Giao Trinh A R C U

Chương I
CƠ SỞ CỦA PHẦN MỀM ARCVIEW GIS

ArcView là gì? ArcView là một phần mềm áp dụng công nghệ hệ thống thông
tin địa lý (GIS), với một giao diện đồ hoạ thân thiện, tiện lợi,
cho phép làm việc dữ liệu với không gian và thuộc tính, hiển
thị các dữ liệu này dưới dạng bản đồ, bảng biểu và đồ thị.
ArcView cũng cung cấp các công cụ truy vấn và phân tích dữ
liệu, cho phép trình bày các kết quả cuối cùng dưới dạng các
bản đồ có chất lượng cao.

Về ESRI ArcView là sản phẩm của Viện nghiên cứu các hệ thống môi
trường (ESRI), Mỹ. Đây cũng chính là nơi sản sinh ra những
phần mềm xử lý GIS nổi tiếng trong đó có ArcINFO.

Tập dữ liệu mẫu ArcView được cung cấp cùng với một tập dữ liệu mẫu. Tập dữ
liệu này được sử dụng để giải các bài tập thao tác với phần
mềm ArcView. Tuy nhiên bạn cũng có thể thực hành ArcView,
sử dụng những dữ liệu đã có sẵn của mình.

Phương pháp làm ArcView cho phép nhận thức các thông tin theo một cách thức
việc mới với các hoàn toàn mới, khám phá ra những mối quan hệ, các mô hình
dữ liệu và xu thế tưởng chừng như vô hình đằng sau các dữ liệu dạng
văn bản, bảng biểu hay các cơ sở dữ liệu.

Bạn có gì với ArcView vượt ra ngoài khuôn khổ của một phần mềm vẽ bản
Arcview? đồ bằng máy tính cá nhân do có những chức năng khác như
thực hiện các phép phân tích không gian, xác lập địa chỉ bằng
tham chiếu địa lý và hiển thị trên bản đồ, tạo mới và chỉnh sửa
các dữ liệu không gian và thuộc tính, xây dựng các bản đồ
chuyên đề và tạo các sản phẩm đầu ra có chất lượng cao.

Giao diện đồ họa Giao diện đồ họa cho người sử dụng của ArcView cho phép
cho người sử dụng thực hiện các thao tác nhanh chóng và tiện lợi, sử dụng các
lệnh đơn (menu), các phím chức năng và các phím công cụ.

Truy cập tới các Sử dụng các công cụ kết nối dạng SQL, bạn có thể nối kết với
cơ sở dữ liệu bên một hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (chẳng hạn
ngoài ORACLE, SYBASE, INGRES hay INFOMIX) và tạo một truy
vấn dạng SQL để kết xuất thông tin từ hệ thống này.

Tùy biến hằng Sử dụng Avenue, ngôn ngữ lập trình ArcView, bạn có thể tùy
Avenue biến giao diện của ArcView, tạo nên các lệnh đơn, các phím
chức năng hay các phím công cụ cho ứng dụng của mình. Hơn

1

nữa, bạn có thể tự động hóa các nhiệm vụ chung và biến chúng
thành một phần của giao diện.

Các ứng dụng mở Các ứng dụng mở rộng là các chương trình được xây dựng để
rộng cho các chức cung cấp thêm các chức năng GIS chuyên biệt ArcView. Các
năng chuyên biệt ứng dụng mở rộng quan trọng nhất được cung cấp kèm theo
với ArcView tùy thuộc phiên bản của phần mềm, bao gồm:

- CadReader: hỗ trợ các dữ liệu dạng CAD;

- Digitizer: Hỗ trợ các thao tác với bàn số;

- JPEG Image: Hỗ trợ hiển thị các tệp ảnh dạng JPEG.

Hình 1.1. Giao diện đồ họa cho người sử dụng của ArcView

GIS để bàn là gì? GIS để bàn vượt ra ngoài khuôn khổ của các phần mềm vẽ bản
đồ bằng máy tính cá nhân do có những công cụ phân tích và
xử lý dữ liệu trong một hệ thống thông tin địa lý tổng hợp. Bạn
có thể thực hiện các công cụ truy vấn và phân tích GIS để khảo
sát các mối tương quan địa lý trong dữ liệu khác nhau. Với các
công cụ vẽ và chỉnh sửa bản đồ của GIS để bàn, bạn có thể tạo
mới và chỉnh sử dữ liệu không gian và thuộc tính. Các bản đồ
được xây dựng bằng GIS để bàn rất linh hoạt, tự động phản
ánh những thay đổi khi dữ liệu được cập nhật.

GIS để bàn làm GIS để bàn nối kết các đối tượng trên bản đồ với các thông tin
việc như thế nào? về chúng, còn gọi là các thuộc tính. Sự kết nối giữa các đối
tượng của bản đồ và các thuộc tính của chúng là nguyên tắc
làm việc cơ bản và cũng chính là điểm mạnh của một hệ thống
GIS để bàn.

Các đối tượng Các sự vật được hiện thj trên bản đồ, cho dù là tự nhiên hay
nhân tạo, được gọi là các đối tượng của bản đồ hay đơn giản là
các đối tượng. Mỗi đối tượng đều có một vị trí, một hình dạng
tiêu biểu và một biểu tượng để hiện thị một hay một vài đặc
tính của nó.

2

Các thuộc tính Một hệ thống thông tin địa lý (GIS) lưu trữ thông tin về các
đối tượng của bản đồ trong một cơ sở dữ liệu và nối kết các
thông tin này với các đối tượng. Các thông tin này được gọi là
các thông tin thuộc tính, hay đơn thuần là các thuộc tính.

Các lớp thông tin GIS nối kết các đối tượng với các thuộc tính của chúng và
(Themes) quản lý chúng trong các đơn vị được gọi là theme. Mỗi theme
là một tập hợp các đối tượng địa lý (chẳng hạn các con đường,
các con sông, các lô đất, các địa điểm du lịch), cùng với các
thuộc tính liên quan tới các đối tượng này.

Cơ sở dữ liệu GIS Tập hợp các theme tại một khu vực địa lý tạo nên một cơ sở dữ
liệu GIS

Tìm hiểu giao diện Cửa sổ ứng dụng là màn hình chứa giao diện đồ họa cho người
của ArcView sử dụng. Cũng như tất cả các cửa sổ khác của ArcView, bạn có
thể di chuyển, thay đổi kích thước, cực đại và cực tiểu của
ArcView, bạn có thể di chuyển, thay đổi kích thước, cực đại và
cực tiểu cửa sổ này.

Cửa sổ Dự án (The Cửa sổ ứng dụng chứa một Cửa sổ dự án. Cửa sổ dự án hiển
Project Window) thị tên gọi của tất cả các tài liệu chứa trọng một Dự án của
ArcView.

Các cửa sổ tài liệu Đối với mỗi dạng thông tin, ArcView có một cửa sổ tài liệu và
một giao diện làm việc.

Giao diện đồ họa Giao diện đồ họa cho người sử dụng của ArcView bao gồm các
cho người sử dụng điều khiển như lệnh đơn, phím chức năng và phím công cụ
được tổ chức trên ba thanh phía trên cửa sổ ứng dụng. Thanh
lệnh đơn cho phép thực hiện các thao tác với ArcView thông
qua một danh sách sổ xuống các lệnh. Thanh chức năng cho
phép thực hiện các nhiệm vụ chung. Thanh công cụ chứa các
phím công cụ được kích hoạt bằng trỏ chuột. Khi một phím
công cụ được kích hoạt, hình dạng của trỏ chuột sẽ thay đổi
tùy theo chức năng của công cụ được chọn.

Thanh trạng thái Khi bạn dừng trỏ chuột trên bất kỳ một điều khiển nào như
lệnh đơn, phím chức năng hay phím công cụ, trên thanh trạng
thái sẽ hiện lên dòng chữ mô tả thao tác sẽ được thực hiện.
Thanh trạng thái cũng thông báo cả về các phép đo hay hiển
thị một thanh thông báo tiến trình thực hiện của thao tác.

Nhắc nhở chức Việc dừng trỏ chuột trên một phím chức năng hay một phím
công cụ cũng sẽ làm xuất hiện một hộp thông báo màu vàng

3

năng chứa nội dung nhắc nhỏ về chức năng của phím.

4

Hình 1.2. Cửa sổ ứng dụng của ArcView

Các tài liệu của ArcView cho phép làm việc với nhiều loại dữ liệu khác nhau
ArcView và trình bày chúng trong các cửa sổ khác nhau, gọi là các cửa
sổ tài liệu. Mỗi cửa sổ tài liệu lại có giao diện riêng của mình.

Khung nhìn Một khung nhìn hiển thị các thông tin (themes) không gian,
(Views) chẳng hạn các quốc gia, các thành phố, sông ngòi, đường xá,
trường học, lô đất, ngân hàng hay khách sạn...

Bảng (Tables) Các bảng hiển thị các thông tin mô tả các đối tượng mà ta nhìn
thấy trên các cảnh, chẳng hạn tên quốc gia, tên đường, dân số
của một thành phố, hoặc số tài khoản mà một ngân hàng có.

Đồ thị (Charts) Các đồ thị được xây dựng trên cơ sở dữ liệu lấy từ các bảng.
ArcView, cho phép tạo sáu dạng đồ thị khác nhau (miền, thanh,
cột, bánh, tuyến và điểm).

5

Dàn trang Dàn trang cho phép bạn kết hợp các tài liệu kết quả 9 dưới
(Layouts) dạng cảnh, bảng và đồ thị) và các yếu tố đồ họa khác trong
cùng một cửa sổ để tạo ra một bản đồ đẹp trước khi in ra.

Mã nguồn (Scripts) Mã nguồn là các chương trình được viết sẵn trên ngôn ngữ
Avenue, ngôn ngữ lập trình của ArcView. Bạn cũng có thể
dùng Avenue để tùy biến giao diện của ArcView, tự động hóa
các chức năng GIS chung và tạo ra những ứng dụng độc lập.

Khung nhìn (View)

Bảng

Đồ thị

6

Dàn trang

Mã nguồn
Hình 1.3. Các tài liệu ArcView

Các dự án của Trong ArcView, tất cả các hoạt động được thực hiện trong
ArcView khuôn khổ của một Dự án. Mỗi dự án của ArcView là một tập
hợp các tài liệu liên quan mà bạn làm việc với chúng trong một
phiên làm việc của ArcView. Một Dự án có thể bao gồm nhiều
loại tài liệu như: khung nhìn, bảng, dàn trang bản vẽ và mã
nguồn...

Tệp Dự án Thông tin của một Dự án được chứa trong một tệp có tên gọi
là tệp Dự án. Đây là tệp có khuôn dạng ASCII và nhất thiết
phải có phần tên mở rộng là.apr.

Cửa sổ Dự án Cửa sổ Dự án hiển thị tên gọi của tất cả các tài liệu của Dự án
và có chức năng như một bảng chọn cho phép truy cập tới các
tài liệu của Dự án. Tại mỗi thời điểm của một phiên làm việc
của ArcView, chỉ có duy nhất một Dự án hoạt động và một cửa
sổ Dự án hiển thị tên gọi của tệp.apr.

Giới thiệu các ArcView liên kết các đối tượng và các thuộc tính của chúng
khung nhìn trong các lớp thông tin (themes) và quản lý chúng trong các

7

(views) và các lớp khung nhìn (views)
thông tin (themes)

Các lớp thông tin Mỗi themes của ArcView biểu thị một tập hợp các sự vật trên
của ArcView thế giới thực dưới dạng các đối tượng của bản đồ cùng với các
(ThemesI) thuộc tính. Mỗi themes có một tên gọi và một hay nhiều biểu
tượng được sử dụng để biểu thị các thuộc tính của nó.

Các khung nhìn Bạn có thể hiển thị nhiều themes cho cùng một khu vực địa lý
(Views) trong một view. Chẳng hạn, trong cùng một view có thể chứa
một theme biểu thị đường giao thông, một theme hiển thị các
trung tâm thương mại, một theme biểu thị các ngân hàng và
một theme biểu thị số liệu điều tra dân số.

Cửa sổ khung nhìn Cửa sổ View bao gồm hai phần: phần Mục lục và phần Hiển
và giao diện đồ thị bản đồ. Phần mục lục liệt kê các themes và chứa các chú
họa cho người sử giải; phần hiển thị bản đồ chứa các đối tượng của mỗi theme.
dụng Giao diện đồ họa của view bao gồm các lện đơn, các phím
chức năng, các phím công cụ được dùng để thực hiện các thao
tác với các views và các themes.

Hình 1.4. View và Theme của ArcView

Các thao tác với Trong một view có chứa các themes, bạn có thể bật hay tắt các
theme themes này, kích hoạt chúng để thực hiện cá thao tác với
chúng và thay đổi thứ tự hiện thị chúng.

Bật tắt các themes Để hiển thị một theme trong một View, ta cần bật nó lên bằng

8

cách kích chuột vào hộp kiểm tra của theme đó trong Mục lục.
Nếu kích chuột một lần nữa sẽ làm cho theme bị tắt đi. Khi
một theme đang được bật, ArcView sẽ hiển thị nó trong phần
bản đồ của View, còn khi theme đang bị tắt, ta sẽ không nhìn
thấy theme đó trong phần hiển thị bản đồ. Tuy nhiên việc tắt
một theme đi chỉ tác động tới việc hiển thị nó, hay nói cách
khác là các đối tượng vẫn không bị xóa khỏi theme. Một theme
cũng không nhất thiết phải bật lên khi bạn đang thực hiện một
tác động lên nó.

Kích hoạt một Nhiều thao tác chỉ có tác dụng với những themes đang được
theme kích hoạt (Active theme). Khi một theme được kích hoạt, nó sẽ
nổi lên trong mục lục. Điều này cũng có nghĩa là nó đã sẵn
sàng để bạn thực hiện các thao tác với nó. Bạn kích hoạt theme
bằng cách kích chuột vào phần mục lục ghi tên nó. Nếu muốn
kích hoạt nhiều themes một lúc, bạn có thể giữ phím Shift,
đồng thời kích chuột lên từng theme mà bạn muốn kích hoạt.

Thay đổi thứ tự ArcView hiển thị lần lượt các themes có trong View, bắt đầu từ
hiển thị các theme nằm phía dưới cùng và kết thúc bằng các themes
nằm trên cùng của Mục lục. Để thay đổi thứ tự hiển thị này,
bạn hãy đặt trỏ chuột vào một theme trong phần Mục lục, sau
đó giữ chuột và kéo theme tới vị trí mới (lên hoặc xuống)
trong Mục lục.

Giới thiệu các Trong ArcView, bảng dùng để hiển thị các dữ liệu thuộc tính.
bảng Mỗi bảng chứa các thông tin mô tả các đối tượng trên bản đồ
(chẳng hạn các quốc gia, các khách hàng). Mỗi dòng của bảng,
hay còn gọi là một bản ghi, xác định một thành viên đại diện
của nhóm. Mỗi cột, hay trường, xác định một thuộc tính đơn lẻ
của tất cả các thành viên của nhóm, chẳng hạn tên nước, mã số
khách hàng hay địa chỉ.

Bạn có thể làm gì Các bảng cho phép làm việc với các dữ liệu từ nhiều nguồn dữ
với các bảng liệu thuộc tính khác nhau. Với các bảng của ArcView, bạn có
thể truy cập tới hầu như bất kỳ một tài nguyên dữ liệu thuộc
tính nào trong cơ sở dữ liệu của bạn.

Bạn có thể hiển thị, truy vấn và phân tích các thông tin chứa
trong các bảng. Nếu trong một bảng có chứa các thông tin về
vị trí như các tọa độ địa lý hay địa chỉ, bạn có thể hiển thị
chúng trong một View để có sự hình dung về không gian địa lý
của các dữ liệu của bạn.

Các bảng thuộc Các bảng thuộc tính của một theme chứa các thông tin mô tả

9

tính của theme về các đối tượng địa lý trong theme đó. Bạn có thể truy cập tới
các thuộc tính của một theme trực tiếp từ một View. ArcView
quản lý mối quan hệ giữa các themes với các bảng thuộc tính
của chúng một cách tự động, nên bạn không cần phải quan tâm
đến việc tải các bảng này vào ArcView.

Trong chương “Làm việc với các bảng”, bạn sẽ thực hành chi
tiết hơn với các bảng của ArcView.

Hình 1.5. Bảng thuộc tính của theme

Giới thiệu đồ thị Đồ thị là sự biểu diễn các dữ liệu bảng dưới dạng đồ họa, nó
cho ta sự hình dung bổ trợ về các dữ liệu thuộc tính. Mỗi đồ
thị tham chiếu tới dữ liệu trong một bảng thuộc tính của
ArcView, còn loại đồ thị xác định hình dạng mà nó được hiển
thị.

Bạn có thể sử dụng đồ thị để hiển thị, so sánh hay truy vấn các
dữ liệu thuộc tính. Chẳng hạn, bạn có thể đặt trỏ chuột lên một
miền của đồ thị dạng bánh để hiển thị bản ghi mà miền đồ thị
này tham chiếu. Đồ thị của ArcView có tính động cao, vì nó
phản ánh trạng thái hiện tại của dữ liệu trong bảng. Bất kỳ một
thay đổi nào của dữ liệu trong bảng sẽ được phản ánh tự động
trên đồ thị.

Loại đồ thị ArcView cho phép lựa chọn một trong sáu loại đồ thị khác
nhau (miền, thanh, cột, tuyến, bánh và điểm xy).

Bạn sẽ nghiên cứu thêm về đồ thị trong chương “Làm việc với
các bảng”.

10

Hình 1.6. Đồ thị

Giới thiệu dàn Trong dàn trang, bạn có thể kết hợp với nhiều loại tài liệu của
trang trước khi in ArcView, các yếu tố bản đồ như mũi tên chỉ hướng Bắc, thanh
tỷ lệ xích, khung bản đồ hầu hết các biểu tượng để tạo một bản
đồ có hình thức đẹp. Chẳng hạn, một bản in có thể bao gồm
hai khung nhìn khác nhau, một đồ thị dùng để so sánh, một
mũi tên chỉ hướng Bắc và đề mục của toàn bộ bản vẽ. Khi đã
tạo một bản vẽ, bạn có thể in nó ra bằng máy in hay bằng máy
vẽ dưới nhiều khuôn khổ khác nhau, hay thậm chí có thể cất
giữ nó dưới dạng khuôn mẫu cho các bản đồ sẽ được thành lập
sau đó.

Bạn sẽ nghiên cứu thêm về dàn trang trong chương “Tạo các
bản vẽ trước khi in”.

11

Hình 1.7. Dàn trang khi in bản vẽ.

Giới thiệu các Mã Một cửa sổ Mã nguồn cũng giống như một cửa sổ soạn thảo
nguồn văn bản cho phép bạn viết các mã nguồn bằng ngôn ngữ
Avenue. Các mã nguồn Avenue là các chương trình cho phép
bạn thực hiện các nhiệm vụ, bổ sung thêm các khả năng mới
cho ArcView và xây dựng các ứng dụng của riêng mình.

Hình 1.8. Mã nguồn

12

Sử dụng hệ thống Hệ thống trợ giúp của ArcView là một công cụ hết sức quý báu
trợ giúp của trong phiên làm việc của bạn. Trong phần trợ giúp của
ArcView ArcView, bạn có thể dễ dàng truy cập tới từng chuyên đề mà
bạn quan tâm và thực hiện từng bước các thao tác theo sự
hướng dẫn để đạt được mục đích của mình. Hệ thống trợ giúp
của ArcView cũng bao gồm cả một kho từ vựng các thuật ngữ
kỹ thuật về ArcView và GIS.

Nhận trợ giúp về Để hiển thị trợ giúp về một phím chức năng, công cụ hay lựa
một phím chức chọn lệnh đơn, bạn chỉ cần kích trỏ chuột vào phím Help, sau
năng, công cụ hay đó kích trỏ chuột vào phím chức năng, phím công cụ hay lệnh
lựa chọn lệnh đơn đơn mà bạn muốn tìm hiểu.

Nhận trợ giúp về Để hiển thị trợ giúp về một hộp thoại, nhấn phím F1 trong khi
các hộp thoại hộp thoại đang mở.

Sử dụng tab Để duyệt nội dung của phần Trợ giúp của ArcView, chọn Help
Contents Topics từ lệnh đơn Help, sau đó kích chuột vào Contents. Phần
nội dung được bố trí như các cuốn sách. Dùng phím Open để
mở và xem nội dung của mỗi cuốn sách; dùng phím Display để
hiển thị một chuyên đề trợ giúp.

Sử dụng tab Index Để tìm kiếm các mục trợ giúp của ArcView theo chỉ số, chọn
Help Topic từ lệnh đơn Help, sau đó kích chuột vào Index. Gõ
một từ (hay một vài chữ đầu tiên của từ đó) sẽ làm hiển thị một
danh sách các chuyên đề có liên quan đến từ vừa gõ. Chọn một
chuyên đề bạn quan tâm, rồi kích chuột vào phím Display để
hiển thị nội dung chuyên đề trợ giúp.

Sử dụng tab Find Để tìm kiếm trợ giúp của ArcView theo một từ nào đó, chọn
Help Topics từ lệnh đơn Help, sau đó kích chuột vào Find.
Find cho phép thực hiện tìm kiếm theo các từ hay cụm từ
chuyên môn trong phần trợ giúp của ArcView, thay vì tìm kiếm
theo chuyên đề.

Sử dụng văn bản Phần trợ giúp của ArcView sử dụng các chức năng kết nối văn
kết nối (Hypertext) bản cho phép bạn nhảy từ chuyên đề này sang chuyên đề khác
bằng cách kích trỏ chuột vào các từ hoặc cụm từ màu xanh.

Bài tập cho chương I:

Bài tập 1: Giới thiệu phần mềm ArcView.

13

Chương II
ĐƯA DỮ LIỆU VÀO ARCVIEW

15

Tạo các Khung Như đã mô tả trong chương I, mỗi View là một bản đồ động
nhìn và các lớp chứa các themes biểu thị dữ liệu địa lý. Một Dự án có thể bao
thông tin gồm nhiều views biểu diễn các themes từ nhiều nguồn dữ liệu
khác nhau. Mỗi Dự án có thể chứa nhiều views biểu diễn cùng
một vùng địa lý hay nhiều vùng địa lý khác nhau.

Các lớp thông tin Một Themes là một tập hợp các đối tượng địa lý, chẳng hạn
(Themes) các quốc gia, đường phố, nhà cửa, hay sông ngòi cùng với các
thuộc tính của các đối tượng này. Các theme có thể được tạo từ
nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, bao gồm các bản vẽ đã số hóa,
hình ảnh hay các tệp dữ liệu dạng bảng.

Các đối tượng của theme thường tồn tại dưới ba dạng cơ bản là
điểm, đường và miền. Chẳng hạn, hệ thống giao thông có thể
được biểu diễn dưới dạng một theme đường, các ngân hàng có
thể được biểu diễn dưới dạng một theme điểm, còn các quốc
gia có thể được biểu diễn dưới dạng một theme miền.

Phân loại các đối Các đối tượng của theme biểu thị các sự vật trên thế giới thực.
tượng của Theme Mỗi đối tượng được đặc trưng bởi vị trí, hình dạng đại diện
(điểm, đường hay miền), và một biểu tượng cho phép xác định
đối tượng này và cung cấp các thông tin về nó.

- Điểm dùng để biểu diễn đối tượng có vị trí rời rạc và
quá nhỏ để được xác định như một miền (trạm điện
thoại, giếng, ga tàu, trường học,...)

- Đường dùng để biểu diễn đối tượng có độ dài nhưng lại
quá hẹp để được xác định như một miền (đường giao
thông, sông ngòi, đường ống dẫn,...)

- Miền dùng để biểu diễn đối tượng quá lớn để có thể
được xác định như một điểm hay đường (lô đất, các
quốc gia, tỉnh, huyện,...).

Các biểu tượng Arcview có các tập biểu tượng chuyên biệt dùng cho điểm,
dùng trong theme đường và miền.

- Biểu tượng dùng cho điểm thường giống với các đối
tượng mà nó biểu diễn. Chẳng hạn, biểu tượng trường
học thường là hình một ngôi nhà nhỏ, hay biểu tuợng
cho sân bay có dạng một chiếc máy bay nhỏ.

- Biểu tượng dùng cho đường bao gồm các đường có độ
dày mỏng khác nhau, liền nét hay rời nét, và có thể có

16

nhiều màu khác nhau.

- Biểu tượng dùng cho miền bao gồm màu sắc và hoa văn
dùng để tô cho các đa giác. Trong nhiều trường hợp,
một số màu có thể phản ánh đúng màu của đối tượng
trên thế giới thực như xanh nước biển dùng để biểu thị
biển, xanh lá cây dùng để biểu thị công viên,v.v...

- Khi bạn thêm một lớp thông tin mới vào view, Arcview
hiển thị các đối tượng theme tập biểu tuợng ngầm định
và đánh màu ngẫu nhiên. Trong chương tiếp theo,
“Hiển thị các themes”, bạn sẽ học cách thay đổi các
biểu tượng của theme.

Hình 2.1. Tạo View và Theme trong Arcview

17

Các nguồn dữ Dữ liệu không gian là các dữ liệu địa lý chứa vị trí và hình
liệu không gian dạng của các đối tượng địa lý, cùng với các thông tin thuộc
cho các themes tính mô tả đối tượng.

· Shapefile là khuôn dạng chuẩn của Arcview GIS được
sử dụng để lưu trữ các thông tin về vị trí và thuộc tính
của các đối tượng địa lý. Shapefile có thể được tạo trực
tiếo trong môi trường Arcview từ các themes hay bạn có
thể tạo một Shapefile rỗng, sau đó cộng thêm các đối
tượng vào bằng cách vẽ chúng. Các đối tượng dạng
Shapefile có thể được hiển thị một cách nhanh chóng và
cho phép bạn chỉnh sửa hình dạng không gian cũng như
thuộc tính của chúng.

· Khuôn dạng Coverage của ArcINFO cũng rất phổ biến
trong các ứng dụng đồ họa và sản phẩm GIS. Bạn có
thể thêm các Coverage như là các lớp thông tin vào
ArcView. Cần nhớ rằng, để chỉnh sửa các themes dạng
coverage, trước hết bạn phải chuyển đổi chúng về dạng
Shapefile của Arcview.

Với ứng dụng mở rộng CAD Reader của Arcview, bạn có thể
sử dụng các sản phẩm của AutoCAD dưới dạng các tệp .DXF
và .DWG (chỉ cho môi trường Windows) để tạo các themes
trong ArcView.

Các nguồn dữ Ngoài các nguồn dữ liệu không gian, bạn có thể tạo themes từ
liệu bổ sung cho các nguồn dữ liệu dạng ảnh và dạng bảng.
các Themes

Dữ liệu ảnh Dữ liệu ảnh là các dữ liệu raster(ảnh), tức là các dữ liệu được
quản lý theo ô, trong đó mỗi ô, hay pixel, được xác định bằng
một giá trị. Các ví dụ về dữ liệu ảnh bao gồm ảnh vệ tinh, ảnh
máy bay, và các tài liệu được quét bằng máy quét. Bạn có thể
cộng thêm các dữ liệu vào Arcview và hiển thị chúng như các
themes. Thông thường, người ta sử dụng ảnh làm nền cho các
view, hoặc dùng để số hóa các lớp thông tin khác. Arcview hỗ
trợ các khuôn dạng dữ liệu ảnh sau đây:
· TIFF, TIFF/LZW dạng nén
· ERDAS; IMAGINE (với ứng dụng mở rộng IMAGINE
image của ArcView)
· Các tệp raster dạng SUN

18

· BMP
· JPEG (với ứng dụng mở rộng JPEG image của
Arcview)
· GRID của ARC/INFO

19

Các dữ liệu dạng Các dữ liệu dạng bảng có thể bao gồm hầu như bất kỳ loại
bảng thông tin nào. Thông thường, chúng chứa các thông tin mô tả
các đối tượng trên bản đồ. Bằng cách gắn các dữ liệu này vào
một theme, bạn sẽ làm tăng khả năng hiển thị và truy vấn các
theme của Arcview.

Trong trường hợp bảng có chứa các thông tin về vịt trí, bạn có
thể sử dụng dữ liệu này để hiển thị trực tiếp các đối tượng trên
một view.

Tạo mới một Một view được tạo mới trong khuôn khổ một Dự án của
View Arcview. Dự án này có thể là một Dự án đã có sẵn hoặc cũng
được tạo mới. Một dự án có thể chứa một số lượng bất kỳ các
views. Một dự án khi được tạo mới thì không chứa bất kỳ một
view hay một tài liệu nào khác (như bảng, đồ thị hay bản vẽ
trước khi in. Theo ngầm định, tên của một Dự án được tạo mới
sẽ là Untitled.apr. Bạn có thể đổi tên này khi cất giữ Dự án.

Khi bạn tạo mới một view trong Dự án, nó là một view rỗng,
tức là không chứa một theme nào. Khi bạn thực hiện thao tác
thêm một view vào Dự án, view này sẽ được liệt kê trong một
danh sách trong cửa sổ Dự án. Theo ngầm định, tên của view
mới sẽ là ViewX, trong đó X là số view (chẳng hạn, View1 sẽ là
tên của view đầu tiên được thêm vào một Dự án). Bạn cũng có
thể đổi tên của một view trong hộp thoại View Properties.

Thêm một theme Thêm một theme vào một view về thực chất là dùng Arcview
đối tượng vào một để truy cập và hiển thị các dữ liệu địa lý. Các themes chỉ tham
View chiếu tới các tệp dữ liệu nguồn, nên khi bạn thêm một theme
vào view, không có dữ liệu nào bị trùng lặp hay bị copy vào
tệp Dự án.

Thêm một theme Một theme đối tượng là một theme được xây dựng trên cơ sở
đối tượng của một nguồn dữ liệu không gian, chẳng hạn như một tệp
dạng Shapefile, coverage của ARC/INFO hay CAD. Trong một
nguồn dữ liệu không gian, thông tin về vị trí được lưu trữ dưới
dạng các tọa độ x, y. Chẳng hạn, các đối tượng dạng điểm
được lưu dưới dạng các cặp tọa độ x, y đơn lẻ; các đường, kể
cả đường biên của các đa giác được lưu dưới dạng một chuỗi
các cặp tọa độ x, y.

Sử dụng chức năng Để thêm một theme đối tượng vào một view, việc đầu tiên bạn
Add Theme cần làm là kích hoạt view, sau đó kích trỏ chuột vào phím Add
Theme hay chọn mục Add Theme từ lệnh đơn view. Trong hộp

20

thoại Add Theme, chọn Feature Data Source từ danh sách
Data Source Type, rồi dùng công cụ duyệt tệp để truy cập tới
thư mục chứa các tệp dữ liệu nguồn.

Hình 2.2. Tạo mới một View

· Phím Add Theme

· Chọn nguồn dữ liệu

Hình 2.3. Thêm một theme vào view

Chọn các nguồn Bạn chọn một nguồn dữ liệu bằng cách kích chuột vào nó để
dữ liệu nó ngả sang màu sẫm. Để chọn nhiều nguồn dữ liệu một lúc,
giữ phím Shaft trong khi kích chuột vào các nguồn dữ liệu cần
chọn. Mỗi nguồn dữ liệu được chọn sẽ trở thành một theme
riêng biệt trong view.

Các themes mới Sau khi bạn đã thêm các theme vào một view, Arcview, sẽ hiển
trong một view thị chúng trong phần mục lục của view. Theo ngầm định, các
themes mới này sẽ không được hiển thị cho đến khi bạn bật
chúng lên bằng cách kích chuột vào hộp kiểm tra của chúng.

Thêm ảnh vào Một theme ảnh được tạo trên cơ sở nguồn dữ liệu ảnh, chẳng
View. hạn một ảnh chụp từ máy bay hay ảnh chụp từ vệ tinh. Các
nguồn dữ liệu ảnh chứa các thông tin không gian có khuôn
dạng một mạng các ô có kích thước đều nhau hay một ma trận
được tổ chức thành một tập hợp các hàng và cột. Mỗi ô trong
dữ liệu ảnh chứa một giá trị, ghi được bởi các thiết bị quang
học hay điện tử. Chẳng hạn, mỗi pixel trong một ảnh vệ tinh
biểu diễn một năng lượng ánh sáng được bức xạ từ bề mặt trái
đất.
Bạn có thể thêm một tệp grid của ARC/IFNO vào một view
dưới dạng một theme ảnh đơn kênh. Trong một tệp grid của

21

ARC/INFO, mỗi ô chứa một giá trị số biểu thị một đối tượng
địa lý (chẳng hạn như loại đất, đơn vị sử dụng đất, độ cao địa
hình, độ dốc).

Sử dụng chức năng Để thêm một theme vào ảnh một view, việc đầu tiên bạn cần
Add Theme làm là kích hoạt view, sau đó kích trỏ chuột vào phím Add
Theme hay chọn mục AddTheme từ lệnh đơn View. Trong hộp
thoại AddTheme, chọn Image Data Source Type, rồi dùng
công cụ duyệt tệp để truy cập tới thư mục chứa các tệp ảnh.
Chọn một nguồn dữ liệu ảnh bằng cách kích chuột lên nó.
Nguồn dữ liệu ảnh mà bạn chọn sẽ được đưa vào view đang
được kích hoạt như một theme.

Thêm một theme Khi một bảng có chứa các toạ đỗ, y, nó được gọi là một bảng
chứa các toạ độ x, các sự kiện và có thể được sử dụng để tạo ra một theme trong
y vào một View Arcview. Các dữ liệu của bảng sự kiện cho phép bạn thành lập
bản đồ có chứa các vị trí địa lý, nhưng không phải ở khuôn
dạng chuẩn của các dữ liệu không gian.

Các nguồn dữ liệu Tệp toạ độ chứa vị trí chính xác của các đối tượng dưới dạng
chứa toạ độ x, y các toạ độ x, y. Các toạ độ được xác định bằng nhiều cách,
chẳng hạn căn từ bản đồ, đo đạc ngoài thực địa hay đo bằng
máy định vị vệ tinh toàn cầu (GPS). Đơn vị của các toạ độ x, y
có thể ở bất kỳ hệ chiếu nào, chẳng hạn kinh – vĩ độ hay mét.

Thêm một tệp vào Bạn có thể thêm một tệp dạng INFO, dBASEIII, dBASEIV,
Dự án hoặc tệp các ký tự ngăn cách bằng dấu phẩy, hoặc bằng dấu
cách vào Dự án của mình như thêm một bảng. Khi bạn thêm
vào một tệp văn bản, Arcview sẽ đọc vào từng hàng của tệp và
đưa các chuỗi ký tự ngăn cách nhau bởi dấu phẩy hay dấu cách
vào mỗi trường (cột) riêng của một bảng. Dòng đầu tiên của
tệp dành để lưu trữ tên các trường của bảng.

Tạo một theme từ Sau khi bảng đã được thêm vào Dự án, hãy chọn mục Add
một bảng Event Theme từ lệnh đơn View và dùng hộp thoại Add Event
Theme để tạo một theme điểm mới từ bảng đã cho.

22

Hình 2.4. Thêm một theme từ dữ liệu bảng toạ độ

Các bảng của Các themes được tạo ra từ các nguồn dữ liệu không gian như
theme converage của ARC/INFO hay Shapefile của Arcview, và các
theme được tạo nguồn từ nguồn bảng sự kiện đều có các bảng
chứa các thông tin thuộc tính của các đối tượng của theme.
Các theme được tạo từ các dữ liệu ảnh không có bảng thuộc
tính.

Mỗi đối tượng trong theme đều được xác định bởi một bản ghi
trong bảng thuộc tính, mô tả các đặc trưng của đối tượng này.
Mỗi trường của bảng thuộc tính chứa một giá trị của một thuộc
tính cụ thể.

Khi đã thêm vào view một theme biểu diễn các dữ liệu không
gian hay các dữ liệu sự kiện, bạn có thể truy cập tới bảng thuộc
tính này bằng cách nhấn chuột vào phím Open Theme Table.
Arcview tự động quản lý mối quan hệ giữa các đối tượng địa lý
và các thuộc tính của chúng, vì vậy bạn không phải mất công
nhập bảng thuộc tính vào ArcView.

Trường hình dạng Nếu một Theme được tạo từ các dữ liệu không gian hay dữ liệu
(Shape) bảng thì trong bảng thuộc tính của nó sẽ có một trường gọi là
trường Hình dạng (Shape). Trường này xác định thể loại của
mỗi đối tượng của theme (điểm, đường hay miền). Trường này
cũng cho phép phân biệt bảng thuộc tính của theme với bất kỳ
loại bảng nào khác trong ArcView.

Các trường về hình Khi một theme được tạo từ một converage của ARC/INFO,
học bảng thuộc tính của nó sẽ chứa các trường về hình học của đối
tượng. Các trường hình học có thể khai thác khác nhau tuỳ
theo loại đối tượng.

Các trường chỉ số Mối đối tượng được tạo từ một coverage của ARC/INFO sẽ có
hai trường đặc trưng là: trường coverage và trường Coverage-
ID, với các từ Coverage được thay bởi tên của Coverage.

Các trường thực Mỗi theme có xuất xứ từ các dữ liệu dạng CAD sẽ có một
thể bảng chứa đặc tính của các thực thể như màu sắc, loại đường,
cao độ, độ dày,v.v..

23

Hình 2.5. Các bảng của Theme

Cất giữ một Dự án Khi bạn cất giữ một Dự án, tất cả các tài liệu trong Dự án
(khung nhìn, bảng, đồ thị, bảng vẽ trước khi in, và mã nguồn)
cũng được cất giữ cùng một lúc. Tệp <project>.apr được cập
nhật và lưu vị trí hiện tạo của tất cả các cửa sổ, các đối tượng
được chọn và các theme đang hiển thị, kể cả biểu tượng và
màu sắc. bạn cũng có thể sử dụng Save Project As để cất giữ
Dự án dưới một tên khác.

Hình 2.6. Cất giữ một Dự án

Bài tập cho chương II:
Bài tập 2a: Thêm một Theme vào một View
Bài tập 2b: Xác lập các tính chất của một View

24

Chương III
Hiển thị các Themes

Xây dựng các bản Công cụ tạo lập chú giải (Legend Editor) cho phép bạn tạo các
đồ chuyên đề bằng bản đồ rất hấp dẫn, nêu bật được những điểm quan trọng nhất
công cụ tạo lập của tập dữ liệu mà bạn muốn trình bày. Với Legend Editor,
chú giải (Legend bạn có thể chọn một trong nhiều loại chú giải khác nhau, phân
Editor) loại các dữ liệu của mình theo ý muốn, chỉnh sửa văn bản của
chú giải và thay đổi biểu tượng của các đối tượng. Bạn có thể
xem trước những thay đổi trên bản đồ trước khi bạn quyết định
thực hiện các thay đổi đó.

Mở Legend Editor Bạn có thể truy cập tới Legend Editor bằng nhiều cách. Trước
hết, bạn cần xác định theme có chú giải cần chỉnh sửa và kích
hoạt nó. Tiếp theo, bạn có thể chọn một trong các thao tác sau:

· Chọn Legend Editor từ lệnh đơn Theme, hoặc

· Kích trỏ chuột vào phím Edit Lengend, hoặc

· Kích đúp trỏ chuột vào chú giải của theme trong Mục
lục của View.

25

Hình 3.1. Mở Legend Editor

Chọn loại chú giải Một trong những khâu quan trọng khi thành lập một bản đồ là
xác định loại chú giải thích hợp cho bản đồ đó. Arcview cho
phép lựa chọn một trong sáu loại chú giải sau:

· Biểu tượng đơn (Single Symbol)

· Giá trị duy nhất (Unique Value)

· Cấp độ màu (Graduate color)

· Cấp độ biểu tượng (Graduate Symbol)

· Mật độ điểm (Dot Density)

· Biểu tượng đồ thị (Chart Symbol)

Chú giải theo biểu Chú giải ngầm định của Arcview là Biểu tượng đơn. Loại chú
tượng đơn giải này chỉ sử dụng một biểu tượng để biểu diễn tất cả các đối
tượng của theme. Chú giải này được sử dụng trong trường hợp
bạn muốn biểu diễn vị trí của các đối tượng trên bản đồ hơn là
muốn biểu diễn bất kỳ một thuộc tính nào của chúng.

Chú giải theo giá Đối với mỗi trường thuộc tính trước, bạn có thể dùng một biểu
trị duy nhất tượng duy nhất để biểu diễn mỗi giá trị thuộc tính duy nhất
(tức là giá trị không bị trùng lặp). Phương pháp này có hiệu
quả nhất khi bạn muốn hiển thị các dữ liệu được xác định rõ
ràng, như các quốc gia, tỉnh, huyện,v.v...

Chú giải theo cấp Loại chú giải này đánh màu cho các đối tượng theo cấp độ.
độ màu Chú giải theo cấp độ màu được dùng nhiều trong các trường
hợp dữ liệu có dạng số và có xu hướng phát triển hay dao động
trong một khoảng giá trị nào đó, chẳng hạn nhiệt độ, dân số,
v.v...

26

Hình 3.2. Các loại Biểu tượng đơn, Giá trị duy nhất và Cấp độ màu

Chú giải theo cấp Loại chú giải này sử dụng một biểu tượng có kích thước tăng
độ biểu tượng hay giảm dần để biểu diễn các đối tượng. Chú giải theo cấp độ
biểu tượng được dùng trong trường hợp các dữ liệu có kích
thước hay độ lớn khác nhau. Loại chú giải này chỉ áp dụng
được cho các đối tượng dạng điểm hoặc đường.

Chú giải theo mật Bạn có thể biểu diễn các đối tượng theme đa giác bằng các
độ điểm điểm ứng với các giá trị trong một trường thuộc tính. Phương
pháp này phát huy hiệu quả tốt trong trường hợp bạn muốn
biểu diễn sự phân phối của một loại thuộc tính, (như dân số,
các trang trại, số thùng dầu thô.v.v...) theo không gian. Chẳng
hạn, một bản đồ mật độ điểm có thể cho thấy các khu vực có
số lượng dân sinh nhiều nhất là dọc theo bờ sông hay tại các
dải ven biển.

Chú giải theo biểu Bạn có thể biểu diễn nhiều thuộc tính khác nhau của các đối
tượng đồ thị tượng bằng các đồ thị dạng bánh hay dạng cột. Mỗi lát (đồ thị
dạng bánh) hay cột (đồ thị dạng cột) tương ứng với một thuộc
tính và kích thước của mỗi lát hay cột này được xác định bởi
giá trị của mỗi thuộc tính. Loại chú giải này tiện cho việc so
sánh các thuộc tính đa trị, chẳng hạn như các dân tộc trong
một quốc gia hay các loài động vật quý hiếm tìm thấy trong
một khu bảo tồn, v.v...

Hình 3.3. Các chú giải loại Cấp độ biểu tượng, Mật độ điểm và Đồ thị

27

Lựa chọn phương Khi sử dụng các kiểu chú giải theo cấp độ màu hay cấp độ
pháp phân cấp biểu tượng, các bạn có thể lựa chọn cách phân chia dữ liệu ra
thành các lớp của Arcview. Các phương pháp phân cấp khác
nhau sẽ dẫn đến các hình thức biểu diễn dữ liệu khác nhau.

Sử dụng phương Theo ngầm định, Arcview sử dụng phương pháp ngắt tự nhiên
pháp ngầm định (natural breaks) để phân cấp dữ liệu thành năm lớp. Bạn có
thể tự ý thay đổi phương pháp phân cấp hay thay đổi phương
pháp phân cấp hay thay đổi số lớp bằng cách sử dụng phím
Classify trong Legend Editor.

Thay đổi phương Nếu không muốn sử dụng phương pháp phân cấp ngầm định,
pháp phân cấp bạn có thể chọn phương pháp khác bằng cách sử dụng hộp
thoại Classification. Để mở hộp thoại Classification, kích trỏ
chuột vào phím Classify trong Legend Editor. Từ hộp thoại
Classification, bạn có thể chọn một phương pháp phân cấp
mới, số lớp và cách làm tròn các giá trị số của dữ liệu. Trước
khi chọn phương pháp phân cấp, bạn phải xác định thuộc tính
mà bạn muốn phân cấp. Arcview không hạn chế số lượng các
lớp.

Hình 3.4. Lựa chọn phương pháp phân cấp bằng Legend Editor

Sử dụng phương Phương pháp ngắt tự nhiên là phương pháp phân cấp ngầm
pháp ngắt tự nhiên định của ArcView. Phương pháp này xác định các điểm ngắt
giữa các giá trị để tạo ra các lớp có chứa các cụm giá trị dữ
liệu có mật độ cao. Phương pháp này cho phép khám phá ra
những mô hình nhóm tồn tại cố hữu trong dữ liệu của bạn.

28

Hình 3.5. Phân cấp bằng phương pháp ngắt tự nhiên

Sử dụng phương Trong phương pháp này, các giá trị được phân chia sao cho
pháp Quantile mỗi lớp có chứa cùng một số lượng các đối tượng. Việc phân
cấo theo phương pháp này mặc dù khá dễ hiểu, nhưng lại dễ bị
hiểu lầm. Chẳng hạn, việc biểu thị dân số rõ ràng là không tích
hợp trong trường hợp này, vì những khu vực thưa dân lại vẫn
có thể được xếp vào cùng lớp với những vùng có mật độ dân
cao.
Bạn có thể khắc phục nhược điểm này bằng cách tăng số lớp
lên.

Hình 3.6. Phân cấp bằng phương pháp Quantile

Sử dụng phương Phương pháp Đồng khoảng chia toàn bộ dữ liệu ra thành
pháp Đồng khoảng nhưng khoảng giá trị bằng nhau.

Hình 3.7. Phân cấp bằng phương pháp đồng khoảng

Sử dụng phương Phương pháp đồng diện tích phân chia các đối tượng đa giác
pháp Đồng diện sao cho tổng diện tích các đa giác trong mỗi lớp xấp xỉ bằng
tích nhau. (ArcView xác định tổng diện tích của các đối tượng có
các giá trị dữ liệu hợp lệ, sau đó chia đại lượng này cho số lớp
để xác định diện tích ứng với mỗi lớp.
Thông thường, nếu kích thước của tất cả các đối tượng là
tương đương như nhau thì các lớp xác định theo phương pháp
này rất giống với các lớp được xác định theo phương pháp
Quantile. Hai phương pháp chỉ khác nhau nếu các đối tượng
có kích thước rất tương phản nhau.

29

Hình 3.8. Phân cấp bằng phương pháp đồng diện tích

Sử dụng độ lệch Khi bạn phân cấp dữ liệu bằng phương pháp độ lệch chuẩn,
chuẩn ArcView sẽ tự động tính giá trị trung bình, sau đó đặt các dấu
ngắt tại các giá trị lớn hơn và nhỏ hơn giá trị trung bình lần
lượt bằng 1/4, 1/2 hay 1 giá trị trung bình. ArcView cũng ghép
các giá trị lớn hơn ba lần giá trị trung bình vào hai khoảng “>3
Std.Dev.” (trên trung bình) và “3 Std.Dev” (dưới trung bình).

Hình 3.9. Phương pháp Độ lệch chuẩn và các số liệu thống kê

30

Xem các số liệu Trong Legend Editor kích chuột vào phím Statistics, bạn sẽ
thống kê xem được số liệu thống kê về các trường được phân cấp. Các
giá trị này bao gồm: cực tiêu, cực đại, tần suất, tổng, trung
bình và độ lệch chuẩn.
Chuẩn hóa dữ ArcView cho phép sử dụng hai phương pháp chuẩn hóa dữ liệu
liệu là chuẩn hóa theo phần trăm của tổng và chuẩn hóa theo giá trị
một thuộc tính khác.
Chuẩn hóa theo Thay vì biểu diễn trên bản đồ các giá trị thực (như dân số, số
phần trăm của doanh thu,v.v...), bạn có thể chuẩn hóa các giá trị này bằng
tổng cách chia mỗi giá trị thuộc tính cho tổng của tất cả các giá trị.
Các kết quả sẽ được biểu thị bằng phần trăm.
Chuẩn hóa theo Một cách khác để chuẩn hóa dữ liệu của bạn là chia các giá trị
giá trị của một của trường đang phân cấp cho các giá trị của một trường khác.
thuộc tính khác Chẳng hạn, bạn có thể lập bản đồ mật độ dân số bằng cách
chia số dân cho diện tích của khu vực có số liệu.
Trường hợp không Trong một vài trường hợp, khi dữ liệu của bạn đã được chuẩn
nên chuẩn hóa dữ hóa, thì bạn không phải chuẩn hóa chúng một lần nữa (chẳng
liệu hạn các thuộc tính tỷ lệ ly hôn hay mật độ).

Thao tác với các ArcView cho phép thực hiện các thay đổi trong quá trình phân
lớp cấp dữ liệu bằng nhiều cách.

Thêm vào hay xóa Ngoài việc thay đổi số lớp trong hộp thoại Classify, ArcView
đi các lớp cho phép thêm vào hoặc xóa đi các lớp dữ liệu ngay trong
Legend Editor. Bằng cách kích và kéo trỏ chuột, bạn cũng có
thể thay đổi thứ tự của các lớp. Chẳng hạn, bạn có thể chuyển
lớp Không có dữ liệu từ hàng dưới cùng của Mục lục lên hàng
trên cùng.
Chỉnh sửa các giá Bạn có thể chỉnh sửa các giá trị trong cột Values để thay đổi
trị và các nhãn ranh giới giữa các lớp. Bạn cũng có thể gõ một xâu ký tự vào
cột Labels để nó xuất hiện trong chú giải của Theme trong
Mục lục. Sau khi đã chỉnh sửa xong, bạn cần kích trỏ chuột
vào phím Apply để vẽ lại view với các giá trị hoặc nhãn mới.
Chỉnh sửa các ArcView cho phép chỉnh sửa các thành phần của chú giải để
thành phần chú tùy biến hình thức hiển thị bản đồ.
giải

Sắp xếp các giá trị Bạn có thể sắp xếp các trường Values hay Labels của Legend
hay các nhãn Editor bằng cách sử dụng các phím Sort Ascending hay Sort
descending ở phía dưới Legend Editor. Bạn cũng có thể sắp
xếp trường Count trong lựa chọn loại chú giải Giá trị duy nhất.

31

Các trường Values và Count được sắp xếp theo thứ tự abc.

32

Đảo thứ tự các Bạn có thể thay đổi thứ tự của các biểu tượng trong trường
biểu tượng Symbol bằng cách kích chuột vào phím Đảo biểu tượng ở phía
dưới Legend Editor (phím có in hình thang màu và hai mũi
tên). Chẳng hạn, nếu các lớp dữ liệu của bạn được đánh màu
từ trắng sang đỏ, thì sau khi kích chuột vào phím này, thứ tự
đánh màu sẽ được đổi lại từ đỏ sang trắng. đảo thứ tự các biểu
tượng không làm thay đổi thứ tự của các nhãn.
Thang màu theo độ Phím Thang màu (có hình thang màu và một mũi tên) cho
đậm nhạt phép tọa một thang màu theo độ đạm nhạt giữa mầu đầu và
màu cuối hay giữa màu đầu tiên với một màu được chọn khác
trong chú giải của bạn. Bạn cũng có thể dùng phím này để tạo
thang màu giữa hai màu được chọn, hay giữ một màu được
chọn với màu cuối cùng trong chú giải của bạn.
Sử dụng phím Phím Undo cho phép quay trở lại chú giải trước. Bạn có thể sử
Undo dụng phím này để quay ngược về các chú giải trước năm lần.

Hình 3.10. Các phím chức năng chỉnh sửa Chú giải
Làm việc với các Các giá trị rỗng là các giá trị mà bạn không muốn đưa vào sử
giá trị rỗng dụng trong quá trình phân cấp. Có hai loại giá trị rỗng, loại thứ
nhất vốn có sẵn trong khuôn dạng các tệp cơ sở dữ liệu, chẳng
hạn các tệp dBASE, và loại thứ hai là các giá trị được cố ý
nhập vào dữ liệu. ArcView có thể tự động nhận dạng các giá trị
rỗng liên quan tới khuôn dạng cơ sở dữ liệu.
Các giá trị rỗng được cố ý nhập vào trong trường hợp người
nhập liệu muốn chỉ ra một đối tượng địa lý không có số liệu
thuộc tính, hay họ muốn giấu các dữ liệu này, hay số liệu
không sử dụng được.
Nếu một trường dữ liệu đang được phân cấp có chứa các giá
trị rỗng, bạn phải thông báo cho ArcView biết rằng bạn muốn
bỏ qua các dữ liệu này trong quá trình phân cấp, hay bạn
không muốn đưa chúng vào chú giải.
Ví dụ về các giá trị Các giá trị rỗng bằng số thường rất dễ nhận ra, chẳng hạn
rỗng chúng thường được biểu thị dưới dạng - 9999. Số không cũng
thường được dùng để biểu thị giá trị rỗng. Đối với các thuộc
tính dạng ký tự, giá trị rỗng thường là một dấu để trống. Cần
lưu ý rằng không có biểu tượng “không có số liệu” ngầm định
trong thang màu.

33

Hình 3.11. Hộp thoại Giá trị rỗng

34

Thay đổi các biểu Cửa sổ biểu tượng (Symbol Window) của ArcView chứa một
tượng bằng cửa vài bảng vẽ (Palette) cho phép thay đổi các biểu tượng hiển thị
sổ biểu tượng trong Theme của bạn.
Bảng vẽ là một tập hợp các biểu tượng hay màu sắc chứa trong
một tệp mà bạn có thể gọi ra để sử dụng hay tạo mới. Các bảng
vẽ khác nhau cho phép thay đổi màu sắc, họa tiết, kiểu đường,
biểu tượng điểm và phông chữ của chú giải.
Sử dụng Palette Sử dụng Palette Manager, bạn có thể tải, cất giữ, xóa hay tạo
Manager mới một palette ngầm định. Ngoài một palette ngầm định,
ArcView cung cấp thêm cả một số palette cho các ứng dụng
chuyên biệt. Các palette bổ sung này được lưu trong thư mục
chứa các biểu tượng. Để xem danh sách các palette này, bạn
có thể tìm trong phần trợ giúp, chuyên đề: ArcView palette
files. Bạn cũng có thể dùng Palette Manager để nhập một tệp
biểu tượng dạng icon có các khuôn dạng sau: GIF, MacPaint,
Windows Bitmap, SunRaster, TIFF và Xbitmap.

Hình 3.12. Các palette của Palette Manager.
Cất giữ và tải các Arcview cho phép lưu một chú giải và cất giữ nó trong một thư
chú giải mục mà bạn tạo ra hoặc chỉ đường dẫn đến để có thể sử dụng
nó cho một phiên làm việc khác. Khi bạn tải một chú giải,
Arcview cho phép bạn lựa chọn giữa việc chỉ tải các lớp đã
phân, chỉ tải các biểu tượng hay tải cả phân cấp và biểu tượng.
Arcview cũng hiển thị tên thuộc tính đã được dùng để phân cấp
và cho phép gán chú giải cho thuộc tính đó hay một thuộc tính
khác trong cùng theme.

Hình 3.13. Cất giữ và tải các chú giải
Quản lý việc hiển Chức năng Theme Properties kiểm soát việc hiển thị các
thị Theme bằng theme. Bạn có thể dùng hộp thoại Theme Properties để hiển thị
Theme Properties một tập hợp con của một theme, đánh nhãn cho các đối tượng

35

bằng các giá trị lấy từ một trường thuộc tính, xác lập một tỷ lệ
hiển thị bản đồ hay tạo các nối kết nóng cho phép hiển thị các
thông tin bổ trợ khi bạn kích trỏ chuột vào một đối tượng.
Sau khi đã xác lập các đặc tính của theme, bạn có thể khóa các
đặc tính này bằng cách gán mật khẩu.

36

Hình 3.14. Hộp thoại Theme Properties
Xác định một tập Theo ngầm định, tất cả các đối tượng của một theme sẽ được
con của theme hiển thị trong một view. Bạn có thể sử dụng chức năng Query
Builder (bên trong hộp thoại Theme Properties) để xác định
một tiêu chuẩn dùng để chọn một tập hợp con các đối tượng
của theme. Chẳng hạn, bạn có thể chọn chỉ hiển thị các chấn
tâm động đất có độ lớn vượt quá 5 độ Richte từ một theme
chứa toàn bộ các chấn tâm động đất.
Nếu bạn muốn hiển thị cả theme chứa tập mẹ lẫn theme chứa
tập con trên cùng một view, đầu tiên copy theme mẹ, sau đó
xác lập tiêu chuẩn lựa chọn tập con cho nó, rồi đổi tên theme
để tạo thành theme mới.
Xác lập tiêu chuẩn Bạn có thể sử dụng Query Builder để xác lập tiêu chuẩn chọn
chọn một tập con một tập con. Mỗi tiêu chuẩn chọn có dạng một biểu thức chứa
một trường, một toán tử và một giá trị. Bạn cũng có thể liên
kết các biểu thức lại để đưa tiêu chuẩn chọn trở về một biểu
thức logich có chứa nhiều hơn một trường và nhiều hơn một
giá trị.

Hình 3.15. Xác định một tập con của theme bằng Query
Builder.
Xác lập cận trên Để đảm bảo tính rõ ràng của bản đồ khi hiển thị, bạn có thể
cho tỷ lệ hiển thị xác lập một cận trên cho tỷ lệ. Sử dụng Theme Display
Properties để mô tả tỷ lệ thích hợp cho việc hiển thị một
theme.
Khi bạn phóng to hay thu nhỏ một vùng của View, ArcView sẽ
kiểm tra cận trên tỷ lệ đã được xác lập để quyết định hiển thị
theme nào. Nếu tỷ lệ của theme không đáp ứng tiêu chuẩn thì
mặc dù hộp kiểm tra của theme đang bật, theme cũng không
được hiển thị.
Tạo nhãn cho các Bạn có thể chèn ký tự vào view để mô tả các đối tượng của

37

đối tượng của theme. Các ký tự này bao gồm các từ được gõ vào từ bàn
theme phím, thông tin từ bảng, các chú giải tạo trên ARC/INFO hay
AUTOCAD. Mỗi xâu ký tự là một yếu tố đồ họa có thể được
đưa vào view với kích thước tùy ý, tại các vị trí tùy ý.
Tạo văn bản từ Hộp thoại Theme Properties là nơi bạn có thể mô tả trường
một bảng thuộc tính có thông tin văn bản được lấy ra để tạo nhãn cho
các đối tượng và vị trí của các nhãn văn bản này trong view.
Để tạo từng nhãn một, bạn sử dụng công cụ Label Feature (có
hình chuột), còn nếu muốn tạo nhãn cho tất cả các đối tượng
một lúc, bạn chọn Auto-label từ lệnh đơn Theme. Nếu trong
một theme có một hay một vài đối tượng đang được chọn thì
chỉ có các đối tượng này được tạo nhãn.
Sử dụng coverage Bạn có thể tạo một theme văn bản từ các chú giải của một
của ARC/INFO coverage của ARC/INFO hay tệp AUTOCAD. Để thêm một
hay tệp AUTOCAD theme chú giải, sử dụng phím Add Theme và chọn loại đổi
làm nguồn văn bản tượng từ thư mục chứa dữ liệu nguồn. Các theme chú giải
chú giải được lưu trữ và hiển thị như tất cả các theme khác trong view.

Hình 3.15. Xác định vị trí tạo nhãn

Sử dụng chức Khi bạn chọn Auto-Label từ lệnh theme, một hộp thoại xuất
năng tạo nhãn tự hiện cho phép chọn các phương án khác nhau để tạo nhãn cho
động (Auto- các đối tượng của một theme đang được kích hoạt.
Label)

Chọn vị trí nhãn Hộp thoại Auto-label cung cấp hai phương án chọn vị trí đặt
nhãn. Phương án thứ nhất là vị trí đã được bạn mô tả trong
mục Text Label của hộp thoại Theme Properties (hình 3.15).
Phương án thứ hai là phương án ngầm định, sử dụng vị trí
thích hợp nhất để tạo nhãn (Find best placement). Nếu không
tìm được vị trí thích hợp, đối tượng sẽ không được tạo nhãn
trừ khi bạn chọn phương án cho phép các nhãn nằm đè lên
nhau (Allow Overlapping Labels).
Làm việc với các Theo ngầm định, ArcView sẽ không hiển thị các nhãn đè lên
nhãn nằm đè lên nhau. Nhưng nếu bạn vẫn muốn hiển thị các nhãn này, bạn có
nhau thể chọn chức năng cho phép các nhãn nằm đè lên nhau (Allow
Overlapping Labels). Các nhãn đè lên nhau sẽ có màu xanh lá
cây. Sau đây là một vài phương pháp quản lý các nhãn đè lên
nhau.
· Xóa các nhãn đè lên nhau bằng lệnh Remove
Overlapping Labels từ lệnh đơn Theme.
· Đưa các nhãn bị đè tới các vị trí khác tốt hơn. Đầu tiên

38

dùng công cụ trỏ (hình mũi tên) chọn các nhãn bị đè và
ít nhất một nhãn có vị trí tốt và có phông chữ bạn muốn
sử dụng. Sau đó chọn lệnh Convert Overlapping
Labels. Cuối cùng, lại dùng công cụ trỏ để hiệu chỉnh vị
trí của từng nhãn.

39

Làm việc với các Chọn Remove Duplicates để loại các nhãn bị trùng ra khỏi
nhãn bị trùng lặp view.

Nối kết nóng các Các nối kết nóng (hot link) cho phép hiển thị các dữ liệu bổ trợ
đối tượng của cho một đối tượng bằng cách đơn giản là kích trỏ chuột lên đối
theme tượng đó trên màn hình. Các dữ liệu bổ trợ này có thể tồn tại
dưới dạng các tệp ảnh, tệp văn bản, một tài liệu của ArcView
(view, bảng, đồ thị, bản vẽ trước khi in) hay cả một Dự án.
Ngoài việc hiển thị dữ liệu, các nối kết nóng còn có thể thực
hiện những chức năng khác thông qua việc thực hiện các
chương trình viết bằng ngôn ngữ Avenue.
Tạo các nối kết Bạn có thể tạo các nối kết nóng trong hộp thoại Theme
nóng Properties bằng cách chọn một trường, một hành động xác
định trước và một chương trình nguồn.
Trường Bảng thuộc tính của theme phải có một trường dành cho việc
kết nối nóng. Trường này chứa đường dẫn tới tệp văn bản, tệp
hình ảnh, tệp Dự án hay tên của tài liệu trong cùng Dự án.
Hành động xác Một hành động xác định trước sẽ được thực hiện khi công cụ
định trước Hot Link được dùng để kích trỏ chuột lên đối tượng. các hành
động này bao gồm Nối tới tệp văn bản (Link to text file), Nối
tới tệp ảnh (Link to image file), Nối tới tài liệu (Link to
document), và nối tới Dự án (Link to Project).
Mã nguồn Khi bạn chọn một hành động xác định trước, một mã nguồn
cũng sẽ được chọn. Tuy nhiên, bạn có thể thay đổi xác lập này
bằng cách chọn một mã nguồn khác có sẵn (chẳng hạn mã
nguồn do chính bạn viết) để thực hiện hành động nối kết nóng.
Để biết thêm chi tiết, xem mục Hot Link with script example
trong phần trợ giúp.
Các khuôn dạng Chức năng nối kết nóng của ArcView có thể được áp dụng cho
hỗ trợ hiển thị ảnh các khuôn dạng ảnh sau: X-Bitmap, MacPaint, Microsoft DIB
(Device-Independent Bitmap), SunRaster, XWD (X Windows
Dump Format), GIF, TIFF và TIFF/LZW.

Hình 3.17. Kết nối nóng các đối tượng
Khóa các đặc tính Để khóa các đặc tính của theme sao cho không ai khác ngoài
bạn có thể thay đổi chúng, bạn sử dụng biểu tượng khóa

40

của theme (Locking) trong hộp thoại Theme Properties. Tạo một mật
khẩu để giới hạn truy cập vào hộp thoại Theme Properties.
Sau khi các đặc tính của theme đã bị khóa, hộp thoại Theme
Properties chỉ có thể được truy cập vào nếu bạn gõ chính xác
mật khẩu này (Hình 3.18).

Hình 1.18. Khóa các đặc tính của theme.

Bài tập cho chương III.
Bài tập 3a. Sử dụng Legend Edito.
Bài tập 3b. Xác lập các đặc tính hiển thị của một Theme.

41

Chương IV.
Làm việc với các bảng

42

Sử dụng các bảng Các bảng của ArcView là sự hiển thị đồ họa các dữ liệu thuộc
của ArcView tính (các dữ liệu bảng) trên màn hình. Các dữ liệu bảng có thể
được đưa vào ArcView từ nhiều nguồn bên ngoài hoặc cũng có
thể được tạo thẳng góc bằng ArcView. Bạn có thể cập nhật các
dữ liệu bảng bằng những phím công cụ của ArcView. Các bảng
có thể được dễ dàng nối hoặc liên kết với nhau, cho phép bạn
xem các thông tin cần thiết hoặc hiển thị chúng trên bản đồ.
Các nguồn dữ liệu Nguồn dữ liệu cho các bảng của ArcView có thể là các tệp
dBASE, bảng INFO, một tệp văn bản hay thông tin lấy từ một
cơ sở dữ liệu SQL.
Tạo bảng từ các Bạn có thể sử dụng các dữ liệu dạng bảng có khuôn dạng khác
nguồn đã có sẵn nhau từ các nguồn bên ngoài để tạo bảng trong ArcView.

Các khuôn dạng ArcView GIS hỗ trợ các nguồn dữ liệu bảng ở những khuôn
ArcView hỗ trợ dạng chuẩn sau đây: dBASE III, dBASE IV, INFO và các tệp
văn bản chứa các ký tự cách nhau bởi dấu phẩy hay dấu cách.
Để đưa các bảng có các khuôn dạng trên đây vào ArcView,
chọn Add Table từ lệnh đơn Project, sau đó mô tả khuôn dạng
của nguồn dữ liệu trong danh sách List Files of Type, rồi chọn
tệp dữ liệu trong danh sách tên tệp.
Nối kết SQL Sử dụng đặc tính nối kết SQL của ArcView, bạn có thể nối với
một cơ sở dữ liệu trên máy chủ và chạy một truy vấn SQL để
gọi ra một bản ghi từ cơ sở dữ liệu này. Các bản ghi được truy
cập sẽ tạo thành một bảng trong Dự án của bạn. Bạn có thể sử
dụng bảng này như bất kỳ một bảng nào khác của ArcView.
ArcView có thể truy cập tới các bảng của nhiều hệ quản trị cơ
sở dữ liệu quan hệ như ACCESS, EXCEL, ORACLE, INGRES,
SYBASE, INFORMIX và AS/400.

Hình 4.1. Thêm một bảng từ nguồn dữ liệu bên ngoài vào
ArcView
Tạo một bảng và Bạn có thể sử dụng ArcView để tạo một bảng và một tệp dữ
một tệp mới liệu nguồn mới.
Để tạo một bảng mới, chọn biểu tượng Table từ cửa sổ Dự án
và kích trỏ chuột vào New. Trong hộp thoại New Table, bạn
chỉ đường dẫn tới thư mục muốn lưu tệp mới và đặt tên cho
tệp. ArcView sẽ tạo một bảng mới, chưa có hàng và cột, và một
tệp nguồn có khuôn dạng dBASE (đuôi. dbf).

43

Lúc này, bạn có thể thêm hàng và cột cho bảng mới và nhập
các dữ liệu vào từng ô. Những bảng mới tạo này có thể được
nối hay hợp với các bảng thuộc tính của theme để bổ sung
thêm thông tin về các đối tượng.

44

Hình 4.2. Tạo một bảng mới.
Thêm trường cho Sau khi tạo một bảng mới, bạn phải thêm các trường vào bảng.
một bảng Để làm việc này, bạn chọn Add Field từ lệnh đơn Edit. Bạn
cũng có thể thực hiện thao tác này để thêm một trường vào
một bảng đã có sẵn.
Loại trường Mỗi bảng của ArcView cho phép thêm vào một trong bốn loại
trường là: Số (Number), Xâu (String), Lôgic (Boolean) và
Ngày tháng (Date).
Xóa trường Bạn có thể xóa đi một trường của bảng bằng cách chọn Delete
Field từ lệnh đơn Edit.
Lưu ý Để thêm trường vào một bảng, trước tiên bạn cần mở chức
năng chỉnh sửa bảng của ArcView bằng cách chọn Start
Editing từ lệnh đơn Edit.

Hình 4.3. Thêm trường vào một bảng.
Thêm hàng vào Sau khi đã tạo được các trường, bạn sẽ bắt đầu thêm các bản
một bảng ghi vào bảng. Từ lệnh đơn Edit, chọn Add Record. Nếu muốn
thêm vài bản ghi một lúc, hãy dùng tổ hợp phím CTRL + A.
Các giá trị ngầm định trong các hàng mới thêm vào bảng bằng
cách này sẽ là số 0 đối với các trường dạng số hay ngày tháng
và là ô trống đối với các trường dạng xâu hay lôgic.
Xóa các bản ghi Bạn có thể xóa một bản ghi bằng cách kích chuột chọn nó rồi
chọn Delete Record từ lệnh đơn Edit. Tất cả các bản ghi đã
được chọn đều bị xóa theo cách này. Nếu trong bảng chưa có
bản ghi nào thì lựa chọn Delete Record sẽ ngả sang màu xám.

Hình 4.4. Thêm hàng vào một bảng
Chỉnh sửa dữ liệu Nếu bạn được phép chỉnh sửa dữ liệu trong một bảng đang
trong một bảng được kích hoạt và muốn làm việc này, hãy chọn Start Editing.
Khi một bảng có thể được chỉnh sửa, các tên trường trong

45

bảng sẽ chuyển sang dạng chữ không nghiêng. Để chỉnh sửa
một giá trị, bạn kích trỏ chuột vào công cụ Edit, sau đó kích
trỏ chuột vào bên trong ô cần chỉnh sửa và gõ giá trị mới vào.
Để kết thúc chỉnh sửa dữ liệu trong bảng, chọn Stop Editing từ
lệnh đơn Table. Bạn sẽ được nhắc phải cất giữ hay bỏ qua
những chỉnh sửa vừa thực hiện. Bạn không nên dùng chức
năng Stop Editing nếu bạn muốn chỉnh sửa và chọn Start
Editing.

46

Chỉnh sửa Chỉ có các tệp dạng dBASE và INFO có thể được chỉnh sửa
trong môi trường ArcView. ArcView không cho phép chỉnh sửa
các tệp dạng văn bản và SQL. Tuy nhiên, bạn luôn có thể kết
xuất các tệp dạng này ra dưới dạng dBASE, sau đó đưa vào
chỉnh sửa trong ArcView. Bạn có thể thực hiện việc này bằng
cách chọn Export từ lệnh đơn Edit.

Hình 4.5. Công cụ Edit
Di chuyển trỏ Khi sử dụng công cụ Edit, bạn có thể di chuyển trỏ chuột
chuột trong một nhanh bằng các thao tác sau đây:
bảng Tab Chuyển con trỏ sang phải một ô
Shift Chuyển con trỏ sang trái một ô
Enter Chuyển xuống dưới một ô
Shift - Enter Chuyển lên trên
Tính toán với các Thay vì gõ các giá trị vào theo từng ô bằng công cụ Edit, bạn
trường có thể dùng Field Calculator để tính và đưa một lúc nhiều giá
trị vào một trường. Đầu tiên, bạn hãy kích trỏ chuột vào
trường bạn muốn tính để kích hoạt nó, sau đó sử dụng phím
Calculate để hiển thị hộp thoại Field Calculator. Trong hộp
thoại này bạn có thể đưa vào một biểu thức để tính các giá trị
cho một trường bất kỳ.
Các phép toán Sử dụng các toán tử sau đây để biểu thị mối quan hệ giữa các
trường và giá trị của chúng trong một biểu thức truy vấn:
= bằng
> lớn hơn
< nhỏ hơn
<>không bằng
>= lớn hơn hoặc bằng
<= nhỏ hơn hoặc bằng
() các biểu thức trong ngoặc đơn được thực hiện trước
AND - cả hai biểu thức đều đúng, ví dụ [area] > = 100 and
[area] < = 200.
OR - ít nhất một biểu thức đúng, vd. [rainfall] < 20 or [slope]

47

> 35
NOT - phủ định, vd. Not [Name] < = “Hà Nội”.

48

Loại trường Bạn có thể chọn một trong bốn loại trường sau: Số (number),
Xâu (String), Lôgic, và Ngày tháng (Date). Trường số chứa
các giá trị số, trường xâu chứa các ký tự, trường logic chứa các
giá trị đúng hay sai, và trường Ngày tháng chứa các dữ liệu có
khuôn dạng tám chữ số (yyymmdd).

Hình 4.6. Phím Calculate

Hình 4.7. Hộp thoại Field Calculator
Truy vấn các ArcView cho phép bạn xác lập và thay đổi tiêu chuẩn chọn các
bảng bản ghi trong một bảng. Query Builder là một hộp thoại cho
phép bạn mô tả tiêu chuẩn chọn. Bạn có thể truy cập tới Query
Builder từ một View hay từ một bảng. Các đối tượng được
chọn trong một View và các bản ghi tương ứng với chúng
trong bảng thuộc tính sẽ ngả sang màu vàng.

Hình 4.8. Sử dụng Query Builder
Mô tả tiêu chuẩn Tiêu chuẩn chọn được biểu diễn dưới dạng một hay nhiều biểu
chọn thức logic, trong đó mỗi biểu thức bao gồm một trường, một
toán tử và một giá trị. Bạn có thể gộp các biểu thức với nahu
bằng cách mô tả nhiều hơn một trường hoặc nhiều hơn một
tập giá trị.
Sử dụng các dấu Cần đảm bảo độ chính xác khi gộp các biểu thức với nhau.
ngoặc trong các Các dấu ngoặc cho phép bạn xác định thứ tự ưu tiên của các
biểu thức phức hợp tiêu chuẩn mô tả trong biểu thức phức hợp. Trong trường hợp
không có dấu ngoặc đơn, biểu thức sẽ được thực hiện theo
trình tự từ trái sang phải.
Các ký tự đặc biệt Ký tự đại diện cho nhiều ký tự bất kỳ là dấu * ([State name] =
“ Ar*”).

49

Ký tự đại diện cho một ký tự đơn bất kỳ là dấu hỏi? ([Name] =
“?athy”).
Ngày tháng được đưa vào dưới dạng yyyymmdd
([Date]>20020401).

50

Hiển thị kết quả Kết quả của phép chọn được tự động đánh màu vàng cả trong
chọn View lẫn trong bảng. Số bản ghi được chọn và tổng số các bản
ghi cũng được hiển thị trên thanh công cụ của cửa sổ bảng.
Bạn hãy sử dụng phím Promote để đẩy tất cả các bản ghi được
chọn lên những hàng đầu của bảng.
Theo ngầm định, màu của các đối tượng hay bản ghi được
chọn là màu vàng. Tuy nhiên, bạn có thể đổi màu ngầm định
này bằng cách kích hoạt cửa sổ Dự án, sau đó chọn Properties
từ lệnh đơn Project. Trong hộp thoại Project Properties, kích
trỏ chuột vào phím Select Color, rồi chọn một màu mới.
Biến đổi sự chọn Sau khi đã thực hiện một phép chọn, có thể bạn sẽ muốn tinh
lựa lọc thêm tiêu chuẩn chọn của mình. Điều này đồng nghĩa với
việc thêm vào hay bớt đi một số bản ghi từ tập hợp các bản ghi
đã được chọn, hay tạo một tập hợp mới các bản ghi. Bằng cách
đó, bạn có thể thực hiện những thay đổi nhỏ trong tập số liệu
đã được chọn mà không phải thực hiện những thao tác phức
tạp đối với toàn bộ dữ liệu trang bảng.
Sử dụng các phím Kích trỏ chuột vào phím Select All sẽ cho phép chọn tất cả các
bản ghi trong bảng; kích trỏ chuột vào phím Select None sẽ
hủy chọn lựa hiện tại trong bảng; và kích trỏ chuột vào phím
Switch Selection chọn lại tất cả những bản ghi trước đó chưa
được chọn.
Select All Select None Switch Selection Promote

Hình 4.9. Các phím chọn lựa
Hiển thị các số Với ArcView bạn có thể hiển thị các số liệu thống kê của một
liệu thống kê trường trong bảng. Nếu chỉ có một số bản ghi được chọn,
ArcView sẽ chỉ thị các số liệu thống kê cho các bản ghi này.
Để hiển thị các số liệu thống kê, bạn cần chọn một trường từ
một bảng đang được kích hoạt, sau đó chọn Statistics từ lệnh
đơn Field.
Các số liệu thống kê sau đây sẽ được hiển thị:
Tổng

51

Số đếm
Trung bình
Cực tiểu
Cực đại
Xếp loại
Phương sai
Độ lệch chuẩn

52

Lưu ý Nếu không có bản ghi nào được chọn, ArcView sẽ hiển thị các
số liệu thống kê của toàn bộ các bản ghi trong trường đã được
chọn.

Hình 4.10.
Tổng kết bảng Bạn có thể làm một phép tổng kết cho tất cả các bản ghi trong
một bảng hay cho các bản ghi được chọn trên cơ sở các giá trị
của một trường đang được kích hoạt. Đâu tiên, bạn cần chọn
một trường trong một bảng đang được kích hoạt, sau đó chọn
phím Summarize. Khi hộp thoại Summary Table Definition
hiện ra, bạn hãy mô tả tên tệp kết quả chứa bảng mới sẽ do
ArcView tạo.
Trong danh sách Field, ArcView hiển thị tất cả các trường số
có trong bảng, trừ trường đang được kích hoạt. Bạn hãy chọn
một trường mà bạn muốn dùng để tính toán các số liệu thống
kê. Cuối cùng, bạn chọn loại (các) số liệu thống kê từ danh
sách Summarize by.
Bạn có thể chọn các số liệu thống kê sau đây:
Trung bình
Tổng
Cực tiểu
Cực đại
Độ lệch chuẩn
Phương sai
Giá trị đầu tiên
Giá trị cuối cùng
Số đếm
Phím Add Phím Add xác định trường sẽ được tạo trong bảng kết quả. Khi
bạn sử dụng phím Add, các kết quả được chọn trong các danh
sách Field và Summarize by được đưa vào hộp Summary
Statistics (ở bên phải). Đối với mỗi loại số liệu thống kê,
ArcView tạo một trường trong tệp kết quả dạng dBASE để lưu.

53

Phím Save As Đường dẫn đầy đủ tới tệp kết quả được hiển thị trong hộp văn
bản cạnh phím Save As. Bạn hãy kích trỏ chuột vào vị trí Save
As để mô tả đường dẫn mới và tên tệp mới.

Hình 4.11. Hộp thoại Summary Table Definition.
Kết quả tổng kết Khi bạn tổng kết một bảng, ArcView sẽ tạo một tệp kết quả
các số liệu thống dạng dBASE trong đó mỗi bản ghi chứa một giá trị duy nhất
kê của một trường đang kích hoạt. Mỗi bản ghi chứa một số đếm
cho thấy có bao nhiêu bản ghi trong bảng nguồn cùng có giá trị
này. Mỗi bản ghi cũng chứa kết quả tổng kết số liệu thống kê
cho bất kỳ một trường nào khác của bảng nguồn mà bạn đã
chọn.
Bảng tổng kết Bảng tổng kết minh họa trên hình vẽ cho thấy nó bao gồm ba
trường: trường Zoning chứa trong mỗi bản ghi một giá trị phân
vùng (thuộc tính) duy nhất, trường Count chứa số bản ghi có
giá trị đó, và trường Ave-Area chứa diện tích trung bình của
các lô đất có giá trị đó.
Tệp kết quả có khuôn dạng dBASE. Nó được thêm vào Dự án
như một bảng của ArcView. Theo ngầm định, chúng được đặt
tên theo trình tự là table1, table2, cum1.dbf, sum2.dbf,v.v...
Lưu ý Bảng tổng kết mới có thể được nối hoặc gộp với bảng thuộc
tính của theme. Khi đó, bạn có thể truy vấn hoặc hiển thị theme
theo dữ liệu chứa trong bảng tổng kết.
Thiết lập quan hệ Nếu làm việc nhiều với ArcView, bạn sẽ nhận thấy rằng một
giữa các bảng ứng dụng đòi hỏi sự truy cập đồng thời tới nhiều bảng khác
nhau. Chẳng hạn, một cơ sở dữ liệu về các chủ sở hữu nhà đất
có thể bao gồm một bảng chứa thông tin về thuế, một bảng
chứa các số liệu điều tra dân số, và một bảng chứa các số liệu
về bất động sản.
Liên hệ các bảng Trong ArcView, bạn có thể tạo mối liên hệ giữa bảng thuộc
tính của theme với các bảng khác để bổ sung các dữ liệu thuộc
tính cho các đối tượng. Khi các bảng đã được liên hệ với nhau,
bạn có thể sử dụng chúng trong việc truy vấn, thành lập đồ thị,
thực hiện các phép phân tích hay hiển thị các đối tượng trên
bản đồ.

54

Gộp và nối kết các Để liên hệ nhiều bảng với nhau, bạn có thể sử dụng hai
bảng phương pháp: gộp bảng và kết nối bảng. Sự lựa chọn phương
pháp liên hệ bảng phụ thuộc vào mối quan hệ giữa các bản ghi
trong bảng được liên hệ. Yêu cầu quan trọng nhất để có thể
thực hiện việc liên hệ bảng là cả hai bảng phải có một trường
giống nhau.
Các khai niệm cơ Một cơ sở dữ liệu quan hệ lưu trữ các thông tin dưới dạng các
bản về cơ sở dữ bản ghi và các trường và sử dụng dữ liệu của các trường đã mô
liệu quan hệ tả ở bảng này để tìm kiếm các dữ liệu bổ sung nằm trong một
bảng khác. Trong quá trình tìm kiếm, cơ sở dữ liệu quan hệ
tìm ra sự tương xứng giữa các dữ liệu của một trường của
bảng này với các dữ liệu của trường ứng trong bảng thứ hai và
tạo ra bảng thứ ba chứa các kết quả cần tìm trong hai bảng
trước.
Khóa chính và Bạn có thể kết hợp hai bảng có cùng một trường giống nhau.
khóa ngoại lai Các trường chung này được phân biệt bởi các thuật ngữ Khóa
chính và khóa ngoai lai. Khóa chính là một trường khóa trong
một bảng của cơ sở dữ liệu. Trường này chứa các giá trị duy
nhất (đảm bảo không có sự trùng lặp của mỗi giá trị) và có
chức năng như là một tiêu chuẩn xác nhận tính duy nhất của
các bản ghi trong bảng. Khóa ngoại lai là trường chung nhưng
nằm ở bảng thứ hai và không nhất thiết phải đảm bảo tính độc
nhất của mỗi bản ghi (tức là mỗi giá trị có thể gặp từ một đến
nhiều lần trong bảng thứ hai).
Liên hệ tương Cơ sở dữ liệu quan hệ sử dụng phép tương xứng giữa các giá
xứng giữa các bản trị trong hai bảng để nối kết các dữ liệu của bảng này với các
ghi dữ liệu của bảng kia.

Hình 4.12. Khóa chính và khóa ngoại.
Quan hệ giữa các Sử dụng kỹ thuật của cơ sở dữ liệu quan hệ, bạn có thể thực
bảng hiện việc liên hệ giữa các bảng một cách nhanh chóng.

Các loại quan hệ Để thực hiện việc liên hệ các bảng một cách chính xác, bạn
cần biết có những loại quan hệ nào tồn tại giữa các bản ghi.
Trong ArcView, phương pháp liên hệ bảng phụ thuộc vào loại
quan hệ giữa các bản ghi. Các loại quan hệ này bao gồm: quan
hệ một - một, quan hệ nhiều - một, và quan hệ một nhiều.

55

Gộp bảng Gộp là các thao tác làm tương xứng và cộng các bản ghi của
hai bảng. Bạn hãy chọn trường chung của mỗi bảng (Trường
khóa chính và trường khóa ngoại lai) rồi kích hoạt bảng đích.
Khi phép gộp bảng kết thúc, các bản ghi từ bảng nguồn sẽ
được công thêm vào bảng đích.
Quan hệ giữa các Phép gộp được áp dụng chủ yếu đối với các bảng có mối quan
bản ghi hệ một - một, nhưng cũng có thể sử dụng cho các bảng có mối
quan hệ nhiều - một. Mỗi bản ghi trong bảng đích (dù có giá
trị duy nhất hay không) được làm tương xứng với một thành
ghi duy nhất trong bảng nguồn.
Gộp nhiều bảng Để gộp nhiều hơn hai bảng, đầu tiên ta tiến hành phép gộp cho
hai bảng, rồi gặp lại quy trình nhưng sử dụng bảng đích từ
phép gộp truớc và một bảng nguồn mới.
Lưu ý Một bảng thuộc tính của theme nếu được sử dụng trong phép
gộp sẽ luôn luôn là bảng đích. Bảng đích phải được kích hoạt
trướ khi bạn kích trỏ chuột vào phím Join.

Hình 4.13. Phím Join
Kết quả gộp bảng Bảng kết quả sẽ hiển thị tất cả các trường của bảng đích và
bảng nguồn, nhưng trường chung của bảng nguồn đã bị giấu
đi.
Hai bảng nguồn sử dụng trong phép gộp vẫn tồn tại riêng biệt.
Khi Dự án được cất giữ, tất cả các mối quan hệ gộp cũng được
lưu theo Dự án. Trong thực tế, khi bạn mở Dự án, các tệp được
gộp và hiển thị trong bảng đích.
Tất cả các bản ghi trong bảng đích đều được hiển thị, cho dù
chúng có tương xứng hay không. Vì vậy, bạn có thể thấy trong
bảng kết quả một bản ghi với nhiều trường gộp bị trống.

Hình 4.14. Kết quả gộp hai bảng Phường và Dân số

56

Nối kết bảng Nối kết được áp dụng chủ yếu cho các bảng có mối quan hệ
một-nhiều. Khi các bảng được nối kết, việc chọn các bản ghi
trong bảng đích sẽ kéo theo việc chọn các bản ghi tương ứng
trong bảng được nối kết.
Nối kết cũng xác định quan hệ giữa các bản ghi trong hai bảng,
nhưng khác với trường hợp gộp, không có bản ghi nào được
cộng thêm vào bảng đích. Bạn sẽ chỉ nhìn thấy kết quả của
phép nối kết khi bạn thực hiện một phép chọn trong bảng đích:
các bản ghi được nối kết trong bảng nguồn cũng được chọn
theo.
Các tệp chỉ số Hai tệp chỉ số thuộc tính (có tên dạng.ain và.aix) sẽ được tạo
cùng với các kết quả của phép nối kết bảng. Các tệp này chứa
các chỉ số của các trường trong một bảng và cho phép tìm
kiếm nhanh các giá trị thuộc tính. Các tệp này được ghi vào
thư mục chứa các dữ liệu nguồn.

Hình 4.15. Nối kết bảng
Tạo đồ thị từ các Đồ thị của ArcView có tính động cao và là sự biểu thị đồ họa
bảng của dữ liệu chứa trong các bảng.

Tạo một đồ thị Bạn có thể tạo đồ thị từ một bảng bất kỳ. Trước tiên, bạn cần
mở một bảng và kích hoạt nó. Từ thanh chức năng, bạn chọn
phím Create Chart để hiển thị hộp thoại Chart Properties.
Nếu trong bảng có một số bản ghi đang được chọn thì đồ thị sẽ
biểu thị các bản ghi này, nếu không, đồ thị sẽ được vẽ cho dữ
liệu của toàn bảng.
Hộp thoại Chart Từ hộp thoại Chart Properties, hãy chọn các trường mô tả các
Properties nhóm và mỗi nhóm và chuỗi số liệu sẽ được biểu diễn trên đồ
thị.
Để xác định các nhóm, hãy chọn một hay một vài tên trường từ
danh mục Field rồi kích trỏ chuột vào phím Add để đưa chứng
vào danh sách nhóm.
Để xác định các chuỗi, từ danh sách xổ Label series using, hãy
chọn một trường có các giá trị mà bạn muốn đưa vào chú giải
của đồ thị. Giá trị ngầm định của trường này là <None>, với
việc hiển thị các số bản ghi trong phần chú giải.

57

Hình 4.16. Phím Create Chart.

Hình 4.17. Hộp thoại Chart Properties
Các thành phần Một đồ thị bao gồm nhiều thành phần như: Nhóm (dọc theo
của đồ thị trục X), Chuỗi (trong chú giải), biểu tượng dữ liệu (có hình
các thanh, đường, điểm hay mẩu bánh), chú giải, trục x, trục y
và đề mục. Khi bạn tạo một đồ thị, các thành phần này được vẽ
tại các vị trí ngầm định, với các xâu ký tự ngầm định. Bạn có
thể sửa đổi chú giải, các trục và đề mục, sử dụng hộp thoại đặc
tính của từng thành phần đồ thị.
Các chuỗi và các nhóm được xác định và chỉnh sửa bằng hộp
thoại Chart Properties.
Chuỗi Chuỗi là một tập hợp các giá trị dữ liệu được ArcView so sánh
trong một đồ thị. Chúng được tạo bởi các trường hay các bản
ghi. Các biểu tượng dữ liệu sử dụng cùng một màu sắc để biểu
thị mỗi chuỗi. Chuỗi luôn luôn được gắn nhãn trong chú giải
của đồ thị.
Nhóm Nhóm là một tập hợp giá trị dữ liệu được ArcView sử dụng
trong một đồ thị để mô tả cùng một đại lượng biến thiên. Khi
một đồ thị biểu diễn nhiều hơn một nhóm, mỗi nhóm sẽ bao
gồm dữ liệu từ nhiều chuỗi khác nhau. Tên của các nhóm luôn
luôn xuất hiện như là nhãn gắn cho trục x hay như đề mục của
các đồ thị dạng bánh.

58

Hình 4.18. Các thành phần của đồ thị.

59

Thay đổi loại đồ ArcView cung cấp sáu loại đồ thị: Miền, Thanh, Cột, Tuyến,
thị Bánh và phân bố điểm theo xy. Mỗi loại đồ thị lại có một vài
kiểu khác nhau để lựa chọn. Bạn có thể chọn loại đồ thị từ
phím chức năng, rồi chọn kiểu đồ thị từ một sưu tập kiểu.
Một vài loại đồ thị rất thích hợp với việc biểu diễn một xu thế,
một số loại khá lại thích hợp để biểu diễn các số tuyệt đối, hay
so sánh các giá trị đơn lẻ với giá trị tổng thể.
Các đồ thị dạng Các đồ thị dạng tuyến được dùng để biểu diễn xu thế theo thời
Tuyến và Miền gian. Đồ thị tuyến chỉ ra sự biến đổi về chất thay vì sự biến đổi
về lượng. Trong khi đó, các đồ thị miền có thể áp dụng rất tốt
để biểu diễn sự biến đổi về lượng, vì chúng sử dụng các mô
hình cho những cảm nhận bằng mắt về những đại lượng đo
được.
Các đồ thị dạng Các đồ thị dạng thanh và cột được dùng để so sánh các giá trị
Thanh và Cột dữ liệu chuyên biệt. Các đồ thị thanh hay được sử dụng để biểu
diễn những biến thiên theo thời gian hay việc sắp xếp kế
hoạch, do hiệu ứng theo phương nằm ngang của chúng. Nếu
thêm vào các đường kẻ ô, bạn sẽ làm sắc nét hơn các giá trị
tuyệt đối.
Các đồ thị dạng Đồ thị dạng bánh biểu diễn các mối tương quan giữa các mẩu
bánh bánh với nhau hay giữa mẩu bánh với toàn bộ chiếc bánh. Bạn
có thể tách rời từng miếng bánh ra để làm tăng thêm mức độ
quan trọng của từng mẩu bánh.
Các đồ thị dạng Các đồ thị dạng điểm phân bố theo xy biểu diễn xu thế hay mô
điểm phân bố theo hình theo luật nhân quả.
xy

Hình 4.19. Sáu loại đồ thị của ArcView

Hình 4.20. Sưu tập kiểu đồ thị loại Thanh của ArcView.
Sửa đồi các thành Mỗi thành phần của đồ thị có một hộp thoại riêng để mô tả các
phần của đồ thị đặc tính của chúng. Bạn hãy dùng công cụ Chart Element
Properties để thay đổi các đặc tính này, và dùng công cụ Chart

60

Color để đổi màu cho mỗi thành phần.

61

Hình 4.21. Các công cụ Chart Element Properties và Chart
Color
Thay đổi đặc tính Kích trỏ chuột lên công cụ Chart Element Properties rồi lại
cho các thành kích lên một thành phần của đồ thị sẽ hiển thị hộp thoại đặc
phần của đồ thị tính cho thành phần đó. Sử dụng công cụ này để thay đổi các
đặc tính cho đề mục, chú giải và các trục của đồ thị. Bạn có
thể thực hiện các thay đổi sau đây:
· Đổi tên và đổi vị trí của đề mục
· Đổi văn bản chú giải và vị trí chú giải
· Đổi tên nhóm xuất hiện trên trục x
· Hiển thị hoặc dấu các trục và nhãn của chúng
· Thay đổi nhãn của các trục
· Thay đổi trình tự hiển thị của các giá trị trên đồ thị
· Thêm các đường kẻ và thay đổi độ cao của đồ thị

Thay đổi màu sắc Bạn có thể thay dổi màu sắc của bất kỳ một thành phần nào
cho các thành của đồ thị bằng cách sử dụng công cụ Chart Color. Chỉ cần
phần của đồ thị kích trỏ chuột lên một thành phần của đồ thị mà bạn muốn
thay đổi để hiển thị của sổ Symbol, sau đó kích trỏ chuột lên
bất kỳ thành phần nào của đồ thị để thực hiện thay đổi.
Bạn có thể dùng công cụ Chart Color để thay đổi màu cho ác
thành phần của đồ thị như: biểu tượng dữ liệu, chú giải, đề
mục, trục, nhãn chia độ của trục và nhãn của trục.
Thay đổi các đặc Bạn có thể dùng công cụ Chart Element Properties để thay đổi
tính của chú giải vị trí của chú giải. Kích trỏ chuột vào một vị trí bất kỳ của chú
giải để hiển thị hộp thoại Chart Legend Properties.
Trong hộp thoại Chart Legend Properties, kích trỏ chuột vào
biểu đồ Legend Position tại một trong năm vị trí sau đây: giữa,
trên, dưới, phải hoặc trái. Chú giải sẽ được đặt ngay vào vị trí
vừa kích trỏ chuột. Khi bạn chọn vị trí giữa, chú giải sẽ được
“treo” vào vị trí giữa của đồ thị, cho phép bạn dùng trỏ chuột
kéo nó tới vị trí bất kỳ.
Hộp thoại Chart Lengend Properties cũng cho phép bạn chỉnh

62

sửa văn bản của chú giải. Để thay đổi nhãn của chuỗi dữ liẹu,
bản chỉ việc chọn chúng rồi gõ nhãn mới vào.

Hình 4.22. Hộp thoại Chart Lengend Properties

Theme Properties
theme
ArcView

63

Thay đổi các đặc Theo ngầm định, tên của các nhóm tương ứng với tên các
tính của trục trường trong bảng. Bạn có thể đổi tên nhóm xuất hiện trên
trục của đồ thị và chỉnh sửa các đặc tính khác của trục bằng
cách sử dụng công cụ Chart Element Properties. Kích trỏ
chuột vào trục x để hiển thị hộp thoại Chart Axis Properties.
Để đổi tên nhóm, bạn dùng trỏ chuột chọn toàn bộ văn bản,
sau đó gõ tên mới vào rồi nhấn phím <Enter>. Bạn cũng có
thể thay đổi các đặc tính sau đây của trục:

Đường trục Các đường kẻ trục x và y có thể được thêm vào, bật lên hay
tắt đi

Nhãn cho đường Các nhãn cho đường chia độ trên các trục x và y có thể được
chia độ thêm vào, bật lên hay tắt đi

Nhãn nhóm Việc thay đổi một nhãn nhóm (tên trường) sẽ kéo theo sự thay
đổi tên trường trong bảng. Một bí danh (Alias) được tạo trong
bảng để thay thế cho tên trường thật.

Vị trí của các trục Vị trí của các trục x và y có thể được đảo từ trên xuống dưới
hoặc từ trái sang phải

Hình 4.23. Hộp thoại Chart Axis Properties.

Thay đổi độ cao Bằng cách thay đổi độ cao của đồ thị và thêm vào các đường
và thêm vào các kẻ, bạn sẽ làm tăng khả năng diễn giải của đồ thị. Bạn có thể
đường kẻ thực hiện các thay đổi này cho bất kỳ trục nào biểu diễn các
giá trị dữ liệu.

Các đường kẻ Các đường kẻ chính là những đường kẻ được gắn nhãn, trong
chính và phụ khi các đường kẻ phụ không được gắn nhãn. Các đường kẻ và
nhãn của chúng được tắt hay bật bằng các hộp điểm.

Tỷ lệ cực tiểu hay Bằng cách xác lập các tỷ lệ cực tiểu và cực đại, bạn có thể
cực đại kiểm tra sự phù hợp giữa thang chia giá trị của đồ thị và các
giá trị dữ liệu trong bảng. Theo ngầm định, các giá trị trên đồ
thị được vẽ từ số liệu trong bảng. Theo ngầm định, các giá trị
trên đồ thị được vẽ từ không đến giá trị lớn nhất. Việc gán giá
trị nhỏ nhất của trường cho tỷ lệ cực tiểu và gán giá trị lớn
nhất của trường cho tỷ lệ cực đại sẽ tối ưu hoá việc biểu diễn
các giá trị trên đồ thị.

64

Hình 4.24. Xác lập các tỷ lệ cực tiểu, cực đại và thêm các đường kẻ chính vào đồ thị

Chuyển đổi giữa Phím Series from Records or Field sẽ thay đổi việc biểu thị
các chuỗi và các các chuỗi và các nhóm trên đồ thị. Mỗi bản ghi trong một
nhóm chuỗi sẽ trở thành một nhóm và mỗi nhóm sẽ trở thành một
bản ghi trong chuỗi (xuất hiện trong chú giải của đồ thị)

Lưu ý Bạn sẽ chỉ sử dụng được phím này khi có ít nhất hai nhóm dữ
liệu được biểu diễn trên đồ thị

Hình 4.25. Phím Series from Records or Field

Bài tập cho chương IV:

Bài tập 4a: Tạo và chỉnh sửa bảng.

Bài tập 4b: Chọn và tổng kết bản ghi

Bài tập 4c: Gộp và nối kết các bảng

Bài tập 4d: Tạo các đồ thị

65

Chương V

Tạo và chỉnh sửa SHAPEFILES

Làm việc với các shapefile là khuôn dạng chuẩn của Arcview dùng để lưu trữ
shapefiles các thông tin thuộc tính và hình học của một tập hợp các đối
tượng địa lý. Các thông tin về hình học của một đối tượng
được lưu trữ dưới dạng một tập hợp các tọa độ véctơ (điểm,
đường và đa giác)

Khuôn dạng của Đối với mỗi shapefile, Arcview tạo ra ba loại tệp sau:
shapefile
· Tệp dạng. shp - chứa các thông tin về hình học (hình
dạng và vị trí) của đối tượng;

· Tệp dạng.shx - chứa các chỉ số về hình học của đối
tượng;

· Tệp dạng.dbf - là tệp dạng dBASE chứa các thông tin
về thuộc tính của đối tượng.

Arcview còn tạo ra bốn tệp dạng chỉ số để trợ giúp các chức
năng phân tích và truy vấn. Các tệp dạng.sbn và.sbx được
dùng để gán chỉ số cho các dữ liệu không gian, còn các tệp
dạng.ain và.aix được dùng để gán chỉ số cho các dữ liệu
thuộc tính.

Các qui ước khi Khi bạn tạo ra một shapefile, Arcview sẽ tự động thêm
đặt tên đuôi.shp vào tên tệp của bạn. Ví dụ, nếu bạn đặt tên cho
shapefile của mình là Zone.shp, thì theme được tạo trên cơ sở
của shapefile này cũng có tên là Zone.shp, còn các tệp khác
sẽ có tên gọi lần lượt là Zone.shx, Zone.dbf, Zone.sbn,
Zone.ain và Zone.aix

Lợi thế của việc Khi bạn làm việc với các shapefile, bạn sẽ có các lợi thế sau
sử dụng các đây:
shapefile
· Các theme tạo từ các shapefile được hiển thị nhanh
hơn;

· Bạn có thể chỉnh sửa các themes tạo từ các shapefile;

· Bạn có thể tạo ra dữ liệu của mình bằng cách sử dụng

66

khuôn dạng shapefile ;

· Bạn có thể chuyển đổi dữ liệu từ các khuôn dạng khác
(chẳng hạn. DXF, coverage của ARC/INFO) về dạng
shapefile

Chuyển đổi một Bạn có thể sử dụng một theme bất kỳ đã tạo sẵn để đưa về
theme về dạng dạng shapefile. Sau đó bạn có thể thêm nguồn dữ liệu dạng
shapefile shapefile này vào View dưới dạng một theme mới. Trong
Arcview, bạn chỉ có thể chỉnh sửa một theme nếu nó ở khuôn
dạng shapefile

Khi bạn chuyển đổi một theme đã có sẵn về dạng Shapefile,
Arcview sẽ nhắc bạn đặt tên và chỉ đường dẫn tới thư mục lưu
Shapefile đó. Sau đó, Arcview tự động tạo ra cac tệp
dạng.shp,.shx,.dbf

Thêm một Bạn có thể thêm một Shapefile dưới dạng một theme và View
Shapefile dưới đang làm việc hoặc lưu nó để dàng vào lúc khác. Nếu bạn
dạng theme thêm shapefile vào View đang làm việc, theme mới sẽ không
được kích hoạt và ở trạng thái tắt.

Để tạo một theme từ một Shapefile, bạn chọn Add Theme từ
lệnh đơn View và chọn Shapefile từ nguồn dữ liệu vectơ

Hình 5.1. Chuyển đổi một theme về dạng shapefile

Chuyển đổi các Bạn có thể chọn một hoặc nhiều đối tượng trong một theme
đối tượng đã rồi chuyển đổi chúng về dạng một Shapefile. Sau khi đặt tên
chọn vè dạng cho shapefile mới tạo, bạn có thể thêm nó vào view đang làm
Shapefile việc, hoặc lưu nó trong một thư mục để dùng lại về sau.

Hình 5.2. Chuyển đổi các đối tượng được chọn về dạng shapefile

Tạo một thư mục Bạn có thể thêm một theme mới vào một View đang làm việc,
mới từ Shapefile sử dụng địa chỉ lưu trữ của một theme đã có sẵn. Khi tạo một

67

theme mới theo cách này, bạn sẽ phải xác định đặc tính hình
học của nó, sau đó gán thuộc tính cho mỗi đối tượng. Để tạo
một theme mới, hãy chọn New theme từ lệnh đơn View.

Xác định khuôn Nếu bạn thêm một theme mới vào một View, khuôn khổ và
khổ và đơn vị cho đơn vị của theme mới sẽ được xác định cho phù hợp với các
một theme mới tạo theme đã có sẵn trong View. Nếu View đang làm việc không
chứa theme nào thì khuôn khổ và đơn vị của theme mới sẽ
được xác định bởi chính View đang làm việc.

Chọn loại đối Trong hộp thoại New theme, chọn loại đối tượng bạn muốn
tượng tạo theme: điểm, đường hay đa giác.

Khi một theme Bạn sẽ được nhắc đặt tên và chỉ ra đường dẫn để lưu trữ
dạng shapefile shapefile mà Arcview sẽ tạo. Sau khi được thêm vào View,
được thêm vào theme mới sẽ ở trạng thái sẵn sàng để bạn thêm các đối tượng
View và thuộc tính vào

Hình 5.3. Tạo một theme mới dạng shapefile.

Thêm các đối Bạn có thể sử dụng các công cụ vẽ để tạo ra các đối tượng
tượng cho theme cho theme vừa tạo.
mới dạng
Shapefile

Sử dụng các công Các công cụ vẽ được sắp xếp trong một phím sổ xuống và
cụ vẽ được sử dụng để vẽ và chỉnh sửa các đối tượng và đồ hoạ.
Các công cụ này được tự động kích hoạt theo chức năng.
Chằng hạn, khi bạn đang làm việc với một theme dạng đa
giác, bạn chỉ có thể làm việc với các công cụ cho phép vẽ
hình chữ nhật, đường tròn và đa giác (các công cụ khác sẽ
ngả sang màu xám và không sử dụng được).

68

Công cụ điểm: vẽ điểm;

Công cụ đường: vẽ đường thẳng;

Công cụ đường gấp khúc: vẽ đường có hai hay nhiều đoạn;

Công cụ hình chữ nhật: vẽ một hình chữ nhật;

Công cụ đường tròn: vẽ đường tròn;

Công cụ đa giác: vẽ đa giác;

Công cụ cắt đường: vẽ một đường cắt một đối tượng dạng
đường;

Công cụ cắt đa giác: vẽ một đường cắt một đối tượng dạng
đa giác;

Công cụ tự hoàn thành: vẽ một đường để gắn một đa giác và
một đa giác đã có sẵn;

Số hoá trên màn Bạn có thể vẽ các đối tượng trong một View trên cơ sở của
hình một theme khác dùng làm nền, thao tác này được gọi là số
hoá trên màn hình (hay còn gọi là heads-up digitizing). Trong
thao tác này, bạn không cần sử dụng đến bàn số. Theme được
dùng làm nền có thể là một theme ảnh hay một theme dạng
vectơ. Khuôn khổ và đơn vị của theme mới sẽ được xác định
bởi khuôn khổ và đơn vị của theme nền.

Số hoá bằng bàn Bạn cũng có thể tạo các đối tượng cho theme mới bằng cách
số dùng bàn số để số hoá một bản đồ đã được vẽ trên giấy. Để
làm việc này, bạn cần bật ứng dụng mở rộng Digitizer của
Arcview. Hộp thoại Digitizer Setup sẽ cho phép bạn đăng ký
các thông số của bản đồ giấy mà bạn sẽ số hoá bằng bàn số

Công cụ điểm

69

Công cụ đường

Công cụ đường gấp khúc

Công cụ hình chữ nhật

Công cụ đường tròn

Công cụ đa giác

Công cụ cắt đường

Công cụ cắt đa giác

Công cụ tự hoàn thành

Hình 5.4. Các công cụ vẽ để tạo đối tượng mới

Thêm các thuộc Khi bạn tạo một theme mới trong Arcview, một bảng thuộc
tính tính của theme được tự động tạo ra. Arcview thêm một bản
ghi trống vào bảng này ứng với mỗi đối tượng mới được thêm
vào theme. Đầu tiên, bảng này chỉ có một trường là trường
Shape. Trường Shape chứa thông tin về loại đối tượng, dùng
để tham chiếu tới các toạ độ định vị đối tượng. Arcview luôn
duy trì và không cho phép chỉnh sửa trường này.

Thêm thông tin Để thêm thông tin vào một bảng thuộc tính của theme, trước
vào một bảng tiên bạn phải mở bảng ra. Bạn có thể thêm các trường vào
thuộc tính của bảng bằng cách chọn Add Field từ lệnh đơn Edit của tài liệu
theme Table. Trong hộp thoại Field Definition hiện ra sau đó, bạn
hãy điền tên trường, chọn loại trường và mô tả độ rộng của
trường.

Để thêm một giá trị thuộc tính vào trường mới, kích trỏ chuột
vào bên trong mỗi ô sau khi đã chọn công cụ Edit từ thanh
công cụ của tài liệu Table, sau đó gõ giá trị vào ô trống.

Hai cách thêm Có hai cách thêm thuộc tính cho các đối tượng mới tạo. Theo
thuộc tính cách thứ nhất, bạn có thể thêm thuộc tính ngay trong khi bạn
đang vẽ đối tượng. Theo cách thứ hai, bạn sẽ thêm thuộc tính

70

vào bảng sau khi đã vẽ xong tất cả các đối tượng

Hình 5.5. Thêm thuộc tính vào bảng

Chỉnh sửa các Trước khi chỉnh sửa một theme dạng shapefile, bạn phải được
shapefile phép chỉnh sửa nó. Để làm cho một theme có thể chỉnh sửa
được, hãy chọn Start Editing từ lệnh đơn Theme. Khi một
theme có thể chỉnh sửa được, xung quanh hộp kiểm của nó
trong Mục lục View sẽ xuất hiện một đường viền rời nét.

Sau khi đã chỉnh sửa xong một theme, bạn hỹa chọn Stop
Editing từ lệnh đơn Theme. Arcview sẽ nhắc bạn lưu các thay
đổi sau quá trình chỉnh sửa. Sau khi bạn chọn Stop Editing,
đường viền rời nét xung quanh hộp kiểm của theme sẽ biến
mất.

Chọn các đối Bạn có thể sử dụng công cụ trỏ (hình mũi tên) để chọn một
tượng đối tượng bằng cách kích trỏ chuột lên nó, hay kéo chuột
thành một hình chữ nhật xung quanh nó. Khi một đối tượng
trong View được chọn, xung quanh nó sẽ hiển ra các chấm
hình vuông màu đen (Grip).

Thay đổi hình Bạn có thể sử dụng công cụ Chỉnh sửa đỉnh để thay đổi hình
dạng các đối dạng của một đối tượng bằng cách di chuyển, thêm vào hay
tượng xoá các đỉnh.

Nối các đối tượng Bạn có thể sử dụng công cụ truy bắt (Snapping) để nối kết và
căn các đối tượng mới tạo.

Cắt các đối tượng Bạn có thể sử dụng công cụ Line Split hay Polygon Split để
cắt các trường và các đa giác

Biển đổi các đối Bạn có thể thực hiện hàng loạt các thao tác để nối hay cắt các
tượng đối tượng. Trước tiên, bạn cần chọn các đối tượng, sau đó
bạn có thể chọn một trong các phướng án sau đây từ lệnh đơn
Edit: Union Features, Intersect Features, Substract Features.

71

Lưu ý Các thao tác chỉnh sửa mô tả ở trên có thể áp dụng cho cả các
đối tượng đồ hoạ (graphics).

Hình 5.6. Chỉnh sửa các shapefile

Thay đổi hình Bạn có thể sử dụng công cụ Chỉnh sửa đỉnh để thay đổi hình
dạng các đối dạng của một đối tượng bằng cách di chuyển, thêm vào hay
tượng xoá các đỉnh.

Thay đổi hình Để thay đổi hình dạng một đa giác đơn hay một đường đơn,
dạng một đa giác kích trỏ chuột vào bên trong đa giác hay trực tiếp lên đối
đơn hay một tượng đường. Khi đó, các grips sẽ xuất hiện tại các đỉnh. Bây
đường đơn giờ, mỗi thao tác như thêm vào, xoá đi, hay di chuyển một
đỉnh, chỉ có tác dụng đối với đa giác đơn hay đường đơn đã
được chọn.

Thay đổi hình Để thay dổi hình dạng của một đường biên chung của hai đa
dạng một đường giác, bạn hãy kích trỏ chuột lên đường biên chung này. Khi
biên chung đó, một đường tròn nhỏ sẽ xuất hiện tại mỗi đầu của đường
biên chung và một hình vuông nhỏ sẽ xuất hiện ở giữa đường
biên chung. Bây giờ, nếu bạn thêm vào, xoá đi, hay di chuyển
một đỉnh, cả hai đa giác đều sẽ bị biến đổi.

Xoá các đỉnh Để xoá một đỉnh, bạn hãy đặt trỏ chuột lên dỉnh mà bạn muốn
xoá (trỏ chuột sẽ biến thành hình chữ thập) rồi nhấn phím
DELETE trên bàn phím

72

Hình 5.7. Thay đổi hình dạng đối tượng

Truy bắt Nếu trong khi thêm các đường vào một theme, bạn muốn các
(Snapping) các đường đó giao nhau và có cùng chung một điểm cuối mà
đối tượng không bị cắt thừa hay cắt thiếu, bạn hãy dùng chức năng truy
bắt.

Khi chức năng truy bắt được xác lập, Arcview sẽ tự động nối
các đỉnh hay các đoạn thẳng đã có sẵn căn cứ vào các khoảng
cách đã được xác lập trước.

Bạn cũng có thể sử dụng chức năng truy bắt trong trường
hợp bạn muốn thêm các đa giác mới vào một theme sao cho
các đa giác mới này khớp với các đa giác đã có sẵn trong
theme mà không có các khoảng trống giữa các đa giác nằm
cạnh nhau, hoặc chúng không bị chồng đè lên nhau.

Truy bắt chung Nếu bạn muốn các đối tượng mới tạo được nối cho khớp với
(General các đối tượng đã có trong vòng một khoảng cách được xác
Snapping) định trước, hãy sử dụng chức năng truy bắt chung. Chức năng
truy bắt chung được thực hiện ngay sau khi một đối tượng
được thêm vào theme.

Truy bắt tương tác Chức năng truy bắt tương tác cho phép can thiệp nhiều hơn
(Interactive vào quá trình nối các đối tượng mới tạo khớp vào các đối
Snapping) tượng đã có sẵn. Với truy bắt tương tác, bạn có thể áp dụng
các quy tắc nối khác nhâu đối với từng đỉnh của đối tượng khi
đưa chúng vào theme. Khi thêm một đối dối tượng vào View,
bạn có thể chọn một trong các quy tắc nối sau đây từ lệnh đơn
sổ xuống:

· Truy bắt vào đỉnh: Nối đỉnh của đối tượng mới tạo với
đỉnh gần nhất của một đường hay một đa giác đã có
sẵn;

· Truy bắt vào ranh giới: Nối đỉnh của đối tượng mới tạo
với cung gần nhất của một đường đã có sẵn hay với
ranh giới của một đa giác đã có sẵn;

· Truy bắt vào giao điểm: Nối đỉnh của đối tượng mới
tạo với đỉnh chung gần nhất của hai đường hay hai đa

73

giác đã có sẵn;

· Truy bắt vào điểm cuối: Nối đỉnh của đối tượng mới
tạo với điểm cuối gần nhất của một đường đã có sẵn;

Hình 5.8. Truy bắt các đối tượng.

Xác lập chức Bạn có thể xác lập khoảng cho phép để các chức năng Truy
năng nối bắt chung và truy bắt tương tác theo hai cách sau đây. Cách
thứ nhất là gõ một giá trị của khoảng cho phép vào hộp thoại
Theme Properties. Cách thứ hai là sử dụng lệnh đơn sổ xuống
để bật chức năng nối lên, sau đó xác lập một khoảng cho
phép bằng công cụ Snap.

Gõ vào khoảng Để xác lập một khoảng cho phép bằng cách gõ giá trị từ bàn
cho phép phím, bạn phải chắc chắn rằng theme bạn muốn chỉnh sửa
đang kích hoạt. Khi đó, bạn mở hộp thoại Theme Properties
và chọn biểu tượng Editing. Để xác lập phương pháp nối, hãy
kích trỏ chuột vào một trong các hộp kiểm General hoặc
Interactive và gõ giá trị khoảng cho phép vào trường
Tolerance.

Sử dụng trỏ chuột Để xác lập một khoảng cho phép bằng trỏ chuột, trước tiên
bạn phải đưa trỏ chuột vào View rồi kích phím phải chuột để
hiển thị một lệnh đơn sổ xuống. Từ lệnh đơn này, bạn có thể
bật một trong các chức năng truy bắt chung và truy bắt tương
tác lên. Sau đó, sử dụng công cụ General Snap hay
Interactive Snap để xác lập khoảng cho phép bằng cách kéo
trỏ chuột vẽ một đường tròn trên View. Giá trị bán kính
đường tròn hiện trên thanh trạng thái sẽ là giá trị của khoảng
cho phép sử dụng trong phép nối đối tượng.

74

Hình 5.9. Xác lập chức năng truy bắt (Snapping)

Cắt các đường và Arcview cho phép bạn cắt các đường và các đa giác bằng các
đa giác công cụ Line Split và Polygon Split.

Cắt các đường Sử dụng công cụ cắt đường, bạn có thể vẽ một đường đè lên
một đường khác và cắt nó ra thành hai, hoặc đè lên và cắt
nhiều đường một lúc. Kích trỏ chuột một lần, bạn sẽ tạo ra
điểm đầu của đường thẳng này, còn kích đúp trỏ chuột sẽ tạo
ra điểm cuối. Đường thẳng bạn vẽ phải cắt ít nhất một đường
khác.

Cắt các đa giác Sử dụng công cụ cắt đa giác, bạn có thể vẽ một đường đè lên
một đa giác và cắt nó ra làm hai. Kích trỏ chuột một lần, bạn
sẽ tạo ra điểm đầu của đường thẳng này, còn kích đúp trỏ
chuột sẽ tạo ra điểm cuối. Bạn có thể kéo dài đường thẳng để
nó cắt hoàn toàn đa giác định cắt. Arcview sẽ cắt đa giác theo
đường thẳng bạn đã vẽ và xoá sạch những mẩu thừa của
đường thẳng này. Để cắt nhiều đa giác cùng một lúc, bạn hãy
kéo đường thẳng đi qua tất cả các đa giác bạn muốn cắt.

Lưu ý Khi bạn sử dụng các công cụ cắt đường và cắt đa giác để cắt
một đối tượng, bản ghi ứng với đối tượng này trong bảng
thuộc tính của theme sẽ bị xoá đi, đồng thời hai bản ghi mới
sẽ được thêm vào bảng để đại diện cho hai đối tượng mới
được tạo.

Hình 5.10. Cắt đường và cắt đa giác

Cập nhật thuộc Khi bạn sử dụng các công cụ cắt đường và cắt đa giác, bạn
tính bằng chức có thể định ra quy tắc để cho các thuộc tính của hai đối tượng
năng cắt (Split) mới được xác định trên cơ sở thuộc tính của đối tượng ban
đầu.

75

Xác lập quy tắc Đối với mỗi trường trong bảng thuộc tính của theme, bạn có
cắt thể chọn một trong các quy tắc cắt sau đây:

· Blank (trống): cả hai bản ghi mới sẽ được để trống;

· Copy: Các giá trị ban đầu sẽ được gán cho cả hai bản
ghi mới;

· Proportion (tỷ lệ): các giá trị sẽ tỷ lệ theo diện tích của
các đa giác mới tạo (hoặc theo chiều dài của các đoạn
thẳng mới tạo trong trường hợp cắt đường). Quy tắc
này cũng có thể áp dụng cho các thuộc tính dạng số
bất kỳ nào khác, chẳng hạn như giá cả hay dân số.

· Shape Area (Diện tích): các giá trị diện tích của các đa
giác mới sẽ được nhập vào (ngầm định đối với trường
Area);

· Shape Perimeter (chu vi): các giá trị chu vi của các đa
giác mới tạo sẽ được nhập vào (ngầm định đối với
trường Perimeter);

· Shape Length (độ dài): các giá trị độ dài của các
đường mới tạo sẽ được nhập vào (ngầm định đối với
trường Length);

Hình 5.11. Cập nhật thuộc tính cho chức năng Cắt.

Gộp các đối Arcview cho phép gộp các đối tượng bằng chức năng Hợp
tượng bằng (Union). Để làm việc này, trước tiên, bạn phải chộn các đối
Union tượng bạn muốn gộp bằng công cụ Trỏ, sau đó chọn Union
Features từ lệnh đơn Edit.

76

Gộp các đa giác Nếu các đa giác được chọn nằm kề nhau, tức là chúng có các
ranh giới chung, thì việc thực hiện Union Features sẽ xoá bỏ
ranh giới chung để tạo ra một đa giác đơn. Nếu các đa giác
được chọn không nằm kề nhau và cũng không nằm đè lên
nhau, thì kết quả của Union Features là một đa giác nhiều
mảnh. Nếu các đa giác được chọn nằm đè lên nhau, Union
Features sẽ xoá đi phần chung của các đa giác để tạo ra một
đa giác đơn mới.

Gộp các đường Nếu các đường được chọn cắt nhau tại một điểm, Union
Features sẽ tạo ra một đường liên tục mới. Nếu các đường
được chọn không cắt nhau và cũng không nằm trùng lên
nhau, kết quả của Union Features là một đường có nhiều
đoạn. Nếu các đường được chọn có các đoạn trùng nhau,
Union Features sẽ giữ lại các đoạn trùng nhau.

Lưu ý Khi bạn gộp các đối tượng băng Union, các bản ghi ứng với
các đối tượng này trong bảng thuộc tính của theme sẽ bị xoá
đi và một bản ghi mới sẽ được thêm vào bảng để đại diện cho
đối tượng mới được tạo.

Hình 5.12. Gộp các đối tượng bằng Union.

Cập nhật thuộc Khi bạn sử dụng Union Features để gộp các đoói tượng, bạn
tính bằng chức có thể định ra quy tắc để cho các thuộc tính của các đối tượng
năng Hợp mới gộp được xác định trên cơ sở thuộc tính của các đối
(Union) tượng ban đầu.

Xác lập quy tắc Đối với mỗi trường trong bảng thuộc tính của theme, bạn có
Gộp thể chọn một trong các quy tắc gộp sau đây:

· Blank (trống): bản ghi mới sẽ được để trống;

· Copy: Các giá trị ban đầu sẽ được gán cho cả hai bản
ghi mới;

· Proportion (tỷ lệ): các giá trị sẽ tỷ lệ theo diện tích của
các đa giác mới tạo (hoặc theo chiều dài của các đoạn
thẳng mới tạo trong trường hợp cắt đường).

77

· Add (thêm vào): các giá trị cùng được gán cho các bản
ghi kết quả;

· Average (trung bình): giá trị trung bình được gán cho
bản ghi kết quả;

· Shape Area (Diện tích): các giá trị diện tích của đa
giác mới sẽ được nhập vào (ngầm định đối với trường
Area);

· Shape Perimeter (chu vi): các giá trị chu vi của đa giác
mới tạo sẽ được nhập vào (ngầm định đối với trường
Perimeter);

· Shape Length (độ dài): các giá trị độ dài của đường
mới tạo sẽ được nhập vào (ngầm định đối với trường
Length);

Hình 5.13. Cập nhật thuộc tính cho chức năng Gộp.

Các thao tác Arcview cho phép bạn thực hiện các thao tác như tổ hợp
chỉnh sửa các đối (combine), giao (intersect) và trừ (substract) để chỉnh sửa các
tượng chồng đối tượng chồng nhau.
nhau

78

Kết hợp các đối Bạn có thể sử dụng Combine Features để tạo ra một đa giác
tượng (Combine phức tạp có chứa một đa giác khác ở bên trong. Với Combine
Features ) Features, các đa giác được chọn sẽ được gộp lại, đồng thời
Arcview sẽ xoá đi các phần trùng nhau của các đa giác được
chọn để tạo ra một lỗ hổng bên trong đa giác kết quả.

Nếu như các đa giác không chồng nhau, Combine Features
cho kết quả giống như kết quả sử dụng Union Features.

Giao các đối Bạn có thể sử dụng Intersect Features để tạo một đa giác mới
tượng (Intersect từ phần trùng nhau của các đa giác được chọn.
Features )

Trừ các đối Khi bạn sử dụng Substract Features, Arcview sẽ thực hiện
tượng (Substract phép “trừ” giữa hai đối tượng chồng nhau. Đối tượng nằm
Features ) trên sẽ chiếm ưu thế so với đối tượng nằm dưới. Phần trùng
nhau của đối tượng nằm dưới sẽ bị mất đi. còn đối tượng nằm
trên vẫn được giữ nguyên hình dạng.

Bạn có thể thay đổi thứ tự của phép trừ này (và đổi vai trò
của hai đối tượng nằm trên và nằm dưới) bằng cách giữ phím
Shift trong lúc chọn Substract Features từ lênh đơn Edit.

Lưu ý Khi một tập hợp các đối tượng được kết hợp hay giao, các
bản ghi ứng với các đối tượng này trong bảng thuộc tính của
theme sẽ bị xoá đi, và một bản ghi mới sẽ được thêm vào
bảng để đại diện cho một đối tượng mới được tạo.

Hình 5.14. Các thao tác chỉnh sửa khác

79

Huỷ bỏ thao tác Bạn có thể huỷ bỏ kết quả chỉnh sửa lần cuối cùng bằng cách
chỉnh sửa chọn Undo Feature Edit từ lệnh đơn Edit.

Nếu nhắc lại lựa chọn này nhiều lần, bạn có thể huỷ bỏ lần
lượt các kết quả chỉnh sửa cho đến lần chỉnh sửa đầu tiên, hay
cho đến tận lần cuối cùng bạn cất giữ các thay đổi.

Cất giữ các kết Bạn có thể cất giữ các thây đổi của một quá trình chỉnh sửa
quả chỉnh sửa bằng cách chọn Save Edits từ lệnh đơn Theme. Để cất giữ
những thay đổi dưới dạng một shapefile mới, bạn hãy chọn
Save Edits As. Trong trường hợp này toàn bộ theme mới được
chỉnh sửa sẽ được ghi vào một shapefile mới. Shapefile mới
này sẽ được thêm vào View như một theme và sẵn sàng cho
phép chỉnh sửa.

Chọn Stop Khi bạn chọn Stop Editing, Arcview sẽ nhắc bạn cất giữ hay
Editing bỏ qua các kết quả chỉnh sửa. Nếu bạn bắt đầu chỉnh sửa một
theme mới, Arcview sẽ nhắc bạn cất giữ hay bỏ qua các kết
quả chỉnh sửa của theme thứ nhất trước khi bạn có thể chỉnh
sửa theme thứ hai.

Chọn Save Nếu bạn chọn Save Project or Exit, Arcview sẽ nhắc bạn cất
Project or Exit giữ hay bỏ qua các kết quả chỉnh sửa shapefile bạn đang làm
việc.

Hình 5.15. Cất giữ các kết quả chỉnh sửa

Bài tập 5: Tạo và chỉnh sửa các shapefile

80

Chương VI

Truy vấn và phân tích các theme

Phân tích các Phân tích không gian là xác định vị trí giữa các đối tượng với
mối quan hệ nhau. Chẳng hạn, bạn có thể xác định một đối tượng nằm bên
không gian cạnh một đối tượng khác, một đối tượng nằm hoàn toàn bên
trong một đối tượng khác hay một đối tượng chậy qua một
đối tượng khác. Trong Arcview, các mối quan hệ này có thể
xác định nhờ sử dụng phép chọn theme trên theme.

Các ví dụ về · Tìm tất cả các trạm xăng nằm cách đường quốc lộ
phân tích không 200m?
gian
· Đường quốc lộ có chạy qua sông hay không?

· Đường sắt dự kiến xây dựng có chạy qua thành phố
hay không?

· Có những tỉnh nào nằm ráp ranh với tỉnh đã chọn?

· Những vùng dân cư nào nằm trong khu vực ngập lụt?

Hình 6.1. Phân tích các mối quan hệ không gian

81

Phép chọn theme Các đối tượng của một theme có thể được sử dụng để chọn
trên themes các đối tượng nằm trong một theme khác. Phép chọn theme
trên theme cho phép bạn sử dụng một tập hợp các theme để
kiểm tra các mối quan hệ không gian giữa các đối tượng của
các theme này.

Theme đích Theme đích là theme được kích hoạt. Các đối tượng của
theme này sẽ được chọn. Có thể có nhiều hơn một theme đích
được sử dụng.

Theme chọn Các đối tượng trong theme này sẽ được sử dụng để chọn các
đối tượng trong theme đích.

Các loại quan hệ · Quan hệ Are completely Within cho phép lựa chọn các
không gian đối tượng của theme đích nằm hoàn toàn bên trong các
đối tượng của theme chọn.

· Quan hệ Completely Contain cho phép lựa chọn
những đối tượng nào của theme đích chứa toàn bộ các
đối tượng theme chọn.

· Quan hệ Have Their Center In cho phép lựa chọn
những đối tượng nào của theme đích có tâm nằm bên
trong các đối tượng của theme chọn.

· Quan hệ Contain The Center Of cho phép lựa chọn
những đối tượng nào của theme đích chứa tâm điểm
của các dối tượng của theme chọn.

· Quan hệ Intersect cho phép lựa chọn những đối tượng
nào của theme đích giáo với cá đối tượng của theme
chọn.

· Quan hệ Are Within Distance Of cho phép lựa chọn
những đối tượng nào của theme đích nằm bên trong
một khoảng cách cho trước so với các đối tượng của
theme chọn.

Hình 6.2. Phép chọn theme trên theme

82

Chọn các điểm Phép chọn này có thể trả lời nhiều câu hỏi khác nhau, chẳng
gần một đường hạn như:

· Có bao nhiêu trạm xăng nằm cách đường quốc lộ
200m?

· Có bao nhiêu trường học trong vòng nửa dặm cách
đường quốc lộ?

· Có bao nhiêu khách hàng sống gần đường cái?

· Có trạm cứu hoả nào gần đường ống dẫn nhiên liệu
không?

Theme đích Theme đích là theme được kích hoạt. ArcView cho phép kích
hoạt nhiều hơn một theme đích. Theme đích là theme chứa
các đối tượng bạn muốn tìm. Trong trường hợp này theme
đích là một theme điểm. Các điểm nằm cách đường trong
khuôn khổ một khoảng cách cho trước sẽ được chọn.

Theme chọn Hãy gõ tên theme chọn vào hộp thoại Select By Theme.
Theme chọn là theme được bạn sử dụng làm tham chiếu cho
việc chọn các đối tượng từ theme đích. Trong trường hợp
nàyd, theme chọn là một theme đường.

Khoảng cách Bạn có thể xác lập một khoảng cách chọn tuỳ ý. Đây la bán
chọn kính xác định vùng tìm kiếm và tất cả các điểm thuộc theme
đích rơi vào trong vùng này sẽ được chọn. (Đơn vị của
khoảng cách chọn ứng với đơn vị khoảng cách mà bạn đã xác
lập trong View Properties).

Hình 6.3. Chọn các điểm gần một đường

83

Chọn các đa giác Phép chọn này trả lời những câu hỏi nmhư:
nằm kề
· Có khu rừng nào nằm cạnh khu vực đang cháy không?

· Ai là chủ sở hữu miếng đất nằm cạnh công viên?

· Trạng trại của ai nằm cạnh vùng bị ngập lụt?

Khi theme đích và theme chọn là một, thì các đối tượng nằm
cạnh nhau có thể được chọn.

Theme đích Phép tìm kiếm và theme chọn là một, thì các đối tượng nằm
cạnh nhau có thể được chọn.

Theme chọn Vì bạn muốn tìm kiếm các đa giác nằm kề một đa giác trong
cùng một theme nên theme chọn cũng đồng thời là theme
đích.

Khoảng cách Khi khoảng cách chọn bằng không (0), phép tìm kiếm được
chọn thực hiện đối với các đối tượng nằm kề đối tượng được chọn.

Hình 6.4. Chọn các đa giác nằm kề

84

Phép chọn đường Phép chọn này trả lời những câu hỏi như:
trên đa giác
· Con sông này chạy qua những địa phận tỉnh nào?

· Đất đai của ai sẽ bị ảnh hưởng đến xây dựng đường
cáp truyền tin theo dự kiến?

Theme đích Phép tìm kiếm được thực hiện đối với các đa giác bị một
đường chạy qua, do đó, theme đích phải là một theme đa giác.

Theme chọn Theme chọn chứa các đường nằm chồng lên hoặc cắt qua các
đa giác.

Hình 6.5. Phép chọn đường trên đa giác

Phép chọn điểm Phép chọn này trả lời những câu hỏi như:
trong đa giác
· Có bao nhieu khách hàng của ngân hàng sống trong
địa phân quận Hoàn Kiếm?

· Trong khu vườn của tôi có bao nhiêu cây?

Theme đích Theme đích là một theme điểm, vì pháp tìm kiếm được thực
hiện đối với các điểm nằm bên trong một đa giác.

Theme chọn Theme chọn chứa các đa giác, có thể có nhiều hơn một theme
chọn

Quan hệ Are Mối quan hệ không gian này có thể được sử dụng để chọn
Complêtly các điểm, đường hay đa giác nằm hoàn toàn bên trong một đa
Within (nằm giác khác.
hoàn toàn bên
trong)

85

Hình 6.6. Phép chọn điểm trong đa giác

86

Thực hiện các Các phép gộp không gian khác theme và cùng theme là hai
phép gộp không chức năng xử lý không gian của ArcView.
gian khác theme
và cùng theme

Gộp không gian Trong ghép gộp khôg gian khác theme, ArcView gọpp các
khác theme truờng của một bảng thuộc tính của theme vào một bảng
thuộc tính của theme khác trên cơ sở định vị các đối tượng
trong hai theme.

ArcView sử dụng hai cạnh quan hệ không gian để so sánh vị
trí của các đối tượng trong hai theme riêng biệt là gần nhất
(nearest) và bên trong (inside). Mối quan hệ không gian được
sử dụng tuỳ thuộc vào loại đối tượng trong hai theme.

điểm đường đa giác

điểm nearest nearest inside

đường nearest một phần của (*) inside

đa giác inside

* Phép gộp không gian giữa hai theme đường được hiểu là
các đường trong theme thứ nhất là một phần của các đường
trong theme thứ hai.

87

Xác lập khoảng Khi ArcView sử dụng mối quan hệ gần nhất trong phép gộp
cách không gian khác theme, một trường có tên là distance được tự
động thêm vào bảng kết quả. Đối với mỗi đối tượng trong
theme thứ nhất, ArcView sẽ tính khoảng cách tới đối tượng
gần nhất của theme thứ hai và đưa giá trị này vào trường
distance.

Phép gộp không Trong phép gộp không gian cùng theme, ArcView gộp các đối
gian cùng theme tượng của cùng một theme trên cơ sở các giá trị thuộc tính
chung của chúng. Các đối tượng được gộp theo phương pháp
này không được nằm kề nhau.

Phép gộp không Khi các đối tượng có quan hệ inside, một đối tượng được
khác theme với chứa trong một đối tượng khác. Chẳng hạn, nếu bạn muốn
quan hệ inside thực hiện phép gộp không gian khác theme giữa một theme đa
giác ‘‘nội thành’’ và một theme điểm ‘‘trạm quan trắc’’,
ArcView sẽ tìm tất cả các trạm quan trắc nằm trong địa phận
bốn quạn nội thành và gộp thuộc tính của các quận này với
thuộc tính của các trạm quan trắc nằm trong nội thành. Tất cả
các trường trong bảng nguồn được gộp vào bảng đích.

Trường shape Trường Shape là trường chung giữa hai bảng trong phép gộp
không gian khác theme. Hai bảng này không nhất thiết phải
có các giá trị chung, chẳng hạn một bảng có thể chứa các giá
trị “polygon” (đa giác), trong khi bảng kia chứa các giá trị
“point” (điểm).

Các tệp chỉ số Khi các phép gộp không gian được thực hiện, Arcview sẽ tạo
ra hai tệp (chẳng hạn, đối với theme “tramquantrac.shp”, các
tệp này sẽ có tên là tramquantrac.sbn và tramquantrac.sbx )
để chứa các chỉ số không gian của các đối tượng. Hai tệp này
chỉ được tạo ra sau khi một trong các lựa chọn sau đây được
thực hiện: phép chọn theme trên theme, phép gộp không gian
khác theme hay lựa chọn Create Index. Các tệp này được lưu
trong thư mục của dữ liệu nguồn.

Hình 6.7. Phép gộp không gian khác theme với quan hệ inside.

88

Phép gộp không Khi các đối tượng có quan hệ nearest, các đối tượng gần gũi
khác theme với với nhau về mặt không gian. Chẳng hạn, nếu bạn muốn thực
quan hệ nearest hiện phép gộp không gian khác theme giữa một theme điểm
‘‘trạm quan trắc’’ và một theme điểm ‘‘giếng khoan’’,
ArcView sẽ tìm tất cả các giếng khoan gần cho mỗi trạm quan
trắc. Sau đó, Arcview sẽ gộp thuộc tính của các giếng khoan
này với các thuộc tính của các trạm quan trắc tương ứng. Tất
cả các trường trong bảng nguồn (thuộc tính của Giếng khoan)
sẽ được gộp vào bảng đích (thuộc tính của trạm quan trắc).

Trường Distance Một trường mới có tên gọi là Distance được thêm vào bảng
kết quả để chứa các giá trị khoảng cách từ mỗi trạm quan trắc
tới giếng khoan gần nhất. Khoảng cách được tính bằng đơn vị
bản đồ đã được xác lập trong View

Hình 6.8. Phép gộp không gian khác theme với quan hệ nearest.

Gộp các đối tượng Các đối tượng điểm, đường và đa giác có thể được gộp lại
theo một thuộc tính chung nào đó. Chẳng hạn, tất cả các đoạn
phố có cùng tên có thể được gộp lại thành một phố mang tên
đó. Tương tự, các căn hộ có cùng địa chỉ cũng có thể được
gộp lại thành một đối tượng.

Hình 6.9. Gộp các đối tượng.

89

Quy trình gộp Quá trình gộp các đối tượng được thực hiện bằng chức năng
tổng kết bảng.

Chọn một trường Các đối tượng được gộp theo các giá trị chung của một
trường được xác định trước. Trong ví dụ nêu trên, các đối
tượng được gộp theo các giá trị chứa trong trường Tên Phố

Tổng kết Trong hộp thoại Summary Table Definition, bạn hãy chọn
Shape từ danh sách xổ Field và chọn Merge từ được danh
sách xổ Summarize by. Các trường khác cũng có thể được
tổng kết. Arcview sẽ tổng kết các số liệu thống kê cho các
trường này.

Kết quả Khi bạn gộp các đối tượng, kết quả sẽ là một theme mới và
bảng thuộc tính của theme mới. Bảng thuộc tính của theme
bao gồm các trường shape, trường merge (được kích hoạt
trong quá trình gộp) và trường Count dùng để thông báo số
lượng các bản ghi ứng với mỗi giá trị trong trường merge. Do
các đối tượng được gộp với nhau nên thông thường tập dữ
liệu kết quả sẽ nhỏ hơn so với tập dữ liệu ban đầu.

Hình 6.10. Quy trình gộp.

Bài tập cho chương VI

Bài tập 6a: Sử dụng phép chọn theme trên theme.

Bài tập 6b: Gộp cùng theme và gộp khác theme các dữ liệu không gian

90

Chương VII

Tạo các bản vẽ trước khi in (Layout)

Các bản vẽ trước Bản vẽ trước khi in là một tài liệu của Arcview dùng để tạo
khi in là gì? các bản đồ có chất lượng cao, hình thức đẹp để đưa ra in ấn
hay kết xuất ra các tệp in khác.

Bản vẽ trước khi in chứa các tài liệu, đồ hoạ và văn bản khác
nhau. Bất kỳ tài liệu nào trong một Dự án của Arcview đều có
thể đưa vào Bản vẽ trước khi in.

Giao diện đồ hoạ cho người sử dụng của cửa sổ layout có
chứa các công cụ để thành lập, chỉnh sửa, thay đổi vị trí các
bản đồ và các sản phẩm đồ hoạ khác.

Hình 7.1. Bản vẽ trước khi in

91

Tạo một Bản vẽ Qui trình tạo Bản vẽ trước khi in bắt đầu bằng việc xác định
trước khi in một trang giấy trên màn hình (khuôn khổ, hướng nằm của
trang giấy). Sau đó, các thành phần của bản đồ như View, chú
giải, mũi tên chỉ hướng Bắc và thước tỷ lệ xích sẽ được đưa
vào bản vẽ, bạn có thể đưa vào bản vẽ các đồ hoạ khác như
Đầu đề, biểu tượng, đường viền khung... để làm tăng tính hấp
dẫn của bản vẽ.

Sau khi tạo Bản vẽ trước khi in, bạn có thể cất giữ nó như
một khuôn mẫu cho các bản đồ sau. Bạn cũng có thể in Bản
vẽ trước khi in ra giấy bằng máy in hay máy vẽ.

Xác định trang vẽ Trang vẽ là một vị trí trên màn hình được hình dung như một
trang giấy trong cửa sổ của bản vẽ trước khi in, cho phép bạn
thiết kế bản vẽ của mình. Bạn có thể thay đổi các đặc tính của
trang vẽ bằng cách sử dụng các mục Properties và Page
Setup của lệnh đơn layout.

Kích thước Kích thước ngầm định của trang vẽ là 8.5x11inh. bạn có thể
lựa chọn các kích thước chuẩn khác từ danh mục có sẵn, hoặc
chọn Custom từ danh sách sổ Page Size rồi mô tả kích thước
trang thích hợp.

Kích thước của trang vẽ có thể được thay đổi không phụ
thuộc vào cửa sổ Layout.

Hướng đặt giấy Có hai hướng đặt giấy là thẳng đứng và nằm ngang.

Lề Bạn có thể xác định kích thước lề trong hộp thoại Page Setup.
Nếu bạn muốn kích thước lề được kiểm soát bởi máy in, hãy
đánh dấu vào hộp kiểm Use Printer Border.

Lưới điểm Lưới điểm của trang vẽ trong layout thực ra chỉ là công cụ
giúp bạn định vị chính xác và dễ dàng hơn các thành phần
trong bản vẽ. Bạn có thể xác định khoảng cách giữa các điểm
lưới trong hộp thoại Layout Properties.

Chức năng Snap to Grid là tuỳ chọn. Khi chức năng này được
bật lên trong Layout Properties, các thành phần bản đồ mà
bạn đưa vào bản vẽ sẽ tự động truy bắt vào điểm lưới gần
nhất.

Hình 7.2. Xác định trang vẽ.

92

Xác định các loại Các khung trong Bản vẽ trước khi in sẽ bao hàm các thông tin
khung và các thành phần bản đồ mà bạn đưa vào bản vẽ. Chẳng hạn,
nếu bạn muốn đưa một View vào bản vẽ thì trước tiên bạn
phải tạo một khung nhìnView.

Để tạo một khung, dùng trỏ chuột vẽ một hình chữ nhật trên
trang vẽ sau khi đã kích vào một công cụ thích hợp. môtk hộp
thoại Properties sẽ hiện ra, cho phép bạn xác định nguồn dữ
liệu sẽ chứa trong khung vừa tạo.

Loại khung Công cụ vẽ khung trên thanh công cụ của cửa sổ Layout được
sử dụng để tạo ra các loại khung sau:

· Khung View chứa nội dung của một View và có thể
được nối kết với các khung của chú giải và thước tỷ lệ
xích.

· Khung chú giải chứa mục lục của các theme đang bật
trong View.

· Khung thước tỷ lệ xích hiển thị tỷ lệ của dữ liệu chứa
trong View.

· Các loại khung khác chứa mũi tên chỉ hướng Bắc, đồ
thị, bảng, ảnh,v.v...

Thêm văn bản Công cụ văn bản trên thanh công cụ của cửa sổ Layout được
sử dụng để đưa văn bản vào Bản vẽ trước khi in.

Tạo khung Bạn có thể tạo khung bằng tập hợp các công cụ tạo khung.

Công cụ Khung Kích trỏ chuột vào một công cụ tạo khung, chọn một công cụ
thích hợp từ danh sách sổ xuống.

Vẽ một hình chữ Sau khi kích trỏ chuột vào một công cụ tạo khung, bạn kéo
nhật trên trang trỏ chuột để vẽ một khung hình vuông hay chữ nhật trên trang
vẽ vẽ.

Xác lập các tính Hộp thoại Frame Properties cho phép bạn xác lập các quy tắc
chất của khung hiển thị các thông tin bên trong khung vừa được tạo.

Biến đổi các tính Sau khi đã xác lập các tính chất của khung, bạn có thể thay
chất của khung đổi các tích chất này bất kỳ lúc nào bằng cách sử dụng công
cụ Trỏ kích đúp chuột lên khung. Hộp thoại Frame

93

Properties tương ứng sẽ hiện lên sau thao tác này.

Hình 7.3. Tạo khung

Xác lập các tính Tất cả các View có trong Dự án được liệt kê trong hộp thoại
chất của khung View Frame Properties. Bạn có thể chọn một view hoặc chọn
View <Empty View>(View trống). Một khung cho View trống có
thể được sử dụng để đưa một View vào sau đó. Nếu bạn chọn
một View, bạn đã xác lập mối liên kết giữa tài liệu View và
khung View.

Bạn có thể hiển thị hộp thoại View Frame Properties bất kỳ
lúc nào bằng cách kích trỏ chuột vào công cụ Trỏ rồi kích đúp
lên khung View.

Liên kết động Đây là sự liên kết động giữa tài liệu View và khung view. Khi
(Live Link) mối liên kết này được bật lên, mọi thay đổi trong tài liệu View
sẽ được tự động phản ánh trong khuôn khổ của khung view,
bản đồ trong khung View trên Bản vẽ trước khi in cũng được
phóng to theo.

Nếu liên kết động không được đánh dấu trong hộp kiểm (bị
tắt đi), khung View sẽ chứa một bản đồ tĩnh (phản ánh tài liệu
View). Khi View thay đổi, nội dung trong khung View trên
Bản vẽ trước khi in sẽ không thay đổi theo.

94

Hình 7.4. Xác lập tính chất cho khung View
Xác lập tỷ lệ cho Bạn có thể kiểm soát mối quan hệ giữa tỷ lệ của tài liệu View
khung View và tỷ lệ của khung View trong Bản vẽ trước khi in.

Automatic (tự Nếu bạn chọn Automatic, tỷ lệ của khung View sẽ được căn
động) theo chiều rộng của khung, không phụ thuộc vào tỷ lệ của
View. Đây là chế độ ngầm định.

Preserve View Nếu bạn chọn Preserve View Scale, View và khung View
Scale (Bảo tồn tỷ được hiển thị ở cùng một tỷ lệ. Điều này có thể khiến cho bản
lệ của View) đồ của bạn bị cắt ở các rìa hay lại quá nhỏ trong khung xác
định

User specified Nếu bạn chọn chế độ User specified scale, bạn có thể gõ tỷ lệ
scale (Tỷ lệ do mà bạn muốn bản đồ của mình được hiển thị trong khung
người sử dụng View. Thao tác này hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến tỷ lệ
xác định ) của tài liệu View.

Hình 7.6. Xác lập tỷ lệ cho khung View.

95

Kiểm soát tỷ lệ và Trong khi sử dụng Arcview, bạn có hai cách xác lập phạm vi
phạm vi bản đồ hiển thị các dữ liệu của bạn trong khung View
trong khung View

Fill View (Lấp Nếu bạn chọn chức năng Fill View Frame, tài liệu View sẽ
đầy khung View) được hiển thị sao cho khung View được lấp đầy. Các đối
tượng không nhìn thấy trong View cũng có thể được hiển thị
trong khung View

Clip to View (Cắt Nếu bạn chọn chức năng Clip to View, khung View trong Bản
theo khung vẽ trước khi in sẽ được cắt trùng với khung bản đồ trong tài
View) liệu View.

Các phương án Các phương án xác lập phạm vi khung View được sử dụng kết
xác lập tỷ lệ và hợp với các phương án xác lập tỷ lệ. Có sáu phương án kết
phạm vi bản đồ hợp sau đây:

· Automatic/ Fill View Frame (ngầm định): View được
gán tỷ lệ để được hiển thị vừa vặn trong khung View.
Dữ liệu không nhìn thấy trong tài liệu View cũng có
thể xuất hiện trong khung View của Bản vẽ trước khi
in.

· Automatic/Clip to View: View được gán tỷ lệ để được
hiển thị vừa vặn trong khung View. Chỉ có các dữ liệu
nhìn thấy trong tài liệu View mới được hiển thị trong
khung View.

· Preserve View Scale/ Fill View Frame: View và khung
View được hiển thị ở cùng một tỷ lệ. Khung View
được lấp đầy bởi bản đồ có cùng tỷ lệ với tài liệu View.
Dữ liệu không nhìn thấy trong tài liệu View cũng sẽ
được hiển thị trong khung View của Bản vẽ trước khi
in.

· Preserve View Scale/Clip to View: View và khung
View được hiển thị ở cùng một tỷ lệ. Chỉ có các dữ liệu
nhìn thấy trong tài liệu View mới được hiển thị trong
khung View.

· User specified scale/ Fill View Frame: View được hiển
thị trong khung View có tỷ lệ xác lập trước. Khung
View được lấp đầy bởi dữ liệu của View ở tỷ lệ xác lập
trước. Dữ liệu không nhìn thấy trong tài liệu View
cũng có thể xuất hiện trong khung View của bản vẽ

96

trước khi in (*)

· User specified scale/Clip to View: View được hiển thị
trong khung View có tỷ lệ xác lập trước. Chỉ có các dữ
liệu nhìn thấy trong tài liệu View mới được hiển thị
trong khung View(*)
(*)
Nếu phạm vi nhìn thấy của tài liệu View lớn hơn khung
View, chỉ có phần bản đồ nằm bên trong khong View được
vẽ.

Hình 7.7. Kiểm soát tỷ lệ và phạm vi bản đồ trong khung View.

Vẽ lại bản vẽ Arcview cho phép vẽ lại khung View và cho phép lựa chọn
trước khi in chất lượng hiển thị

Display: When Khi bạn chọn Always, khung View sẽ được vẽ lại mỗi khi có
Active/Always thay đổi trong tài liệu View. Nếu bạn chọn When Active,
(Hiển thị: khi khung View sẽ chỉ được vẽ lại khi có cửa sổ Layout được kích
được kích hoạt hoạt
hay luôn luôn )

Quality: Draft/ Khi bạn chọn chất lượng Draft (nháp), khung View sẽ được
Presentation vẽ rất nhanh bởi nó chỉ hiển thị một hình chữ nhật màu xám.
(Chất lượng: Khi bạn chọn chất lượng Presentation, khung View sẽ được
Nháp hay Trình vẽ lâu hơn vì nó sẽ hiển thị tài liệu View trong khung View
diễn)

97

Hình 7.8. Vẽ lại bản vẽ trước khi in

Xác lập các tính Khung chú giải biểu diễn Mục lục của một View. Khi bạn tạo
chất của khung một khung chúi giải, nó sẽ được nối kết với khung View. Chỉ
chú giải có mục lục của các theme đang bật trong cửa sổ View mới
được đưa vào khung chú giải.

Khung chú giải Khung chú giải được nối kết với khung View. Bạn chọn
khung View từ danh sách sổ xuống. Để tạo một khung chú
giải không kết nối với khung View, hãy chọn <Empty
Legeand> (chủ giải trống). Các khung chú giải trống có thể
được lấp đầy về sau.

Display: When Khi bạn xác lập chế độ When Active, khung chú giải sẽ chỉ
Active/Always được vẽ lại khi cửa sổ Layout được kích hoạt. Nếu bạn xác
(Hiển thị: khi lập chế độ Always, khung chú giải sẽ được vẽ lại mỗi khi có
được kích hoạt thay đổi trong tài liệu View.
hay luôn luôn )

Hình 7.9. Xác lập các tính chất của khung chú giải

98

Xác lập các tính Thước tỷ lệ nhằm cung cấp thông tin tham chiếu để đo
chất khung thước khoảng cách trên bản đồ của bạn. Khi bạn tạo khung cho
tỷ lệ thước tỷ lệ, nó được nối kết với khung View. Thước tỷ lệ
phản ảnh chính xác tỷ lệ xích của khung View. Khi khung
View được nối kết động với tài liệu View, thước tỷ lệ sẽ tự
động cập nhật cho phù hợp với những thay đổi về tỷ lệ trong
tài liệu View.

Nối kết thước tỷ Để nối kết một khung chứa thước tỷ lệ với khung View, bạn
lệ với khung hãy chọn khung View từ danh sách xổ xuống. Nếu bạn chọn
View <Empty Scalebar>(thước tỷ lệ trống). Arcview sẽ tạo một
khung trống để bạn có thể đưa một thước tỷ lệ vào sau.

Quality: Draft/ Khi bạn chọn chất lượng Draft, khung chú giải sẽ được vẽ rất
Presentation nhanh bởi nó chỉ hiển thị một hình chữ nhật màu xám. Khi
(Chất lượng: bạn chọn chất lượng Presentation, khung chú giải sẽ được vẽ
Nháp hay Trình lâu hơn vì nó sẽ hiển thị mục lục của tài liệu View trong
diễn) khung chú giải

Preserve Interval Nếu hộp kiểm Preserve Interval được đánh dấu, Arcview sẽ
(Bảo tồn khoảng) hiệu chỉnh kích thước của khung thước tỷ lệ của khung View
thay đổi, nhưng vẫn giữ nguyên khoảng chia mà bạn đã xác
lập. Nếu hộp kiểm này không được đánh dấu và tỷ lệ của
khung View thay đổi, Arcview sẽ tính lại số khoảng chia
nhưng vẫn giữ nguyên kích thước của khung thước tỷ lệ

Style (kiểu dáng) Arcview cung cấp một thước tỷ lệ số và bốn loại thước tỷ lệ
có kiểu dáng khác nhau

Units (Đơn vị đo) Bạn có thể chọn một trong các đơn vị đo sau đây để thể hiện
trên thước tỷ lệ: inch, fit, yard, dặm, milimet, centimet hay
kilomet.

Interval ( Khoảng chia xác định giá trị của mỗi đoạn trên phần bên phải
Khoảng chia) giá trị không của thước tỷ lệ. Theo ngầm định, giá trị này sẽ
thay đổi khi bạn thay đổi đơn vị đo hay số khoảng chia của
thước tỷ lệ.

Intervals ( số Lựa chọn Intervals cho phép bạn xác định số khoảng chia.
khoảng chia) Chẳng hạn, nếu bạn chọn đơn vị đo là dặm, khoảng chia bằng
1000 và số khoảng chia là 3, thước tỷ lệ sẽ có ba khoảng chia
nằm về bên phải giá trị không, mỗi khoảng biểu thị độ dài
1000 dặm. Theo ngầm định, giá trị này sẽ thay đổi khi bạn
thay đổi đơn vị đo hay số khoảng chia của thước tỷ lệ.

99

Left Divisions Left Divisions xác định số các đoạn chia nằm bên trái giá trị
(Các đoạn chia không trên thước tỷ lệ. Chẳng hạn, nếu bạn chọn đơn vị đo là
bên trái) dặm, Khoảng chia bằng 1000 và Các đoạn chia bên trái là 4,
thước tỷ lệ sẽ có bốn khoảng chia nằm bên trái giá trị không,
mỗi khoảng biểu thị độ dài 250 dặm.

Hình 7.10. Xác lập các tính chất khung thước tỷ lệ.

100

Các loại khung Các công cụ tạo khung khác cho phép bạn đưa mũi tên chỉ
khác hướng Bắc, đồ thị, bảng và ảnh vào bản vẽ trước khi in của
bạn.

Khung cho mũi Sau khi bạn đã xác định khung cho mũi tên chỉ hướng bắc,
tên chỉ hướng cửa sổ North Arrow Manager sẽ hiện lên. Bạn chọn một
Bắc trong các kiểu dáng mũi tên chỉ hướng bắc trong cửa sổ này
và xác lập gác quay cho nó.

Khung cho đồ thị Các đồ thị và bảng đang mở trong Dự án có thể được đưa vào
và bảng bản vẽ trước khi in bằng cách sử dụng các công cụ tạo khung
cho đồ thị và bảng.

Khung cho ảnh Sử dụng công cụ tạo khung cho ảnh, bạn có thể đưa ảnh vào
bản vẽ trước khi in. Hộp thoại Picture Frame Properties cho
phép bạn truy cập tới thư mục chứa tệp ảnh mà bạn cần.

Bổ sung đối tượng Các đối tượng đồ hoạ mà bạn đưa vào bản vẽ trước khi in của
đồ hoạ mình bao gồm đường viền, đầu đề, mũi tên, biểu tượng hay
các ký hiệu chỉ ra khu vực quan trọng trên bản đồ,.v.v... Các
đối tượng đồ hoạ chuẩn bao gồm các điểm, đường, các hình
chữ nhật, đường tròn, đa giác và văn bản.

Các công cụ vẽ Tập hợp các công cụ vẽ cho phép bạn tạo các điểm, đường,
các đường gấp khúc, các hình chữ nhật, hình tròn và đa giác.
sau khi chọn một trong các công cụ vẽ này, bạn đưa trỏ chuột
lên trang vẽ để vẽ đối tượng đồ hoạ vào bản vẽ trước khi in.
Trong khi bạn vẽ, kích thước của đối tượng đồ hoạ đó (độ dài
cung hay bán kính của đường tròn) sẽ hiện lên trên thanh
trạng thái. Các kích thước này phản ánh đơn vị đo hiện thời
của trang vẽ được xác lập trong thư mục Page Setup của bản
vẽ trước khi in.

Sau khi đã tạo một đối tượng đồ hoạ, bạn có thể dùng Cửa sổ
biểu tượng để thay đổi biểu tượng hay màu sắc của nó. Cửa
sổ biểu tượng (Symbol Window) có thể được truy cập từ lệnh
đơn Window.

Công cụ văn bản Công cụ văn bản cho phép bạn đưa văn bản vào bản vẽ trước
khi in. sau khi chọn công cụ văn bản, bạn hãy đưa trỏ chuột
lên trang vẽ và kích đúp vào một vị trí để đưa văn bản vào.
Gõ dòng văn bản vào hộp toại Text Properties.

Sau khi đã tạo một dòng văn bản, bạn có thể sử dụng Text
Symbol Palette để thay đổi phông chữ, kích thước và kiểu chữ

101

của dòng văn bản.

Hình 7.141. Bổ sung đối tượng đồ hoạ.

102

Chỉnh sửa đối Bạn có thể dùng công cụ Trỏ để chọn và sửa các đối tượng đồ
tượng đồ hoạ hoạ trong bản vẽ trước khi in.

Di chuyển và Các đối tượng đồ hoạ có thể được di chuyển và thay đổi kích
thay đổi kích thuứơc bằng công cụ Trở hoặc hộp thoại Size and Position
thước đối tượng của lệnh đơn Graphics. Bạn hãy sử dụng công cụ Trỏ để kéo
đồ hoạ đối tượng đồ hoạ đã chọn tới vị trí mới, hay kéo các hình
vuông nhỏ bao quanh đối tượng đồ hoạ đã chọn để thay đổi
kích thước của nó. Nếu sử dụng hộp thoại Size and Position
của lệnh đơn Graphics thì các thao tác di chuyển và thay đổi
kích thước sẽ được thực hiện chính xác hơn. Trước tiên, bạn
chọn đồ hoạ muốn di chuyển hay thay đổi kích thước, sau đó
chọn Size and Position của lệnh đơn Graphics.

Căn thẳng hàng Các đối tượng đồ hoạ đã chọn có thể được căn thẳng hàng
đối tượng đồ hoạ theo lề hay theo một đường thẳng bằng cách sử dụng Align từ
lệnh đơn Graphic. Align cũng cho phép bạn hiệu chỉnh
khoảng cách giữa các đối tượng đồ họa và thay đổi kích
thước các đối tượng đồ hoạ đã chọn để chúng có cùng một
chiều cao hay chiều rộng.

Nhóm và thay Các đối tượng đồ hoạ đã chọn có thể được nhóm lại bằng
đổi thứ tự đối cách sử dụng Group từ lệnh đơn Graphics hoặc bằng cách
tượng đồ hoạ kích trỏ chuột vào phím Group. Các đối tượng đồ hoạ được
nhóm sẽ có thể được di chuyển hay thay đổi kích thước như
là một đồ hoạ. Tương tự, các đối tượng đồ hoạ được nhóm
cũng có thể được tách ra để bạn có thể lamg việc với chúng
như các thành phần riêng biệt.

Theo ngầm định, các đối tượng đồ hoạ được vẽ theo thứ tự
mà chúng được đưa vào bản vẽ trước khi in. Để thay đổi thứ
tự này, bạn hãy chọn đối tượng đồ hoạ mà bạn muốn hiển thị
cuối cùng và kích trỏ chuột vào phím Bring to Front. Tương
tự, bạn có thể kích trỏ chuột vào phím Sent to Back để hiển
thị dưới cùng đối tượng đồ hoạ đã chọn.

Sử dụng Undo Bạn có thể sử dụng phím Undo để quay lại thao tác gần nhất
trước đó của mình trong bản vẽ trước khi in. Chẳng hạn, nếu
bạn đã di chuyển, thay đổi kích thước, đơn giản hoá, nhóm
hay tách một số đối tượng đồ hoạ, thì khi kích trỏ chuột vào
phím Undo, bạn sẽ quay trở lại kết quả trước thao tác đó.

Sử dụng bàn Bạn có thể di chuyển đối tượng đồ hoạ được chọn bằng các
phím phím mũi tên trên bàn phím máy tính của bạn.

103

Hình 7.12. Chỉnh sửa các đối tượng đồ hoạ

Sử dụng và tạo Bạn có thể truy cập tới các bản vẽ trước khi in mẫu từ các
các bản vẽ trước lệnh đơn View hay Layout.
khi in mẫu
Từ lệnh đơn View, chọn Layout; từ lệnh đơn Layout, chọn
Use template. Cả hai lựa chọn này đều hiển thị hộp thoại
Template Manager. Bạn hãy kích đúp trỏ chuột vào một trong
các mẫu có sẵn từ danh sách xổ để tạo bản vẽ trước khi in
theo mẫu.

Tạo mẫu riêng Bạn có thể tạo bản vẽ trước khi in theo mẫu riêng của bạn
của bạn bằng cách thiết kế một bản vẽ rồi cất giữ nó. Từ lệnh đơn
Layout, chọn Store as Template. Một hộp thoại sẽ hiện ra cho
phép bạn chọn một biểu tượng và đặt tên cho mẫu mới tạo
này. Bản vẽ trước khi in mẫu của bạn sẽ xuất hiện trong
Template Manager.

Sau khi bạn cất giữ mẫu, một tệp có tên là template.def sẽ
được thêm vào thư mục của bạn. Các mẫu này có thể được sử
dụng hay chỉnh sửa trong mọi Dự án. Để quay lại các mẫu
ngầm định, bạn chỉ cần xoá tệp nêu trên khỏi thư mục chủ của
bạn.

104

Hình 7.13. Sử dụng và tạo bản vẽ trước khi in mẫu

In một bản vẽ Arcview hỗ trợ việc in kết quả ra giấy bằng nhiều cách.
trước khi in Arcview cho phép in bản vẽ trước khi in bằng các máy in trên
môi trường Windows hay sử dụng các trình điều khiển máy in
dạng PostScript, là dạng chuẩn của Arcview

In từ Windows Bạn có thể in bản vẽ trước khi in của Arcview bằng bất kỳ
một máy in nào sử dụng hệ điều hành Windows. Trình điều
khiển sẽ dịch khuôn dạng của bản vẽ trước khi in ra khuôn
dạng máy in. Nếu bạn không có máy in Windows, bạn có thể
sử dụng các trình điều khiển dạng PostScript, là dạng chuẩn
của Arcview để dịch khuôn dạng của bản vẽ trước khi in ra
khuôn dạng PostScript, sau đó gửi ra máy in PostScript.

In từ Unix Trên hệ Unix, Arcview hỗ trợ các máy in PostScript hoặc in ra
tệp ở khuôn dạng CGM

In ra tệp Arcview cho phép bạn in ra một tệp ở khuôn dạng Windows
hoặc một trong các khuôn dạng PostScript được Arcview hỗ
trợ

Kết xuất một bản Nếu bạn không muốn in bản vẽ trước khi in mà muốn chuyển
vẽ trước khi in nó sang một ứng dụng khác, Arcview hỗ trợ nhiều khuôn
dạng kết xuất như sau:

Đối với tất cả các loại máy tính:

· Encapsulated PostScript, Adobe Illustrator

· CGM Binary, CGM Character, CGM Clear Text.

Đối với các máy tính Windows:

· Placeable Windows Metafile, Windows Metafile,
Windows Bitmap.

Đối với các máy tính Macintosh:

· PICT

105

Hình 7.14. In bản vẽ trước khi in.

Bài tập cho chương VII
Bài tập 7: Tạo một bản vẽ trước khi in

106

ĐƯỢC CHIA SẺ BỞI: WWW.GEOSOFTVN.COM
(Nếu thấy hữu ích hãy vote và chia sẻ nhé bạn)

SHARE BY: WWW.GEOSOFTVN.COM
(If you find useful, please vote and share other)

ACTION PAR: WWW.GEOSOFTVN.COM
(Si vous trouvez utiles, s'il vous plaît vote et d'actions, autres)

SHARE ПО: WWW.GEOSOFTVN.COM
(Если вы найдете полезную, пожалуйста, голосовать и обмениваться другой)

シェア：WWW.GEOSOFTVN.COM
（見つかった場合は、投票を共有、他のご便利です）

共享：WWW.GEOSOFTVN.COM
（如果您发现有用，请投票和分享其他）

Giao Trinh A R C U

More Related Content

Similar to Giao Trinh A R C U (20)

More from Ngo Hung Long (20)

Giao Trinh A R C U