TS. BÙI QUANG XUÂN CHƯƠNG II KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
- 1. MÔN: LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH CHƯƠNG II KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT TS. BÙI QUANG XUÂN
- 2. KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT 1. Trình bày được khái niệm kết hôn trái pháp luật. 2. Phân tích được định nghĩa, nguyên tắc, quyền yêu cầu và căn cứ hủy việc kết hôn trái pháp luật. 3. Trình bày được đường lối giải quyết các trường hợp kết hôn trái pháp luật cụ thể. 4. Phân biệt được hậu quả pháp lí của việc hủy kết hôn trái pháp luật về tài sản, về nhân thân, về quan hệ giữa cha mẹ và con. 5. Trình bày được đường lối xử lí hành chính và hình sự đối với kết hôn trái pháp luật.
- 3. KIẾN THỨC CẦN CÓ Để học được môn này, sinh viên phải học xong các môn học sau: 1. Lí luận nhà nước và pháp luật; 2. Luật Hiến pháp; 3. Luật Dân sự.
- 4. HƯỚNG DẪN HỌC Đọc tài liệu tham khảo; 1. Thảo luận với giáo viên và các sinh viên khác về những vấn đề chưa nắm rõ; 2. Trả lời các câu hỏi ôn tập ở cuối bài; 3. Đọc, tìm hiểu về những tình huống thực tiễn
- 5. 1. Nguyên tắc xử lí và căn cứ để xử hủy kết hôn trái pháp luật 1. Chủ thể có quyền yêu cầu Tòa án hủy kết hôn trái pháp luật 1. Đường lối xử lí cụ thể 1. Hậu quả pháp lí của hủy kết hôn trái pháp luật 1. Xử lí hành chính và hình sự đối với kết hôn trái pháp luật 2 1 3 4 5 NGUYÊN TẮC XỬ LÍ ĐỂ XỬ HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
- 6. 2.1. NGUYÊN TẮC XỬ LÍ VÀ CĂN CỨ ĐỂ XỬ HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Khái niệm: Kết hôn trái pháp luật là việc nam, nữ đã đăng kí kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng một bên hoặc cả hai bên vi phạm điều kiện kết hôn theo quy định (Điều 3, Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình 2014). Hủy kết hôn trái pháp luật là biện pháp xử lí đối với những trường hợp kết hôn vi phạm điều kiện kết hôn nhằm đảm bảo chấp hành nghiêm chỉnh Luật Hôn nhân và gia đình. Nhà nước không thừa nhận và phủ định đối với các trường hợp kết hôn trái pháp luật thông qua Tòa án. Khi có yêu cầu, Tòa án có quyền hủy việc kết hôn trái pháp luật.
- 7. Chưa đến tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật mà nam nữ đã kết hôn. Thiếu sự tự nguyện của một trong hai bên hoặc của cả hai bên nam nữ. Cưỡng ép, đe dọa dùng vũ lực hoặc uy hiếp tinh thần, vật chất hoặc lừa dối Người đang có vợ (có chồng) lại kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác Người mất năng lực hành vi dân sự mà kết hôn 2 1 3 4 5 CĂN CỨ CHUNG ĐỂ XỬ LÍ HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
- 8. CHỦ THỂ CÓ QUYỀN YÊU CẦU TÒA ÁN HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT 1. Bên bị lừa dối, cưỡng ép kết hôn tự mình yêu cầu. 2. Vợ, chồng của người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác; cha, mẹ, con, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật khác của người kết hôn trái pháp luật. 3. Cơ quan quản lí nhà nước về gia đình; 4. Hội Liên hiệp phụ nữ có quyền tự mình yêu cầu; 5. Cơ quan quản lí nhà nước về trẻ em; 6. Các cá nhân, cơ quan, tổ chức khác có quyền đề nghị Viện kiểm sát xem xét, yêu cầu Tòa án hủy kết hôn trái pháp luật.
- 9. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Đối với những trường hợp vi phạm nguyên tắc tự nguyện. Nếu sau khi bị cưỡng ép, bị lừa dối mà: Cuộc sống không có hạnh phúc, không có tình cảm vợ chồng à Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật; Cuộc sống có hạnh phúc, có tình cảm gia đình, có con chung, tài sản chung cho dù đã biết bị lừa dối, bị cưỡng ép à Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật; Nếu sau đó mới phát sinh mâu thuẫn và có yêu cầu Tòa án giải quyết li hôn à Tòa án sẽ thụ lí để giải quyết theo thủ tục chung.
- 10. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Vi phạm nguyên tắc một vợ một chồng: Về nguyên tắc, Tòa án sẽ ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật hoặc ra quyết định chấm dứt cuộc sống chung trái pháp luật đó. Trường hợp ngoại lệ: Cán bộ, bộ đội miền Nam ra Bắc hoặc ngược lại trong chiến tranh và sau chiến tranh… Một người đang có vợ, có chồng nhưng tình trạng đã trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài mà kết hôn với người khác, khi có yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật sau khi họ đã li hôn với người cũ của lần kết hôn trước à Tòa án không ra quyết định hủy kết hôn sau.
- 11. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Đối với những vi phạm theo quy định tại Khoản 2, 3, 4 và 5 Điều 10 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 à Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật mà không có ngoại lệ nào khi có đủ căn cứ.
- 12. CÙNG TRAO ĐỔI… Anh A chung sống như vợ chồng với chị B từ năm 1990. Đến tháng 2/2002 anh A đăng kí kết hôn với chị M và dùng tài sản mà anh kinh doanh được mua cho chị M 1 căn nhà trị giá 3 tỷ và chị M đứng tên chủ sở hữu. Đến thág 6/2002 chị B đã phát hiện ra quan hệ giữa anh A và chị M nên đã yêu cầu toà án huỷ kết hôn trái pháp luật giữa anh A và chị M và đòi lại căn nhà. Trong thời gian xảy ra tranh chấp, chị M sinh cháu X. Vậy theo anh chị: 1. Toà án có chấp nhận yêu cầu của chị B không? 2. Và khi đăng kí khai sinh cho cháu X, họ tên anh A có đương nhiên được ghi vào phần họ tên cha không? "
- 13. YÊU CẦU HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT CỦA CHỊ B + Theo Luật HN&GĐ thì pháp luật bảo vệ quan hệ vợ chồng giữa anh A và chị M vì giữa họ đã đăng ký kêt hôn hợp pháp nên chị B không có quyền yêu cầu Tòa án hủy quan hệ hôn nhân giữa họ Mặc dù anh A và chị B đã chung sống với nhau như vợ chồng trong 1 thời gian dài nhưng họ không tiến hành đăng ký kết hôn nên không được pháp luât thừa nhận quan hệ vợ chồng.
- 14. YÊU CẦU TRẢ LẠI CĂN NHÀ + Vì tình huống chỉ nói là anh A dùng tài sản mà anh kinh doanh được mua nhà cho chị M nên nếu chị B chứng minh được trong số tiền 3 tỷ mua nhà kia có dùng tới phần tài sản chung mà chị B và anh A đóng góp thì Toàn án sẽ giải quyết căn nhà đó đúng theo phần chứng minh tài sản đóng góp của chị M. Nếu chị M không chứng minh được thì ngôi nhà này vẫn thuộc quyền sở hữu của chị M.
- 15. ĐĂNG KÝ KHAI SINH CHO CHÁU X Theo khoản 1 điều 63 Luật HN&GĐ thì "1. Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ đó là con chung của vợ chồng." Quan hệ giữa anh A và chị M là quan hệ vợ chồng hợp pháp nên anh A đương nhiên được ghi vào phần họ tên cha. Trừ trường hợp anh A chứng minh được cháu X không phải con của mình.
- 16. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Vi phạm điều kiện về tuổi kết hôn luật định. Nếu đến thời điểm có yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật: Một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi à Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật; Cả hai bên đủ tuổi nhưng cuộc sống không hạnh phúc, không có tình cảm vợ chồng à Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật; Cả hai bên đủ tuổi mà cuộc sống hạnh phúc, có tình cảm vợ chồng, có con chung, có tài sản chung à Tòa án không ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật; Nếu mới phát sinh mâu thuẫn và có yêu cầu Tòa án giải quyết li hôn à Tòa án sẽ giải quyết li hôn theo thủ tục chung.
- 17. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Đối với những vi phạm về thẩm quyền đăng kí kết hôn (Điều 9 Luật Hôn nhân và gia đình 2014): Hôn nhân lúc này không có giá trị pháp lí. Tòa án ra quyết định không công nhận họ là vợ chồng dù có vi phạm các quy định tại Điều 9 hay không và dù có yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật của các chủ thể có quyền yêu cầu. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi, hủy bỏ giấy chứng nhận kết hôn theo quy định của pháp luật về hộ tịch và yêu cầu hai bên thực hiện lại việc đăng kí kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trong trường hợp này, quan hệ hôn nhân được xác lập từ ngày đăng kí kết hôn trước.
- 18. ĐƯỜNG LỐI XỬ LÍ CỤ THỂ Đối với vi phạm chung sống với nhau không đăng kí kết hôn theo Điều 9 à Tòa án căn cứ vào thời điểm chung sống và thời điểm có hiệu lực của Luật Hôn nhân gia đình để giải quyết cụ thể: Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng kí kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Quyền, nghĩa vụ đối với con, tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên được giải quyết theo quy định pháp luật. Trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng theo quy định tại Khoản 1 Điều 14 Luật Hôn nhân gia đình 2014 nhưng sau đó thực hiện việc đăng kí kết hôn theo quy định của pháp luật thì quan hệ hôn nhân được xác lập từ thời điểm đăng kí kết hôn.
- 19. HẬU QUẢ PHÁP LÝ Quan hệ nhân thân: Nhà nước không thừa nhận quan hệ vợ chồng à Khi quyết định của Tòa án có hiệu lực đối với việc kết hôn trái pháp luật thì hai người phải chấm dứt cuộc sống chung trái pháp luật đó. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ và con được pháp luật quy định không phụ thuộc vào hôn nhân của cha, mẹ có hợp pháp hay không hợp pháp, còn tồn tại hay chấm dứt. Khi Tòa án hủy kết hôn trái pháp luật của bố, mẹ thì quyền lợi của con được giải quyết như khi cha, mẹ li hôn.
- 20. HẬU QUẢ PHÁP LÝ Quan hệ tài sản: Tài sản riêng của ai vẫn thuộc sở hữu của người đó (phải chứng minh được tài sản riêng của mình); Tài sản chung không phải là tài sản chung hợp nhất nên chia theo thỏa thuận của hai bên; Hoặc nếu không thỏa thuận được sẽ do Tòa án giải quyết với nguyên tắc chia theo công sức đóng góp của mỗi bên và ưu tiên bảo vệ quyền lợi chính đáng của mẹ và con. Nếu không chứng minh được tài sản riêng của mình thì sao? Tài sản đó sẽ là tài sản chung.
- 21. CHÚNG TA CÙNG TRAO ĐỔI… Vợ chồng chị A kết hôn được 1 năm và hiện tại chị A đang mang thai tháng thứ 8. Do điều kiện kinh tế nên sau khi cưới được 2 tháng thì chị A có đi làm xa nhà. Hiện tại chị A được biết chồng chị chuẩn bị kết hôn với người phụ nữ khác. Vậy theo anh chị: Chị A cần làm gì để bảo vệ quyền lợi cho mẹ con chị ta
- 22. KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT. Trước tiên, cần khẳng định rằng theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 nếu chồng chị A mà kết hôn với người phụ nữ khác là việc kết hôn trái pháp luật. Kết hôn trái pháp luật là việc nam, nữ đã đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng một bên hoặc cả hai bên vi phạm điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 của Luật này ( Khoản 6 Điều 3)
- 23. ĐỐI CHIẾU VỚI LUẬT Đối chiếu với Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Điều 8. Điều kiện kết hôn 1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây: a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên; b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định; c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự; d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.
- 24. ĐỐI CHIẾU VỚI LUẬT 2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính. Các trường hợp cấm kết hôn theo quy định bao gồm: - Kết hôn giả tạo, ly hôn giả tạo; - Tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn; - Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;
- 25. ĐỐI CHIẾU VỚI LUẬT 2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính. - Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;
- 26. XỬ LÝ HÀNH VI Pháp luật quy định để xử lý hành vi: Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ như sau:
- 27. XỬ LÝ HÀNH VI Thứ nhất: Trách nhiệm hành chính Điều 48 Nghị định 110/2013/NĐ-CP quy định mức xử phạt hành vi này như sau: Điều 48. Hành vi vi phạm quy định về cấm kết hôn, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng; vi phạm quy định về ly hôn 1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: a) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
- 28. XỬ LÝ HÀNH VI Điều 48. Hành vi vi phạm quy định về cấm kết hôn, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng; vi phạm quy định về ly hôn b) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác; c) Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ; d) Kết hôn giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; đ) Kết hôn giữa cha mẹ nuôi với con nuôi; e) Kết hôn giữa người đã từng là cha mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
- 29. XỬ LÝ HÀNH VI 2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng việc ly hôn để vi phạm chính sách, pháp luật về dân số hoặc để trốn tránh nghĩa vụ tài sản
- 30. THỨ HAI: TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ Hành vi của người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 147 Bộ luật hình sự như sau:
- 31. THỨ HAI: TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ Điều 14Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng 7. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng 1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm.
- 32. THỨ HAI: TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ Điều 147. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng 2. Phạm tội trong trường hợp đã có quyết định của Toà án tiêu huỷ việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
- 33. NHƯ VẬY Hướng giải quyết cho chị A trong trường hợp này như sau: Chị A nên tiến hành tố giác hành vi này với chính quyền địa phương và cơ quan công an để cơ quan công an tiến hành điều tra, xác minh hành vi của chồng chị A có đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự hay bị truy cứu trách nhiệm hành chính.
- 34. XỬ LÍ HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn (Điều 47 Nghị định 110/2013/NĐ-CP của Chính phủ thay thế Nghị định 87/2001). Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có quyết định của Tòa án nhân dân buộc chấm dứt quan hệ đó.
- 35. XỬ LÍ HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Hành vi vi phạm quy định về cấm kết hôn, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng (Điều 48 Nghị định 110/2013/NĐ-CP). Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: Kết hôn giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; Kết hôn giữa cha mẹ nuôi với con nuôi; Kết hôn giữa người đã từng là cha mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
- 36. XỬ LÍ HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Về hình sự: Nam nữ kết hôn vi phạm các đăng kí kết hôn, ngoài bị hủy hôn nhân trái pháp luật, nếu mức độ vi phạm nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội sau đây: Điều 146 Bộ luật Hình sự 2009: Tội cưỡng ép kết hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ; Điều 147 Bộ luật Hình sự 2009: Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng; Điều 148 Bộ luật Hình sự 2009: Tổ chức tảo hôn, tội tảo hôn; Điều 149 Bộ luật Hình sự 2009: Tội đăng kí kết hôn trái pháp luật; Điều 150 Bộ luật Hình sự 2009: Tội loạn luân.
- 37. XỬ LÍ HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Những hành vi cấu thành tội phạm kể trên khi: Có tình tiết nghiêm trọng; Hành vi phạm tội có hệ thống, có tổ chức; Hành vi có thủ đoạn xảo quyệt, thô bạo; Hành vi đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà vẫn vi phạm; Đã bị Tòa án ra quyết định hủy kết hôn trái pháp luật mà vẫn duy trì.
- 38. XỬ LÍ HÀNH CHÍNH VÀ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Khi giải quyết yêu cầu huỷ việc kết hôn trái pháp luật mà xét thấy hành vi vi phạm có dấu hiệu cấu thành tội phạm thì: Toà án yêu cầu Viện kiểm sát cùng cấp khởi tố vụ án hình sự. Nếu Viện kiểm sát cùng cấp không đồng ý thì Toà án có thể kiến nghị với Viện kiểm sát cấp trên xem xét; Nếu Viện kiểm sát cấp trên cũng không đồng ý thì Toà án tiếp tục giải quyết yêu cầu huỷ việc kết hôn trái pháp luật theo thủ tục chung.
- 39. TÓM LƯỢC CUỐI BÀI Trong bài này, chúng ta đã nghiên cứu các nội dung sau: Khái niệm kết hôn trái pháp luật; Định nghĩa, nguyên tắc, quyền yêu cầu và căn cứ hủy việc kết hôn trái pháp luật; Đường lối giải quyết các trường hợp kết hôn trái pháp luật cụ thể; Hậu quả pháp lí của việc hủy kết hôn trái pháp luật về tài sản, về nhân thân, về quan hệ giữa cha mẹ và con; Đường lối xử lí hành chính và hình sự đối với kết hôn trái pháp luật.
Editor's Notes
- #9: YÊU CẦU HỦY KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT Việc kết hôn trái pháp luật dẫn đến những hậu quả không thể lường trước, liên quan đến các quyền lợi về nhân thân, tài sản,… Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định chặt chẽ về quyền yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong quan hệ hôn nhân và gia đình. 1. Người có quyền yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật: - Người bị cưỡng ép kết hôn, bị lừa dối kết hôn, theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, có quyền tự mình yêu cầu hoặc đề nghị cá nhân, tổ chức quy định tại khoản 2 Điều này yêu cầu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp luật do việc kết hôn vi phạm quy định tại điểm b khoản 1 Điều 8 của Luật này. - Cá nhân, cơ quan, tổ chức sau đây, theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, có quyền yêu cầu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp luật do việc kết hôn vi phạm quy định tại các điểm a, c và d khoản 1 Điều 8 của Luật này: + Vợ, chồng của người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác; cha, mẹ, con, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật khác của người kết hôn trái pháp luật; + Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình; + Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em; + Hội liên hiệp phụ nữ. - Cá nhân, cơ quan, tổ chức khác khi phát hiện việc kết hôn trái pháp luật thì có quyền đề nghị cơ quan, tổ chức quy định tại các điểm b, c và d khoản 2 Điều này yêu cầu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp luật. 2. Xử lý việc kết hôn trái pháp luật - Xử lý việc kết hôn trái pháp luật được Tòa án thực hiện theo quy định tại Luật này và pháp luật về tố tụng dân sự. - Trong trường hợp tại thời điểm Tòa án giải quyết yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật mà cả hai bên kết hôn đã có đủ các điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 của Luật này và hai bên yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án công nhận quan hệ hôn nhân đó. Trong trường hợp này, quan hệ hôn nhân được xác lập từ thời điểm các bên đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này. - Quyết định của Tòa án về việc hủy kết hôn trái pháp luật hoặc công nhận quan hệ hôn nhân phải được gửi cho cơ quan đã thực hiện việc đăng ký kết hôn để ghi vào sổ hộ tịch; hai bên kết hôn trái pháp luật; cá nhân, cơ quan, tổ chức liên quan theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. 3. Hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái pháp luật - Khi việc kết hôn trái pháp luật bị hủy thì hai bên kết hôn phải chấm dứt quan hệ như vợ chồng. - Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con được giải quyết theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn. - Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên được giải quyết theo quy định tại Điều 16 của Luật này. Việc kết hôn trái pháp luật cần được ngăn chặn kịp thời để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các chủ thể trong quan hệ hôn nhân và gia đình.