Mac ecs4.2021 h
- 1. АЖИЛГҮЙДЭЛ I. Үнэн / Худал Доорх асуудлуудын үнэн, худлыг нягтлан тунгааж, хариулт өг 1. Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба ажил эрхлэлтийн түвшинд гарах өөрчлөлт нь заавал эдийн засгийн хөгжлийн мөчлөгийн хэлбэлзлээс шалтгаалахгүй. Ү 2. Хэрэв бодит ҮНБ-ий хэмжээ боломжит хэмжээтэйгээ тэнцүү байвал эдийн засаг бүрэн ажил эрхлэлтийн нөхцөлд ажиллаж байна гэсэн үг юм. Ү 3. Завсрын ажилгүйдэл нь зайлшгүй төдийгүй нийгмийн хувьд хүсүүштэй зүйл юм. Ү 4. Хэрэв ажилгүйдэл хэвийн түвшиндээ байвал боломжит ба жинхэнэ гарцын хэмжээ тэнцүү байна. Ү 5. Ажилгүйдлийн тэтгэлгийн өсөлт нь ажилгүйдлийн түвшинг өсгөхөд хүргэнэ Ү 6. Ихэнх эдийн засагчид богино хугацаанд бүрэн ажил эрхлэлтийн нөхцөлд, эсвэл бүрэн бус ажил эрхлэлтийн нөхцөлд боломжит ба бодит ҮНБ-ий хооронд зөрүү байна гэж үздэг Х 7. Мөчлөгийн ажилгүйдэлтэй уялдаатай эдийн засгийн зардал нь үйлдвэрлэгдээгүй бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээр хэмжигддэг. Ү 8. Зах зээлийн эдийн засаг нь богино хугацаанд үнийн механизм ба өрсөлдөөний үндсэн дээр ажил эрхлэлтийн асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй гэж Дж.М.Кейнс нотолж байв. Ү 9. Ажилгүйдлийн түвшинг тодорхойлохдоо ажил эрхэлж буй нийт хүмүүсийн тоог ажилгүйчүүдийн тоотой харьцуулдаг Х 10. Шинэ кейнсчүүд нь уламжлалт кейнсийн сургуулийн адилаар хөдөлмөрийн хөлсний төвшин нь уян хатан бус, тогтмол шинж чанартай гэж үздэг. Ү 11. Удаан явцтай ажилгүйдлийн түвшний үед нийт зарлагын өсөлт нь нэгэн зэрэг үнийн ба үйлдвэрлэлийн хэмжээг өсгөдөг. Х 12. Ажиллах хүчний бүрэлдэхүүнд ажил идэвхтэй хайж буй ажилгүйчүүдийг оруулах ёстой. Ү 13. Үйлдвэрлэлийн түвшин, ажил эрхлэлт ба үнийн өөрчлөлт нь бүгд эдийн засгийн мөчлөгийн хэлбэлзлээс үүддэг. Х 14. Ажил эрхлэлтийн түвшинг дээшлүүлэх хэрэгсэл болгож засгийн газрын зарлага ба татварын системийг ашиглах явдалд Дж.М.Кейнс шүүмжлэлтэй ханддаг байв. Х 15. Хөдөлмөрийн насны хүн амд ажилгүйчүүдийн эзлэх хувь гэдэг нь ажилгүйдлийн түвшин ба ажиллах хүчний оролцооны түвшингийн үржвэрээр тодорхойлогдог Х 16. Ажилгүйдлийн ердийн түвшин = шилжилтийн ажилгүйдэл + бүтцийн ажилгүйдэл Ү 17. Улс орны ажиллах хүч нь 16-аас дээш насны хөдөлмөрийн чадвартай ажиллагчид болон ажилгүйчүүд юм Ү 18. Ажилгүйдлийн бодит түвшин = шилжилтийн ажилгүйдэл + бүтцийн ажилгүйдэл + мөчлөгийн ажилгүйдэл Ү II. Сорил. Зөв хариултын өмнөх үсгийг дугуйлна уу. 1.Ажиллах хүч нь ________ хүмүүсийн тоогоор тодорхойлогддог. а. Ажил эрхлэхийг хүсэж байгаа боловч ажил хайхаа больсон б. Бүтэн цагийн ажил эрхлэхийг хүсэж байгаа боловч хагас цагаар ажилладаг в.Ажил эрхлэх боломжтой болон ажил идэвхтэй хайж байгаа боловч ажил олдохгүй байгаа г. Ажил эрхэлж байгаа байгаа болон ажилгүй байгаа 2.Гэрийн эзэгтэй 10 жилийн дараа хөдөлмөр эрхэлхээр шийдээд ажил идэвхитэй хайж эхэлжээ. Энэ хүн ажилгүйдлийн аль хэлбэрт хамаарах вэ?
- 2. а . Шилжилтийн ажилгүйдэл б. Бүтцийн ажилгүйдэл в. Мөчлөгийн ажилгүйдэл 3.Ажилгүйдлийн хэвийн түвшин бодитоос юугаар ялгагддаг вэ? а. Мөчлөгийн ажилгүйдлийн хэмжээгээр б. Шилжилтийн ажилгүйдлийн хэмжээгээр в. Бүтцийн ажилгүйдлийн хэмжээгээр г. Ямарч ялгаа байхгүй 4. Бүрэн ажил эрхлэлт нь ….............. тэнцүү байна а. Мөчлөгийн ажилгүйдэл б.Шилжилтийн ажилгүйдэл в. Бүтцийн ажилгүйдэл д. Шилжилтийн ажилгүйдэл + Бүтцийн ажилгүйдэл 5. Удахгүй дахин ажил олно гэж итгэж буй хүмүүсийг: а. Ажил эрхэлж буй хүмүүст оруулна б. Ажилгүй хүмүүст оруулна в. Ажиллах хүчний бүрэлдэхүүнд оруулахгүй г. Бүрэн бус ажилтай хүмүүст оруулна д. Ажил олох найдвар тасарсан гэж үзнэ 6. Зайлшгүй ажилгүйдэл байх нь дараах нөхцлүүдийн алинаар нь тайлбарлагдах вэ? а.Хөдөлмөрийн зах зээлд илүүдэл эрэлт байгаа нөхцөлд цалин хөлс өсөхгүй гэсэн Кейнсийн онолоор б.Хөдөлмөрийн зах зээлд илүүдэл эрэлт байгаа нөхцөлд цалин хөлс буурахгүй гэсэн Кейнсийн онолоор в. Сонгодог чиглэлийг баримтлагчдын үзэл онолоор г. Ажилгүйдлийн ерөнхий төвшинд маш бага үүрэг гүйцэтгэдгээр д. Өмнөх бүх хариулт буруу 7. Эдийн засгийн уналтаас үүдсэн ажилгүйдэл доорх хэлбэрүүдийн алинд хамаарагдах вэ? а.Шилжилтийн ажилгүйдэлд б. Бүтцийн ажилгүйдэлд в. Мөчлөгийн ажилгүйдэлд г. Байнгын ажилгүйдэлд д. Өмнөх бүх хариулт буруу 8.Оукены хуулиар ажилгүйдлийн жинхэнэ байгаа төвшин нь түүний хэвийн төвшинөөс 2 хувиар давахад үндэсний нийт бүтээгдэхүүний жинхэнэ байгаа хэмжээ боломжит хэмжээнээс: a. 2% б. 3% в. 4% г.5% -иар тус тус бага байна д. 5-аас дээш хувиар бага байна 9. Ажиллах хүч гэдэгт ? a. 16-аас доош насныхан б. Ажил хайхаа болигсод в. Тэтгэвэр авагсад г. Ажилгүйчүүд 10. Ажилгүйдлийн болон инфляцийн түвшнүүдийн хоорондох хамаарлыг харуулсан муруйг хэрхэн нэрлэдэг вэ?
- 3. a. Лоренцын муруй б. Лафферын муруй в.Филлипсын муруй г. Энгелийн муруй 11. Эдийн засгийн хямрал уналтаас шалтгаалан бий болох ажилгүйдэл a. Шилжилтийн б. Бүтцийн в. Мөчлөгийн г. Хэвийн 12. Ажилгүйдлийн түвшинг зөв тооцоход: а. Хөдөлмөрийн биржид бүртгүүлэгсэд б. Сүүдэр эдийн засагт ажиллагсад г. Ажил хийх сонирхолгүй хүмүүс в. Ажиллах хүчний бүтцийн өөрчлөлт саад болно 13. ДНБ-ий алдагдалыг ................. олдог. a. Боломжит ДНБ-ээс бодит ДНБ-ийг хасаж б. Бодит ДНБ-ээс боломжит ДНБ-ийг хасаж в. Боломжит ДНБ дээр бодит ДНБ-ийг нэмж г. Аль нь ч биш 14. Ажилгүйдлийн түвшинд дараахаас аль нь нөлөөлөхгүй вэ? a. Үйлдвэрчний Эвлэлийн Байгууллагын үйл ажиллагаа б. Хөдөлмөрийн биржийн үйл ажиллагаа в. Цалингийн хэмжээ г. Зээлийн хэмжээ 15. Хүснэгтийн өгөгдлийг ашиглан ажилгүйдэлийн түвшинг тооцно уу Үзүүлэлт Хүний (саяар) Ажилчид 135 Итгэлээ алдсан ажилгүйчүүд 2.5 Ажилгүйчүүд 5 a.3,57% б. 1,79% в. 5,26% г. 3,70% 16. Дж.М.Кейнс юу гэж үзсэн бэ? а. Засгийн газар ажилгүйдлийг бууруулахын тулд татвар ба улсын худалдааг ашиглах ёстой. б. Зах зээлийн тогтолцоонд ажил эрхлэлтийн өндөр төвшинг богино хугацаанд хангах чадвартай биеэ даасан механизм үйлчилдэг. в. Эдийн засаг төвлөрсөн төлөвлөлтийн үндсэн дээр хөгжих ёстой. г. Хувийн өмчийг зайлшгүй устгах хэрэгтэй д. Өмнөх бүх хариулт буруу 17. Бүрэн ажил эрхлэлтийн нөхцөлд шилжилтийн ажилгүйдлийн төвшин ямар байх вэ? а.Тэгтэй тэнцүү б.1 хувиас бага байна в. Мөчлөгийн ажилгүйдлийн төвшнөөс бага байна. г. Өмнөх бүх хариулт зөв д. Өмнөх бүх хариулт буруу 18. Ихэнх эдийн засагчид богино хугацаанд үндэсний үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба ажил эрхлэлтийн
- 4. төвшин юугаар тодорхойлогдоно гэж үздэг вэ? а. Үнийн төвшнөөр б. Ажиллах хүчний тоогоор в. Үндэсний капиталын нөөцөөр г. Нийт зардлын төвшнөөр д. Өмнөх бүх хариулт зөв III. Бодлого 1. Тухайн эдийн засагт ажилгүйдлийн түвшин хэвийн түвшинээсээ 1 хувиар давахад бодит үйлвэрлэлийн хэмжээ боломжит буюу потенциал түвнээсээ 2.5 хувиар буурдаг, тухайн жилд ажилгүйдлийн түвшин7.7%, хэвийн түвшин 5%, боломжит ДНБ 86200.2 тэрбум дол байсан бол бодит ДНБ-ийг тооцно уу Бодолт 𝑦 − 𝑦 ̅ 𝑦 ̅ ∗ 100% = −𝛼(𝑢 − 𝑢 ̅) => 𝑦 − 86200.2 86200.2 ∗ 100% = −2.5(7.7% − 5%) 𝑦 − 86200.2 86200.2 ∗ 100% = −2.5 ∗ 2.7% 𝑦 − 86200.2 86200.2 ∗ 100% = −6.75% 𝑦 − 86200.2 86200.2 = − 0.0675 𝑦 = 80381.68 2. 2003-онд МУ-д хөдөлмөрийн насны хүн ам 1440,2 ЭЗ-ийн идэвхтэй хүн ам 1025.2 ажиллагсад нь 957.5 байсан бол / мянган хүн ам/ a.2003-оны ажилгүйдлийн түвшин б. 2003-оны ажил эрхлэлтийн түвшин в. 2003-оны ажиллах хүчний оролцооны түвшинг ол Бодолт Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам (Ажиллах хүч) = 1025.2 Ажилгүйчүүд = Ажиллах хүч − Ажиллагсад = 1025.2 − 957.5 = 67.7 Ажилгүйдлийн түвшин2003 = ажилгүйчүүд ажиллах хүч ∗ 100% = 67.7 957.5 + 67.7 ∗ 100% = 6.6% Ажил эрхлэлтийн түвшин = ажил эрхэлж хүмүүс хөдөлмөрийн насны хүн ам ∗ 100% = 957.5 1440.2 ∗ 100% = 66.48% Ажиллах хүчний оролцооны түвшин = ажиллах хүч хөдөлмөрийн насны хүн ам ∗ 100% = 1025.2 1440.2 ∗ 100% = 71.18%
- 5. 3. 500 хүнтэй нэгэн улс байжээ. Гэтэл үүнээс 120 нь 16 хүртэл насны хүүхэд, өвчтэй болон шоронд байгаа хүмүүс аж. Мөн 150 хүн ажиллах хүчний бүрэлдэхүүнд багтдаггүй гэж бодъё. Харин 23 хүн ажилгүй бөгөөд 10 хүн түр ажлаа бүр болгох хүсэлтэй аж. Эдгээр өгөгдлүүдийг ашиглан: а. Ажиллах хүчний тоо б. Ажилгүйдлийн албан ёсны түвшин гэсэн үзүүлэлтүүдийг тус тус тооц. Бодолт а. Ажиллах хүчний тоо буюу эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам хэд гэдгийг олъё Ний хүн ам = Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам + Эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам = Ний хүн ам - Эдийн засгийн идэвхигүй хүн ам Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам (Ажиллах хүч) = 500 – 120 - 150 = 230 б. Ажилгүйдлийн албан ёсны түвшин Ажилгүйдлийн түвшин = Ажилгүйчүүдийн тоо Ажиллах хүч ∙ 100% = 23 230 ∙ 100 % = 10 % 𝑈𝑟 = 𝑈 𝐿𝐹 ∙ 100 % = 23 230 ∙ 100 % = 10 % 4. ДНБ-ний хэмжээ 1273 тэрбум $, боломжит хэмжээ 1575 тэрбум $, ажилгүйдлийн хэвийн түвшин 5% бол ажилгүйдлийн бодит түвшинг Оукений хуулийг ашиглан тооц. Бодолт 𝑌 = 1273 тэрбум $ 𝑌 ̅ = 1575 тэрбум $, 𝑢 ̅ = 5% u = ? a. 𝑌 ̅− 𝑌 𝑌 ̅ = 2.5 (u − 𝑢 ̅) 1575− 1273 1575 = 2.5(u − 5) → 0.191 = 2.5(u − 5% ) 0.191 ∙ 100% = 2.5(u − 5% ) → 19.1% = 2.5 u - 12.5% → 31.6% = 2.5 u → u = 12.64 % b. 𝑌−𝑌 ̅ 𝑌 ̅ *100% = - 𝛼(u-𝑢 ̅) 1273− 1575 1575 ∗ 100% = − 2.5 (u − 5%)
- 6. - 19.1% = - 2.5 u + 12.5% - 31.6% = - 2.5 u → u = 12.64 % 5. Ажиллагсдын тоо 90 сая, ажилгүй хүн 10 сая байв. Сарын дараа ажилтай байсан 90 сая хүнээс 0.5 сая хүн ажлаас халагдсан, албан ёсоор бүртгэгдсэн ажилгүйчүүдээс 1 сая хүн ажил хайхаа больсон. Ажилгүйдэлийн түвшинг тодорхойл. Бодолт: Ажиллах хүч = Ажиллагсад + Ажилгүйчүүд = 90 + 10 = 100 сая хүн Сарын дараа: Ажиллагсад = 90 – 0.5 = 89.5 сая хүн Ажилгүйчүүд = 10 – 1+0.5 = 9.5 сая хүн Ажиллах хүч = Ажиллагсад + Ажилгүйчүүд = 89.5 + 9.5 = 99 сая хүн Ажилгүйдлийн түвшин = Ажилгүйчүүдийн тоо Ажиллах хүч ∙ 100% = 9.5 99 ∙ 100 % = 9.59 % 6. 1930-аад оны дэлхийн ихэнхи улс орнуудын эдийн засагт үүссэн Их хямралын үед Альфа улсад ажиллах хүчний дөрөвний нэг хэсэг нь ажилгүйчүүд байв. Энэ үед ҮНБ-ий хэмжээ нь 1056 тэрбум $ байсан ба ажилгүйдлийн түвшин 5% байхад хэвийн үзэгдэл гэж тооцдог бол энэ улсын ҮНБ – ий боломжит хэмжээ хэд байх вэ? Бодолт: 𝑌 = 1056 тэрбум $ 𝑢 ̅ = 5% u = 25% 𝑌 ̅̅̅ = ? 𝑌 ̅− 𝑌 𝑌 ̅ = 2.5 (u − 𝑢 ̅) = 𝑌 ̅− 1056 𝑌 ̅ = 2.5(25 – 5) 𝑌 ̅− 1056 𝑌 ̅ = 50% = 0.5 𝑌 ̅ – 1056 = 0.5 𝑌 ̅ → 𝑌 ̅ = 2112 тэрбум $