SlideShare a Scribd company logo
Technology enhanced learning: het 
versterken van leren en onderwijs 
met behulp van internettechnologie 
Wilfred Rubens 
http://www.wilfredrubens.com
Projectleider, 
e-learning adviseur, blogger, ex 
MBO, lid Adviesraad StLucas
Projectleider, 
e-learning adviseur, blogger, ex 
MBO, lid Adviesraad StLucas
Inhoud 
Korte terugblik 
4 Waarschuwingen t.a.v. trends 
5 Redenen 
8 Trends 
Valkuilen bij integratie ICT in onderwijs
Geprogra 
mmeerde 
instructie 
CBT ELO (1999) Blended 
learning 
E-learning 
Van terminals naar tablets 
Sociale 
media 
Van stand alone via netwerken naar draadloos (Eduroam,’03) 
Drill & practice,instructie, collaboratie en co-creatie 
Nadruk op technologie, naar meer nadruk op didactiek 
1975 2005
E-learning anno 1999… 
"MyBookScanner,June12,2011" by Floppydog66 (talk). Original uploader was Floppydog66 at en.wikipedia - Transferred from 
en.wikipedia(Original text : I (Floppydog66 (talk)) created this work entirely by myself.). Licensed under Creative Commons Attribution 
3.0 via Wikimedia Commons - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:MyBookScanner,June12,2011.JPG#mediaviewer/ 
File:MyBookScanner,June12,2011.JPG
E-learning? 
Diverse vormen van leren waarbij Internettechnologie wordt 
gebruikt 
Kan ook ‘blended’ 
Kan ook ‘informeel’ of zelfgestuurd 
Technology enhanced learning
Foto: PixelsAway 
(Marek Uliasz)
Foto: PixelsAway 
(Marek Uliasz) 
Aard van e-learning is sterk 
verbreed 
(in feite trend 1)
Daarom liever te-learning 
dan e-learning….
Daarom liever te-learning 
dan e-learning…. 
….maar ik ben één van de weinigen die dat vindt
Foto: Ashleigh290
Bron: natuur.ariena.com 
Trend vs Hype
Technologische 
ontwikkelingen gaan snel 
Foto: © Depositphotos/Anatoliy Babiy #10488063
Tools zijn geen trends 
Foto: Stockfoto © Maksym Yemelyanov #7908742
"The Tortoise and the Hare - Project Gutenberg etext 19993". Licensed under Public domain via Wikimedia Commons - http:// 
commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Tortoise_and_the_Hare_-_Project_Gutenberg_etext_19993.jpg#mediaviewer/ 
File:The_Tortoise_and_the_Hare_-_Project_Gutenberg_etext_19993.jpg
Noemt u eens drie fabels 
m.b.t. ICT en onderwijs?
Technology push: didactische drama’s 
Technology pull: gemiste kansen 
P. Sloep, 2011
Didactische 
inzichten 
Technologische 
ontwikkelingen 
Trends e-learning
Trend 2: Meer aandacht voor 
didactiek en ICT in onderwijs
Technologie als middel, ‘enabler’ en katalysator 
Technologische ontwikkelingen + 
Bron: Digital Birmingham 
inzichten in didactiek = 
potentie voor onderwijs en leren
ICT in onderwijs 
gebruiken vs ICT in 
onderwijs integreren 
Derek Bruff in Doha, Qatar, April 2013
Bron: Ruben Puentedura
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default)
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Gedistribueerd & contingu
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Diverse technologieën 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Veel & minder ICT 
Diverse technologieën 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Op school & elders 
Veel & minder ICT 
Diverse technologieën 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Op school & elders 
Veel & minder ICT 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu 
Samenwerkend & individueel 
Diverse technologieën
3. Geleidelijke toename 
‘blended learning’ (default) 
Samenwerkend & individueel 
Synchroon & asynchroon 
Gedistribueerd & contingu 
Gestuurd & zelfgestuurd 
Op school & elders 
Veel & minder ICT 
Diverse technologieën
Foto:Valley Library (Oregon State University
Flipped 
classroom 
Foto:Valley Library (Oregon State University
Vorm blended learning: 
goede mix 
Wat kan online (instructie, 
demonstratie), 
waar is f2f sterk in 
Foto:Valley Library (Oregon State University
4. Meer flexibel leren, 
personalisering (reden 1) 
Leervragen, niveau, 
adaptief, tempo, ‘just-in- 
Foto: Stockfoto © Genialbaron 
#12652578 
time’
Voorbeelden 
flexibilisering? 
Foto: Stockfoto © Genialbaron 
#12652578
5. Meer mogelijkheden 
realisatie krachtige 
leeromgeving (reden 2)
Mobiele en draadloze 
technologie faciliteert….
Mobiele en draadloze 
technologie faciliteert…. 
…en leidt tot pedagogisch-didactische 
uitdagingen
Peilingen houden
Mogelijke toepassingen 
A.Om discussies op gang te brengen 
B.Om meningen te peilen bij gevoelige 
onderwerpen 
C.Om ‘stille’ studenten bij de les te 
betrekken 
D.Ideeën inventariseren 
E.Om te checken om studenten uitleg 
hebben begrepen 
F.Voorkennis activeren
Effectief mits: 
onmiddellijke 
feedback 
Timing vragen 
geen effect 
Lantz & 
Stawiski, 2014 
Foto: Alumroot
Interactie, 
co-creatie, 
samenwerken 
Foto: Jason A. Howie
Gamification 
Toepassen elementen mechanismes van games op 
situaties en producten niet ontwikkeld om mee te 
spelen. 
Beloningen, motivatie, gevoel van bekwaamheid, controle, 
betekenisvolle uitkomsten
Gamification
Online video 
Waardoor 
opgekomen?
Online video 
Waardoor 
opgekomen?
Online video 
Instructies geven, demonstreren, 
weblectures, video’s laten maken, ‘drama’, 
storytelling, reflectie 
Foto: Jeroen Berkhout
Pitches met peer review 
Lerenden maken 
prototype, 
concept, product 
Pitch maken (vorm zelf 
kiezen) 
Lerenden bekijken pitches 
en 
geven feedback 
Badges toekennen, liken
ELO gebruiken voor co-creatie 
Leerlingen betekenisvol thema laten kiezen 
Werken in groepjes, onderlinge 
taakverdeling 
Informatie laten zoeken 
Verwerken: video’s maken, teksten 
schrijven, toetsvragen 
Paar middagen
Resultaten 
Hogere motivatie 
Meer geleerd over thema (ook verdiepend 
leren) 
Leren samenwerken 
Meer verantwoordelijkheid leren nemen 
Informatievaardigheden
Simulaties en 
Foto: Jutten Simulations
Simulaties en 
Simulaties 
Serious games 
Interactieve content 
Feedback 
Opdrachten op verschillende niveaus 
Eigen tijd en tempo 
Foto: Jutten Simulations
Leeromgeving vergroten 
(reden 3)
Masterclass technology enhanced learning
Foto: Paul Laaper 
QR-codes 
NFC-codes 
Internetbronnen 
koppelen aan objecten 
Educatieve 
speurtochten
Integrale 
beroepsvorming 
bevorderen via 
online netwerken
‘Bij de les houden’ 
Onmiddellijk feedback geven 
"Therenow3" by Original uploader was Rsedmo at en.wikipedia - Transferred from en.wikipedia; transferred to Commons by 
User:Harryzilber using CommonsHelper.. Licensed under Public domain via Wikimedia Commons - http://commons.wikimedia.org/ 
wiki/File:Therenow3.jpg#mediaviewer/File:Therenow3.jpg
Foto: Audrey Watters
Foto: Audrey Watters 
Trend 6 (met hype-achtige 
trekken)
MOOC gevolgd? 
A. Nee 
B. Wel ingeschreven, niet gestart 
C. Wel gestart, snel gestopt 
D. Wel gestart, redelijk veel gedaan, niet afgemaakt 
E. Gestart en afgemaakt 
govote.at code 57 83 36
Efficiëntie verbeteren 
(reden 4)
Masterclass technology enhanced learning
Samen aan document 
werken
Inleveren opdrachten
Andere voorbeelden?
Zicht op voortgang (reden 5)
7. Big data en learning 
analytics 
Identificeren van patronen in educatieve data en het 
gebruik van die patronen om het leren te verbeteren, 
H. Drachsler (2013) 
Foto: Biljuska1
Progressie zien: wat gaat goed?
Privacy 
Cyberveiligheid steeds 
meer issue 
Onvoldoende 
gebruik maken 
van data 
Impact 
sensortechnologie? 
Eigenaarschap 
data
Valkuilen bij integratie?
Risico van vrijblijvendheid 
Lerenden in diepe gooien 
Verzwaring studielast 
Geen consistent gebruik ICT 
Onvoldoende gebruik 
interne expertise
Faciliteer de 
nieuwe helden….
8. Context-aware 
leren met wearable 
computing
8. Context-aware 
leren met wearable 
computing 
Wat kan makkelijker, 
gebruiksvriendelijker, plezieriger, 
efficiënter en/of effectiever? 
Wat kan straks, wat nu nog niet kan?
Masterclass technology enhanced learning
Masterclass technology enhanced learning
Redenen samengevat 
Meer flexibel leren 
Meer mogelijkheden realisatie krachtige 
leeromgeving 
Leeromgeving vergroten 
Efficiëntie verbeteren 
Zicht op voortgang
Trends samengevat 
De aard van e-learning is sterk verbreed 
Er is meer aandacht gekomen voor didactiek en ICT in onderwijs 
Er is sprake van een geleidelijke toename van ‘blended learning’ (dat 
daarmee de default manier van leren is geworden. 
We zijn beter in staat om leren meer te flexibiliseren en te personaliseren 
We beschikken over meer mogelijkheden om een krachtige leeromgeving 
te realiseren 
De opkomst van massive open online courses (en open education) 
Big data en learning analytics 
Context-aware leren met wearable computing
Dank! 
wilfred.rubens@ou.nl 
@wrubens 
wilfred@wilfredrubens.com 
http://www.wilfredrubens.com

More Related Content

PDF
Gastcollege e learning trends fontys 2014
PDF
Technology enhanced learning: het versterken van leren en onderwijs met behul...
PDF
Gastcollege implementatie e-learning Fontys post hbo elearning 20142015
PDF
Masterclass Wielinq technology enhanced learning het versterken van leren en ...
PDF
Presentatie trends elearning 18 juni COMIT
PDF
Gastcollege e learning trends fontys 2015
PDF
Workshop e learning Insula College
PDF
Gastcollege e learning trends fontys 2016
Gastcollege e learning trends fontys 2014
Technology enhanced learning: het versterken van leren en onderwijs met behul...
Gastcollege implementatie e-learning Fontys post hbo elearning 20142015
Masterclass Wielinq technology enhanced learning het versterken van leren en ...
Presentatie trends elearning 18 juni COMIT
Gastcollege e learning trends fontys 2015
Workshop e learning Insula College
Gastcollege e learning trends fontys 2016

What's hot (18)

PDF
ICT in het onderwijs. Trends en uitdagingen
PDF
160205 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning fontys
PDF
Presentatie laptops in het onderwijs ouderavond Canisius College publiek
PDF
Gastcollege e-learning trends avans plus 10 april 2018
PDF
Keynote van elearning naar ilearning nvmo 2014
PDF
Gastcollege e-learning trends
PDF
Gastcollege e learning trends avans plus januari 2020
PDF
Trends ict onderwijs hogeschool rotterdam
PDF
Workshop leertechnologie en de evolutie tot leercentrum
PDF
Leren en laten Leren H1
PDF
intro technology enhanced learning DNA-middag ndo
PDF
Future of Learning in a Virtual World
PDF
160331 v1 (wr) fontys it dienst ict en leren
PDF
E learning trends, basisonderwijs en bibliotheken
PDF
160404 v1 (wr) workshop ict en leren hhs nl
PDF
Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan)
PDF
120323 (wr) ict in het onderwijs masterclass leren en innoveren
PPTX
Wetenschap en Technologie met de BeeBot
ICT in het onderwijs. Trends en uitdagingen
160205 (wr) v1 gastcollege implementatie e learning fontys
Presentatie laptops in het onderwijs ouderavond Canisius College publiek
Gastcollege e-learning trends avans plus 10 april 2018
Keynote van elearning naar ilearning nvmo 2014
Gastcollege e-learning trends
Gastcollege e learning trends avans plus januari 2020
Trends ict onderwijs hogeschool rotterdam
Workshop leertechnologie en de evolutie tot leercentrum
Leren en laten Leren H1
intro technology enhanced learning DNA-middag ndo
Future of Learning in a Virtual World
160331 v1 (wr) fontys it dienst ict en leren
E learning trends, basisonderwijs en bibliotheken
160404 v1 (wr) workshop ict en leren hhs nl
Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan)
120323 (wr) ict in het onderwijs masterclass leren en innoveren
Wetenschap en Technologie met de BeeBot
Ad

Similar to Masterclass technology enhanced learning (20)

PDF
E-learning: trends en ontwikkelingen
PPTX
The case for blended learning
PDF
Masterclass blended learning next higher education 2015
PDF
Webinar trends elearning 10 juni
PPTX
Onderwijs 21ste eeuw 17 oktober 2012
PDF
Masterclass Hoe kan leertechnologie het MBO versterken?
PDF
Studiedag blended learning svo zuidwest nederland
PDF
Trends e learning gastcollege fontys leergang
PDF
Elearning trends en ontwikkelingen st lucas
PDF
Visie op ICT.pdf
PDF
130412 (wr) v1 studiedag blended learning seminarium orthopedagogiek
PDF
Presentatie papersessie OpenU Kennisnet masterclass Trends TEL
PPT
080514 (Wr) V1 Presentatie Elearning Uitgeverij Boom
PDF
E-learning 2020 trends en ontwikkelingen
PDF
120424wrfutureoflearninginavirtualworld 120525012753-phpapp02
PDF
Future of learning in a virtual world 2015
PDF
Workshop module 3 leergang sbo blended learning design
PDF
Didactiek en e-learning
PDF
Presentatie Blended Learning
PDF
Keynote blended learning vives
E-learning: trends en ontwikkelingen
The case for blended learning
Masterclass blended learning next higher education 2015
Webinar trends elearning 10 juni
Onderwijs 21ste eeuw 17 oktober 2012
Masterclass Hoe kan leertechnologie het MBO versterken?
Studiedag blended learning svo zuidwest nederland
Trends e learning gastcollege fontys leergang
Elearning trends en ontwikkelingen st lucas
Visie op ICT.pdf
130412 (wr) v1 studiedag blended learning seminarium orthopedagogiek
Presentatie papersessie OpenU Kennisnet masterclass Trends TEL
080514 (Wr) V1 Presentatie Elearning Uitgeverij Boom
E-learning 2020 trends en ontwikkelingen
120424wrfutureoflearninginavirtualworld 120525012753-phpapp02
Future of learning in a virtual world 2015
Workshop module 3 leergang sbo blended learning design
Didactiek en e-learning
Presentatie Blended Learning
Keynote blended learning vives
Ad

More from WilfredRubens.com (20)

PDF
250318 (WR) v1 Webinar Activerend leren FCE 2025.pdf
PDF
Transformatie van het MBO-onderwijs door digitalisering – kansen en uitdaging...
PDF
250318(WR) v1 Workshop over richtlijnen AI Advisory Board ROER College.pdf
PDF
250221 (WR) v1 Lunchsessie Noordhoff trends digitale technologie en leren.pdf
PDF
250123 (WR) v1 AI en Onderwijs rectoren.pdf
PDF
250106 v1 (WR) Educatieve technologie selecteren NOT.pdf
PDF
241126 (WR) v1 Gastcollege implementatie e-learning FCe december 2024.pdf
PDF
241106 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends november 2024.pdf
PDF
241018 (WR) v1 AIdeas for learning AI Advisory Board.pdf
PDF
241017 (WR) v1 Keynote generatieve AI versterken werk docenten HBO engineerin...
PDF
240829 (WR) v1 generatieve AI MIK en PIW.pdf
PDF
240603 (WR) v1 Criminologie Leiden generatieve AI en onderwijs.pdf
PDF
240516 (WR FvdZ) v1 Presentatie WSI CvI congres.pdf
PDF
240404 (WR) v1 Aeres De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs!.pdf
PDF
240422 (WR) v1 UCLL Omgaan met AI in de klas.pdf
PDF
240409 (WR) v1 ROCMNL De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs.pdf
PDF
231208(WR) v1 Aftrap AI Advisory Board ROER College.pdf
PDF
231130 (WR) v1 ChatGPT en leren Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.pdf
PDF
231112 (WR) v1 ChatGPT OEB 2023.pdf
PDF
231104(WR) v1 ChatGPT Rotary Limburg.pdf
250318 (WR) v1 Webinar Activerend leren FCE 2025.pdf
Transformatie van het MBO-onderwijs door digitalisering – kansen en uitdaging...
250318(WR) v1 Workshop over richtlijnen AI Advisory Board ROER College.pdf
250221 (WR) v1 Lunchsessie Noordhoff trends digitale technologie en leren.pdf
250123 (WR) v1 AI en Onderwijs rectoren.pdf
250106 v1 (WR) Educatieve technologie selecteren NOT.pdf
241126 (WR) v1 Gastcollege implementatie e-learning FCe december 2024.pdf
241106 (WR) v1 Gastcollege e-learning trends november 2024.pdf
241018 (WR) v1 AIdeas for learning AI Advisory Board.pdf
241017 (WR) v1 Keynote generatieve AI versterken werk docenten HBO engineerin...
240829 (WR) v1 generatieve AI MIK en PIW.pdf
240603 (WR) v1 Criminologie Leiden generatieve AI en onderwijs.pdf
240516 (WR FvdZ) v1 Presentatie WSI CvI congres.pdf
240404 (WR) v1 Aeres De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs!.pdf
240422 (WR) v1 UCLL Omgaan met AI in de klas.pdf
240409 (WR) v1 ROCMNL De kracht van generatieve AI voor en in het onderwijs.pdf
231208(WR) v1 Aftrap AI Advisory Board ROER College.pdf
231130 (WR) v1 ChatGPT en leren Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.pdf
231112 (WR) v1 ChatGPT OEB 2023.pdf
231104(WR) v1 ChatGPT Rotary Limburg.pdf

Masterclass technology enhanced learning