EsP Lesson 2
- 2. 2 Pagpapahalaga Bata pa ang aplikanteng manager sa isang malaking kompanya. Pasado agad siya sa mga panayam, pero ang chairman ang huling magpapasiya. Napansin ng chairman na matataas ang grado ng aplikante mula high school hanggang postgraduate. Pero wala itong scholarship grant noon. Pumanaw ang tatay niya nang siya’y sanggol pa lamang, kaya’t ang kaniyang nanay ang nagpaaral sa kanya. “Ano’ng trabaho ng nanay mo?” usisa ng chairman. Kwento ng aplikante, “Naglalabada si Nanay kung saan-saan.” Pinagmasdan ng chairman ang mga palad ng aplikante, at napansing tila makinis at malambot ito. “Tinutulungan mo ba ang nanay mo sa paglalaba?” tanong muli ng chairman. Umamin ang aplikante. “Hindi po. Gusto ni Nanay na palagi akong nag-aaral at nagbabasa ng aklat. Saka, mas mabilis siyang maglaba kaysa sa akin.” Tumayo ang chairman, “May ipakikiusap ako sa iyo.
- 3. 3 Pag uwi mo mamaya, hugasan mo ang kamay ng nanay mo, tapos bumalik ka sa akin bukas.” Pakiramdam ng aplikante na malamang ay matatanggap siya sa puwesto. Sa bahay, masaya niyang sinabi na lilinisin niya ang kamay ng kaniyang nanay. Nagtatakang iniabot ng matanda ang kaniyang mga kamay sa kaniyang anak. Marahan itong hinugasan ng anak. Pumatak ang luha niya. Noon lang niya napansin na kulubot, maraming kalyo, at may mga galos ang mga palad ng kaniyang nanay. Ang ilang sugat ay malalalim, kaya’t napapapikit sa kirot ang kaniyang nanay kapag nadidiinan ito. Ito ang mga kamay na nagtaguyod sa kaniyang pag- aaral. Matapos linisin ang mga kamay ng ina, itinuloy ng anak ang iba pang labahin. Kinagabihan, habang sila ay kumakain, inusisa ng nanay kung ano ang nakain ng anak, at bakit biglang nagbago ang ihip ng hangin at nag-iba ang kaniyang mga ikinikilos. Naging mahaba ang kuwentuhan ng dalawa noong gabing iyon.
- 4. 4 Pag uwi mo mamaya, hugasan mo ang kamay ng nanay mo, tapos bumalik ka sa akin bukas.” Pakiramdam ng aplikante na malamang ay matatanggap siya sa puwesto. Sa bahay, masaya niyang sinabi na lilinisin niya ang kamay ng kaniyang nanay. Nagtatakang iniabot ng matanda ang kaniyang mga kamay sa kaniyang anak. Marahan itong hinugasan ng anak. Pumatak ang luha niya. Noon lang niya napansin na kulubot, maraming kalyo, at may mga galos ang mga palad ng kaniyang nanay. Ang ilang sugat ay malalalim, kaya’t napapapikit sa kirot ang kaniyang nanay kapag nadidiinan ito. Ito ang mga kamay na nagtaguyod sa kaniyang pag- aaral. Matapos linisin ang mga kamay ng ina, itinuloy ng anak ang iba pang labahin. Kinagabihan, habang sila ay kumakain, inusisa ng nanay kung ano ang nakain ng anak, at bakit biglang nagbago ang ihip ng hangin at nag-iba ang kaniyang mga ikinikilos. Naging mahaba ang kuwentuhan ng dalawa noong gabing iyon.
- 5. Kinabukasan, napansin ng chairman ang mugtong mga mata ng aplikante. Tinanong niya kung ano ang natutunan nito kahapon. Anang aplikante, “Una, alam ko na ngayon ang pagpapahalaga: kung hindi dahil sa aking nanay, hindi ako magtatagumpay ngayon. Ikalawa, sa pagtulong ko sa mga labada, nabatid ko ang hirap ng pagsisikap niya. Ikatlo, natutunan ko ang kahalagahan ng relasyon sa pamilya.” “Iyan ang hinahanap ko sa isang manager. Gusto ko ang nagpapahalaga sa tulong ng iba, nakikiisa sa paghihirap ng kapwa, at hindi inuuna ang pera bilang pakay sa buhay. Tanggap ka na bilang manager,” maligayang sagot ng chairman. Ang birtud o virtue ay nagmula sa salitang Latin na virtus na ang ibig sabihin ay “pagiging tao, pagiging matatag, at pagiging malakas.” Ang gawi o habit naman ay nanggaling sa salitang Latin na habere na ang ibig sabihin ay “to have” o magkaroon o magtataglay.
- 6. 6 Dalawang Uri ng Birtud 1. Intelektuwal na Birtud – may kinalaman sa isip ng tao at itinuturing na gawi ng kaalaman o habit of knowledge. Mga Uri ng Intelektuwal na Birtud a. Pag-unawa o Understanding – pangunahin sa lahat ng birtud na nakapagpauunlad ng isip o Habit of First Principles. b. Agham o Science – sistematikong kalipunan ng mga tiyak at tunay na kaalaman na bunga ng pagsasaliksik at pagpapatunay. c. Karunungan o Wisdom – pinakawakas na uri ng kaalaman, pinakahuling layunin ng lahat ng kaalaman ng tao, nagtuturo sa tao upang humusga nang tama at gawin ang mga bagay na mabuti ayon sa kaniyang kaalaman at pag-unawa.
- 7. 7 d. Maingat na Paghuhusga o Prudence – ito ay may layuning sabihin sa ating sarili kung paano kumilos nang tama o wasto o practical wisdom. e. Sining o Art – tamang kaalaman tungkol sa mga bagay na dapat gawin at nagtuturo na lumikha sa tamang pamamaraan. 2. Moral na Birtud – may kinalaman sa pag-uugali ng tao at tumutukoy sa mga gawi na nagpapabuti sa tao. a. Katarungan o Justice – birtud na gumagamit ng kilos-loob upang ibigay sa tao ang nararapat lamang para sa kaniya, sino man siya, o ano man ang kaniyang katayuan sa lipunan. b. Pagtitimpi o Temperance/Moderation – kontrol sa sarili. c. Katatagan o Fortitude – birtud na nagpapatatag at nagpapatibay sa tao na harapin ang ano mang pagsubok o panganib.
- 8. 8 d. Maingat na Paghuhusga o Prudence – itinuturing na ina ng mga birtud sapagkat ang pagsasabuhay ng ibang birtud ay dumadaan sa maingat na paghuhusga. Ang pagpapahalaga o values ay hango sa salitang Latin na valore na ang ibig sabihin ay “pagiging malakas o matatag at pagiging makabuluhan o pagkakaroon ng saysay o kabuluhan.” Ito ay tumutukoy sa kahit anong bagay na kaibig-ibig, kaakit-akit, kapuri-puri, kahanga-hanga, nagbibigay inspirasyon, kapaki-pakinabang at magaan at kasiya-siya sa pakiramdam, ayon sa pagpapakahulugan ng mga sikolohista. Ayon naman sa pagpapakahulugan ni Max Scheler, ang pagpapahalaga ay tumutukoy sa obhetibo ng intensyonal na damdamin ng tao. Mga Katangian ng Pagpapahalaga 1. Immutable at Objective o hindi nagbabago dahil may batayan – hindi nagbabago ang pagpapahalaga dahil ang mga ito, lalo na ang nasa higit na mataas na antas, ay may kalidad kung saan nakasalalay ang pagkatao.
- 9. 9 2. Transcendent o sumasaibayo sa isa o maraming indibiduwal – ang papapahalaga ay maaring para sa lahat o para sa sarili lamang. 3. Nagbibigay ng direksyon sa buhay ng tao – ang pagpapahalaga ang nagiging gabay ng tao sa kanyang mahahalagang desisyon sa buhay. 4. Lumilikha ng kung anong nararapat o ought-to-be at kung ano ang dapat gawin ought-to-do – ang pagpapahalaga ay nagsisilbing balangkas na marapat sundin ng tao. Mga Uri ng Pagpapahalaga 1. Ganap na Pagpapahalagang Moral o Absolute Moral Values – ito ay tumutukoy sa pangkalahatang katotohanan o universal truth na tinatanggap ng tao bilang mabuti at mahalaga. a. Obhetibo – ito ay nananahan sa labas ng isip ng tao, mas mataas sa isip ng tao, at ito ay nananatili kahit pa hindi ito nakikita o iginagalang ng ilan.
- 10. 10 b. Pangkalahatan – ito ay sumasaklaw sa lahat ng tao, kilos at kondisyon o kalagayan. c. Eternal – ito ay umiiral at mananatiling umiiral. 2. Pagpapahalagang Kultural na Panggawi o Cultural Behavioral Values – ito ay tumutukoy sa pansarili o kolektibong pananaw o paniniwala ng isang tao o isang pangkat kultural. Mga Katangian ng Pagpapahalagang Kultural na Panggawi a. Subhetibo o Subjective – ito ay personal na pananaw, ugali o hilig na bunga ng pag-udyok ng pandamdam, damdamin, iniisip, motibo, karanasan at nakasanayan. b. Panlipunan o Societal – ito ay naiimpluwensiyahan ng pagpapahalaga ng lipunan – ang nakagawiang kilos na katanggap-tanggap sa lipunan. c. Sitwasyonal o Situational – ito ay naaayon sa uri ng sitwasyon, panahon, at pangyayari.