้งาน
เทคโนโลยีต่างๆ (จากเร็วไปช้า) ข้อมูลที่เราสามารถนำมาใส่ลงในแผนภูมิอาจเป็นบุคคลในอาชีพต่างๆ โดยเรา
สามารถมองหาว่าตรงจุดไหนที่เริ่มมีกลุ่มเป้าหมายรวมตัวอยู่ และสามารถมองไปถึงว่าบริเวณใดที่ข้อมูลมีความ
หนาแน่นหรือไม่มีข้อมูลเลย หรือตรงตำแหน่งใดที่สมมติฐานที่ตั้งไว้ไม่เป็นจริงอีกต่อไป
การแสดงความคิดเห็นหรือการวิเคราะห์ข้อมูลในระหว่างการสร้างแผนภูมิ 2x2 มักเป็นช่วงที่มีคุณค่ามากกว่าตัว
แผนภูมิ 2x2 เอง เราต้องทดลองจัดแผนภูมิระหว่างปัจจัยหลายๆ ประเภทเพื่อค้นหาแผนภูมิที่มีประโยชน์และ
สามารถสื่อสารข้อมูลออกมาได้มากที่สุด นอกจากนี้เราควรลองใช้ปัจจัยบางปัจจัยทั้ง ๆ ที่อาจจะไม่มั่นใจว่าเป็น
ปัจจัยที่เหมาะสมหรือไม่ การเลือกปัจจัยมาใช้นั้นเราควรตั้งให้อย่างน้อยหนึ่งในสองแกนเป็นสิ่งที่ไม่สามารถจับ
ต้องได้หรือเกี่ยวข้องกับความรู้สึกเพราะว่าเราพยายามทำความเข้าใจเกี่ยวกับความคิดของคน การตั้งค่าอย่างนี้
จะเป็นประโยชน์ในการค้นพบสิ่งที่เราไม่คาดคิดจากกลุ่มเป้าหมาย
แผนภูมิ 2x2 ที่ได้รับความนิยมประเภทหนึ่ง คือ แผนภูมิเปรียบเทียบสภาพการแข่งขัน ซึ่งในกรณีนี้ ตรงพื้นที่ที่
เป็นบริเวณที่ว่างอาจหมายถึงโอกาสทางการตลาด หรือแนวคิดที่แย่มากๆ ก็เป็นได้
METHOD

บันไดคำถาม ‘ทำไม’ - ‘อย่างไร’
:: 20 ::
ในการตั้งคำถามต่อกลุ่มเป้าหมาย การถามว่า “ทำไม” ทำให้เราได้ภาพหรือข้อมูลในมุมกว้าง ในขณะที่การถาม
คำถามว่า “อย่างไร” จะทำให้เราได้ภาพหรือข้อมูลเฉพาะเจาะจงมากยิ่งขึ้น โดยปกติแล้วข้อมูลในเชิงกว้างมักจะ
มีผลต่อการหาแนวทางแก้ไขปัญหามากกว่าแต่มักไม่ค่อยมีวิธีแก้ไขปัญหาที่เป็นรูปธรรมนัก ในขณะที่ข้อมูลที่
เฉพาะเจาะจงจะได้ความหมายน้อยกว่าแต่สามารถค้นหาวิธีแก้ไขปัญหาที่ชัดเจนได้ง่ายกว่า ดังนั้นการถามว่า
“ทำไม” ในระหว่างการสัมภาษณ์ ทำให้เราได้รับรู้ความรู้สึกที่แท้จริงจากผู้ถูกสัมภาษณ์ มากกว่าคำตอบที่บอกว่า
ชอบหรือไม่ชอบ หรือคำตอบอื่นๆ แบบทั่วไป แต่หลังจากที่เราสัมภาษณ์เสร็จแล้ว เราควรวิเคราะห์ถึงความ
ต้องการที่แท้จริงของผู้ถูกสัมภาษณ์ โดยเราสามารถใช้บันไดคำถาม “ทำไม-อย่างไร” เพื่อหาความต้องการที่แท้
จริงของผู้ถูกสัมภาษณ์ ซึ่งสามารถนำไปใช้ในขั้นตอนต่อไปของการออกแบบได้
ทำไมจึงต้องใช้บันไดคำถาม ‘ทำไม-อย่างไร’?
เราจะใช้บันไดคำถาม ‘ทำไม-อย่างไร’ ได้อย่างไร?
เมื่อเราพิจารณาถึงความต้องการของผู้ถูกสัมภาษณ์ เราควรเริ่มจากความต้องการที่สำคัญโดยการเขียนความ
ต้องการนั้นๆ บนบอร์ด จากนั้นจึงเริ่มไล่เรียงขึ้นมาด้วยคำถามว่า “ทำไม” และทำไมผู้ถูกสัมภาษณ์ถึงต้องมีความ
ต้องการนั้นๆ เช่น “ทำไม” เธอถึงต้องการเห็นขั้นตอนการสร้างผลิตภัณฑ์ ซึ่งเราสามารถอธิบายจากคำตอบของ
เธอได้ว่า เพราะเธอต้องการความเชื่อมั่นว่าผลิตภัณฑ์จะไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพโดยทำความเข้าใจว่า
ผลิตภัณฑ์มาจากไหน เราควรพยายามที่จะใช้ข้อมูลจากการสังเกตและบทสัมภาษณ์ซึ่งทำให้เราสามารถหาความ
ต้องการของผู้ถูกสัมภาษณ์ได้ จากความต้องการนั้นเพื่อ ถาม “ทำไม” อีกครั้ง เพื่อหาความต้องการต่อไป เขียน
บนบอร์ดถัดไปข้างบนของความต้องการเก่า เมื่อถึงจุด ๆ หนึ่ง เราจะได้ความต้องการที่เป็นจริงสำหรับทุกคน
เช่น ความต้องการที่จะมีร่างกายที่แข็งแรง ซึ่งถือเป็นจุดสูงสุดของความต้องการ
หลังจากนั้นเราจะสามารถถาม “อย่างไร” เพื่อหาความต้องการที่เฉพาะเจาะจง ซึ่งให้เขียนถัดลงไปจากความ
ต้องการสุดท้ายจากคำถาม “ทำไม” เช่น จากตัวอย่างเก่า เรามาถึง “ความต้องการที่จะรู้ว่าผลิตภัณฑ์มาจากไหน”
และถาม “อย่างไร” เพื่อรู้ถึง “ความต้องการที่จะมีส่วนร่วมในการสร้างผลิตภัณฑ์” โดยทั่วไปแล้วเรามักจะมีหลาย
คำตอบสำหรับคำถาม “ทำไม” และ “อย่างไร” หนึ่งคำถาม เราควรหาคำตอบให้ได้มากที่สุดและเขียนลงบนบอร์ด
บันไดคำถามที่ได้ถูกตรวจสอบและขัดเกลาอย่างถ้วนถี่แล้วจะทำให้เราสามารถลำดับความต้องการที่ภาพรวม
ของกลุ่มเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในบางครั้งเราอาจใช้เครื่องมือนี้ในการค้นหาความต้องการที่โดดเด่น
ออกมาของกลุ่มเป้าหมายได้เช่นกัน
METHOD

โครงร่างประโยคปัญหา
:: 21 ::
ทำไมจึงต้องมีโครงร่างประโยคปัญหา?
มุมมองปัญหา (point-of-view) เป็นการปรับกรอบปัญหาที่เราต้องการแก้ไขจากเดิมที่เป็นนามธรรมให้เป็นรูป
ธรรมมากยิ่งขึ้นซึ่งทำให้เราเริ่มการหาค้นแนวคิดหรือไอเดียในการแก้ไขปัญหาใหม่ ๆ ได้ การสร้างโครงร่าง
ประโยคปัญหา (point-of-view Madlib) เป็นการวางโครงร่างในการสร้างมุมมองของปัญหา โดยมุมมองของ
ปัญหาที่ดีจะทำให้เราสามารถสร้างสรรค์แนวคิดได้อย่างถูกทางด้วยการถามคำถาม “เราจะ…ได้
อย่างไร?” (How-Might-We) ซึ่งมีพื้นฐานมาจากมุมมองของปัญหาที่เราสร้างขึ้น มุมมองของปัญหาที่ดีควรจะสื่อ
ถึงมุมมองในการออกแบบ ได้แก่ หน้าที่และโอกาส ซึ่งในฐานะของผู้ค้นหาแนวทางเพื่อแก้ไขปัญหา มันคือ การ
ค้นพบและอธิบายปัญหาได้อย่างมีความหมาย
เราจะใช้โครงร่างประโยคปัญหาได้อย่างไร?
นักออกแบบสามารถออกแบบโครงร่างประโยคปัญหา เพื่อที่จะสื่อถึงส่วนประกอบ 3 อย่างได้แก่ ผู้ใช้, ความ
ต้องการ, ที่มาของความต้องการ
[ผู้ใช้] ต้องการที่จะ [ความต้องการ] เพราะว่า [ที่มาของความต้องการ]
โดยนักออกแบบสามารถใช้กระดานหรือ Post-it ในการทดลองเขียนรูปแบบต่างๆ ขององค์ประกอบทั้งสาม
โดยที่ความต้องการและที่มาของความต้องการจะถูกสังเคราะห์ออกมาจากงานถอดเรื่องราวจากผู้ถูกสัมภาษณ์
ข้อควรจำในขั้นตอนนี้ คือ ความต้องการต้องเป็นคำกริยาและที่มาของปัญหาไม่ควรเป็นแค่คำอธิบายง่าย ๆ ถึง
สาเหตุของความต้องการ แต่ควรจะเป็นประโยคที่สามารถเชื่อมโยงไปถึงวัตถุประสงค์ของการออกแบบ
ผลิตภัณฑ์หรือแนวทางการแก้ปัญหาได้
เราควรทำให้โครงร่างประโยคปัญหามีความน่าสนใจและคงไว้ซึ่งจุดประสงค์ของมุมมองของปัญหา ตัวอย่างเช่น
แทนที่จะเขียนว่า “หญิงสาววัยรุ่นจำเป็นต้องทานอาหารที่มีประโยชน์เพราะวิตามินมีส่วนสำคัญต่อสุขภาพ” แต่
ควรเขียนเป็น “หญิงสาววัยรุ่นที่ดูเก็บกดและทานแต่อาหารเพื่อสุขภาพต้องการได้รับการยอมรับจากสังคม
มากกว่าที่เป็นอยู่ เพราะการได้รับการยอมรับจากสังคมเป็นสิ่งที่สำคัญกว่าปัญหาสุขภาพในความคิดของเธอ”
สังเกตว่าโครงร่างที่สองเป็นประโยคที่มีแนวโน้มที่สามารถหาแนวทางในการแก้ปัญหาได้ ในขณะที่โครงร่างแรก
เป็นเพียงการบอกข้อเท็จจริงซึ่งไม่มีทิศทางในการแก้ปัญหาให้ผู้ถูกสัมภาษณ์
METHOD

มุมมองปัญหาเชิงเปรียบ
เทียบ
:: 22 ::
ทำไมจึงต้องคิดถึงมุมมองปัญหาเชิงเปรียบเทียบ?
มุมมองปัญหา (point-of-view) เป็นการปรับกรอบของปัญหาที่เราต้องการแก้ไขจากเดิมที่เป็นนามธรรมให้เป็น
รูปธรรมมากยิ่งขึ้นเพื่อทำให้เราเริ่มการหาค้นแนวคิดหรือไอเดียในการแก้ไขปัญหาใหม่ๆ ได้ การสร้างมุมมอง
ปัญหาเชิงเปรียบเทียบเป็นวิธีที่ง่ายต่อการทำความเข้าใจและสื่อถึงวิธีที่เราจะใช้มองปัญหาเดิมซึ่งอยู่ในรูปของ
นามธรรม วิธีการเปรียบเทียบที่ดีจะสร้างทิศทางที่ดีสำหรับการออกแบบแนวทางการแก้ไขปัญหาสุดท้าย
เราจะใช้ประโยคปัญหาเชิงเปรียบเทียบได้อย่างไร?
เราสามารถใช้การเปรียบเทียบกับสิ่งอื่น ๆ ในการกลั่นกรองความคิด ในบางครั้งการอุปมาอุปไมยสามารถสื่อถึง
ความหมายและทำให้เห็นภาพได้อย่างดี เราควรมองหาสัญลักษณ์ ตัวบ่งชี้หรือสิ่งที่นำมาเปรียบเทียบจากการ
สังเคราะห์ข้อมูลและเปรียบเทียบสิ่งเหล่านั้นเข้ากับประสบการณ์ของผู้ใช้กับตัวอย่างอื่นๆ เช่น การมี “เครื่องเล่น
เพลงส่วนตัวที่เป็นเหมือนเครื่องประดับ” ซึ่งประโยคนี้ได้กลายเป็นแนวทางในการสร้างนวัตกรรม iPod ของ
Apple โดยเป็นวิธีการมองเครื่องเล่นเพลงส่วนตัวให้เป็นเหมือนเครื่องประดับ มากกว่าที่จะเป็นแค่ลำโพง ซึ่ง
ทำให้ผู้ออกแบบสามารถสร้างผลิตภัณฑ์ที่ผู้ใช้สามารถแสดงความเป็นตัวตนของตัวเองได้มากกว่าเป็นเพียง
อุปกรณ์เครื่องใช้ชิ้นหนึ่ง เราสามารถจินตนาการได้ว่านี่คือที่มาของความต้องการที่ได้มาจากมุมมองที่ผู้ใช้มีต่อ
เพลงที่ผู้ใช้ได้สะสมไว้ โดย ความเป็นตัวตนของผู้ฟังเกี่ยวข้องโดยตรงกับวงดนตรีที่ผู้ฟังชอบและความสัมพันธ์
กับผู้อื่นก็ได้ผลกระทบจากรสนิยมการฟังเพลงที่คล้ายคลึงกัน
การเปรียบเทียบยังสามารถนำไปสู่มุมมองของปัญหาที่ครอบคลุมเนื้อหาอื่นๆ อย่างเช่น กลุ่มพนักงานหนุ่มสาวที่
ใช้ชีวิตอย่างสุดเหวี่ยงทั้งการทำงานและการเที่ยวควรมีเนื้องานที่มีความตื่นเต้นใกล้เคียงกับกับเกมยิงปืนแทนที่
จะเป็นเกม Tetris
METHOD

มองปัญหาด้วยการประกาศโฆษณา
ทำไมถึงต้องหามองปัญหาด้วยการประกาศโฆษณา
เราจะมองปัญหาด้วยการประกาศโฆษณาได้อย่างไร
มุมมองปัญหา (point-of-view) เป็นการปรับกรอบของปัญหาที่เราต้องการแก้ไขจากเดิมที่เป็นนามธรรมให้เป็น
รูปธรรมมากยิ่งขึ้นเพื่อทำให้เราเริ่มการหาค้นแนวคิดหรือไอเดียในการแก้ไขปัญหาใหม่ๆ ได้ การมองปัญหาด้วย
การประกาศโฆษณาเป็นวิธีที่ดีที่จะแสดงให้เห็นถึงสิ่งที่เราค้นพบระหว่างแก้ปัญหา การปรับมุมมองของโจทย์
ปัญหาโดยใช้การประกาศโฆษณาช่วยเรามุ่งเน้นไปทีตัวกลุ่มเป้าหมายและคุณลักษณะของกลุ่มเป้าหมาย
ใส่ตัวกลุ่มเป้าหมาย ความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย และรายละเอียดอื่นๆที่ค้นพบลงในรูปแบบการประกาศ
โฆษณา การตั้งมุมมองปัญหานั้นควรมีรายละเอียดมากกว่า “ตัวกลุ่มเป้าหมาย+ ความต้องการของตัวกลุ่มเป้า
หมาย+รายละเอียดอื่นๆที่ค้นพบ” ซึ่งอาจรวมถึงมุมมองปัญหาที่ตั้งขึ้นมาด้วย
แนะนำให้ลองรูปแบบดังต่อไปนี้:
รายละเอียด คุณลักษณะของกลุ่มเป้าหมาย
ตามด้วย “กำลังมองหา” วิธีการที่จะนำมาซึ่งความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย
และรายละเอียดเพิ่มเติม
ตัวอย่าง: “ต้องการหา: วัยรุ่นพลังเยอะที่กำลังมองหาเครือข่ายเพื่อนๆ ซึ่งมีความสนใจในปัจจัยต่างๆ ที่มีผลกระ
ทบต่อสังคม เพื่อนที่หาจำเป็นต้องเล่น LINE ได้อย่างคล่องแคล่ว”
:: 23 ::
METHOD

1)  อะไรคือประเด็นสำคัญ ?
2)  ใครเป็นคนสื่อประเด็น ?
3)  อะไรคือประเด็นใหม่ ?
4)  ใครใส่ใจเรื่องนี้ ?
รายการตรวจใจความสำคัญ
รายการตรวจใจความสำคัญเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการทดสอบว่ามุมมองปัญหาที่ทีมงานคิดขึ้นมานั้นเป็น
ประโยชน์และเหมาะสมหรือไม่ ต้นแบบของรายการตรวจใจความสำคัญนั้นพัฒนามาจาก เดวิด ลาราบี จาก
สถาบันเพื่อการศึกษามหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด (Stanford School of Education) และได้นำมาปรับใช้กับการ
ออกแบบและตรวจสอบมุมมองปัญหา
แนะนำให้ใช้วิธีนี้เพื่อตรวจสอบว่ามุมมองปัญหานั้นเหมาะสม ไม่กว้างเกินไป น่าสนใจ ไม่เหมือนใครและสามารถ
ลงมือทดสอบได้ เครื่องมือนี้อาจไม่เพียงพอที่จะแก้ไขจุดด้อยทั้งหมดของมุมมองปัญหาทีเราคิดขึ้น แต่มันก็ยัง
ถือว่าเป็นเครื่องมือที่ดีในการใช้ตรวจสอบประโยชน์ของมุมมองปัญหาที่คิดขึ้นไว้
เริ่มด้วยการถามคำถามต่อไปนี้
1. อะไรคือประเด็นสำคัญ ? – อะไรคือมุมมองของทีม?
• อะไรคือโครงร่างที่มาของมุมมองปัญหา
• มาจากผู้ใช้ ความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย หรือสิ่งที่ค้นพบอื่นๆ?
2. ใครเป็นคนสื่อประเด็น ? – มุมมองปัญหาของทีมถูกต้องหรือไม่?
• มุมมองปัญหาตรงกับข้อมูลที่ได้จากกลุ่มเป้าหมายหรือไม่? มันเกิดจากการกลั่นกรองจากข้อมูลหรือไม่?
• เป็นปัญหาที่พบเจอได้กับคนอื่นๆ
3. อะไรคือประเด็นใหม่? – อะไรคือมุมมองที่เป็นประโยชน์?
• เราลองมุมมองปัญหาในมุมใหม่หรือยัง
• มุมมองปัญหาในมุมใหม่นั้น พิจารณาบริบทของกลุ่มเป้าหมายแล้วหรือยัง
• ถ้ามุมมองที่ได้ ไม่ได้ดูแปลกใหม่ ลองพยายามเจาะลึกให้ชัดเจนขึ้น
4. ใครใส่ใจเรื่องนี้? – มุมมองปัญหาน่าสนใจแค่ไหน?
• ทีมงานของคุณต้องตื่นเต้น
• งานนี้คุ้มค่าที่จะทำหรือไม่
• ปรับมุมมองปัญหาจนใช่
รายการตรวจใจความสำคัญ
:: 24 ::
ทำไมถึงมีรายการตรวจใจความสำคัญ
เราจะใช้รายการตรวจใจความสำคัญอย่างไร
METHOD

หลักการการออกแบบ
หลักการในการออกแบบเป็นยุทธวิธีในการแก้โจทย์โดยไม่นึกถึงทางออกที่เจาะจง คุณซึ่งมีหน้าที่ของออกแบบ
นั้นต้องวางแบบแผน แปลความหมายของสิ่งที่พบ เช่นความต้องการของผู้ใช้และสิ่งที่ค้นพบอื่นๆ ใช้เกิดเป็น
ทิศทางในการออกแบบ หลักการนี้ช่วยให้คุณสามารถจับประเด็นสำคัญและออกแบบที่ทดลองลงมือทำได้ และหา
ทางแนวทางของทางออก และสื่อจุดประสงค์ในการออกแบบให้คนอื่นเข้าใจ
เราเริ่มด้วยการเขียนคู่มือที่ช่วยในการวางโครงร่างขั้นตอนการดำเนินงานที่สำคัญที่ทำให้เกิดการแก้ไขปัญหา
ออกแบบที่ประสบความสำเร็จ คู่มือนี้ควรเกิดจากการวิเคราะห์ความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายและหลักการออกแบบ
ของคุณเป็นหลัก นั้นคือเราควรเป็นคนตั้งกฎเกณฑ์ว่าอะไรเป็นปัญหาที่สำคัญที่เราควรคำนึงถึงโดยใช้ข้อมูลจาก
การทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายที่ทำมาเบื้องต้น หลังจากนั้นเราจึงเริ่มร่างหลักการการออกแบบที่สำคัญในการ
ทำให้เราประสบความสำเร็จ
คุณสามารถพัฒนาหลักการออกแบบได้หลายวิธีโดยอ้างอิงข้อมูลที่หามาได้ คุณสามารถปรับมุมมองปัญหา
ความต้องการของกลุ่มเป้าหมายและสิ่งที่ค้นพบให้เป็นหลักการการออกแบบโดยเอาตัวกลุ่มเป้าหมายและความ
ต้องการของกลุ่มเป้าหมายเป็นหลัก ในการเขียนหลักการออกแบบนั้นควรเขียนให้อยู่ในรูปแบบของวิธีการแก้ไข
ปัญหา ตัวอย่างเช่น ความต้องการของกลุ่มเป้าหมายคือการรู้สึกอยากลงไม้ลงมือในการทำของขวัญ สิ่งนี้บ่งบอก
ให้เรารู้ว่าเราต้องดีงกลุ่มเป้าหมายมามีส่วนร่วมในการคิดหาคำตอบ คุณสามารถหาหลักการออกแบบโดยการ
คิดย้อนกลับจากคำตอบที่ดูน่าสนใจ ลองถามกันดูว่าคำตอบที่เป็นไปได้มีมุมด้านไหนบ้างที่สามารถปรับเป็นหลัก
การออกแบบได้
การตั้งหลักการออกแบบควรตั้งประเด็นให้กว้างและทดลองหาคำตอบในหลายรูปแบบโดยไม่จำเป็นต้องคำนึง
ถึงหรืออ้างอิงวิธีการแก้ไขปัญหาวิธีการใดวิธีการหนึ่ง อย่างไรก็ตามอย่างน้อยเราควรหาบริบทการแก้ไขปัญหา
อย่างกว้าง ๆ ที่ช่วยในการพัฒนาหลักการการออกแบบ ตัวอย่างเช่น เรารู้ว่าเรากำลังออกแบบสถานที่ ๆ หนึ่ง
เพื่อที่เราจะได้ทราบว่าเราควรเขียนหลักการออกแบบมาในรูปแบบใด อีกตัวอย่างหนึ่งคือ เรารู้ว่าเรากำลัง
ออกแบบของขวัญแต่ไม่รู้ว่า มันจะเป็นสิ่งที่จับต้องได้ เป็นดิจิตอล หรือว่าเป็นรูปแบบกิจกรรมทำร่วม เพียงแค่รู้
บริบทที่ว่าเรากำลังออกแบบของขวัญก็จะทำให้เราสามารถร่างหลักการออกแบบได้เหมาะสมและดีขึ้น
:: 25 ::
ง

เชิญกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย
ขยายคุณลักษณะกลุ่มทดลอง
หาโอกาสในการเรียนรู้ที่หลากหลาย
ดึงดูดนักเรียนที่มีความแตกต่างกัน
ออกนอกกรอบจำกัด
หาทางเข้าถึงคนและทรัพยากรที่เจ๋งๆ
ทำไมถึงต้องใช้หลักการการออกแบบ
เราจะใช้หลักการการออกแบบอย่างไร
METHOD
แสดงผลงานของตนเอง
ดูแลและส่งเสริมชุมชนนักออกแบบ
จัดระเบียบวัสดุสิ่งของของตนเอง

คำถาม “เราจะ. . .ได้อย่างไร”
คำถาม “เราจะ…ได้อย่างไร” คือคำถามสั้นๆ ที่ช่วยให้เกิดการระดมความคิด คำถามประเภทนี้เป็นเมล็ดพันธ์ที่
ให้กำเนิดความคิดที่จะแตกต่างจากมุมมองเดิมๆ หลักการออกแบบเดิมๆ หรือความรู้ความเข้าใจแบบเดิมๆ การ
ตั้งคำถามนั้นควรเริ่มต้นจากคำถามที่กว้างพอที่จะก่อให้เกิดวิธีคิดแก้ปัญหาใหม่ๆ มากพอแต่ก็แคบพอที่ก่อให้
เกิดความคิดที่เฉพาะเจาะจงและแตกต่าง
ตัวอย่างคำถามที่แคบจนเกินไป “เราจะผลิตโคนไอศกรีมให้กินแล้วไม่หยดได้อย่างไร?”
ตัวอย่างคำถามที่กว้างจนเกินไป “เราจะเปลี่ยนแปลงขนมหวานให้แปลกใหม่ได้อย่างไร?”
ตัวอย่างคำถามที่เหมาะสม “เราจะเปลี่ยนแปลงไอศกรีมให้ถือเดินกินได้โดยไม่หยดได้อย่างไร?”
ทั้งนี้วิธีตั้งคำถาม “เราจะ…ได้อย่างไร” นั้นขึ้นอยู่กับลักษณะของโครงงานที่ทำ
เริ่มต้นจากมุมมองปัญหา ที่มาของความต้องการ และกรอบปัญหาที่ตั้งไว้ แล้วตั้งคำถามที่ลงมือทดลองหาคำ
ตอบได้โดยตั้งรูปแบบคำถามว่า “เราจะ…ได้อย่างไร” ก่อนที่จะเริ่มคิดหาทางออกของปัญหา ตัวอย่างเช่น
ปัญหา: ออกแบบประสบการณ์ที่สนามบินนานาชาติ
มุมมองปัญหา: แม่ลูกสามที่เร่งรีบไปขึ้นเครื่องแต่พบว่าต้องรอขึ้นเครื่องหลายชั่วโมงหน้าประตูทางออก แถมยัง
ต้องดูแลลูกๆ จอมซนของเธอไม่ให้ไปกวนผู้โดยสารที่หงุดหงิดกับการรอเครื่องบินอยู่แล้ว
ขยายส่วนดี: เราจะใช้พลังของเด็กๆ มาสร้างความบันเทิงให้ผู้โดยสารคนอื่นๆ ได้อย่างไร?
ลดส่วนเสีย: เราจะแยกเด็กๆ จากผู้โดยสารคนอื่นๆ ได้อย่างไร?
มองมุมกลับ: เราจะทำให้การรอน่าตื่นเต้นได้อย่างไร?
ท้าทายสมมุติฐาน: เราจะทำให้ไม่ต้องรอได้อย่างไร?
เปลี่ยนคำขยายความ: เราจะทำให้การเร่งรีบน่าสนใจมากกว่าน่าปวดหัวได้อย่างไร?
มองหาทรัพยากร: เราจะใช้เวลาว่างของผู้โดยสารที่รอให้เกิดประโยชน์ได้อย่างไร?
ลองหาที่เปรียบเทียบตามบริบท: เราจะทำให้สนามบินเหมือนสปา / สนามเด็กเล่นได้อย่างไร?
ตั้งโจทย์ท้าทาย: เราจะทำให้สนามบินเป็นที่ๆ เด็กอยากไปได้อย่างไร?
เปลี่ยนสิ่งที่เป็นอยู่: เราจะทำให้เด็กๆ ที่น่ารำคาญนั้นน่ารำคาญน้อยลงได้อย่างไร?
ปรับมุมมองเป็นส่วนย่อยๆ: เราจะสร้างความบันเทิงให้เด็กๆ ได้อย่างไร? เราจะทำให้แม่เด็กใจเย็นขึ้นได้
อย่างไร? เราจะทำให้ผู้โดยสารมาที่ประตูเครื่องช้าน้อยลงได้อย่างไร?
เราจะ. . .ได้อย่างไร?
:: 26 ::
ทำไมถึงต้องใช้คำถาม “เราจะ. . .ได้อย่างไร”
ตั้งคำถาม “เราจะ. . .ได้อย่างไร”อย่างไร
METHOD

กิจกรรมละลายพฤติกรรม
กิจกรรมละลายพฤติกรรมช่วยให้ทีมงานตื่นตัวและพร้อมที่จะทำงานทั้งกายและใจ กิจกรรมละลายพฤติกรรมใช้
เมื่อทีมมีพลังงานต่ำ ในช่วงเช้าๆ ก่อนเริ่มประชุมหรือเริ่มออกความคิด
ทำกิจกรรมที่ทำให้ทีมงานสร้างสรรค์และเพิ่มความผูกพันของคนในทีม กิจกรรมละลายพฤติกรรมที่ดีนั้นไม่เพียง
แค่ทำให้พลังในทีมเยอะขึ้นแต่ต้องทำให้ทุกคนรู้สึกอยากมีส่วนร่วมที่จะฟัง คิด และลงมือปฏิบัติ ตัวอย่างเช่น
เวลาเล่นกิจกรรมเดาภาพวาด ต้องฟังการเดาของคนอื่น พร้อมคิดคำตอบตามไปด้วย กิจกรรมเหล่านี้น่าจะใช้
เวลาประมาณ 5-10 นาที และต้องเคลื่อนไหวเยอะทีมงานจะได้มีพลังต่อเนื่องเมื่อเริ่มทำงาน การเล่นละครสมมุติ
เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่น่าลองทำ กิจกรรมที่น่าลองมีดังนี้：
จัดหมู่ จัดหมู่ “ม่องเท่ง” เรียงคนเป็นแถวยาว เลือกหมวดหมู่ที่น่าสนใจ (อาหารเช้า ผัก สัตว์ ยี่ห้อรถ)
ชี้คนในแถวเร็วๆ ไม่เรียงตามลำดับ โดยคนที่โดนชี้จะต้องบอกชื่อที่มาจากหมวดหมู่นั้นๆ ถ้านึกไม่ออก ทุกคน
ตะโกนคำว่า “ม่องเท่ง” แล้วคนๆ นั้นก็ต้องออกจากกลุ่ม
ลูกบอลเสียง ยืนหน้าเข้าหากันเป็นวงกลม และโยนลูกบอลล่องหนให้กัน โดยเวลาที่จะโยนนั้นให้มองคนที่จะโยน
ให้และทำเสียงประหลาดๆ เวลาโยน คนที่ได้ลูกบอลต้องทำเสียงเลียนแบบคนที่โยนขณะที่รับ แล้วก็คิดเสียงใหม่
ตอนถึงเวลาตัวเองต้องโยน พยายามโยนไปมาให้เร็วขึ้น อาจจะเพิ่มลูกบอลอีกลูก
ได้! เอาเลย ทุกคนเดินรอบๆ ห้อง หนึ่งคนในกลุ่มเสนอขึ้น “มาสมมุติว่าเราอยู่ในงานปาร์ตี้กันเถอะ” “มาสมมุติว่า
เราเป็นเด็กทารกกันเถอะ” หรือ “มาสมมุติว่าเราไม่รู้ว่าโลกนี้มีแรงโน้มถ่วงกันเถอะ” ให้ทุกคนในกลุ่มพูดว่า “ได้!
เอาเลย” แล้วก็ทำตามคำเสนอ คนในกลุ่มเสนอใหม่ได้เสมอ แล้วทุกคนก็จะตอบรับว่า “ได้! เอาเลย” เสมอ
:: 27 :: photo: flickr/James Willamor
ทำไมถึงต้องใช้กิจกรรมละลายพฤติกรรม
เราจะละลายพฤติกรรมนั้นอย่างไร
METHOD

การระดมสมอง
การระดมสมองเป็นวิธีที่ทำให้เกิดความคิดหลากหลายมากกว่าการนั่งเขียนไอเดียด้วยปากกาและกระดาษ จุด
ประสงค์ของการระดมสมอง การยกระดับความเห็นโดยรวมของทีม ด้วยการสนทนาและการฟังความคิดเห็นของ
สมาชิกในทีมแล้วคิดต่อยอดจากความคิดนั้นๆ การระดมสมองช่วยให้เราแบ่งแยกได้ชัดเจน ว่านี่คือช่วงเวลาที่
เราตั้งใจใช้สมองผลิตไอเดีย ไม่ใช่เวลาในการตัดสินไอเดีย การระดมสมองเป็นการเปิดใจไม่ตัดสินว่าความคิด
นั้นดีหรือไม่ดี การระดมสมองนั้นสามารถใช้ได้ตลอดเวลาในกระบวนการออกแบบ ซึ่งไม่เพียงเพื่อหาแนวทาง
การออกแบบที่ตอบโจทย์เท่านั้น แต่ใช้ได้ทุกเมี่อที่ต้องการความคิดใหม่ๆ เช่นเวลาวางแผนหาข้อมูล หรือเวลา
คิดหาสินค้าหรือบริการที่เกี่ยวข้องกับงานของเรา
แบ่งเวลาให้ชัดเจนว่า ช่วงเวลานี้คือเวลาแห่งการระดมสมองของทีมและทุกคนจะต้องอยู่ในสภาพ “พร้อมระดม
สมอง” เป้าหมายหนึ่งเดียวคือการเกิดความคิดใหม่ๆ มากที่สุดเท่าที่จะมากได้โดยไม่อนุญาตให้มีการประเมิน
ความคิดโดยเด็ดขาด ใช้เวลาสั้นๆ เพียงแค่ 15-30 นาที แต่ทุกคนต้องมีส่วนร่วมอย่างจริงจัง โดยให้ทุกคนมา
ยืนรวมกันที่หน้ากระดานดำหรือล้อมรอบโต๊ะ ด้วยท่าทางที่กระฉับกระเฉงไม่ว่าจะยืนหรือนั่งตัวตรงและเป็นกลุ่ม
ก้อนใกล้ชิดกัน
เขียนให้ชัดเจนว่าการระดมสมองครั้งนี้ทำเพื่ออะไร การตั้งคำถาม “เราจะ…ได้อย่างไร” เป็นวิธีเริ่มต้นที่ดีในการ
กำหนดทิศทางการระดมสมอง (เช่น เราจะสร้างประสบการณ์การจ่ายเงินอย่างเป็นส่วนตัวเวลาไปซื้อของได้
อย่างไร) (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ การตั้งคำถาม “เราจะ…ได้อย่างไร”)  
ตัวอย่างวิธีการบันทึกไอเดียในการระดมสมอง
จดบนบอร์ด: เขียนความคิดที่ทุกคนคิดและพูดออกมาให้ชัดเจนบนกระดาน จดทุกๆ ไอเดียโดยไม่เอาความคิด
ความรู้สึกของตนเองมาเกี่ยวข้อง
ทกคนช่วยกัน: แต่ละคนเขียนไอเดียของตัวเองบนกระดาษ Post-it แล้วแปะบนกระดานดำ พร้อมทั้งบอกคนอื่น
ด้วย ข้อดีของการใช้ Post-it คือเราสามารถเขียนและแปะไอเดียของเราไว้บนกระดานได้

ลองทำตามกฎการระดมสมองดู มันช่วยให้เรามีไอเดียที่สร้างสรรค์เพิ่มขึ้น
:: 28 ::
§  สนทนาทีละเรื่อง
§  เน้นปริมาณ
§  เน้นหัวเรื่อง
§  คิดต่อยอดจากคนอื่น
§  สนับสนุนความคิดแปลกใหม่
§  พยายามทำให้เห็นภาพ
§  ไม่ออกนอกเรื่อง
§  ไม่ตัดสิน ไม่ต่อต้าน
ทำไมถึงต้องระดมสมอง
เราจะระดมสมองอย่างไร
METHOD

:: 28 ::
การจัดการระดมสมองในทีม
การจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการระดมสมองคือกุญแจสำคัญในการระดมสมองที่ได้ผลดี การที่จะเกิดความคิดมาก
มายและแปลกแหวกแนวได้นั้น ผู้นำการระดมสมองต้องเตรียมสิ่งต่างๆ ให้พร้อมสำหรับทีม
พลัง – หน้าที่ของคนนำการระดมสมองคือการทำให้ไอเดียของคนในทีมไหลลื่นอยู่ตลอด ในบางครั้งการระดม
สมองที่จะได้ผลดีนั้นจำเป็นต้องมีคำถามตั้งต้นที่เหมาะสม (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ คำถาม“เราจะ...ได้อย่างไร”)
เวลานำกิจกรรมระดมสมองสิ่งที่สำคัญที่สุดคือพลังของทีม เมื่อทีมเริ่มคิดได้ช้าลงหรือคิดอะไรไม่ออก คนนำจะ
ต้องหาคำถาม“เราจะ...ได้อย่างไร” ใหม่มาใช้เพื่อช่วยให้ทีมคิดไปในทิศทางอื่นๆ ได้หรืออาจมีไอเดียสำรองที่คิด
เก็บไว้เพื่อช่วยให้ทีมมีชีวิตชีวามากขึ้น
ข้อจำกัด –การเพิ่มข้อจำกัดอาจช่วยนำไปสู่ไอเดียใหม่ๆ ได้ เช่น “ถ้าจำเป็นต้องเป็นรูปกลมมันจะเป็นอย่างไร”,
“ซุปเปอร์แมนจะแก้ปัญหานี้ยังไง” “สามีหรือภรรยาของคุณจะแก้ปัญหานี้ยังไง” “เราจะออกแบบโดยใช้
วิวัฒนาการเมื่อ 100 ปีที่แล้วอย่างไร” นอกจากนี้เรายังสามารถสร้างข้อจำกัดในกระบวนการคิดระดมสมองก็ได้
เช่น การจำกัดเวลา: ระดมความคิดให้ได้ 50 ความคิดใน 20นาที
พื้นที่- คำนึงถึงพื้นที่ที่จะใช้ทำกิจกรรมระดมสมองโดยให้มีพื้นที่แนวตั้งที่มากพอสำหรับการเขียน และรองรับไอ
เดียจำนวนมากๆ ที่ทีมจะผลิตออกมาได้ มีขนาดใหญ่สำหรับทุกคน แต่ก็ไม่กว้างจนเกินไปจนทำให้ทีมรู้สึกว่าไม่
ได้รับความสนใจ
ข้อแนะนำคือทุกคนที่ระดมสมองควรอยู่ห่างกระดานไม่เกินสองก้าว และควรมีกระดาษ Post-it และปากกาที่จะให้
จดความคิดเพื่อแปะบนกระดานในกรณีที่คนจดจดไม่ทัน
(ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ “การระดมความคิด”)
:: 29 ::
ทำไมถึงต้องจัดการการระดมสมอง
เราจะจัดการการระดมสมองอย่างไร
METHOD

การคัดเลือกความคิด
การระดมสมองนั้นควรจะก่อให้เกิดความคิดต่างๆ มากมาย หลังจากนั้นเราควรคัดเลือกความคิดดี ๆ ออกมา
เพื่อที่มันจะไม่ได้เป็นเพียงกระดาษบนกระดาน การเลือกความคิดอาจจะทำได้ง่ายๆ (แค่หยิบออกมาสองสาม
ไอเดีย) แต่เมื่อจะนำไปใช้ออกแบบการแก้ไขปัญหานั้น เราควรจะให้ความสำคัญถึงวิธีการเลือกความคิดเสีย
หน่อย เราควรเลือกไอเดียให้มีความหลากหลายและแตกต่างกัน เพื่อให้เกิดแนวทางการแก้ไขที่มีความเป็นไป
ได้หลายทาง โดยไม่เลือกแต่อันที่ง่ายๆ หรือเสี่ยงน้อยๆ
ในการเลือกสรรความคิดนั้น อย่าสรุปและเลือกเร็วเกินไป อย่ากังวลถึงความเป็นไปได้ของไอเดีย พยายามเลือก
ความคิดที่ทุกคนในทีมตื่นเต้น ชอบ หรือสงสัยอยากรู้ ความคิดบางความคิดแม้ยากที่จะเป็นไปได้อาจจะให้มุม
มองที่เป็นประโยชน์กับทีมงาน
วิธีการเลือกความคิดมีหลายวิธีรวมถึงสามวิธีต่อไปนี้:
ออกเสียงโดยใช้ Post-it – ทีมงานทุกคนมีสิทธิ์ในการออกเสียง และเลือกได้คนละสามไอเดียที่ตนชอบ การให้
แต่ละคนโหวตได้อย่างอิสระเป็นการแสดงว่าทุกคนมีสิทธิ์มีเสียงเท่าเทียม
แบ่งเป็น 4 กลุ่ม – วิธีนี้เป็นวิธีที่จะทำให้เรายังเก็บความคิดเจ๋งๆ เอาไว้ได้ (โดยไม่ถูกคัดออกเสียก่อน) ยัง โดย
เลือกความคิดหนึ่งหรือสองอันใน 4 กลุ่มต่อไปนี้: ความคิดทีเป็นเหตุเป็นผล ความคิดที่น่าสนุก ความคิดตนที่
ชอบ และความคิดที่เป็นไปได้ยาก
วิธีการเลือกแบบบิงโก เช่นเดียวกับวิธีแบ่งเป็น 4 กลุ่ม วิธีการเลือกแบบบิงโกช่วยให้ทีมยังเก็บไอเดียที่มีแนว
โน้มจะพัฒนาต่อเป็นนวัตกรรมได้ โดยเลือกไอเดียที่จะนำไปสู่การสร้างแบบจำลองที่แตกต่างกัน: แบบจำลองที่
จับต้องได้ แบบจำลองแบบดิจิตอล แบบจำลองแบบประสบการณ์
เลือกไอเดียหลายอันเพื่อนำไปพัฒนาเป็นแบบจำลอง ถ้าทำแล้วรู้สึกว่านำไปทดสอบก็คงไม่ได้ประโยชน์อะไร
ลองถามตัวเองว่าแล้วไอเดียนี้มีอะไรที่น่าสนใจ แล้วหาทางทดสอบแง่มุมนั้นแทนหรือนำไปกับไอเดียอื่นเพื่อให้
กลายเป็นแนวทางใหม่
:: 30 ::
ทำไมการคัดเลือกความคิดถึงสำคัญ
เราจะคัดเลือกความคิดอย่างไร
METHOD

การสวมบทบาท
การสวมบทบาทเป็นวิธีครอบคลุมการเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย กระบวนการสร้างความคิดและการสร้างตัวต้นแบบ
การสวมบทบาทเป็นเทคนิคในการใช้ร่างกายสวมบทบาทในสถานการณ์สมมติเพื่อที่จะสร้างสรรค์ความคิดใหม่
ๆ ในวิธีการนี้ เราต้องเริ่มด้วยการจำลองสถานการณ์ด้วยคนและสิ่งของที่ควรจะอยู่ในที่นั้น และเราจึงสวม
บทบาทอยู่ในสถานการณ์นั้นจริงๆ การสวมบทบาทสามารถรวมถึงการเคลื่อนย้ายสิ่งของ ฉาก และพื้นที่รอบตัว
ในระหว่างนั้นได้ เพราะสิ่งที่เราสนใจในการสวมบทบาทในสถานการณ์จำลอง คือปฏิสัมพันธ์ของเราที่มีต่อสิ่ง
รอบตัวและการกระทำที่เราทำในสถานการณ์นั้น
เราใช้วิธีการสวมบทบาทเพื่อที่จะหาไอเดียที่บางครั้งเราอาจจะคิดไม่ออกจากแค่การพูดคุยหรือร่างแบบ เราสวม
บทบาทเพื่อสร้างความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายในบริบทที่จะนำไปสู่แนวทางที่จะกลายเป็นต้นแบบต่อไปได้ถ้าหาก
เราติดขัดในขั้นตอนระดมสมองเราก็สามารถสวมบทบาทในบริบทที่วางไว้อย่างคร่าว ๆ เพื่อหาทางสร้างสรรค์
ความคิดใหม่ ๆ ตัวอย่างเช่นอยากจะออกแบบบาร์ขายกาแฟ？ลองตั้งร้านจำลองแล้วสั่งกาแฟดูจริงๆ! การสวม
บทบาทยังเป็นประโยชน์ต่อการประเมินต้นแบบ หากเรามีความคิดหลายๆ ความคิดที่อยากทดสอบ เราก็ควรจะ
ทดสอบมันเพื่อพิจารณาว่าความคิดไหนดีสุด ในการพัฒนาต้นแบบของสิ่งแวดล้อมกายภาพหรือสิ่งที่จับต้องได้
อย่างน้อยก็ต้องลองสวมบทบาทดูสักสองสามครั้ง
วิธีการนี้เป็นขั้นตอนที่ตรงไปตรงมา แต่ว่ามันจะมีประโยชน์ก็ต่อเมื่อเราลงมือทำจริง ๆ ต้องลงมือทำจริงๆ เท่านั้น!
หากเรากำลังต้องการแก้ปัญหาให้คนไข้ในโรงพยาบาล ลองจำลองสถานการณ์จริงๆ เพื่อที่จะหาคำตอบนั้นๆ
หากเรากำลังต้องการแก้ปัญหาให้คนสูงอายุ ก็ต้องสมมติตัวเองเป็นคนแก่ อาจทำได้ด้วยการทาโลชั่นบนแว่นตา
ให้เหมือนมองโลกผ่านสายตาผู้สูงอายุ เราเคลื่อนตัวไปมาแล้วมองสิ่งแวดล้อมรอบ ๆ ตระหนักถึงสิ่งที่อยู่ตรง
หน้าและประสบการณ์ที่ได้ที่เกี่ยวข้องกับแนวทางการแก้ปัญหาของเรา ใส่ใจกับการตัดสินใจที่เกิดขึ้นเมื่อเราอยู่
ในสถานการณ์นั้นๆ หรืออารมณ์ความรู้สึกของเราเป็นอย่างไร พยายามถามตัวเองว่า ”ทำไม” จึงเกิดสิ่งต่างๆขึ้น
เพื่อให้เราได้ข้อมูลเพิ่มมากขึ้น
:: 31 :: photo: Deb Meisel and Francisco Franco
ทำไมต้องสวมบทบาท
เราจะลองสวมบทบาทได้อย่างไร
METHOD

การตั้งข้อจำกัด
อาจจะฟังดูแปลก แต่การตั้งข้อจำกัดนั้นสามารถทำให้เราเกิดความคิดสร้างสรรค์มากขึ้น
ลองดู: นึกถึงของที่มีสีขาวให้ได้มากที่สุดภายใน 10 วินาที แล้วลองใส่ข้อจำกัดว่านึกถึงของที่มีสีขาวในห้องครัว
ให้มากที่สุด เมื่อใส่ข้อจำกัดเพิ่มขึ้นแล้ว คุณมีไอเดียมากขึ้นหรือไม่
หลายๆ ครั้งในกระบวนการออกแบบ การตั้งข้อจำกัดจะทำให้การออกแบบได้ผลดีขี้น อย่างไรก็ดีมันเป็นสิ่งที่
สำคัญมากสำหรับเราที่จะตระหนักว่าอะไรเป็นข้อจำกัดที่เราใช้ในกระบวนการการออกแบบและเราใช้มันเมื่อไร
การตั้งข้อจำกัดที่เหมาะสมเป็นสิ่งที่ต้องเรียนรู้ การตั้งข้อจำกัดบางข้อที่เฉพาะเจาะจงลงไปจะต่างจากการต่อต้าน
ไอเดียเพราะรู้ในข้อจำกัดเดิมของสิ่งนั้น การตั้งข้อจำกัดจะมีประโยชน์ในสามแง่มุม คือ ในกระบวนการสร้าง
ความคิด การสร้างต้นแบบ และการใช้เวลา
ในกระบวนการสร้างความคิด: ระหว่างการระดมสมองเราสามารถใส่ข้อจำกัดได้บ้าง ข้อจำกัดนั้นอาจจะเป็น "ถ้า
ทำในเวลาเช้าจะเป็นอย่างไร?” “ถ้าโรนัล แมคโดนัลด์ มาทำงานนี้จะทำอย่างไร” ใส่ข้อจำกัดไปได้เรื่อยๆ ตราบ
ใดที่มันยังเป็นประโยชน์ต่อกระบวนการสร้างความคิด (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ “การเตรียมทีมในการระดม
สมอง”)
การสร้างต้นแบบ: การสร้างตัวต้นแบบในขั้นต้นนั้นเป็นการสร้างเพื่อช่วยเราคิดเราย้อนกระบวนการการคิดแบบ
ทั่วไปที่จะคิดให้ได้ก่อนแล้วค่อยสร้างตัวต้นแบบ เราสามารถสร้างต้นแบบได้มากขี้นโดยการตั้งข้อจำกัด จำกัด
อุปกรณ์ในการสร้างต้นแบบเพื่อที่จะสร้างต้นแบบให้เร็วและหยาบ เพื่อที่เราจะได้มีความคิดสร้างสรรค์มากขึ้น
เมื่อคิดอยากจะสร้างอะไร เราสามารถสร้างต้นแบบง่ายๆ ด้วยกล่องกระดาษ หรือ ปากกาเมจิก นอกจากนี้การตั้ง
ข้อจำกัดยังเป็นประโยชน์ต่อการคิดผลงานที่หลากหลายมากขึ้น เช่น เราจะออกแบบผลิตภัณฑ์นี้ให้คนตาบอด
อย่างไร เราจะออกแบบผลิตภัณฑ์นี้ในพื้นที่จำกัดในลิฟท์อย่างไร?
เวลา: จำกัดเวลาในการทำงานเพื่อให้เกิดการลงมือทำ เช่น ทำแบบจำลองสองแบบในหนึ่งชั่วโมง ระดมสมองใน
20 นาที คุยกับกลุ่มเป้าหมาย 3 ชั่วโมง สรุปข้อมูลภายในชั่วโมงทำงาน
:: 32 :: photo: flickr/vvvracer
ทำไมต้องตั้งข้อจำกัด
เราจะตั้งข้อจำกัดอย่างไร
METHOD

การสร้างต้นแบบเพื่อความเข้าใจ
เป็นเรื่องปกติที่เราสร้างต้นแบบเพื่อรับความคิดเห็นและการประเมินผลจากกลุ่มเป้าหมาย แต่เราก็สามารถเข้าใจ
กลุ่มเป้าหมายมากขึ้นผ่านการสร้างต้นแบบได้ ซึ่งข้อมูลที่ได้จะต่างไปจากการหาข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์ทั่วไป
หรือการสังเกต ให้แน่ใจทุกครั้งที่ทำการทดสอบกับกลุ่มเป้าหมายว่า เราคำนึงถึงสิ่งที่จะได้เรียนรู้เกี่ยวกับต้นแบบ
ที่เราทำขึ้นรวมถึงจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับผู้ใช้สอยนั้นๆ ด้วย เราสามารถสร้างความเข้าอกเข้าใจกลุ่มเป้าหมายของ
เราได้ทุกเมื่อ
นอกจากนี้เรายังสามารถสร้างต้นแบบหรือแนวทางการแก้ปัญหาขึ้นมาเพื่อใช้ทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายเลย
ก็ได้ โดยไม่จำเป็นต้องทดสอบเพื่อประเมินผลต้นแบบ (ไม่ต้องทำเพื่อหาแนวทางแก้ปัญหาด้วยซ้ำ) วิธีนี้เรียกว่า
“การทำความเข้าใจเชิงรุก” (active empathy) เพราะเราไม่ใช่คนสังเกตการณ์จากวงนอก เราสร้างสถานการณ์
บางอย่างขึ้นมาเพื่อหาข้อมูลใหม่ๆ บางครั้งที่เราสร้างต้นแบบเพื่อสื่อสารแนวคิดของเราให้คนอื่นเข้าใจ ก็เช่น
เดียวกันกับการสร้างต้นแบบเพื่อเข้าใจผู้อื่นในหัวข้อบางอย่างหรือเรื่องบางเรื่อง
การสร้างตัวต้นแบบเพื่อให้เข้าใจกลุ่มเป้าหมายมากขี้นจะเป็นประโยชน์เมื่อเราได้ทำงานเพื่อทำความเข้าใจ
ประเด็นปัญหาที่เราจะต้องออกแบบและ ต้องการที่จะเข้าใจกลุ่มเป้าหมายให้ลึกมากขี้น ทั้งนี้เราต้องมองหามุม
ปัญหาที่ท้าทายที่เราต้องการเรียนรู้เพิ่มเติมและระดมความคิดหาวิธีการเจาะลึกที่เหมาะสม เราสามารถสร้าง
ต้นแบบเพื่อนำไปทดสอบได้กับกลุ่มเป้าหมายหรือทดลองกันเองในทีมก็ได้

ตัวอย่าง:
•  ใช้วิธีการวาดรูปแล้วอธิบาย (เช่น จงวาดรูปสิ่งที่นึกถึงเมื่อพูดถึงคำว่า ไปซื้อของ จงวาดรูปอธิบายการเดิน
ทางไปทำงาน)
•  สร้างเกมส์ที่ทำให้เราเข้าใจปัญหาที่เราต้องการจะแก้มากขึ้น (เช่นทำเกมส์ไพ่ให้กลุ่มเป้าหมายเลือกรูป
แบบงานที่ชอบเพื่อตอบโจทย์)
•  จำลองสถานการณ์ (เช่นถ้ากลุ่มเป้าหมายต้องปลูกต้นไม้ไปด้วยอุ้มเด็กไปด้วย อาจจำลองสถานการณ์ด้วย
การอุ้มทุ่นน้ำหนัก 10 กิโลกรัมระหว่างที่ปลูกต้นไม้)
:: 33 ::
ทำไมต้องสร้างต้นแบบเพื่อความเข้าใจ
เราจะสร้างต้นแบบเพื่อทำความเข้าใจได้อย่างไร
METHOD

สร้างต้นแบบเพื่อทดสอบ
ทำไมต้องสร้างต้นแบบเพื่อทดสอบ
เราจะสร้างต้นแบบเพื่อทดสอบอย่างไร
การสร้างต้นแบบเพื่อทดสอบคือการสร้างชิ้นงานหยาบๆ หลายๆ ครั้งเพื่อเข้าใจและเรียนรู้แง่มุมที่เกี่ยวกับ
ประเด็นปัญหาของเราหรือแนวทางที่เราออกแบบมา ซึ่งวิธีพื้นฐานที่ใช้ในการทดสอบคือการให้ผู้ใช้งานได้
ปฏิสัมพันธ์กับต้นแบบนี้โดยตรง การทดสอบต้นแบบช่วยปรับปรุงวิธีการแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกทั้ง
ได้เห็นมุมมองความรู้สึกและความต้องการของผู้ใช้งานอย่างแท้จริง
เริ่มโดยคิดก่อนว่าเราต้องการจะเรียนรู้อะไรเพิ่มเติมเกี่ยวกับต้นแบบของเรา แล้วสร้างต้นแบบคร่าวๆ เพื่อตอบ
คำถามนั้นๆ การสร้างต้นแบบคร่าวๆ ช่วยให้เราได้ค้นหาความคิดหลากหลายแนวทางตั้งแต่เริ่มต้นโดยที่ยังไม่
กำหนดว่าจะต้องไปในทางใดทางหนึ่ง จุดประสงค์ไม่ใช่เพื่อการทำแบบจำลองเหมือนจริงแต่เพื่อสร้าง
ประสบการณ์ที่ผู้ใช้สามารถปฏิสัมพันธ์กับสิ่งที่เราออกแบบ ให้ความสำคัญกับแง่มุมเราต้องการจะทดสอบ
มากกว่าให้เวลากับส่วนอื่นๆ และเราจะต้องคิดถึงสภาพแวดล้อมหรือสถานการณ์ที่เราต้องการจะทดสอบเพื่อจะ
ได้รับความเห็นจากผู้ใช้งานอย่างแท้จริง การที่เรายื่นต้นแบบของเราให้กับคนทั่วๆ อาจจะไม่ทำให้เราได้ความ
เห็นที่มีคุณค่าเสมอไป ควรทดสอบในสภาพแวดล้อมที่ต้นแบบของเราจะถูกใช้งานจริงๆ เช่น ถ้าเราสร้างระบบ
การจัดเก็บอาหาร เราควรจะทดสอบสิ่งนี้ในครัวที่บ้านของผู้ใช้งาน แง่มุมเล็กๆ น้อยๆ ที่มีความสำคัญจะพบได้
หากทดสอบในสภาพแวดล้อมที่ถูกต้อง
คำแนะนำสำหรับการสร้างต้นแบบเพื่อทดสอบ
เริ่มสร้างทันที: ถึงแม้ว่าเราจะยังไม่แน่ใจว่าทำอะไรอยู่ การลงมือหยิบวัสดุ อาทิ กระดาษ เทป มาเพื่อสร้างอะไร
ซักอย่างจะทำให้เราคิดออกเอง
อย่าใช้เวลามากกับการสร้างต้นแบบ: สร้างให้เร็ว อย่าให้ตัวเองมีรู้สึกผูกพันกับต้นแบบใดต้นแบบหนึ่ง
สร้างโดยคิดถึงผู้ใช้งาน: เราอยากจะทดสอบอะไรกับผู้ใช้งาน พฤติกรรมแบบไหนที่เราคาดหวังว่าจะได้เห็น การ
ตอบคำถามเหล่านี้จะทำให้เราสร้างต้นแบบได้ตรงจุดที่จะทดสอบและได้ความเห็นที่มีประโยชน์ได้จากผู้ใช้งาน
บ่งชี้ตัวแปรที่จะทดสอบ: บ่งชี้ว่าเราทดสอบอะไรในต้นแบบแต่ละอย่าง ต้นแบบจะต้องตอบคำถามนั้นๆ ในการ
ทดสอบ
:: 34 ::
METHOD

การทดสอบกับผู้ใช้งาน
ทำไมต้องทดสอบกับผู้ใช้งาน
เราจะทดสอบกับผู้ใช้งานอย่างไร
การทดสอบกับผู้ใช้งานเป็นพื้นฐานที่สำคัญของการออกแบบโดยมีมนุษย์เป็นจุดศูนย์กลาง เราทดสอบกับผู้ใช้
งานที่จะพัฒนาวิธีแก้ปัญหาและเพิ่มเติมความเข้าใจในผู้ที่เราออกแบบให้ เมื่อเราทดสอบต้นแบบเราต้อง
พิจารณาข้อคิดเห็นของผู้ใช้งานและถือโอกาสในการทำความเข้าใจผู้ใช้งานให้มากขึ้น เรากลับมาเรียนรู้จากผู้
ใช้งานอีกครั้งเมื่อทดสอบต้นแบบกับผู้ใช้งาน
มีหลายแง่มุมที่เราต้องให้ความสำคัญในการทดสอบกับผู้ใช้งาน อย่างแรกคือตัวต้นแบบ สองคือบริบทและ
สถานการณ์ที่เราจะทำการทดสอบ สามคือปฏิสัมพันธ์ระหว่างเรากับผู้ใช้งาน สี่คือการสังเกตและเก็บข้อคิดเห็น
ในแง่มุมที่หนึ่งและสอง เราจะต้องทดสอบในสภาพแวดล้อมที่เปิดโอกาสให้เราได้ข้อคิดเห็นที่เป็นประโยชน์มาก
ที่สุด คิดว่าต้นแบบและสถานการณ์จะปฏิสัมพันธ์กันอย่างไร ถ้าต้นแบบคือสถานการณ์เราจะต้องคิดหาบุคคลที่
เหมาะสมและทำให้เขามีกรอบความเชื่อที่ถูกต้องเพื่อที่เราจะได้ข้อคิดเห็นที่แท้จริง
บทบาท เราควรใช้วิธีการจำลองบทบาทในการทดสอบ (คล้ายคลึงกับที่เราทำในขั้นตอนการเข้าใจกลุ่มเป้า
หมาย)
ผู้ดำเนินการ: ช่วยพาผู้ใช้งานออกจากโลกของความจริงมาสู่ต้นแบบที่สร้างไว้ อธิบายให้ผู้ใช้งานได้เข้าใจถึง
บริบทและสถานการณ์ (อย่าอธิบายมากเกินไป ให้ผู้ทดสอบได้ประสบกับสถานการณ์เอง) และผู้ดำเนินการมักจะ
เป็นคนสัมภาษณ์หลักในช่วงหลัง
ผู้เล่น: แสดงบทบาทในสถานการณ์นั้นๆ เพื่อสร้างประสบการณ์ให้กับผู้ทดสอบ
ผู้สังเกตการณ์: ผู้สังเกตการณ์มีความสำคัญมากในการสังเกตการปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ทดสอบกับต้นแบบ หาก
ไม่มีทีมงานเพียงพอ จะต้องทำการอัดวีดีโอไว้ดูในภายหลัง
ขั้นตอนการดำเนินงาน
ให้เวลากับผู้ใช้งานได้ปฏิสัมพันธ์กับต้นแบบ การกระทำสำคัญกว่าคำพูด วางต้นแบบลงบนมือของผู้ใช้งาน
อธิบายสภาพแวดล้อมเท่าที่จำเป็น อย่าอธิบายความคิดและเหตุผลของต้นแบบ
ให้ผู้ใช้งานบรรยายความรู้สึกไปด้วยระหว่างการทดสอบ อาทิ ถามว่า”คุณคิดอะไรอยู่เมื่อทำสิ่งนี้” เมื่อเวลา
เหมาะสม
สังเกตการณ์อย่างตั้งใจ ดูว่าผู้ใช้งานใช้ต้นแบบอย่างไร อย่าเพิ่งรีบแก้ไขหรือให้คำแนะนำเมื่อผู้ใช้งานทำในสิ่ง
ที่ไม่คาดคิด
ติดตามด้วยคำถาม ส่วนนี้สำคัญและมีประโยชน์มากสำหรับการทดลอง อาทิ “ทำไมต้นแบบนี้ถึงใช้งานได้ไม่ดี
สำหรับคุณ” “คุณรู้สึกอย่างไร เพราะอะไร” ตอบคำถามด้วยการถามกลับ “คุณคิดว่าปุ่มนั้นมีไว้เพื่ออะไร”
:: 35 ::
METHOD

การสร้างต้นแบบเพื่อตัดสินใจ
ทำไมต้องสร้างต้นแบบเพื่อตัดสินใจ
เราจะสร้างต้นแบบเพื่อตัดสินใจได้อย่างไร
บ่อยครั้งในกระบวนการออกแบบ เรามักไม่แน่ใจว่าจะดำเนินการต่ออย่างไรโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อสมาชิกในทีม
มีความเห็นแตกต่างกัน การสร้างต้นแบบสามารถช่วยให้ทีมสามารถตัดสินทิศทางของการทำงานได้โดยไม่ต้อง
อะลุ้มอล่วยซึ่งกันและกัน วิธีที่ดีที่สุดในการกำหนดทิศทางคือสร้างต้นแบบแล้วทำการทดสอบกับผู้ใช้งาน ผลจาก
การทดสอบจะบอกว่าเราควรตัดสินใจอย่างไร ถ้าความคิดถูกนำมาสร้างเป็นต้นแบบแล้วผ่านการเห็นชอบจาก
กลุ่ม นั่นก็เป็นสัญญาณที่ดีว่าความคิดนั้นๆ ควรได้รับการทำต่อไป
สร้างต้นแบบให้หยาบที่สุดเท่าที่จะสามารถทำได้ พัฒนาต้นแบบหลายๆ อันที่มีแนวโน้มจะกลายเป็นแนวทางที่
เหมาะสมได้ แยกแยะปัญหาของการออกแบบให้ถึงที่สุด โดยรู้ชัดว่าตัวแปรใดที่เราต้องการจะทดสอบ หลังจาก
นั้นจึงทดสอบกับคนในทีม เพื่อนๆและดีที่สุดคือผู้ใช้งานจริง โดยอย่าลืมเก็บข้อคิดเห็นมาด้วย
:: 36 ::
METHOD

การระบุตัวแปร
ทำไมจึงต้องระบุตัวแปร
เราจะระบุตัวแปรได้อย่างไร
การระบุตัวแปรที่เราต้องการทดสอบจะช่วยให้เราเข้าใจว่าเราควรจะสร้างต้นแบบลักษณะใด ต้นแบบที่ดีไม่ควร
จะรูปร่างเหมือนวิธีแก้ปัญหาที่เรามีในใจแต่ควรจะช่วยเราทดสอบแง่มุมหรือทัศนคติบางอย่างของผู้ใช้งาน การ
ระบุตัวแปรช่วยให้เราประหยัดพลังงานจากการสร้างต้นแบบที่ครอบคลุมทุกแง่มุมของปัญหาที่ซับซ้อนเกินไป ซึ่ง
ทำให้ผลของการทดสอบมีความชัดเจนมากยิ่งขึ้น
การใส่ตัวแปรที่มากเกินไปในหนึ่งต้นแบบจะทำให้ข้อคิดเห็นจากผู้ใช้งานไม่ชัดเจนว่าสิ่งใดที่ผู้ใช้งานตอบสนอง
ถึงกันแน่ การระบุตัวแปรจะทำให้เราเห็นโอกาสในการสร้างต้นแบบหลายๆ อันซึ่งแต่ละอันใช้ในการทดสอบ
แต่ละแง่มุมของการแก้ปัญหา การให้โอกาสผู้ใช้งานได้ทดสอบและเปรียบเทียบต้นแบบหลายๆ อันจะให้ข้อคิด
เห็นได้ดีกว่าเพราะผู้ใช้งานผู้นั้นถูกบังคับให้เลือกว่าชอบอันไหนมากกว่ากัน เพราะอะไร เราจะได้เรียนรู้จากผู้ใช้
งานมากกว่าคำว่า “ฉันชอบ”
สร้างต้นแบบอย่างมีจุดประสงค์ คิดว่าเราอยากเรียนรู้อะไรจากต้นแบบนี้ ระบุหนึ่งตัวแปรเพื่อจะทดสอบโดยหนึ่ง
ต้นแบบเท่านั้น จำไว้ว่าต้นแบบไม่จำเป็นต้องมีลักษณะคล้ายกับวิธีแก้ปัญหาจริงๆ คุณอาจจะอยากรู้ว่าน้ำหนัก
ของอุปกรณ์ควรจะเป็นเท่าไรดี คุณก็สร้างต้นแบบที่มีน้ำหนักหลายๆ แบบมาโดยที่ไม่จำเป็นต้องให้ต้นแบบ
สามารถทำงานได้เหมือนอุปกรณ์จริงๆ ก็ได้ อีกตัวอย่างเช่นถ้าคุณต้องการทราบว่าลูกค้าอยากให้ส่งสินค้าให้ที่
บ้านหรือมารับด้วยตนเอง คุณไม่จำเป็นต้องเอาสินค้าใส่เข้าไปในกล่องเลยก็ได้
:: 37 ::
METHOD

การให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบ
ทำไมให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบ
เราจะให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบได้อย่างไร
เมื่อไรก็ตามที่เรายื่นต้นแบบของเราให้กับผู้ใช้งาน เราต้องการที่จะเข้าใจการตอบสนองของผู้ใช้งานต่อวิธีการแก้
ปัญหาของเรา โดยปกติเราจะขอให้ผู้ทดสอบได้มีประสบการณ์กับสิ่งที่เราสร้าง โดยเราจะได้ข้อมูลเชิงลึกเพิ่มเติม
จากการสังเกตหรือพูดคุยกับผู้ใช้งาน จุดประสงค์ของการให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบคือการทำความเข้าใจ
พวกเขาด้วยการสังเกตขณะที่พวกเขาลงมือสร้างอะไรบางอย่างขึ้นมา มากกว่าจะทดสอบสิ่งที่เราสร้างขึ้น
คุณค่าของการให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบคือการค้นพบสมมติฐานหรือความต้องการที่แตกต่างซึ่งถูกเผยอ
อกเมื่อผู้ใช้งานถูกขอให้สร้างและคิดพิจารณาเกี่ยวกับแง่มุมบางอย่างของงานนั้นๆ เป้าหมายไม่ใช่เพื่อที่จะนำ
สิ่งที่ผู้ใช้งานสร้างไปรวมกับการออกแบบของเราแต่เพื่อที่จะเข้าใจการคิดและความต้องการของผู้ใช้งานที่เรา
อาจจะคาดไม่ถึง
การให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบมักจะมีประโยชน์มากในช่วงแรกๆ ของการสร้างความเข้าใจ เป็นวิธีการหนึ่ง
ที่ช่วยสร้างบทสนทนาที่น่าสนใจ และจะมีประโยชน์ยิ่งขึ้นหลังจากที่เรากำหนดบริบทของแนวทางการแก้ปัญหา
แล้ว มันจะช่วยให้เราคิดถึงรายละเอียดของวิธีการแก้ปัญหานั้นๆ ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
ต้องมีรูปแบบที่เอื้อให้ผู้ใช้งานสร้างอะไรบางสิ่งบางอย่างได้ เพื่อให้เราเข้าใจวิธีคิดของเค้าได้ดีขึ้น เช่นถ้าเราจะ
สร้างเว็บไซต์เพื่อให้ผู้ใช้งานออกแบบเสื้อยืดของตนเองได้ วิธีการสร้างต้นแบบโดยทั่วๆ ไปคือการทำเว็บไซต์
คร่าวๆ โดยมีปุ่มสองสามปุ่มให้กดตามความเหมาะสม แต่การให้ผู้ใช้งานเป็นคนสร้างต้นแบบนั้น เราแค่ให้กระ
ดาษเปล่าๆ แล้วให้เขาวาดลักษณะของเว็บไซต์ที่ควรจะเป็น เราอาจจะวาดสี่เหลี่ยมไว้สองสามอันแล้วให้ผู้ใช้งาน
เขียนเนื้อหาที่ควรจะอยู่ในแต่ละช่อง เราต้องเริ่มสร้างอะไรบางอย่างเพื่อให้ผู้ใช้งานสร้างต่อยอดจากจุดเริ่มต้นได้
ด้วยตัวของเขาเอง หาจุดที่สมดุลระหว่างการเตรียมให้กับการให้เขาสร้างเอง ให้เขาได้รู้สึกว่าตนเป็นคน
ออกแบบ ในขณะเดียวกันก็ต้องเหลือพื้นที่ให้เราได้เรียนรู้เพิ่มเติมได้ด้วย
อีกตัวอย่างเช่น การขอให้ผู้ใช้งานวาดรูป (“วาดกระบวนการการหาหมอของคุณ”) ขอให้ผู้ใช้งานสร้างบางอย่าง
จากวัสดุง่ายๆ (“จงสร้างถุงสำหรับใส่ผ้าอ้อมและของใช้เด็กทารก”) หรือการตัดแปะประกอบสิ่งต่างๆ เข้าด้วยกัน
(“ฉีกภาพต่างๆจากนิตยสารเล่มนี้แล้วจัดแจงว่าห้างสรรพสินค้าในอุดมคติของคุณเป็นอย่างไร”)
:: 38 :: photo: flickr/ivt-ntnu
METHOD

ต้นแบบโดยพ่อมดแห่งออซ
ทำไมต้องสร้างต้นแบบอย่างพ่อมดแห่งออซ
เราจะสร้างต้นแบบอย่างพ่อมดแห่งออซได้อย่างไร
วิธีของพ่อมดแห่งอ็อซในการสร้างต้นแบบนั้น คือการแสร้งทำระบบการใช้งานและนำไปทดสอบกับผู้ใช้งาน
แทนที่จะต้องลงทุนลงแรงสร้างต้นแบบที่ใช้งานได้จริงๆ เช่นเดียวกับมนุษย์จิ๋วหลังม่านที่แกล้งร่ายเวทมนตร์ของ
พ่อมดแห่งอ็อซ วิธีนี้ใช้ได้ผลอย่างมากโดยเฉพาะการสร้างต้นแบบที่ต้องใช้คอมพิวเตอร์ แต่ที่จริงใช้มนุษย์เป็น
ผู้ควบคุมการทดสอบต้นแบบนั้น
เริ่มต้นจากรู้ว่าต้องการจะทดลองเพื่อเรียนรู้อะไร บ่อยครั้งที่เราอาจจะต้องการทดสอบบางอย่างที่เราจำเป็นต้อง
ลงแรงอย่างเช่นการเขียนโปรแกรมซึ่งเราอาจจะไม่แน่ใจว่าคุ้มค่าที่จะลงแรงหรือไม่ ลองคิดดูว่าจะจำลองการใช้
งานได้อย่างไรที่จะให้ผู้ใช้งานได้เข้าใจถึงต้นแบบอย่างแท้จริง การใช้สิ่งที่มีอยู่แล้วอาทิ ทวิตเตอร์ อีเมล์ เพาว์
เวอร์พอยต์ เพื่อจำลองรูปแบบหน้าเว็บไซต์หรือฉากต่างๆ จะมีประโยชน์มาก การใช้เครื่องมือเหล่านี้ร่วมกับการ
ทำงานของมนุษย์หลังฉากจะสามารถช่วยให้การสร้างต้นแบบสมจริงยิ่งขึ้น แนวคิดนี้สามารถใช้ในการสร้างต้น
แบบอื่นๆ นอกจากต้นแบบทางดิจิตอล อาทิ เราสามารถสร้างต้นแบบของเครื่องหยอดเหรียญโดยไม่ต้องมีระบบ
กลไกวุ่นวายได้จากการใช้คนหลบอยู่หลังฉากเพื่อส่งสินค้าที่ผู้ใช้งานต้องการ
ตัวอย่างที่ดีของวิธีการสร้างต้นแบบด้วยวิธีของพ่อมดแห่งอ็อซ คือบริษัท Aardvark โดยบริษัทช่วยเชื่อมโยงคนที่
ถูกต้องในการตอบตำถามต่างๆ บนโลกออนไลน์ การที่จะสร้างต้นแบบจริงๆ ขึ้นมาคงจะใช้เวลานานมากในการ
เขียนโปรแกรม ทีมงานจึงใช้ระบบการส่งข้อความที่คนทั่วไปใช้กันอยู่แล้วและทีมงานจะส่งคำถามเหล่านั้นไปให้
กับคนที่เหมาะสม ผลของการทดสอบทำให้ทางทีมงานได้เรียนรู้เร็วขึ้นและพัฒนาวิธีแก้ปัญหาและแนวคิดได้
โดยที่ไม่ต้องเสียเวลาไปกับการเขียนโปรแกรม
:: 39 :: photo: flickr/kaptainkobold
METHOD

แผนภูมิแสดงข้อคิดเห็น
ทำไมต้องใช้แผนภูมิแสดงข้อคิดเห็น
เราจะใช้แผนภูมิแสดงข้อคิดเห็นได้อย่างไร
ในการรวบรวมข้อคิดเห็นเมื่อมีผู้ออกความเห็นไปในหลายทิศทางและเราคาดว่าจะมีการปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้นำ
เสนอผลงานกับผู้วิจารณ์ สามารถใช้ได้ทั้งการประเมินความก้าวหน้าของการออกแบบและการรวบรวมข้อคิดเห็น
จากผู้ใช้งานเกี่ยวกับตัวต้นแบบ เราใช้แผนภูมินี้เพื่อช่วยในการรวบรวมข้อคิดเห็นได้อย่างเป็นระบบใน 4 หัวข้อ
ที่แตกต่างกัน
1.  แบ่งกระดาษหรือกระดานออกเป็นสี่ส่วนดังรูป
2.  วาดเครื่องหมายบวกในพื้นที่ด้านซ้ายบน สามเหลี่ยมในพื้นที่ด้านขวาบน เครื่องหมายคำถามในพื้นที่ด้าน
ซ้ายล่างและหลอดไฟในพื้นที่ด้านขวาล่างดังรูป
3.  ใส่ความเห็นที่เก็บมาได้ลงในช่องที่เกี่ยวข้อง สิ่งที่คนชอบใส่ไว้ในช่องเครื่องหมายบวก สิ่งที่คนไม่ชอบใส่
ไว้ในช่องเครื่องหมายสามเหลี่ยม สิ่งที่คนไม่เข้าใจใส่ไว้ในช่องเครื่องหมายคำถาม ความคิดใหม่ๆที่เกิด
ขึ้นมาใส่ไว้ในช่องเครื่องหมายหลอดไฟ พยายามใส่ให้ครบทั้งสี่ช่องและหากคุณเป็นคนที่ต้องให้ข้อคิด
เห็น ควรพยายามให้ความเห็นของคุณในแต่ละช่องด้วยโดยเฉพาะสองช่องด้านบน
:: 40 ::
METHOD

การเล่าเรื่อง
ทำไมจึงใช้การเล่าเรื่องในการสื่อสาร
เราจะเล่าเรื่องให้ดีได้อย่างไร
การเล่าเรื่องอยู่ในจิตใต้สำนึกของมนุษย์ทุกคน มนุษย์ส่งต่อข้อมูลด้วยการเล่าเรื่องมานานแล้วตั้งแต่มีมนุษย์มี
ภาษาเป็นสื่อกลาง การเล่าเรื่องราวเป็นสื่อกลางในการเชื่อมโยงความคิดของมนุษย์ การเล่าเรื่องที่ดีจะเน้นราย
ละเอียดที่เปิดเผยถึงเรื่องราวและความหมายที่น่าประหลาดใจและอารมณ์ที่ซ่อนอยู่ และมีผลต่ออารมณ์และความ
คิดไปพร้อมกัน
ประเด็นคืออะไร: เราต้องรู้ว่าเราอยากจะสื่อสารสิ่งใดออกไปทั้งในเรื่องของเนื้อหาและอารมณ์ เราจะต้องสามารถ
อธิบายความสำคัญของการเปลี่ยนแปลงของตัวละครในหนึ่งประโยคและอารมณ์ได้ในไม่กี่คำ
เป็นตัวของตัวเอง: เรื่องราวจะทรงพลังมากถ้าได้มีการรวมบางส่วนของตัวเราเข้าไปด้วย การแสดงออกอย่าง
จริงใจจะมีพลังและได้รับการตอบรับมากกว่าสิ่งที่ทำตามๆ กันมา
ขับเคลื่อนด้วยตัวละคร: ตัวละครเป็นส่วนสำคัญที่จะแสดงออกถึงความต้องการที่แท้จริงของมนุษย์และสร้างความ
เห็นอกเห็นใจและความสนใจให้กับผู้ฟัง
มีเรื่องราวที่เข้มข้น: เรื่องราวควรจะประกอบด้วยสามส่วน: การกระทำ, ความขัดแย้ง และ การเปลี่ยนแปลง
การกระทำ: ตัวละครพยายามจะทำอะไรและพยายามจะบรรลุจุดหมายอะไร
ความขัดแย้ง: อะไรคืออุปสรรค อะไรคือคำถามที่ต้องตอบ
การเปลี่ยนแปลง: อะไรคือสิ่งที่เรารู้? การกระทำและความขัดแย้งแก้ไขได้ด้วยอะไร
รายละเอียด “เบื้องหลังของทุกพฤติกรรมมีอารมณ์เป็นที่มาเสมอ” เล่ารายละเอียดที่มาที่ไปของอารมณ์ตัวละครที่
ซ่อนอยู่ให้ได้ในสถานการณ์นั้นๆ
ใส่กระบวนการออกแบบในเรื่องราว: เราควรใช้สิ่งที่เราเรียนรู้จากกระบวนการออกแบบ เช่น ใช้ความเข้าอก
เข้าใจสร้างตัวละครขึ้นมา ใช้ความต้องการที่หามาได้เป็นตัวสร้างปมขัดแย้งในเรื่อง ใช้แนวทางการแก้ปัญหาที่
คิดขึ้นได้เป็นตัวคลี่คลายการเปลี่ยนแปลงของตัวละคร
:: 41 :: photo: flickr/gpwarlow
METHOD

ถ่ายวีดีโอ
ทำไมต้องถ่ายวีดีโอ
เราจะถ่ายวีดีโอให้ดีได้อย่างไร
วีดีโอเป็นสื่อที่ทรงพลังในการสื่อสารความคิด อารมณ์และเรื่องราว การวางแผนล่วงหน้าแต่ก็เปิดรับสิ่งที่อาจเกิด
ขึ้นจะสร้างโอกาสให้เราได้เก็บภาพของช่วงเวลาอันมหัศจรรย์ได้ รู้ถึงสิ่งที่เราอยากจะทำและถ่ายทอดออกมาจาก
กล้องวีดีโอ อะไรที่ไม่ได้อยู่ในวีดีโอ สิ่งนั้นถือว่าไม่ได้เกิดขึ้น
เกร็ดเล็กๆ น้อยๆ ในการถ่ายวีดีโอ
ให้ความใส่ใจ:
1.  รู้ว่าเราอยากจะได้อะไร เราอยากจะนำเสนออะไร อยากจะรู้สึกอย่างไร
2.  ถ่ายภาพให้กระชับ
3.  ถ่ายให้มีความแตกต่างชัดเจนระหว่างวัตถุกับสภาพแวดล้อม
4.  ระวังเรื่องต้นกำเนิดแสงและเงาที่จะเกิดขึ้น
5.  เชื่อในกฎสามส่วน (Rule of Thirds)
เตรียมตัวที่จะไม่ทำตามแผนที่วางมา: รู้ชัดว่าต้องการอะไรแต่ก็เปิดโอกาสให้กับสิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนั้นด้วย
1.  วางแผนล่วงหน้า: สร้างแผนเรื่องราวของความคิดและทบทวนให้ดีหลายๆครั้ง
2.  แสวงโชค: ติดตามความอยากรู้อยากเห็นของเราไปและถ่ายภาพมา
3.  ถ่ายให้มากกว่าที่ต้องการ: ถ่ายให้มากกว่าที่คิดไว้ ถ่ายให้ยาวกว่าที่อยากได้ มันจะทำให้เราตัดต่อ
ภาพได้ง่าย
คุณภาพเสียงเป็นสิ่งสำคัญ
1.  วางไมโครโฟนให้ใกล้กับวัตถุ
2.  วางไมโครโฟนหันหน้าออกจากเสียงรบกวน
:: 42 :: photo: flickr/christianhaugen
METHOD

การตัดต่อวีดีโอ
ทำไมถึงต้องตัดต่อวีดีโอ
เราจะตัดต่อวีดีโอให้เร็วและสร้างวีดีโอที่ดีได้อย่างไร
วีดีโอเป็นสื่อที่ทรงพลังในการสื่อสารความคิดและเรื่องราวต่างๆ การตัดต่อเป็นส่วนสำคัญมากของการใช้วีดีโอ
เรื่องราวจะเด่นหรือด้อยขึ้นอยู่กับการจัดลำดับของภาพ ความเร็วและเพลงประกอบ การตัดต่ออาจจะใช้เวลานาน
เพราะฉะนั้นเราจะต้องรู้วิธีตัดต่อที่มีประสิทธิภาพ
เคล็ดลับ:
ตัดต่ออย่างคร่าวๆมาดูก่อนและจึงค่อยปรับรายละเอียดอยู่ต่อเนื่อง
ทำให้ดูง่าย อย่าใส่การเชื่อมต่อให้ดูยุ่งยาก
ทำให้สั้นเข้าไว้
เสียงสำคัญกว่าภาพ
ตัดต่อแต่เนิ่นๆ ถ้าไม่ชอบใจ ก็ตัดต่อให้สั้นลงไปอีก
ดูอย่างมีเหตุผล อย่าใช้อามรณ์ส่วนตัวมาตัดสินว่าวีดีโอดีหรือไม่ดี
เลือกรูปแบบที่เหมาะสมกับการตัดต่ออย่างเร็วๆ อย่าใช้เวลามากับเรื่องของเครื่องมือต่างๆ
เพลงประกอบมีอานุภาพมาก ใช้อย่างฉลาดให้ถูกที่ถูกเวลา
:: 43 :: photo: flickr/filmingilman
METHOD

ฉันชอบ, ฉันขอ, สมมุติ
ทำไมถึงใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุติว่า
เราจะใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมุติว่า ได้อย่างไร
นักออกแบบใช้ประโยชน์จากการสื่อสารและข้อคิดเห็นจากผู้ใช้งานระหว่างการออกแบบ เราแสวงหาข้อคิดเห็น
จากผู้ใช้งานและผู้ร่วมงานที่จะทำให้วิธีการแก้ปัญหาของเราดียิ่งขึ้น นอกโครงการ นักออกแบบต้องสื่อสารวิธี
การทำงานเป็นทีม ข้อคิดเห็นต่างๆ จะมีประสิทธิภาพดีโดย เริ่มประโยคพูดด้วยคำว่า “ฉัน” (I-Statement) เช่น
“ฉันรู้สึกว่าบางทีเธอไม่ฟังฉันเลย” แทนที่จะพูดว่า “เธอไม่เคยฟังฉันเลย” การใช้ ฉันชอบ ฉันขอ สมมติว่าเป็น
เครื่องมือง่ายๆ ในการส่งเสริมการพูดจาแบบเปิดอก
วิธีการนี้อาจจะดูง่ายเสียจนแทบไม่ต้องเขียนแต่ก็มีประโยชน์มากเกินกว่าจะไม่พูดถึงเลย วิธีการนี้สามารถใช้ได้
ในการสนทนาเป็นกลุ่มใหญ่ กลุ่มเล็ก หรือเป็นคู่ๆก็ได้ โครงสร้างแบบง่ายๆจะช่วยให้การให้ข้อคิดเห็นมี
ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยขึ้นต้นประโยคว่า ฉันชอบ ฉันขอ สมมติว่า อาทิ
“ฉันชอบวิธีการทำงานเป็นคู่ๆ ของทีมเรา”
“ฉันขอให้เราเจอกันก่อนการทดสอบต้นแบบ”
“สมมติว่าเราหาสมาชิกทีมใหม่ๆเพื่อที่จะทำงานให้เสร็จ”
แทนที่จะใช้คำว่าสมมติ เราอาจจะใช้คำว่า ผมสงสัยว่าถ้าเรา... หรือ เราจะ...อย่างไร เราควรใช้อะไรที่ใช้ได้ผล
ที่สุดสำหรับทีมของเรา
ในทีมเดียวกัน ควรแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันเยอะ ๆ ขณะเดียวกันมอบหมายให้คนหนึ่งคนในการรวบรวม
ข้อคิดเห็น ฟังข้อคิดเห็นให้ดีโดยไม่จำเป็นต้องโต้ตอบไม่ว่าจะเห็นด้วยหรือไม่ แล้วใช้การพิจารณาจากในทีมว่า
จะนำข้อคิดเห็นไปปรับใช้หรือไม่
:: 44 ::
METHOD

Design Thinking Bootcamp Bootleg

More Related Content

What's hot (20)

More from Utai Sukviwatsirikul (20)

Design Thinking Bootcamp Bootleg