SlideShare a Scribd company logo

Tutur(biology)0 net 1

สำเร็จ นางสีคุณ, profile picture
สำเร็จ นางสีคุณ
1 of 60
Downloaded 22 times
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (2) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ระบบนิเวศ ระบบนิเวศ หมายถึง ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดลอม ซึ่งสิ่งแวดลอมมีทั้งที่มีชีวิตและไมมีชีวิต Biosphere คือ โลกของสิ่งมีชีวิต เปนระบบนิเวศที่ใหญที่สุด ประกอบดวยระบบนิเวศตางๆ ในระบบนิเวศ (Ecosystem) ประกอบดวยกลุมสิ่งมีชีวิต (Community) และสิ่งมีชีวิต (Organism) ชนิดเดียวกันที่อาศัยอยู รวมกันเรียกวา ประชากร (Population) Organism → Population → Community → Ecosystem → Biosphere ชีวนิเวศ (Biome) หมายถึง ระบบนิเวศที่แบงตามเขตภูมิศาสตร มีองคประกอบที่สําคัญ 2 สวน คือ องคประกอบทางกายภาพหรือองคประกอบที่ไมมีชีวิต เชน แสง ดิน น้ํา อุณหภูมิ และองคประกอบทางชีวภาพ หรือองคประกอบที่มีชีวิต ไดแก คน พืช มอส เห็ด รา ที่อาศัยอยูรวมกันในระบบนิเวศ องคประกอบทั้ง 2 มี ความสัมพันธกัน ไบโอมแบงตามเขตภูมิศาสตร เชน ไบโอมปาดิบชื้น ไบโอมทะเลทราย ไบโอมปาสน ระบบนิเวศ (Ecosystem) = กลุมสิ่งมีชีวิต (Community) + แหลงที่อยู (Habitat) กลุมสิ่งมีชีวิต (Community) หมายถึง สิ่งมีชีวิตตั้งแต 2 ชนิด (Species) มาอยูรวมกันเปนกลุมตางจาก ประชากร (Population) หมายถึง สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวอาศัยอยูรวมกัน สิ่งมีชีวิตตางๆ ในระบบนิเวศตางมีความสัมพันธซึ่งกันและกัน ดังนี้ 1. ผูผลิต (Producer) เปนสิ่งมีชีวิตที่สามารถสรางอาหารได (Autotroph) โดยกระบวนการสังเคราะห ดวยแสง เชน พืช สาหราย หรือสังเคราะหเคมี เชน แบคทีเรียสีเขียว 2. ผูบริโภค (Consumer) เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมสามารถสรางอาหาร (Heterotroph) ไดแก ผูบริโภคสัตว (Carnivore) ผูบริโภคพืช (Herbivore) ผูบริโภคพืชและสัตว (Omnivore) 3. ผูยอยสลายอินทรียสาร (Decomposer) เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมสามารถสรางอาหารได แตสามารถยอย สลายอินทรียสารใหเปนอนินทรียสารใหเปนประโยชนแกพืช โดยการปลอยน้ํายอยมายอยสลายอินทรียสาร และ ผูยอยสลายอินทรียสารจะดูดซึมสารอาหารเขาสูเซลล
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (3)2008 การถายทอดพลังงานและสารอาหารในระบบนิเวศ ดวงอาทิตยเปนแหลงพลังงานในระบบนิเวศ โดยพืชจะเปลี่ยนพลังงานแสงใหเปนพลังงานเคมีโดยกระบวนการ สังเคราะหดวยแสง และพลังงานเคมีที่เกิดขึ้นจะถูกถายทอดในสิ่งมีชีวิตตางๆ ในระบบนิเวศผานทางหวงโซอาหาร และสายใยอาหาร โดยการกินกันเปนทอดๆ แตพลังงานจะสามารถถายทอดไดเพียง 10% เทานั้น ดังนั้นอีก 90% จะถูกใชในกระบวนการดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตแตละชนิด บางสวนจะเปลี่ยนเปนพลังงานความรอน และบางสวน บริโภคไมได เชน เปลือก กระดูก ขน เล็บ ผูบริโภค ลําดับสูงสุด (10 Kcal) ผูผลิต (10000 Kcal) ผูบริโภคลําดับที่ 1 (1000 Kcal) ผูบริโภคลําดับที่ 2 (100 Kcal) ในการถายทอดพลังงานจะมีการถายทอดสารอาหารถึงผูบริโภคลําดับสูงสุด สารอาหารถูกสะสมในสิ่งมีชีวิต ในรูปของอินทรียสารและเมื่อสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตายจะเกิดการยอยสลายโดยจุลินทรียไดเปนสารอนินทรีย หมุนเวียนกลับไปยังผูผลิต แตพลังงานไมสามารถหมุนเวียนได โดยมีผูยอยสลายอินทรียสารเปนผูรับพลังงาน ขั้นสุดทาย ผูยอยสลายอินทรียสาร ผูบริโภคผูผลิต สารอนินทรีย การเคลื่อนที่ของสารอาหาร การเคลื่อนที่ของพลังงาน
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (4) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 พีระมิดทางนิเวศวิทยา (Ecological Pyramid) การเขียนพีระมิดเพื่อแสดงความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตในแตละลําดับขั้นของหวงโซอาหาร โดยเริ่มจากผูผลิต จนกระทั่งผูบริโภคสูงสุด 1. พีระมิดจํานวน (Pyramid of numbers) เปนพีระมิดที่ใชจํานวนของสิ่งมีชีวิตของหวงโซอาหาร พีระมิด จํานวนเปนแบบฐานกวางหรือฐานแคบไดขึ้นอยูกับหวงโซอาหาร นกกระจาบ 3 ตัว/ตารางเมตร เพลี้ย 50 ตัว/ตารางเมตร กุหลาบ 1 ตน/ตารางเมตร งู 1 ตัว/ตารางเมตร หนูนา 5 ตัว/ตารางเมตร ตนขาว 400 ตน/ตารางเมตร 2. พีระมิดมวลชีวภาพ (Pyramid of Biomass) เปนพีระมิดที่ใชมวลชีวภาพหรือเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิตในรูป ของน้ําหนักแหง พีระมิดมวลเปนแบบฐานกวางหรือฐานแคบไดขึ้นกับหวงโซอาหาร นกกระจาบ 200 กรัม/ตารางเมตร เพลี้ย 20 กรัม/ตารางเมตร กุหลาบ 500 กรัม/ตารางเมตร งู 1000 กรัม/ตารางเมตร หนูนา 400 กรัม/ตารางเมตร ตนขาว 100 กรัม/ตารางเมตร 3. พีระมิดของพลังงาน (Pyramid of Energy) เปนพีระมิดที่ใชพลังงานที่ถายทอดในสิ่งมีชีวิตแตละลําดับขั้น ของหวงโซอาหารที่ถายทอดไดเพียง 10% รูปพีระมิดชนิดนี้จึงมีลักษณะฐานกวางอยางเดียว คน 100 Kcal/ตารางเมตร/ป วัว 1000 Kcal/ตารางเมตร/ป หญา 10000 Kcal/ตารางเมตร/ป
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (5)2008 ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับปจจัยทางกายภาพ 1. อุณหภูมิ มีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 1.1 ปฏิกิริยาเคมีในรางกายของสิ่งมีชีวิตมีเอนไซมเปนตัวควบคุมอัตราการเกิดปฏิกิริยา โดยปกติ อุณหภูมิที่เหมาะแกการทํางานของเอนไซมจะอยูระหวาง 25-40 องศาเซลเซียส ถาอุณหภูมิสูงเอนไซมซึ่งเปน สารโปรตีนจะเสียสภาพ ทําใหการเกิดปฏิกิริยาลดลง 1.2 เปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา รางกายของสิ่งมีชีวิตมีกลไกในการปรับอุณหภูมิ เชน สัตวเลือดอุน จะมีการปรับอุณหภูมิรางกายใหคงที่ 1.3 พฤติกรรมการอพยพ (Migration) เชน นกปากหางอพยพมาจากเขตหนาวมาไทย ซึ่งเปนเขตที่ อบอุน 1.4 ปริมาณ O2 ที่ละลายในน้ําจะลดลงเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น ทําใหสิ่งมีชีวิตในน้ําลดลง 2. แสงมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 2.1 การสังเคราะหดวยแสงของพืชมากขึ้นถาแสงมีความเขมมาก จึงเกิดการสรางอาหารมาก 2.2 พฤติกรรมการดํารงชีวิต สิ่งมีชีวิตบางชนิดออกหากินในเวลากลางวัน บางชนิดออกหากินเวลา กลางคืน เชน นกเคาแมว คางคาว ผีเสื้อกลางคืน 2.3 การหุบบานของดอกไม เชน ดอกบัวจะบานในเวลาเชา 3. น้ําและความชื้นมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 3.1 การแพรกระจายพันธุพืช เชน เขตที่มีความชื้นสูงจะมีความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตมากกวาเขต แหงแลง 3.2 ปฏิกิริยาเคมี เชน ปฏิกิริยาการยอยอาหารตองใชน้ํา 4. ดินมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 4.1 แหลงแรธาตุอาหารของพืช ทําใหพืชเจริญเติบโต 4.2 แหลงที่อยูอาศัยของสิ่งมีชีวิต
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (6) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับปจจัยทางชีวภาพ การดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตองมีความสัมพันธกันในหลายลักษณะ เชน ภาวะที่สิ่งมีชีวิตได ประโยชนรวมกัน ไดแก ภาวะพึ่งพากัน ภาวะการไดประโยชนรวมกัน ใชเครื่องหมาย +/+ ภาวะที่มีฝายหนึ่งได ประโยชนอีกฝายเสียประโยชน ไดแก ภาวะปรสิต ภาวะการลาเหยื่อ ใชเครื่องหมาย +/- ภาวะที่มีผูไดประโยชน ฝายเดียวอีกฝายไมเสียประโยชน ไดแก ภาวะอิงอาศัย ใชเครื่องหมาย +/0 ภาวะที่เสียประโยชนทั้ง 2 ฝาย ไดแก ภาวะการแกงแยงแขงขัน ใชเครื่องหมาย -/- ชื่อภาวะ สัญลักษณ ความหมาย ตัวอยาง ภาวะพึ่งพากัน (Mutualism) +/+ ไดประโยชนรวมกัน ถา แยกกันจะไมสามารถ ดํารงชีวิตได หรือไดแต ไมดี ไลเคนส (รา-สาหราย), โพรโทซัวในลําไสปลวก, โพรติสตที่สังเคราะหดวยแสงไดกับไฮดรา, แบคทีเรีย ในลําไสใหญของคนชวยสังเคราะหวิตามิน K และ B12, แบคทีเรียไรโซเบียมที่รากพืชตระกูลถั่ว, ปลา การตูนกับดอกไมทะเล ภาวะการได ประโยชนรวมกัน (Protocooperation) +/+ ไดประโยชนรวมกัน เมื่อแยกกันยังสามารถ ดํารงชีวิตได ดอกไมกับแมลง, มดกับเพลี้ย, ปูเสฉวนกับ ดอกไมทะเล, นกเอี้ยงบนหลังควาย, เพลี้ยกับมดดํา ภาวะอิงอาศัย (Commensalism) +/0 ฝายหนึ่งไดประโยชน อีกฝายไมไดหรือไมเสีย ประโยชน กลวยไม หรือชายผาสีดา หรือเฟนเกาะบนตนไม, เหาฉลามกับปลาฉลาม ภาวะปรสิต (Parasitism) +/- ฝายหนึ่งไดประโยชน (Parasite) อีกฝายหนึ่ง เสียประโยชน (Host) พยาธิตางๆ กับ Host, กาฝากบนตนไม, เห็บบน ตัวสุนัข ภาวะการลาเหยื่อ (Predation) +/- ฝายหนึ่งไดประโยชน (Predator) อีกฝายหนึ่ง เสียประโยชน (Prey) วัวกินหญา, เสือกินกวาง, งูกินกบ, กบกินแมลง ภาวะแกงแยงแขงขัน (Competition) -/- ทั้ง 2 ฝายเสียประโยชน ตนไมที่อยูใกลกันแยงปจจัยในการดํารงชีวิต, ปลา ฝูงหนึ่งแยงเหยื่อชิ้นเดียวกัน, เสือ สิงโตแยงอาหาร
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (7)2008 การปรับตัว (Adaptation) การปรับตัวเปนคุณสมบัติของสิ่งมีชีวิตเพื่อดํารงเผาพันธุ การปรับตัวมี 3 แบบ 1. การปรับตัวทางดานโครงสราง เปนการปรับโครงสรางของรางกายใหเหมาะสมกับสภาพแวดลอม เชน 1.1 หมีขั้วโลกหรือสัตวในเขตหนาวมีขนยาวปกคลุม และมีชั้นไขมันใตผิวหนังปองกันความหนาว 1.2 จระเขผิวลําตัวเปนเกล็ด ปองกันการสูญเสียน้ําออกจากรางกาย 1.3 โกงกางและพืชปาชายเลน มีใบอวบน้ําเพื่อเก็บน้ําจืดใชในการดํารงชีวิตและผลของพืชปาชายเลน งอกตั้งแตอยูบนตนเพื่อปองน้ําพัดพาเมล็ด 1.4 ผักตบชวา มีกระเปาะเก็บอากาศ ชวยใหลอยน้ําได 2. การปรับตัวทางดานสรีระ เปนการปรับระบบการทํางานของอวัยวะตางๆ ภายในรางกายใหเหมาะกับ สภาพแวดลอม 2.1 การขับเหงื่อเพื่อลดอุณหภูมิรางกาย 2.2 สัตวเลือดอุนมีการผลิตฮอรโมนเพศที่เกี่ยวกับการสืบพันธุเพิ่มขึ้น เมื่อปริมาณแสงตอวันลดลง และเริ่มผสมพันธุในฤดูใบไมรวง 2.3 หนูแกงการู เปนสัตวที่อาศัยในทะเลทรายในทวีปอเมริกา จะกินอาหารเปนเมล็ดพืชที่แหงและไม ดื่มน้ําเลย แตไดน้ําจากกระบวนการเมแทบอลิซึม 3. การปรับตัวทางดานพฤติกรรม เปนการปรับดานลักษณะนิสัยเพื่อใหเหมาะสมกับสภาพแวดลอม 3.1 สัตวทะเลทรายออกหากินในเวลากลางคืน 3.2 การอพยพยายถิ่นฐานของนกจากเขตหนาวมาเขตอบอุน 3.3 สัตวปากินดินโปงที่มีแรธาตุอาหารที่จําเปนตอการดํารงชีวิต วัฏจักรสาร ในรางกายของสิ่งมีชีวิตประกอบดวยธาตุตางๆ เชน O, C, H, N, Ca, P, S ซึ่งอยูในรูปของสารอินทรีย และสารอนินทรีย สามารถพบธาตุตางๆ เหลานี้ในสิ่งแวดลอมดวย แสดงวามีการหมุนเวียนสารระหวางสิ่งแวดลอม และสิ่งมีชีวิตเปนวัฏจักร วัฏจักรคารบอน คารบอนเปนธาตุที่พบในสารอินทรียทุกชนิด และหมุนเวียนผานกระบวนการหายใจและการสังเคราะหดวย แสงในรูปแกส CO2 การสังเคราะหดวยแสง การหายใจ OH2 2O 2CO 6126 OHC OH2 2O
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (8) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 วัฏจักรไนโตรเจน ไนโตรเจนเปนธาตุที่เปนองคประกอบของโปรตีนในสิ่งมีชีวิต โดยมีการหมุนเวียนผานพืช สัตว และจุลินทรีย วัฏจักรฟอสฟอรัส ฟอสฟอรัสเปนธาตุที่เปนองคประกอบของกระดูก ฟนและสารพันธุกรรม และไมพบการหมุนเวียนสูบรรยากาศ วัฏจักรน้ํา น้ําเปนสารที่มีมากในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ความสําคัญของน้ําในสิ่งมีชีวิต เชน น้ําชวยลําเลียงสารตางๆ เปน ตัวกลางในการทําปฏิกิริยา รักษาสมดุลของอุณหภูมิ ประชากร ประชากร หมายถึง สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันที่อาศัยอยูในบริเวณเดียวกันในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง ความหนาแนนของประชากร = A N N = จํานวนประชากร A = พื้นที่หรือปริมาตร การแพรกระจายประชากร สิ่งมีชีวิตมีการกระจายตัวบริเวณตางๆ เนื่องจากสิ่งแวดลอม ไดแก สิ่งแวดลอมทางกายภาพและชีวภาพ ปจจัยทางกายภาพ เชน ความสูงจากระดับน้ําทะเล อุณหภูมิ แสง ความชื้น และกรด-เบส ปจจัยทางชีวภาพ เชน สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยูรวมกันที่มีการแกงแยงแขงขัน แยงปจจัยในการดํารงชีวิต ขนาดของประชากร การอพยพออก ขนาดประชากร การอพยพเขา การเกิด การตาย + + - -
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (9)2008 โครงสรางประชากรของมนุษย เพศชาย เพศชาย เพศชาย เพศชาย ก. ข. ค. ง. อายุแรกเกิด-14 ป อายุ 15-44 ป อายุ 45 ปขึ้นไป เพศหญิง เพศหญิง เพศหญิง เพศหญิง แบบ ก ฐานกวาง ยอดแหลม แสดงวาประชากรเพิ่มขึ้นรวดเร็ว พบในกัวเตมาลา เคนยา ไนจีเรีย แบบ ข รูปกรวย ปากแคบ แสดงวาประชากรเพิ่มขึ้นชาๆ เชน อเมริกา ออสเตรเลีย แคนาดา ไทย แบบ ค ระฆังคว่ํา แสดงวาประชากรมีขนาดคงที่ เชน สเปน เดนมารก ออสเตรีย อิตาลี แบบ ง รูปดอกบัวตูม แสดงวาประชากรลดลง เชน สิงคโปร เยอรมัน สวีเดน ฮังการี บัลกาเรีย การเปลี่ยนแปลงแทนที่ทางนิเวศวิทยา การเปลี่ยนแปลงแทนที่ หมายถึง กลุมสิ่งมีชีวิตในที่ใดที่หนึ่งถูกแทนที่โดยกลุมใหมอยูเรื่อยๆ และจะหยุดลง เมื่อมีกลุมสิ่งมีชีวิตกลุมสุดทาย มีผลทําใหสิ่งแวดลอมนั้นไมเปลี่ยนแปลงอีกตอไป เรียกกลุมสิ่งมีชีวิตที่คงตัวนี้วา กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด (Climax Community) การเปลี่ยนแปลงแทนที่มี 2 แบบ 1. การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิ เปนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดในบริเวณที่ไมเคยมีสิ่งมีชีวิตอยูกอนเลย ตอมาจะมีกลุมสิ่งมีชีวิตปรากฏขึ้นพวกแรกเรียกกลุมสิ่งมีชีวิตนี้วา ผูบุกเบิกพวกแรก (Pioneer Species) และมี การเปลี่ยนแปลงเปนลําดับขั้นจนกระทั่งถึงระยะขั้นสุด ที่วาง → ไลเคน (Pioneer Species) → มอส ลิเวอรเวิรต → ไมพุม → ไมยืนตน → กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด 2. การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบทุติยภูมิ เปนการเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่เกิดจากบริเวณที่มีสิ่งมีชีวิตขั้นสุด จากการเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิมากอนแลวและถูกทําลาย จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่ไดกลุมสิ่งมีชีวิต ขั้นสุดแบบเดิม หรือเกิดสิ่งมีชีวิตใหมที่ไมเคยพบในบริเวณนั้นมากอน เชน เกิดไฟไหมปา เกิดโรคระบาด ทําให สิ่งมีชีวิตถูกทําลายระบบนิเวศเสียสมดุลจึงเกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่ กลุมสิ่งมีชีวิตบุกเบิกพวกแรก (Pioneer Species) เปนกลุมสิ่งมีชีวิตกลุมแรกๆ ที่สามารถเจริญใน บริเวณที่ไมเคยมีสิ่งมีชีวิตมากอนเลย สิ่งมีชีวิตเหลานี้มักจะมีขนาดเล็กเจริญเติบโตและขยายพันธุไดรวดเร็ว มี ความเหมาะสมที่จะดํารงชีวิตอยูในสภาพแวดลอมที่มีทรัพยากรจํากัด เชน ความชื้น แรธาตุ แสง สิ่งมีชีวิตที่เปน ผูบุกเบิก เชน ไลเคนส แบคทีเรีย สังคมของสิ่งมีชีวิตขั้นสุด (Climax Community) เปนกลุมสิ่งมีชีวิตที่ทําใหเกิดความสมดุลในระบบ นิเวศมีการเปลี่ยนแปลงนอยมาก เชน สังคมปาในอุทยานแหงชาติหวยขาแขง จังหวัดอุทัยธานี อุทยานแหงชาติ ดอยอินทนนท จังหวัดเชียงใหม อุทยานแหงชาติเขาใหญ จังหวัดนครราชสีมา
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (10)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 คนกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ในปจจุบันพบวา ประชากรมีมากขึ้นทําใหมีการใชทรัพยากรธรรมชาติมาก ซึ่งอาจจะทําใหระบบนิเวศใน ธรรมชาติเกิดการเปลี่ยนแปลง เชน ภาวะโลกรอน โอโซนในอากาศถูกทําลาย น้ําเนาเสีย มีสารพิษตกคางในดิน ภาวะโลกรอน (Global Warming) การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิเฉลี่ยของบรรยากาศโลก มีการเปลี่ยนแปลงที่เพิ่มสูงขึ้นในอัตราแบบทวีคูณ เปรียบเสมือนโลกอยูในสภาวะเรือนกระจก (Greenhouse) ที่ปลูกตนไมในเขตหนาวจะมีการเก็บกักความรอน ปรากฏการณเชนนี้เรียก ปรากฏการณเรือนกระจก (Greenhouse Effect) ซึ่งมีสาเหตุจากหลายประการ 1. ปริมาณแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากการใชน้ํามันเชื้อเพลิงในยานพาหนะ โรงงานอุตสาหกรรม แกสคารบอนไดออกไซดและไอน้ําในบรรยากาศจะดูดกลืนความรอนของรังสีจากดวงอาทิตย ทําใหอุณหภูมิของบรรยากาศโลกสูงขึ้น 2. การตัดไมทําลายปา ทําใหเกิดการสะสมแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศมากขึ้น เพราะแกส คารบอนไดออกไซดไมถูกใชในกระบวนการสังเคราะหดวยแสง 3. การทําลายโอโซนในบรรยากาศ (Ozone Depletion) ทําใหรังสีอัลตราไวโอเลตชนิด UVc สองผาน มายังโลกมากที่สุด ซึ่งรังสีนี้มีอันตรายตอสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดลอมบนโลก เชน ทําใหเกิดมะเร็งผิวหนัง มะเร็งเรตินา เกิดตอกระจก ระบบภูมิคุมกันและสารพันธุกรรมถูกทําลาย พืชเจริญเติบโตชา วัสดุตางๆ ที่ทําจากสารสังเคราะห จะแตกหักเสียหายงาย สีซีดจางเร็ว สาเหตุที่โอโซนถูกทําลายเกิดจากสาร CFC ที่อยูในบรรจุภัณฑแบบฉีดพน สารทําความเย็น เชน ตูเย็น เครื่องปรับอากาศ
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (11)2008 แบบทดสอบ 1. สิ่งมีชีวิตใดที่มีความสัมพันธแบบ commensalism และ mutualism ตามลําดับ ก. ไลเคนสบนตนจําป ข. เพรียงหินบนหอยแมลงภู ค. โพรโทซัวไตรโคนิมฟาในลําไสปลวก ง. ไรโซเบียมในรากพืชตระกูลถั่ว 1) ก., ข. และ ค., ง. 2) ก., ค. และ ข., ง. 3) ก., ข., ค. และ ง. 4) ก. และ ข., ค., ง. 2. จากพีระมิดมวลชีวภาพถาฉีด DDT ฆาแมลงชนิดหนึ่งในทุงหญา DDT จะตกคางในหญาปริมาณ 10-5% ขอสรุปใดเปนจริง 1) มวลชีวภาพของตั๊กแตนตําขาวเทากับ 1000 กิโลกรัม มี DDT 10-6% 2) มวลชีวภาพของกบเทากับ 100 กิโลกรัม มี DDT 10-5% 3) มวลชีวภาพของงูเทากับ 10 กิโลกรัม มี DDT 10-2% 4) มวลชีวภาพของผูบริโภคลําดับตางๆ และ DDT จะ ลดลง 3. ในระบบนิเวศสวนสม (A) พบสิ่งมีชีวิต 3 ชนิด คือ แมลงวันทอง (B) ตั๊กแตนตําขาว (C) และนก (D) ขอใด แสดงพีระมิดจํานวนและพีระมิดพลังงานของระบบนิเวศสวนสม D C B A D C B A D C B A D C B A ก. ข. ค. ง. 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ค. และ ก. 4) ข. และ ง. 4. ขอใดไมใชลักษณะของกลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุดทาย (Climax Community) 1) พบสิ่งมีชีวิตหลายชนิดที่มีความสัมพันธกันอยางเหมาะสม 2) มีการถายทอดพลังงานอยางซับซอน 3) พลังงานที่ไดรับเทากับพลังงานที่สูญเสียไป 4) พลังงานที่ถูกใชไปมากกวาพลังงานที่เขาสูระบบ 5. ผูยอยสลายในระบบนิเวศมีบทบาทตอการหมุนเวียนธาตุใดนอยที่สุดและมากที่สุด ตามลําดับ 1) N, C 2) C, N 3) P, S 4) S, P 6. กลุมสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน อาศัยอยูในบริเวณหนึ่งในชวงเวลาหนึ่งเรียกวาอะไร 1) ประชากร 2) กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด 3) กลุมสิ่งมีชีวิต 4) สปชีส หญา 10000 กิโลกรัม ตั๊กแตนตําขาว กบ งู
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (12)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 7. ระบบนิเวศแบบใดที่สัตวในดินอาจขาดแคลนออกซิเจนไดงาย ก. ไรขาวโพด ข. นาขาว ค. ปาดิบชื้น ง. ปาชายเลน จ. ปาพรุ 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ก., ค. และ ง. 4) ข., ง. และ จ. 8. ขอใดเปนการปรับตัวทางสรีรวิทยาของพืชในระบบนิเวศปาชายเลน 1) รากดูดเกลือแรและน้ําไดมาก 2) ปากใบคายน้ํานอยกวาปกติ 3) ใบพืชอวบน้ํา 4) อัตราการสังเคราะหดวยแสงลดลง 9. กระบวนการในขอใดเปนปจจัยที่ทําใหคา DO ของน้ําลดลง ก. การหายใจของสิ่งมีชีวิตในน้ํา ข. การสังเคราะหดวยแสงของสาหราย ค. การยอยสลายสารอินทรียของ aerobic bacteria ง. การยอยสลายสารอินทรียของแบคทีเรียแบบ anaerobic bacteria 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 10. สิ่งมีชีวิตในขอใดเปนภาวะการยอยสลายทางชีวภาพ ก. เห็ดขึ้นบนตอไม ข. พืชกินแมลง ค. งูกินปลา 1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 11. ในระบบนิเวศตูปลาแบบปดจะดําเนินตอไปไดโดยไมใหอาหารเพิ่มเติมจะตองมีกลุมสิ่งมีชีวิตใด ก. ผูผลิต ข. ผูบริโภคพืช ค. ผูบริโภคสัตว ง. ผูยอยสลายอินทรียสาร 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 12. การหมุนเวียนของธาตุใดมีตนกําเนิดมาจากหิน ก. N ข. P ค. C ง. S 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 13. แพลงตอนพืชและสาหรายรวมกันมีน้ําหนัก 400 กิโลกรัม ในสระที่มีความจุ 10000 ลิตร จะพบปลาชอนที่ เปนผูบริโภคลําดับที่ 2 มีน้ําหนักเทาใดในปริมาณน้ํา 10 ลิตร 1) 0.4 กรัม 2) 4 กรัม 3) 0.4 กิโลกรัม 4) 4 กิโลกรัม 14. ความสัมพันธในขอใดพบอยูในสายใยอาหาร ก. การตอสูแกงแยงที่อยูอาศัย ข. การลา ค. ภาวะตองพึ่งพา 1) ก. 2) ข. 3) ก. และ ข. 4) ก., ข. และ ค. 15. พีระมิดใดที่กําหนดใหหวงโซอาหารตามปกติมีเพียง 4-5 ลําดับขั้นเทานั้น 1) พีระมิดพลังงาน 2) พีระมิดมวลชีวภาพ 3) พีระมิดจํานวน 4) พีระมิดความหลากหลายทางชีวภาพ 16. ระบบนิเวศในขอใดที่มีการเปลี่ยนแปลงแทนที่มากที่สุด 1) กวานพะเยา 2) ทุงทานตะวันที่เขื่อนปาสักชลสิทธิ์ 3) สวนปาปาสัก จังหวัดพะเยา 4) สวนพฤกษศาสตรพุแค
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (13)2008 17. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการจําศีลของสัตวบางชนิด ก. เปนการหลบหลีกชวงวันที่มีแสงนอยลง ข. สัตวที่จําศีลจะมีอัตราการหายใจและการเตนของหัวใจต่ําลง ค. ระหวางจําศีลอัตราเมแทบอลิซึมต่ํา ง. เปนการหลบหลีกสภาพแวดลอมที่ขาดแคลนอาหารในฤดูรอน 1) ก., ข. และ ค. 2) ข., ค. และ ง. 3) ก., ข. และ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 18. ปจจัยใดตอไปนี้ไมมีความสัมพันธกับปรากฏการณผลกระทบจากเรือนกระจก 1) แกสคารบอนไดออกไซด 2) แกสออกซิเจน 3) โอโซน 4) รังสีอัลตราไวโอเลต 19. กระบวนการใดที่ไมเกี่ยวของกับการหมุนเวียนแกสคารบอนไดออกไซดกลับสูบรรยากาศ 1) การเผาไหม 2) การหายใจ 3) การยอยสลายสารอินทรียของจุลินทรีย 4) การสังเคราะหดวยแสง 20. สภาพทางนิเวศวิทยาของโลกในปจจุบันเปนเชนใด 1) ออกซิเจน โอโซน และคารบอนไดออกไซดลดลง 2) ไนโตรเจน ออกซิเจนลดลง แตคารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น 3) คารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น โอโซนลดลง 4) ออกซิเจน และคารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น เฉลย 1. 1) 2. 3) 3. 3) 4. 4) 5. 2) 6. 1) 7. 4) 8. 2) 9. 3) 10. 1) 11. 3) 12. 4) 13. 2) 14. 2) 15. 1) 16. 1) 17. 2) 18. 2) 19. 4) 20. 3)
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (14)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การรักษาดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต เซลล คือ หนวยที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต เซลลสวนใหญมีขนาดประมาณ 20 ไมครอน การศึกษาตองใช กลองจุลทรรศนแบบใชแสงหรือกลองจุลทรรศนอิเล็กตรอน องคประกอบของเซลล 1. สวนหอหุม เปนสวนที่ปองกันอันตรายใหกับเซลลมี 2 ชนิด 1.1 ผนังเซลล (Cell Wall) เปนสวนหอหุมชั้นนอกสุดของเซลลพืชไมพบในเซลลสัตว โครงสรางหลัก คือ เซลลูโลส (Cellulose) ซึ่งทําใหเซลลพืชคงรูปรางและเจริญตั้งตรงตานทานแรงโนมถวงของโลกได 1.2 เยื่อหุมเซลล (Cell Membrane) เปนสวนที่พบทั้งในเซลลพืชและเซลลสัตว ในเซลลพืชจะอยู ถัดจากผนังเซลล โครงสรางหลักเยื่อหุมเซลล คือ สารพวกไขมันเรียงตัวเปน 2 ชั้นและมีโปรตีนแทรกอยู เรียกวา ไลโพโปรตีน (Lipoprotein) คารโบไฮเดรต (Carbohydrate) ไกลโคโปรตีน (Glycoprotein) ไกลโคไลปด (Glycolipid) Filaments of cytoskeleton Peripheral proteinIntegral protein โคเลสเทอรอล (Cholesterol) CYTOPLASM EXTRACELLULAR FLUID ภาพโครงสรางของเยื่อหุมเซลล 2. นิวเคลียส (Nucleus) เปนศูนยควบคุมการทํางานของเซลลมีหนาที่ ดังนี้ 2.1 ถายทอดลักษณะพันธุกรรม โดยมีโครโมโซมเปนแหลงขอมูลทางพันธุกรรม 2.2 ควบคุมการสังเคราะหโปรตีน 2.3 ควบคุมการแบงเซลล
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (15)2008 3. ไซโทพลาซึม (Cytoplasm) เปนของเหลวที่อยูภายในเซลล ซึ่งมีออรแกเนลลที่เปนโครงสรางที่ทําหนาที่ เฉพาะอยาง เชน 3.1 รางแหเอนโดพลาซึม ทําหนาที่สังเคราะหและลําเลียงโปรตีน และบางสวนทําหนาที่สังเคราะหไขมัน 3.2 กอลจิคอมเพลกซ ทําหนาที่เก็บรวบรวมโปรตีนและไขมันที่สงมาจากรางแหเอนโดพลาซึม เพื่อ สงไปยังสวนตางๆ เชน ภายในเซลลหรือนอกเซลล 3.3 ไรโบโซม ทําหนาที่สังเคราะหโปรตีน แหลงที่พบไรโบโซม คือ รางแหเอนโดพลาซึม หรือลอยอิสระ ในไซโทพลาซึม หรืออยูภายในไมโทคอนเดรียและคลอโรพลาสต 3.4 ไมโทคอนเดรีย ทําหนาที่ผลิตสารพลังงานสูง คือ ATP เพื่อใชในกิจกรรมตางๆ ของเซลล 3.5 คลอโรพลาสตเปนออรแกเนลลที่พบเฉพาะเซลลพืช มีบทบาทในการสังเคราะหน้ําตาลโดยใช พลังงานแสง 3.6 ไลโซโซม เปนออรแกเนลลที่พบเฉพาะในเซลลสัตว มีลักษณะเปนถุงซึ่งภายในมีเอนไซม การลําเลียงสารผานเซลล เซลลจําเปนตองรับและกําจัดสารเขาและออกจากเซลล เพื่อการดํารงชีวิต 1. การลําเลียงสารผานเยื่อหุมเซลล 1.1 การแพร (Diffusion) 1.2 การออสโมซิส (Osmosis) 1.3 การลําเลียงแบบฟาซิลิเทต (Facilitated) 1.4 การลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) 2. การลําเลียงสารแบบไมผานเยื่อหุมเซลล 2.1 เอกโซไซโทซิส (Exocytosis) 2.2 เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) การแพร คือ การเคลื่อนที่ของอนุภาคของสารโดยพลังงานจลนที่อยูในสารทําใหสารไมหยุดนิ่งจึงเกิดการ กระทบกันระหวางอนุภาค ดังนั้นบริเวณใดที่อนุภาคของสารมากจะกระทบกันมากจึงกระจายออกเปนบริเวณกวาง เชน การแพรของออกซิเจนในถุงลมเขาสูเสนเลือดฝอยที่หุมถุงลม การแพรของธาตุอาหารจากดินเขาสูรากพืช การออสโมซิส คือ การแพรของน้ําผานเยื่อหุมเซลลจากบริเวณที่มีอนุภาคของน้ํามากไปบริเวณที่มี อนุภาคน้ํานอยกวา หรือน้ําแพรจากบริเวณที่มีความเขมขนของสารละลายเจือจางไปบริเวณที่มีความเขมขนของ สารละลายมากกวา
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (16)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 เซลลพืช Isotonic solution แวคิวโอล นิวเคลียส คลอโรพลาสต น้ําผานเขา-ออก เซลลปริมาณเทากัน Hypotonic solution Hypertonic solution ในสารละลายเขมขน เทากับในเซลล ในสารละลายเขมขน นอยกวาในเซลล ในสารละลายเขมขน มากกวาในเซลล น้ําออกจากเซลล น้ําเขาสูเซลล เซลลไดรับน้ําเขา เซลลมาก ทําใหเซลลเตง ผนังเซลล เมื่อเซลลสูญเสียน้ํา เซลลจะเหี่ยว เยื่อหุมเซลล เซลลสัตว Isotonic solution น้ําออกจากเซลล เซลลปกติ น้ําเขาออก จากเซลลในปริมาณเทากัน Hypotonic solution Hypertonic solution ในสารละลายเขมขน เทากับในเซลล ในสารละลายเขมขน นอยกวาในเซลล ในสารละลายเขมขน มากกวาในเซลล น้ําเขาสูเซลล ปริมาณน้ําที่เขาสูเซลลมากกวา ปริมาณน้ําที่ออกจากเซลล ทําใหเซลล ขยายใหญ จนกระทั่งเซลลแตก ปริมาณน้ําที่ออกจากเซลล มากกวาปริมาณน้ําที่เขาสูเซลล ทําใหเซลลเหี่ยว
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (17)2008 ผลของการออสโมซิส 1. น้ําเลือดจะมีความเขมขนเทากับความเขมขนภายในเซลล หรือเทียบไดกับสารละลายโซเดียมคลอไรด ที่มีความเขมขนประมาณ 0.85% ทําใหเซลลคงสภาพ 2. เซลลพืชเตงทําใหพืชกางใบรับแสง ยอดตั้งตรง การลําเลียงแบบฟาซิลิเทต เปนการลําเลียงสารเขาและออกจากเซลลในทิศทางเดียวกับการแพรแต รวดเร็วกวาหลายเทาตัว เพราะมีโปรตีนที่เยื่อหุมเซลลเปนตัวพา เชน การลําเลียงกลูโคส กรดอะมิโนไอออนตางๆ ผานเยื่อหุมเซลล เยื่อหุมเซลล สารที่ลําเลียงผานเยื่อหุมเซลล โปรตีนตัวพา ภาพการลําเลียงแบบฟาซิลิเทต การลําเลียงแบบใชพลังงาน เปนการลําเลียงสารจากที่ความเขมขนต่ําไปบริเวณที่มีความเขมขนสูง โดยมีโปรตีนที่เยื่อหุมเซลลเปนตัวพาและใชพลังงาน ATP จากเซลล เชน การดูดซึมกลูโคสที่ผนังลําไสเล็กจะดูดซึม ตลอดเวลาแมวาความเขมขนของกลูโคสนอกเซลลนอยกวาภายในเซลลแลว การลําเลียงไอออนของโซเดียมและ โพแตสเซียมผานเยื่อหุมเซลลประสาทระหวางการสงกระแสประสาท เยื่อหุมเซลล ภายนอกเซลล ภายในเซลล โปรตีนตัวพา ภาพการลําเลียงแบบใชพลังงาน
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (18)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การลําเลียงสารแบบไมผานเยื่อหุมเซลล เปนการลําเลียงสารที่ขนาดโมเลกุลใหญที่ไมสามารถผานเยื่อ หุมเซลล ไดแก 1. เอกโซไซโทซิส (Exocytosis) เปนการสงสารที่ขนาดโมเลกุลใหญที่อยูในถุง (Vesicle) ออกสูนอก เซลลโดยการเชื่อมถุงกับเยื่อหุมเซลลและเกิดการหลั่งสารออกนอกเซลล เชน การหลั่งเอนไซมจากลําไสเล็กและ กระเพาะอาหารเพื่อใชในการยอยหรือการลําเลียงฮอรโมนอินซูลินจากเซลลตับออน 2. เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) เปนการลําเลียงสารขนาดใหญเขาสูเซลล โดยสารเหลานั้นจะดัน เยื่อหุมเซลลเวาเขาไปในไซโทพลาซึมจนเยื่อหุมเซลลปดสนิท ทําใหเกิดถุง (Vesicle) ภายในไซโทพลาซึมและถุงน้ํายอย (Lysosome) ในเซลลจะยอย Vesicle เพื่อนําสารที่รับเขามามาใชประโยชนตอไป การนําสารที่มีขนาดโมโลกุลใหญ เขาสูเซลลในบางครั้งจะมีความจําเพาะเจาะจง โดยมีโปรตีนเปนตัวพาที่มีความจําเพาะเจาะจงตอสารทําใหเกิดการ นําสารเขาสูเซลล เยื่อหุมเซลล ภายในเซลล ภายนอกเซลล สารที่ถูกลําเลียงเขาสูเซลล สารที่หลั่งออกจากเซลล ภาพกระบวนการเอกโซไซโทซิสและเอนโดไซโทซิส กระบวนการเอกโซไซโทซิส กระบวนการเอนโดไซโทซิส
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (19)2008 กลไกการรักษาดุลยภาพ สิ่งมีชีวิตจําเปนตองมีระบบในการรักษาสมดุลของรางกาย เพื่อทําใหรางกายสามารถดํารงชีวิตไดปกติ 1. การรักษาดุลยภาพของน้ําในพืช การคายน้ําของพืชจะทําใหเกิดการลําเลียงแรธาตุ และดูดน้ําจากสิ่งแวดลอมเขาสูพืชเพื่อใชในกระบวนการ เมแทบอลิซึมตางๆ ดังนั้นน้ําที่พืชคายออกจะตองสมดุลกับการดูดน้ําเขาที่ราก โครงสรางที่ใชในการควบคุมสมดุล นี้คือปากใบ ซึ่งเปนโครงสรางที่ประกอบดวยเซลลคุม 2 เซลลประกบกัน ในเซลลคุมจะมีคลอโรพลาสตจึงเกิด การสังเคราะหดวยแสงไดเมื่อปากใบเปดพืชจะเกิดการคายน้ํา และเมื่อปากใบปดพืชจะลดการคายน้ํา เซลลคุม ปากใบ กลไกการคายน้ํา เมื่อเซลลคุมไดรับแสงจะเกิดการสังเคราะหดวยแสง ทําใหเกิดความเขมภายในเซลลคุม สูงกวาเซลลขางเคียง จึงเกิดการออสโมซิสของน้ําจากเซลลผิวเขาสูเซลลคุม ทําใหเซลลคุมเตงเกิดแรงดันที่ ผิวดานนอก ทําใหปากใบเปด กลไกการปดของปากใบเกิดจากการออสโมซิสของน้ําออกจากเซลลคุม ทําใหเซลล คุมเหี่ยวปากใบปด ปากใบเปด ปากใบปด เซลลคุม ปากใบ ปจจัยที่มีผลตอการปดเปดของปากใบ 1. ความเขมของแสงสูงเกิดการสังเคราะหดวยแสงมากปากใบเปด ถาความเขมของแสงนอยปากใบปด 2. ความชื้นในอากาศ ถาอากาศมีความชื้นมากปากใบปด ถาอากาศมีความชื้นนอยปากใบเปด 3. ปริมาณน้ําในดิน ถาน้ําในดินมีนอยปากใบปด น้ําในดินมีมากปากใบเปด
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (20)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 2. การรักษาดุลยภาพของน้ําและแรธาตุในสิ่งมีชีวิตเล็กๆ สิ่งมีชีวิตเซลลเดียวที่อาศัยอยูในน้ํา เชน อะมีบา พารามีเซียม จะมีโครงสรางภายในเซลลที่เรียกวา คอนแทร็กไทลแวคิวโอล (Contractile Vacuole) ทําหนาที่กําจัดน้ําและของเสียออกจากเซลลเพื่อรักษาระดับ ความเขมขนของสารภายในเซลลและปองกันไมใหเซลลแตก เชน ถาพารามีเซียมแชอยูในน้ําฝนที่มีความเขมขนต่ํา กวาความเขมขนของสารละลายภายในเซลล ทําใหน้ําจากภายนอกออสโมซิสเขาสูเซลลมากเกินไป แตน้ําที่เกิน เหลานี้จะถูกลําเลียงเขาสูคอนแทร็กไทลแวคิวโอล หลังจากนั้นออรแกเนลลนี้จะเคลื่อนที่ไปชิดเยื่อหุมเซลลเพื่อ ปลอยน้ําออกสูภายนอกพรอมๆ กับการกําจัดของเสียจากกระบวนการเมแทบอลิซึมออกสูภายนอกเซลล Contractile vacuole Cilia Oral groove Micronucleus Macronucleus ภาพวาดของพารามีเซียม 3. การรักษาดุลยภาพน้ําและแรธาตุในปลา น้ําและแรธาตุที่อยูในสิ่งแวดลอมรอบตัวปลาจะเคลื่อนเขาและออกจากเซลลของตัวปลาตลอดเวลา ซึ่ง ขึ้นกับความเขมขนของสารละลายภายในรางกายกับสิ่งแวดลอม กรณีปลาน้ําจืด พบวาของเหลวที่อยูในสิ่งแวดลอมมีความเขมขนต่ํากวาความเขมขนของของเหลวใน รางกายของปลา น้ําจากภายนอกจึงออสโมซิสเขาสูรางกายของปลาทางผิวหนังและทางเยื่อบางๆ บริเวณเหงือก และน้ําเขาสูตัวปลาพรอมกับอาหาร ทําใหน้ําในรางกายของปลามาก ปลาจึงตองรักษาสมดุลของน้ําโดยผิวหนัง และเกล็ดปองกันน้ําและไตจะขับปสสาวะบอยๆ และปสสาวะคอนขางเจือจาง ทําใหสูญเสียแรธาตุไปบาง แตจะมี เซลลพิเศษที่เหงือกของปลาดูดซึมแรธาตุที่จําเปนกลับเขาสูรางกาย โดยกระบวนการลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) กรณีปลาน้ําเค็ม พบวาในน้ําเค็มมีความเขมขนของแรธาตุตางๆ มาก จึงมีแรงดันออสโมติกสูงกวา แรงดันออสโมติกของของเหลวในรางกายของปลา ซึ่งตรงขามกับปลาน้ําจืด คือผิวหนังและเกล็ดของปลาน้ําเค็ม ทําหนาที่ปองกันแรธาตุไมใหเขาสูรางกาย และบริเวณเหงือกจะมีเซลลพิเศษทําหนาที่ขับแรธาตุสวนเกินออกจาก รางกายโดยการลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) และไตของปลาน้ําเค็มจะขับปสสาวะนอย และปสสาวะ มีความเขมขนสูง สวนแรธาตุที่เขามาพรอมกับการกินอาหารจะขับถายออกทางทวารหนักและไมมีการดูดซึม เขาสูเซลล สําหรับสัตวที่อาศัยอยูบริเวณทะเล เชน นกทะเล จะกินอาหารจากทะเลทําใหไดรับเกลือแรในรางกาย เกินความจําเปนจึงมีตอมนาซัล (Nasal Gland) ขับเกลือออกในรูปน้ําเกลือเขมขน
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (21)2008 ก. ปลาน้ําจืด น้ําและแรธาตุเขาทางเหงือก อาหารที่มีแรธาตุ ไตขับปสสาวะที่เจือจาง (น้ํามาก) แรธาตุถูกขับทางเหงือก น้ําทะเล กากอาหาร-แรธาตุ ไตขับปสสาวะความ เขมขนสูง (น้ํานอย) ข. ปลาทะเล ภาพการควบคุมสมดุลของน้ําและแรธาตุในปลา ตอมนาซัล รูจมูกที่มีการขับน้ําเกลือ น้ําเกลือ ภาพตอมนาซัลของนกทะเล
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (22)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 4. การรักษาดุลยภาพของน้ําและสารในรางกายของคน ในรางกายของคนมีน้ําประมาณ 65%-70% ถาปริมาณน้ํามากหรือนอยกวานี้จะเสียดุลยภาพ ซึ่งสงผล กระทบตอกระบวนการตางๆ ของรางกาย อวัยวะที่รักษาดุลยภาพของน้ําและสารตางๆ ในรางกายคือ ไต หลอดเลือดออกจากไต นําเลือดที่ขจัดของเสียแลว ออกจากไตไปยังสวนตางๆ ของรางกาย หลอดเลือดเขาไตนําเลือดจาก สวนตางๆ ของรางกายมาสงที่ไต ไตขับถายปสสาวะ กระเพาะปสสาวะ เก็บปสสาวะ ทอปสสาวะ นําปสสาวะออกจากรางกาย ทอไตลําเลียงปสสาวะ ไปเก็บไวที่กระเพาะปสสาวะ ภาพโครงสรางและหนาที่ของไตและอวัยวะที่เกี่ยวของ ไตของคนมี 2 ขาง อยูในชองทองบริเวณเอวยาวประมาณ 10-13 เซนติเมตร กวาง 6 เซนติเมตร และหนา 3 เซนติเมตร หนักขางละ 150 กรัม ไตทําหนาที่รับของเสียที่มากับเลือดเพื่อกรองของเสียออกทางทอไต (Ureter) และเขาสูกระเพาะปสสาวะ (Urinary Bladder) เพื่อขับออกจากรางกายทางทอปสสาวะ (Urethra) ภายในเนื้อไตแตละขางประกอบดวยหนวยไต (Nephron) จํานวนมากประมาณ 1 ลานหนวย หนวยไต แตละหนวยประกอบดวย โกลเมอรูลัส (Glomerulus) ซึ่งเปนกลุมของเสนเลือดฝอยและทอหนวยไต
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (23)2008 ทอหนวยไต หลอดเลือดแดงนําเลือดเขาไต หลอดเลือดดํานําเลือดออกจากไต ทอไต ภาพตําแหนงของหนวยไต แขนงของหลอดเลือดเขาไต โกลเมอรูลัส แขนงของหลอดเลือดออกไต ทอหนวยไต ไปสูทอไต ภาพโครงสรางของหนวยไต การทํางานของไต เลือดที่เขาสูไตเปนเลือดแดงในเสนเลือดแดง นําเลือดที่มีออกซิเจนมาใหไตและนําของเสียจากกระบวนการ เมแทบอลิซึมมาดวย เลือดจะเขาสูโกลเมอรูลัส ทําหนาที่เปนเยื่อกรองใหพลาสมาผานเขาสูโบวแมนส แคปซูล (Bowman’s Capsule) สารที่ถูกกรองออกจากโบวแมนส แคปซูล จะมีทั้งสารที่มีประโยชนและของเสีย ดังนั้นบริเวณทอของ หนวยไตจึงพบการดูดกลับของสารที่มีประโยชนกลับเขาสูเสนเลือดฝอยที่ปกคลุมทอหนวยไต เพื่อนํากลับเขาสู กระแสเลือด เชน กลูโคส กรดอะมิโน ถูกดูดกลับหมด ดังนั้นในปสสาวะของคนปกติจะตองไมพบกลูโคสและ กรดอะมิโน สวนสารที่ไมสามารถกรองผานโกลเมอรูลัส ไดแก เซลลเม็ดเลือดแดง จึงไมควรพบเซลลเม็ดเลือด แดงในน้ําปสสาวะดวย
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (24)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ตารางเปรียบเทียบสารในของเหลวที่ผานเขาสูทอหนวยไตกับปสสาวะ สาร น้ําเลือด (g/100 cm3) ของเหลวที่กรองได (g/100 cm3) ปสสาวะ (g/100cm3) น้ํา 90 90 95 โปรตีน 8 0 0 ยูเรีย 0.03 0.03 1.8 กรดยูริก 0.004 0.004 0.05 กลูโคส 0.1 0.1 0 กรดอะมิโน 0.05 0.05 0 ไอออนตางๆ เชน Na+, Cl- 0.9 0.9 <0.9 - 3.6 จากตารางพบวา สารกรองผานโกลเมอรูลัส ซึ่งเปนสารที่มาจากกระบวนการเมแทบอลิซึมสามารถ แยกเปนกลุม ดังนี้ 1. สารที่เปนของเสีย ไดแก ยูเรีย ยูริก ตองกําจัดออกจากรางกาย จึงพบในน้ําปสสาวะมาก 2. สารที่ไมใชของเสีย แตมีมากเกินไปตองกําจัดออก สวนหนึ่งเก็บไวและบางสวนกําจัดออก เชน น้ําและ แรธาตุ 3. สารที่มีประโยชน แตถูกกรองผานโกลเมอรูลัส เชน กลูโคส กรดอะมิโน โปรตีน จะไมพบสาร เหลานี้ในปสสาวะเพราะมีการดูดกลับหมด 4. สารที่ไมสามารถกรองผานโกลเมอรูลัส คือ เซลลเม็ดเลือดแดง ในกระบวนการดูดกลับของสารจากทอหนวยไตกลับเขาสูกระแสเลือด จะใชวิธีการแพร การออสโมซิส และการลําเลียงแบบใชพลังงาน สําหรับการดูดกลับของน้ําที่ทอหนวยไตจะขึ้นกับปริมาณน้ําในกระแสเลือด ถาน้ํา ในกระแสเลือดนอย ทําใหความดันเลือดลดลงและเลือดเขมขนกวาปกติ สงผลใหสมองสวนไฮโพทาลามัสสง กระแสประสาทไปกระตุนตอมใตสมองสวนทาย (Posterior Pituitary Gland) ใหหลั่งฮอรโมนแอนติไดยูเรติก (Antidiuretic Hormone = ADH) หรือวาโซเปรสซิน ฮอรโมนนี้จะเขาสูกระแสเลือดทําใหเพิ่มการดูดน้ํากลับของ ทอหนวยไตเขาสูกระแสเลือดทําใหปสสาวะนอยลง นอกจากนี้ภาวะการขาดน้ําของรางกายนี้จะกระตุนสมอง สวนไฮโพทาลามัส ซึ่งเปนศูนยควบคุมการกระหายน้ํา ทําใหกระหายน้ํามากจึงดื่มน้ํามากขึ้น ดังนั้นฮอรโมน ADH และการดื่มน้ําจึงทําใหเลือดมีความเขมขนเขาสูภาวะปกติ
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (25)2008 สงสัญญาณไปยัง เซลลประสาทในไฮโพทาลามัส กระตุน ความดันเลือดต่ํา เลือดขน ปลายประสาทใน ตอมใตสมองสวนทาย เพิ่มการดูดน้ํากลับที่ทอหนวยไต และทอรวม หลั่ง ADH สูกระแสเลือด ภาพกลไกควบคุมการหลั่ง ADH ไฮโพทาลามัส (Hypothalamus) เปนสมองที่อยูดานลางของสมองสวนหนา ทําหนาที่เปนศูนยควบคุม อุณหภูมิของรางกาย การนอนหลับ การเตนของหัวใจ ความดันเลือด ความหิว ความอิ่ม การดูดน้ํากลับ และเปนศูนย ควบคุมอารมณ ความรูสึกตางๆ นอกจากนี้ไฮโพทาลามัสยังควบคุมตอมใตสมอง (Pituitary Gland) ใหสรางฮอรโมน หลายชนิด ไฮโพทาลามัส ตอมใตสมอง
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (26)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความผิดปกติที่เกี่ยวเนื่องกับไตและโรคของไต 1. รางกายขาดน้ํา (Dehydration) เชน เลนกีฬา ทํางานหนัก ทองเสีย จะทําใหเลือดขน ความดัน- เลือดต่ํา ตองไดรับน้ําทดแทน 2. โรคเบาหวาน ถาเกิดภาวะติดเชื้อแบคทีเรียทําใหโกลเมอรูลัสเสียสมบัติในการกรอง ทําใหพบ อัลบูมินในปสสาวะ 3. กระเพาะปสสาวะอักเสบ พบในเพศหญิงมากกวาเพศชาย เกิดจากการกลั้นปสสาวะทําใหเกิด การสะสมแบคทีเรียในบริเวณทางเดินปสสาวะทําใหเกิดการอักเสบ และเชื้อสามารถเคลื่อนที่ผานทอไตเขาสูไต ทําใหเกิดการอักเสบได 4. นิ่วในไต เกิดจากการบริโภคผักที่มีออกซาเลตสูง เชน ผักโขม ใบชะพลู แตสามารถปองกันได โดยรับประทานอาหารประเภทโปรตีน 5. ไตวาย เปนภาวะที่ไตไมสามารถทํางานได อาจมีสาเหตุจากการติดเชื้อรุนแรง การสูญเสียเลือด หรือของเหลวจํานวนมาก เปนโรคเบาหวานนานหรือเปนนิ่วอุดกั้นทางเดินปสสาวะ 5. การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในรางกาย ปฏิกิริยาเคมีเกือบทั้งหมดในกระบวนการเมแทบอลิซึมในรางกายควบคุมโดยเอนไซม ซึ่งเอนไซมแตละชนิด จะทํางานไดในสภาพ pH ที่แตกตางกัน เชน เอนไซมในกระเพาะอาหารทํางานไดดีใน pH 1-2 เอนไซมในลําไสเล็ก ทํางานใน pH 8 สภาพความเปนกรด-เบสในรางกายเกิดจากปฏิกิริยาของการหายใจไดแกสคารบอนไดออกไซด ทําใหเกิดกรดคารบอนิกซึ่งเปนกรดแกสามารถแตกตัวให H+ ทําใหเกิดความเปนกรด ดังสมการ CO2 + H2O H2CO3 H+ + - 3HCO ไตมีบทบาทสําคัญในการรักษาความเปนกรด-เบสของเลือด เมื่อ pH ต่ําเกินไปหนวยไตจะขับสารที่มี สวนประกอบของ H+ และ + 4NH ออกจากเลือดและไตจะเพิ่มการดูดกลับไอออนบางประเภท ซึ่งลดความเปน กรดของเลือด ไดแก โซเดียมไอออน (Na+) และไฮโดรเจนคารบอเนตไอออน ( - 3HCO ) ถา pH ของเลือดสูง เกินไปจะเกิดกระบวนการตรงขาม อัตราการทํางานของเอนไซม pH1 pH7 pH4 กราฟแสดงอัตราการทํางานของเอนไซมชนิดหนึ่งที่ pH ตางๆ
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (27)2008 6. การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในรางกาย อุณหภูมิมีผลตอการทํางานของเอนไซม เพราะเอนไซมเปนโปรตีนเมื่อไดรับความรอนจะเสียสภาพ (Denature) โดยปกติอุณหภูมิภายในรางกายอยูระหวาง 35.8-37.7 องศาเซลเซียส ถาสูงหรือต่ํากวานี้จะทําให เอนไซมไมสามารถทํางานได จึงสงผลกระทบตอกระบวนการตางๆ ในรางกาย อัตราการทํางานของเอนไซม 0 10 20 30 40 50 60 อุณหภูมิ (C°) กราฟแสดงอัตราการทํางานของเอนไซมอะไมเลสที่อุณหภูมิตางๆ การควบคุมอุณหภูมิของรางกาย ศูนยกลางในการควบคุมอุณหภูมิของรางกาย คือ สมองสวนไฮโพทาลามัส เมื่ออุณหภูมิสูงหรือต่ําจะมี ผลตอสมองสวนไฮโพทาลามัสใหสงสัญญาณควบคุม ตําแหนงที่เปลี่ยนแปลง อุณหภูมิสูง อุณหภูมิต่ํา 1. เสนเลือดฝอยที่ผิวหนัง ขยายตัว หดตัว 2. เมแทบอลิซึม ลดลง เพิ่มขึ้น 3. ผิวหนัง ขับเหงื่อ, ขนราบ ไมขับเหงื่อ, ขนลุก 4. การระเหยและการแผรังสี เพิ่ม ลด สัตวเลือดอุน เปนสัตวที่มีกลไกในการรักษาอุณหภูมิรางกายไดคงที่ ไมเปลี่ยนแปลงตามสิ่งแวดลอม เชน สัตวเลี้ยงลูกดวยนม สัตวปก สัตวเลือดเย็น เปนสัตวที่ไมมีกลไกในการรักษาอุณหภูมิของรางกายใหคงที่ จะทําใหอุณหภูมิเปลี่ยนแปลง ตามสิ่งแวดลอม เชน ปลา สัตวครึ่งบกครึ่งน้ํา และสัตวเลื้อยคลาน 10 20 30 40 10 20 30 40 อุณหภูมิสิ่งแวดลอม (C°) อุณหภูมิรางกาย(C°) แมว คน กิ้งกา กราฟแสดงความสัมพันธระหวางอุณหภูมิภายนอกและภายในรางกายสัตวมีกระดูกสันหลัง 3 ชนิด
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (28)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. โครงสรางใดไมควรพบในเซลลผิวของสาหรายหางกระรอก ก. คลอโรพลาสต ข. นิวเคลียส ค. ปากใบ ง. ผนังเซลล 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 2. ออรแกเนลลใดนาจะเปนเซลลโพรคาริโอต (Prokaryote) ที่เขาไปอยูรวมกับเซลลสัตวแบบภาวะพึ่งพา (Mutualism) 1) Chloroplast 2) Mitochondria 3) Lysosome 4) Nucleus 3. การกําจัดสารพิษ (Detoxification) เปนหนาที่ของออรแกเนลลใดและพบมากที่อวัยวะใดของสัตว 1) ไลโซโซมในเม็ดเลือดขาว 2) RER ในเซลลตับออน 3) SER ในเซลลตับ 4) กอลจิคอมเพลกซในเซลลหนวยไต 4. การสรางน้ํายอยของตับออนเพื่อสงไปที่ลําไสเล็กจะเกี่ยวของกับโครงสรางใดบาง ตามลําดับ ก. ไรโบโซม ข. รางแหเอนโดพลาซึม ค. กอลจิคอมเพลกซ ง. เยื่อหุมเซลล จ. นิวเคลียส 1) ก., ข., ค., จ. และ ง. 2) ข., ก., ค., จ. และ ง. 3) จ., ก., ข., ค. และ ง. 4) จ., ข., ก., ค. และ ง. 5. ในสิ่งมีชีวิตหนึ่งถาไมโทคอนเดรียถูกทําลายจะมีผลกระทบกับกระบวนการใด 1) ไฮโดรไลซิส 2) ออสโมซิส 3) พิโนไซโทซิส 4) แอกทีฟทรานสปอรต 6. ถานําเซลลเยื่อบุขางแกมในปากวางในหยดน้ําเกลือความเขมขน 2% ทิ้งไวสักครูนําไปตรวจดวยกลองจุลทรรศน นาจะเกิดเหตุการณใด 1) เซลลเตง เพราะน้ําแพรเขาสูเซลล 2) เซลลเตง เพราะเกลือแพรเขาสูเซลล 3) เซลลเหี่ยว เพราะน้ําแพรออกจากเซลล 4) เซลลเหี่ยว เพราะเกลือแพรออกจากเซลล 7. การใหน้ําเกลือความเขมขน 0.85% แกผูปวยเพราะเหตุใด 1) น้ําเกลือเปนสารละลายไอโซโทนิค 2) น้ําเกลือเปนสารละลายไฮโปโทนิค 3) น้ําเกลือเปนสารละลายไฮเปอรโทนิค 4) น้ําเกลือเปนสารละลายไมโอโทนิค 8. การนําสารเขาสูเซลลโดยวิธียื่นสวนของไซโทพลาซึมโอบลอมอนุภาคของสาร ทําใหมีลักษณะเปนถุงหลุดเขา ไปในเซลลเหมือนการเคลื่อนที่ของสิ่งใด ก. อะมีบา ข. เม็ดเลือดขาว ค. พารามีเซียม ง. เม็ดเลือดแดง 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 9. การลําเลียงสารวิธีใดตองใชโปรตีนเปนตัวพา ก. Diffusion ข. Osmosis ค. Facilitated transport ง. Active transport 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง.
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (29)2008 10. การลําเลียงสารตอไปนี้ขอใดใชวิธีการเหมือนกัน ก. การหลั่งเอนไซมออกจากลําไสเล็ก ข. การดูดซึมกลูโคสที่ผนังลําไสเล็ก ค. การนําฮอรโมนเขาสูเซลลเปาหมาย ง. การสรางแอนติบอดีจากเซลลเม็ดเลือดขาว 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 11. ปริมาณสารที่ขับถายจากการกรองของไตมีความสัมพันธกับสิ่งตางๆ ยกเวนขอใด 1) แปรตามจํานวนน้ําที่ดื่ม 2) แปรผกผันกับ ADH 3) แปรตามความดันโลหิต 4) แปนผกผันกับเกลือแกงที่รับประทาน 12. อาการเริ่มแรกของความผิดปกติของหนวยไตที่เกิดกับผูปวยโรคเบาหวานคืออะไร 1) ทอหนวยไตดูดน้ําตาลจากเลือดเพิ่มขึ้น 2) ทอหนวยไตไมสามารถดูดน้ําตาลเขาสูเลือดไดหมด 3) โกลเมอรูลัสทํางานบกพรอง 4) กระเพาะปสสาวะไมสามารถทําหนาที่ได 13. ถาอุณหภูมิของสิ่งแวดลอมสูงกวาอุณหภูมิรางกาย คนเราจะมีการระบายความรอนออกจากรางกายโดยวิธีใด 1) เพิ่มอัตราเมแทบอลิซึม เพื่อใหสารพลังงานสูงในรางกายลดลง 2) ละลายชั้นไขมันใตผิวหนัง ซึ่งเปนฉนวนกับความรอนออกใหเหลือนอยลง 3) เพิ่มการขับเหงื่อ เพื่อใหน้ําออกจากรางกายมากขึ้น 4) หายใจเขาออกอยางรวดเร็วเพื่อระบายความรอน 14. Contractile Vacuole เปนโครงสรางสําคัญภายในเซลลของสิ่งมีชีวิตในขอใด 1) โปรโตซัวและฟองน้ํา 2) โปรโตซัวน้ําจืด 3) โปรโตซัวที่หากินอิสระ 4) โปรทิสตทุกชนิด 15. ทอหนวยไตดูดกลับสารบางชนิดเขาสูเสนเลือดฝอยไดหลายวิธียกเวนขอใด ก. การแพร ข. การแพรแบบฟาซิลิเทต ค. การออสโมซิส ง. ฟาโกไซโทซิส 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 16. กระบวนการหลักที่สงผลตอระดับ H+ ในเลือดคือกระบวนการใด 1) การยอยอาหาร 2) การขับถาย 3) การหายใจของเซลล 4) ถูกทุกขอ 17. ขอเปรียบเทียบการรักษาสมดุลของน้ําและแรธาตุในปลาน้ําจืดและน้ําเค็มขอใดไมถูกตอง ขอเปรียบเทียบ ปลาน้ําจืด ปลาน้ําเค็ม 1) อาหาร แรธาตุนอย แรธาตุมาก 2) แรงดันออสโมติกของของเหลว ในรางกายเทียบกับสิ่งแวดลอม ต่ํา สูง 3) ปสสาวะ มาก เจือจาง นอย เขมขน 4) หนาที่ของเหงือก ดูดแรธาตุและน้ํา ขับแรธาตุ
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (30)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 18. จากกราฟ ความสัมพันธระหวางอุณหภูมิรางกายของสัตวมีกระดูกสันหลังและอุณหภูมิสิ่งแวดลอมหมายเลข I และ II พบในสิ่งมีชีวิตใด 1) กราฟ I ปลา, กราฟ II อูฐ 2) กราฟ I นก, กราฟ II จระเข 3) กราฟ I คน, กราฟ II สุนัข 4) กราฟ I กิ้งกา, กราฟ II แมว 19. ฮอรโมนที่เกี่ยวของกับการดูดเกลือแรกลับสรางจากตอมใด 1) ตอมใตสมองสวนหนา 2) ตอมใตสมองสวนทาย 3) ตอหมวกไตชั้นนอก 4) ตอมหมวกไตชั้นใน 20. เสนเลือดใดควรพบยูเรียต่ําที่สุด 1) เสนเลือดแดงที่เขาไต 2) เสนเลือดดําที่ออกจากไต 3) โกลเมอรูลัส 4) เสนเลือดแดงใหญบริเวณลําตัว เฉลย 1. 3) 2. 2) 3. 3) 4. 3) 5. 4) 6. 3) 7. 1) 8. 1) 9. 2) 10. 4) 11. 4) 12. 2) 13. 3) 14. 2) 15. 4) 16. 3) 17. 2) 18. 2) 19. 2) 20. 2) อุณหภูมิสิ่งแวดลอม อุณหภูมิรางกาย I II
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (31)2008 ภูมิคุมกันของรางกาย ภูมิคุมกัน (Immunity) เปนกลไกการปองกันตนเองจากโรค ซึ่งเชื้อโรคสามารถเขาสูรางกายไดหลายทาง เชน ทางผิวหนัง ทางลมหายใจ หรือโดยทางระบบทางเดินอาหาร สิ่งแปลกปลอมที่เขาสูรางกายเรียกวา แอนติเจน (Antigen) การปองกันและทําลายเชื้อโรค 1. ผิวหนัง ทําหนาที่ปองกันรางกายจากเชื้อโรคไมใหเขาสูรางกาย ถาผิวหนังถูกทําลายเกินกวา 80% ของผิวหนังทั้งหมดจะทําใหใหตายได บริเวณผิวหนังจะมีตอมเหงื่อ และรูขุมขนทําใหเชื้อโรคเขาสูรางกายได แต เยื่อบุผิวตางๆ เชน ชองปาก ชองจมูก คอ เปลือกตาดานใน ทอปสสาวะ และทอเปดของอวัยวะสืบพันธุ เยื่อ เหลานี้มีการปองกันจุลินทรียและสิ่งแปลกปลอม โดยการหลั่งสารเมือกเหนียวมาเคลือบไว เพื่อดักแอนติเจนกอน จะเขาสูเซลล เชน เปลือกตามีน้ําตาหลอเลี้ยง และน้ําตามีเอนไซมสามารถกําจัดแบคทีเรีย เยื่อบุทางเดินหายใจมี ซิเลีย (Cilia) ซึ่งเปนขนเล็กๆ พัดโบกเชื้อโรค รูขุมขน ตอมเหงื่อ ภาพตอมเหงื่อและรูขุมขนในผิวหนัง
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (32)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ซิเลีย ภาพซิเลียบนเยื่อบุทางเดินหายใจ 2. เซลลเม็ดเลือดขาว เปนเซลลที่สรางจากเซลลไขกระดูก และไปพัฒนาที่เนื้อเยื่อน้ําเหลืองและตอม น้ําเหลืองหรืออยูในกระแสเลือด เม็ดเลือดขาวมีหนาที่ทําลายเชื้อโรคในรางกาย แบงเปน 2 กลุม ฟาโกไซต (Phagocyte) ทําลายเชื้อโรคโดยการโอบลอมกินเชื้อโรคโดยวิธี Phagocytosis และปลอย เอนไซมจากไลโซโซมไปยอยเชื้อโรค ลิมโฟไซต (Lymphocyte) ทําลายเชื้อโรคโดยการสรางแอนติบอดี ซึ่งเปนโปรตีนที่มีความจําเพาะตอ แอนติเจน เชน แอนติเจนที่เปนสารพิษหรือเปนสวนหนึ่งของเชื้อโรค นิวเคลียส แอนติเจน แอนติบอดี สิ่งแปลกปลอม เชื้อโรค หรือเซลลที่มีความผิดปกติ ภาพเซลลเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งของคน ภาพแอนติบอดีจับกับแอนติเจน ทําใหเชื้อโรคหรือสิ่ง แปลกปลอมเกาะกันเปนกอนจึงหมดความเปนพิษ หรืออาจถูกทําลายโดยเซลลเม็ดเลือดขาวได
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (33)2008 3. ระบบน้ําเหลือง ประกอบดวยน้ําเหลือง ทอน้ําเหลือง และอวัยวะน้ําเหลือง น้ําเหลือง เปนของเหลวที่ซึมผานผนังเสนเลือดฝอยออกมาอยูระหวางเซลล เพื่อทําหนาที่เปนตัวกลาง ในการนําสารตางๆ เขาสูเซลล ตอจากนั้นน้ําเหลืองจะไหลเขาสูทอน้ําเหลืองฝอยและทอน้ําเหลืองขนาดใหญเปน ลําดับ และเปดเขาสูระบบเลือดที่เสนเลือดเวนใหญบริเวณใกลหัวใจ ทําใหน้ําเหลืองไปรวมกับเลือดใหมอีกครั้งหนึ่ง อวัยวะน้ําเหลือง เปนอวัยวะที่ทําหนาที่ผลิตเม็ดเลือดขาว เพื่อตอตานเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม อวัยวะน้ําเหลือง ไดแก ตอมน้ําเหลือง มาม ตอมไทมัส - ตอมน้ําเหลือง เปนอวัยวะที่มีเม็ดเลือดขาวอยูรวมกัน ตอมน้ําเหลืองมีลักษณะคลายฟองน้ํา น้ําเหลืองซึมผานได มีลักษณะเปนรูปไขขนาดแตกตางกัน สามารถพบตอมน้ําเหลืองบริเวณรักแร โคนขา คอ (ทอนซิล) - มาม เปนอวัยะน้ําเหลืองที่มีขนาดใหญที่สุด อยูใตกะบังลมดานซาย ในระยะเอ็มบริโอมามสราง เม็ดเลือด เมื่อคลอดแลวมามเปนแหลงที่อยูของเม็ดเลือดขาว และทําหนาที่ทําลายเม็ดเลือดแดงและเกล็ดเลือดที่ หมดอายุ - ตอมไทมัส เปนเนื้อเยื่อน้ําเหลืองที่เปนตอมไรทอที่มีตําแหนงบริเวณรอบหลอดเลือดใหญของ หัวใจ ทําหนาที่สรางเม็ดเลือดขาวชนิดลิมไฟไซตเพื่อสงเขาสูกระแสเลือด ตอมไทมัส ตอมน้ําเหลือง มาม ภาพอวัยวะน้ําเหลือง
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (34)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 4. การสรางภูมิคุมกัน ในรางกายสามารถสรางภูมิคุมกันได ดังนี้ 4.1 ภูมิคุมกันที่เกิดตามธรรมชาติ เชน การสรางแอนติบอดีจากเม็ดเลือดขาว 4.2 ภูมิคุมกันแบบรับมา เปนการรับภูมิคุมกันมาโดยตรง เชน นมแม มีแอนติบอดีอยูแลว หรือเซรุม เซรุม คือ แอนติบอดีที่ไดจากการฉีดเชื้อโรคที่ออนกําลังเขาไปในมาหรือกระตาย เพื่อใหสัตวเหลานั้น สรางแอนติบอดีที่ตอตานโรคขึ้นมาในกระแสเลือด แลวนําเลือดของสัตวมาทําใหตกตะกอนเอาเฉพาะสวนใสเพื่อฉีด ใหกับผูปวย เชน เซรุมแกพิษงู 4.3 ภูมิคุมกันแบบกอเอง เชน การฉีดวัคซีนที่ปองกันโรคตางๆ เปนการใหแอนติเจนแกรางกายเพื่อให รางกายสรางแอนติบอดี ชนิดของวัคซีน - วัคซีนที่เปนเชื้อโรคที่ทําใหออนกําลัง เมื่อเขาสูรางกายจะเปนแอนติเจนที่กระตุนใหรางกาย สรางแอนติบอดีตอเชื้อโรคนั้น เชน วัณโรค โปลิโอ หัด หัดเยอรมัน และคางทูม - วัคซีนที่ไดจากจุลินทรียที่ตายแลว เชน ไอกรน ไทฟอยด และอหิวาตกโรค - วัคซีนที่ไดจากสารพิษของจุลินทรียที่ทําใหหมดความเปนพิษ เรียกวา ทอกซอยด (Toxoid) เชน คอตีบ บาดทะยัก 5. ความผิดปกติของระบบภูมิคุมกัน 5.1 ภูมิแพ (Allergy) เปนการสรางภูมิคุมกันตอบสนองตอแอนติเจนบางชนิดรุนแรงและกอใหเกิด อันตรายตอรางกาย เชน ฝุนละออง เกสรดอกไม สารจากสัตวทะเล 5.2 โรคเอสแอลอี (Systemic Lupus Erythematosus ; SLE) เปนโรคภูมิแพที่เกิดจากรางกาย สรางภูมิตานทานตอเนื้อเยื่อของตนเอง 5.3 โรคภูมิคุมกันบกพรองหรือโรคเอดส (Acquired Immune Deficiency Syndrome; AIDS) เปน โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส HIV (Human Immunodeficiency Virus) ซึ่งเชื้อนี้สามารถเปลี่ยนแปลงระบบภูมิคุมกัน ได HIV แตกตางจากไวรัสอื่นๆ คือ สามารถทําลายเม็ดเลือดขาวโดยตรง โดยเมื่อ HIV อยูในเซลลเม็ดเลือดขาว จะเพิ่มจํานวนตัวเองโดยใชวัตถุดิบของเม็ดเลือดขาวในการสรางเซลล เชื้อนี้สามารถแพรกระจายไปตามอวัยวะ ตางๆ เชน ไขกระดูก สมอง ปอด ไต และดวงตา และพบในสารคัดหลั่งตางๆ ของรางกาย เชน น้ําเลือด น้ําอสุจิ โรคเอดสสามารถติดตอทางเลือด การมีเพศสัมพันธ
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (35)2008 สารพันธุกรรมบรรจุอยูในแคปซูล ภาพแบบจําลองของไวรัส HIV ไวรัสที่เพิ่มจํานวนในเซลลแบคทีเรีย ไวรัสที่เพิ่มจํานวนในเซลลสัตว ภาพจําลองของไวรัส 6. หมูเลือด เม็ดเลือดแดงของคนมีแอนติเจนอยู 2 ชนิด คือ A และ B และในน้ําเลือดมีแอนติบอดี 2 ชนิด คือ แอนติบอดี A และ B หมูเลือด แอนติเจนที่ผิวเซลลเม็ดเลือดแดง แอนติบอดีในน้ําเลือด A ชนิด A แอนติบอดี B B ชนิด B แอนติบอดี A AB ชนิด A + ชนิด B ไมมีแอนติบอดี A และ B O ไมมีทั้ง A และ B มีทั้งแอนติบอดี A และ B การใหเลือด A B AB O ปลายลูกศร คือ ผูรับ ตนลูกศร คือ ผูให
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (36)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. เม็ดเลือดขาวชนิดฟาโกไซต (Phagocyte) ทําลายเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมโดยวิธีใด 1) Phagocytosis 2) Pinocytosis 3) สราง Antibody 4) สราง Enzyme มายอยนอกเซลล 2. แอนติบบอดีที่สรางจากเม็ดเลือดขาวเปนสารใด 1) คารโบไฮเดรต 2) โปรตีน 3) ไขมัน 4) สเตรอยด 3. เม็ดเลือดขาวในภาพเปนชนิดใด (1) ทําหนาที่อะไร (2) 1) (1) Phagocyte, (2) สรางแอนติบอดี 2) (1) Phagocyte, (2) นําเชื้อโรคเขาสูเซลลและทําลายโดยไลโซโซม 3) (1) Lymphocyte, (2) สรางแอนติบอดี 4) (1) Lymphocyte, (2) นําเชื้อโรคเขาสูเซลลและทําลายโดยไลโซโซม 4. แผลเปนหนองคืออะไร 1) เม็ดเลือดขาวและเม็ดเลือดแดงที่ตายแลว 2) เม็ดเลือดแดงและแบคทีเรียที่ตายแลว 3) เม็ดเลือดขาวและแบคทีเรียที่ตายแลว 4) เม็ดเลือดแดงและแอนติบอดี 5. ขอใดเปนภูมิคุมกันที่รับมา ก. ซีรัม ข. ทอกซอยด ค. วัคซีน ง. น้ํานมแม 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 6. จากตัวเลือกขอ 5 ภูมิคุมกันแบบกอเองเกิดจากขอใด 1) ขอ 1) 2) ขอ 2) 3) ขอ 3) 4) ขอ 4) 7. ยาแกแพเปนสารประเภทใด 1) แอนติบอดี 2) แอนติเจน 3) ฮิสทามีน 4) แอนติฮิสทามีน 8. บาดแผลที่เกิดจากสุนัขกัดบริเวณสําคัญ เชน ใบหนาและมีขนาดของบาดแผลใหญตองฉีดยาประเภทใด 1) ทอกซอยด 2) วัคซีน 3) ซีรัม 4) เม็ดเลือดขาว 9. เม็ดเลือดแดงที่หมดอายุจะถูกทําลายที่ใด 1) ตับและไต 2) ตับและตับออน 3) ตับและมาม 4) ตับออนและมาม
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (37)2008 10. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับหมูเลือด 1) A มี antibody A, antigen B 2) B มี antibody A, antigen B 3) AB มี antigen AB, antibody AB 4) O มี antigen AB, ไมมี antibody 11. ลักษณะของหมูเลือดที่เปน universal receipient ควรมีลักษณะเชนใด 1) มี antigen มี antibody 2) มี antigen ไมมี antibody 3) ไมมี antigen ไมมี antibody 4) ไมมี antigen มี antibody 12. ไวรัส HIV ทําลายเซลลใด 1) เม็ดเลือดแดง 2) เม็ดเลือดขาว 3) เซลลของเนื้อเยื่อ 4) เซลลไขกระดูก 13. อวัยวะน้ําเหลืองที่มีขนาดใหญที่สุดและเปนตอมไรทอตามลําดับ ก. ตอมทอนซิล ข. มาม ค. ตอมไทมัส ง. ตอมน้ําเหลือง 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 14. การรับวัคซีนของโรคชนิดใดตางจากโรคชนิดอื่น 1) วัณโรค 2) ตับอักเสบบี 3) โปลิโอ 4) คอตีบ 15. โรคเอสแอลอี มีกระบวนการสรางภูมิคุมกันตอตานสิ่งใด 1) อากาศ 2) สารเคมี 3) เกสรดอกไม 4) เนื้อเยื่อตนเอง เฉลย 1. 1) 2. 2) 3. 2) 4. 3) 5. 3) 6. 4) 7. 4) 8. 3) 9. 3) 10. 2) 11. 2) 12. 2) 13. 3) 14. 3) 15. 4)
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (38)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ลักษณะทางพันธุกรรม คือ ลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่สามารถถายทอดตามสายเลือดได เชน ลักษณะตาชั้นเดียว-สองชั้น, แนวผมที่ หนาผากตรง-แหลม, หูมีติ่ง-ไมมีติ่ง, สันจมูกโดง-ไมโดง, มีลักยิ้ม-ไมมีลักยิ้ม, ลิ้นพับได-พับไมได, นิ้วมือเรียวยาว- นิ้วสั้น, นิ้วชี้เทายาวกวานิ้วหัวแมเทา-สั้นกวานิ้วหัวแมเทา โครโมโซมและสารพันธุกรรม ภายในนิวเคลียสมีสารพันธุกรรมเรียกวา ดีเอ็นเอ (DNA) เปนสายยาวที่พันรอบแกนโปรตีนฮิสโตน เสนใย บางๆ นี้เรียกวา โครมาทิน (Chromatin) เมื่อมีการแบงเซลลโครมาทินจะหดสั้นเปนแทงเรียกวา โครโมโซม และมี การจําลองโครโมโซมขึ้นมาเทาตัว Homologous Chromosome Sister Chromatid Centromere จํานวนโครโมโซมในเซลลของคนมีจํานวน 46 แทง โดยโครโมโซมจะมีคูเหมือนเรียกฮอมอโลกัสโครโมโซม (Homologous Chromosome) จํานวนโครโมโซมในเซลลรางกายมี 2 ชุด เขียนแทนดวย 2n จํานวนโครโมโซมใน เซลลสืบพันธุจะไมมีคูเหมือนมีเพียง 1 ชุด เขียนแทนดวย n การแบงเซลลแบบไมโทซิส สิ่งมีชีวิตมีการแบงเซลลเพื่อการเจริญเติบโต และเพิ่มพื้นที่ผิวในการแลกเปลี่ยนสารกับสิ่งแวดลอม การแบง เซลลแบบไมโทซิสเปนการแบงเซลลรางกายมีขั้นตอน ดังนี้ 1. ระยะอินเทอรเฟส (Interphase) เปนระยะที่เซลลเตรียมความพรอมในการแบงเซลล ไดแก การ สังเคราะห เอนไซม โปรตีน ออรแกเนลล และมีการเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมเปน 2 เทา ทําใหเกิดการจําลอง โครโมโซมจาก 1 Chromosome เปน 2 Chromatid 2. ระยะโพรเฟส (Prophase) เปนระยะที่โครโมโซมเริ่มเห็นชัดขึ้น เซนทริโอลสรางเสนใยสปนเดิล (Spindle Fiber) 3. ระยะเมทาเฟส (Metaphase) เปนระยะที่โครโมโซมหดสั้นที่สุด ขนาดใหญที่สุด เห็นไดชัดเจน โครโมโซม มาเรียงตัวในแนวกลางเซลล โดยมีเสนใยสปนเดิลจับอยูตรงตําแหนงเซนโทรเมียร โดยยึดกับโปรตีนชนิดหนึ่งคือ ไคนีโทคอร (Kinetochore) ระยะนี้เยื่อหุมนิวเคลียสสลายตัวหมด
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (39)2008 4. ระยะแอนาเฟส (Anaphase) เปนระยะที่โครมาทิดแยกจากกันโดยการหดตัวของเสนใยสปนเดิล ทําให โครโมโซมแยกเปน 2 กลุม ระยะนี้โครโมโซมจึงประกอบดวย 1 โครมาทิด 5. ระยะเทโลเฟส (Telophase) โครโมโซมที่แยกจากกันเปน 2 กลุม จะเริ่มสรางเยื่อหุมนิวเคลียส ทําให เห็นนิวเคลียส 2 อัน ถือวาสิ้นสุดการแบงนิวเคลียส การแบงไซโทพลาซึมมี 2 กรณี 1. การแบงไซโทพลาซึมในเซลลสัตว เกิดจากเยื่อหุมเซลลคอดเขาหากันจนกระทั่งเซลลขาดออกจากกันได เซลลใหม 2 เซลล 2. การแบงไซโทพลาซึมในเซลลพืช เกิดจากการสรางแผนกั้นเซลล (Cell Plate) ตรงกลาง และมีการสะสม สารเซลลูโลสตรงบริเวณนี้ทําใหเกิดเปนผนังกั้นเซลลใหเปน 2 เซลล เซลลสัตว Interphase Prophase Metaphase Anaphase Telophase
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (40)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 เซลลพืช Interphase Prophase Metaphase Anaphase Telophase การแบงเซลลแบบไมโอซิส (Meiosis) การแบงเซลลแบบไมโอซิส เปนกระบวนการแบงเซลลสืบพันธุโดยมีการแบงเปน 2 ระยะใหญ คือ ไมโอซิส I และไมโอซิส II ไมโอซิส I ระยะอินเตอรเฟส I เปนระยะเตรียมความพรอมเหมือนการแบงเซลลแบบไมโทซิส ระยะโพรเฟส I เปนระยะที่โครโมโซมหดสั้นและมีการเขาคูกับของฮอมอโลกัสโครโมโซม และเกิดการ แลกเปลี่ยนชิ้นสวนโครโมโซม (Crossing Over) ทําใหเกิดความหลากหลายของเซลลสืบพันธุ ระยะเมทาเฟส I โครโมโซมจะเรียงอยูกลางเซลลแบบคูฮอมอโลกัส โดยมีเสนใยสปนเดิลจับอยูตรงเซนโทรเมีย ระยะแอนาเฟส I โครโมโซมที่เปนคูฮอมอโลกัส แยกจากกันไปคนละขั้วของเซลล และโครโมโซมจะมีจํานวน ครึ่งหนึ่งของจํานวนโครโมโซมในระยะอินเตอรเฟส I ระยะเทโลเฟส I โครโมโซมที่แยกไปคนละขั้วสรางเยื่อหุมนิวเคลียสลอมรอบ ไดนิวเคลียสใหม 2 นิวเคลียส การแบงไซโทพลาซึมเหมือนการแบงเซลลแบบไมโทซิส แตในบางเซลลอาจจะไมเกิดการแบงไซโทพลาซึมใน ระยะไมโอซิส I ก็ได
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (41)2008 ไมโอซิส II ระยะอินเตอรเฟส II ไมมีการจําลองตัวเองของโครโมโซม เนื่องจากแตละโครโมโซมมี 2 โครมาทิดแลว ระยะโพรเฟส II แอนาเฟส II เทโลเฟส II จะคลายการแบงเซลลแบบไมโทซิส และจะเกิดการแบงไซโทพลาซึม ในระยะนี้อีกครั้ง ในที่สุดจะได 4 เซลล
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (42)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 โครงสรางพื้นฐานทางดีเอ็นเอ ในเซลลรางกายแตละเซลล เมื่อนําดีเอ็นเอมาเรียงตอกันจะมีความยาวประมาณ 2.2 เมตร เฉลี่ยแลว โครโมโซมแตละแทงจะมีความยาวประมาณ 4.8 เซนติเมตร หรือ 4800 ไมโครเมตร แตขดเปนโครโมโซม 1 แทง ยาวประมาณ 6 ไมโครเมตร การขดตัวของดีเอ็นเอจะขดพันรอบโปรตีนฮิสโตน ภาพโครงสรางของโครโมโซม โครงสรางพื้นฐานของดีเอ็นเอ ดีเอ็นเอ ประกอบดวยหนวยยอย คือ นิวคลีโอไทด (Nucleotide) ตอกันเปนสายยาว แตละนิวคลีโอไทด ประกอบดวย 1. น้ําตาลเพนโทส (S) เปนน้ําตาลที่คารบอน 5 อะตอม มีโครงสรางเปนรูปหาเหลี่ยม 2. หมูฟอสเฟต (P) PO4 3. ไนโตรจีนัสเบส เปนเบสที่มีไนโตรเจนเปนองคประกอบ มี 4 ชนิด ไดแก อะดีนิน (Adenine ; A) ไทมีน (Thymine ; T) ไซโทซีน (Cytosine ; C) กวานีน (Guanine ; G) S AP S GP S P T S P C นิวคลีโอไทดที่มี เบสอะดีนีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสกวานีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสไทมีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสไซโทซีน สายดีเอ็นเอของคนประกอบดวยสายของนิวคลีโอไทด 2 สาย พันเกลียวแบบเวียนขวา โดยมีการจับคู กันระหวางเบส A = T และ C ≡ G ลําดับของเบสบนสายดีเอ็นเอ เปนขอมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (43)2008 C ภาพแสดงโครงสรางดีเอ็นเอที่คลายเกลียวออกแลว ภาพโครงสรางดีเอ็นเอเปนเกลียวคู
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (44)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 หนาที่ของสารพันธุกรรม 1. ดีเอ็นเอตนแบบในรุนหนึ่งสามารถถายทอดขอมูลผานไปรุนตางๆ ได 2. ลําดับของนิวคลีโอไทดในสายดีเอ็นเอเปนขอมูลของยีนที่มีบทบาทในการสังเคราะหโปรตีน 3. ถาลําดับของนิวคลีโอไทดในสายดีเอ็นเอเปลี่ยนแปลง จะทําใหลักษณะพันธุกรรมแตกตางไป ซึ่งอาจเกิด จากการแลกเปลี่ยนชิ้นสวนของโครโมโซมในการแบงเซลลสืบพันธุหรือเกิดมิวเทชัน (Mutation) ทําใหเกิดวิวัฒนาการ ของสิ่งมีชีวิต ฮอมอโลกัส โครโมโซม ฮอมอโลกัสโครโมโซม ในระยะการแบงเซลล A N a N A A N N a a N N โครโมโซมของสิ่งมีชีวิตจะพบเปนคูโฮโมโลกัส ซึ่งประกอบดวยยีนที่เปนคูกันเรียกวา แอลลีล เชน ยีน A เปน แอลลีลกับ a โดยยีน A เปนยีนเดน a เปนยีนดอย ซึ่งจะพบอยูในตําแหนงที่ตรงกันของคูฮอมอโลกัส ถาให N เปนยีนที่ควบคุมลักษณะคางบุม n เปนยีนที่ควบคุมคางไมบุม N เปนแอลลีลกับ n จะมีลักษณะ โครโมโซมได 3 แบบ แบบที่ 1 มียีน N จีโนไทปเปน NN ฟโนไทปเปนคางบุม แบบที่ 2 มียีน N, n จีโนไทปเปน Nn ฟโนไทปเปนคางบุม แบบที่ 3 มียีน n จีโนไทปเปน nn ฟโนไทปคางไมบุม N N N N N N n n n n n n
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (45)2008 การถายทอดลักษณะคางบุม Nnพอ สรางเซลลสเปรมได 2 ชนิด Nnแม สรางเซลลไขได 2 ชนิด และ และ N N n n (แอลลีล N และ n อยางละ 50%) (แอลลีล N และ n อยางละ 50%) เซลลไข N n เซลลอสุจิ N NN Nn n Nn nn ลูกที่ไดมีจีโนไทป 3 ชนิด NN : Nn : nn = 1 : 2 : 1 มีฟโนไทป 2 ชนิด คางบุม : คางไมบุม = 3 : 1 การศึกษาการถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม การศึกษาการถายทอดลักษณะ สามารถเขียนเปนแผนผังการถายทอดลักษณะเรียกวา เพดดีกรี (Pedigree) โดยใชสัญลักษณ ดังนี้ ชายปกติ หญิงปกติ ชายที่มีลักษณะที่ศึกษา หญิงที่มีลักษณะที่ศึกษา ชายหญิงแตงงานกัน ชายหญิงแตงงานกันมีลูก 3 คน เปนหญิง 2 คน ชาย 1 คน
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (46)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การถายทอดลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกาย โครโมโซมในเซลลของคนมี 2 ชนิด คือ โครโมโซมรางกายมี 22 คู โครโมโซมเพศ 1 คู ยีนที่พบบน โครโมโซมรางกายมี 2 แบบ ยีนเดนและยีนดอย ลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกายและเปนยีนเดน เชน ลักยิ้ม นิ้วเกิน โรคเทาแสนปม และคนแคระ ลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกายและเปนยีนดอย เชน ทาลัสซีเมีย เปน โรคทางโลหิตที่ผูปวยมีอาการโลหิตจางมาแตกําเนิด และมีดีซานรวมดวย จะมีลักษณะไมเติบโตสมอายุ ตับมามโต ดั้งจมูกยุบ กะโหลกศีรษะหนา โหนกแกมสูง คางและกระดูกกรรไกรกวาง ฟนบนยื่น กระดูกเปราะ ผิวคล้ํา ติดเชื้องาย ลักษณะผิวเผือกเปนลักษณะที่เซลลไมสามารถผลิตรงควัตถุเมลานิน ทําใหผิวหนัง ขน ผม และตาไมมีสี ลักษณะที่พบในยีนดอยนี้จะมีโอกาสเกิด 1 ใน 4 กรณีมีพอและแมมียีนดอยแฝงอยู (พาหะ) รุนที่ 1 รุนที่ 2 รุนที่ 3 แผนผังการถายทอดลักษณะนี้เปนยีนเดน เชน ลักษณะมีลักยิ้ม นิ้วเกิน ซึ่งอยูบนโครโมโซมรางกาย แสดง ลักษณะ 3 รุน การถายทอดลักษณะที่พบบนโครโมโซมเพศ ในคนมีโครโมโซมรางกาย 22 คู โครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) 1 คู ซึ่งมี 2 แบบ XX เปนหญิง XY เปนชาย ยีนที่พบอยูบนโครโมโซม X มักพบเปนยีนดอย เชน ยีนตาบอดสี ยีนโรคภาวะบกพรองเอนไซม กลูโคส- 6-ฟอสเฟต ยีนโรคเลือดไหลไมหยุด ลักษณะดังกลาวจะพบในเพศชายมากกวาเพศหญิง เนื่องจากเพศชายมี โครโมโซม X เพียง 1 แทง แตเพศหญิงมี X 2 แทง โอกาสเกิดในเพศชายจึงสูงกวา เชน ยีนตาบอดสีแทนดวยยีนดอย c ยีนตาปกติ C เพศหญิงมีจีโนไทปได 3 แบบ XCXC, XCXc ตาปกติ XcXc ตาบอดสี เพศชายมีจีโนไทปได 2 แบบ XCY ตาปกติ XcY ตาบอดสี เพศหญิงโอกาสตาบอดสี 3 1 , เพศชายโอกาสตาบอดสี 2 1 หรือ 50%
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (47)2008 การถายทอดลักษณะที่มีหลายแอลลีล ลักษณะโดยทั่วไปมียีน 2 แอลลีล คือ แอลลีลเดน และแอลลีลดอย แตลักษณะที่มีแอลลีลมากกวา 2 แอลลีล เชน ลักษณะหมูเลือด A B O ของคนมี 3 แอลลีล คือ IA, IB, i แอลลีล A สรางแอนติเจนที่ผิวเม็ดเลือดแดง แบบ A แอลลีล B สรางแอนติเจนที่ผิวเม็ดเลือดแดงแบบ B สวนแอลลีล i เปนแอลลีลที่ไมสรางแอนติเจนที่ผิว เม็ดเลือดแดง จึงพบจีโนไทปและฟโนไทปไดดังตาราง จีโนไทป ฟโนไทป IAIA, IAi หมูเลือด A IBIB, IBi หมูเลือด B IAIB หมูเลือด AB ii หมูเลือด O จีโนไทปพอแม จีโนไทปของลูก IAIA × IAIA IAIA IAi × IAi IAIA, IAi, ii IAi × ii IAi, ii IAIA × IBIB IAIB IAi × IBi IAIB, IAi, IBi, ii IAIB × IAIB IAIA, IBIB, IAIB IAIA × ii IAi IBIB × ii IBi IAIB × ii IAi, IBi ii × ii ii การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม พันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงได เนื่องมาจากสาเหตุหลายประการ เชน การผาเหลา การ คัดเลือกโดยธรรมชาติ การปรับปรุงพันธุโดยคน การเปลี่ยนแปลงเหลานี้ทําใหเกิดวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต การผาเหลา (Mutation) คือ การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางพันธุกรรมที่สามารถถายทอดไปสูลูกหลานได มี 2 แบบ คือ การกลายพันธุของโครโมโซม การกลายพันธุของยีน การกลายพันธุของโครโมโซม เชน การเปลี่ยนแปลงจํานวนโครโมโซม เชน พืชที่มีจํานวนโครโมโซม 3n, 4n พืชเหลานี้จะมีลักษณะการเจริญเติบโตมากกวาพืชที่มีจํานวนโครโมโซมปกติ (2n) การกลายพันธุของยีน เชน โรคทางพันธุกรรม ลักษณะผิวเผือก ลักษณะลวดลายบนใบหรือดอกของพืช สาเหตุของการเกิดการกลายพันธุ 1. เกิดเองตามธรรมชาติ ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติขณะแบงเซลล 2. รังสีสามารถทําใหเกิดการกลายพันธุได เชน รังสีแกมมา ซึ่งใชในพืช เชน พุทธรักษา เบญจมาศ ปทุมมา 3. สารเคมี เชน อะฟลาทอกซินที่ไดจากราในอาหาร ไนโตรซามีนที่ไดจากดินประสิวในการถนอมอาหาร
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (48)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การคัดเลือกโดยธรรมชาติ (Theory of Natural Selection) เปนแนวความคิดของ ชารล ดารวิน (Charles Darwin) เขาไดเสนอทฤษฎีวิวัฒนาการ ซึ่งกลาวถึงสิ่งมีชีวิตที่มีความเหมาะสมที่สุดจะคงอยู เนื่องจากมี การแขงขันกันเพื่อแยงทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด สิ่งมีชีวิตที่อยูรอดเปนสิ่งมีชีวิตที่ไดรับการคัดเลือกโดยธรรมชาติ จากการเดินทางไปกับเรือบีเกิลของ ดารวิน เขาพบวา นกจาบบนเกาะกาลาปากอสมีลักษณะจะงอยปาก แตกตางกัน เนื่องจากอาหารของนกเหลานั้นแตกตางกัน แสดงวา นกจาบมีการปรับพันธุกรรม (Genetic Adaptation) ใหเหมาะสมกับอาหาร ผลจากการคัดเลือกโดยธรรมชาติ ทําใหสิ่งมีชีวิตที่อยูรอดไดมีความแข็งแรงและมีความหลากหลายทาง พันธุกรรม การคัดเลือกพันธุและการปรับปรุงพันธุโดยคน การคัดเลือกโดยคนจะเกิดสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะดีเดนตาม ความตองการของคน เชน - การคัดเลือกพันธุปลาทับทิม ซึ่งเปนปลาที่มีลักษณะดีเดน คือ การเจริญเติบโตเร็วมีสวนที่เปนเนื้อมาก ถึง 40% โครงกระดูกเล็ก กางนอย เสนใยกลามเนื้อละเอียด รสชาติดี ไมมีกลิ่นที่เกิดจากไขมันปลา ตานทานตอโรค พันธุปลาทับทิมมีการพัฒนามาจากพันธุปลานิลทั่วโลกนํามาผสมขามพันธุ และเลี้ยงลูกผสมที่มีลักษณะดีเดนหลายๆ คู เพื่อนําคูผสมดีเดนเหลานั้นมาผสมกันเองอีกครั้งจนกระทั่งไดปลาทับทิม - การปรับปรุงพันธุขาว พันธุขาวพันธุดีที่นํามาใชปรับปรุงพันธุคือพันธุขาวขาวดอกมะลิ 105 เปนขาวเจา ที่ปลูกไดทุกภาค ใชเวลาปลูก 160 วัน ทนแลง ทนดินเปรี้ยวดินเค็ม เมื่อนําพันธุขาวขาวดอกมะลิ 105 มาอาบรังสี แกมมา ทําใหเกิดมิวเทชันไดพันธุขาว กข 6 กข 10 และกข 15 ที่มีลักษณะดีขึ้นคือ กข 6 เปนพันธุขาวเหนียวที่มี กลิ่นหอม ใหผลผลิตสูง ทนแลง ตานทานโรคไหมและโรคใบจุดสีน้ําตาลไดดี กข 15 เปนพันธุขาวเจาที่ใหผลผลิต เทากับขาวดอกมะลิ 105 แตกข 15 มีอายุสั้นกวา 10 วัน เก็บเกี่ยวไดเร็วกวา ตานทานโรคไดดีกวาขาวดอกมะลิ 105 เทคโนโลยีชีวภาพ (Biotechnology) เทคโนโลยีชีวภาพเปนการนําความรูดานชีววิทยา ในสาขาพันธุศาสตรมาประยุกตเพื่อใหเกิดประโยชนแก มนุษย เชน การทําพันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering) การโคลน (Cloning) การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture) การศึกษาลายพิมพดีเอ็นเอ (DNA Fingerprint) พันธุวิศวกรรม การศึกษาพันธุวิศวกรรมเปนเทคนิคการสรางสิ่งมีชีวิตมีลักษณะตามที่ตองการ โดยการสราง DNA สายผสม (Recombinant DNA) โดยการถายยีนที่ตองการลงไปแบคทีเรีย เพื่อใหเปนตัวพายีนเหลานั้นเขาไปในสิ่งมีชีวิตที่ ตองการสรางพันธุกรรมใหม เราเรียกสิ่งมีชีวิตที่เกิดจากวิธีพันธุวิศวกรรมนี้วา สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรมหรือ จีเอ็มโอ (Genetically Modified Organism ; GMO) ปจจุบันสิ่งมีชีวิตที่ไดรับการดัดแปลงพันธุกรรมตางๆ เชน - ฝายบีทีและขาวโพดบีที เปนพืช GMO ที่ไดจากการถายยีนจากแบคทีเรีย Bacillus thuringiensis ซึ่ง เปนแบคทีเรียที่สามารถสรางโปรตีนที่เปนพิษตอแมลง พืชที่มียีนนี้จึงตานทานแมลงได - พริก มะละกอ ตานทานไวรัส เปนการนํายีนที่สามารถสังเคราะหโปรตีนที่หอหุมอนุภาคไวรัส ทําให ไวรัสไมสามารถทําอันตรายใหแกพืชได
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (49)2008 - การผลิตอินซูลินโดยแบคทีเรีย ทําโดยตัดยีนอินซูลินจากคนปกติถายลงไปในพลาสมิดของแบคทีเรีย (Plasmid เปน DNA ที่เปนวงกลมขนาดเล็กของแบคทีเรีย) เมื่อแบคทีเรียแบงเซลลจะทําใหไดแบคทีเรียที่มียีน อินซูลินเปนจํานวนมาก และแบคทีเรียนี้จะสามารถสังเคราะหอินซูลินไดดังแผนผังนี้ ตัดยีนดวยเอนไซมตัดจําเพาะ ดีเอ็นเอลูกผสม นําดีเอ็นเอลูกผสมกลับเขาไปในแบคทีเรีย แบงเซลล แบคทีเรียรุนลูกที่มียีนอินซูลินอยู แบคทีเรีย พลาสมิด ยีนอินซูลินใน โครโมโซมของคน การโคลน (Cloning) การโคลน หมายถึง การสรางสิ่งมีชีวิตใหมใหมีลักษณะพันธุกรรมเหมือนเดิม เปนการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศ เชน การโคลนสัตวเลี้ยงลูกดวยนม เชน แกะ วัว ในประเทศไทยมีการโคลนวัวเนื้อตัวแรกของโลกชื่อ นิโคลและ การโคลนวัวนมตัวแรกของเอเชียตะวันออกเฉียงใตชื่อ อิง ซึ่งเกิดจากการโคลนเซลลใบหูของตัวตนแบบ เซลลรางกายของผูให เซลลไขที่ไมมีนิวเคลียส นํามารวมกันโดยการใชกระแสไฟฟา ไดเซลลใหม แบงเซลล สิ่งมีชีวิตที่เหมือนสิ่งมีชีวิตที่เปนผูใหเซลลรางกาย
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (50)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture) การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเปนการโคลนในพืช โดยการนําเอาสวนของพืชมาเลี้ยงในอาหารสังเคราะหที่พืช ตองการในสภาพปลอดเชื้อ ควบคุมแสงสวาง อุณหภูมิ ความชื้น และกระตุนการเจริญของพืชดวยฮอรโมนพืช เชน ไซโทไคนิน จิบเบอเรลลิน ประโยชนของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช 1. ไดพืชจํานวนมากที่มีลักษณะเหมือนเดิม 2. ใชเวลาสั้นในการผลิตตนพันธุดี 3. ตนพันธุที่ไดปราศจากโรค 4. ใชผลิตตนพันธุที่ผสมกันเองในธรรมชาติยาก เสี่ยงตอการสูญพันธุ ลายพิมพดีเอ็นเอ (DNA fingerprint) ลายพิมพดีเอ็นเอของคนเปนเอกลักษณของแตละบุคคล เพราะคนทุกคนจะมีลายพิมพดีเอ็นเอที่แตกตางกัน ยกเวนแฝดแทที่ลายพิมพดีเอ็นเอจะเหมือนกัน ลายพิมพดีเอ็นเอของลูกจะไดจากดีเอ็นเอของพอและแมอยางละครึ่ง ประโยชนของการศึกษาสายพันธุดีเอ็นเอ 1. พิสูจนเพื่อบุคคลในกรณีฆาตกรรม กรณีบุคคลสูญหาย 2. พิสูจนความสัมพันธของพอแมและลูก ความกาวหนาทางพันธุศาสตรและเทคโนโลยีชีวภาพ 1. ดานการเกษตร สรางพืช GMO ที่มีลักษณะตามที่ตองการ เชน ตานทานโรค ทนแลง ใหผลผลิตที่มี คุณคาทางอาหาร 2. การพัฒนาผลิตสัตว เชน การผสมเทียม การถายฝากตัวออน การโคลน 3. การแพทยและสาธารณสุข เชน การตรวจโรคหาความบกพรองกอนแตงงาน การรักษาโรคดวยวิธียีน บําบัด (Gene Therapy) ซึ่งทําโดยการตัดชิ้นสวนของยีนที่เปนโรคทิ้งไปกอนที่จะเปนโรค 4. เทคโนโลยีดีเอ็นเอ เชน การตรวจสอบดีเอ็นเอของสิ่งมีชีวิตเพื่อการพิสูจนเอกลักษณ บุคคล พันธุพืช พันธุสัตว เพื่อดูความสัมพันธพอแมลูก เพื่อการสืบคนผูตองสงสัย
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (51)2008 แบบทดสอบ 1. ยีน A และ B อยูบนโครโมโซมแทงเดียวกัน แผนภาพใดที่แสดงยีน A และ B ที่อยูบนโครโมโซมในระยะ Prophase ไดถูกตอง I II III VIV A B A B A A B B A B A B A A B B 1) I และ III 2) II และ V 3) III และ IV 4) IV และ V 2. จากภาพเปนระยะเมตาเฟสของการแบงเซลลแบบใด และจํานวนโครโมโซมใน Somatic Cell มีจํานวน เทาใด ตามลําดับ 1) Mitosis, 3 2) Mitosis, 6 3) Meiosis II, 3 4) Meiosis II, 6 3. ยีนของสิ่งมีชีวิตแสดงออกในรูปของสารใด 1) คารโบไฮเดรตและโปรตีน 2) กรดนิวคลีอิกและโปรตีน 3) โปรตีน 4) ฮอรโมน 4. การแบงเซลลไขกระดูกของคนในระยะใดที่มีจํานวนโครโมโซมเปน 92 เสน 1) Interphase 2) Prophase 3) Metaphase 4) Anaphase 5. ขอเปรียบเทียบระหวาง DNA และ RNA ขอใดที่ไมถูกตอง ขอเปรียบเทียบ DNA RNA 1) น้ําตาล C5H10O5 C5H10O4 2) ไนโตรเจนเบส A T C G A U C G 3) จํานวนสาย คู เดี่ยว 4) ตนแบบในการเพิ่มจํานวน DNA DNA
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (52)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 6. โครโมโซมในภาพใดเปน Homologous Chromosome และ Heterozygous gene 1) A a b B A a b B 2) A A b b a a B B 3) A a B b 4) A B A B a B a B 7. หมูเลือด ABO เปนลักษณะพันธุกรรมที่มีแอลลีล (Allele) จํานวนเทาใด 1) 2 2) 3 3) 4 4) 6 8. การเกิดมิวเทชันมีสาเหตุจากสิ่งใด ก. ธรรมชาติ ข. อะฟลาทอกซิน ค. ไนโตรซามีน ง. รังสีแกมมา 1) เฉพาะ ก. 2) เฉพาะ ข. และ ค. 3) เฉพาะ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 9. การทําพันธุวิศวกรรมสามารถถายยีนใหกับสิ่งมีชีวิตใด 1) ไวรัส 2) แบคทีเรีย 3) โปรโตซัว 4) เชื้อรา 10. พลาสมิด (Plasmid) ในแบคทีเรียมีลักษณะในขอใด 1) เปน DNA ที่เปนวงกลม 2) เปน DNA ที่เปนทอนสั้นๆ 3) เปน RNA ที่เปนวงกลม 4) เปน RNA ที่เปนทอนสั้นๆ 11. Gene Therapy คืออะไร 1) การตัดตอยีนเพื่อการรักษาโรค 2) การเปลี่ยนแปลงยีน 3) การใชสมุนไพรเพื่อการรักษาโรคทางพันธุกรรม 4) การใชรังสีเพื่อการรักษาโรคทางพันธุกรรม 12. ขอใดเปน Genetic Adaptation 1) คนแตละเชื้อชาติมีสีผมไมเหมือนกัน 2) นกจาบมีปากหลายแบบ 3) พุทธรักษามีกลีบดอกเปนลายดาง 4) เกงดําเปนเกงเผือก 13. ลักษณะพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตในขอใดไมเกี่ยวของกับสิ่งแวดลอม 1) เชาวปญญา 2) สีผิว 3) ความสูง 4) กลุมเลือด 14. เด็กชายหญิง 6 คนเปนพี่นองกันมีหมูเลือด A 3 คน หมูเลือด B 2 คน หมูเลือด AB 1 คน บิดามารดาจะไม มีโอกาสเปนหมูเลือดใด 1) AB × A 2) AB × B 3) A × B 4) AB × O 15. ชายคนหนึ่งตาสีฟาแตงงานกับหญิงตาสีน้ําตาล ลูกคนแรกมีตาสีฟา และลูกคนที่สองมีโอกาสตาสีน้ําตาลกี่ เปอรเซ็นต ถาตาสีน้ําตาลเปนลักษณะเดน ตาสีฟาเปนลักษณะดอย 1) 0% 2) 25% 3) 50% 4) 75%
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (53)2008 16. คนเผือกมักหรี่ตาเมื่อแสงจาเพราะเหตุใด 1) มานตาเล็ก 2) มานตามีรงควัตถุนอย 3) มานตามีรงควัตถุมาก 4) มานตาไมมีรงควัตถุ 17. ลักษณะที่ปรากฏในเพดดีกรีขอใดที่มีลักษณะเปนยีนดอยบนโครโมโซม X 1) 2) 3) 4) 18. โรคที่ถายทอดทางพันธุกรรมคือขอใด ก. ทาลัสซีเมีย ข. ฮีโมฟเลีย ค. ลิวคีเมีย 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 19. ชายคนหนึ่งปกติแตงงานกับหญิงปกติ แตลูกมีทั้งที่เปนทาลัสซีเมียและปกติ ดังนั้นจีโนไทปของชายหญิงคูนี้ ควรเปนอยางไร ก. ชายพาหะ หญิงปกติ ข. ชายปกติ หญิงพาหะ ค. ชายพาหะ หญิงพาหะ 1) ก. และ ข. 2) ก. หรือ ค. 3) เฉพาะ ค. 4) ก., ข. และ ค. 20. Natural Selection ของสิ่งมีชีวิตจะทําใหสิ่งมีชีวิตมีลักษณะใด 1) แข็งแรงที่สุด 2) มีลูกหลานจํานวนมาก 3) ปรับตัวเขากับสภาพแวดลอมดี 4) ถูกทุกขอ เฉลย 1. 4) 2. 4) 3. 3) 4. 4) 5. 1) 6. 2) 7. 2) 8. 4) 9. 2) 10. 1) 11. 1) 12. 2) 13. 4) 14. 4) 15. 3) 16. 4) 17. 3) 18. 1) 19. 3) 20. 1)
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (54)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความหลากหลายทางชีวภาพ ความหลากหลายทางชีวภาพมี 3 ชนิด 1. ความหลากหลายทางนิเวศวิทยา หมายถึง ระบบนิเวศแตละแหงมีความแตกตางของชนิดและจํานวน ของสิ่งมีชีวิตและความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตที่อยูรวมกัน 2. ความหลากหลายของสปชีส หมายถึง ชนิดของสิ่งมีชีวิตตางๆ บนโลก ซึ่งมีประมาณ 10-50 ลานชนิด 3. ความหลากหลายทางพันธุกรรม หมายถึง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตแตละชนิดมีความแตกตางกัน สปชีสของสิ่งมีชีวิต สปชีส คือ กลุมสิ่งมีชีวิตที่เปนประชากรชนิดเดียวกันผสมพันธุกันแลวไดลูกหลานสืบทอดตอไป เนื่องจาก ความคลายคลึงกันในระดับโครโมโซม ทําใหโครโมโซมจากพอและแมสามารถเขาคูกันได เชน Homo sapiens คนทุกชาติ Canis familiaris สุนัขบาน Zea mays ขาวโพดทุกชนิด Canis lupus สุนัขปา สุนัขบานและสุนัขปา มีความใกลชิดทางพันธุกรรมจึงสามารถผสมพันธุกันไดลูกผสม ลักษณะของสิ่งมีชีวิตแตละสปชีสจะมีลักษณะเดนเฉพาะไมเหมือน Species อื่น แตภายในสปชีสเดียวกัน อาจจะมีความแตกตางกันในเรื่องตางๆ เชน สายพันธุ เพศผูและเพศเมีย ความแตกตางระหวางวัยที่เจริญเติบโต และชวงที่เจริญเติบโตเต็มที่แลว การเกิดสปชีสใหม การเกิดสปชีสใหม มีสาเหตุจากความแตกตางของสิ่งแวดลอมทางกายภาพและชีวภาพ ทําใหเกิดการคัดเลือก ตามธรรมชาติ จะทําใหเกิดประชากรเปนกลุมยอยที่มีพันธุกรรมที่แตกตางกันจนไมสามารถผสมพันธุกันไดหรือ ผสมพันธุไดแตเปนหมัน เชน สิ่งมีชีวิตสปชีสหนึ่งอาศัยอยูรวมกลุมกัน แตมีเหตุการณที่ทําใหพื้นที่ที่อาศัยอยูแยกกัน เชน มีแมน้ําขวางกลาง ทําใหแบงสิ่งมีชีวิตสปชีสนี้เปน 2 กลุม และสิ่งมีชีวิตนี้ไมสามารถอพยพยายขามถิ่นกันได ทําใหเกิดพฤติกรรมการดํารงชีวิตที่แตกตางกันไปเรื่อยๆ จนกระทั่งเกิดเปนสปชีสใหม ในปจจุบันสามารถจําแนก สิ่งมีชีวิตไดประมาณ 1.5 ลานสปชีส และพบวาแมลงเปนสิ่งมีชีวิตที่มีสปชีสมากที่สุดประมาณ 750,000 สปชีส
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (55)2008 ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต นักชีววิทยาไดจัดจําแนกหมวดหมูของสิ่งมีชีวิตโดยเกณฑตางๆ ดังนี้ 1. โครงสรางของสิ่งมีชีวิต จุดกําเนิดของอวัยวะ 2. สารเคมีภายในเซลล 3. ออรแกเนลลในเซลล 4. โปรตีนที่สรางขึ้น 5. แบบแผนการเจริญเติบโต 6. หลักฐานทางวิวัฒนาการ 7. การแพรกระจายตามสภาพภูมิศาสตร ในปจจุบันนักชีววิทยาไดจําแนกสิ่งมีชีวิตเปน 5 อาณาจักร 1. อาณาจักรมอเนอรา (Monera) 2. อาณาจักรโพรทิสตา (Protista) 3. อาณาจักรเห็ดราและยีสต (Fungi) 4. อาณาจักรพืช (Plantae) 5. อาณาจักรสัตว (Animalia) อาณาจักรมอเนอรา สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา เปนสิ่งมีชีวิตพวกแรกที่เกิดขึ้นในโลก ลักษณะของเซลลจะไมมีนิวเคลียส (Prokaryote) การดํารงชีวิตสวนใหญเปนผูยอยสลายอินทรียสาร บางชนิดเปนปรสิตหรือสรางอาหารไดเอง สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้ ไดแก แบคทีเรียและสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน ความสําคัญของแบคทีเรียและสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน 1. ทําใหเกิดการหมุนเวียนสารในระบบนิเวศ 2. ผลิตสารเคมี เชน แอซิโตน กรดแลกติก ยาปฏิชีวนะ 3. ผลิตนมเปรี้ยว เนยแข็ง ผักดอง น้ําสมสายชู ปลารา 4. ตรึงไนโตรเจน เชน ไรโซเบียม แอนาบีนา นอสตอก 5. เปนสาเหตุของโรคปอดบวม วัณโรค อหิวาตกโรค ฉี่หนู และแอนแทรกซ อาณาจักรโพรทิสตา อาณาจักรโพรทิสตา มีสิ่งมีชีวิตที่มีความหลากหลายมากที่สุด มีทั้งที่เปนเซลลเดียวและหลายเซลล บางชนิดมีลักษณะคลายพืช คือมีคลอโรพลาสต สามารถที่จะสังเคราะหดวยแสงไดบางชนิดเปนสาเหตุของโรค โพรทิสตแบงได ดังนี้ 1. โพรทิสตที่หากินอิสระ เชน ยูกลีนา อะมีบา วอรติเซลลา 2. โพรทิสตที่เปนสาเหตุของโรค เชน ทริปพาโนโซมเปนสาเหตุของโรคเหงาหลับ 3. โพรทิสตที่สามารถสังเคราะหดวยแสง เชน ยูกลีนา ไดอะตอม สาหรายสีน้ําตาล เชน สาหราย เคลป ซารกัสซัม ลามินาเรีย พาไดนา สาหรายสีแดง เชน จีฉาย สาหรายผมนาง สาหรายสีเขียว เชน คลอเรลลา สไปโรไจรา สาหรายไฟ 4. โพรทิสตที่เปนอาหารของคน เชน สาหรายสีแดง สาหรายสีเขียว
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (56)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 อาณาจักรฟงไจ ฟงไจเปนสิ่งมีชีวิตที่มีทั้งเซลลเดียวและหลายเซลล แตยังไมพัฒนามาเปนเนื้อเยื่อ สืบพันธุโดยการ สรางสปอร การดํารงชีวิตเปนแบบปรสิตหรือผูยอยสลายอินทรียสาร ความสําคัญของฟงไจ 1. ทําหนาที่เปนผูยอยสลายอินทรียสารในระบบนิเวศ เชน ราไมคอรไรซา 2. ผลิตกรดฟูมาริก เชน ไรโซปส 3. เปนอาหารของคน เชน เห็ดตางๆ 4. ยีสตใชทําขนมปง แอลกอฮอล และเปนอาหารเพิ่มวิตามิน B12 5. เพนนิซิเลียม ใชผลิตยาเพนนิซิลิน เปนยาปฏิชีวนะ 6. ราแอสเพอจิลัสในธัญพืช ผลิตสารพิษอะฟลาทอกซินเปนสารกอมะเร็งตับ 7. ฟงไจเปนปรสิตในพืช เชน ราน้ําคางในองุน ราสนิม ปริสิตในคน เชน เชื้อราที่เทา เชื้อราที่ปอด อาณาจักรพืช พืชเปนสิ่งมีชีวิตหลายเซลล มีการจัดเรียงตัวเปนเนื้อเยื่อ สรางอาหารไดเองดวยการสังเคราะหดวยแสง โดยใชคลอโรพลาสตที่อยูภายในเซลล มีผนังเซลลเปนสารพวกเซลลูโลส แบงเปนกลุมใหญ 2 กลุม ตามลักษณะ ของทอลําเลียง คือ พวกที่ไมมีทอลําเลียง ไดแก มอส และกลุมที่มีทอลําเลียงเปนกลุมใหญ ไดแก เฟน ตีนตุกแก หญาถอดปลอง สน ปรง แปะกวย มะเมื่อย พืชใบเลี้ยงเดี่ยว พืชใบเลี้ยงคู พืชกลุมตางๆ ไดแก 1. ไบรโอไฟต เปนพืชที่ไมมีทอลําเลียง เชน ขาวตอกฤๅษีหรือสแฟกนัมมอส เปนพืชที่ทนทานตอการ สูญเสียน้ําดี ใชเปนวัสดุคลุมดินหรือใชเปนวัสดุใหความชื้นในการปลูกพืช 2. เฟน เปนพืชที่มีทอลําเลียงแตไมมีดอก เปนพืชที่พบในยุคดีโวเนียนประมาณ 400 ลานปมาแลว กลุมของเฟนมีหลายสปชีส มีความสําคัญตางๆ ดังนี้ - ใชเปนไมประดับ เชน ขาหลวงหลังลาย ชายผาสีดา เฟนกานดํา เฟนใบมะขาม - ใชเปนอาหาร เชน ผักแวน กูดเกี๊ยะ - ทําเครื่องจักสาน เชน ยานลิเภา - เปนปุยไนโตรเจนใหกับตนขาว เชน แหนแดง 3. พืชที่มีทอลําเลียงที่ไมมีดอกแตมีเมล็ด เปนพืชที่พบประมาณ 360 ลานป สวนสืบพันธุคือโคน (Cone) ซึ่งมี 2 ชนิด คือ โคนเพศผูและโคนเพศเมีย เมล็ดจะเกิดอยูในโคนเพศเมียจึงเรียกพืชชนิดนี้วา พืชเมล็ดเปลือย (Gymnosperm)
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (57)2008 ความสําคัญของพืชเมล็ดเปลือย 1. ปรง เปนพืชที่ใชเปนไมประดับที่มีราคาแพง 2. แปะกวย เปนพืชที่เมล็ดมีอาหารสะสมนํามารับประทานได สารสกัดจากใบแปะกวยชวยรักษา ความสมบูรณของผนังหลอดเลือดฝอย และปรับระบบหมุนเวียนเลือด ตอตานการอักเสบ การบวม ปองกันการ เกิดอัมพาต ใชรักษาโรคเกี่ยวกับความชรา 3. สน เปนพืชที่มีความหลากหลายมากที่สุดในกลุมพืชเมล็ดเปลือย สามารถนําตนมาใชสรางบาน ทําเครื่องเรือน ทําเยื่อกระดาษ 4. มะเมื่อย เปนพืชที่มีลักษณะแตกตางจากพืชเมล็ดเปลือยกลุมอื่น คือพบเวสเซลในทอลําเลียงน้ํา คลายพืชดอก 4. พืชดอก เปนกลุมพืชมีจํานวนสปชีสมากที่สุดในอาณาจักรพืช มีดอกเปนอวัยวะสืบพันธุสรางเมล็ด ในรังไข แบงเปน 2 กลุมใหญ คือ ใบเลี้ยงเดี่ยวและใบเลี้ยงคู ความสําคัญของพืชดอก 1. ธัญพืชเปนพืชใบเลี้ยงเดี่ยวที่เปนแหลงคารโบไฮเดรตของคน เชน ขาวเจา ขาวสาลี 2. ตนไมยืนตน ใชสรางบาน ทําเครื่องเรือนตางๆ เชน ไมสัก ไมมะคา ฯลฯ 3. ไมดอก, ไมผล, พืชผัก ใชเปนไมประดับไมผลและพืชผัก ใชเปนอาหาร มีความสําคัญตอ เศรษฐกิจ เชน กลวยไม ผลไมตางๆ อาณาจักรสัตว สัตวเปนสิ่งมีชีวิตที่มีหลายเซลล มีการเรียนรูและตอบสนองตอสิ่งเรา และมีการเคลื่อนไหวโดยการ ทํางานของเนื้อเยื่อประสาทและกลามเนื้อ ไมสามารถสรางอาหารได เปนผูบริโภค แบงเปนหลายกลุม ดังนี้ 1. ฟองน้ํา เปนสัตวยังไมมีเนื้อเยื่อที่แทจริง ลําตัวมีรูพรุนใหน้ําเขาและออกทางชองเปดใหญ ฟองน้ํามี ความสําคัญกับระบบนิเวศโดยเปนที่อาศัยของสัตวน้ําขนาดเล็ก และเปนอาหารของหอยและปลา ตัวอยางของ ฟองน้ํา ไดแก ฟองน้ําแกว ฟองน้ําหินปูน ฟองน้ําถูตัว 2. ปะการัง เปนสัตวที่มีเนื้อเยื่อที่แทจริง เปนสัตวที่ลําตัวกลวงมีหนวดรอบปาก ปะการังมีความสําคัญ กับระบบนิเวศทางทะเล คือ เปนที่อยูอาศัยของตัวออนของสัตวน้ําในทะเล ทําใหเพิ่มผลผลิตทางทะเล ตัวอยาง ของสัตวในกลุมเดียวกับปะการัง ไดแก ไฮดรา แมงกะพรุน ซีแอนีโมนี กัลปงหา 3. หนอนตัวแบน เปนสัตวที่มีลําตัวแบน มีทั้งที่เปนปรสิตและหากินอิสระ ตัวอยางของสัตวในกลุมนี้ที่ เปนปรสิต ไดแก พยาธิใบไม พยาธิตัวตืด และสัตวที่หากินอิสระ ไดแก พลานาเรีย 4. หนอนตัวกลม เปนสัตวที่ลําตัวรูปทรงกระบอก ไมมีปลอง สัตวในกลุมนี้สวนใหญเปนปรสิต เชน พยาธิเสนดาย 5. แอนเนลิดา เปนสัตวที่ลําตัวเปนปลอง เปนสัตวที่มีระบบเลือด ตัวอยางของสัตวกลุมนี้ ไดแก ไสเดือนดิน เปนสิ่งมีชีวิตที่ขุดรูในดิน ทําใหดินมีอากาศถายเท เหมาะแกการเจริญเติบโตของจุลินทรีย ทําใหเกิด การยอยสลายไดดี ไสเดือนกินซากพืชและซากสัตวและเมื่อขับถายออกมาจะเปนปุยใหแกพืช สัตวในกลุมนี้ที่เปน ปรสิตชั่วคราว เชน ปลิงและทาก จะดูดเลือดของสัตวและคนโดยปลิงและทากจะปลอยสารที่ทําใหสัตวที่ถูกดูด เลือดชาและปลอยสารฮิรูดิน (Hirudin) เพื่อปองกันไมใหเลือดแข็งตัว
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (58)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 6. มอลลัสก ไดแก หอย หอยทาก หอยนางรม หอยงวงชาง หมึกยักษ หมึกกระดอง และหมึกกลวย สัตวในกลุมนี้เปนอาหารของมนุษย 7. อารโทรพอด สัตวในกลุมนี้ที่มีจํานวนสปชีสมาก ไดแก แมลง อารโทรพอดมีลําตัวเปนปลอง มี รยางคเปนขอตอกัน มีเปลือกแข็ง ประกอบดวย ไคทิน พบไดเกือบทุกแหงบนโลก เปนอาหารของมนุษย เชน กุง ปู แมงดาทะเล เปนสัตวที่มีพิษ เชน แมงมุม แมงปอง เห็บ ตะขาบ เปนสัตวที่มีสวนชวยแพรกระจายพันธุของ พืชดอก เชน แมลง 8. เอไคโนเดิรม เปนสัตวทะเลทั้งหมด เชน ปลิงทะเล พลับพลึงทะเล ดาวขนนก ดาวมงกุฎหนาม ดาวทะเล 9. โพรโทคอรเดต เปนสัตวกลุมเดียวกับสัตวมีกระดูกสันหลัง แตไมมีโครงรางแข็งค้ําจุนภายในรางกาย เชน เพรียงหัวหอม แอมฟออกซัส 10.สัตวมีกระดูกสันหลัง เปนสัตวที่มีกระดูกสันหลัง มีระบบเลือดและระบบประสาทดีกวาสัตวทั้งหลาย แบงเปนกลุมใหญ ไดแก ปลา สัตวสะเทินน้ําสะเทินบก สัตวเลื้อยคลาน สัตวปก สัตวเลี้ยงลูกดวยนม ปลาเปนอาหารที่มีความสําคัญตอคน เชน ปลาน้ําจืด ปลาน้ําเค็ม สัตวสะเทินน้ําสะเทินบก ไดแก กบ เขียด คางคก ซาลามานเดอร งูดิน สัตวเลื้อยคลาน ไดแก จระเข เตา จิ้งเหลน และไดโนเสารที่สูญพันธุแลว สัตวปก เปนสัตวเลือดอุนที่กระดูกมีรูพรุน ทําใหน้ําหนักเบา จึงบินได สัตวเลี้ยงลูกดวยนม เปนสัตวเลือดอุนที่มีตอมน้ํานมใหลูก กลุมที่ออกลูกเปนไข เชน ตุนปากเปด ตัวกินมดที่คลายเมน กลุมที่มีกระเปาหนาทอง เชน จิงโจ โอพอสซัม โคอาลา กลุมที่ตัวแมมีมดลูกและรกเจริญดี เชน คน ลิง ชาง มา วัว ควาย ไวรัส เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมมีลักษณะเปนเซลล โครงสรางของไวรัสประกอบดวยโปรตีนหุมสารพันธุกรรม ไวรัสมีขนาดเล็กมากประมาณ 20-250 นาโนเมตร ตองใชกลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนดูเทานั้น ไวรัสสามารถเพิ่มจํานวนตัวเองเมื่ออยูในเซลลของสิ่งมีชีวิตอื่น แตถาไวรัสอยูนอกเซลลของสิ่งมีชีวิต อื่นจะไมสามารถทํากิจกรรมใดๆ มีลักษณะเปนอนุภาค ไวรัสมีรูปรางหลายแบบ ไวรัสเปนสาเหตุของโรคตางๆ เชน เอดส ไขหวัดใหญ โปลิโอ ตับอักเสบ งูสวัด พิษสุนัขบา และไขหวัดนก ในปจจุบันยังไมมียาที่จะฆาไวรัสได แตมีวัคซีน ที่สามารถปองกันไวรัสไดบางชนิด
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (59)2008 อาณาจักรมอเนอรา เปนสิ่งมีชีวิต ที่เซลลไมมีนิวเคลียส บางชนิดสราง อาหารไดเอง สวนใหญเปนผูยอยสลาย อาณาจักรโพรทิสตาเปนสิ่งมีชีวิต เซลลเดียวหรือหลายเซลล บางชนิด สรางอาหารไดดวยการสังเคราะห ดวยแสงบางชนิดตองการอาหารจาก สิ่งมีชีวิต อาณาจักรเห็ดราและยีสต ยีสตมีเซลลเดียว เห็ดรามี หลายเซลล บางชนิดดํารงชีพ โดยการยอยสลายสารอินทรีย บางชนิดเปนปรสิต อาณาจักรพืช สิ่งมีชีวิตหลายเซลล เซลลจัดเรียงเปนเนื้อเยื่อ สรางอาหารไดเองดวยการ สังเคราะหดวยแสง ผนังเซลล มีเซลลูโลสเปนองคประกอบ อาณาจักรสัตว สิ่งมีชีวิตหลายเซลล เซลลจัดเรียงเปนเนื้อเยื่อ เคลื่อนไหวได สัตวไมสามารถ สรางอาหารไดเองตองอาศัย อาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น แบคทีเรีย สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน โพรทิสตที่มีแฟลกเจลลา โพรทิสตที่มีรูปรางคลายอะมีบา โพรทิสตที่มีซิเลีย สาหรายสีเขียว สาหรายสีแดง สาหรายสีน้ําตาล ไบรโอไฟต พืชไรดอกมีทอลําเลียง สน พืชใบเลี้ยงเดี่ยว พืชใบเลี้ยงคู แอสโคไมโคตา เบสิดิโอไมโคตา คิวเทอโรไมโคตา ไซโกไมโคตา ราเมือก ฟองน้ํา ปะการัง หนอนตัวแบน หนอนตัวกลม มอลลัสก แอนเนลิด อารโทรพอด เอไคโนเดิรม โพรโทคอรเดต สัตวมีกระดูกสันหลัง คุณคาของความหลากหลายทางชีวภาพ 1. ความสําคัญตอระบบนิเวศ สิ่งมีชีวิตแตละชนิดมีความเกี่ยวของกัน ใหประโยชนตอโลก เชน แนวปะการัง เปนแหลงอนุบาลของสัตวน้ําในทะเล 2. ความหลากหลายของสายพันธุในสปชีสเดียวกัน มีประโยชนตอการอยูรอดของสิ่งมีชีวิต เชน ขาวพันธุ พื้นบานไทยมียีนที่ตานทานตอเพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 3. ความหลากหลายของสปชีส ทําใหเกิดประโยชนในภาคอุตสาหกรรมอยางกวางขวาง เชน ตนยางให น้ํายางที่ใชในอุตสาหกรรมยาง พืชและสัตว เปนแหลงอาหารที่สําคัญของมนุษย สารสกัดจากสิ่งมีชีวิตสามารถ นํามาใชประโยชนในทางยารักษาโรคหลายชนิด เชน สารเปลาโนทอล (Plaonotol) จากตนเปลานอย ใชรักษาโรค กระเพาะและลําไสได 4. ความหลากหลายทางชีวภาพ ทําใหเกิดความหลากหลายชีวิตในธรรมชาติ กอใหเกิดจินตนาการและ เกิดความรื่นรมยใจ
วิทยาศาสตร ชีววิทยา (60)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. หมวดหมูของสิ่งชีวิตในลําดับใดประกอบดวยสิ่งมีชีวิตที่มีความคลายคลึงกันมากที่สุด 1) Order 2) Phylum 3) Class 4) Genus 2. สุนัขบานและสุนัขปามีชื่อวิทยาศาสตรตามลําดับดังนี้ Canis familiaris และ Canis lupus ขอใดไมถูกตอง 1) สุนัขทั้ง 2 อยูใน genus เดียวกัน 2) สุนัขทั้ง 2 อยูใน species เดียวกัน แตตางสายพันธุ 3) สุนัขทั้ง 2 ผสมพันธุกันได และไดลูกที่เปนหมัน 4) โครโมโซมของสุนัขทั้ง 2 ไมสามารถเขาคูกันได 3. สิ่งมีชีวิตในขอใดที่มีกระบวนการสังเคราะหดวยแสงภายในคลอโรพลาสต ก. ไดอะตอม ข. ยูกลีนา ค. สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน ง. อะมีบา 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 4. ชื่อวิทยาศาสตรของคนคือ Homo sapiens ขอใดถูกตอง ก. คนอยูในจีนัส Homo ข. คนอยูในสปชีส Sapiens ค. คนทุกชาติมีชื่อวิทยาศาสตรเหมือนกันหมดทั้งโลก 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4) เฉพาะ ค. 5. สิ่งมีชีวิตในโลกนี้ที่มีจํานวนสปชีสมากที่สุดคือขอใด 1) แบคทีเรีย 2) พืชดอก 3) แมลง 4) ไวรัส 6. สิ่งมีชีวิตพวกใดพบในน้ําเค็มเทานั้น 1) มอลลัสก 2) โพรโทคอรเดต 3) ฟองน้ํา 4) เอไคโนเดิรม 7. สัตวเลี้ยงลูกดวยนมกลุมใดที่มีวิวัฒนาการการเจริญเติบโตของตัวออนต่ํากวาพวกอื่นๆ 1) จิงโจ ปลาโลมา 2) หนูหริ่ง คางคาว 3) ปลาโลมา ปลาวาฬ 4) ตุนปากเปด ตัวกินมดคลายเมน 8. ขอใดเปนสัตวตางไฟลัมกัน 1) แมงกะพรุน ปะการัง ไฮดรา 2) ทาก หมึก หอยทาก 3) พยาธิตัวกลม ไสเดือนฝอย พยาธิปากขอ 4) นก จระเข มาน้ํา 9. พืชที่สืบพันธุโดยเมล็ดคือขอใด 1) มอส 2) แหนแดง 3) ปรง 4) สนหางมา 10. พืชพวกไบรโอไฟตมีขนาดเล็กไมเกิน 2 นิ้ว เนื่องจากสาเหตุใด 1) ระบบทอลําเลียง 2) ระบบสืบพันธุ 3) การแพรกระจายพันธุ 4) ถูกทุกขอ 11. โครงสรางใดที่พบในขาวและขาวโพดแตไมพบในสน 1) Ovary 2) Ovule 3) Seed 4) Endosperm
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (61)2008 12. พืชพวกไบรโอไฟตแตกตางจากพืชกลุมอื่นอยางไร 1) ไมมีเนื้อเยื่อลําเลียง 2) ชองสปอโรไฟตยาวนาน 3) มีดอกขนาดเล็ก 4) เปนพืชที่เจริญในที่ความชื้นสูงหรือในน้ําเทานั้น 13. โรคใดตอไปนี้เกิดจากแบคทีเรีย 1) บิดไมมีตัว อหิวาตตกโรค คอตีบ 2) ไทฟอยด ปอดบวม งามนิ้วมือนิ้วเทาเปอย 3) วัณโรค บาดทะยัก ไขจับสั่น กลาก 4) โรคเรื้อน เกลื้อน ไขจับสั่น 14. สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงินและแบคทีเรียมีลักษณะใดคลายกัน 1) มีขนาดเล็ก 2) มีสีเขียวเหมือนกัน 3) สามารถตรึงไนโตรเจนได 4) ไมมีเยื่อหุมนิวเคลียส 15. ลักษณะรวมกันของสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงินและสาหรายหางกระรอกคือขอใด 1) มีคลอโรฟลล 2) มีคลอโรพลาสต 3) มีนิวเคลียส 4) ถูกทุกขอ 16. ผลิตภัณฑอาหารในขอใดเปนผลิตภัณฑที่ไดจากรา 1) ซีอิ๊ว เตาเจี้ยว เนยแข็ง 2) ซีอิ๊ว เตาเจี้ยว น้ําสมสายชู 3) เตาเจี้ยว เนยแข็ง นมเปรี้ยว 4) ขาวหมาก น้ําสมสายชู นมเปรี้ยว 17. การเลี้ยงแหนแดงในนาขาวเพื่อจุดประสงคใด 1) แหนแดงเพิ่มปุยไนโตรเจนแกขาว 2) แหนแดงมีธาตุฟอสฟอรัสมาก ทําใหขาวไดรับฟอสฟอรัสมากจึงออกรวงเร็วขึ้น 3) ซากแหนแดงดูดน้ําไดดีกวาซากของพืชอื่นๆ 4) ถูกทุกขอ 18. สิ่งมีชีวิตในขอใดสามารถสรางอาหารไดเองและกินอาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น ก. เห็ด รา ยีสต ข. มอเนอรา ค. โพรทิสตา ง. พืช 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 19. ความสําคัญของปาชายเลนและแนวปะการังคือขอใด ก. เปนแหลงอนุบาลของตัวออนของสิ่งมีชีวิตในทะเล ข. เปนแหลงสมุนไพร ค. นําไปทําเชื้อเพลิง ง. ปองกันคลื่นและลม 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 20. สารเปลาโนทอล (Plaonotol) จากตนเปลานอยมีคุณสมบัติอยางไร 1) ฆาเชื้อรา 2) รักษาแผลสด 3) ใชในเครื่องสําอาง 4) รักษาโรคกระเพาะและลําไส เฉลย 1. 4) 2. 2) 3. 1) 4. 2) 5. 3) 6. 4) 7. 4) 8. 2) 9. 3) 10. 1) 11. 1) 12. 1) 13. 1) 14. 4) 15. 1) 16. 1) 17. 1) 18. 4) 19. 3) 20. 4)

More Related Content

PDF
ระบบนิเวศ
Jira Boonjira
 
DOC
ระบบนิเวศ
Kru NoOk
 
PPT
หน่วยที่ 2 ระบบนิเวศ
maleela
 
PPT
ระบบนิเวศ
N'apple Naja
 
DOC
ความหมายของนิเวศวิทยา
weerabong
 
PPT
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม4
Tatthep Deesukon
 
PDF
ความหมายของระบบนิเวศ (Ecosystem) m3
kkrunuch
 
PPT
ความสัมพันธ์ในระบบนิเวศ
gasine092
 
ระบบนิเวศ
Jira Boonjira
 
ระบบนิเวศ
Kru NoOk
 
หน่วยที่ 2 ระบบนิเวศ
maleela
 
ระบบนิเวศ
N'apple Naja
 
ความหมายของนิเวศวิทยา
weerabong
 
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม4
Tatthep Deesukon
 
ความหมายของระบบนิเวศ (Ecosystem) m3
kkrunuch
 
ความสัมพันธ์ในระบบนิเวศ
gasine092
 

What's hot (20)

PDF
Ecology (2) 3
feeonameray
 
PPT
นิเวศวิทยา
heroohm
 
PDF
ใบความรู้ที่ 3.1
เบญญาภา ตนกลาย
 
PPT
File[1]
Warunee Sangsrijan
 
PDF
ใบความรู้ที่ 1.2
เบญญาภา ตนกลาย
 
PPT
ระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม
krudararad
 
PDF
ม.6 นิเวศ
Wichai Likitponrak
 
PPT
ระบบนิเวศ
Poonyawee Pimman
 
PPT
Biome and Biodiversity
Wan Kanlayarat
 
PDF
ระบบนิเวศ (Ecosystem)
พัน พัน
 
PPT
ระบบนิเวศ
Supaluk Juntap
 
PDF
Ecology
krudararad
 
PPT
ระบบนิเวศ001
suttidakamsing
 
DOC
ระบบนิเวศ
สุริยา พิมพ์ศรี
 
PPTX
บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
Wichai Likitponrak
 
PPTX
Food chain
Patcharee Punlaban
 
DOC
ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
สมพร นายน้อย
 
PPT
หน่วยที่ 2 ระบบนิเวศ
crunui
 
PDF
นิเวศวิทยา
Thanyamon Chat.
 
PDF
ระบบนิเวศ (Ecosystem)
พัน พัน
 
Ecology (2) 3
feeonameray
 
นิเวศวิทยา
heroohm
 
ใบความรู้ที่ 3.1
เบญญาภา ตนกลาย
 
File[1]
Warunee Sangsrijan
 
ใบความรู้ที่ 1.2
เบญญาภา ตนกลาย
 
ระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม
krudararad
 
ม.6 นิเวศ
Wichai Likitponrak
 
ระบบนิเวศ
Poonyawee Pimman
 
Biome and Biodiversity
Wan Kanlayarat
 
ระบบนิเวศ (Ecosystem)
พัน พัน
 
ระบบนิเวศ
Supaluk Juntap
 
Ecology
krudararad
 
ระบบนิเวศ001
suttidakamsing
 
ระบบนิเวศ
สุริยา พิมพ์ศรี
 
บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
Wichai Likitponrak
 
Food chain
Patcharee Punlaban
 
ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
สมพร นายน้อย
 
หน่วยที่ 2 ระบบนิเวศ
crunui
 
นิเวศวิทยา
Thanyamon Chat.
 
ระบบนิเวศ (Ecosystem)
พัน พัน
 
Ad

Viewers also liked (20)

DOCX
แบบสอบถาม การตัดสินใจซื้อโทรศัพท์มือถือ I phone ของผู้ใช้บริการรถไฟฟ้า bts
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.3 2550
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
แบบฟอร์มการเขียนบทความวิชาการ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ของเล่นทำให้เกิดเสียง
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
14แบบทดสอบสารพันธุกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป. 6 2550.1
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบวิทยาศาสตร์ O net (โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ)
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PPTX
บท2
bank_b
 
PDF
Truongquocte.info bo mon-phan_tich_tai_chinh-bai2-3
Thư viện trường quốc tế
 
PPT
Комплексний підхід до інструментальної діагностики та лікування нейропсихолог...
andrii68
 
DOCX
แบยทดสอบ การรับรู้และการตอบสนองเเเเเ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PPTX
บท3
bank_b
 
PDF
Natural User Interfaces as a powerful tool for courseware design in Physical ...
Alejandra Delgado
 
PDF
Truongquocte.info_Phương pháp luyện trí não [Tập 3.2]
Thư viện trường quốc tế
 
PPTX
Reanimación
Consultorios Medicos Nealtican
 
PDF
Truongquocte.info bo mon-phan_tich_tai_chinh-bai5
Thư viện trường quốc tế
 
DOCX
แบบสอบถาม โครงการเฝ้าระวังพฤติกรรมที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอ็ชไอวี
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOCX
แบบสอบถาม เรื่องการบริหารจัดการที่ดีของหน่วยงานภาครัฐ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PPT
Philadelphia cpa
moon23gt
 
PPTX
Win a million
Colegio Nueva York
 
แบบสอบถาม การตัดสินใจซื้อโทรศัพท์มือถือ I phone ของผู้ใช้บริการรถไฟฟ้า bts
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.3 2550
สำเร็จ นางสีคุณ
 
แบบฟอร์มการเขียนบทความวิชาการ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ของเล่นทำให้เกิดเสียง
สำเร็จ นางสีคุณ
 
14แบบทดสอบสารพันธุกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป. 6 2550.1
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบวิทยาศาสตร์ O net (โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ)
สำเร็จ นางสีคุณ
 
บท2
bank_b
 
Truongquocte.info bo mon-phan_tich_tai_chinh-bai2-3
Thư viện trường quốc tế
 
Комплексний підхід до інструментальної діагностики та лікування нейропсихолог...
andrii68
 
แบยทดสอบ การรับรู้และการตอบสนองเเเเเ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
บท3
bank_b
 
Natural User Interfaces as a powerful tool for courseware design in Physical ...
Alejandra Delgado
 
Truongquocte.info_Phương pháp luyện trí não [Tập 3.2]
Thư viện trường quốc tế
 
Reanimación
Consultorios Medicos Nealtican
 
Truongquocte.info bo mon-phan_tich_tai_chinh-bai5
Thư viện trường quốc tế
 
แบบสอบถาม โครงการเฝ้าระวังพฤติกรรมที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอ็ชไอวี
สำเร็จ นางสีคุณ
 
แบบสอบถาม เรื่องการบริหารจัดการที่ดีของหน่วยงานภาครัฐ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
Philadelphia cpa
moon23gt
 
Win a million
Colegio Nueva York
 
Ad

Similar to Tutur(biology)0 net 1 (20)

PDF
ระบบนิเวศ
Nomoretear Cuimhne
 
PPT
สิ่งแวดล้อม
ณัฐภากุล กะโห้ทอง
 
PDF
บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (2)
Pinutchaya Nakchumroon
 
PDF
Ecosystem ii
Oui Nuchanart
 
PDF
Ecosystem ii
Oui Nuchanart
 
PPT
บทที่ 3 ตอนที่ 3
gasine092
 
PDF
บทที่ 21 ระบบนิเวศ
ฟลุ๊ค ลำพูน
 
PPT
410 Bio001 1ชีวิตกับสิ่งแวดล้อมไบโอมระบบนิเวศใช้สอน
gifted10
 
PPT
Pw ecosystem
Oui Nuchanart
 
PPTX
ระบบนิเวศ
chirapa
 
PDF
03_ระบบนิเวศน์-สำเนา-1.pdf
ssuserf6586a
 
PDF
ติวสอบเตรียมนิเวศสิ่งแวดล้อม
Wichai Likitponrak
 
PDF
Random 100704050224-phpapp01 2
Khaojaoba Apple
 
PDF
ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
Saran Srimee
 
PDF
Ecology
krudararad
 
PPT
File
Manee Mukhariwattananon
 
PDF
ระบบนิเวศ3
chirapa
 
PDF
ระบบนิเวศ
ทุเรียน แก้วมณี
 
PPTX
Biology lernning 1
paifon
 
PDF
การแนะนำบทเรียน ม6
Wichai Likitponrak
 
ระบบนิเวศ
Nomoretear Cuimhne
 
สิ่งแวดล้อม
ณัฐภากุล กะโห้ทอง
 
บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (2)
Pinutchaya Nakchumroon
 
Ecosystem ii
Oui Nuchanart
 
Ecosystem ii
Oui Nuchanart
 
บทที่ 3 ตอนที่ 3
gasine092
 
บทที่ 21 ระบบนิเวศ
ฟลุ๊ค ลำพูน
 
410 Bio001 1ชีวิตกับสิ่งแวดล้อมไบโอมระบบนิเวศใช้สอน
gifted10
 
Pw ecosystem
Oui Nuchanart
 
ระบบนิเวศ
chirapa
 
03_ระบบนิเวศน์-สำเนา-1.pdf
ssuserf6586a
 
ติวสอบเตรียมนิเวศสิ่งแวดล้อม
Wichai Likitponrak
 
Random 100704050224-phpapp01 2
Khaojaoba Apple
 
ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
Saran Srimee
 
Ecology
krudararad
 
File
Manee Mukhariwattananon
 
ระบบนิเวศ3
chirapa
 
ระบบนิเวศ
ทุเรียน แก้วมณี
 
Biology lernning 1
paifon
 
การแนะนำบทเรียน ม6
Wichai Likitponrak
 

More from สำเร็จ นางสีคุณ (20)

PDF
สาวน้อยนักกายกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PPTX
Ppt ติว ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
ใบงาน พฤติกรรม สิ่งมีชีวิต นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PPTX
Ppt ระบบประสาท (nervous system) ชีววิทยา ม.5
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOCX
แบบทดสอบ เตรียมสอบ Nt วิชาวิทยาศาสตร์ ป.6
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2553
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2552
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2549
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
ใบงาน พฤติกรรม สิ่งมีชีวิต นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
DOC
แบบฟอร์มการเขียนบทความวิชการ Is1 30 คะแนน รายกลุ่ม 1 ชิ้น
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
Tutur(biology)0 net 2
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
Tutur(biology)0 net 3
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
16แบบทดสอบความหลากหลายทางชีวภาพ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
15แบบทดสอบเทคโนโลยีชีวภาพ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
13แบบทดสอบโครโมโซมและการถ่ายทอดลักษณะพันธุกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
12แบบทดสอบการแบ่งเซลล์
สำเร็จ นางสีคุณ
 
PDF
11แบบทดสอบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (ตอนที่ 2)
สำเร็จ นางสีคุณ
 
สาวน้อยนักกายกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
Ppt ติว ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ใบงาน พฤติกรรม สิ่งมีชีวิต นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
Ppt ระบบประสาท (nervous system) ชีววิทยา ม.5
สำเร็จ นางสีคุณ
 
แบบทดสอบ เตรียมสอบ Nt วิชาวิทยาศาสตร์ ป.6
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2553
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2552
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ข้อสอบอัจฉริยภาพ ทางวิทยาศาสตร์ ป.6 2549
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ใบงาน ระบบต่อมไร้ท่อ นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
ใบงาน พฤติกรรม สิ่งมีชีวิต นักเรียน
สำเร็จ นางสีคุณ
 
แบบฟอร์มการเขียนบทความวิชการ Is1 30 คะแนน รายกลุ่ม 1 ชิ้น
สำเร็จ นางสีคุณ
 
Tutur(biology)0 net 2
สำเร็จ นางสีคุณ
 
Tutur(biology)0 net 3
สำเร็จ นางสีคุณ
 
16แบบทดสอบความหลากหลายทางชีวภาพ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
15แบบทดสอบเทคโนโลยีชีวภาพ
สำเร็จ นางสีคุณ
 
13แบบทดสอบโครโมโซมและการถ่ายทอดลักษณะพันธุกรรม
สำเร็จ นางสีคุณ
 
12แบบทดสอบการแบ่งเซลล์
สำเร็จ นางสีคุณ
 
11แบบทดสอบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (ตอนที่ 2)
สำเร็จ นางสีคุณ
 

Tutur(biology)0 net 1

  • 1. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (2) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ระบบนิเวศ ระบบนิเวศ หมายถึง ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดลอม ซึ่งสิ่งแวดลอมมีทั้งที่มีชีวิตและไมมีชีวิต Biosphere คือ โลกของสิ่งมีชีวิต เปนระบบนิเวศที่ใหญที่สุด ประกอบดวยระบบนิเวศตางๆ ในระบบนิเวศ (Ecosystem) ประกอบดวยกลุมสิ่งมีชีวิต (Community) และสิ่งมีชีวิต (Organism) ชนิดเดียวกันที่อาศัยอยู รวมกันเรียกวา ประชากร (Population) Organism → Population → Community → Ecosystem → Biosphere ชีวนิเวศ (Biome) หมายถึง ระบบนิเวศที่แบงตามเขตภูมิศาสตร มีองคประกอบที่สําคัญ 2 สวน คือ องคประกอบทางกายภาพหรือองคประกอบที่ไมมีชีวิต เชน แสง ดิน น้ํา อุณหภูมิ และองคประกอบทางชีวภาพ หรือองคประกอบที่มีชีวิต ไดแก คน พืช มอส เห็ด รา ที่อาศัยอยูรวมกันในระบบนิเวศ องคประกอบทั้ง 2 มี ความสัมพันธกัน ไบโอมแบงตามเขตภูมิศาสตร เชน ไบโอมปาดิบชื้น ไบโอมทะเลทราย ไบโอมปาสน ระบบนิเวศ (Ecosystem) = กลุมสิ่งมีชีวิต (Community) + แหลงที่อยู (Habitat) กลุมสิ่งมีชีวิต (Community) หมายถึง สิ่งมีชีวิตตั้งแต 2 ชนิด (Species) มาอยูรวมกันเปนกลุมตางจาก ประชากร (Population) หมายถึง สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวอาศัยอยูรวมกัน สิ่งมีชีวิตตางๆ ในระบบนิเวศตางมีความสัมพันธซึ่งกันและกัน ดังนี้ 1. ผูผลิต (Producer) เปนสิ่งมีชีวิตที่สามารถสรางอาหารได (Autotroph) โดยกระบวนการสังเคราะห ดวยแสง เชน พืช สาหราย หรือสังเคราะหเคมี เชน แบคทีเรียสีเขียว 2. ผูบริโภค (Consumer) เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมสามารถสรางอาหาร (Heterotroph) ไดแก ผูบริโภคสัตว (Carnivore) ผูบริโภคพืช (Herbivore) ผูบริโภคพืชและสัตว (Omnivore) 3. ผูยอยสลายอินทรียสาร (Decomposer) เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมสามารถสรางอาหารได แตสามารถยอย สลายอินทรียสารใหเปนอนินทรียสารใหเปนประโยชนแกพืช โดยการปลอยน้ํายอยมายอยสลายอินทรียสาร และ ผูยอยสลายอินทรียสารจะดูดซึมสารอาหารเขาสูเซลล
  • 2. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (3)2008 การถายทอดพลังงานและสารอาหารในระบบนิเวศ ดวงอาทิตยเปนแหลงพลังงานในระบบนิเวศ โดยพืชจะเปลี่ยนพลังงานแสงใหเปนพลังงานเคมีโดยกระบวนการ สังเคราะหดวยแสง และพลังงานเคมีที่เกิดขึ้นจะถูกถายทอดในสิ่งมีชีวิตตางๆ ในระบบนิเวศผานทางหวงโซอาหาร และสายใยอาหาร โดยการกินกันเปนทอดๆ แตพลังงานจะสามารถถายทอดไดเพียง 10% เทานั้น ดังนั้นอีก 90% จะถูกใชในกระบวนการดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตแตละชนิด บางสวนจะเปลี่ยนเปนพลังงานความรอน และบางสวน บริโภคไมได เชน เปลือก กระดูก ขน เล็บ ผูบริโภค ลําดับสูงสุด (10 Kcal) ผูผลิต (10000 Kcal) ผูบริโภคลําดับที่ 1 (1000 Kcal) ผูบริโภคลําดับที่ 2 (100 Kcal) ในการถายทอดพลังงานจะมีการถายทอดสารอาหารถึงผูบริโภคลําดับสูงสุด สารอาหารถูกสะสมในสิ่งมีชีวิต ในรูปของอินทรียสารและเมื่อสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตายจะเกิดการยอยสลายโดยจุลินทรียไดเปนสารอนินทรีย หมุนเวียนกลับไปยังผูผลิต แตพลังงานไมสามารถหมุนเวียนได โดยมีผูยอยสลายอินทรียสารเปนผูรับพลังงาน ขั้นสุดทาย ผูยอยสลายอินทรียสาร ผูบริโภคผูผลิต สารอนินทรีย การเคลื่อนที่ของสารอาหาร การเคลื่อนที่ของพลังงาน
  • 3. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (4) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 พีระมิดทางนิเวศวิทยา (Ecological Pyramid) การเขียนพีระมิดเพื่อแสดงความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตในแตละลําดับขั้นของหวงโซอาหาร โดยเริ่มจากผูผลิต จนกระทั่งผูบริโภคสูงสุด 1. พีระมิดจํานวน (Pyramid of numbers) เปนพีระมิดที่ใชจํานวนของสิ่งมีชีวิตของหวงโซอาหาร พีระมิด จํานวนเปนแบบฐานกวางหรือฐานแคบไดขึ้นอยูกับหวงโซอาหาร นกกระจาบ 3 ตัว/ตารางเมตร เพลี้ย 50 ตัว/ตารางเมตร กุหลาบ 1 ตน/ตารางเมตร งู 1 ตัว/ตารางเมตร หนูนา 5 ตัว/ตารางเมตร ตนขาว 400 ตน/ตารางเมตร 2. พีระมิดมวลชีวภาพ (Pyramid of Biomass) เปนพีระมิดที่ใชมวลชีวภาพหรือเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิตในรูป ของน้ําหนักแหง พีระมิดมวลเปนแบบฐานกวางหรือฐานแคบไดขึ้นกับหวงโซอาหาร นกกระจาบ 200 กรัม/ตารางเมตร เพลี้ย 20 กรัม/ตารางเมตร กุหลาบ 500 กรัม/ตารางเมตร งู 1000 กรัม/ตารางเมตร หนูนา 400 กรัม/ตารางเมตร ตนขาว 100 กรัม/ตารางเมตร 3. พีระมิดของพลังงาน (Pyramid of Energy) เปนพีระมิดที่ใชพลังงานที่ถายทอดในสิ่งมีชีวิตแตละลําดับขั้น ของหวงโซอาหารที่ถายทอดไดเพียง 10% รูปพีระมิดชนิดนี้จึงมีลักษณะฐานกวางอยางเดียว คน 100 Kcal/ตารางเมตร/ป วัว 1000 Kcal/ตารางเมตร/ป หญา 10000 Kcal/ตารางเมตร/ป
  • 4. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (5)2008 ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับปจจัยทางกายภาพ 1. อุณหภูมิ มีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 1.1 ปฏิกิริยาเคมีในรางกายของสิ่งมีชีวิตมีเอนไซมเปนตัวควบคุมอัตราการเกิดปฏิกิริยา โดยปกติ อุณหภูมิที่เหมาะแกการทํางานของเอนไซมจะอยูระหวาง 25-40 องศาเซลเซียส ถาอุณหภูมิสูงเอนไซมซึ่งเปน สารโปรตีนจะเสียสภาพ ทําใหการเกิดปฏิกิริยาลดลง 1.2 เปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา รางกายของสิ่งมีชีวิตมีกลไกในการปรับอุณหภูมิ เชน สัตวเลือดอุน จะมีการปรับอุณหภูมิรางกายใหคงที่ 1.3 พฤติกรรมการอพยพ (Migration) เชน นกปากหางอพยพมาจากเขตหนาวมาไทย ซึ่งเปนเขตที่ อบอุน 1.4 ปริมาณ O2 ที่ละลายในน้ําจะลดลงเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น ทําใหสิ่งมีชีวิตในน้ําลดลง 2. แสงมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 2.1 การสังเคราะหดวยแสงของพืชมากขึ้นถาแสงมีความเขมมาก จึงเกิดการสรางอาหารมาก 2.2 พฤติกรรมการดํารงชีวิต สิ่งมีชีวิตบางชนิดออกหากินในเวลากลางวัน บางชนิดออกหากินเวลา กลางคืน เชน นกเคาแมว คางคาว ผีเสื้อกลางคืน 2.3 การหุบบานของดอกไม เชน ดอกบัวจะบานในเวลาเชา 3. น้ําและความชื้นมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 3.1 การแพรกระจายพันธุพืช เชน เขตที่มีความชื้นสูงจะมีความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตมากกวาเขต แหงแลง 3.2 ปฏิกิริยาเคมี เชน ปฏิกิริยาการยอยอาหารตองใชน้ํา 4. ดินมีผลตอสิ่งมีชีวิตดานตางๆ ดังนี้ 4.1 แหลงแรธาตุอาหารของพืช ทําใหพืชเจริญเติบโต 4.2 แหลงที่อยูอาศัยของสิ่งมีชีวิต
  • 5. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (6) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตกับปจจัยทางชีวภาพ การดํารงชีวิตของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตองมีความสัมพันธกันในหลายลักษณะ เชน ภาวะที่สิ่งมีชีวิตได ประโยชนรวมกัน ไดแก ภาวะพึ่งพากัน ภาวะการไดประโยชนรวมกัน ใชเครื่องหมาย +/+ ภาวะที่มีฝายหนึ่งได ประโยชนอีกฝายเสียประโยชน ไดแก ภาวะปรสิต ภาวะการลาเหยื่อ ใชเครื่องหมาย +/- ภาวะที่มีผูไดประโยชน ฝายเดียวอีกฝายไมเสียประโยชน ไดแก ภาวะอิงอาศัย ใชเครื่องหมาย +/0 ภาวะที่เสียประโยชนทั้ง 2 ฝาย ไดแก ภาวะการแกงแยงแขงขัน ใชเครื่องหมาย -/- ชื่อภาวะ สัญลักษณ ความหมาย ตัวอยาง ภาวะพึ่งพากัน (Mutualism) +/+ ไดประโยชนรวมกัน ถา แยกกันจะไมสามารถ ดํารงชีวิตได หรือไดแต ไมดี ไลเคนส (รา-สาหราย), โพรโทซัวในลําไสปลวก, โพรติสตที่สังเคราะหดวยแสงไดกับไฮดรา, แบคทีเรีย ในลําไสใหญของคนชวยสังเคราะหวิตามิน K และ B12, แบคทีเรียไรโซเบียมที่รากพืชตระกูลถั่ว, ปลา การตูนกับดอกไมทะเล ภาวะการได ประโยชนรวมกัน (Protocooperation) +/+ ไดประโยชนรวมกัน เมื่อแยกกันยังสามารถ ดํารงชีวิตได ดอกไมกับแมลง, มดกับเพลี้ย, ปูเสฉวนกับ ดอกไมทะเล, นกเอี้ยงบนหลังควาย, เพลี้ยกับมดดํา ภาวะอิงอาศัย (Commensalism) +/0 ฝายหนึ่งไดประโยชน อีกฝายไมไดหรือไมเสีย ประโยชน กลวยไม หรือชายผาสีดา หรือเฟนเกาะบนตนไม, เหาฉลามกับปลาฉลาม ภาวะปรสิต (Parasitism) +/- ฝายหนึ่งไดประโยชน (Parasite) อีกฝายหนึ่ง เสียประโยชน (Host) พยาธิตางๆ กับ Host, กาฝากบนตนไม, เห็บบน ตัวสุนัข ภาวะการลาเหยื่อ (Predation) +/- ฝายหนึ่งไดประโยชน (Predator) อีกฝายหนึ่ง เสียประโยชน (Prey) วัวกินหญา, เสือกินกวาง, งูกินกบ, กบกินแมลง ภาวะแกงแยงแขงขัน (Competition) -/- ทั้ง 2 ฝายเสียประโยชน ตนไมที่อยูใกลกันแยงปจจัยในการดํารงชีวิต, ปลา ฝูงหนึ่งแยงเหยื่อชิ้นเดียวกัน, เสือ สิงโตแยงอาหาร
  • 6. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (7)2008 การปรับตัว (Adaptation) การปรับตัวเปนคุณสมบัติของสิ่งมีชีวิตเพื่อดํารงเผาพันธุ การปรับตัวมี 3 แบบ 1. การปรับตัวทางดานโครงสราง เปนการปรับโครงสรางของรางกายใหเหมาะสมกับสภาพแวดลอม เชน 1.1 หมีขั้วโลกหรือสัตวในเขตหนาวมีขนยาวปกคลุม และมีชั้นไขมันใตผิวหนังปองกันความหนาว 1.2 จระเขผิวลําตัวเปนเกล็ด ปองกันการสูญเสียน้ําออกจากรางกาย 1.3 โกงกางและพืชปาชายเลน มีใบอวบน้ําเพื่อเก็บน้ําจืดใชในการดํารงชีวิตและผลของพืชปาชายเลน งอกตั้งแตอยูบนตนเพื่อปองน้ําพัดพาเมล็ด 1.4 ผักตบชวา มีกระเปาะเก็บอากาศ ชวยใหลอยน้ําได 2. การปรับตัวทางดานสรีระ เปนการปรับระบบการทํางานของอวัยวะตางๆ ภายในรางกายใหเหมาะกับ สภาพแวดลอม 2.1 การขับเหงื่อเพื่อลดอุณหภูมิรางกาย 2.2 สัตวเลือดอุนมีการผลิตฮอรโมนเพศที่เกี่ยวกับการสืบพันธุเพิ่มขึ้น เมื่อปริมาณแสงตอวันลดลง และเริ่มผสมพันธุในฤดูใบไมรวง 2.3 หนูแกงการู เปนสัตวที่อาศัยในทะเลทรายในทวีปอเมริกา จะกินอาหารเปนเมล็ดพืชที่แหงและไม ดื่มน้ําเลย แตไดน้ําจากกระบวนการเมแทบอลิซึม 3. การปรับตัวทางดานพฤติกรรม เปนการปรับดานลักษณะนิสัยเพื่อใหเหมาะสมกับสภาพแวดลอม 3.1 สัตวทะเลทรายออกหากินในเวลากลางคืน 3.2 การอพยพยายถิ่นฐานของนกจากเขตหนาวมาเขตอบอุน 3.3 สัตวปากินดินโปงที่มีแรธาตุอาหารที่จําเปนตอการดํารงชีวิต วัฏจักรสาร ในรางกายของสิ่งมีชีวิตประกอบดวยธาตุตางๆ เชน O, C, H, N, Ca, P, S ซึ่งอยูในรูปของสารอินทรีย และสารอนินทรีย สามารถพบธาตุตางๆ เหลานี้ในสิ่งแวดลอมดวย แสดงวามีการหมุนเวียนสารระหวางสิ่งแวดลอม และสิ่งมีชีวิตเปนวัฏจักร วัฏจักรคารบอน คารบอนเปนธาตุที่พบในสารอินทรียทุกชนิด และหมุนเวียนผานกระบวนการหายใจและการสังเคราะหดวย แสงในรูปแกส CO2 การสังเคราะหดวยแสง การหายใจ OH2 2O 2CO 6126 OHC OH2 2O
  • 7. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (8) __________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 วัฏจักรไนโตรเจน ไนโตรเจนเปนธาตุที่เปนองคประกอบของโปรตีนในสิ่งมีชีวิต โดยมีการหมุนเวียนผานพืช สัตว และจุลินทรีย วัฏจักรฟอสฟอรัส ฟอสฟอรัสเปนธาตุที่เปนองคประกอบของกระดูก ฟนและสารพันธุกรรม และไมพบการหมุนเวียนสูบรรยากาศ วัฏจักรน้ํา น้ําเปนสารที่มีมากในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ความสําคัญของน้ําในสิ่งมีชีวิต เชน น้ําชวยลําเลียงสารตางๆ เปน ตัวกลางในการทําปฏิกิริยา รักษาสมดุลของอุณหภูมิ ประชากร ประชากร หมายถึง สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันที่อาศัยอยูในบริเวณเดียวกันในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง ความหนาแนนของประชากร = A N N = จํานวนประชากร A = พื้นที่หรือปริมาตร การแพรกระจายประชากร สิ่งมีชีวิตมีการกระจายตัวบริเวณตางๆ เนื่องจากสิ่งแวดลอม ไดแก สิ่งแวดลอมทางกายภาพและชีวภาพ ปจจัยทางกายภาพ เชน ความสูงจากระดับน้ําทะเล อุณหภูมิ แสง ความชื้น และกรด-เบส ปจจัยทางชีวภาพ เชน สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยูรวมกันที่มีการแกงแยงแขงขัน แยงปจจัยในการดํารงชีวิต ขนาดของประชากร การอพยพออก ขนาดประชากร การอพยพเขา การเกิด การตาย + + - -
  • 8. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 __________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (9)2008 โครงสรางประชากรของมนุษย เพศชาย เพศชาย เพศชาย เพศชาย ก. ข. ค. ง. อายุแรกเกิด-14 ป อายุ 15-44 ป อายุ 45 ปขึ้นไป เพศหญิง เพศหญิง เพศหญิง เพศหญิง แบบ ก ฐานกวาง ยอดแหลม แสดงวาประชากรเพิ่มขึ้นรวดเร็ว พบในกัวเตมาลา เคนยา ไนจีเรีย แบบ ข รูปกรวย ปากแคบ แสดงวาประชากรเพิ่มขึ้นชาๆ เชน อเมริกา ออสเตรเลีย แคนาดา ไทย แบบ ค ระฆังคว่ํา แสดงวาประชากรมีขนาดคงที่ เชน สเปน เดนมารก ออสเตรีย อิตาลี แบบ ง รูปดอกบัวตูม แสดงวาประชากรลดลง เชน สิงคโปร เยอรมัน สวีเดน ฮังการี บัลกาเรีย การเปลี่ยนแปลงแทนที่ทางนิเวศวิทยา การเปลี่ยนแปลงแทนที่ หมายถึง กลุมสิ่งมีชีวิตในที่ใดที่หนึ่งถูกแทนที่โดยกลุมใหมอยูเรื่อยๆ และจะหยุดลง เมื่อมีกลุมสิ่งมีชีวิตกลุมสุดทาย มีผลทําใหสิ่งแวดลอมนั้นไมเปลี่ยนแปลงอีกตอไป เรียกกลุมสิ่งมีชีวิตที่คงตัวนี้วา กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด (Climax Community) การเปลี่ยนแปลงแทนที่มี 2 แบบ 1. การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิ เปนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดในบริเวณที่ไมเคยมีสิ่งมีชีวิตอยูกอนเลย ตอมาจะมีกลุมสิ่งมีชีวิตปรากฏขึ้นพวกแรกเรียกกลุมสิ่งมีชีวิตนี้วา ผูบุกเบิกพวกแรก (Pioneer Species) และมี การเปลี่ยนแปลงเปนลําดับขั้นจนกระทั่งถึงระยะขั้นสุด ที่วาง → ไลเคน (Pioneer Species) → มอส ลิเวอรเวิรต → ไมพุม → ไมยืนตน → กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด 2. การเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบทุติยภูมิ เปนการเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่เกิดจากบริเวณที่มีสิ่งมีชีวิตขั้นสุด จากการเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิมากอนแลวและถูกทําลาย จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่ไดกลุมสิ่งมีชีวิต ขั้นสุดแบบเดิม หรือเกิดสิ่งมีชีวิตใหมที่ไมเคยพบในบริเวณนั้นมากอน เชน เกิดไฟไหมปา เกิดโรคระบาด ทําให สิ่งมีชีวิตถูกทําลายระบบนิเวศเสียสมดุลจึงเกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่ กลุมสิ่งมีชีวิตบุกเบิกพวกแรก (Pioneer Species) เปนกลุมสิ่งมีชีวิตกลุมแรกๆ ที่สามารถเจริญใน บริเวณที่ไมเคยมีสิ่งมีชีวิตมากอนเลย สิ่งมีชีวิตเหลานี้มักจะมีขนาดเล็กเจริญเติบโตและขยายพันธุไดรวดเร็ว มี ความเหมาะสมที่จะดํารงชีวิตอยูในสภาพแวดลอมที่มีทรัพยากรจํากัด เชน ความชื้น แรธาตุ แสง สิ่งมีชีวิตที่เปน ผูบุกเบิก เชน ไลเคนส แบคทีเรีย สังคมของสิ่งมีชีวิตขั้นสุด (Climax Community) เปนกลุมสิ่งมีชีวิตที่ทําใหเกิดความสมดุลในระบบ นิเวศมีการเปลี่ยนแปลงนอยมาก เชน สังคมปาในอุทยานแหงชาติหวยขาแขง จังหวัดอุทัยธานี อุทยานแหงชาติ ดอยอินทนนท จังหวัดเชียงใหม อุทยานแหงชาติเขาใหญ จังหวัดนครราชสีมา
  • 9. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (10)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 คนกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ในปจจุบันพบวา ประชากรมีมากขึ้นทําใหมีการใชทรัพยากรธรรมชาติมาก ซึ่งอาจจะทําใหระบบนิเวศใน ธรรมชาติเกิดการเปลี่ยนแปลง เชน ภาวะโลกรอน โอโซนในอากาศถูกทําลาย น้ําเนาเสีย มีสารพิษตกคางในดิน ภาวะโลกรอน (Global Warming) การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิเฉลี่ยของบรรยากาศโลก มีการเปลี่ยนแปลงที่เพิ่มสูงขึ้นในอัตราแบบทวีคูณ เปรียบเสมือนโลกอยูในสภาวะเรือนกระจก (Greenhouse) ที่ปลูกตนไมในเขตหนาวจะมีการเก็บกักความรอน ปรากฏการณเชนนี้เรียก ปรากฏการณเรือนกระจก (Greenhouse Effect) ซึ่งมีสาเหตุจากหลายประการ 1. ปริมาณแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากการใชน้ํามันเชื้อเพลิงในยานพาหนะ โรงงานอุตสาหกรรม แกสคารบอนไดออกไซดและไอน้ําในบรรยากาศจะดูดกลืนความรอนของรังสีจากดวงอาทิตย ทําใหอุณหภูมิของบรรยากาศโลกสูงขึ้น 2. การตัดไมทําลายปา ทําใหเกิดการสะสมแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศมากขึ้น เพราะแกส คารบอนไดออกไซดไมถูกใชในกระบวนการสังเคราะหดวยแสง 3. การทําลายโอโซนในบรรยากาศ (Ozone Depletion) ทําใหรังสีอัลตราไวโอเลตชนิด UVc สองผาน มายังโลกมากที่สุด ซึ่งรังสีนี้มีอันตรายตอสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดลอมบนโลก เชน ทําใหเกิดมะเร็งผิวหนัง มะเร็งเรตินา เกิดตอกระจก ระบบภูมิคุมกันและสารพันธุกรรมถูกทําลาย พืชเจริญเติบโตชา วัสดุตางๆ ที่ทําจากสารสังเคราะห จะแตกหักเสียหายงาย สีซีดจางเร็ว สาเหตุที่โอโซนถูกทําลายเกิดจากสาร CFC ที่อยูในบรรจุภัณฑแบบฉีดพน สารทําความเย็น เชน ตูเย็น เครื่องปรับอากาศ
  • 10. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (11)2008 แบบทดสอบ 1. สิ่งมีชีวิตใดที่มีความสัมพันธแบบ commensalism และ mutualism ตามลําดับ ก. ไลเคนสบนตนจําป ข. เพรียงหินบนหอยแมลงภู ค. โพรโทซัวไตรโคนิมฟาในลําไสปลวก ง. ไรโซเบียมในรากพืชตระกูลถั่ว 1) ก., ข. และ ค., ง. 2) ก., ค. และ ข., ง. 3) ก., ข., ค. และ ง. 4) ก. และ ข., ค., ง. 2. จากพีระมิดมวลชีวภาพถาฉีด DDT ฆาแมลงชนิดหนึ่งในทุงหญา DDT จะตกคางในหญาปริมาณ 10-5% ขอสรุปใดเปนจริง 1) มวลชีวภาพของตั๊กแตนตําขาวเทากับ 1000 กิโลกรัม มี DDT 10-6% 2) มวลชีวภาพของกบเทากับ 100 กิโลกรัม มี DDT 10-5% 3) มวลชีวภาพของงูเทากับ 10 กิโลกรัม มี DDT 10-2% 4) มวลชีวภาพของผูบริโภคลําดับตางๆ และ DDT จะ ลดลง 3. ในระบบนิเวศสวนสม (A) พบสิ่งมีชีวิต 3 ชนิด คือ แมลงวันทอง (B) ตั๊กแตนตําขาว (C) และนก (D) ขอใด แสดงพีระมิดจํานวนและพีระมิดพลังงานของระบบนิเวศสวนสม D C B A D C B A D C B A D C B A ก. ข. ค. ง. 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ค. และ ก. 4) ข. และ ง. 4. ขอใดไมใชลักษณะของกลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุดทาย (Climax Community) 1) พบสิ่งมีชีวิตหลายชนิดที่มีความสัมพันธกันอยางเหมาะสม 2) มีการถายทอดพลังงานอยางซับซอน 3) พลังงานที่ไดรับเทากับพลังงานที่สูญเสียไป 4) พลังงานที่ถูกใชไปมากกวาพลังงานที่เขาสูระบบ 5. ผูยอยสลายในระบบนิเวศมีบทบาทตอการหมุนเวียนธาตุใดนอยที่สุดและมากที่สุด ตามลําดับ 1) N, C 2) C, N 3) P, S 4) S, P 6. กลุมสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน อาศัยอยูในบริเวณหนึ่งในชวงเวลาหนึ่งเรียกวาอะไร 1) ประชากร 2) กลุมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด 3) กลุมสิ่งมีชีวิต 4) สปชีส หญา 10000 กิโลกรัม ตั๊กแตนตําขาว กบ งู
  • 11. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (12)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 7. ระบบนิเวศแบบใดที่สัตวในดินอาจขาดแคลนออกซิเจนไดงาย ก. ไรขาวโพด ข. นาขาว ค. ปาดิบชื้น ง. ปาชายเลน จ. ปาพรุ 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ก., ค. และ ง. 4) ข., ง. และ จ. 8. ขอใดเปนการปรับตัวทางสรีรวิทยาของพืชในระบบนิเวศปาชายเลน 1) รากดูดเกลือแรและน้ําไดมาก 2) ปากใบคายน้ํานอยกวาปกติ 3) ใบพืชอวบน้ํา 4) อัตราการสังเคราะหดวยแสงลดลง 9. กระบวนการในขอใดเปนปจจัยที่ทําใหคา DO ของน้ําลดลง ก. การหายใจของสิ่งมีชีวิตในน้ํา ข. การสังเคราะหดวยแสงของสาหราย ค. การยอยสลายสารอินทรียของ aerobic bacteria ง. การยอยสลายสารอินทรียของแบคทีเรียแบบ anaerobic bacteria 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 10. สิ่งมีชีวิตในขอใดเปนภาวะการยอยสลายทางชีวภาพ ก. เห็ดขึ้นบนตอไม ข. พืชกินแมลง ค. งูกินปลา 1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ข. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 11. ในระบบนิเวศตูปลาแบบปดจะดําเนินตอไปไดโดยไมใหอาหารเพิ่มเติมจะตองมีกลุมสิ่งมีชีวิตใด ก. ผูผลิต ข. ผูบริโภคพืช ค. ผูบริโภคสัตว ง. ผูยอยสลายอินทรียสาร 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 12. การหมุนเวียนของธาตุใดมีตนกําเนิดมาจากหิน ก. N ข. P ค. C ง. S 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 13. แพลงตอนพืชและสาหรายรวมกันมีน้ําหนัก 400 กิโลกรัม ในสระที่มีความจุ 10000 ลิตร จะพบปลาชอนที่ เปนผูบริโภคลําดับที่ 2 มีน้ําหนักเทาใดในปริมาณน้ํา 10 ลิตร 1) 0.4 กรัม 2) 4 กรัม 3) 0.4 กิโลกรัม 4) 4 กิโลกรัม 14. ความสัมพันธในขอใดพบอยูในสายใยอาหาร ก. การตอสูแกงแยงที่อยูอาศัย ข. การลา ค. ภาวะตองพึ่งพา 1) ก. 2) ข. 3) ก. และ ข. 4) ก., ข. และ ค. 15. พีระมิดใดที่กําหนดใหหวงโซอาหารตามปกติมีเพียง 4-5 ลําดับขั้นเทานั้น 1) พีระมิดพลังงาน 2) พีระมิดมวลชีวภาพ 3) พีระมิดจํานวน 4) พีระมิดความหลากหลายทางชีวภาพ 16. ระบบนิเวศในขอใดที่มีการเปลี่ยนแปลงแทนที่มากที่สุด 1) กวานพะเยา 2) ทุงทานตะวันที่เขื่อนปาสักชลสิทธิ์ 3) สวนปาปาสัก จังหวัดพะเยา 4) สวนพฤกษศาสตรพุแค
  • 12. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (13)2008 17. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการจําศีลของสัตวบางชนิด ก. เปนการหลบหลีกชวงวันที่มีแสงนอยลง ข. สัตวที่จําศีลจะมีอัตราการหายใจและการเตนของหัวใจต่ําลง ค. ระหวางจําศีลอัตราเมแทบอลิซึมต่ํา ง. เปนการหลบหลีกสภาพแวดลอมที่ขาดแคลนอาหารในฤดูรอน 1) ก., ข. และ ค. 2) ข., ค. และ ง. 3) ก., ข. และ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 18. ปจจัยใดตอไปนี้ไมมีความสัมพันธกับปรากฏการณผลกระทบจากเรือนกระจก 1) แกสคารบอนไดออกไซด 2) แกสออกซิเจน 3) โอโซน 4) รังสีอัลตราไวโอเลต 19. กระบวนการใดที่ไมเกี่ยวของกับการหมุนเวียนแกสคารบอนไดออกไซดกลับสูบรรยากาศ 1) การเผาไหม 2) การหายใจ 3) การยอยสลายสารอินทรียของจุลินทรีย 4) การสังเคราะหดวยแสง 20. สภาพทางนิเวศวิทยาของโลกในปจจุบันเปนเชนใด 1) ออกซิเจน โอโซน และคารบอนไดออกไซดลดลง 2) ไนโตรเจน ออกซิเจนลดลง แตคารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น 3) คารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น โอโซนลดลง 4) ออกซิเจน และคารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้น เฉลย 1. 1) 2. 3) 3. 3) 4. 4) 5. 2) 6. 1) 7. 4) 8. 2) 9. 3) 10. 1) 11. 3) 12. 4) 13. 2) 14. 2) 15. 1) 16. 1) 17. 2) 18. 2) 19. 4) 20. 3)
  • 13. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (14)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การรักษาดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต เซลล คือ หนวยที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต เซลลสวนใหญมีขนาดประมาณ 20 ไมครอน การศึกษาตองใช กลองจุลทรรศนแบบใชแสงหรือกลองจุลทรรศนอิเล็กตรอน องคประกอบของเซลล 1. สวนหอหุม เปนสวนที่ปองกันอันตรายใหกับเซลลมี 2 ชนิด 1.1 ผนังเซลล (Cell Wall) เปนสวนหอหุมชั้นนอกสุดของเซลลพืชไมพบในเซลลสัตว โครงสรางหลัก คือ เซลลูโลส (Cellulose) ซึ่งทําใหเซลลพืชคงรูปรางและเจริญตั้งตรงตานทานแรงโนมถวงของโลกได 1.2 เยื่อหุมเซลล (Cell Membrane) เปนสวนที่พบทั้งในเซลลพืชและเซลลสัตว ในเซลลพืชจะอยู ถัดจากผนังเซลล โครงสรางหลักเยื่อหุมเซลล คือ สารพวกไขมันเรียงตัวเปน 2 ชั้นและมีโปรตีนแทรกอยู เรียกวา ไลโพโปรตีน (Lipoprotein) คารโบไฮเดรต (Carbohydrate) ไกลโคโปรตีน (Glycoprotein) ไกลโคไลปด (Glycolipid) Filaments of cytoskeleton Peripheral proteinIntegral protein โคเลสเทอรอล (Cholesterol) CYTOPLASM EXTRACELLULAR FLUID ภาพโครงสรางของเยื่อหุมเซลล 2. นิวเคลียส (Nucleus) เปนศูนยควบคุมการทํางานของเซลลมีหนาที่ ดังนี้ 2.1 ถายทอดลักษณะพันธุกรรม โดยมีโครโมโซมเปนแหลงขอมูลทางพันธุกรรม 2.2 ควบคุมการสังเคราะหโปรตีน 2.3 ควบคุมการแบงเซลล
  • 14. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (15)2008 3. ไซโทพลาซึม (Cytoplasm) เปนของเหลวที่อยูภายในเซลล ซึ่งมีออรแกเนลลที่เปนโครงสรางที่ทําหนาที่ เฉพาะอยาง เชน 3.1 รางแหเอนโดพลาซึม ทําหนาที่สังเคราะหและลําเลียงโปรตีน และบางสวนทําหนาที่สังเคราะหไขมัน 3.2 กอลจิคอมเพลกซ ทําหนาที่เก็บรวบรวมโปรตีนและไขมันที่สงมาจากรางแหเอนโดพลาซึม เพื่อ สงไปยังสวนตางๆ เชน ภายในเซลลหรือนอกเซลล 3.3 ไรโบโซม ทําหนาที่สังเคราะหโปรตีน แหลงที่พบไรโบโซม คือ รางแหเอนโดพลาซึม หรือลอยอิสระ ในไซโทพลาซึม หรืออยูภายในไมโทคอนเดรียและคลอโรพลาสต 3.4 ไมโทคอนเดรีย ทําหนาที่ผลิตสารพลังงานสูง คือ ATP เพื่อใชในกิจกรรมตางๆ ของเซลล 3.5 คลอโรพลาสตเปนออรแกเนลลที่พบเฉพาะเซลลพืช มีบทบาทในการสังเคราะหน้ําตาลโดยใช พลังงานแสง 3.6 ไลโซโซม เปนออรแกเนลลที่พบเฉพาะในเซลลสัตว มีลักษณะเปนถุงซึ่งภายในมีเอนไซม การลําเลียงสารผานเซลล เซลลจําเปนตองรับและกําจัดสารเขาและออกจากเซลล เพื่อการดํารงชีวิต 1. การลําเลียงสารผานเยื่อหุมเซลล 1.1 การแพร (Diffusion) 1.2 การออสโมซิส (Osmosis) 1.3 การลําเลียงแบบฟาซิลิเทต (Facilitated) 1.4 การลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) 2. การลําเลียงสารแบบไมผานเยื่อหุมเซลล 2.1 เอกโซไซโทซิส (Exocytosis) 2.2 เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) การแพร คือ การเคลื่อนที่ของอนุภาคของสารโดยพลังงานจลนที่อยูในสารทําใหสารไมหยุดนิ่งจึงเกิดการ กระทบกันระหวางอนุภาค ดังนั้นบริเวณใดที่อนุภาคของสารมากจะกระทบกันมากจึงกระจายออกเปนบริเวณกวาง เชน การแพรของออกซิเจนในถุงลมเขาสูเสนเลือดฝอยที่หุมถุงลม การแพรของธาตุอาหารจากดินเขาสูรากพืช การออสโมซิส คือ การแพรของน้ําผานเยื่อหุมเซลลจากบริเวณที่มีอนุภาคของน้ํามากไปบริเวณที่มี อนุภาคน้ํานอยกวา หรือน้ําแพรจากบริเวณที่มีความเขมขนของสารละลายเจือจางไปบริเวณที่มีความเขมขนของ สารละลายมากกวา
  • 15. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (16)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 เซลลพืช Isotonic solution แวคิวโอล นิวเคลียส คลอโรพลาสต น้ําผานเขา-ออก เซลลปริมาณเทากัน Hypotonic solution Hypertonic solution ในสารละลายเขมขน เทากับในเซลล ในสารละลายเขมขน นอยกวาในเซลล ในสารละลายเขมขน มากกวาในเซลล น้ําออกจากเซลล น้ําเขาสูเซลล เซลลไดรับน้ําเขา เซลลมาก ทําใหเซลลเตง ผนังเซลล เมื่อเซลลสูญเสียน้ํา เซลลจะเหี่ยว เยื่อหุมเซลล เซลลสัตว Isotonic solution น้ําออกจากเซลล เซลลปกติ น้ําเขาออก จากเซลลในปริมาณเทากัน Hypotonic solution Hypertonic solution ในสารละลายเขมขน เทากับในเซลล ในสารละลายเขมขน นอยกวาในเซลล ในสารละลายเขมขน มากกวาในเซลล น้ําเขาสูเซลล ปริมาณน้ําที่เขาสูเซลลมากกวา ปริมาณน้ําที่ออกจากเซลล ทําใหเซลล ขยายใหญ จนกระทั่งเซลลแตก ปริมาณน้ําที่ออกจากเซลล มากกวาปริมาณน้ําที่เขาสูเซลล ทําใหเซลลเหี่ยว
  • 16. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (17)2008 ผลของการออสโมซิส 1. น้ําเลือดจะมีความเขมขนเทากับความเขมขนภายในเซลล หรือเทียบไดกับสารละลายโซเดียมคลอไรด ที่มีความเขมขนประมาณ 0.85% ทําใหเซลลคงสภาพ 2. เซลลพืชเตงทําใหพืชกางใบรับแสง ยอดตั้งตรง การลําเลียงแบบฟาซิลิเทต เปนการลําเลียงสารเขาและออกจากเซลลในทิศทางเดียวกับการแพรแต รวดเร็วกวาหลายเทาตัว เพราะมีโปรตีนที่เยื่อหุมเซลลเปนตัวพา เชน การลําเลียงกลูโคส กรดอะมิโนไอออนตางๆ ผานเยื่อหุมเซลล เยื่อหุมเซลล สารที่ลําเลียงผานเยื่อหุมเซลล โปรตีนตัวพา ภาพการลําเลียงแบบฟาซิลิเทต การลําเลียงแบบใชพลังงาน เปนการลําเลียงสารจากที่ความเขมขนต่ําไปบริเวณที่มีความเขมขนสูง โดยมีโปรตีนที่เยื่อหุมเซลลเปนตัวพาและใชพลังงาน ATP จากเซลล เชน การดูดซึมกลูโคสที่ผนังลําไสเล็กจะดูดซึม ตลอดเวลาแมวาความเขมขนของกลูโคสนอกเซลลนอยกวาภายในเซลลแลว การลําเลียงไอออนของโซเดียมและ โพแตสเซียมผานเยื่อหุมเซลลประสาทระหวางการสงกระแสประสาท เยื่อหุมเซลล ภายนอกเซลล ภายในเซลล โปรตีนตัวพา ภาพการลําเลียงแบบใชพลังงาน
  • 17. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (18)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การลําเลียงสารแบบไมผานเยื่อหุมเซลล เปนการลําเลียงสารที่ขนาดโมเลกุลใหญที่ไมสามารถผานเยื่อ หุมเซลล ไดแก 1. เอกโซไซโทซิส (Exocytosis) เปนการสงสารที่ขนาดโมเลกุลใหญที่อยูในถุง (Vesicle) ออกสูนอก เซลลโดยการเชื่อมถุงกับเยื่อหุมเซลลและเกิดการหลั่งสารออกนอกเซลล เชน การหลั่งเอนไซมจากลําไสเล็กและ กระเพาะอาหารเพื่อใชในการยอยหรือการลําเลียงฮอรโมนอินซูลินจากเซลลตับออน 2. เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) เปนการลําเลียงสารขนาดใหญเขาสูเซลล โดยสารเหลานั้นจะดัน เยื่อหุมเซลลเวาเขาไปในไซโทพลาซึมจนเยื่อหุมเซลลปดสนิท ทําใหเกิดถุง (Vesicle) ภายในไซโทพลาซึมและถุงน้ํายอย (Lysosome) ในเซลลจะยอย Vesicle เพื่อนําสารที่รับเขามามาใชประโยชนตอไป การนําสารที่มีขนาดโมโลกุลใหญ เขาสูเซลลในบางครั้งจะมีความจําเพาะเจาะจง โดยมีโปรตีนเปนตัวพาที่มีความจําเพาะเจาะจงตอสารทําใหเกิดการ นําสารเขาสูเซลล เยื่อหุมเซลล ภายในเซลล ภายนอกเซลล สารที่ถูกลําเลียงเขาสูเซลล สารที่หลั่งออกจากเซลล ภาพกระบวนการเอกโซไซโทซิสและเอนโดไซโทซิส กระบวนการเอกโซไซโทซิส กระบวนการเอนโดไซโทซิส
  • 18. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (19)2008 กลไกการรักษาดุลยภาพ สิ่งมีชีวิตจําเปนตองมีระบบในการรักษาสมดุลของรางกาย เพื่อทําใหรางกายสามารถดํารงชีวิตไดปกติ 1. การรักษาดุลยภาพของน้ําในพืช การคายน้ําของพืชจะทําใหเกิดการลําเลียงแรธาตุ และดูดน้ําจากสิ่งแวดลอมเขาสูพืชเพื่อใชในกระบวนการ เมแทบอลิซึมตางๆ ดังนั้นน้ําที่พืชคายออกจะตองสมดุลกับการดูดน้ําเขาที่ราก โครงสรางที่ใชในการควบคุมสมดุล นี้คือปากใบ ซึ่งเปนโครงสรางที่ประกอบดวยเซลลคุม 2 เซลลประกบกัน ในเซลลคุมจะมีคลอโรพลาสตจึงเกิด การสังเคราะหดวยแสงไดเมื่อปากใบเปดพืชจะเกิดการคายน้ํา และเมื่อปากใบปดพืชจะลดการคายน้ํา เซลลคุม ปากใบ กลไกการคายน้ํา เมื่อเซลลคุมไดรับแสงจะเกิดการสังเคราะหดวยแสง ทําใหเกิดความเขมภายในเซลลคุม สูงกวาเซลลขางเคียง จึงเกิดการออสโมซิสของน้ําจากเซลลผิวเขาสูเซลลคุม ทําใหเซลลคุมเตงเกิดแรงดันที่ ผิวดานนอก ทําใหปากใบเปด กลไกการปดของปากใบเกิดจากการออสโมซิสของน้ําออกจากเซลลคุม ทําใหเซลล คุมเหี่ยวปากใบปด ปากใบเปด ปากใบปด เซลลคุม ปากใบ ปจจัยที่มีผลตอการปดเปดของปากใบ 1. ความเขมของแสงสูงเกิดการสังเคราะหดวยแสงมากปากใบเปด ถาความเขมของแสงนอยปากใบปด 2. ความชื้นในอากาศ ถาอากาศมีความชื้นมากปากใบปด ถาอากาศมีความชื้นนอยปากใบเปด 3. ปริมาณน้ําในดิน ถาน้ําในดินมีนอยปากใบปด น้ําในดินมีมากปากใบเปด
  • 19. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (20)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 2. การรักษาดุลยภาพของน้ําและแรธาตุในสิ่งมีชีวิตเล็กๆ สิ่งมีชีวิตเซลลเดียวที่อาศัยอยูในน้ํา เชน อะมีบา พารามีเซียม จะมีโครงสรางภายในเซลลที่เรียกวา คอนแทร็กไทลแวคิวโอล (Contractile Vacuole) ทําหนาที่กําจัดน้ําและของเสียออกจากเซลลเพื่อรักษาระดับ ความเขมขนของสารภายในเซลลและปองกันไมใหเซลลแตก เชน ถาพารามีเซียมแชอยูในน้ําฝนที่มีความเขมขนต่ํา กวาความเขมขนของสารละลายภายในเซลล ทําใหน้ําจากภายนอกออสโมซิสเขาสูเซลลมากเกินไป แตน้ําที่เกิน เหลานี้จะถูกลําเลียงเขาสูคอนแทร็กไทลแวคิวโอล หลังจากนั้นออรแกเนลลนี้จะเคลื่อนที่ไปชิดเยื่อหุมเซลลเพื่อ ปลอยน้ําออกสูภายนอกพรอมๆ กับการกําจัดของเสียจากกระบวนการเมแทบอลิซึมออกสูภายนอกเซลล Contractile vacuole Cilia Oral groove Micronucleus Macronucleus ภาพวาดของพารามีเซียม 3. การรักษาดุลยภาพน้ําและแรธาตุในปลา น้ําและแรธาตุที่อยูในสิ่งแวดลอมรอบตัวปลาจะเคลื่อนเขาและออกจากเซลลของตัวปลาตลอดเวลา ซึ่ง ขึ้นกับความเขมขนของสารละลายภายในรางกายกับสิ่งแวดลอม กรณีปลาน้ําจืด พบวาของเหลวที่อยูในสิ่งแวดลอมมีความเขมขนต่ํากวาความเขมขนของของเหลวใน รางกายของปลา น้ําจากภายนอกจึงออสโมซิสเขาสูรางกายของปลาทางผิวหนังและทางเยื่อบางๆ บริเวณเหงือก และน้ําเขาสูตัวปลาพรอมกับอาหาร ทําใหน้ําในรางกายของปลามาก ปลาจึงตองรักษาสมดุลของน้ําโดยผิวหนัง และเกล็ดปองกันน้ําและไตจะขับปสสาวะบอยๆ และปสสาวะคอนขางเจือจาง ทําใหสูญเสียแรธาตุไปบาง แตจะมี เซลลพิเศษที่เหงือกของปลาดูดซึมแรธาตุที่จําเปนกลับเขาสูรางกาย โดยกระบวนการลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) กรณีปลาน้ําเค็ม พบวาในน้ําเค็มมีความเขมขนของแรธาตุตางๆ มาก จึงมีแรงดันออสโมติกสูงกวา แรงดันออสโมติกของของเหลวในรางกายของปลา ซึ่งตรงขามกับปลาน้ําจืด คือผิวหนังและเกล็ดของปลาน้ําเค็ม ทําหนาที่ปองกันแรธาตุไมใหเขาสูรางกาย และบริเวณเหงือกจะมีเซลลพิเศษทําหนาที่ขับแรธาตุสวนเกินออกจาก รางกายโดยการลําเลียงแบบใชพลังงาน (Active Transport) และไตของปลาน้ําเค็มจะขับปสสาวะนอย และปสสาวะ มีความเขมขนสูง สวนแรธาตุที่เขามาพรอมกับการกินอาหารจะขับถายออกทางทวารหนักและไมมีการดูดซึม เขาสูเซลล สําหรับสัตวที่อาศัยอยูบริเวณทะเล เชน นกทะเล จะกินอาหารจากทะเลทําใหไดรับเกลือแรในรางกาย เกินความจําเปนจึงมีตอมนาซัล (Nasal Gland) ขับเกลือออกในรูปน้ําเกลือเขมขน
  • 20. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (21)2008 ก. ปลาน้ําจืด น้ําและแรธาตุเขาทางเหงือก อาหารที่มีแรธาตุ ไตขับปสสาวะที่เจือจาง (น้ํามาก) แรธาตุถูกขับทางเหงือก น้ําทะเล กากอาหาร-แรธาตุ ไตขับปสสาวะความ เขมขนสูง (น้ํานอย) ข. ปลาทะเล ภาพการควบคุมสมดุลของน้ําและแรธาตุในปลา ตอมนาซัล รูจมูกที่มีการขับน้ําเกลือ น้ําเกลือ ภาพตอมนาซัลของนกทะเล
  • 21. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (22)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 4. การรักษาดุลยภาพของน้ําและสารในรางกายของคน ในรางกายของคนมีน้ําประมาณ 65%-70% ถาปริมาณน้ํามากหรือนอยกวานี้จะเสียดุลยภาพ ซึ่งสงผล กระทบตอกระบวนการตางๆ ของรางกาย อวัยวะที่รักษาดุลยภาพของน้ําและสารตางๆ ในรางกายคือ ไต หลอดเลือดออกจากไต นําเลือดที่ขจัดของเสียแลว ออกจากไตไปยังสวนตางๆ ของรางกาย หลอดเลือดเขาไตนําเลือดจาก สวนตางๆ ของรางกายมาสงที่ไต ไตขับถายปสสาวะ กระเพาะปสสาวะ เก็บปสสาวะ ทอปสสาวะ นําปสสาวะออกจากรางกาย ทอไตลําเลียงปสสาวะ ไปเก็บไวที่กระเพาะปสสาวะ ภาพโครงสรางและหนาที่ของไตและอวัยวะที่เกี่ยวของ ไตของคนมี 2 ขาง อยูในชองทองบริเวณเอวยาวประมาณ 10-13 เซนติเมตร กวาง 6 เซนติเมตร และหนา 3 เซนติเมตร หนักขางละ 150 กรัม ไตทําหนาที่รับของเสียที่มากับเลือดเพื่อกรองของเสียออกทางทอไต (Ureter) และเขาสูกระเพาะปสสาวะ (Urinary Bladder) เพื่อขับออกจากรางกายทางทอปสสาวะ (Urethra) ภายในเนื้อไตแตละขางประกอบดวยหนวยไต (Nephron) จํานวนมากประมาณ 1 ลานหนวย หนวยไต แตละหนวยประกอบดวย โกลเมอรูลัส (Glomerulus) ซึ่งเปนกลุมของเสนเลือดฝอยและทอหนวยไต
  • 22. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (23)2008 ทอหนวยไต หลอดเลือดแดงนําเลือดเขาไต หลอดเลือดดํานําเลือดออกจากไต ทอไต ภาพตําแหนงของหนวยไต แขนงของหลอดเลือดเขาไต โกลเมอรูลัส แขนงของหลอดเลือดออกไต ทอหนวยไต ไปสูทอไต ภาพโครงสรางของหนวยไต การทํางานของไต เลือดที่เขาสูไตเปนเลือดแดงในเสนเลือดแดง นําเลือดที่มีออกซิเจนมาใหไตและนําของเสียจากกระบวนการ เมแทบอลิซึมมาดวย เลือดจะเขาสูโกลเมอรูลัส ทําหนาที่เปนเยื่อกรองใหพลาสมาผานเขาสูโบวแมนส แคปซูล (Bowman’s Capsule) สารที่ถูกกรองออกจากโบวแมนส แคปซูล จะมีทั้งสารที่มีประโยชนและของเสีย ดังนั้นบริเวณทอของ หนวยไตจึงพบการดูดกลับของสารที่มีประโยชนกลับเขาสูเสนเลือดฝอยที่ปกคลุมทอหนวยไต เพื่อนํากลับเขาสู กระแสเลือด เชน กลูโคส กรดอะมิโน ถูกดูดกลับหมด ดังนั้นในปสสาวะของคนปกติจะตองไมพบกลูโคสและ กรดอะมิโน สวนสารที่ไมสามารถกรองผานโกลเมอรูลัส ไดแก เซลลเม็ดเลือดแดง จึงไมควรพบเซลลเม็ดเลือด แดงในน้ําปสสาวะดวย
  • 23. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (24)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ตารางเปรียบเทียบสารในของเหลวที่ผานเขาสูทอหนวยไตกับปสสาวะ สาร น้ําเลือด (g/100 cm3) ของเหลวที่กรองได (g/100 cm3) ปสสาวะ (g/100cm3) น้ํา 90 90 95 โปรตีน 8 0 0 ยูเรีย 0.03 0.03 1.8 กรดยูริก 0.004 0.004 0.05 กลูโคส 0.1 0.1 0 กรดอะมิโน 0.05 0.05 0 ไอออนตางๆ เชน Na+, Cl- 0.9 0.9 <0.9 - 3.6 จากตารางพบวา สารกรองผานโกลเมอรูลัส ซึ่งเปนสารที่มาจากกระบวนการเมแทบอลิซึมสามารถ แยกเปนกลุม ดังนี้ 1. สารที่เปนของเสีย ไดแก ยูเรีย ยูริก ตองกําจัดออกจากรางกาย จึงพบในน้ําปสสาวะมาก 2. สารที่ไมใชของเสีย แตมีมากเกินไปตองกําจัดออก สวนหนึ่งเก็บไวและบางสวนกําจัดออก เชน น้ําและ แรธาตุ 3. สารที่มีประโยชน แตถูกกรองผานโกลเมอรูลัส เชน กลูโคส กรดอะมิโน โปรตีน จะไมพบสาร เหลานี้ในปสสาวะเพราะมีการดูดกลับหมด 4. สารที่ไมสามารถกรองผานโกลเมอรูลัส คือ เซลลเม็ดเลือดแดง ในกระบวนการดูดกลับของสารจากทอหนวยไตกลับเขาสูกระแสเลือด จะใชวิธีการแพร การออสโมซิส และการลําเลียงแบบใชพลังงาน สําหรับการดูดกลับของน้ําที่ทอหนวยไตจะขึ้นกับปริมาณน้ําในกระแสเลือด ถาน้ํา ในกระแสเลือดนอย ทําใหความดันเลือดลดลงและเลือดเขมขนกวาปกติ สงผลใหสมองสวนไฮโพทาลามัสสง กระแสประสาทไปกระตุนตอมใตสมองสวนทาย (Posterior Pituitary Gland) ใหหลั่งฮอรโมนแอนติไดยูเรติก (Antidiuretic Hormone = ADH) หรือวาโซเปรสซิน ฮอรโมนนี้จะเขาสูกระแสเลือดทําใหเพิ่มการดูดน้ํากลับของ ทอหนวยไตเขาสูกระแสเลือดทําใหปสสาวะนอยลง นอกจากนี้ภาวะการขาดน้ําของรางกายนี้จะกระตุนสมอง สวนไฮโพทาลามัส ซึ่งเปนศูนยควบคุมการกระหายน้ํา ทําใหกระหายน้ํามากจึงดื่มน้ํามากขึ้น ดังนั้นฮอรโมน ADH และการดื่มน้ําจึงทําใหเลือดมีความเขมขนเขาสูภาวะปกติ
  • 24. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (25)2008 สงสัญญาณไปยัง เซลลประสาทในไฮโพทาลามัส กระตุน ความดันเลือดต่ํา เลือดขน ปลายประสาทใน ตอมใตสมองสวนทาย เพิ่มการดูดน้ํากลับที่ทอหนวยไต และทอรวม หลั่ง ADH สูกระแสเลือด ภาพกลไกควบคุมการหลั่ง ADH ไฮโพทาลามัส (Hypothalamus) เปนสมองที่อยูดานลางของสมองสวนหนา ทําหนาที่เปนศูนยควบคุม อุณหภูมิของรางกาย การนอนหลับ การเตนของหัวใจ ความดันเลือด ความหิว ความอิ่ม การดูดน้ํากลับ และเปนศูนย ควบคุมอารมณ ความรูสึกตางๆ นอกจากนี้ไฮโพทาลามัสยังควบคุมตอมใตสมอง (Pituitary Gland) ใหสรางฮอรโมน หลายชนิด ไฮโพทาลามัส ตอมใตสมอง
  • 25. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (26)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความผิดปกติที่เกี่ยวเนื่องกับไตและโรคของไต 1. รางกายขาดน้ํา (Dehydration) เชน เลนกีฬา ทํางานหนัก ทองเสีย จะทําใหเลือดขน ความดัน- เลือดต่ํา ตองไดรับน้ําทดแทน 2. โรคเบาหวาน ถาเกิดภาวะติดเชื้อแบคทีเรียทําใหโกลเมอรูลัสเสียสมบัติในการกรอง ทําใหพบ อัลบูมินในปสสาวะ 3. กระเพาะปสสาวะอักเสบ พบในเพศหญิงมากกวาเพศชาย เกิดจากการกลั้นปสสาวะทําใหเกิด การสะสมแบคทีเรียในบริเวณทางเดินปสสาวะทําใหเกิดการอักเสบ และเชื้อสามารถเคลื่อนที่ผานทอไตเขาสูไต ทําใหเกิดการอักเสบได 4. นิ่วในไต เกิดจากการบริโภคผักที่มีออกซาเลตสูง เชน ผักโขม ใบชะพลู แตสามารถปองกันได โดยรับประทานอาหารประเภทโปรตีน 5. ไตวาย เปนภาวะที่ไตไมสามารถทํางานได อาจมีสาเหตุจากการติดเชื้อรุนแรง การสูญเสียเลือด หรือของเหลวจํานวนมาก เปนโรคเบาหวานนานหรือเปนนิ่วอุดกั้นทางเดินปสสาวะ 5. การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในรางกาย ปฏิกิริยาเคมีเกือบทั้งหมดในกระบวนการเมแทบอลิซึมในรางกายควบคุมโดยเอนไซม ซึ่งเอนไซมแตละชนิด จะทํางานไดในสภาพ pH ที่แตกตางกัน เชน เอนไซมในกระเพาะอาหารทํางานไดดีใน pH 1-2 เอนไซมในลําไสเล็ก ทํางานใน pH 8 สภาพความเปนกรด-เบสในรางกายเกิดจากปฏิกิริยาของการหายใจไดแกสคารบอนไดออกไซด ทําใหเกิดกรดคารบอนิกซึ่งเปนกรดแกสามารถแตกตัวให H+ ทําใหเกิดความเปนกรด ดังสมการ CO2 + H2O H2CO3 H+ + - 3HCO ไตมีบทบาทสําคัญในการรักษาความเปนกรด-เบสของเลือด เมื่อ pH ต่ําเกินไปหนวยไตจะขับสารที่มี สวนประกอบของ H+ และ + 4NH ออกจากเลือดและไตจะเพิ่มการดูดกลับไอออนบางประเภท ซึ่งลดความเปน กรดของเลือด ไดแก โซเดียมไอออน (Na+) และไฮโดรเจนคารบอเนตไอออน ( - 3HCO ) ถา pH ของเลือดสูง เกินไปจะเกิดกระบวนการตรงขาม อัตราการทํางานของเอนไซม pH1 pH7 pH4 กราฟแสดงอัตราการทํางานของเอนไซมชนิดหนึ่งที่ pH ตางๆ
  • 26. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (27)2008 6. การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในรางกาย อุณหภูมิมีผลตอการทํางานของเอนไซม เพราะเอนไซมเปนโปรตีนเมื่อไดรับความรอนจะเสียสภาพ (Denature) โดยปกติอุณหภูมิภายในรางกายอยูระหวาง 35.8-37.7 องศาเซลเซียส ถาสูงหรือต่ํากวานี้จะทําให เอนไซมไมสามารถทํางานได จึงสงผลกระทบตอกระบวนการตางๆ ในรางกาย อัตราการทํางานของเอนไซม 0 10 20 30 40 50 60 อุณหภูมิ (C°) กราฟแสดงอัตราการทํางานของเอนไซมอะไมเลสที่อุณหภูมิตางๆ การควบคุมอุณหภูมิของรางกาย ศูนยกลางในการควบคุมอุณหภูมิของรางกาย คือ สมองสวนไฮโพทาลามัส เมื่ออุณหภูมิสูงหรือต่ําจะมี ผลตอสมองสวนไฮโพทาลามัสใหสงสัญญาณควบคุม ตําแหนงที่เปลี่ยนแปลง อุณหภูมิสูง อุณหภูมิต่ํา 1. เสนเลือดฝอยที่ผิวหนัง ขยายตัว หดตัว 2. เมแทบอลิซึม ลดลง เพิ่มขึ้น 3. ผิวหนัง ขับเหงื่อ, ขนราบ ไมขับเหงื่อ, ขนลุก 4. การระเหยและการแผรังสี เพิ่ม ลด สัตวเลือดอุน เปนสัตวที่มีกลไกในการรักษาอุณหภูมิรางกายไดคงที่ ไมเปลี่ยนแปลงตามสิ่งแวดลอม เชน สัตวเลี้ยงลูกดวยนม สัตวปก สัตวเลือดเย็น เปนสัตวที่ไมมีกลไกในการรักษาอุณหภูมิของรางกายใหคงที่ จะทําใหอุณหภูมิเปลี่ยนแปลง ตามสิ่งแวดลอม เชน ปลา สัตวครึ่งบกครึ่งน้ํา และสัตวเลื้อยคลาน 10 20 30 40 10 20 30 40 อุณหภูมิสิ่งแวดลอม (C°) อุณหภูมิรางกาย(C°) แมว คน กิ้งกา กราฟแสดงความสัมพันธระหวางอุณหภูมิภายนอกและภายในรางกายสัตวมีกระดูกสันหลัง 3 ชนิด
  • 27. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (28)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. โครงสรางใดไมควรพบในเซลลผิวของสาหรายหางกระรอก ก. คลอโรพลาสต ข. นิวเคลียส ค. ปากใบ ง. ผนังเซลล 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 2. ออรแกเนลลใดนาจะเปนเซลลโพรคาริโอต (Prokaryote) ที่เขาไปอยูรวมกับเซลลสัตวแบบภาวะพึ่งพา (Mutualism) 1) Chloroplast 2) Mitochondria 3) Lysosome 4) Nucleus 3. การกําจัดสารพิษ (Detoxification) เปนหนาที่ของออรแกเนลลใดและพบมากที่อวัยวะใดของสัตว 1) ไลโซโซมในเม็ดเลือดขาว 2) RER ในเซลลตับออน 3) SER ในเซลลตับ 4) กอลจิคอมเพลกซในเซลลหนวยไต 4. การสรางน้ํายอยของตับออนเพื่อสงไปที่ลําไสเล็กจะเกี่ยวของกับโครงสรางใดบาง ตามลําดับ ก. ไรโบโซม ข. รางแหเอนโดพลาซึม ค. กอลจิคอมเพลกซ ง. เยื่อหุมเซลล จ. นิวเคลียส 1) ก., ข., ค., จ. และ ง. 2) ข., ก., ค., จ. และ ง. 3) จ., ก., ข., ค. และ ง. 4) จ., ข., ก., ค. และ ง. 5. ในสิ่งมีชีวิตหนึ่งถาไมโทคอนเดรียถูกทําลายจะมีผลกระทบกับกระบวนการใด 1) ไฮโดรไลซิส 2) ออสโมซิส 3) พิโนไซโทซิส 4) แอกทีฟทรานสปอรต 6. ถานําเซลลเยื่อบุขางแกมในปากวางในหยดน้ําเกลือความเขมขน 2% ทิ้งไวสักครูนําไปตรวจดวยกลองจุลทรรศน นาจะเกิดเหตุการณใด 1) เซลลเตง เพราะน้ําแพรเขาสูเซลล 2) เซลลเตง เพราะเกลือแพรเขาสูเซลล 3) เซลลเหี่ยว เพราะน้ําแพรออกจากเซลล 4) เซลลเหี่ยว เพราะเกลือแพรออกจากเซลล 7. การใหน้ําเกลือความเขมขน 0.85% แกผูปวยเพราะเหตุใด 1) น้ําเกลือเปนสารละลายไอโซโทนิค 2) น้ําเกลือเปนสารละลายไฮโปโทนิค 3) น้ําเกลือเปนสารละลายไฮเปอรโทนิค 4) น้ําเกลือเปนสารละลายไมโอโทนิค 8. การนําสารเขาสูเซลลโดยวิธียื่นสวนของไซโทพลาซึมโอบลอมอนุภาคของสาร ทําใหมีลักษณะเปนถุงหลุดเขา ไปในเซลลเหมือนการเคลื่อนที่ของสิ่งใด ก. อะมีบา ข. เม็ดเลือดขาว ค. พารามีเซียม ง. เม็ดเลือดแดง 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 9. การลําเลียงสารวิธีใดตองใชโปรตีนเปนตัวพา ก. Diffusion ข. Osmosis ค. Facilitated transport ง. Active transport 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง.
  • 28. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (29)2008 10. การลําเลียงสารตอไปนี้ขอใดใชวิธีการเหมือนกัน ก. การหลั่งเอนไซมออกจากลําไสเล็ก ข. การดูดซึมกลูโคสที่ผนังลําไสเล็ก ค. การนําฮอรโมนเขาสูเซลลเปาหมาย ง. การสรางแอนติบอดีจากเซลลเม็ดเลือดขาว 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 11. ปริมาณสารที่ขับถายจากการกรองของไตมีความสัมพันธกับสิ่งตางๆ ยกเวนขอใด 1) แปรตามจํานวนน้ําที่ดื่ม 2) แปรผกผันกับ ADH 3) แปรตามความดันโลหิต 4) แปนผกผันกับเกลือแกงที่รับประทาน 12. อาการเริ่มแรกของความผิดปกติของหนวยไตที่เกิดกับผูปวยโรคเบาหวานคืออะไร 1) ทอหนวยไตดูดน้ําตาลจากเลือดเพิ่มขึ้น 2) ทอหนวยไตไมสามารถดูดน้ําตาลเขาสูเลือดไดหมด 3) โกลเมอรูลัสทํางานบกพรอง 4) กระเพาะปสสาวะไมสามารถทําหนาที่ได 13. ถาอุณหภูมิของสิ่งแวดลอมสูงกวาอุณหภูมิรางกาย คนเราจะมีการระบายความรอนออกจากรางกายโดยวิธีใด 1) เพิ่มอัตราเมแทบอลิซึม เพื่อใหสารพลังงานสูงในรางกายลดลง 2) ละลายชั้นไขมันใตผิวหนัง ซึ่งเปนฉนวนกับความรอนออกใหเหลือนอยลง 3) เพิ่มการขับเหงื่อ เพื่อใหน้ําออกจากรางกายมากขึ้น 4) หายใจเขาออกอยางรวดเร็วเพื่อระบายความรอน 14. Contractile Vacuole เปนโครงสรางสําคัญภายในเซลลของสิ่งมีชีวิตในขอใด 1) โปรโตซัวและฟองน้ํา 2) โปรโตซัวน้ําจืด 3) โปรโตซัวที่หากินอิสระ 4) โปรทิสตทุกชนิด 15. ทอหนวยไตดูดกลับสารบางชนิดเขาสูเสนเลือดฝอยไดหลายวิธียกเวนขอใด ก. การแพร ข. การแพรแบบฟาซิลิเทต ค. การออสโมซิส ง. ฟาโกไซโทซิส 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ค. 4) ข. และ ง. 16. กระบวนการหลักที่สงผลตอระดับ H+ ในเลือดคือกระบวนการใด 1) การยอยอาหาร 2) การขับถาย 3) การหายใจของเซลล 4) ถูกทุกขอ 17. ขอเปรียบเทียบการรักษาสมดุลของน้ําและแรธาตุในปลาน้ําจืดและน้ําเค็มขอใดไมถูกตอง ขอเปรียบเทียบ ปลาน้ําจืด ปลาน้ําเค็ม 1) อาหาร แรธาตุนอย แรธาตุมาก 2) แรงดันออสโมติกของของเหลว ในรางกายเทียบกับสิ่งแวดลอม ต่ํา สูง 3) ปสสาวะ มาก เจือจาง นอย เขมขน 4) หนาที่ของเหงือก ดูดแรธาตุและน้ํา ขับแรธาตุ
  • 29. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (30)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 18. จากกราฟ ความสัมพันธระหวางอุณหภูมิรางกายของสัตวมีกระดูกสันหลังและอุณหภูมิสิ่งแวดลอมหมายเลข I และ II พบในสิ่งมีชีวิตใด 1) กราฟ I ปลา, กราฟ II อูฐ 2) กราฟ I นก, กราฟ II จระเข 3) กราฟ I คน, กราฟ II สุนัข 4) กราฟ I กิ้งกา, กราฟ II แมว 19. ฮอรโมนที่เกี่ยวของกับการดูดเกลือแรกลับสรางจากตอมใด 1) ตอมใตสมองสวนหนา 2) ตอมใตสมองสวนทาย 3) ตอหมวกไตชั้นนอก 4) ตอมหมวกไตชั้นใน 20. เสนเลือดใดควรพบยูเรียต่ําที่สุด 1) เสนเลือดแดงที่เขาไต 2) เสนเลือดดําที่ออกจากไต 3) โกลเมอรูลัส 4) เสนเลือดแดงใหญบริเวณลําตัว เฉลย 1. 3) 2. 2) 3. 3) 4. 3) 5. 4) 6. 3) 7. 1) 8. 1) 9. 2) 10. 4) 11. 4) 12. 2) 13. 3) 14. 2) 15. 4) 16. 3) 17. 2) 18. 2) 19. 2) 20. 2) อุณหภูมิสิ่งแวดลอม อุณหภูมิรางกาย I II
  • 30. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (31)2008 ภูมิคุมกันของรางกาย ภูมิคุมกัน (Immunity) เปนกลไกการปองกันตนเองจากโรค ซึ่งเชื้อโรคสามารถเขาสูรางกายไดหลายทาง เชน ทางผิวหนัง ทางลมหายใจ หรือโดยทางระบบทางเดินอาหาร สิ่งแปลกปลอมที่เขาสูรางกายเรียกวา แอนติเจน (Antigen) การปองกันและทําลายเชื้อโรค 1. ผิวหนัง ทําหนาที่ปองกันรางกายจากเชื้อโรคไมใหเขาสูรางกาย ถาผิวหนังถูกทําลายเกินกวา 80% ของผิวหนังทั้งหมดจะทําใหใหตายได บริเวณผิวหนังจะมีตอมเหงื่อ และรูขุมขนทําใหเชื้อโรคเขาสูรางกายได แต เยื่อบุผิวตางๆ เชน ชองปาก ชองจมูก คอ เปลือกตาดานใน ทอปสสาวะ และทอเปดของอวัยวะสืบพันธุ เยื่อ เหลานี้มีการปองกันจุลินทรียและสิ่งแปลกปลอม โดยการหลั่งสารเมือกเหนียวมาเคลือบไว เพื่อดักแอนติเจนกอน จะเขาสูเซลล เชน เปลือกตามีน้ําตาหลอเลี้ยง และน้ําตามีเอนไซมสามารถกําจัดแบคทีเรีย เยื่อบุทางเดินหายใจมี ซิเลีย (Cilia) ซึ่งเปนขนเล็กๆ พัดโบกเชื้อโรค รูขุมขน ตอมเหงื่อ ภาพตอมเหงื่อและรูขุมขนในผิวหนัง
  • 31. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (32)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ซิเลีย ภาพซิเลียบนเยื่อบุทางเดินหายใจ 2. เซลลเม็ดเลือดขาว เปนเซลลที่สรางจากเซลลไขกระดูก และไปพัฒนาที่เนื้อเยื่อน้ําเหลืองและตอม น้ําเหลืองหรืออยูในกระแสเลือด เม็ดเลือดขาวมีหนาที่ทําลายเชื้อโรคในรางกาย แบงเปน 2 กลุม ฟาโกไซต (Phagocyte) ทําลายเชื้อโรคโดยการโอบลอมกินเชื้อโรคโดยวิธี Phagocytosis และปลอย เอนไซมจากไลโซโซมไปยอยเชื้อโรค ลิมโฟไซต (Lymphocyte) ทําลายเชื้อโรคโดยการสรางแอนติบอดี ซึ่งเปนโปรตีนที่มีความจําเพาะตอ แอนติเจน เชน แอนติเจนที่เปนสารพิษหรือเปนสวนหนึ่งของเชื้อโรค นิวเคลียส แอนติเจน แอนติบอดี สิ่งแปลกปลอม เชื้อโรค หรือเซลลที่มีความผิดปกติ ภาพเซลลเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งของคน ภาพแอนติบอดีจับกับแอนติเจน ทําใหเชื้อโรคหรือสิ่ง แปลกปลอมเกาะกันเปนกอนจึงหมดความเปนพิษ หรืออาจถูกทําลายโดยเซลลเม็ดเลือดขาวได
  • 32. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (33)2008 3. ระบบน้ําเหลือง ประกอบดวยน้ําเหลือง ทอน้ําเหลือง และอวัยวะน้ําเหลือง น้ําเหลือง เปนของเหลวที่ซึมผานผนังเสนเลือดฝอยออกมาอยูระหวางเซลล เพื่อทําหนาที่เปนตัวกลาง ในการนําสารตางๆ เขาสูเซลล ตอจากนั้นน้ําเหลืองจะไหลเขาสูทอน้ําเหลืองฝอยและทอน้ําเหลืองขนาดใหญเปน ลําดับ และเปดเขาสูระบบเลือดที่เสนเลือดเวนใหญบริเวณใกลหัวใจ ทําใหน้ําเหลืองไปรวมกับเลือดใหมอีกครั้งหนึ่ง อวัยวะน้ําเหลือง เปนอวัยวะที่ทําหนาที่ผลิตเม็ดเลือดขาว เพื่อตอตานเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม อวัยวะน้ําเหลือง ไดแก ตอมน้ําเหลือง มาม ตอมไทมัส - ตอมน้ําเหลือง เปนอวัยวะที่มีเม็ดเลือดขาวอยูรวมกัน ตอมน้ําเหลืองมีลักษณะคลายฟองน้ํา น้ําเหลืองซึมผานได มีลักษณะเปนรูปไขขนาดแตกตางกัน สามารถพบตอมน้ําเหลืองบริเวณรักแร โคนขา คอ (ทอนซิล) - มาม เปนอวัยะน้ําเหลืองที่มีขนาดใหญที่สุด อยูใตกะบังลมดานซาย ในระยะเอ็มบริโอมามสราง เม็ดเลือด เมื่อคลอดแลวมามเปนแหลงที่อยูของเม็ดเลือดขาว และทําหนาที่ทําลายเม็ดเลือดแดงและเกล็ดเลือดที่ หมดอายุ - ตอมไทมัส เปนเนื้อเยื่อน้ําเหลืองที่เปนตอมไรทอที่มีตําแหนงบริเวณรอบหลอดเลือดใหญของ หัวใจ ทําหนาที่สรางเม็ดเลือดขาวชนิดลิมไฟไซตเพื่อสงเขาสูกระแสเลือด ตอมไทมัส ตอมน้ําเหลือง มาม ภาพอวัยวะน้ําเหลือง
  • 33. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (34)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 4. การสรางภูมิคุมกัน ในรางกายสามารถสรางภูมิคุมกันได ดังนี้ 4.1 ภูมิคุมกันที่เกิดตามธรรมชาติ เชน การสรางแอนติบอดีจากเม็ดเลือดขาว 4.2 ภูมิคุมกันแบบรับมา เปนการรับภูมิคุมกันมาโดยตรง เชน นมแม มีแอนติบอดีอยูแลว หรือเซรุม เซรุม คือ แอนติบอดีที่ไดจากการฉีดเชื้อโรคที่ออนกําลังเขาไปในมาหรือกระตาย เพื่อใหสัตวเหลานั้น สรางแอนติบอดีที่ตอตานโรคขึ้นมาในกระแสเลือด แลวนําเลือดของสัตวมาทําใหตกตะกอนเอาเฉพาะสวนใสเพื่อฉีด ใหกับผูปวย เชน เซรุมแกพิษงู 4.3 ภูมิคุมกันแบบกอเอง เชน การฉีดวัคซีนที่ปองกันโรคตางๆ เปนการใหแอนติเจนแกรางกายเพื่อให รางกายสรางแอนติบอดี ชนิดของวัคซีน - วัคซีนที่เปนเชื้อโรคที่ทําใหออนกําลัง เมื่อเขาสูรางกายจะเปนแอนติเจนที่กระตุนใหรางกาย สรางแอนติบอดีตอเชื้อโรคนั้น เชน วัณโรค โปลิโอ หัด หัดเยอรมัน และคางทูม - วัคซีนที่ไดจากจุลินทรียที่ตายแลว เชน ไอกรน ไทฟอยด และอหิวาตกโรค - วัคซีนที่ไดจากสารพิษของจุลินทรียที่ทําใหหมดความเปนพิษ เรียกวา ทอกซอยด (Toxoid) เชน คอตีบ บาดทะยัก 5. ความผิดปกติของระบบภูมิคุมกัน 5.1 ภูมิแพ (Allergy) เปนการสรางภูมิคุมกันตอบสนองตอแอนติเจนบางชนิดรุนแรงและกอใหเกิด อันตรายตอรางกาย เชน ฝุนละออง เกสรดอกไม สารจากสัตวทะเล 5.2 โรคเอสแอลอี (Systemic Lupus Erythematosus ; SLE) เปนโรคภูมิแพที่เกิดจากรางกาย สรางภูมิตานทานตอเนื้อเยื่อของตนเอง 5.3 โรคภูมิคุมกันบกพรองหรือโรคเอดส (Acquired Immune Deficiency Syndrome; AIDS) เปน โรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส HIV (Human Immunodeficiency Virus) ซึ่งเชื้อนี้สามารถเปลี่ยนแปลงระบบภูมิคุมกัน ได HIV แตกตางจากไวรัสอื่นๆ คือ สามารถทําลายเม็ดเลือดขาวโดยตรง โดยเมื่อ HIV อยูในเซลลเม็ดเลือดขาว จะเพิ่มจํานวนตัวเองโดยใชวัตถุดิบของเม็ดเลือดขาวในการสรางเซลล เชื้อนี้สามารถแพรกระจายไปตามอวัยวะ ตางๆ เชน ไขกระดูก สมอง ปอด ไต และดวงตา และพบในสารคัดหลั่งตางๆ ของรางกาย เชน น้ําเลือด น้ําอสุจิ โรคเอดสสามารถติดตอทางเลือด การมีเพศสัมพันธ
  • 34. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (35)2008 สารพันธุกรรมบรรจุอยูในแคปซูล ภาพแบบจําลองของไวรัส HIV ไวรัสที่เพิ่มจํานวนในเซลลแบคทีเรีย ไวรัสที่เพิ่มจํานวนในเซลลสัตว ภาพจําลองของไวรัส 6. หมูเลือด เม็ดเลือดแดงของคนมีแอนติเจนอยู 2 ชนิด คือ A และ B และในน้ําเลือดมีแอนติบอดี 2 ชนิด คือ แอนติบอดี A และ B หมูเลือด แอนติเจนที่ผิวเซลลเม็ดเลือดแดง แอนติบอดีในน้ําเลือด A ชนิด A แอนติบอดี B B ชนิด B แอนติบอดี A AB ชนิด A + ชนิด B ไมมีแอนติบอดี A และ B O ไมมีทั้ง A และ B มีทั้งแอนติบอดี A และ B การใหเลือด A B AB O ปลายลูกศร คือ ผูรับ ตนลูกศร คือ ผูให
  • 35. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (36)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. เม็ดเลือดขาวชนิดฟาโกไซต (Phagocyte) ทําลายเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมโดยวิธีใด 1) Phagocytosis 2) Pinocytosis 3) สราง Antibody 4) สราง Enzyme มายอยนอกเซลล 2. แอนติบบอดีที่สรางจากเม็ดเลือดขาวเปนสารใด 1) คารโบไฮเดรต 2) โปรตีน 3) ไขมัน 4) สเตรอยด 3. เม็ดเลือดขาวในภาพเปนชนิดใด (1) ทําหนาที่อะไร (2) 1) (1) Phagocyte, (2) สรางแอนติบอดี 2) (1) Phagocyte, (2) นําเชื้อโรคเขาสูเซลลและทําลายโดยไลโซโซม 3) (1) Lymphocyte, (2) สรางแอนติบอดี 4) (1) Lymphocyte, (2) นําเชื้อโรคเขาสูเซลลและทําลายโดยไลโซโซม 4. แผลเปนหนองคืออะไร 1) เม็ดเลือดขาวและเม็ดเลือดแดงที่ตายแลว 2) เม็ดเลือดแดงและแบคทีเรียที่ตายแลว 3) เม็ดเลือดขาวและแบคทีเรียที่ตายแลว 4) เม็ดเลือดแดงและแอนติบอดี 5. ขอใดเปนภูมิคุมกันที่รับมา ก. ซีรัม ข. ทอกซอยด ค. วัคซีน ง. น้ํานมแม 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 6. จากตัวเลือกขอ 5 ภูมิคุมกันแบบกอเองเกิดจากขอใด 1) ขอ 1) 2) ขอ 2) 3) ขอ 3) 4) ขอ 4) 7. ยาแกแพเปนสารประเภทใด 1) แอนติบอดี 2) แอนติเจน 3) ฮิสทามีน 4) แอนติฮิสทามีน 8. บาดแผลที่เกิดจากสุนัขกัดบริเวณสําคัญ เชน ใบหนาและมีขนาดของบาดแผลใหญตองฉีดยาประเภทใด 1) ทอกซอยด 2) วัคซีน 3) ซีรัม 4) เม็ดเลือดขาว 9. เม็ดเลือดแดงที่หมดอายุจะถูกทําลายที่ใด 1) ตับและไต 2) ตับและตับออน 3) ตับและมาม 4) ตับออนและมาม
  • 36. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (37)2008 10. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับหมูเลือด 1) A มี antibody A, antigen B 2) B มี antibody A, antigen B 3) AB มี antigen AB, antibody AB 4) O มี antigen AB, ไมมี antibody 11. ลักษณะของหมูเลือดที่เปน universal receipient ควรมีลักษณะเชนใด 1) มี antigen มี antibody 2) มี antigen ไมมี antibody 3) ไมมี antigen ไมมี antibody 4) ไมมี antigen มี antibody 12. ไวรัส HIV ทําลายเซลลใด 1) เม็ดเลือดแดง 2) เม็ดเลือดขาว 3) เซลลของเนื้อเยื่อ 4) เซลลไขกระดูก 13. อวัยวะน้ําเหลืองที่มีขนาดใหญที่สุดและเปนตอมไรทอตามลําดับ ก. ตอมทอนซิล ข. มาม ค. ตอมไทมัส ง. ตอมน้ําเหลือง 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 14. การรับวัคซีนของโรคชนิดใดตางจากโรคชนิดอื่น 1) วัณโรค 2) ตับอักเสบบี 3) โปลิโอ 4) คอตีบ 15. โรคเอสแอลอี มีกระบวนการสรางภูมิคุมกันตอตานสิ่งใด 1) อากาศ 2) สารเคมี 3) เกสรดอกไม 4) เนื้อเยื่อตนเอง เฉลย 1. 1) 2. 2) 3. 2) 4. 3) 5. 3) 6. 4) 7. 4) 8. 3) 9. 3) 10. 2) 11. 2) 12. 2) 13. 3) 14. 3) 15. 4)
  • 37. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (38)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ลักษณะทางพันธุกรรม คือ ลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่สามารถถายทอดตามสายเลือดได เชน ลักษณะตาชั้นเดียว-สองชั้น, แนวผมที่ หนาผากตรง-แหลม, หูมีติ่ง-ไมมีติ่ง, สันจมูกโดง-ไมโดง, มีลักยิ้ม-ไมมีลักยิ้ม, ลิ้นพับได-พับไมได, นิ้วมือเรียวยาว- นิ้วสั้น, นิ้วชี้เทายาวกวานิ้วหัวแมเทา-สั้นกวานิ้วหัวแมเทา โครโมโซมและสารพันธุกรรม ภายในนิวเคลียสมีสารพันธุกรรมเรียกวา ดีเอ็นเอ (DNA) เปนสายยาวที่พันรอบแกนโปรตีนฮิสโตน เสนใย บางๆ นี้เรียกวา โครมาทิน (Chromatin) เมื่อมีการแบงเซลลโครมาทินจะหดสั้นเปนแทงเรียกวา โครโมโซม และมี การจําลองโครโมโซมขึ้นมาเทาตัว Homologous Chromosome Sister Chromatid Centromere จํานวนโครโมโซมในเซลลของคนมีจํานวน 46 แทง โดยโครโมโซมจะมีคูเหมือนเรียกฮอมอโลกัสโครโมโซม (Homologous Chromosome) จํานวนโครโมโซมในเซลลรางกายมี 2 ชุด เขียนแทนดวย 2n จํานวนโครโมโซมใน เซลลสืบพันธุจะไมมีคูเหมือนมีเพียง 1 ชุด เขียนแทนดวย n การแบงเซลลแบบไมโทซิส สิ่งมีชีวิตมีการแบงเซลลเพื่อการเจริญเติบโต และเพิ่มพื้นที่ผิวในการแลกเปลี่ยนสารกับสิ่งแวดลอม การแบง เซลลแบบไมโทซิสเปนการแบงเซลลรางกายมีขั้นตอน ดังนี้ 1. ระยะอินเทอรเฟส (Interphase) เปนระยะที่เซลลเตรียมความพรอมในการแบงเซลล ไดแก การ สังเคราะห เอนไซม โปรตีน ออรแกเนลล และมีการเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมเปน 2 เทา ทําใหเกิดการจําลอง โครโมโซมจาก 1 Chromosome เปน 2 Chromatid 2. ระยะโพรเฟส (Prophase) เปนระยะที่โครโมโซมเริ่มเห็นชัดขึ้น เซนทริโอลสรางเสนใยสปนเดิล (Spindle Fiber) 3. ระยะเมทาเฟส (Metaphase) เปนระยะที่โครโมโซมหดสั้นที่สุด ขนาดใหญที่สุด เห็นไดชัดเจน โครโมโซม มาเรียงตัวในแนวกลางเซลล โดยมีเสนใยสปนเดิลจับอยูตรงตําแหนงเซนโทรเมียร โดยยึดกับโปรตีนชนิดหนึ่งคือ ไคนีโทคอร (Kinetochore) ระยะนี้เยื่อหุมนิวเคลียสสลายตัวหมด
  • 38. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (39)2008 4. ระยะแอนาเฟส (Anaphase) เปนระยะที่โครมาทิดแยกจากกันโดยการหดตัวของเสนใยสปนเดิล ทําให โครโมโซมแยกเปน 2 กลุม ระยะนี้โครโมโซมจึงประกอบดวย 1 โครมาทิด 5. ระยะเทโลเฟส (Telophase) โครโมโซมที่แยกจากกันเปน 2 กลุม จะเริ่มสรางเยื่อหุมนิวเคลียส ทําให เห็นนิวเคลียส 2 อัน ถือวาสิ้นสุดการแบงนิวเคลียส การแบงไซโทพลาซึมมี 2 กรณี 1. การแบงไซโทพลาซึมในเซลลสัตว เกิดจากเยื่อหุมเซลลคอดเขาหากันจนกระทั่งเซลลขาดออกจากกันได เซลลใหม 2 เซลล 2. การแบงไซโทพลาซึมในเซลลพืช เกิดจากการสรางแผนกั้นเซลล (Cell Plate) ตรงกลาง และมีการสะสม สารเซลลูโลสตรงบริเวณนี้ทําใหเกิดเปนผนังกั้นเซลลใหเปน 2 เซลล เซลลสัตว Interphase Prophase Metaphase Anaphase Telophase
  • 39. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (40)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 เซลลพืช Interphase Prophase Metaphase Anaphase Telophase การแบงเซลลแบบไมโอซิส (Meiosis) การแบงเซลลแบบไมโอซิส เปนกระบวนการแบงเซลลสืบพันธุโดยมีการแบงเปน 2 ระยะใหญ คือ ไมโอซิส I และไมโอซิส II ไมโอซิส I ระยะอินเตอรเฟส I เปนระยะเตรียมความพรอมเหมือนการแบงเซลลแบบไมโทซิส ระยะโพรเฟส I เปนระยะที่โครโมโซมหดสั้นและมีการเขาคูกับของฮอมอโลกัสโครโมโซม และเกิดการ แลกเปลี่ยนชิ้นสวนโครโมโซม (Crossing Over) ทําใหเกิดความหลากหลายของเซลลสืบพันธุ ระยะเมทาเฟส I โครโมโซมจะเรียงอยูกลางเซลลแบบคูฮอมอโลกัส โดยมีเสนใยสปนเดิลจับอยูตรงเซนโทรเมีย ระยะแอนาเฟส I โครโมโซมที่เปนคูฮอมอโลกัส แยกจากกันไปคนละขั้วของเซลล และโครโมโซมจะมีจํานวน ครึ่งหนึ่งของจํานวนโครโมโซมในระยะอินเตอรเฟส I ระยะเทโลเฟส I โครโมโซมที่แยกไปคนละขั้วสรางเยื่อหุมนิวเคลียสลอมรอบ ไดนิวเคลียสใหม 2 นิวเคลียส การแบงไซโทพลาซึมเหมือนการแบงเซลลแบบไมโทซิส แตในบางเซลลอาจจะไมเกิดการแบงไซโทพลาซึมใน ระยะไมโอซิส I ก็ได
  • 40. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (41)2008 ไมโอซิส II ระยะอินเตอรเฟส II ไมมีการจําลองตัวเองของโครโมโซม เนื่องจากแตละโครโมโซมมี 2 โครมาทิดแลว ระยะโพรเฟส II แอนาเฟส II เทโลเฟส II จะคลายการแบงเซลลแบบไมโทซิส และจะเกิดการแบงไซโทพลาซึม ในระยะนี้อีกครั้ง ในที่สุดจะได 4 เซลล
  • 41. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (42)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 โครงสรางพื้นฐานทางดีเอ็นเอ ในเซลลรางกายแตละเซลล เมื่อนําดีเอ็นเอมาเรียงตอกันจะมีความยาวประมาณ 2.2 เมตร เฉลี่ยแลว โครโมโซมแตละแทงจะมีความยาวประมาณ 4.8 เซนติเมตร หรือ 4800 ไมโครเมตร แตขดเปนโครโมโซม 1 แทง ยาวประมาณ 6 ไมโครเมตร การขดตัวของดีเอ็นเอจะขดพันรอบโปรตีนฮิสโตน ภาพโครงสรางของโครโมโซม โครงสรางพื้นฐานของดีเอ็นเอ ดีเอ็นเอ ประกอบดวยหนวยยอย คือ นิวคลีโอไทด (Nucleotide) ตอกันเปนสายยาว แตละนิวคลีโอไทด ประกอบดวย 1. น้ําตาลเพนโทส (S) เปนน้ําตาลที่คารบอน 5 อะตอม มีโครงสรางเปนรูปหาเหลี่ยม 2. หมูฟอสเฟต (P) PO4 3. ไนโตรจีนัสเบส เปนเบสที่มีไนโตรเจนเปนองคประกอบ มี 4 ชนิด ไดแก อะดีนิน (Adenine ; A) ไทมีน (Thymine ; T) ไซโทซีน (Cytosine ; C) กวานีน (Guanine ; G) S AP S GP S P T S P C นิวคลีโอไทดที่มี เบสอะดีนีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสกวานีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสไทมีน นิวคลีโอไทดที่มี เบสไซโทซีน สายดีเอ็นเอของคนประกอบดวยสายของนิวคลีโอไทด 2 สาย พันเกลียวแบบเวียนขวา โดยมีการจับคู กันระหวางเบส A = T และ C ≡ G ลําดับของเบสบนสายดีเอ็นเอ เปนขอมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต
  • 42. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (43)2008 C ภาพแสดงโครงสรางดีเอ็นเอที่คลายเกลียวออกแลว ภาพโครงสรางดีเอ็นเอเปนเกลียวคู
  • 43. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (44)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 หนาที่ของสารพันธุกรรม 1. ดีเอ็นเอตนแบบในรุนหนึ่งสามารถถายทอดขอมูลผานไปรุนตางๆ ได 2. ลําดับของนิวคลีโอไทดในสายดีเอ็นเอเปนขอมูลของยีนที่มีบทบาทในการสังเคราะหโปรตีน 3. ถาลําดับของนิวคลีโอไทดในสายดีเอ็นเอเปลี่ยนแปลง จะทําใหลักษณะพันธุกรรมแตกตางไป ซึ่งอาจเกิด จากการแลกเปลี่ยนชิ้นสวนของโครโมโซมในการแบงเซลลสืบพันธุหรือเกิดมิวเทชัน (Mutation) ทําใหเกิดวิวัฒนาการ ของสิ่งมีชีวิต ฮอมอโลกัส โครโมโซม ฮอมอโลกัสโครโมโซม ในระยะการแบงเซลล A N a N A A N N a a N N โครโมโซมของสิ่งมีชีวิตจะพบเปนคูโฮโมโลกัส ซึ่งประกอบดวยยีนที่เปนคูกันเรียกวา แอลลีล เชน ยีน A เปน แอลลีลกับ a โดยยีน A เปนยีนเดน a เปนยีนดอย ซึ่งจะพบอยูในตําแหนงที่ตรงกันของคูฮอมอโลกัส ถาให N เปนยีนที่ควบคุมลักษณะคางบุม n เปนยีนที่ควบคุมคางไมบุม N เปนแอลลีลกับ n จะมีลักษณะ โครโมโซมได 3 แบบ แบบที่ 1 มียีน N จีโนไทปเปน NN ฟโนไทปเปนคางบุม แบบที่ 2 มียีน N, n จีโนไทปเปน Nn ฟโนไทปเปนคางบุม แบบที่ 3 มียีน n จีโนไทปเปน nn ฟโนไทปคางไมบุม N N N N N N n n n n n n
  • 44. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (45)2008 การถายทอดลักษณะคางบุม Nnพอ สรางเซลลสเปรมได 2 ชนิด Nnแม สรางเซลลไขได 2 ชนิด และ และ N N n n (แอลลีล N และ n อยางละ 50%) (แอลลีล N และ n อยางละ 50%) เซลลไข N n เซลลอสุจิ N NN Nn n Nn nn ลูกที่ไดมีจีโนไทป 3 ชนิด NN : Nn : nn = 1 : 2 : 1 มีฟโนไทป 2 ชนิด คางบุม : คางไมบุม = 3 : 1 การศึกษาการถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม การศึกษาการถายทอดลักษณะ สามารถเขียนเปนแผนผังการถายทอดลักษณะเรียกวา เพดดีกรี (Pedigree) โดยใชสัญลักษณ ดังนี้ ชายปกติ หญิงปกติ ชายที่มีลักษณะที่ศึกษา หญิงที่มีลักษณะที่ศึกษา ชายหญิงแตงงานกัน ชายหญิงแตงงานกันมีลูก 3 คน เปนหญิง 2 คน ชาย 1 คน
  • 45. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (46)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การถายทอดลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกาย โครโมโซมในเซลลของคนมี 2 ชนิด คือ โครโมโซมรางกายมี 22 คู โครโมโซมเพศ 1 คู ยีนที่พบบน โครโมโซมรางกายมี 2 แบบ ยีนเดนและยีนดอย ลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกายและเปนยีนเดน เชน ลักยิ้ม นิ้วเกิน โรคเทาแสนปม และคนแคระ ลักษณะที่พบบนโครโมโซมรางกายและเปนยีนดอย เชน ทาลัสซีเมีย เปน โรคทางโลหิตที่ผูปวยมีอาการโลหิตจางมาแตกําเนิด และมีดีซานรวมดวย จะมีลักษณะไมเติบโตสมอายุ ตับมามโต ดั้งจมูกยุบ กะโหลกศีรษะหนา โหนกแกมสูง คางและกระดูกกรรไกรกวาง ฟนบนยื่น กระดูกเปราะ ผิวคล้ํา ติดเชื้องาย ลักษณะผิวเผือกเปนลักษณะที่เซลลไมสามารถผลิตรงควัตถุเมลานิน ทําใหผิวหนัง ขน ผม และตาไมมีสี ลักษณะที่พบในยีนดอยนี้จะมีโอกาสเกิด 1 ใน 4 กรณีมีพอและแมมียีนดอยแฝงอยู (พาหะ) รุนที่ 1 รุนที่ 2 รุนที่ 3 แผนผังการถายทอดลักษณะนี้เปนยีนเดน เชน ลักษณะมีลักยิ้ม นิ้วเกิน ซึ่งอยูบนโครโมโซมรางกาย แสดง ลักษณะ 3 รุน การถายทอดลักษณะที่พบบนโครโมโซมเพศ ในคนมีโครโมโซมรางกาย 22 คู โครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) 1 คู ซึ่งมี 2 แบบ XX เปนหญิง XY เปนชาย ยีนที่พบอยูบนโครโมโซม X มักพบเปนยีนดอย เชน ยีนตาบอดสี ยีนโรคภาวะบกพรองเอนไซม กลูโคส- 6-ฟอสเฟต ยีนโรคเลือดไหลไมหยุด ลักษณะดังกลาวจะพบในเพศชายมากกวาเพศหญิง เนื่องจากเพศชายมี โครโมโซม X เพียง 1 แทง แตเพศหญิงมี X 2 แทง โอกาสเกิดในเพศชายจึงสูงกวา เชน ยีนตาบอดสีแทนดวยยีนดอย c ยีนตาปกติ C เพศหญิงมีจีโนไทปได 3 แบบ XCXC, XCXc ตาปกติ XcXc ตาบอดสี เพศชายมีจีโนไทปได 2 แบบ XCY ตาปกติ XcY ตาบอดสี เพศหญิงโอกาสตาบอดสี 3 1 , เพศชายโอกาสตาบอดสี 2 1 หรือ 50%
  • 46. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (47)2008 การถายทอดลักษณะที่มีหลายแอลลีล ลักษณะโดยทั่วไปมียีน 2 แอลลีล คือ แอลลีลเดน และแอลลีลดอย แตลักษณะที่มีแอลลีลมากกวา 2 แอลลีล เชน ลักษณะหมูเลือด A B O ของคนมี 3 แอลลีล คือ IA, IB, i แอลลีล A สรางแอนติเจนที่ผิวเม็ดเลือดแดง แบบ A แอลลีล B สรางแอนติเจนที่ผิวเม็ดเลือดแดงแบบ B สวนแอลลีล i เปนแอลลีลที่ไมสรางแอนติเจนที่ผิว เม็ดเลือดแดง จึงพบจีโนไทปและฟโนไทปไดดังตาราง จีโนไทป ฟโนไทป IAIA, IAi หมูเลือด A IBIB, IBi หมูเลือด B IAIB หมูเลือด AB ii หมูเลือด O จีโนไทปพอแม จีโนไทปของลูก IAIA × IAIA IAIA IAi × IAi IAIA, IAi, ii IAi × ii IAi, ii IAIA × IBIB IAIB IAi × IBi IAIB, IAi, IBi, ii IAIB × IAIB IAIA, IBIB, IAIB IAIA × ii IAi IBIB × ii IBi IAIB × ii IAi, IBi ii × ii ii การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม พันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงได เนื่องมาจากสาเหตุหลายประการ เชน การผาเหลา การ คัดเลือกโดยธรรมชาติ การปรับปรุงพันธุโดยคน การเปลี่ยนแปลงเหลานี้ทําใหเกิดวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต การผาเหลา (Mutation) คือ การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางพันธุกรรมที่สามารถถายทอดไปสูลูกหลานได มี 2 แบบ คือ การกลายพันธุของโครโมโซม การกลายพันธุของยีน การกลายพันธุของโครโมโซม เชน การเปลี่ยนแปลงจํานวนโครโมโซม เชน พืชที่มีจํานวนโครโมโซม 3n, 4n พืชเหลานี้จะมีลักษณะการเจริญเติบโตมากกวาพืชที่มีจํานวนโครโมโซมปกติ (2n) การกลายพันธุของยีน เชน โรคทางพันธุกรรม ลักษณะผิวเผือก ลักษณะลวดลายบนใบหรือดอกของพืช สาเหตุของการเกิดการกลายพันธุ 1. เกิดเองตามธรรมชาติ ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติขณะแบงเซลล 2. รังสีสามารถทําใหเกิดการกลายพันธุได เชน รังสีแกมมา ซึ่งใชในพืช เชน พุทธรักษา เบญจมาศ ปทุมมา 3. สารเคมี เชน อะฟลาทอกซินที่ไดจากราในอาหาร ไนโตรซามีนที่ไดจากดินประสิวในการถนอมอาหาร
  • 47. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (48)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การคัดเลือกโดยธรรมชาติ (Theory of Natural Selection) เปนแนวความคิดของ ชารล ดารวิน (Charles Darwin) เขาไดเสนอทฤษฎีวิวัฒนาการ ซึ่งกลาวถึงสิ่งมีชีวิตที่มีความเหมาะสมที่สุดจะคงอยู เนื่องจากมี การแขงขันกันเพื่อแยงทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด สิ่งมีชีวิตที่อยูรอดเปนสิ่งมีชีวิตที่ไดรับการคัดเลือกโดยธรรมชาติ จากการเดินทางไปกับเรือบีเกิลของ ดารวิน เขาพบวา นกจาบบนเกาะกาลาปากอสมีลักษณะจะงอยปาก แตกตางกัน เนื่องจากอาหารของนกเหลานั้นแตกตางกัน แสดงวา นกจาบมีการปรับพันธุกรรม (Genetic Adaptation) ใหเหมาะสมกับอาหาร ผลจากการคัดเลือกโดยธรรมชาติ ทําใหสิ่งมีชีวิตที่อยูรอดไดมีความแข็งแรงและมีความหลากหลายทาง พันธุกรรม การคัดเลือกพันธุและการปรับปรุงพันธุโดยคน การคัดเลือกโดยคนจะเกิดสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะดีเดนตาม ความตองการของคน เชน - การคัดเลือกพันธุปลาทับทิม ซึ่งเปนปลาที่มีลักษณะดีเดน คือ การเจริญเติบโตเร็วมีสวนที่เปนเนื้อมาก ถึง 40% โครงกระดูกเล็ก กางนอย เสนใยกลามเนื้อละเอียด รสชาติดี ไมมีกลิ่นที่เกิดจากไขมันปลา ตานทานตอโรค พันธุปลาทับทิมมีการพัฒนามาจากพันธุปลานิลทั่วโลกนํามาผสมขามพันธุ และเลี้ยงลูกผสมที่มีลักษณะดีเดนหลายๆ คู เพื่อนําคูผสมดีเดนเหลานั้นมาผสมกันเองอีกครั้งจนกระทั่งไดปลาทับทิม - การปรับปรุงพันธุขาว พันธุขาวพันธุดีที่นํามาใชปรับปรุงพันธุคือพันธุขาวขาวดอกมะลิ 105 เปนขาวเจา ที่ปลูกไดทุกภาค ใชเวลาปลูก 160 วัน ทนแลง ทนดินเปรี้ยวดินเค็ม เมื่อนําพันธุขาวขาวดอกมะลิ 105 มาอาบรังสี แกมมา ทําใหเกิดมิวเทชันไดพันธุขาว กข 6 กข 10 และกข 15 ที่มีลักษณะดีขึ้นคือ กข 6 เปนพันธุขาวเหนียวที่มี กลิ่นหอม ใหผลผลิตสูง ทนแลง ตานทานโรคไหมและโรคใบจุดสีน้ําตาลไดดี กข 15 เปนพันธุขาวเจาที่ใหผลผลิต เทากับขาวดอกมะลิ 105 แตกข 15 มีอายุสั้นกวา 10 วัน เก็บเกี่ยวไดเร็วกวา ตานทานโรคไดดีกวาขาวดอกมะลิ 105 เทคโนโลยีชีวภาพ (Biotechnology) เทคโนโลยีชีวภาพเปนการนําความรูดานชีววิทยา ในสาขาพันธุศาสตรมาประยุกตเพื่อใหเกิดประโยชนแก มนุษย เชน การทําพันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering) การโคลน (Cloning) การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture) การศึกษาลายพิมพดีเอ็นเอ (DNA Fingerprint) พันธุวิศวกรรม การศึกษาพันธุวิศวกรรมเปนเทคนิคการสรางสิ่งมีชีวิตมีลักษณะตามที่ตองการ โดยการสราง DNA สายผสม (Recombinant DNA) โดยการถายยีนที่ตองการลงไปแบคทีเรีย เพื่อใหเปนตัวพายีนเหลานั้นเขาไปในสิ่งมีชีวิตที่ ตองการสรางพันธุกรรมใหม เราเรียกสิ่งมีชีวิตที่เกิดจากวิธีพันธุวิศวกรรมนี้วา สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรมหรือ จีเอ็มโอ (Genetically Modified Organism ; GMO) ปจจุบันสิ่งมีชีวิตที่ไดรับการดัดแปลงพันธุกรรมตางๆ เชน - ฝายบีทีและขาวโพดบีที เปนพืช GMO ที่ไดจากการถายยีนจากแบคทีเรีย Bacillus thuringiensis ซึ่ง เปนแบคทีเรียที่สามารถสรางโปรตีนที่เปนพิษตอแมลง พืชที่มียีนนี้จึงตานทานแมลงได - พริก มะละกอ ตานทานไวรัส เปนการนํายีนที่สามารถสังเคราะหโปรตีนที่หอหุมอนุภาคไวรัส ทําให ไวรัสไมสามารถทําอันตรายใหแกพืชได
  • 48. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (49)2008 - การผลิตอินซูลินโดยแบคทีเรีย ทําโดยตัดยีนอินซูลินจากคนปกติถายลงไปในพลาสมิดของแบคทีเรีย (Plasmid เปน DNA ที่เปนวงกลมขนาดเล็กของแบคทีเรีย) เมื่อแบคทีเรียแบงเซลลจะทําใหไดแบคทีเรียที่มียีน อินซูลินเปนจํานวนมาก และแบคทีเรียนี้จะสามารถสังเคราะหอินซูลินไดดังแผนผังนี้ ตัดยีนดวยเอนไซมตัดจําเพาะ ดีเอ็นเอลูกผสม นําดีเอ็นเอลูกผสมกลับเขาไปในแบคทีเรีย แบงเซลล แบคทีเรียรุนลูกที่มียีนอินซูลินอยู แบคทีเรีย พลาสมิด ยีนอินซูลินใน โครโมโซมของคน การโคลน (Cloning) การโคลน หมายถึง การสรางสิ่งมีชีวิตใหมใหมีลักษณะพันธุกรรมเหมือนเดิม เปนการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศ เชน การโคลนสัตวเลี้ยงลูกดวยนม เชน แกะ วัว ในประเทศไทยมีการโคลนวัวเนื้อตัวแรกของโลกชื่อ นิโคลและ การโคลนวัวนมตัวแรกของเอเชียตะวันออกเฉียงใตชื่อ อิง ซึ่งเกิดจากการโคลนเซลลใบหูของตัวตนแบบ เซลลรางกายของผูให เซลลไขที่ไมมีนิวเคลียส นํามารวมกันโดยการใชกระแสไฟฟา ไดเซลลใหม แบงเซลล สิ่งมีชีวิตที่เหมือนสิ่งมีชีวิตที่เปนผูใหเซลลรางกาย
  • 49. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (50)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture) การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเปนการโคลนในพืช โดยการนําเอาสวนของพืชมาเลี้ยงในอาหารสังเคราะหที่พืช ตองการในสภาพปลอดเชื้อ ควบคุมแสงสวาง อุณหภูมิ ความชื้น และกระตุนการเจริญของพืชดวยฮอรโมนพืช เชน ไซโทไคนิน จิบเบอเรลลิน ประโยชนของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช 1. ไดพืชจํานวนมากที่มีลักษณะเหมือนเดิม 2. ใชเวลาสั้นในการผลิตตนพันธุดี 3. ตนพันธุที่ไดปราศจากโรค 4. ใชผลิตตนพันธุที่ผสมกันเองในธรรมชาติยาก เสี่ยงตอการสูญพันธุ ลายพิมพดีเอ็นเอ (DNA fingerprint) ลายพิมพดีเอ็นเอของคนเปนเอกลักษณของแตละบุคคล เพราะคนทุกคนจะมีลายพิมพดีเอ็นเอที่แตกตางกัน ยกเวนแฝดแทที่ลายพิมพดีเอ็นเอจะเหมือนกัน ลายพิมพดีเอ็นเอของลูกจะไดจากดีเอ็นเอของพอและแมอยางละครึ่ง ประโยชนของการศึกษาสายพันธุดีเอ็นเอ 1. พิสูจนเพื่อบุคคลในกรณีฆาตกรรม กรณีบุคคลสูญหาย 2. พิสูจนความสัมพันธของพอแมและลูก ความกาวหนาทางพันธุศาสตรและเทคโนโลยีชีวภาพ 1. ดานการเกษตร สรางพืช GMO ที่มีลักษณะตามที่ตองการ เชน ตานทานโรค ทนแลง ใหผลผลิตที่มี คุณคาทางอาหาร 2. การพัฒนาผลิตสัตว เชน การผสมเทียม การถายฝากตัวออน การโคลน 3. การแพทยและสาธารณสุข เชน การตรวจโรคหาความบกพรองกอนแตงงาน การรักษาโรคดวยวิธียีน บําบัด (Gene Therapy) ซึ่งทําโดยการตัดชิ้นสวนของยีนที่เปนโรคทิ้งไปกอนที่จะเปนโรค 4. เทคโนโลยีดีเอ็นเอ เชน การตรวจสอบดีเอ็นเอของสิ่งมีชีวิตเพื่อการพิสูจนเอกลักษณ บุคคล พันธุพืช พันธุสัตว เพื่อดูความสัมพันธพอแมลูก เพื่อการสืบคนผูตองสงสัย
  • 50. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (51)2008 แบบทดสอบ 1. ยีน A และ B อยูบนโครโมโซมแทงเดียวกัน แผนภาพใดที่แสดงยีน A และ B ที่อยูบนโครโมโซมในระยะ Prophase ไดถูกตอง I II III VIV A B A B A A B B A B A B A A B B 1) I และ III 2) II และ V 3) III และ IV 4) IV และ V 2. จากภาพเปนระยะเมตาเฟสของการแบงเซลลแบบใด และจํานวนโครโมโซมใน Somatic Cell มีจํานวน เทาใด ตามลําดับ 1) Mitosis, 3 2) Mitosis, 6 3) Meiosis II, 3 4) Meiosis II, 6 3. ยีนของสิ่งมีชีวิตแสดงออกในรูปของสารใด 1) คารโบไฮเดรตและโปรตีน 2) กรดนิวคลีอิกและโปรตีน 3) โปรตีน 4) ฮอรโมน 4. การแบงเซลลไขกระดูกของคนในระยะใดที่มีจํานวนโครโมโซมเปน 92 เสน 1) Interphase 2) Prophase 3) Metaphase 4) Anaphase 5. ขอเปรียบเทียบระหวาง DNA และ RNA ขอใดที่ไมถูกตอง ขอเปรียบเทียบ DNA RNA 1) น้ําตาล C5H10O5 C5H10O4 2) ไนโตรเจนเบส A T C G A U C G 3) จํานวนสาย คู เดี่ยว 4) ตนแบบในการเพิ่มจํานวน DNA DNA
  • 51. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (52)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 6. โครโมโซมในภาพใดเปน Homologous Chromosome และ Heterozygous gene 1) A a b B A a b B 2) A A b b a a B B 3) A a B b 4) A B A B a B a B 7. หมูเลือด ABO เปนลักษณะพันธุกรรมที่มีแอลลีล (Allele) จํานวนเทาใด 1) 2 2) 3 3) 4 4) 6 8. การเกิดมิวเทชันมีสาเหตุจากสิ่งใด ก. ธรรมชาติ ข. อะฟลาทอกซิน ค. ไนโตรซามีน ง. รังสีแกมมา 1) เฉพาะ ก. 2) เฉพาะ ข. และ ค. 3) เฉพาะ ง. 4) ก., ข., ค. และ ง. 9. การทําพันธุวิศวกรรมสามารถถายยีนใหกับสิ่งมีชีวิตใด 1) ไวรัส 2) แบคทีเรีย 3) โปรโตซัว 4) เชื้อรา 10. พลาสมิด (Plasmid) ในแบคทีเรียมีลักษณะในขอใด 1) เปน DNA ที่เปนวงกลม 2) เปน DNA ที่เปนทอนสั้นๆ 3) เปน RNA ที่เปนวงกลม 4) เปน RNA ที่เปนทอนสั้นๆ 11. Gene Therapy คืออะไร 1) การตัดตอยีนเพื่อการรักษาโรค 2) การเปลี่ยนแปลงยีน 3) การใชสมุนไพรเพื่อการรักษาโรคทางพันธุกรรม 4) การใชรังสีเพื่อการรักษาโรคทางพันธุกรรม 12. ขอใดเปน Genetic Adaptation 1) คนแตละเชื้อชาติมีสีผมไมเหมือนกัน 2) นกจาบมีปากหลายแบบ 3) พุทธรักษามีกลีบดอกเปนลายดาง 4) เกงดําเปนเกงเผือก 13. ลักษณะพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตในขอใดไมเกี่ยวของกับสิ่งแวดลอม 1) เชาวปญญา 2) สีผิว 3) ความสูง 4) กลุมเลือด 14. เด็กชายหญิง 6 คนเปนพี่นองกันมีหมูเลือด A 3 คน หมูเลือด B 2 คน หมูเลือด AB 1 คน บิดามารดาจะไม มีโอกาสเปนหมูเลือดใด 1) AB × A 2) AB × B 3) A × B 4) AB × O 15. ชายคนหนึ่งตาสีฟาแตงงานกับหญิงตาสีน้ําตาล ลูกคนแรกมีตาสีฟา และลูกคนที่สองมีโอกาสตาสีน้ําตาลกี่ เปอรเซ็นต ถาตาสีน้ําตาลเปนลักษณะเดน ตาสีฟาเปนลักษณะดอย 1) 0% 2) 25% 3) 50% 4) 75%
  • 52. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (53)2008 16. คนเผือกมักหรี่ตาเมื่อแสงจาเพราะเหตุใด 1) มานตาเล็ก 2) มานตามีรงควัตถุนอย 3) มานตามีรงควัตถุมาก 4) มานตาไมมีรงควัตถุ 17. ลักษณะที่ปรากฏในเพดดีกรีขอใดที่มีลักษณะเปนยีนดอยบนโครโมโซม X 1) 2) 3) 4) 18. โรคที่ถายทอดทางพันธุกรรมคือขอใด ก. ทาลัสซีเมีย ข. ฮีโมฟเลีย ค. ลิวคีเมีย 1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ก. และ ค. 4) ก., ข. และ ค. 19. ชายคนหนึ่งปกติแตงงานกับหญิงปกติ แตลูกมีทั้งที่เปนทาลัสซีเมียและปกติ ดังนั้นจีโนไทปของชายหญิงคูนี้ ควรเปนอยางไร ก. ชายพาหะ หญิงปกติ ข. ชายปกติ หญิงพาหะ ค. ชายพาหะ หญิงพาหะ 1) ก. และ ข. 2) ก. หรือ ค. 3) เฉพาะ ค. 4) ก., ข. และ ค. 20. Natural Selection ของสิ่งมีชีวิตจะทําใหสิ่งมีชีวิตมีลักษณะใด 1) แข็งแรงที่สุด 2) มีลูกหลานจํานวนมาก 3) ปรับตัวเขากับสภาพแวดลอมดี 4) ถูกทุกขอ เฉลย 1. 4) 2. 4) 3. 3) 4. 4) 5. 1) 6. 2) 7. 2) 8. 4) 9. 2) 10. 1) 11. 1) 12. 2) 13. 4) 14. 4) 15. 3) 16. 4) 17. 3) 18. 1) 19. 3) 20. 1)
  • 53. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (54)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 ความหลากหลายทางชีวภาพ ความหลากหลายทางชีวภาพมี 3 ชนิด 1. ความหลากหลายทางนิเวศวิทยา หมายถึง ระบบนิเวศแตละแหงมีความแตกตางของชนิดและจํานวน ของสิ่งมีชีวิตและความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิตที่อยูรวมกัน 2. ความหลากหลายของสปชีส หมายถึง ชนิดของสิ่งมีชีวิตตางๆ บนโลก ซึ่งมีประมาณ 10-50 ลานชนิด 3. ความหลากหลายทางพันธุกรรม หมายถึง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตแตละชนิดมีความแตกตางกัน สปชีสของสิ่งมีชีวิต สปชีส คือ กลุมสิ่งมีชีวิตที่เปนประชากรชนิดเดียวกันผสมพันธุกันแลวไดลูกหลานสืบทอดตอไป เนื่องจาก ความคลายคลึงกันในระดับโครโมโซม ทําใหโครโมโซมจากพอและแมสามารถเขาคูกันได เชน Homo sapiens คนทุกชาติ Canis familiaris สุนัขบาน Zea mays ขาวโพดทุกชนิด Canis lupus สุนัขปา สุนัขบานและสุนัขปา มีความใกลชิดทางพันธุกรรมจึงสามารถผสมพันธุกันไดลูกผสม ลักษณะของสิ่งมีชีวิตแตละสปชีสจะมีลักษณะเดนเฉพาะไมเหมือน Species อื่น แตภายในสปชีสเดียวกัน อาจจะมีความแตกตางกันในเรื่องตางๆ เชน สายพันธุ เพศผูและเพศเมีย ความแตกตางระหวางวัยที่เจริญเติบโต และชวงที่เจริญเติบโตเต็มที่แลว การเกิดสปชีสใหม การเกิดสปชีสใหม มีสาเหตุจากความแตกตางของสิ่งแวดลอมทางกายภาพและชีวภาพ ทําใหเกิดการคัดเลือก ตามธรรมชาติ จะทําใหเกิดประชากรเปนกลุมยอยที่มีพันธุกรรมที่แตกตางกันจนไมสามารถผสมพันธุกันไดหรือ ผสมพันธุไดแตเปนหมัน เชน สิ่งมีชีวิตสปชีสหนึ่งอาศัยอยูรวมกลุมกัน แตมีเหตุการณที่ทําใหพื้นที่ที่อาศัยอยูแยกกัน เชน มีแมน้ําขวางกลาง ทําใหแบงสิ่งมีชีวิตสปชีสนี้เปน 2 กลุม และสิ่งมีชีวิตนี้ไมสามารถอพยพยายขามถิ่นกันได ทําใหเกิดพฤติกรรมการดํารงชีวิตที่แตกตางกันไปเรื่อยๆ จนกระทั่งเกิดเปนสปชีสใหม ในปจจุบันสามารถจําแนก สิ่งมีชีวิตไดประมาณ 1.5 ลานสปชีส และพบวาแมลงเปนสิ่งมีชีวิตที่มีสปชีสมากที่สุดประมาณ 750,000 สปชีส
  • 54. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (55)2008 ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต นักชีววิทยาไดจัดจําแนกหมวดหมูของสิ่งมีชีวิตโดยเกณฑตางๆ ดังนี้ 1. โครงสรางของสิ่งมีชีวิต จุดกําเนิดของอวัยวะ 2. สารเคมีภายในเซลล 3. ออรแกเนลลในเซลล 4. โปรตีนที่สรางขึ้น 5. แบบแผนการเจริญเติบโต 6. หลักฐานทางวิวัฒนาการ 7. การแพรกระจายตามสภาพภูมิศาสตร ในปจจุบันนักชีววิทยาไดจําแนกสิ่งมีชีวิตเปน 5 อาณาจักร 1. อาณาจักรมอเนอรา (Monera) 2. อาณาจักรโพรทิสตา (Protista) 3. อาณาจักรเห็ดราและยีสต (Fungi) 4. อาณาจักรพืช (Plantae) 5. อาณาจักรสัตว (Animalia) อาณาจักรมอเนอรา สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา เปนสิ่งมีชีวิตพวกแรกที่เกิดขึ้นในโลก ลักษณะของเซลลจะไมมีนิวเคลียส (Prokaryote) การดํารงชีวิตสวนใหญเปนผูยอยสลายอินทรียสาร บางชนิดเปนปรสิตหรือสรางอาหารไดเอง สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้ ไดแก แบคทีเรียและสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน ความสําคัญของแบคทีเรียและสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน 1. ทําใหเกิดการหมุนเวียนสารในระบบนิเวศ 2. ผลิตสารเคมี เชน แอซิโตน กรดแลกติก ยาปฏิชีวนะ 3. ผลิตนมเปรี้ยว เนยแข็ง ผักดอง น้ําสมสายชู ปลารา 4. ตรึงไนโตรเจน เชน ไรโซเบียม แอนาบีนา นอสตอก 5. เปนสาเหตุของโรคปอดบวม วัณโรค อหิวาตกโรค ฉี่หนู และแอนแทรกซ อาณาจักรโพรทิสตา อาณาจักรโพรทิสตา มีสิ่งมีชีวิตที่มีความหลากหลายมากที่สุด มีทั้งที่เปนเซลลเดียวและหลายเซลล บางชนิดมีลักษณะคลายพืช คือมีคลอโรพลาสต สามารถที่จะสังเคราะหดวยแสงไดบางชนิดเปนสาเหตุของโรค โพรทิสตแบงได ดังนี้ 1. โพรทิสตที่หากินอิสระ เชน ยูกลีนา อะมีบา วอรติเซลลา 2. โพรทิสตที่เปนสาเหตุของโรค เชน ทริปพาโนโซมเปนสาเหตุของโรคเหงาหลับ 3. โพรทิสตที่สามารถสังเคราะหดวยแสง เชน ยูกลีนา ไดอะตอม สาหรายสีน้ําตาล เชน สาหราย เคลป ซารกัสซัม ลามินาเรีย พาไดนา สาหรายสีแดง เชน จีฉาย สาหรายผมนาง สาหรายสีเขียว เชน คลอเรลลา สไปโรไจรา สาหรายไฟ 4. โพรทิสตที่เปนอาหารของคน เชน สาหรายสีแดง สาหรายสีเขียว
  • 55. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (56)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 อาณาจักรฟงไจ ฟงไจเปนสิ่งมีชีวิตที่มีทั้งเซลลเดียวและหลายเซลล แตยังไมพัฒนามาเปนเนื้อเยื่อ สืบพันธุโดยการ สรางสปอร การดํารงชีวิตเปนแบบปรสิตหรือผูยอยสลายอินทรียสาร ความสําคัญของฟงไจ 1. ทําหนาที่เปนผูยอยสลายอินทรียสารในระบบนิเวศ เชน ราไมคอรไรซา 2. ผลิตกรดฟูมาริก เชน ไรโซปส 3. เปนอาหารของคน เชน เห็ดตางๆ 4. ยีสตใชทําขนมปง แอลกอฮอล และเปนอาหารเพิ่มวิตามิน B12 5. เพนนิซิเลียม ใชผลิตยาเพนนิซิลิน เปนยาปฏิชีวนะ 6. ราแอสเพอจิลัสในธัญพืช ผลิตสารพิษอะฟลาทอกซินเปนสารกอมะเร็งตับ 7. ฟงไจเปนปรสิตในพืช เชน ราน้ําคางในองุน ราสนิม ปริสิตในคน เชน เชื้อราที่เทา เชื้อราที่ปอด อาณาจักรพืช พืชเปนสิ่งมีชีวิตหลายเซลล มีการจัดเรียงตัวเปนเนื้อเยื่อ สรางอาหารไดเองดวยการสังเคราะหดวยแสง โดยใชคลอโรพลาสตที่อยูภายในเซลล มีผนังเซลลเปนสารพวกเซลลูโลส แบงเปนกลุมใหญ 2 กลุม ตามลักษณะ ของทอลําเลียง คือ พวกที่ไมมีทอลําเลียง ไดแก มอส และกลุมที่มีทอลําเลียงเปนกลุมใหญ ไดแก เฟน ตีนตุกแก หญาถอดปลอง สน ปรง แปะกวย มะเมื่อย พืชใบเลี้ยงเดี่ยว พืชใบเลี้ยงคู พืชกลุมตางๆ ไดแก 1. ไบรโอไฟต เปนพืชที่ไมมีทอลําเลียง เชน ขาวตอกฤๅษีหรือสแฟกนัมมอส เปนพืชที่ทนทานตอการ สูญเสียน้ําดี ใชเปนวัสดุคลุมดินหรือใชเปนวัสดุใหความชื้นในการปลูกพืช 2. เฟน เปนพืชที่มีทอลําเลียงแตไมมีดอก เปนพืชที่พบในยุคดีโวเนียนประมาณ 400 ลานปมาแลว กลุมของเฟนมีหลายสปชีส มีความสําคัญตางๆ ดังนี้ - ใชเปนไมประดับ เชน ขาหลวงหลังลาย ชายผาสีดา เฟนกานดํา เฟนใบมะขาม - ใชเปนอาหาร เชน ผักแวน กูดเกี๊ยะ - ทําเครื่องจักสาน เชน ยานลิเภา - เปนปุยไนโตรเจนใหกับตนขาว เชน แหนแดง 3. พืชที่มีทอลําเลียงที่ไมมีดอกแตมีเมล็ด เปนพืชที่พบประมาณ 360 ลานป สวนสืบพันธุคือโคน (Cone) ซึ่งมี 2 ชนิด คือ โคนเพศผูและโคนเพศเมีย เมล็ดจะเกิดอยูในโคนเพศเมียจึงเรียกพืชชนิดนี้วา พืชเมล็ดเปลือย (Gymnosperm)
  • 56. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (57)2008 ความสําคัญของพืชเมล็ดเปลือย 1. ปรง เปนพืชที่ใชเปนไมประดับที่มีราคาแพง 2. แปะกวย เปนพืชที่เมล็ดมีอาหารสะสมนํามารับประทานได สารสกัดจากใบแปะกวยชวยรักษา ความสมบูรณของผนังหลอดเลือดฝอย และปรับระบบหมุนเวียนเลือด ตอตานการอักเสบ การบวม ปองกันการ เกิดอัมพาต ใชรักษาโรคเกี่ยวกับความชรา 3. สน เปนพืชที่มีความหลากหลายมากที่สุดในกลุมพืชเมล็ดเปลือย สามารถนําตนมาใชสรางบาน ทําเครื่องเรือน ทําเยื่อกระดาษ 4. มะเมื่อย เปนพืชที่มีลักษณะแตกตางจากพืชเมล็ดเปลือยกลุมอื่น คือพบเวสเซลในทอลําเลียงน้ํา คลายพืชดอก 4. พืชดอก เปนกลุมพืชมีจํานวนสปชีสมากที่สุดในอาณาจักรพืช มีดอกเปนอวัยวะสืบพันธุสรางเมล็ด ในรังไข แบงเปน 2 กลุมใหญ คือ ใบเลี้ยงเดี่ยวและใบเลี้ยงคู ความสําคัญของพืชดอก 1. ธัญพืชเปนพืชใบเลี้ยงเดี่ยวที่เปนแหลงคารโบไฮเดรตของคน เชน ขาวเจา ขาวสาลี 2. ตนไมยืนตน ใชสรางบาน ทําเครื่องเรือนตางๆ เชน ไมสัก ไมมะคา ฯลฯ 3. ไมดอก, ไมผล, พืชผัก ใชเปนไมประดับไมผลและพืชผัก ใชเปนอาหาร มีความสําคัญตอ เศรษฐกิจ เชน กลวยไม ผลไมตางๆ อาณาจักรสัตว สัตวเปนสิ่งมีชีวิตที่มีหลายเซลล มีการเรียนรูและตอบสนองตอสิ่งเรา และมีการเคลื่อนไหวโดยการ ทํางานของเนื้อเยื่อประสาทและกลามเนื้อ ไมสามารถสรางอาหารได เปนผูบริโภค แบงเปนหลายกลุม ดังนี้ 1. ฟองน้ํา เปนสัตวยังไมมีเนื้อเยื่อที่แทจริง ลําตัวมีรูพรุนใหน้ําเขาและออกทางชองเปดใหญ ฟองน้ํามี ความสําคัญกับระบบนิเวศโดยเปนที่อาศัยของสัตวน้ําขนาดเล็ก และเปนอาหารของหอยและปลา ตัวอยางของ ฟองน้ํา ไดแก ฟองน้ําแกว ฟองน้ําหินปูน ฟองน้ําถูตัว 2. ปะการัง เปนสัตวที่มีเนื้อเยื่อที่แทจริง เปนสัตวที่ลําตัวกลวงมีหนวดรอบปาก ปะการังมีความสําคัญ กับระบบนิเวศทางทะเล คือ เปนที่อยูอาศัยของตัวออนของสัตวน้ําในทะเล ทําใหเพิ่มผลผลิตทางทะเล ตัวอยาง ของสัตวในกลุมเดียวกับปะการัง ไดแก ไฮดรา แมงกะพรุน ซีแอนีโมนี กัลปงหา 3. หนอนตัวแบน เปนสัตวที่มีลําตัวแบน มีทั้งที่เปนปรสิตและหากินอิสระ ตัวอยางของสัตวในกลุมนี้ที่ เปนปรสิต ไดแก พยาธิใบไม พยาธิตัวตืด และสัตวที่หากินอิสระ ไดแก พลานาเรีย 4. หนอนตัวกลม เปนสัตวที่ลําตัวรูปทรงกระบอก ไมมีปลอง สัตวในกลุมนี้สวนใหญเปนปรสิต เชน พยาธิเสนดาย 5. แอนเนลิดา เปนสัตวที่ลําตัวเปนปลอง เปนสัตวที่มีระบบเลือด ตัวอยางของสัตวกลุมนี้ ไดแก ไสเดือนดิน เปนสิ่งมีชีวิตที่ขุดรูในดิน ทําใหดินมีอากาศถายเท เหมาะแกการเจริญเติบโตของจุลินทรีย ทําใหเกิด การยอยสลายไดดี ไสเดือนกินซากพืชและซากสัตวและเมื่อขับถายออกมาจะเปนปุยใหแกพืช สัตวในกลุมนี้ที่เปน ปรสิตชั่วคราว เชน ปลิงและทาก จะดูดเลือดของสัตวและคนโดยปลิงและทากจะปลอยสารที่ทําใหสัตวที่ถูกดูด เลือดชาและปลอยสารฮิรูดิน (Hirudin) เพื่อปองกันไมใหเลือดแข็งตัว
  • 57. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (58)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 6. มอลลัสก ไดแก หอย หอยทาก หอยนางรม หอยงวงชาง หมึกยักษ หมึกกระดอง และหมึกกลวย สัตวในกลุมนี้เปนอาหารของมนุษย 7. อารโทรพอด สัตวในกลุมนี้ที่มีจํานวนสปชีสมาก ไดแก แมลง อารโทรพอดมีลําตัวเปนปลอง มี รยางคเปนขอตอกัน มีเปลือกแข็ง ประกอบดวย ไคทิน พบไดเกือบทุกแหงบนโลก เปนอาหารของมนุษย เชน กุง ปู แมงดาทะเล เปนสัตวที่มีพิษ เชน แมงมุม แมงปอง เห็บ ตะขาบ เปนสัตวที่มีสวนชวยแพรกระจายพันธุของ พืชดอก เชน แมลง 8. เอไคโนเดิรม เปนสัตวทะเลทั้งหมด เชน ปลิงทะเล พลับพลึงทะเล ดาวขนนก ดาวมงกุฎหนาม ดาวทะเล 9. โพรโทคอรเดต เปนสัตวกลุมเดียวกับสัตวมีกระดูกสันหลัง แตไมมีโครงรางแข็งค้ําจุนภายในรางกาย เชน เพรียงหัวหอม แอมฟออกซัส 10.สัตวมีกระดูกสันหลัง เปนสัตวที่มีกระดูกสันหลัง มีระบบเลือดและระบบประสาทดีกวาสัตวทั้งหลาย แบงเปนกลุมใหญ ไดแก ปลา สัตวสะเทินน้ําสะเทินบก สัตวเลื้อยคลาน สัตวปก สัตวเลี้ยงลูกดวยนม ปลาเปนอาหารที่มีความสําคัญตอคน เชน ปลาน้ําจืด ปลาน้ําเค็ม สัตวสะเทินน้ําสะเทินบก ไดแก กบ เขียด คางคก ซาลามานเดอร งูดิน สัตวเลื้อยคลาน ไดแก จระเข เตา จิ้งเหลน และไดโนเสารที่สูญพันธุแลว สัตวปก เปนสัตวเลือดอุนที่กระดูกมีรูพรุน ทําใหน้ําหนักเบา จึงบินได สัตวเลี้ยงลูกดวยนม เปนสัตวเลือดอุนที่มีตอมน้ํานมใหลูก กลุมที่ออกลูกเปนไข เชน ตุนปากเปด ตัวกินมดที่คลายเมน กลุมที่มีกระเปาหนาทอง เชน จิงโจ โอพอสซัม โคอาลา กลุมที่ตัวแมมีมดลูกและรกเจริญดี เชน คน ลิง ชาง มา วัว ควาย ไวรัส เปนสิ่งมีชีวิตที่ไมมีลักษณะเปนเซลล โครงสรางของไวรัสประกอบดวยโปรตีนหุมสารพันธุกรรม ไวรัสมีขนาดเล็กมากประมาณ 20-250 นาโนเมตร ตองใชกลองจุลทรรศนอิเล็กตรอนดูเทานั้น ไวรัสสามารถเพิ่มจํานวนตัวเองเมื่ออยูในเซลลของสิ่งมีชีวิตอื่น แตถาไวรัสอยูนอกเซลลของสิ่งมีชีวิต อื่นจะไมสามารถทํากิจกรรมใดๆ มีลักษณะเปนอนุภาค ไวรัสมีรูปรางหลายแบบ ไวรัสเปนสาเหตุของโรคตางๆ เชน เอดส ไขหวัดใหญ โปลิโอ ตับอักเสบ งูสวัด พิษสุนัขบา และไขหวัดนก ในปจจุบันยังไมมียาที่จะฆาไวรัสได แตมีวัคซีน ที่สามารถปองกันไวรัสไดบางชนิด
  • 58. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (59)2008 อาณาจักรมอเนอรา เปนสิ่งมีชีวิต ที่เซลลไมมีนิวเคลียส บางชนิดสราง อาหารไดเอง สวนใหญเปนผูยอยสลาย อาณาจักรโพรทิสตาเปนสิ่งมีชีวิต เซลลเดียวหรือหลายเซลล บางชนิด สรางอาหารไดดวยการสังเคราะห ดวยแสงบางชนิดตองการอาหารจาก สิ่งมีชีวิต อาณาจักรเห็ดราและยีสต ยีสตมีเซลลเดียว เห็ดรามี หลายเซลล บางชนิดดํารงชีพ โดยการยอยสลายสารอินทรีย บางชนิดเปนปรสิต อาณาจักรพืช สิ่งมีชีวิตหลายเซลล เซลลจัดเรียงเปนเนื้อเยื่อ สรางอาหารไดเองดวยการ สังเคราะหดวยแสง ผนังเซลล มีเซลลูโลสเปนองคประกอบ อาณาจักรสัตว สิ่งมีชีวิตหลายเซลล เซลลจัดเรียงเปนเนื้อเยื่อ เคลื่อนไหวได สัตวไมสามารถ สรางอาหารไดเองตองอาศัย อาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น แบคทีเรีย สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน โพรทิสตที่มีแฟลกเจลลา โพรทิสตที่มีรูปรางคลายอะมีบา โพรทิสตที่มีซิเลีย สาหรายสีเขียว สาหรายสีแดง สาหรายสีน้ําตาล ไบรโอไฟต พืชไรดอกมีทอลําเลียง สน พืชใบเลี้ยงเดี่ยว พืชใบเลี้ยงคู แอสโคไมโคตา เบสิดิโอไมโคตา คิวเทอโรไมโคตา ไซโกไมโคตา ราเมือก ฟองน้ํา ปะการัง หนอนตัวแบน หนอนตัวกลม มอลลัสก แอนเนลิด อารโทรพอด เอไคโนเดิรม โพรโทคอรเดต สัตวมีกระดูกสันหลัง คุณคาของความหลากหลายทางชีวภาพ 1. ความสําคัญตอระบบนิเวศ สิ่งมีชีวิตแตละชนิดมีความเกี่ยวของกัน ใหประโยชนตอโลก เชน แนวปะการัง เปนแหลงอนุบาลของสัตวน้ําในทะเล 2. ความหลากหลายของสายพันธุในสปชีสเดียวกัน มีประโยชนตอการอยูรอดของสิ่งมีชีวิต เชน ขาวพันธุ พื้นบานไทยมียีนที่ตานทานตอเพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 3. ความหลากหลายของสปชีส ทําใหเกิดประโยชนในภาคอุตสาหกรรมอยางกวางขวาง เชน ตนยางให น้ํายางที่ใชในอุตสาหกรรมยาง พืชและสัตว เปนแหลงอาหารที่สําคัญของมนุษย สารสกัดจากสิ่งมีชีวิตสามารถ นํามาใชประโยชนในทางยารักษาโรคหลายชนิด เชน สารเปลาโนทอล (Plaonotol) จากตนเปลานอย ใชรักษาโรค กระเพาะและลําไสได 4. ความหลากหลายทางชีวภาพ ทําใหเกิดความหลากหลายชีวิตในธรรมชาติ กอใหเกิดจินตนาการและ เกิดความรื่นรมยใจ
  • 59. วิทยาศาสตร ชีววิทยา (60)_________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 2008 แบบทดสอบ 1. หมวดหมูของสิ่งชีวิตในลําดับใดประกอบดวยสิ่งมีชีวิตที่มีความคลายคลึงกันมากที่สุด 1) Order 2) Phylum 3) Class 4) Genus 2. สุนัขบานและสุนัขปามีชื่อวิทยาศาสตรตามลําดับดังนี้ Canis familiaris และ Canis lupus ขอใดไมถูกตอง 1) สุนัขทั้ง 2 อยูใน genus เดียวกัน 2) สุนัขทั้ง 2 อยูใน species เดียวกัน แตตางสายพันธุ 3) สุนัขทั้ง 2 ผสมพันธุกันได และไดลูกที่เปนหมัน 4) โครโมโซมของสุนัขทั้ง 2 ไมสามารถเขาคูกันได 3. สิ่งมีชีวิตในขอใดที่มีกระบวนการสังเคราะหดวยแสงภายในคลอโรพลาสต ก. ไดอะตอม ข. ยูกลีนา ค. สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงิน ง. อะมีบา 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ข. และ ค. 4) ก. และ ง. 4. ชื่อวิทยาศาสตรของคนคือ Homo sapiens ขอใดถูกตอง ก. คนอยูในจีนัส Homo ข. คนอยูในสปชีส Sapiens ค. คนทุกชาติมีชื่อวิทยาศาสตรเหมือนกันหมดทั้งโลก 1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4) เฉพาะ ค. 5. สิ่งมีชีวิตในโลกนี้ที่มีจํานวนสปชีสมากที่สุดคือขอใด 1) แบคทีเรีย 2) พืชดอก 3) แมลง 4) ไวรัส 6. สิ่งมีชีวิตพวกใดพบในน้ําเค็มเทานั้น 1) มอลลัสก 2) โพรโทคอรเดต 3) ฟองน้ํา 4) เอไคโนเดิรม 7. สัตวเลี้ยงลูกดวยนมกลุมใดที่มีวิวัฒนาการการเจริญเติบโตของตัวออนต่ํากวาพวกอื่นๆ 1) จิงโจ ปลาโลมา 2) หนูหริ่ง คางคาว 3) ปลาโลมา ปลาวาฬ 4) ตุนปากเปด ตัวกินมดคลายเมน 8. ขอใดเปนสัตวตางไฟลัมกัน 1) แมงกะพรุน ปะการัง ไฮดรา 2) ทาก หมึก หอยทาก 3) พยาธิตัวกลม ไสเดือนฝอย พยาธิปากขอ 4) นก จระเข มาน้ํา 9. พืชที่สืบพันธุโดยเมล็ดคือขอใด 1) มอส 2) แหนแดง 3) ปรง 4) สนหางมา 10. พืชพวกไบรโอไฟตมีขนาดเล็กไมเกิน 2 นิ้ว เนื่องจากสาเหตุใด 1) ระบบทอลําเลียง 2) ระบบสืบพันธุ 3) การแพรกระจายพันธุ 4) ถูกทุกขอ 11. โครงสรางใดที่พบในขาวและขาวโพดแตไมพบในสน 1) Ovary 2) Ovule 3) Seed 4) Endosperm
  • 60. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป 2008 _________________________ วิทยาศาสตร ชีววิทยา (61)2008 12. พืชพวกไบรโอไฟตแตกตางจากพืชกลุมอื่นอยางไร 1) ไมมีเนื้อเยื่อลําเลียง 2) ชองสปอโรไฟตยาวนาน 3) มีดอกขนาดเล็ก 4) เปนพืชที่เจริญในที่ความชื้นสูงหรือในน้ําเทานั้น 13. โรคใดตอไปนี้เกิดจากแบคทีเรีย 1) บิดไมมีตัว อหิวาตตกโรค คอตีบ 2) ไทฟอยด ปอดบวม งามนิ้วมือนิ้วเทาเปอย 3) วัณโรค บาดทะยัก ไขจับสั่น กลาก 4) โรคเรื้อน เกลื้อน ไขจับสั่น 14. สาหรายสีเขียวแกมน้ําเงินและแบคทีเรียมีลักษณะใดคลายกัน 1) มีขนาดเล็ก 2) มีสีเขียวเหมือนกัน 3) สามารถตรึงไนโตรเจนได 4) ไมมีเยื่อหุมนิวเคลียส 15. ลักษณะรวมกันของสาหรายสีเขียวแกมน้ําเงินและสาหรายหางกระรอกคือขอใด 1) มีคลอโรฟลล 2) มีคลอโรพลาสต 3) มีนิวเคลียส 4) ถูกทุกขอ 16. ผลิตภัณฑอาหารในขอใดเปนผลิตภัณฑที่ไดจากรา 1) ซีอิ๊ว เตาเจี้ยว เนยแข็ง 2) ซีอิ๊ว เตาเจี้ยว น้ําสมสายชู 3) เตาเจี้ยว เนยแข็ง นมเปรี้ยว 4) ขาวหมาก น้ําสมสายชู นมเปรี้ยว 17. การเลี้ยงแหนแดงในนาขาวเพื่อจุดประสงคใด 1) แหนแดงเพิ่มปุยไนโตรเจนแกขาว 2) แหนแดงมีธาตุฟอสฟอรัสมาก ทําใหขาวไดรับฟอสฟอรัสมากจึงออกรวงเร็วขึ้น 3) ซากแหนแดงดูดน้ําไดดีกวาซากของพืชอื่นๆ 4) ถูกทุกขอ 18. สิ่งมีชีวิตในขอใดสามารถสรางอาหารไดเองและกินอาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น ก. เห็ด รา ยีสต ข. มอเนอรา ค. โพรทิสตา ง. พืช 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 19. ความสําคัญของปาชายเลนและแนวปะการังคือขอใด ก. เปนแหลงอนุบาลของตัวออนของสิ่งมีชีวิตในทะเล ข. เปนแหลงสมุนไพร ค. นําไปทําเชื้อเพลิง ง. ปองกันคลื่นและลม 1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4) ข. และ ค. 20. สารเปลาโนทอล (Plaonotol) จากตนเปลานอยมีคุณสมบัติอยางไร 1) ฆาเชื้อรา 2) รักษาแผลสด 3) ใชในเครื่องสําอาง 4) รักษาโรคกระเพาะและลําไส เฉลย 1. 4) 2. 2) 3. 1) 4. 2) 5. 3) 6. 4) 7. 4) 8. 2) 9. 3) 10. 1) 11. 1) 12. 1) 13. 1) 14. 4) 15. 1) 16. 1) 17. 1) 18. 4) 19. 3) 20. 4)