Mga Simulain sa Pagsasaling Wika

Editor's Notes

• #3: Mas kilala bilang Rio Alma sa mundo ng panitikan, si Virgilio S. Almario ay isang premyadong makata at kritiko bukod pa sa pagiging natatanging tagasalin, patnugot, guro at tagapamahalang kultural.
• #4: he is one of the unsung heroes of the Katipunan. Paciano was Rizal's model for Pilosopong Tasio, one of the important and very interesting characters in his novel Noli me tangere. In his letter to Blumentritt dated 23 June 1888, Rizal wrote
• #9: Hindi ito paggawa ng huwad; sa halip, nangangahulugan ito ng pagsisikap matularan ang isang huwaran, at kung sakali’y higit na malapit sa hakà ni Plato hinggil sa paglikha mula sa pagpangitain ng isang ideal. May napakalakas na layuning maging matapat ang imitasyon sa orihinal. Magandang halimbawa sa naturang mga layunin ang naging mga transpormasyon ng sanaysay ni Rizal sa wikang Español na “El amor patrio” na nalathala sa Diariong Tagalog noong 1882. Nalathala din at kasabay ng sanaysay ni Rizal ang salin sa Tagalog ni Marcelo H. del Pilar na “Pagibig sa Tinubuang Lupa.” Imitasyon ng “El amor patrio” ni Rizal ang “Pagibig sa Tinubuang Lupa” ni M.H. del Pilar. Si M. H. del Pilar ang editor ng Diariong Tagalog at tiyak na ninais niyang isalin ang artikulo ni Rizal upang mábása ito at pakinabangan ng mga sumusubaybay sa naturang peryodikong propagandista at hindi gaanong bihasa sa Español.
• #10: Maaari itong mangahulugan ng pagsasapanahon. Sa gayon, maaari itong umabot sa paglalapat ng wikang higit na naiintindihan ng mambabasá ng salin. Maaari itong mangahulugan ng paglilipat ng orihinal túngo sa isang anyong ipinalalagay na mas ninanais basahin ng madla. Bílang adaptasyon, maaari itong salin ng anyong pampanitikan ng orihinal túngo sa ibang anyong pampanitikan hanggang sa isang pinahabàng paglilinaw sa anyo’t nilalaman ng orihinal. Maraming sinaunang akda ang nagkaroon ng bagong-búhay dahil sa reproduksiyon ng mga ito túngo sa anyo at wikang uso o moda sa target na lipunan. Reproduksiyon naman ng sanaysay ni Rizal ang tulang “Pagibig sa Tinubuang Bayan” ni Bonifacio. Ang sanaysay ay isinalin sa anyong tula, hindi lámang dahil isang makata si Bonifacio kundi higit na dahil tula ang higit na kinahihiligang anyo ng pahayag pampanitikan ng madla noong ika-19 siglo. Kayâ popular noong babasahín ang tulang pasalaysay na awit at korido at ang patulang pagtatanghal na komedya.
• #19: ang pagtuklas ng pantumbas bago manghiram ay iminumungkahing pag-ukulan ng panahon ng mga tagasalin. Una, upang higit na mapalalim o mapalawak ang kaalaman sa sariling wika ng tagasalin. Ikalawa, upang maiwasan ang labis o mapagmalabis na panghihiram—ang ibig sabihin, ang panghihiram ng mga hindi naman kailangang salita, lalo’t nagkataóng hindi alam ng tagasalin ang pantumbas mula sa sariling wika bunga ng kaniyang pansariling limitasyon at kakulangan ng saliksik sa sariling wika.
• #20: a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
• #21: a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
• #22: a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
• #23: a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
• #24: a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
• #29: COLLOCATIONAL CLASH HALIMBAWA KAPAG ISINALIN ANG MAHABANG BUHOK MULA TAGALOG AY MAGIGING TAAS NGA BUHOS SA CEBUANO
• #31: Ang layunin nito ay upang tingnan kung pareho ang nilalamang impormasyon ng dalawa at matiyak na ang lahat ng impormasyon ay nailipat sa salin. Wika nga ni John Dryden para sa sinumang nais magsalin ng tula, kailangang “bukod sa isang henyo sa naturang sining ay (kailangang) dalubhasa kapuwa sa wika ng kaniyang awtor at sa kaniyang sarili. Hindi rin kailangang nauunawaan lámang natin ang wika ng makata kundi maging ang kaniyang natatanging takbo ng isip at paraan ng pagpapahayag, na mga katangiang ikinabubukod at sa ganoong paraan ay ikinaiiba niya sa lahat ng ibang manunulat.
• #32: Isang taong bilinggwal sa mga wikang kasangkot sa pagsasalin. Kailangan hindi nabasa ang source text o tekstong isasalin. Bago ang back-translation mayroon munang Literal rendering ng salin. Isa-isang tumbasan upang maipakita ang kayarian o structure ng salin.
• #33: Ang layunin nito ay upang malaman kung ang salin ay naiintindihan nang wasto o hindi ng mga katutubong nagsasalita ng wikang pinagsalinan.
• #34: 1. Overview. Ipinapasalaysay sa respondent ang materyal na binasa. -upang matiyak ang pangunahing pangyayari/paksang-diwa ay maliwanag. 2. Pagtatanong tungkol sa salin. Dapat ito’y nakahanda, napag-isipan ng maayos. Upang makapagbigay ng impormasyon tungkol sa istilo, tema, o detalye ng akda.
• #35: Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng salin ay natural at nababagay ang estilo. Madaling basahin at malinaw ang mensahe.
• #36: Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng salin ay natural at nababagay ang estilo. Madaling basahin at malinaw ang mensahe.
• #37: Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng salin ay natural at nababagay ang estilo. Madaling basahin at malinaw ang mensahe.
• #38: Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng salin ay natural at nababagay ang estilo. Madaling basahin at malinaw ang mensahe.
• #39: Maaaring hindi na naging konsistent ang tagasalin sa paggamit ng mga leksikal na katumbas para sa ilang mga key terms.
• #41: Bahagi ang ikalawang yugto ng adhika ng KWF na higit at aktibong ilahok ang mga wikang katutubo ng bansa sa pagpapayaman ng Wikang Pambansa. Sa kabilâ ng binanggit na kalayaan sa pagpilì ng nais gamíting paraan sa aktuwal na pagsasalin, ang pagtuklas ng pantumbas bago manghiram ay iminumungkahing pag-ukulan ng panahon ng mga tagasalin. Una, upang higit na mapalalim o mapalawak ang kaalaman sa sariling wika ng tagasalin. Ikalawa, upang maiwasan ang labis o mapagmalabis na panghihiram—ang ibig sabihin, ang panghihiram ng mga hindi naman kailangang salita, lalo’t nagkataóng hindi alam ng tagasalin ang pantumbas mula sa sariling wika bunga ng kaniyang pansariling limitasyon at kakulangan ng saliksik sa sariling wika. Biktima ng ganitong kahinaan ng tagasalin ang popular na paggamit ngayon ng hiram na “triyángguló” (mula sa Español na triangulo) o ng likhang “tatsulók” (mula sa “tatlong sulok”) dahil wala nang nakaaalala sa sinaunang “tilasithá.”
• #42: Alinsunod sa 2013 Ortograpiyang Pambansa ng KWF, may tatlong pagkakataóng hinihiram nang walang pagbabago ang mga salita mulang Ingles. Una, sa mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang banyaga, gaya ng pangalan ng tao (Charles, Felipe, Jan, Vanderbilt), pangalan ng pook (Filipinas, Nueva Ecija, New Jersey, Africa), at iba pang pangngalang nagsisimula sa malaking titik (Merchant of Venice, Mandarin, Fuerza Santiago, Jollibee, Martinez & Sons). Ikalawa, mga katawagang siyentipiko at teknikal, gaya ng carbon dioxide, jus sanguinis, zeitgeist. Ikatlo, mga salita na mahirap dagliang ireispel o nakapagdudulot ng kalituhan kapag binaybay alinsunod sa palabaybayang Filipino, gaya ng cauliflower, queen, jaywalking. Halimbawa pa, kapag binaybay ang pizza nang “pítsa” ay malaki ang posibilidad na hindi na makilála ang orihinal na pagkaing Italiano at mapagkamalan itong gámit sa paglalaro ng dáma o ahedres.
• #43: Alinsunod sa 2013 Ortograpiyang Pambansa ng KWF, may tatlong pagkakataóng hinihiram nang walang pagbabago ang mga salita mulang Ingles. Una, sa mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang banyaga, gaya ng pangalan ng tao (Charles, Felipe, Jan, Vanderbilt), pangalan ng pook (Filipinas, Nueva Ecija, New Jersey, Africa), at iba pang pangngalang nagsisimula sa malaking titik (Merchant of Venice, Mandarin, Fuerza Santiago, Jollibee, Martinez & Sons). Ikalawa, mga katawagang siyentipiko at teknikal, gaya ng carbon dioxide, jus sanguinis, zeitgeist. Ikatlo, mga salita na mahirap dagliang ireispel o nakapagdudulot ng kalituhan kapag binaybay alinsunod sa palabaybayang Filipino, gaya ng cauliflower, queen, jaywalking. Halimbawa pa, kapag binaybay ang pizza nang “pítsa” ay malaki ang posibilidad na hindi na makilála ang orihinal na pagkaing Italiano at mapagkamalan itong gámit sa paglalaro ng dáma o ahedres.
• #44: You can use this slide as your opening or closing slide. Should you choose to use it as a closing, make sure you review the main points of your presentation. One creative way to do that is by adding animations to the various graphics on a slide. This slide has 4 different graphics, and, when you view the slideshow, you will see that you can click to reveal the next graphic. Similarly, as you review the main topics in your presentation, you may want each point to show up when you are addressing that topic. Add animation to images and graphics: Select your image or graphic. Click on the Animations tab. Choose from the options. The animation for this slide is “Split”. The drop-down menu in the Animation section gives even more animations you can use. If you have multiple graphics or images, you will see a number appear next to it that notes the order of the animations. Note: You will want to choose the animations carefully. You do not want to make your audience dizzy from your presentation.