GP. CƠ QUAN TIỀN ĐÌNH ỐC TAI.pdf
- 1. GIẢI PHẪU CƠ QUAN THÍNH GIÁC TIỀN ĐÌNH ỐC TAI GV. BS: Trần Bá Sơn
- 2. Mục tiêu học tập 1. Trình bày được giải phẫu cơ quan thính giác. 2. Mô tả được các thành phần của tai ngoài – tai giữa – tai trong. 3. Trình bày được mạch máu thần kinh tai. 4. Nêu được chức năng của các thành phần tai.
- 3. GiẢI PHẪU TAI I. TAI NGOÀI. II. TAI GiỮA. III. TAI TRONG.
- 6. I. TAI NGOÀI 1. Vành tai. Giống như loa. Cấu tạo là da và sụn. 2. ống tai ngoài. Xung quanh ống tai ở 1/3 ngoài da, Sụn. 2/3 trong là da tổ chức dưới da và xương. 3. Tận cùng ống tai ngoài là màng tai. Màng tai là thành ngoài của tai giữa.
- 7. PHÔI THAI HỌC Tuần thứ 5 bắt đầu xuất hiện 6 ụ tai, tuần thứ 6 mới rõ, tuần thứ 8 có thể thấy cấu trúc tai ngoài và tuần 18 vành tai như người lớn. 6 ụ tai từ cung mang 1 và cung mang 2 Bình tai Trụ luân nhĩ Đoạn xuống luân nhĩ Đoạn ngang luân nhĩ phần trên hố thuyền và đối luân Đoạn xuống luân nhĩ phần giữa hố thuyền và đối luân Đối bình tai và phần trước luân nhĩ
- 8. II. TAI GiỮA. 1. Như một hòm 6 mặt. Mặt ngoài là màng tai. Trong là cửa sổ hình bầu dục tai trong. Dưới thông với vòi Eustachian tube vòm mũi họng. 2. Trong hòm tai có 3 xương con. Xương búa Xương đe. Xương bàn đạp
- 9. DẪN TRUYỀN ÂM CƠ QUAN THÍNH GIÁC 2 1 3
- 10. III. Tai trong 1. Tai trong nằm trong xương đá giống như ốc sên. Ngoài là mê đạo xương. Trong là mê đạo màng có nội dịch. 2. Có 3 vòng bán khuyên. Tai trong có cơ quan tiền đình và Thần kinh Thính giác.( TKSN số VIII).
- 11. IV. PHÂN BỐ THẦN KINH 1. Thần kinh mặt ( dây thần kinh SN số VII). Vận động cho các cơ bám da mặt, Cảm giác: TK tai thái dương (nhánh của V) chí phối 2/3 trên mặt bên. TK chẩm bé (C2) 1/3 trên mặt trong. TK tai lớn (C2,3) 1/3 dưới mặt bên và 2/3 mặt giữa TK mặt chi phối phần xoắn tai gần ống tai ngoài. Một vài vùng nhỏ do TK X.
- 12. V. PHÂN BỐ MẠCH MÁU, TK 5.1. Mạch máu: ĐM thái dương nông, ĐM mắt, ĐM tai sau và nhánh tai sâu của ĐM hàm. TM theo ĐM. 5.2. Thần kinh chi phối cảm giác: ½ trước do TK tai thái dương nhánh của V3. ½ sau do TK lang thang chi phối. Một phần rất nhỏ do TK mặt chi phối. 5.3. Bạch huyết: Hạch mang tai, Hạch sau tai, Hạch dưới tai và hạch cổ cảnh sâu.
- 13. Động mạch thái dương nông
- 14. VI. CHỨC NĂNG 6.1. Vành tai.: Đóng vai trò như 1 cái phễu để hứng sóng âm từ môi trường bên ngoài vào. Chính sự gồ ghề của các rãnh tai đóng vai trò như những hộp cộng hưởng và tùy vị trí khác nhau có tần số cộng hưởng khác nhau, điều này góp phần cho não bộ phân tích hướng âm thanh trong không gian 3 chiều. Qua đó còn giúp tai ngoài tăng thêm 20 dB âm thanh thu được ở tần số 2- 4 kHz Ngoài ra còn có vai trò thẩm mỹ.
- 15. VI. CHỨC NĂNG 6.2. Ống tai ngoài. Theo Moller: dài 2.5cm – 3 cm, đk 0.6cm- 0,8cm, hình chữ S. Hướng xuống dưới và ra trước. Hai phần: 1/3 ngoài ống tai sụn và 2/3 trong ống tai xương. Trẻ: ống tai sụn thường có hình tròn, theo tuổi thành hình oval, và lòng ống nhỏ hơn, đặc biệt bơi lội thì rất hẹp.
- 16. VII. SINH LÝ TAI 1. Tai ngoài dẩn âm từ ngoài vào TG. 2. Tai giữa dẫn truyền tăng âm Vào Tai trong . 3. Tai trong có 2 chức năng: Tiền đình giữ thăng bằng. Tiếp nhận âm thanh.
- 17. MỘT SỐ BỆNH LÝ TAI I. BỆNH TAI NGOÀI. II. BỆNH TAI GiỮA. III. BỆNH TAI TRONG.
- 18. CẢM ƠN CÁC BẠN ĐÃ THEO DÕI
- 29. I. BỆNH TAI NGOÀI • Beänh tai ngoaøi la ømoät beänh thöôøng gaëp chuû yeáu do: sang chaán hoaëc do dò vaät treû em töï gaây ra. • Beänh neáu chaån ñoaùn sôùm xöû trí ñuùng nguyeân taéc seõ khoâng gaây bieán chöùng gì.
- 30. I. Beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 1. Tuï maùu vaønh tai: 1.1. Ñònh nghóa: • Tuï maùu vaønh tai laø söï tích tuï maùu hoaëc thanh huyeát giöõa suïn vaø maøng suïn ôû vaønh tai.
- 31. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 1. Tuï maùu vaønh tai: 1.2. Nguyeân nhaân: • Thöôøng gaëp sau chaán thöông ñuïng daäp vaønh tai,xoaén beùo tai,buùng tai maïnh lieân tieáp.
- 32. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 1. Tuï maùu vaønh tai: 1.3. Trieäu chöùng: • Ñau ít,chæ coù caûm giaùc coäm vöôùng vaønh tai coù khi hôi ngöùa. • Khaùm thaáy vaønh tai coù u meàm nhaün. Thöôøng thì luùc ñaàu nhoû caêng moïng,maàu ñoû tím, xuaát hieän ôû maët tröôùc vaø 1/3 treân cuûa vaønh tai. • Neáu sôø naén nhieàu coù theå to hôn hoaëc hôi chaéc. • Choïc huùt coù maùu loaõng hoaëc thanh huyeát maøu vaøng chanh.
- 33. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 1. Tuï maùu vaønh tai: 1.4.Tieán trieån vaø bieán chöùng: • Maùu tuï vaønh tai nhoû laâu ngaøy coù theå töï tan daàn,ñeå laïi taïi choã vaønh tai hôi daøy. Neáu khoái maùu tuï vaønh tai lôùn seõ laøm cho vaønh tai bò bieán daïng,hoaëc meùo. • Neáu khoái maùu tuï vaønh tai bò nhieãm khuaån gaây vieâm suïn,tieâu suïn laøm vaønh tai co ruùm,xô seïo aûnh höôûng ñeán thaåm myõ.
- 34. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 1. Tuï maùu vaønh tai: 1.5. Ñieàu trò: • Khi môùi bò oå maùu tuï coøn nhoû cho chöôøm laïnh hoaëc vaät lyù trò lieäu baèng tia hoàng ngoaïi. • Khi oå maùu tuï ñaõ laâu phaûi choïc huùt voâ khuaån laáy oå maùu tuï,hoaëc thanh huyeát.baêng eùp laïi. • Neáu nhieãm khuaån phaûi raïch thaùo muû,naïo heát oå muû. • Khaâu da vaø ñaët lam cao su daãn löu. • Ñieàu trò khaùng sinh lieàu cao toaøn thaân vaø taïi choã.
- 35. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.1. Nguyeân nhaân: • Dò vaät oáng tai ngoaøi thöôøng hay gaëp ôû treû em do ñuøa nghòch nheùt nhöõng vaät nhoû laïï vaøo tai nhö hatï thoùc,haït ñaäu,hoøn soûi…nhoû….. • Khi naèm nguû döôùiù ñaát bò coân truøng nhö giaùn ñaát,ve,boï cheùt hoaëc vaét röøng,ñæa nhoû chui vaøo saâu trong oáng tai vaø khoâng töï ra ñöôïc.
- 36. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.2. Trieäu chöùng: • Neáu dò vaät nhoû baát ñoäng nhö: – Haït thoùc,haït ñaäu,hoøn soûi thöôøng khoâng gaây ra nhöõng trieäu chöùng gì neân ít ñöôïc chuù yù. – Neáu haït khoâng nuùt kín loã tai thì coù uø tai. – Nghe keùm nhaát laø sau khi taém vaø coù nöôùc vaøo tai. – Soi khaùm tai seõ thaáy roõ vò trí,kích thöôùc cuûa dò vaät trong oáng tai.
- 37. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.2. Trieäu chöùng: • Neáu dò vaät laø coân truøng soáng cöû ñoäng gaây caûm giaùc khoù chòu döõ doäi,gaây ra tieáng soät soaït trong tai. • Coù khi caøo, caén vaøo maøng tai,oáng tai gaây ñau nhöùc döõ doäi laøm beänh nhaân vaät vaõ phaûi la heùt, coù khi gaây choùng maët,ho saëc suïa. • Uø tai nghe keùm. • Soi khaùm tai thaáy roõ con coân truøng,vò trí,kích thöôùc ñoâi khi thaáy coù maùu tai chaûy ra oáng tai.
- 38. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.3. Tieán trieån: • Dò vaät khoâng cöû ñoäng chöa gaây ra bieán chöùng thì duøng duïng cuï chuyeân khoa gaép dò vaät ra ñuùng nguyeân taéc. • Neáu laáy khoâng ñuùng seõ ñaåy dò vaät vaøo saâu theâm choïc phaûi maøng tai gaây chaán thöông maøng tai, thuûng maøng tai vaø vieâm tai giöõa caáp. • Dò vaät soáng mieäng caén khoâng nhaû laøm toån thöông maøng tai coù theå lieät maët ño daây thaàn kinh maët.
- 39. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: • Taïi tuyeán coù chuyeân khoa,ñuû duïng cuï • Soi khaùm tai thaät caån thaän. • Xaùc ñònh roõ vò trí,kích thöôùc,hình daïng vaø baûn chaát cuûa dò vaät tröôùc khi laáy ra.
- 40. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.1. Ñoái vôùi dò vaät khoâng cöû ñoäng: • Duøng tia nöôùc ñeå ñaåy dò vaät ra ngoaøi baèng caùch bôm nöôùc aám vaøo thaønh treân cuûa oáng tai.Khoâng duøng phöông phaùp naøy ñoái vôùi nhöõng dò vaät coù tính huùt nöôùc deã ngaám nöôùc vaø tröông to leân,vôùi nhöõng dò vaät nhoïn nhö maûnh buùt chì,maûnh kim khí.Cuõng khoâng duøng khi vieâm oáng tai hay vieâm tai giöõa.
- 41. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.1. Ñoái vôùi dò vaät khoâng cöû ñoäng: • Laáy dò vaät baèng duïng cuï nhö næa,moùc tuø,kìm khuyûu…tuøy theo hình daïng kích thöôùc cuûa dò vaät maø söû duïng cho phuø hôïp: • Neáu dò vaät laø maûnh kim loaïi saét nhoû,coù theå duøng nam chaâm ñeå huùt ra.
- 42. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.1. Ñoái vôùi dò vaät khoâng cöû ñoäng: • Neáu oáng tai bò toån thöông gaây phuø neà thì ñaët baác thaám adreùnalin 1 0/00 cho tai bôùt phuø neà. Sau 5 phuùt thì baét ñaàu laáy dò vaät ra. • Neáu maøng tai bò thuûng,dò vaät bò ñaåy vaøo tai giöõa thì phaûi moå ñeå laáy dò vaät. • ÔÛ treû em,ñoâi luùc coù theå phaûi gaây meâ ngaén baèng keùlen hoaëc pantotan ñeå laáy dò vaät ra.
- 43. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.2. Ñoái vôùi dò vaät cöû ñoäng: • Ñeå beänh nhaân naèm nghieâng,höôùng tai coù dò vaät leân treân. • Roû ñaày nöôùc aám vaøo tai ñeå cho dò vaät töï luøi ra theo nöôùc hoaëc bò cheát roài laáy ra sau.
- 44. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.2. Ñoái vôùi dò vaät cöû ñoäng: • Coù theå phaûi gieát cheát dò vaät tröôùc khi laáy ra baèng caùch duøng que taêm ñaàu coù quaán boâng taåm moät trong caùc loaïi thuoác sau: – Ete, Coàn 70o, – Clorofoc,Daàu gomeùnol, – Glyxerin ñeå ñöa vaøo tai. – Sau khoaûng 5 phuùt ñeå cho dò vaät cheát haún vaø laáy ra nhö khi laáy dò vaät khoâng cöû ñoäng.
- 45. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 2. Dò vaät oáng tai: 2.4. Xöû trí: 2.4.2. Ñoái vôùi dò vaät cöû ñoäng: • Dò vaät to raêng caén vaøo maøng tai khoâng ñöôïc loâi dò vaät coù theå laøm thuûng raùch maøng tai,neân caét nhoû gaép dò vaät töøng maåu sau cuøng caét ñaàu, vaø gaép raêng coân truøng ra. • Kieåm tra maøng tai lau tai,laøm thuoác tai.
- 46. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.1. Ñònh nghóa: • Nhoït oáng tai laø söï nhieãm khuaån nang loâng,tuyeán baõ nhôøn,tuyeán moà hoâi.ôû oáng tai suïn. • Nhoït oáng tai chæ coù ôû phaàn oáng tai suïn,coøn phaàn oáng tai xöông khoâng coù nhoït.
- 47. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.2. Nguyeân nhaân: • Do da oáng tai bò chaày xöôùc do ngoaùy tai baèng duïng cuï saéc,baån ñaõ taïo ñieàu kieän cho vi khuaån laøm nhoït. • Nhöõng toån thöông maïn tính da oáng tai nhö chaøm cuõng deã gaây nhoït. • Do muïn nhoït toaøn thaân vì roái loaïn chuyeån hoùa dinh döôõng.
- 48. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.3. Trieäu chöùng: 3.3.1. Trieäu chöùng cô naêng: • Ñaàu tieân vaø noåi baät laø trieäu chöùng ñau tai,ñau caøng ngaøy caøng taêng,ñau döõ doäi,thöôøng ñau nhieàu veà ban ñeâm,ñau taêng khi nhai,khi ngaùp,khi cöû ñoäng ñaàu… • Neáu nhoït to thì gaây uø tai,nghe keùm,caûm giaùc naëng ñaày trong tai. • Coù theå soát vöøa hoaëc soát cao,aên nguû keùm do ñau nhöùc.
- 49. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.3.2. Trieäu chöùng thöïc theå: • Khi nhoït coøn non: – Nhìn thaáy moät noát söng neà baèng ñaàu taêm,coù maøu ñoû hoàng. – Neáu chaïm vaøo seõ laøm cho beänh nhaân ñau ñieáng.
- 50. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.3.2. Trieäu chöùng thöïc theå: • Khi nhoït ñaõ lôùn: – Ranh giôùi xung quanh khoâng roõ reät, – oáng tai nhoû laïi,vôõ muû,nhoït xeïp, – Coù theå nhìn thaáy loã vôõ töï nhieân.
- 51. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.3.2. Trieäu chöùng thöïc theå: • Coù theå khaùm keát hôïp ôû ngoaøi tai nhö: • Keùo vaønh tai leân treân vaø ra sau,beänh nhaân thaáy ñau,trong tröôøng hôïp nhoït ôû thaønh sau treân. • Keùo daùi tai xuoáng döôùi,beänh nhaân thaáy ñau,trong tröôøng hôïp nhoït ôû thaønh döôùi. • AÁn naép tai,beänh nhaân thaáy ñau,trong tröôøng hôïp nhoït ôû thaønh tröôùc.
- 52. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.4. Tieán trieån vaø bieán chöùng: • Chaån ñoaùn phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò kòp thôùi thì nhoït oáng tai coù theå khoûi ñöôïc. • Phaàn lôùn noù deã vôõ muû ra oáng tai ngoaøi trong voøng töø 4 -5 ngaøy,sau khi muû thoaùt ra vaø khoûi.
- 53. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.4. Tieán trieån vaø bieán chöùng: • Hay gaëp nhaát laø nhoït taùi phaùt caùi naøy xen keõ caùi kia. • Phaûn öùng vieâm oáng tai laøm cho oáng tai bò heïp laïi. • Vieâm haïch sau tai laøm tai veånh ra tröôùc troâng gaàn gioáng vôùi vieâm tai xöông chuõm xuaát ngoaïi nhöng aán vaøo vuøng chuõm beänh nhaân khoâng thaáy ñau.
- 54. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3.5. Ñieàu trò: 3.5.1. Khi nhoït coøn non: • Chaám coàn ioát 3% leân ñaàu nhoït töø 4 – 5 laàn trong ngaøy. • Vaät lyù trò lieäu baèng tia hoàng ngoaïi. • Cho uoáng thuoác giaûm ñau,haï soát: Aspyrin 0.5g x 4 vieân/ngaøy x 3 ngaøy (uoáng sau khi aên).
- 55. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.5.1. Khi nhoït coøn non: • Neáu naëng thì duøng khaùng sinh (tieâm hoaëc uoáng). • Tieâm peânixilin 1 trieäu ui / ngaøy x 5 ngaøy.(test) • Uoáng biomyxin 0.25g x 6 vieân / ngaøy x 5 ngaøy.
- 56. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.5.2. Khi nhoït ñaõ chín: • Nhoït coù theå töï vôõ vaø chaûy muû,Neáu chöa vôõ thì chích thaùo mu.û • Laøm thuoác tai: lau tai baèng dung dòch oxy giaø Ñaët baác thaám coàn boric 3% lau muû oáng tai 2 laàn moãi ngaøy. Ñoái vôùi treû em thì gaây meâ baèng keùlen,ñoái vôùi ngöôøi lôùn thì gaây teâ baèng Lidocain1% taïi choã.
- 57. II.Caùc beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp 3. Nhoït oáng tai: 3.5.3. Ñoái vôùi nhoït hay taùi phaùt: • Duøng vaéc xin choáng tuï caàu. • Hoaëc töï huyeát lieäu phaùp.
- 58. Caâu hoûi oân taäp 1. Neâu caùc trieäu chöùng töøng beänh tai ngoaøi thöôøng gaëp? 2. Neâu caùc nguyeân nhaân vaø caùch xöû trí töøng beänh tai ngoaøi?