Econ100 04 sec015
- 2. บทที่ 4 ดุลยภาพของตลาด การกาหนดราคาและดุลยภาพตลาด การเปลี่ยนแปลงภาวะดุลยภาพ การแทรกแซงราคาของรัฐบาล ตลาดและการแข่งขัน
- 3. การกาหนดราคาและดุลยภาพตลาด (Price Determination and Market Equilibrium) ดุลยภาพของตลาด (Market equilibrium) คือ ภาวะที่ปริมาณความต้องการเสนอซื้อเท่ากับปริมาณความต้องการเสนอ ขาย ณ ระดับราคาใดราคาหนึ่ง จุดดุลยภาพดังกล่าวนี้จะถูกกาหนดโดยอุปสงค์และอุปทานของตลาด ณ จุดที่เส้นอุปสงสค์ตัดกับเส้นอุปทาน เรียกว่า “จุดดุลยภาพ” (Equilibrium point) ระดับราคา “ราคาดุลยภาพ” (Equilibrium price) ระดับปริมาณ “ปริมาณดุลยภาพ” (Equilbrium quantity)
- 4. 0 (P) (Q) เส้น Demand = D1 เส้น Supply = S1 การกาหนดราคาและดุลยภาพตลาด (ต่อ) ดุลยภาพอยู่ที่จุด E ราคาดุลยภาพ = ปริมาณดุลยภาพ =
- 5. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q หมายถึง ปริมาณเสนอขาย มากกว่า ปริมาณเสนอซื้อ อุปทานส่วนเกิน (Excess Supply) ที่ระดับราคา = P2 อุปสงค์ = อุปทาน = อุปทานส่วนเกิน =
- 6. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q อุปสงค์ส่วนเกิน (Excess Demand) หมายถึง ปริมาณเสนอซื้อ มากกว่า ปริมาณเสนอขาย ที่ระดับราคา = P3 อุปสงค์ = อุปทาน = อุปสงค์ส่วนเกิน =
- 7. ภาวะดุลยภาพของตลาดจะเปลี่ยนแปลงก็ต่อเมื่อปัจจัยโดยอ้อมของอุปสงค์ หรืออุปทานเปลี่ยนแปลงไป ทาให้เส้นอุปสงค์หรือเส้นอุปทานย้ายไปทั้งเส้น การเปลี่ยนแปลงภาวะดุลยภาพ (Change in Equilibrium) โดยการเปลี่ยนแปลงภาวะดุลยภาพของตลาดอาจเกิดขึ้นได้ใน3 กรณี คือ 1. อุปสงค์เปลี่ยนแปลง โดยที่อุปทานคงที่ 2. อุปทานเปลี่ยนแปลง โดยที่อุปสงค์คงที่ 3. อุปสงค์และอุปทานเปลี่ยนแปลง 3.1. D S 3.2. D S 3.3. D S 3.4. D S
- 8. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 1. อุปสงค์เปลี่ยนแปลง โดยที่อุปทานคงที่ กรณีอุปสงค์เพิ่ม D = D1เดิม S = S1 ดุลยภาพ = E1 D =ต่อมา S = ดุลยภาพ = ทาให้
- 12. เกิดจากปัจจัยทางอ้อมที่กาหนดอุปสงค์และอุปทานเปลี่ยน การเปลี่ยนแปลงทั้งอุปสงค์และอุปทานพร้อมกันมีผลทาให้ดุลยภาพเปลี่ยนแปลง แต่ราคาและปริมาณดุลยภาพจะเปลี่ยนแปลงอย่างไรขึ้นอยู่กับแต่ละกรณี ราคาและปริมาณใหม่อาจสูงหรือต่ากว่าราคาและปริมาณเดิมขึ้นอยู่กับขนาดการ เปลี่ยนแปลงของเส้นอุปสงค์และอุปทาน 3. อุปสงค์และอุปทานเปลี่ยนแปลง เกิดขึ้นได้4 กรณี คือ 3.1. อุปสงค์เพิ่ม อุปทานเพิ่ม 3.2. อุปสงค์เพิ่ม อุปทานลด 3.3. อุปสงค์ลด อุปทานเพิ่ม 3.4. อุปสงค์เพิ่ม อุปทานลด
- 13. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.1 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานเพิ่ม 3.1.1 อุปสงค์เพิ่ม มากกว่า อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 14. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.1 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานเพิ่ม (ต่อ) 3.1.2 อุปสงค์เพิ่ม เท่ากับ อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 15. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.1 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานเพิ่ม (ต่อ) 3.1.3 อุปสงค์เพิ่ม น้อยกว่า อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 16. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.2 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานลด (ต่อ) 3.2.1 อุปสงค์เพิ่ม มากกว่า อุปทานลด D2 S2
- 17. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.2 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานลด (ต่อ) 3.2.2 อุปสงค์เพิ่ม เท่ากับ อุปทานลด D2 S2
- 18. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.2 อุปสงค์เพิ่ม อุปทานลด (ต่อ) 3.2.3 อุปสงค์เพิ่ม น้อยกว่า อุปทานลด D2 S2
- 19. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.3 อุปสงค์ลด อุปทานเพิ่ม 3.3.1 อุปสงค์ลด มากกว่า อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 20. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.3 อุปสงค์ลด อุปทานเพิ่ม (ต่อ) 3.3.2 อุปสงค์ลด เท่ากับ อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 21. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.3 อุปสงค์ลด อุปทานเพิ่ม (ต่อ) 3.3.3 อุปสงค์ลด น้อยกว่า อุปทานเพิ่ม D2 S2
- 22. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.4 อุปสงค์ลด อุปทานลด 3.4.1 อุปสงค์ลด มากกว่า อุปทานลด D2 S2
- 23. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.4 อุปสงค์ลด อุปทานลด (ต่อ) 3.4.2 อุปสงค์ลด เท่ากับ อุปทานลด D2 S2
- 24. 0 (P) (Q) 1S 1D 1E 1P 1Q 3.4 อุปสงค์ลด อุปทานลด (ต่อ) 3.4.3 อุปสงค์ลด น้อยกว่า อุปทานลด D2 S2
- 25. การปล่อยให้กลไกราคาทางานเอง โดยรัฐไม่เข้าไปแทรกแซงการดาเนิน กิจกรรมทางเศรษฐกิจ อาจเกิด ราคาสินค้าอาจจะต่ามากจนไม่คุ้มกับต้นทุนการผลิต ทาให้ผู้ผลิตเดือดร้อน ได้รับความเสียหาย ราคาสินค้าอาจจะสูงเกินไป จนทาให้ผู้บริโภคเดือดร้อน ดังนั้นรัฐบาลจึงจาเป็นต้องเข้ามาแทรกแซงราคา เรียกว่า “การแทรกแซงราคา” การแทรกแซงราคาของรัฐ การแทรกแซงราคา แบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่ 1. การประกันราคาขั้นต่า 2. การกาหนดราคาขั้นสูง
- 26. คือวิธีการที่รัฐบาลเข้าช่วยเหลือผู้ผลิตให้สามารถขายสินค้าในราคาที่สูงขึ้น โดย การแทรกแซงราคาสินค้าให้ สูงกว่า ราคาดุลยภาพในตลาด เป็นการที่รัฐบาลใช้ช่วยเหลือผู้ผลิตสินค้า เมื่อราคาสินค้าตกต่ามากเกินไปจนไม่ อาจคุ้มกับต้นทุนการผลิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งสินค้าเกษตรกรรม 1. การประกันราคาขั้นต่า (Price Support) หรือการพยุงราคา มีวิธีการดังนี้ 1.1. รับซื้ออุปทานส่วนเกิน 1.2. ให้เงินอุดหนุนเกษตรกร
- 27. 0 P Q 1S 1D 1E 1P 1Q เมื่อรัฐบาลทาการประกันราคาขั้นต่าแล้ว รัฐบาลจะรับซื้อสินค้าที่ผู้ผลิตขายไม่ หมด (อุปทานส่วนเกิน) เพื่อช่วยให้ผู้ผลิตสามารถขายสินค้าได้ในราคาต่อหน่วยที่สูงขึ้น ตามที่รัฐบาลประกันราคาขั้นต่าไว้ 1.1 รับซื้ออุปทานส่วนเกิน รัฐบาลทาประกันราคาขั้นต่าที่ระดับราคา P2 อุปสงค์ = 0Q3 อุปทาน = 0Q2 อุปทานส่วนเกิน = Q2Q3 รัฐบาลจะต้องใช้งบประมาณ เท่ากับพื้นที่ ABQ2Q3 P2 Q3Q2 A B
- 28. 0 P Q 1S 1D 1E 1P 1Q 1.2 ให้เงินอุดหนุนเกษตรกร รัฐบาลจะให้การซื้อขายสินค้าเป็นไปตามกลไกของตลาด แต่รัฐบาลจะจ่ายเงิน อุดหนุนแก่เกษตรกรเพิ่มเติม เพื่อให้เกษตรกรได้เงินเท่ากับราคาประกันขั้นต่า รัฐบาลทาการอุดหนุนเงินให้กับเกษตรกร เพื่อให้ได้เงินเท่ากับที่ราคาประกัน คือ ที่ราคา P2 โดยที่เกษตรกรจะได้รับเงิน - จากการขายสินค้าที่ราคา P1 = พื้นที่ 0P1E1Q1 - จากการอุดหนุนของรัฐบาลที่ราคา P2 = พื้นที่ P1P2AE1 - ดังนั้นเกษตรกรจะได้รับเงินทั้งหมด = พื้นที่ 0P2AQ1 P2 A
- 29. เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนสินค้า เพราะเมื่อเกิดการขาดแคลนสินค้า ราคาสินค้า จะสูงขึ้นเรื่อย ๆ ทาให้ผู้บริโภคเดือดร้อน รัฐบาลจะเข้ามาควบคุมราคา ด้วยการกาหนดราคาขั้นสูง ซึ่งจะเป็นราคาที่ น้อยกว่า ราคาดุลยภาพ เช่น ข้าวสาร เนื้อหมู ไข่ไก่ น้ามันพืช น้าตาลทราย แก๊สหุงต้ม เป็นต้น 2. การกาหนดราคาขั้นสูง (Price Ceiling) หรือการควบคุมราคา
- 30. การกาหนดราคาขั้นสูง (ต่อ) 0 P Q 1S 1D 1E 1P 1Q อุปสงค์ = 0Q3 อุปทาน = 0Q2 อุปสงค์ส่วนเกิน = Q2Q3 รัฐบาลทาการกาหนดราคาขั้นสูงที่ระดับราคา P3 Q3 P3 Q2
- 31. “กิจกรรม” การตกลงซื้อขายสินค้าและบริการ รวมทั้งปัจจัยการผลิต ดังนั้น ตลาดในที่นี้ไม่ได้หมายถึงสถานที่เท่านั้น แต่จะหมายถึง การทากิจกรรม การซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้ากัน โดยผู้ซื้อและผู้ขายอาจไม่ได้พบกันเลย แต่ สามารถจะติดต่อซื้อขายกันได้ เช่น การซื้อขายหลักทรัพย์ในตลาดหลักทรัพย์การซื้อขายทองคา การซื้อขาย เงินตราต่างประเทศ เป็นต้น ตลาดในทางเศรษฐศาสตร์ ประกอบด้วย ผู้ซื้อ ผู้ขาย และสินค้าที่ซ้อขาย ตลาดและการแข่งขัน
- 32. ประเภทของตลาดในทางเศรษฐศาสตร์ แบ่งได้เป็น2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ 1. ตลาดแข่งขันสมบูรณ์ (Perfectly Competitive Market) 2. ตลาดแข่งขันไม่สมบูรณ์ (Imperfectly Competitive Market) 2.1 ตลาดผูกขาด (Monopoly) 2.2 ตลาดผู้ขายน้อยราย (Oligopoly) 2.3 ตลาดกึ่งแข่งขันกึ่งผูกขาด (Monopolistic Competition) ตลาดและการแข่งขัน (ต่อ)
- 33. มีผู้ซื้อผู้ขายจานวนมากราย สินค้าที่ซื้อขายกันนั้นมีลักษณะเหมือนกันทุกประการ (Homogeneous Product) ผู้ขายสามารถเข้าและออกจากกิจการได้อย่างเสรี (Freedom of entry or exit) สินค้าและปัจจัยสามารถโยกย้ายได้อย่างเสรี (Free Mobility) ผู้ซื้อและผู้ขายมีความรอบรู้เกี่ยวกับสภาพของตลาดได้เป็นอย่างดี (Perfect Knowledge) 1. ตลาดแข่งขันสมบูรณ์ (Perfectly Competitive Market)
- 34. มีผู้ขายจานวนไม่มาก ผลิตสินค้าเป็นสัดส่วนที่มากในตลาด มีการกีดกันผู้ขายรายใหม่ด้วยวิธีการต่าง ๆ สินค้าที่ซื้อขายมีลักษณะแตกต่างกัน ผู้ขายแต่ละรายมีอานาจในการกาหนดราคาสินค้าได้บ้างและผู้ซื้อไม่สามารถ ทราบการเคลื่อนไหวของตลาดได้อย่างสมบูรณ์ 2. ตลาดแข่งขันไม่สมบูรณ์ (Imperfectly Competitive Market)
- 35. มีผู้ขายเพียงรายเดียว เรียกว่า “ผู้ผูกขาด” (Monopolist) สินค้าที่ขายมีคุณสมบัติพิเศษไม่เหมือนใคร และไม่สามารถหาสินค้าอื่นมา ทดแทนได้(No close substitution) ผู้ขายเป็นผู้กาหนดราคาหรือปริมาณสินค้า อย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้น ผู้ผูกขาดสามารถกีดกันไม่ให้ผู้ขายรายอื่นเข้ามาทาการผลิตแข่งขันได้(Barrier to entry) 2.1 ตลาดผูกขาด (Monopoly)
- 36. สาเหตุที่เกิดการผูกขาด ผู้ผลิตหลายรายรวมตัวกันผูกขาด รัฐออกกฎหมายให้ผูกขาดการผลิตแต่เพียงผู้เดียว เป็นการผลิตที่ต้องใช้ทุนจานวนมากและต้องมีขนาดการผลิตใหญ่ เพื่อจะได้รับ ประโยชน์จากการประหยัดของขนาดการผลิต (Economies of Scale) ทาให้ผู้ผลิต รายใหม่เข้ามาทาการแข่งขันได้ยาก เพราะต้องการเงินทุนที่สูงพอ การเป็นเจ้าของวัตถุดิบการผลิตแต่เพียงผู้เดียว การจดทะเบียนลิขสิทธิ์ตามกฎหมาย ตลาดผูกขาด (ต่อ)
- 37. มีผู้ขายจานวนน้อยราย ผู้ขายแต่ละรายมีส่วนแบ่งตลาดมาก แต่อานาจในการกาหนดราคาหรือปริมาณ ขายของผู้ขายแต่ละรายมีน้อยกว่าตลาดผูกขาด สินค้าที่ซื้อขายกันในตลาดอาจมีลักษณะคล้ายคลึงกันหรือแตกต่างกันก็ได้ - มีลักษณะเหมือนกันทุกประการ (Pure oligopoly) เช่น น้ามัน - มีลักษณะแตกต่างกัน แต่ใช้ทดแทนกันได้ (Differentiated oligopoly) เช่น รถยนต์ ในตลาดน้อยรายผู้ขายมักจะไม่ลดราคาแข่งขันกัน เพราะการแข่งขันลดราคา สินค้าจะทาลายผลประโยชน์ของผู้ผลิตทุกคน 2.2 ตลาดผู้ขายน้อยราย (Oligopoly)
- 38. ผู้ผลิตในตลาดจะแข่งขันกันด้วยวิธีการ เช่น การพัฒนาคุณภาพของสินค้าและการ ส่งเสริมการขาย เช่น การแจกของแถม การโฆษณา เป็นต้น เป็นการแข่งขันทางด้านการพัฒนาคุณภาพสินค้าและการส่งเสริมการขายนี้ถือ เป็นการแข่งขันโดยไม่ใช่ราคา (Non-price Competition) เพราะการลดราคาสินค้าไม่ช่วยให้ผู้ขายสามารถขายสินค้าได้มากนัก เพราะผู้ แข่งขันรายอื่นจะโต้ตอบด้วยการลดราคาสินค้าเช่นกัน แต่ถ้าผู้ขายรายใดรายหนึ่ง ขึ้นราคาสินค้า ผู้ขายรายอื่น ๆ จะไม่ขึ้นราคาสินค้าตามไปด้วย ทาให้ขายได้ น้อยลง เช่น เบียร์ น้าอัดลม โทรศัพท์มือถือ ปูนซีเมนต์ ตลาดผู้ขายน้อยราย (ต่อ)
- 39. • หมายถึงตลาดที่มีผู้ขายจานวนมาก แต่มีจานวนน้อยกว่าตลาดแข่งขันสมบูรณ์ • ผู้ขายแต่ละรายขายสินค้าที่คล้ายคลึงกันแต่ไม่เหมือนกัน สินค้าจะแตกต่างกันดังนี้ - คุณภาพของสินค้า เช่น แชมพู สบู่ รองเท้า - ทางด้านการบริการ เช่น โรงแรม โรงพยาบาล - การโฆษณา เป็นการทาให้ผู้บริโภคมีความรู้สึกว่าสินค้ามีความแตกต่างกัน - การบรรจุหีบห่อ • ผู้ผลิตแต่ละรายจะมีอานาจผูกขาดมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับว่าผู้ผลิตสามารถทาให้ สินค้าของตนแตกต่างจากผู้ผลิตรายอื่นได้มากน้อยเพียงใด • เช่น สบู่ เครื่องเขียน เสื้อผ้านิตยสาร บริการเสริมสวย ถ่ายเอกสาร ซ่อมรถ 2.3 ตลาดกึ่งแข่งขันกึ่งผูกขาด (Monopolistic Competition)