1. Τα αποφθέγματα είναι
φράσεις οι οποίες εκφράζουν
γενικά αποδεκτές αλήθειες.
Στην “Ελένη“ o Ευριπίδης
χρησιμοποιεί αρκετά
αποφθέγματα μέσα από τα
οποία φαίνεται ο επηρεασμός
του από τους σοφιστές, οι
αντιλήψεις του σχετικά με
διάφορα θέματα της εποχής
του και γενικότερα οι
πεποιθήσεις των συγχρόνων
του.
2. Τα αποφθέγματα στην πάροδο είναι:
Στ. 303-306: Όποιος έχει μια συμφορά
θεοσταλμένη, το χτύπημα βαρύ, μα το
υποφέρει όμως πολλά δεινά με ζώνουν
Δηλώνει ότι η μία
συμφορά είναι ανεκτή
όμως την Ελένη την έχουν
βρει πολλές, πράγμα
υπερβολικό και
δυσβάστακτο.
Στ. 313: οι βάρβαροι όλοι δούλοι,
εξόν ο αφέντης
Είναι μία ρατσιστική αντίληψη της εποχής(Πας μη Έλλην
βάρβαρος). Ο Ευριπίδης όμως επηρεασμένος από τους σοφιστές
διαφωνεί με αυτήν την αντίληψη.
3. Στ. 335-337: Η γυναίκα σα θα δεχτεί έναν άντρα
που δε στέργει, δεν έχει σέβας διόλου στον
εαυτό της
Ο Ευριπίδης λέει πως αν η γυναίκα παντρευτεί
κάποιον που δεν θέλει δεν δείχνει σεβασμό στον
εαυτό της. Έτσι δείχνει πως διαφωνεί με την κακή
θέση της γυναίκας τον 5ο αι. καθώς είναι
επηρεασμένος από τους σοφιστές.
5. Στ. 474-476: Ο ευτυχισμένος, όταν
κακοπάθει, νιώθει πικρότερη τη
δυστυχία, παρ’ όσο αυτός που από
παλιά την ξέρει.
Δηλαδή, κάποιος που έχει
συνηθίσει να του πηγαίνουν
όλα τέλεια και ξαφνικά του
έρθει μία δυστυχία θα την
νιώσει πιο πικρή από
κάποιον που συνέχεια του
συμβαίνουν άσχημα
πράγματα.
Στ. 507: Τους ναυαγούς κανείς δεν τους
περάζει.
Αντίληψη της εποχής.
Πίστευαν πως κανείς δεν
είχε το δικαίωμα να
πειράξει κάποιον που είχε
ναυαγήσει.
6. Στ.575: Η πιο μεγάλη δύναμη
‘ναι η ανάγκη
Ο Μενέλαος λέει αυτό το
απόφθεγμα για να δείξει πως
αν και δεν θέλει να ζητιανέψει
είναι ανάγκη να το κάνει. Άρα
δεν έχει άλλη επιλογή.
8. Στ. 803-805: Όποιος δε νιώθει σέβας για τ’
αφεντικά του και δε συμπάσχει σε χαρές
και λύπες, δούλος κακός.
Πίστευαν πως ο καλός
ο δούλος θα έπρεπε να
σέβεται τους αφέντες
του και να συμπάσχει
στις χαρές και τις
λύπες.
9. Στ. 836: Σωστό μυαλό και νους, να
o σοφός μάντης
Ο Ευριπίδης επηρεασμένος από
τους σοφιστές αλλά και από το
γεγονός ότι οι μάντεις τους
είχαν πει να κάνουν τη Σικελική
εκστρατεία στην οποία οι
Αθηναίοι ηττήθηκαν τους
υποτιμά τελείως και λέει πως
αυτός που έχει έξυπνο μυαλό
είναι ο σωστός μάντης.
Στ. 894: Το αδύνατο αν ζητάς,
σοφός δεν είσαι.
Εννοεί πως όταν κάτι είναι
αδύνατο να γίνει είναι λάθος να
συνεχίζεις να επιμένεις σε αυτό.
Η Ελένη την χρησιμοποιεί αυτή
τη φράση για να πείσει τον
Μενέλαο πως το σχέδιό του να
σκοτώσει τον Θεοκλύμενο είναι
αδύνατο.
10. Στ. 996-998: Πάντα μισεί ο θεός τη βία
και προστάζει ν’ αποκτούν όλοι δίκαια
τ’ αγαθά τους.
Σε αυτό το απόφθεγμα
φαίνεται πως οι θεοί δεν
ήθελαν τη βία αλλά την
τιμιότητα και το δίκαιο.
Στ. 1041-1042: Για τα παιδιά είναι η πιο
μεγάλη δόξα, να θέλουν στους καλούς
γονιούς να μοιάσουν.
Με αυτό το απόφθεγμα η
Ελένη προσπαθεί να
πείσει τη Θεονόη να τους
βοηθήσει και να φερθεί
δίκαια σαν τον πατέρα
της. Γι’ αυτό και λεεί πως
είναι δόξα για τα παιδιά
να μοιάσουν στους
καλούς γονείς.
11. Στ.1138-1139: Ο άδικος ποτέ χαρά δε
βλέπει μοναχά με το δίκιο η
σωτηρία.
Με αυτούς τους στίχους
εκφράζεται η αντίληψη των
ανθρώπων της εποχής ότι
μόνο αυτός που είναι δίκαιος
ευτυχεί.
12. Το μόνο απόφθεγμα που συναντάμε στο γ’ επεισόδιο
είναι :
Στ. 1354: Η χάρη θέλει αντίχαρη.
Δηλαδή όταν κάποιος κάνει
μία χάρη σε κάποιον άλλο
τότε οφείλει να του το
ανταποδώσει.
