E-Solution - ЦАХИМ КОМПАНИ БИЙ БОЛОХ ҮЗЭГДЭЛ

ЦАХИМКОМПАНИБИЙБОЛОХҮЗЭГДЭЛ
E-Solution баг
Монголулс, ШУТИС, КтМС, МэдээллийнСистемийнМенежмент
e-mail: twinklestar_5@yahoo.com

Хураангуй
Жилээсжилдмэдээллийнтехнологиуламхурдацтайхөгжиж,
тэрхэмжээгээрхүнийхөдөлмөрийгхөнгөвчлөх,
автоматжуулахзорилгобүхийсистемүүдолнооргарахболсонюм.Тэдгээрийнхам
гийнтомололтбол
ERP
буюуЭнтерпрайзнөөцийнтөлөвлөлтийнсистемболно.Энтерпрайзнөөцийнтөл
өвлөлтийнсистемньбайгууллагындотооддахьбүхийлхүрээнийасуудлыгоновчт
ойгоор,
цагалдалгүйшийдэхэддэмжлэгүзүүлэхнэгдсэнхүчирхэгхэрэгсэлюм.Биднийявуул
сансудалгааныүрдүндгадаадын,
тэрдундааЕвропынөндөрхөгжилтэйорнуудадугсистемийнашиглалтынтүвшин
,
түүндоруулаххөрөнгөоруулалтбусадсалбар,
нэгжүүдтэйхарьцуулахадөндөрбайгаабөгөөдцаашдаачөсөххандлагатайбайна.
Тиймээстэдгээрулсорнуудынмэдээллийнтехнологийнхөгжлийнхурдманайулсын
хаасхэддахинилүүбайгааюм.УчирньМонголулсадмэдээллийнтехнологихөгжижб
айгаахэдийчхүмүүсийнмэдлэгмэдээлэлдутмагаастэрхүүхөгжилньудаашралта
йявагдажбайна.
Түлхүүрүг:
ЭнтерпрайзНөөцийнТөлөвлөлтийнСистем,
менежмент, бизнеспроцесс, цахимкомпани
Оршил

мэдээллийнсистем,

Мэдээллийнтехнологийнзахзээласархурдацтайгаархөгжинулмаархүрээгээтэлж,
уламбүрглобальшинжтэйболж,
өдрөөсөдөртугсалбарторуулжбуйхөрөнгөоруулалтынхэмжээчуламбүрөссөөрбай
на.Үүнээсшалтгааланмэдээллийнүнэцэнэмашихээрнэмэгдэж,
байгууллагынамжилттайажиллахголэхүүсвэрньмэдээллээоновчтойзохионбайгуу
лж,
ашиглах,
түүнийтусламжтайгаарирээдүйнчигхандлагаазөвтодорхойлохявдалболжээ.Гэвч
машолонсувгуудаардамжижбайгааасарихөгөгдлүүдээсхэрхэн,
яаж,
тухайнцагхугацаандаатохирсонхэрэгцээтэймэдээллээ,
хэрэгтэйхүнньцагалдалгүйолжавч,
боловсронгуйболгож,
ашиглахвэгэдэгньтунбэрхшээлтэйасуудалболжбайна.
Мэдээллийнурсгалаазөвзүйтэйзохионбайгуулахынтулдзахзээлдээрүйлажиллага
аявуулжбуйальчбайгууллагуудсанхүүгийн,
хүнийнөөцийнгэхмэттомжижигямарнэгмэдээллийнсистемашиглахболжээ.Тэдгээ
рбайгууллагуудындэдхэсэгбүртустусдаабиедаасанжижигсистемтэйболовчтэдгээ
рньнэгдэнажиллажчадаггүйнулмаасашигтажиллагаабийболохгүйбайна.Түүнчлэн
автоматжуулалтхийж,
мэдээллийнсистемнэвтрүүлэхдээүйлажиллагааявуулжбуйдэдхэсгүүдээхоорондн
ьогтхамааралгүймэтээравчүздэгээсшалтгааланбайгууллагынальнэгхэсгийнсисте
мдоголдоходүйлажиллагааньбүхлээрээсааталдордогдутагдалтайталажиглагдда
г.Энэбүгдийгшийдэхголаргазамньбайгууллагынхүйлажиллагаагудирдахнэгдсэнм
эдээллийнсистембийболгохявдалюм.Угсистемийг Enterprise Resource Planning
(ERP)
буюуЭнтерпрайзнөөцийнтөлөвлөлтийнсистемхэмээндэлхийнзахзээлдээрнэрлэж
байгаабөгөөдугсистемийнтусламжтайгаардэлхийнолонулсорнуудынажахуйннэгж
байгууллагуудүйлажиллагаандаашинэчлэлтөөрчлөлтхийжөөрийнбизнесттулгарч
байгаахүндрэлтэйасуудлуудыгцагалдалгүй,
зөвзүйтэйшийдэжбайна.
Ийнхүүбайгууллагынменежментийнтулгамдсанасуудлыгшийдвэрлэхөөрнэгэнгар
цбидэндбийболж, үрашгааөгчэхлээдбайна.
Монголулсынхувьд
ERP
системийгүйлажиллагаандаанэвтрүүлэн,
үнэцэнийгньойлгож,
ашигладагболонашиглахаартөлөвлөжбайгаабайгууллагууднэмэгдэххандлагаажи
глагдажбайгаабөгөөдүүнийнэгжишээболмонголынтомоохонбизнесийнбайгууллаг
уудыннэгболохНоминхолдингнь
ERPгбүрэнутгаарньөдөртутмынүйлажиллагаандаахэрэгжүүлжэхэлсэнявдалюм. ERPгбайгууллагадаанэвтрүүлэх,
үйлажиллагаандааашиглахынтулдуртхугацаанысайжруулалт,
тууштайүйлажиллагаашаарддагбабайнгынхөрөнгөоруулалтзайлшгүйхэрэгтэйбай
дагболовч
ERP-гашигласнаасбийболохдавуутал,
үрашигньтүүндоруулсанхөрөнгөоруулалтынхэмжээтэйхарьцуулашгүйихбайдаг.Г
адаадулсорнуудынмэдээллийнтехнологийнхөгжлийнхурдмонголоосхэддахинилү
үбайгаабөгөөдэнэбайдалньбиднээсилүүоновчтой,
үрдүнтэйажиллагаагявуулахыгшаардсаарбайна.
Иймээсбидгадаадынулсорнуудыннийтлэгчигхандлага,
мэдээллийнтехнологийнхөгжлийнхүчинзүйлс,
МонголулсынМТийнхөгжлийнодоогийнтүвшин,
түүнийгсайжруулахболомжбололцоо,
үрдүнгсудлан,
хүмүүстэнэталаархтодорхойойлголттөрүүлж,

дэлхийнхөгжлөөсхоцрохгүйбайхдохиоөгөхийнтулд
“Цахимкомпанибийболохүзэгдэл” хэмээхсэдвийгсонгонавлаа.

1.

Онолынхэсэг

1.1

Цахимкомпанийтухайойлголт

Мэдээллийнсистемийннөөцийгинтернэтийнтархалттайнэгтгэж,
бизнесийнголтогтолцоогинтернэт,
интранэт,
экстранэт,
вэбээрдамжууланхэрэглэгчид, ажилтнууд, нийлүүлэгчидтэйшуудхолбожөгснөөр
“Цахимкомпани”
болонхувирна.Өөрөөрхэлбэлөөрийнбүхийлүйлажиллагаандаамэдээллийнтехнол
огийншинэололтуудболонинтернэтсүлжээгашиглан,
бизнесийнголпроцессуудаацахимсүлжээгээрудирданявуулж,
үрашигтайажиллажчадсанкомпаниюм.
Дэлхийнтомоохонкомпаниудодоогооруламжлалтбайдлаасангижирч,
мэдээллийнтехнологийгөөрсдийнүндсэнүйлажиллагаанымашчухалхэсэгболгон,
энэхэлбэрлүүшилжихньнэмэгдсээрбайна.Цахимкомпанийбизнесийнголпроцессу
удньбайгууллагыгбүхэлдньхамарсанэсвэлхэдхэдэнбайгууллагыгхолбосонцахим
сүлжээгээрзохицуулагддаг. [1]
Цахимкомпанийуламжлалтбайгууллагаасялгарахголялгаань:
Үйлдвэрлэлээзохионбайгуулах,
удирдахдаамэдээллийнтехнологийгашигладаг.
Менежерүүдийнхувьдмэдээллийнсистемньэнгийнхэрэглээбишзайлшгүйчу
халменежментийнголхэрэгсэлньболжөгдөг.
Өөрөөртөрлийнсистемүүдньхоорондоонягтхолбогддог.
Уламжлалткомпаниудынхувьдхэрэглэгдэжбуймэдээллийнсистемүүдньбиебиенээ
сээтусгаарлагдсан,
мэдээлэлтухайнбайгууллагыннэгхэсгээснөгөөдурсахгүйбайххандлагатайбайдаг.
Уламжлалткомпаниудынүрашиг, бизнесийнүнэтзүйлньүүнээсболжбуурдаг.
Цахимкомпанийгтодорхойлогч 4 голсистембайдаг.Үүнд :
Нийлүүлэлтийнгинжинхэлхээнийменежмент
(Supply
Chain
Management
SCM):Энэньнийлүүлэлтийнхэлхээнийбүхүйлажиллагааболохтүүхийэдийгн
ийлүүлэгчээсавчбүтээгдэхүүнболгонүйлдвэрлэхээсэхлээдэцсийнхэрэглэгч
дэдхүргэхүйлявцыгудирдахухаанюм.
SCM
системньүйлдвэрлэлбаүйлчилгээнийтөлөвлөлт,
хангамж,
хүргэлтийгнэгтгэхийнтулднийлүүлэгчид,
байгууллагынхоорондоххарилцаагавтоматжуулдаг.
 Юугхэзээүйлдвэрлэх, хадгалах, шилжүүлэхийгшийддэг.
 Захиалгыгхурданхугацаандболовсруулдаг.
 Захиалгынтөлөвбайдлыгхянадаг.

 Хангамжийнболомжийгшалгаж, хангамжийнтүвшингхянадаг.
Хэрэглэгчтэйхарилцахменежмент (Customer Relationship Management
CRM):
CRM
ньхэрэглэгчидтэйхарилцаххарилцаагудирдсанаарашигорлогоодээшлүүлэх
,
хэрэглэгчдийнсэтгэлханамжийгөсгөх,
хэрэглэгчдээхадгалжүлдэхбизнесийнболонтехнологийнухаанюм.
CRM
системньхэрэглэгчбуюухарилцагчидтайхолбоотойбүхийлмэдээллийгбүртг
эж,
тэдгээрөгөгдлүүдийгнэгтгэнанализхийх,
угмэдээллээбусадсистемүүдрүүилгээхболомжийгбүрдүүлдэг.
Байгууллагынэнтерпрайзнөөцтөлөвлөлтийнсистем
(Enterprise
Resource Planning - ERP):Үйлдвэрлэл, түгээлт, санхүү, худалдаа,
хүнийнөөцгэсэнбайгууллагынфункцуудынүйлажиллагаанаасбийболсонөгө
гдлүүдийгнэгтгэхзамааркомпанийдотоодпроцессуудыгхоорондньзохицуул
дагнэгдсэнмэдээллийнсистемюм.
Мэдлэгтсуурилсанмэдээллийнсистем
(Knowledge
Management
System
–
KMS):Байгууллагынүйлажиллагаагтасралтгүйсайжруулахголбаялагньмэд
лэгбилээ.
Тэрхүүмэдлэгийгбийболгох,
улмаарцаашдынүйлажиллагаандааүрашигтайгаарашиглахынтулдмэдлэгт
суурилсанмэдээллийнсистемийгхэрэглэдэг.
Өөрөөрхэлбэлэнэньмэдлэгийголжавах,
хадгалах,
түгээх,
ашиглахпроцессыгдэмждэг. [1]
Дээрх
4
системийнхамтынажиллагааныүндсэндээрцахимкомпаниньбүрэнутгаараабийбо
лдогбайна.Гэвчдээрхсистемүүдийгнэгэнзэрэгөөрийнбайгууллагадаахэрэгжүүлсэ
нээрцахимкомпаниболдоггүй.Компанийцахимболохүйлажиллагааолонжилийнтур
шүргэлжилдэгбөгөөдбагабагаартодорхойүешаттайгаарбийболдог.Систембүрөөр
ийнонцлогтойбайдаг.Заримкомпаниудөөрийнүйлажиллагааныонцлогоосшалтгаа
ланзаримсистемийгньүйлажиллагаандаанэвтрүүлэхгүйбайжболно.SCM
системийгүйлдвэрлэлэрхэлдэгбайгууллагуудилүүхэрэглэххандлагатайбол CRM
системийгүйлчилгээнийбайгууллагаихэвчлэнхэрэглэххандлагатайбайдаг.Харин
ERP
системийгүйлажиллагаанычиглэлээсүлхамааранбүххүрээнийбайгууллагаашигла
хболомжтойгоосгадна
SCM
болон
CRM
нькомпанийнгадаадхүчинзүйлүүдийгхамруулдагбол
ERP
ньдотоодүйлажиллагаандилүүанхаарлаахандуулдаг.Ямарчбайгууллагадотоодүй
лажиллагаагаацэгцэлж,
бэрхшээлтэйасуудлуудаашийдвэрлэжчадвалгадаадүйлажиллагаандааанхаарал
хандуулжгадагшаачиглэсэнүйлажиллагааявуулахадхялбарболно.Гадаадынхөгж
илтэйорнуудынбайгууллагуудынсистемийнхэрэглээнийсудалгаанаасхарахадихэ
нхбизнесийнбайгууллаганьбусадсистемтэйхарьцуулахад
ERP
системийгилүүтэйгээрашигладагбайна.Тиймээстусэрдэмшинжилгээнийажилдаа
ERP системийнталаарсудалгааныажилхийхээрголчиглэлээболгонсонгонавлаа.

1.2. ЭнтерпрайзНөөцийнТөлөвлөлтийнсистем
Энтерпрайзсистемнь
1960аадоныүедбийболсонбаматериалыннөөцийнтөлөвлөлтийнсистемээсүүдэлтэй.У
лмаархөгжин
1990
онджинхэнэутгаараа
ERP
болсонюм.Түүнээсхойштасралтгүйхөгжсөөродообайгууллагындотоодфункциона
льүйлажиллагаагудирдахаасгадна
CRM
системболон
SCM
системтэйхамтранцогцхэлбэрээражилладагболоодбайгаабилээ. [2]
ERP
системгэдэгньбайгууллагынбүхнэгж,
хэсгүүдийнажиллагаа,
чигүүргийгтухайнхэсгүүдийнхэрэгцээшаардлагаднийцэхүйцкомпьютерийннэгсист
емднэгтгэснийгхэлнэ.Өөрөөрхэлбэлдотроонэгөгөгдлийнсанбүхийпрограмхангам
жийнмодулиудыннийлбэрбөгөөдсанхүү,
нягтланбодохбvртгэл,
хүнийнĄĄц,
үйлдвэрлэл,
борлуулалт,
түгээлт,
захиалга,
худалданавалтзэрэгүйлажиллагаагхөнгөвчлөхсистемийгдотрообагтаахаасгадна
сүүлийнүед SCM системболон CRM системүүдтэйнэгдэнажиллажбайна.
ТүүнчлэнцархvрээнийхувьдцĄĄнхүнтэйжижигажахуйгаасэхлээдхэдэнмянганхvнт
эйаваргакомпанийтомхувьдчашиглагдахболомжтойюм. [3]
Угпрограмхангамжийнмодульньтүлхүүрбизнеспроцессийннэгдэлюм.

1ä¿ãýýð çóðàã. ERP ñèñòåìòýé õîëáîãäîí àæèëëàäàã ôóíêöóóä
Байгууллагыннөөцийнтөлөвлөлтбуюу ERP-ийнбүрэлдэхүүн:
Хөрөнгөоруулалтынменежмент
Хүнийнөөцийнсистем
Хөдөлмөрийнхөлснийсистем
Хэрэглэгчтэйхарилцахменежмент
Худалданавалт
Санхүүгийналба
Худалдааныалба

Электронхудалдаа
Борлуулалтболонмаркетинг
Үйлдвэрлэл, үйлчилгээ
ERP системийгхэрэгжүүлсэнээрүүсэхдавууталууд
 Бараанынөөцийгбагасгах
 Бараа, материалыннөөцийгтодорхойболгох
 Үйлдвэрлэлийнуянхатанбайдалнэмэгдэх
 Хэрэглэгчидтэйбуцаххолбоогхурдантогтоох
 Нийлүүлэгчидболонхудалдаачидтайхарилцаххарилцаагсайжруулах
 Таамаглалынилүүхурдан, зөвхийх
 Хэрэглэгчийнхүсэлтболонтусгайзахиалгыгхурданбиелүүлэх
 Илүүүйлдэл, ажиллагаагбагасгахг.м.
ERP системийннэвтрүүлэлтийнүешат
1. Одоогийн нөхцөл

байдлыг судалж
мэдэх, онош тавих

6. Системийн
хэрэглэгчдийг сургах
Системийн
гол
чиглүүлэгч
хэсгүүдийг
ашиглаж эхлэх
7.

2. Боловсронгуй
болгохоор төлөвлөж буй
процессээ тогтоох
5. Логистикийн мэдээллийн

системийг
нэгтгэх
(шаардлагатай тохиололд)
8. ЭНТ системийг

сайжруулах

3. Шинээр
процессийг
хөгжүүлэх

4. ЭНТ шинэ систем

хөгжүүлэх

9. Системийг бүхлээр нь
ашиглаж эхлэ

2 дугаарзураг. ERP системнэвтрүүлэлтийнүешатууд

2.Судалгааныхэсэг
Бидсэдвийнхээхүрээнддэлхийнөндөрхөгжилбүхийзаримулсорнуудболонмонголу
лсын
ERPийнхөгжилямартүвшиндявжбайгаагтодруулахзорилгооролонтөрлийнсудалгаагхи
йснээсголүзүүлэлтболгождоорхсудалгаагоруулав.
2.1
2009
онгадаадынбайгууллагуудынмэдээллийнтехнологидоруулаххөрөнгөоруул
алтанд ERP-ийнэзлэххувьхэмжээ
Судалгаагөндөрхөгжилтэйулсорнуудындунджааравчүзсэн.Байгууллагуудынмэдэ
эллийнтехнологидоруулаххөрөнгөоруулалтынхэмжээжилээсжилдөссөөрбайгааб
өгөөдүүнд:
ERP,
жижигавтоматжуулахсистемүүд,
аюулгүйбайдал,

хэрэглээнийпрограммхангамжууд, виртуальчилах, өгөгдлийнуурхай, вэбсайт,
сүлжээ, өгөгдлийнсангийнзохионбайгуулалтбагтажбайгааболно.
2009 оны байдлаарх компаниудын МТ-ийн хөрөнгө
оруулалтууд (өндөр хөгжилтэй гадаад улс орнуудын дундаж
түвшингээр)
12
10
8
6
4
2
0

12

9
3

1

4

6
1

1

1.2

4.8

2

3äóãààð çóðàã. 2009 îíû áàéäëààðõ ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õºðºíãº
îðóóëàëòóóä(ºíäºð õºãæèëòýé ãàäààä óëñ îðíóóäûí äóíäàæ ò¿âøèíãýýð)
Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí äèéëýíõ íü ERP-ä
îðóóëàãäàæ áàéãàà áºãººä ýíäýýñ ãàäààäûí óëñ îðíóóäàä óã ñèñòåìèéí õýðýãöýý
øààðäëàãà õóðäàöòàéãààð ºñºæ áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà.
2009 оны байдлаарх компаниудын МТ-ийн хөрөнгө оруулалтууд
(монголын дундаж хэмжээгээр)
12
10
8
6
4
2
0

12
9
1

3

6

4
1

1

1.2

2

4.8

4 ä¿ãýýð çóðàã. 2009 îíû áàéäëààðõ ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õºðºíãº
îðóóëàëòóóä(Ìîíãîë óëñûí äóíäàæ õýìæýýãýýð)
Õàðèí ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä óã áàéäàë ýñðýãýýðýý áóþó íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí
äèéëýíõ íü âýá ñàéò áîëîí õýðýãëýýíèé ïðîãðàìì õàíãàìæóóäàä çàðöóóëàãäàæ

áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà. Õàðèí ERP-äàõü õºðºíãº îðóóëàëòûí ò¿âøèí õàìãèéí
äîîãóóð ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéãàà þì. Ýíäýýñ óäèðäëàãóóä íü áàéãóóëëàãûíõàà ¿éë
àæèëëàãààíû äîòîîä ïðîöåññûã çºâ ç¿éòýé çîõèîí áàéãóóëàõ ãîë àñóóäàë äýýðýý
òºäèéëºí àíõààðàë õàíäóóëàõã¿é áàéãàà íü àæèãëàãäàæ áàéíà. ªºðººð õýëáýë
áàéãóóëëàãóóä äîòîîä ¿éë àæèëëàãààãàà ñàéæðóóëàõ òåõíèê õýðýãñýë,
ñèñòåì¿¿äýýñ èë¿¿òýéãýýð ãàäàãøàà òàíèëöóóëàõ, ñóðòàë÷èëàõ çîðèëãî á¿õèé
ÌÒ-èéí õýðýãñýë¿¿äýä õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ ñîíèðõîë ºíäºðòýé áàéãàà þì.
2.2

ERP ñèñòåì àøèãëàëò, ìýäëýã, ìýäýýëýëèéí ò¿âøèí

Äîîðõ ñóäàëãààíû õýñãèéã òåõíîëîãèéí õºãæëººðºº äýëõèéä òýðã¿¿ëäýã óëñ
îðíóóäûí ERP-èéí õýðýãëýý, ìýäëýãèéí äóíäàæ ò¿âøèíã ìîíãîë óëñûí õýðýãëýý,
ìýäëýãèéí äóíäàæ ò¿âøèíòýé õàðüöóóëàõ çàìààð õèéñýí áîëíî. Èíãýõäýý ãàäààä óëñ
îðíóóäûí 1999-2001 îíû ò¿âøíèé ÿëãààã 2007-2009 îíû ò¿âøíèé ÿëãààòàé
õàðüöóóëñàí þì. Ãàäààä óëñ îðíóóäûí òåõíîëîãèéí õºãæèë, àøèãëàëòûí ò¿âøèí íü
ìîíãîëûí ýíý ¿åòýé õàìãèéí îéðîëöîî ãýæ ¿çñýí þì.
2.2.1 Ãàäààä óëñ îðíóóäûí ERP ñèñòåìèéí àøèãëàëò, ìýäëýã, ìýäýýëèéí ò¿âøèí
(1999,2001)

5 äóãààð çóðàã. 1999 îíû ERP àøèãëàëòûí ò¿âøèí, ìýäëýã, ìýäýýëýë
Ñóäàëãààíä îðîëöñîí íèéò áàéãóóëëàãóóäûí 36% íü ERP-èéí òàëààð åðºíõèé
ìýäýýëýëòýé, óðüä íü ýíý òàëààð ñîíñîæ áàéñàí áîëîâ÷ áîäèò àøèãëàëòûí ò¿âøèí
6.5%-òàé áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà. ¯¿íèé ãîë øàëòãààí íü:
Ñèñòåìèéí íèéë¿¿ëýã÷èä öººõºí áàéñàí
Åðºíõèé ìýäýýëýë ñàéí òàðõñàí áîëîâ÷ ¿ð àøèã, à÷ õîëáîãäîëûí òàëààðõ
ìýäýýëýë ñàéòàð òóñãàãäààã¿é.

Õýðýãæèëòèéí ò¿âøèí äîîãóóð áàéñàí (àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñýí æèøýý
êîìïàíèéí òîî öººõºí).

6 дугаар зураг. 2001 оны ERP ашиглалтын түвшин, мэдлэг, мэдээлэл
2.2.2 Моннгол дахь байгууллагуудын ERP системийн ашиглалт, мэдлэг,
мэдээлийн түвшин (2007, 2009)

2007 îíû áàéäëààð ìîíãîë óëñûí çàõ çýýë äýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé íèéò
êîìïàíèóäûí åðºíõèé ò¿âøèíãýýð ERP ñèñòåìèéí òàëààðõ îéëãîëò, ìýäëýã, ìýäýýëëèéí
ò¿âøèí õàðüöàíãóé äîîãóóð áàéíà. Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí 79.1% íü áàéãóóëëàãûí

íýãäñýí ñèñòåì áóþó ERP-èéí òàëààð ÿìàð íýãýí òîäîðõîé ìýäýýëýëã¿é áàéñàí þì.
Õàðèí åðºíõèéä íü ìýäíý ãýñýí õàðèóëòûã íèéò õàðèóëàã÷äûí 10.4% íü ñîíãîæ
áàéæýý. 2007 îíû àøèãëàëòûí ò¿âøèí 1.8%-òàé áàéíà.

2 æèëèéí äàðàà áóþó 2009 áàéäëààð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä òîäîðõîé ººð÷ëºëò¿¿ä ãàðñàí
áàéíà.
o ERP ñèñòåìèéí òàëààð îãò ñîíñîîã¿é áàéãóóëëàãà, àæ àõóé íýãæ¿¿ä
2007 îíä 79.1%-òàé áàéñàí áîë 2009 îíä 64.5% áîëæ áóóðñàí áàéíà.
o Åðºíõèéä íü ìýäíý ãýñýí õàðèóëàã÷èä 2007 îíä 10.5% áàéñàí áîë 2009
îíä 16.7% áîëæ íýìýãäæýý.
o Àøèãëàëòûí ò¿âøèí 1.8%-7.2% áîëæ íýìýãäñýí áàéíà.
Ñóäàëãààíû íèéò ä¿íãýýñ àæèãëàõàä ñàíõ¿¿ãèéí ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà
ýðõýëäýã êîìïàíèóä áîëîí 1000-ààñ àæèë÷èäòàé áàéãóóëëàãóóä ERP-èéí òàëààð
èõýýõýí ñîíèðõîæ, òýäíèé çàðèì íü íýâòð¿¿ëýõ ñóäàëãààíû àæèëäàà îðîîä áàéãàà þì.
Õàðèí ò¿ãýýëò äèñòðèáþòåðèéí ÷èãëýëèéí áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä ñîíñîîã¿é ãýñýí
¿ç¿¿ëýëò áóñàä ñàëáàðûã áîäâîë õàðüöàíãóé ºíäºð áàéíà.
Ìîíãîë óëñ äàõü ERP ñèñòåìèéí àøèãëàëò, ìýäëýã, ìýäýýëëèéí ò¿âøèí ãàäààäûí óëñ
îðíóóäûíõòàé õàðüöóóëàõàä õºãæëèéí ò¿âøèí íü õàðüöàíãóé óäààí áàéãàà íü
õàðàãäàæ áàéíà. Íýã ¿åý áîäâîë ìàíàé óëñûí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè áàãàã¿é õºãæñºí
áîëîâ÷, äýëõèéí õºãæëººñ íèëýýí õîöîð÷ ÿâíà.

2.3 ERP çàðöóóëàõ òºñâèéí ºñºëò

9 ä¿ãýýð çóðàã. ERP-ä çàðöóóëñàí òºñâèéí ºñºëò
ERP-ã ¿éë àæèëëàãààíäàà àøèãëàæ áóé íèéò áàéãóóëëàãóóäûí 48% íü óã
ñèñòåìä çàðöóóëàõ õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýýãýý ºìíºõ îíûõîîñ íýìýãä¿¿ëíý ãýæ
õàðèóëñàí áàéíà. ERP ñèñòåì íýâòð¿¿ëýí, ò¿¿íèéã á¿ðýí õ¿÷èí ÷àäëààð íü, çºâ
àðãààð àøèãëàæ ÷àäàæ áàéãàà áàéãóóëëàãóóäûí õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ, ºðñºëäºõ
÷àäâàð çýðýã îëîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ºñºõ ãîë øàëòãààí áîëæ áàéãààã äýýðõ
ñóäàëãààíààñ õàðæ áîëíî.

3. Dolibarr íýýëòòýé ýõ á¿õèé ERP ñèñòåìèéí òóõàé
Áàéãóóëëàãà ERP-ã á¿ðýí óòãààð íü õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä òóõàéí áàéãóóëëàãàä
÷àíàðòàé ñàéí ñèñòåì áàéõ øààðäëàãàòàé áà ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéã ñîíãîõäîî çºâõºí
õºðºíãº ìºíãº, ìîäóëü ôóíêöûí îëîí áàéäëûã õàðàí ñîíãîõ áóñ ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû
îíöëîãòîî òîõèðñîí ñèñòåìèéã õýðýãëýõ íü ÷óõàë þì. Áàéãóóëëàãóóä ERP ñèñòåìýý
ñîíãîæ ò¿¿íäýý ¿éë àæèëëàãààãàà òààðóóëæ ººð÷èëíº ãýäýã áýðõøýýëòýé áóðóó
àñóóäàë áèëýý. Èéìýýñ ñèñòåìýý ñîíãîõîîñ ºìíº ERP-ã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýë àæëàà
ñàéí õàíãàñàí áàéõ õýðýãòýé.
Dolibarr íýýëòòýé ýõ á¿õèé ñèñòåì íü áàãà áîëîí äóíä ò¿âøíèé êîìïàíèóäûí áèçíåñèéí
¿éë àæèëëàãààã õºíãºâ÷ëºõ çîðèëãîîð á¿òýýãäñýí áºãººä äîòðîî ERP-ãýýñ ãàäíà
CRM-èéí ìîäóëèóäûã áàãòààñàí. Dolibarr ñèñòåìèéã Ôðàíöèéí íýýëòòýé êîä á¿õèé
ERP ñèñòåì õºãæ¿¿ëýã÷äèéí õîëáîîíîîñ 2003 îíä àíõ ãàðãàñàí áºãººä ºíººã õ¿ðòýë
ñàéæðóóëàãäàí ÿâñààð îäîî 2.8-ð õóâèëáàð íü ãàðñàí.

Ñèñòåìèéí äàâóó òàëóóä:
ªºð ººð ò¿âøíèé, îëîí õýðýãëýã÷èä íýãýí çýðýã õàíäàõ áîëîìæòîé.
Õýðýãëýã÷äèéí õóâüä áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, àæèë÷èä áîëîí
áàéãóóëëàãûí ãàäààä õýðýãëýã÷èä õàíäàõ áîëîìæòîé
Âåáýä ñóóðèëñàí ó÷èð öàã õóãàöàà, áàéðëàëààñ ¿ë õàìààðàí õàíäàõ
áîëîìæòîé
Õýðýãëýõýä õÿëáàð
Ìîäóëèóäûã õ¿ññýíýýðýý íýìæ, õàñàõ áîëíî, ãýõ ìýò îëîí äàâóó òàëóóäòàé
Áèä òóñ íýýëòòýé ýõ á¿õèé ïðîãðàìûã ººðèéí ýõ õýë ð¿¿ãýý õºðâ¿¿ëýí ýðäýì
øèíæèëãýýíèé àæèëäàà õàâñàðãàëàà.
Ìîíãîë õýë ð¿¿ õºðâ¿¿ëýãäñýí Dolibarr ñèñòåìèéí àæèëëàæ áàéõ ¿åèéí çóðãèéã
õàâñðàëò 1 – 4 -ººñ õàðíà óó. Õàâñðàëòàíä çºâõºí çàðèì ìîäóëèéí õýñãèéã ë
îðóóëñàí áîëíî.

Ä¿ãíýëò
Ýöýñò íü õèéñýí ñóäàëãààíóóä äýýðýý ¿íäýñëýí äàðààõ ä¿ãíýëòèéã ãàðãàëàà.
Íýãýíò áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë àæèëëàãààã àâòîìàòæóóëàõ îëîí ñèñòåì¿¿ä,
ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí òóñëàìæòàé àñàð èõ ¿íýò ç¿éëñèéã áèé áîëãîæ áàéãààã
äýëõèé íèéò á¿õýëäýý õ¿ëýýí çºâøººð÷ ò¿¿íèéã óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîæ ýõýëñýýð
áàéíà. Ìîíãîë óëñ ÷ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã á¿õýëä íü íýãòãýí çîõèîí
áàéãóóëæ ÷àäñàí õ¿÷èðõýã õýðýãñýë áîëîõ Ýíòåðïðàéç íººöèéí òºëºâëºëò áóþó
ERP ñèñòåìèéí òàëààð îéëãîëò ìýäëýã àâ÷ óëìààð öààøäàà õýðýãæ¿¿ëýõ
õàíäëàãàà íýìýãä¿¿ëýõ íü ç¿éòýé þì. Èíãýõèéí òóëä þóíû ºìíº îäîîãèéí íºõöºë
áàéäàëäàà òîõèðóóëàí ýõíèé ýýëæèíä õèéæ áîëîõ àëõìóóäàä àíõààðëàà
õàíäóóëñíààð íýã àëõàì óðàãøëàõ áîëíî. ¯¿íä äàðààõ àñóóäëóóä îðíî.
Àëèâàà òåõíîëîãèéí õºãæèë òóõàéí óëñ îðíû õýðýãëýã÷äèéí îéëãîö, ìýäëýã,
ìýäýýëýëòýé øóóä õîëáîîòîé áàéäàã. Ìàíàé óëñàä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí
÷èãëýëýýð ìýðãýæèëòýí áýëòãýæ áàéãàà èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí õè÷ýýëèéí
ìàòåðèàë, ñóðàõ áè÷èã èõýâ÷ëýí àíãëè õýë äýýð áàéäàã. Ò¿¿í÷ëýí òóñ
ñàëáàðûí ÷èãëýëýýð òîäîðõîé ìýäýýëýë àâàõûã õ¿ññýí õ¿ì¿¿ñò ýõ õýë
äýýðýý ìýäëýã, ìýäýýëýë îëæ àâàõàä ÷ õ¿íäðýë èõòýé. Ýíý áîë ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãèéí õºãæèëä øóóä íºëººëºõ íýã õ¿÷èí ç¿éë þì. Ýíý àñóóäëûã
øèéäýõèéí òóëä ýõíèé ýýëæèíä çàéëøã¿é õèéãäýõ øààðäëàãàòàé õî¸ð àëõàì
áàéíà. ¯¿íä:
 Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ÷èãëýëýýð çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ãýãäýõ
ñóðàõ áè÷èã, ãàðûí àâëàãóóäûã ýõ õýë äýýð îð÷óóëàí ãàðãàõ
 Õºãæ¿¿ëýã÷èä, àøèãëàã÷èäûí òåõíèêèéí ãàäààä õýëíèé ìýäëýãèéã
ñàéæðóóëàõ ¿¿äíýýñ òîäîðõîé ñóðãàëòóóäûã øàò äàðààëëàí ÿâóóëàõ
Ìîíãîëûí çàõ çýýë äýýð øèíýýð ãàð÷ áóé ñèñòåì, òºõººðºìæ¿¿äèéí òàëààðõ
ìýäýýëëèéã ºðãºí õ¿ðýýíä ò¿ãýýæ ÷àääàã¿é. Çàðèì êîìïàíèóä ¿éë
àæèëëàãàà ñàéæðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéãààãàà ìýäýð÷ áàéãàà õýäèé ÷
ÿã ÿìàð àðãà çàìààð õýðõýí õèéõýý ìýääýãã¿é. Ýöñèéí ä¿íä ãàäààäûí ÿìàð íýã

àâòîìàòæóóëàëòûí ñèñòåì õóäàëäàí àâàõ íü îëîí òîõèîëääîã. Òèéìýýñ ïðîãðàì
õàíãàìæèéí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã êîìïàíèóä ººðèéí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý òàëààðõ ìýäýýëëèéã öàöàõ òàë äýýð èë¿¿ ñàéí
àíõààðàõ øààðäëàãà òóëãàðààä áàéíà. Óã ñèñòåìèéã íü íýâòð¿¿ëýí, ¿éë
àæèëëàãààãàà ñàéæðóóëæ ÷àäñàí ¿ëãýð æèøýý á¿õèé òîìîîõîí àæ àõóé
íýãæ áàéãóóëëàãóóä ÷ ãýñýí ýíý òàë äýýð óðèàëãà ãàðãàæ, ¿ð ä¿íãýý
íèéòýä òàíèëöóóëàõ íü èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîé þì.
Èõýíõ áàéãóóëëàãóóäûí óäèðäëàãà íü ñèñòåì íýâòð¿¿ëýõ ãýäýã íü ¿éë
àæèëëàãààã òºãñ áîëãîíî ãýñýí òàøàà îéëãîëòòîé áàéäàã. Ò¿¿í÷ëýí
ñèñòåìèéã íýã ë ºäºð øóóä íýâòð¿¿ëýýä ìàðãààøíààñ ýõëýýä ë ¿éë
àæèëëàãàà íü á¿ðýí àâòîìàæèæ “ðñïåð” áîëîõ ¸ðòîé ìýòýýð òºðººëäºã. Ãýòýë
áîäèò áàéäàë äýýð ýíý á¿õýí îãò ººðººð ÿâàãääàã. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ
õàðàõàä ERP ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëýõýýð øèéäýæ, òóðøèëòûí øàòàíäàà ÿâàà
áàéãóóëëàãóóäûí ñýòãýë õàíàìæèéí ò¿âøèí õàíãàëòã¿é áàéãàà íü
àæèãëàãäàæ áàéëàà. Õàðèí ñèñòåì íýâòðýí, áàãàã¿é õóãàöààã ºíãºð¿¿ëñýí
áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä òýäíèé ñýòãýë õàíàìæ íü ºíäºð áàéñàí þì. Ýíäýýñ
õàðàõàä ìýäýýëëèéí ñèñòåì íü îëîí ñàðûí òóðø øàò äàðààëñàí òºëºâëºãººíèé
äàãóó áàéãóóëëàãàä íýâòýð÷, ¿éë àæèëëàãààíûõ íü íýãýýõýí õýñýã áîëäîã.
Ãýõäýý ERP ãýõ ìýò òîìîîõîí ñèñòåì¿¿äèéí õóâüä íýâòð¿¿ëýëòèéí äàðààõ,
ýõýí áîëîí òóðøèëòûí ¿åä ¿ð àøèã íü òºäèéëºí ãàðäàãã¿é.
Õàðèí
áàéãóóëëàãûí ç¿ãýýñ íýâòð¿¿ëýëòèéí ÿâöàä ãàð÷ áóé àëäàà äóòàãäëûã
áàãà áàãààð ç¿ãøð¿¿ëñýíèé äàðàà ñèñòåì æèíõýíý óòãààðàà àæèëëàæ
ýõýëíý.
Çàõ çýýë äýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé èõýíõ áàéãóóëëàãóóä áèçíåñèéí
ïðîöåññîî ñàéæðóóëàõ, òåõíîëîãèéí äýâøèëòýò áàéäëûã íýâòð¿¿ëýõèéí òóëä
õóó÷èí àøèãëàæ áàéñàí òîíîã òºõººðºìæ, ïðîãðàì õàíãàìæóóäàà á¿ðýí õàÿàä,
á¿õ ç¿éëýý øèíý÷ëýõ õàíäëàãàòàé áàéäàã. Ãýòýë ¿éë àæèëëàãààãàà
ñèñòåìèéí òóñëàìæòàéãààð ñàéæðóóëàõûí òóëä õóó÷èí áàéñàí òåõíîëîãè,
íººö, ïðîãðàìóóäàà øèíý÷ëýí ñàéæðóóëàõ, øèíýýð íýâòð¿¿ëñýí ñèñòåì¿¿äòýé
óÿëäóóëàí àæèëëóóëàõ íü õàìãèéí çºâ àðãà áîëäîã áàéíà. Èíãýñýí òîõèîëäîëä
çàðäàë áàãà ãàðàõààñ ãàäíà öàã õóãàöàà õýìíýõ äàâóó òàëòàé. ERP
ñèñòåìèéí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýã ÷ ãýñýí ÿã èéì áàéäàëòàé áàéäàã. Öîî øèíý òîì
ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëýõ áóñ, õàðèí æèæèã ïðîãðàìûí òóñëàìæòàéãààð
áàéãóóëëàãàä õóó÷èí àøèãëàãääàã áàéñàí ñèñòåì¿¿äèéã íýãòãýõ,
òýäãýýðèéí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàõ çàìààð ñàéæðóóëàëò õèéãääýã þì.
Äýëõèéí õýìæýýíä àìæèëòòàé àæèëëàäàã îëîí êîìïàíèóä ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãèéã ¿éë àæèëëàãààòàéãàà îíîâ÷òîé óÿëäóóëæ ÷àäñàíû ¿ð ä¿íä
ºíººäðèéí ºíäºðëºãò õ¿ðýýä áàéãàà þì. Ìàíàé óëñ ººðèéí äîòîîä íººö áîëîìæ
áîëîëöîîãîî á¿ðýí äàé÷èëæ àæèëëàæ ÷àäâàë òóí óäàõã¿é òýäãýýð ºíäºð
õºãæèëòýé óëñ îðíóóäûí ýí çýðýãò õ¿ðýõ áîëîìæ õàíãàëòòàé áèé. Ãàãöõ¿¿
ò¿¿íèéã àøèãëàõ õ¿ñýë ýðìýëçýë, ÷àäâàð õàíãàëòòàé áóñ áàéíà.
Ýöýñò íü ýäãýýð ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëýõýä òºðººñ ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ýðõ ç¿éí
îð÷íûã ñàéæðóóëàõ, õ¿ì¿¿ñèéí áîëîâñðîë ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëýõ, ò¿¿í÷ëýí õºðºíãº
ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí áóñàä òàëûí äýìæëýã ¿ç¿¿¿ëýõ òàë äýýð àíõààð÷, ò¿¿íèéã
íýâòð¿¿ëýõ ãýæ áóé áàéãóóëëàãóóä ÷ ìºí àäèë á¿õ õýëòýñ íýãæ õýñã¿¿äèéí

¿¿ðýã îðîëöîî, õîëáîî õàðèëöààã õàíãàæ ÷àäâàë àìæèëòòàé õýðýãæèæ ò¿¿íýýñ áèé
áîëîõ ¿ð ºãººæèéã ìýäýð÷ ÷àäíà.
Àøèãëàñàí íîì, õýâëýë:
[1] Kenneth C. Laudon, New York University, Jane P. Laudon, Azimuth Information
Systems., Management Information System. 2006
[2] Stephen Harwood, ERP: The implementation cycle. 2003
[3] Alexis Leon, ERP Demystified, New Delhi, 2008.
Çîõèîã÷èéí òóõàé: Ìàíàé áàã 2010 îíû 1-ð ñàðä 4 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð E-solution íýðòýéãýýð
áàéãóóëàãäñàí. Áàãèéí ãèø¿¿ä áîëîõ Ã.Áîëîð÷èìýã, Ä.Áÿìáàæàðãàë, Ý.Æ¿ãäýðíàìæèë, Ý.Óÿíãà íàð
íü 2007 îíä Ìîíãîë Óëñûí Øèíæëýõ Óõààí Òåõíîëîãèéí Èõ Ñóðãóóëèéí Êîìïüþòåðèéí òåõíèê Ìåíåæìåíòèéí
Ñóðãóóëüä ýëñýí îðæ Ìýäýýëëèéí Ñèñòåìèéí Ìåíåæìåíòèéí ìýðãýæëýýð 3 äàõü æèëäýý ñóð÷ áàéíà.

Õàâñðàëò

Õàâñðàëò 1. Ïðîãðàìûí í¿¿ð õýñýã
Òóñ ïðîãðàìûí í¿¿ðýí õýñýãò òóõàéí êîìïàíèé ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä õàìãèéí
èõ õýðýãëýãääýã ìîäóëèóäûã îðóóëæ ºãñºí. Æèøýýëáýë, àæëûí ã¿éöýòãýëèéí
òºëºâ, ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýýí¿¿ä, çàõèàëãà ãýõ ìýò

Õàâñðàëò 2. ÀÆëûí òºëºâëºãººíèé õýñýã
Óã ìîäóëèéí õýñýãò áàéãóóëàãà îéðûí õóãàöààíä õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà
àæëóóäûí õóâààðü á¿õèé æàãñààëòóóäûã ãàðãàäàã. Àæëûí ã¿éöýòãýëèéí
ò¿âøèíã õóâèàð õàðóóëàõ áîëîìæòîé
Ñàíõ¿¿ãèéíõýñýã

Õàâñðàëò 3. Ñàíõ¿¿ãèéí õýñýã
Ñàíõ¿¿ãèéí õýñýãò õýðýãëýã÷, íèéë¿¿ëýã÷ áîëîí õàðèëöàã÷ íàðòàé õèéãäýõ
ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààã îðóóëæ ºãñºí. Ýíý õýñãýýñ íýõýìæëýëèéí áàðèìò,
òºëáºð çýðãèéã á¿ðòãýæ àâäàã áà ¿¿íèéõýý òóñëàìæòàéãààð õýí õýçýý ÿìàð
òºëáºðèéã õèéõ ¸ñòîé âý? Õýäèé õóãàöààíä òºëºõ øààðäëàãàòàé âý? Òºëñºí ýñýõ
çýðýã øààðäëàãàòàé ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã àâàõ áîëîìæòîé.

Ìîäóëèóäûã óäèðäàõ õýñýã

Õàâñðàëò 4. Ìîäóëèóäûã óäèðäàõ õýñýã
Áàéãóóëëàãà ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà òîõèðóóëàí ãîë ìîäóëèóä, áóñàä ìîäóëèóä
áîëîí õàðèëöàõ õýñãèéí ìîäóëèóäûí æàãñààëòíààñ õýðýãöýýòýé ìîäóëèà ñîíãîõ
áîëîìæòîé. Ìîäóëèóä íü äîòðîî õýðýãëýã÷òýé õàðèëöàõ õàðèëöààíû óäèðäëàãà,
Ýëåêòðîí ôàéëûí óäèðäëàãà, Ñàíõ¿¿ãèéí ìîäóëü, Õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíò,

Á¿òýýãäõ¿¿íèé ìåíåæìåíò ãýõ çýðýã êîìïàíèéí ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé
¿íäñýí á¿ðýëäýõ¿¿í¿¿äèéã îðóóëñàí.

E-Solution - ЦАХИМ КОМПАНИ БИЙ БОЛОХ ҮЗЭГДЭЛ

More Related Content

Viewers also liked (20)

Similar to E-Solution - ЦАХИМ КОМПАНИ БИЙ БОЛОХ ҮЗЭГДЭЛ (14)

More from batnasanb (20)

E-Solution - ЦАХИМ КОМПАНИ БИЙ БОЛОХ ҮЗЭГДЭЛ