![ANG WIKA NG PAGSASALIN…
MGA HAKBANG SA AKTUWAL NA PAGSASALIN
Kadalasan, ang unang-unang problema sa aktuwal na
pagsasalin ay an paghahanap ng salita na pantumbas sa
isinasaling salita.
Ang gawaing ito ay malimit na depende sa tagasalin–
•sa kaniyang layunin,
•sa ninanais niyang epektong pampanitikan,
•sa kaniyang paboritong salita
•Sa kaniyang mood habangng nagsasalin [na malimit
nagbubunga ng inkonsistensi]
1. Pagtutumbas
2. Panghihiram](https://image.slidesharecdn.com/pagsasalinre-echo-180606061347/85/Pagsasalin-re-echo-9-320.jpg)
Pagsasalin (re echo)
- 1. 2017 SALINAN PANDAIGDIGANG KUMPERENSIYA PAGSASALIN AT ARALING PAMPAGSASALIN SA KONTEKSTONG LOKAL AT GLOBALLeong Hall Auditorium, Ateneo de Manila University Inihanda nina: JANET CHRISTINE H. DANTIS (GS) MARIA ANGELINA D. BACARRA (JHS)
- 2. ANG WIKA NG PAGSASALIN May dalawang paraan ng pagsasalin ayon kay Friedrich Schleiermacher (1813): 1. maaaring pabayaang manahimik ng tagasalin ang awtor, hanggang posible, at pakilusin ang mambabasa tungo sa kaniya; o 2. maaaring pabayaang manahimik ng tagasalin ang mambabasa, hanggang posible, at pakilusin ang awtor tungo sa kaniya. Ayon naman kay Paciano Mercado Rizal (1886), ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y mauunawaan, at ginagawang malaya naman kapag iyon ay may kalabuan datapwat hindi lumalayo kailanman sa kahulugan.
- 3. TAGASALIN Dalawang wika ang dapat pagpakadalubhasaan ng tagasalin sa ordinaryong sitwasyon Simulaang Lengguwahe (SL) o ang wika ng isinasaling akda Tunguhang Lengguwahe (TL) o ang wikang pinagsasalinan ng akda ANG WIKA NG PAGSASALIN… Wika nga ni John Drayden para sa sinumang nais magsalin ng tula, kailangang “bukod sa isang henyo sa naturang sining ay (kailangang) dalubhasa kapuwa sa wika ng kaniyang awtor at sa kaniyang sarili.
- 4. Hindi rin kailangang maunawaan lamang natin ang wika ng makata kundi maging ang kaniyang natatanging takbo ng isip at paraan ng pagpapahayag, na mga katangiang ikinabubukod at sa ganoong paraan ay ikinaiiba niya sa lahat ng ibang manunulat. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Pinapanigan ni G. Virgilio S. Almario, ang katotohanan ng sinabi ni Roman Jacobson na hinaharap natin araw-araw sa iba’t ibang okasyon ang pagsasalin. Isang reporter ang magtatanong: “Ano ba ang journalism sa Filipino?” Sa seminar, itinatanong ng mga guro: “Wasto bang itawag ang punung-guro sa prinsipal?” O di kaya’y, “Ano po ang tamang baybay? ‘Punung-guro,’ ‘punongguro,’ o ‘punungguro’?
- 5. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Matanda’t pangunahing problema ng tagasalin: Ang paghahanap ng wasto at angkop na pantumbas sa isinasaling salita Malimit ding ipinangangaral na kailangang matapat ang salin. -literal na tumbasan ng salita-sa-salita ng SL at ng TL Sa kabilang banda, malimit naman nating marinig na imposibleng maging siyento porsiyentong matapat dahil sa simpleng pangyayari na walang dalawang wika sa mundo na magkatulad
- 6. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Tatlong Paraan ng Pagsasalin ayon kay John Dryden: 1. “Metaprase” o ang literal na paglilipatsa isang awtor nag salita-sa-salita at linya-sa-linya tungo sa ibang wika 1. “Paraprase” o pagsasalin sa kahulugan ng sinabi ng awtor ngunit sa paraang nababago at nadadagdagan ang kaniyang wika 3. “Imitasyon” o ganap na kalayaang lumihis sa salita at kahulugan ng awtor kaya nagdudulot lamang ng pangkalahatang pahiwatig mula sa orihinal
- 7. ANG WIKA NG PAGSASALIN… SIMULAIN SA PAGSASALIN 1. Dapat na ganap na nauunawaan ng tagasalin ang kahulugan at ang ibig sabihin ng orihinal na awtor 2. Dapat na may ganap siyang kaalaman kapuwa sa SL at sa TL 3. Dapat na umiwas siya sa mga tumbasang salita-sa-salita 4. Dapat na gumamit siya ng anyo ng salita na alam ng nakararami sa TL 5. Dapat na malapatan niya ng angkop na himig ang himig ng orihinal
- 8. ANG WIKA NG PAGSASALIN… LAYUNIN SA PAGSASALIN (ayon kay V.S. Almario) oImitasyon o panggagaya. Sumasaklaw sa paghahanap ng katumbas na salita para sa SL hanggang sa pagsisikap na gayahin ang anyo at himig ng orihinal na akda. oReproduksiyon o muling-pagbuo. Higit na tumutupad sa inaakalang interes o pangangailanagn ng lipunan at panahon ng tagasalin. -nagbibigay ito ng kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin
- 9. ANG WIKA NG PAGSASALIN… MGA HAKBANG SA AKTUWAL NA PAGSASALIN Kadalasan, ang unang-unang problema sa aktuwal na pagsasalin ay an paghahanap ng salita na pantumbas sa isinasaling salita. Ang gawaing ito ay malimit na depende sa tagasalin– •sa kaniyang layunin, •sa ninanais niyang epektong pampanitikan, •sa kaniyang paboritong salita •Sa kaniyang mood habangng nagsasalin [na malimit nagbubunga ng inkonsistensi] 1. Pagtutumbas 2. Panghihiram
- 10. ANG WIKA NG PAGSASALIN… MGA HAKBANG SA AKTUWAL NA PAGSASALIN A. Pagtutumbas Dalawang Yugto: Alinsunod sa bagong patakaran ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) 1. Paghahanap ng pantumbas na salita mula sa kasalukuyang korpus ng wikang Filipino 2. Ang pagtuklas ng pantumbas mula sa ibang katutubong wika ng Filipinas (bahagi ito ng adhika ng KWF sa pagpapayaman ng Wikang Pambansa) Ang pagtuklas ng pantumbas bago manghiram ay iminumungkahing pag-ukulan ng panahon ng mga tagasalin.
- 11. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Ambag na Bokabularyo mula sa Wikang Katutubo A. Pagtutumbas a. “surface” (english)- rabaw (Ilokano) b. “wild” (english)- ilahas (Kiniray-a at Hiligaynon) c. “body” (english)- lawas ( Cebuano at Waray) B. Panghihiram Inuunang hiramang wika ang Español kampana- campana kandila- candela bintana- ventana silahis-celajes Itinuturing na ikalawang hiramang wika ang Ingles -may dalawang yugto ang panghihiram sa Ingles: 1. paghiram sa salita nang walang pagbabago 2. pagreispel
- 12. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Ambag na Bokabularyo mula sa Wikang Katutubo B. Panghihiram 2. Pagreispel Alinsunod sa 2013 Ortograpiyang Pambansa ng KWF, may tatlong pagkakataong hinihiram nang walang pagbabago ang mga salita mula Ingles. 1. sa mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang banyaga gaya ng: pangalan ng tao (Charles, Felipe, Jan, Vanderbilt); pangalan ng pook (Filipinas, Nueva Ecija, New Jersey); at iba pang pangalang nagsisimula sa malaking titik. 2. mga katawagang siyentipiko at teknikal: carbon dioxide
- 13. ANG WIKA NG PAGSASALIN… mga salita na mahirap dagliang ireispel at nakapagdudulot ng kalituhan kapag binaybay alinsunod sa palabaybayang Filipino: cauliflower jaywalking queen pizza Hindi naman ipinagbabawal ang reispeling. Isang mabisang paraan ito upang mabilis na maipaloob sa wiakng Filipino ang mga hiram na salita. Istambay (standby) pulis (police) korni( (corny) iskedyul (schedule)
- 14. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Tinitimpi ng Ortograpiyang Pambansa ang pagbabaybay- Filipino sa mga bagong hiram na salita kapag: 1. Nagiging kakatwa o katawa-tawa ang anyo sa Filipino 2. Nagiging higit pang mahirap basahin ang bagong anyo kaysa orihinal 3. Kapag nasisira ang orihinal na kabuluhang pangkultura, panrelihiyon, o pampolitika na pinagmulan 4. Kapag lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo dahil may kahawig na salita sa Filipino