Database 5

LOGO

Өгөгдлийн сангийн
загвар
(Өгөгдлийг энгийн
хэлбэрт шилжүүлэх)

Хичээлийн нэр: Холбоост өгөгдлийн сан
Хичээлийн төрөл: Лекц /№5/
Багшийн нэр: Г.Өсөхжаргал
1

LOGO
Хичээлийн агуулга

2

LOGO
Объектын холбоосын
шинжилгээ

Объектын холбоосын шинжилгээ арга нь
ӨСС-ийг дээрээс доош /Top-Down/ задалж
шинжлэх арга.
 Системийн объектуудыг тодорхойлох

 Объектуудаа атрибутын түвшинд задлах

Объект Дэд объект Атрибут

3

LOGO
Өгөгдлийг энгийн хэлбэрт
шилжүүлэх
Өгөгдлийг энгийн хэлбэрт шилжүүлэх арга нь
ӨСС-ийг доороос дээш /Down-Top/ задалж
шинжлэх арга.
 Систем дэх атрибутуудыг цуглуулж,
тодорхойлох

 Атрибутуудыг объектуудад бүлэглэж нэгтгэнэ

Атрибут Бүлэг объект Объект

4

LOGO
шилжүүлэх
 Өгөгдлийг энгийн хэлбэрт алхам алхамаар
шилжүүлдэг ба үндсэн 3 алхам буюу 3 хэлбэр
байдаг.

 Системийн судалгааны үр дүнд цуглуулсан
атрибутууд нь энгийн бус хэлбэрийн өгөгдлүүд
байдаг.

 Энгийн хэлбэрийн шинжилгээний үр дүнд энгийн
хэлбэрийн буюу 2 хэжмээст хүснэгтүүд үүсдэг.

5

LOGO
шилжүүлэх
Энгийн бус
хэлбэрийн өгөгдөл

1-р энгийн хэлбэр



Энгийн хэлбэрийн
өгөгдөл
6

LOGO
шилжүүлэх
 1-р энгийн хэлбэрт оруулахдаа
 Давтагдсан бүлэг элемент салгана
 Тэг утгат элемент салгах
 Давтагдсан утгатай элемент салгах
 Байж болох түлхүүрүүдийг тодорхойлох
 Элемент хоорондын функциональ хамаарлыг
 Функциональ бүрэн хамаарлыг тодорхойлох
 Функциональ бүрэн бус хамаарлалтай элементийг устгах
 Дамжсан холбоосыг салгах
7

LOGO
шилжүүлэх
Оюутны код: SW99B027 Мэрг.код: D4841005
Оюутны нэр: Д.Болор Мэрг.нэр: Компьютерийн ухаан ПХ
Хич.ко Хич.нэр Кред Заах Цаг Багш.нэр Албан Эрдмийн
д ит хэлбэр тушаал зэрэг
SW102 Комп.хэрэглээ 3 Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW201 Алгоримт 3 Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
MT101 Мат 1 4 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор

Оюутны код: SW99B028 Мэрг.код: D4841005
Оюутны нэр: Х.Тамир Мэрг.нэр: Компьютерийн ухаан ПХ
Хич.ко Хич.нэр Кред Заах Цаг Багш.нэр Албан Эрдмийн
д ит хэлбэр тушаал зэрэг
SW102 Комп.хэрэглээ 3 Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW201 Алгоримт 3 Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
MT101 Мат 1 4 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор
8

LOGO
шилжүүлэх
Бүх өгөгдлийг нэг хүснэгтэнд нэгтгэвэл

Оюутны Оюутны ... Хич.ко Хич.нэр Заах Цаг Багш.нэр Албан Эрдмийн
код нэр ... д хэлбэр тушаал зэрэг

SW99B027 Д.Болор SW102 Комп.хэрэглээ Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр

SW99B027 Д.Болор SW201 Алгоримт Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор

SW99B027 Д.Болор MT101 Мат 1 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор

SW99B028 Х.Тамир SW101 Комп.үндэс Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр

SW99B028 Х.Тамир SW201 Алг.үндэс Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор

SW99B028 Х.Тамир MT101 Мат 1 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор

SW99B029 М.Сувд SW201 Алгоримт Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор

9

LOGO
шилжүүлэх
1-р энгийн хэлбэр – Давтагдсан бүлэг элемент

• Давтагдсан бүлэг элемент - объектын нэг төлөөллийн
хувьд нэг нь олон гэсэн хамаарал үүсгэж байгаа
элементүүд давтагдсан бүлэг элемеент үүсгэнэ (ДБЭ)

- ОХ шинжилгээгээр үзсэн олон утгат атрибуттай
адил ойлголт

- Нэг атрибутын хувьд биш бүлэг атрибутын хувьд
тодорхойлогддогоороо ялгаатай

10

LOGO
шилжүүлэх

Жишээ:

• Нэг оюутны хувьд хичээл ба түүнтэй холбоотой бүх
өгөгдөл олон гэсэн хамааралтай.
оюутан хичээл

11

LOGO
шилжүүлэх

Жишээ:

• Нэг хичээлийн хувьд заах хэлбэр ба тус хэлбэрийн
орох цаг олон гэсэн хамааралтай.

Хичээл Заах хэлбэр

Лекц 32
Сем 32
SW207
Лаб 32
Б/Д 64

12

LOGO
шилжүүлэх
1.1 Оюутан
Оюутны код Оюутны нэр Мэрг.код Мэрг.нэр
SW99B027 Д.Болор D484105 Комп.ПХ
SW99B028 Х.Тамир D484105 Комп.ПХ
SW99B029 М.Сувд D484105 Комп.ПХ
.........
1.2 Оюутан ба хичээл
Оюутны Хич.ко Хич.нэр Заах Цаг Багш.нэр Албан Эрдмийн
код д хэлбэр тушаал зэрэг
SW99B027 SW102 Комп.хэрэглээ Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW99B027 SW201 Алгоримт Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
SW99B027 MT101 Мат 1 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор

SW99B028 SW101 Комп.үндэс Лекц 32 Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW99B028 SW201 Алг.үндэс Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
SW99B028 MT101 Мат 1 Лекц 64 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор
SW99B029 SW201 Алгоримт Лекц 32 Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
..........
13

LOGO
шилжүүлэх
1.2.1 Оюутан ба хичээл
Оюутны Хич.ко Хич.нэр Багш.нэр Албан Эрдмийн
код д тушаал зэрэг
SW99B027 SW102 Комп.хэрэглээ Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW99B027 SW201 Алгоримт Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
SW99B027 MT101 Мат 1 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор 1.2.2 Хичээлийн хэлбэр
SW99B028 SW101 Комп.үндэс Д.Ундраа Ахл.багш Магистр Хич.код Заах Цаг
хэлбэр
SW99B028 SW201 Алг.үндэс Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
SW102 Лекц 32
SW99B028 MT101 Мат 1 Я.Базарсад Дэд.проф Доктор
SW201 Лекц 32
MT101 Лекц 64
..........
SW101 Лекц 32
SW201 Лекц 32
MT101 Лекц 64
SW201 Лекц 32
....

14

LOGO
шилжүүлэх
1-р энгийн хэлбэр – Давтагдсан утгатай элемент
• Давтагдсан утгатай элемент – хүснэгтийн нэг домайны
хувьд тогтмол хэдэн утга авах элементүүд
- ДБЭ –ээр салсан хүснэгтүүдээс давтагдсан утгатай
элементүүдийг тодорхойлж салгана.
- ДУЭ –ийг салгах дүрмээр урт хэмжээний текст
төрлийн элементийг салгах нь тохиромжтой
- ДУЭ –ийн шинжилгээний үр дүнд давтагдсан утга тус
бүрийг кодлож, код ба жинхэнэ утгыг агуулсан
атрибут бүхий кодын лавлахыг үүсгэдэг
- Өгөгдлийн анхдагч хүснэгтэнд кодыг гадаад түлхүүр
болгон лавлахтай холбох зорилгоор авч хадгалдаг.
15

LOGO
шилжүүлэх
Жишээ:
• ДБЭ –ээр салсан оуютан&хичээл хүснэгтэнд албан
тушаал, эрдмийн зэрэг баганууд давтагдсан хэдхэн
утгуудыг хадгалж байна.
1.2.1 Оюутан ба хичээл
Оюутны Хич.ко Хич.нэр Багш.нэр Албан Эрдмийн
код д тушаал зэрэг
SW99B027 SW102 Комп.хэрэглээ Д.Ундраа Ахл.багш Магистр

SW99B028 SW101 Комп.үндэс Д.Ундраа Ахл.багш Магистр
SW99B028 SW201 Алг.үндэс Ю.Намсрай Дэд.проф Доктор
..........
16

LOGO
шилжүүлэх
1.2.1.2 Албан тушаал
Алб.туш
1.2.1.1 Оюутан ба хичээл Алб.тушаал
.код
Алб. Эрд.
Оюутны Хич.ко 1 Проф
Хич.нэр Багш.нэр Туш. зэр.
код д
код код 2 Дэд.проф
SW99B027 SW102 Комп.хэрэглээ Д.Ундраа 3 2 3 Ахл.багш
SW99B027 SW201 Алгоримт Ю.Намсрай 2 3 4 Багш
SW99B027 MT101 Мат 1 Я.Базарсад 2 3 5 Тус.багш

SW99B028 SW101 Комп.үндэс Д.Ундраа 3 2
SW99B028 SW201 Алг.үндэс Ю.Намсрай 2 3
1.2.1.3 эрдмийн зэрэг
SW99B028 MT101 Мат 1 Я.Базарсад 2 3
Эрд.зэр.
Эрд.зэрэг
SW99B029 SW201 Алгоримт Ю.Намсрай 2 3 код
.......... 1 Бакалавр
2 Магистр
3 Поктор
4 ШУ доктор

17

LOGO
шилжүүлэх

ДУЭ-ийг салгах зөвлөмж

• Урт хэмжээтэй текстийг кодлож өөр хүснэгтэнд
хадгалснаар хадгалах зай багасдаг.

• Богино тэмдэгт мөрийг салгахад хадгалх зай нэг их
хэмнэгдэхгүй. Жишээ нь: хүйс гэсэн атрибут нь эр, эм
гэсэн тогтмол утга авах боловч тус элементийг 1, 2 гэж
кодлож хадгалсны ашиг гарахгүй.

18

LOGO
шилжүүлэх
1-р энгийн хэлбэр – тэг утгатай элемент

• Тэг утгатай элемент /ТУЭ/ - хүснэгтийн нэг домайны
ихэнх утга нь тэг утга авах элемент

- ОХ шинжилгээгээр тэг утгат элементийг тухайн
атрибутын ихэнх бичлэгийн хувьд утгыг нь
тодорхойлж хадгалах боломжгүй атрибут гэж
тодорхойлсон.

19

LOGO
шилжүүлэх
1-р энгийн хэлбэр – байж болох түлхүүр
• 1-р энгийн хэлбэрийн үр дүнгийн хүснэгтүүд нь энгийн
хэлбэрийн үр дүн биш.

• Иймээс эдгээр хүснэгтэнд анхдагч түлхүүр биш, байж
болох түлхүүрийг заадаг.

• 1-р энгийн хэлбэрийн үр дүнгийн хүснэгтэнд нэгээс олон
байж болох түлхүүрийг зааж болдон.

• Харин энгийн хэлбэрт бүр мөсөн шилжсэн хүснэгтэнд
нэгээс илүү анхдагч түлхүүр байж болохгүй
20

LOGO
шилжүүлэх
Жишээ системийн шинжилгээ
• 1-р энгийн хэлбэрт шилжсэний үр дүнд дараах хүснэгтүүд бий
боллоо.
1. Оюутан 2. Хичээлийн хэлбэр 3. Мэргэжил
Оюутны код Оюутны нэр Мэрг.код Хич.код Заах хэлбэр Цаг Мэрг.код Мэрг.нэр
SW99B027 Д.Болор D484105 SW101 Лекц 32 D484105 Комп.ПХ
.... ..... .... .... .... .... .... ....

4. Тэнхим 5. Эрдмийн зэрэг 7. Албан тушаал
Тэнх.код Тэнхим Эрд.Зэр.код Эрдмийн зэрэг Алб.туш.код Албан тушаал
SW Прог.ханг 1 Бакалавр 1 Проф
...... .... .... .... ... ....

6. Оюутан & Хичээл & Багш
Алб.
Оюутны код Хич.код Хич.нэр Хич.кредит Багш.нэр Эрд.зэр.код
Туш.код
SW99B027 SW101 Комп.үндэс 2 Д.Ундраа 3 2
...
21

LOGO
шилжүүлэх
2 –р энгийн хэлбэр

• 2-р энгийн хэлбэрт шилжих үйлдлүүд нь 1-р энгийн
хэлбэрээс үүссэн үр дүнгийн хүснэгтүүд дээр хийгдэнэ.
- Элементүүдийн хоорондох функциональ хараамлыг
- Функциональ бүрэн хамаарлыг олох
- Функциональ бүрэн бус хамаарлалтай элементийг салгах

• 2-р энгийн хэлбэрийн гол зорилго нь функциональ бүрэн
бус хамаарлыг салгаж, функциональ бүрэн бус
хамааралтай хүснэгтүүд үүсгэхэд оршино.
22

LOGO
шилжүүлэх
2 –р энгийн хэлбэр - функциональ хамаарал

• A,В, ... нь нэг хүснэгтийн элементүүд байх үед В-ийн утга
А-ийн утгаар ялгаатай тодорхойлогдох, эсвэл эсрэгээр А-
ийн утга нь В ийн утгыг бүрэн тодорхойлж чадаж байвал
В нь А аас функциональ хамааралтай байна.

23

LOGO
шилжүүлэх
2 –р энгийн хэлбэр - функциональ бүрэн
хамааралтай элемент

• Хэрэв элемент нь зөвхөн байж болох түлхүүр элементээс
хамаарч байвал түүнийг функциональ бүрэн
хамааралтай элемент гэнэ.

• А- байж болох түлхүүр элемент В←А, С←А гэж үзвэл В,
С нь функциональ бүрэн хамааралтай элементүүд юм.

24

LOGO
шилжүүлэх
2 –р энгийн хэлбэр - функциональ бүрэн бус
хамааралтай элемент

• Хэрэв элемент нь зөвхөн байж болох түлхүүр элементээс
өөр ямар нэгэн элементээс хамаарч байвал түүнийг
функциональ бүрэн бус хамааралтай элемент гэнэ.

• А- байж болох түлхүүр элемент D←B, E←C гэж үзвэл D,
E нь функциональ бүрэн бус хамааралтай элементүүд
юм.

25

LOGO
шилжүүлэх

• 2 элементээс тогтсон хүснэгтүүдийг 2-р энгийн хэлбэрийн
хүснэгт гэж шууд хэлж болно.

• гэсэн хүснэгтүүд нь 2 элементээс бүрдсэн ба Мэргэжил,
тэнхим, албан тушаал, эрдмийн зэрэг эдгээр дэх код
гэсэн элемент нь 2 дах элементээ тус тус бүрэн
тодорхойлж чадаж байгаа тул тэдгээр нь функциональ
бүрэн хамааралтай 2-р энгийн хэлбэрийн хүснэгт мөн.

26

LOGO
шилжүүлэх
• Оюутан хүснэгт:
- Оуютны код, оюутны нэр, мэргжлийн код
- Оюутны нэр, мэргэжлийн код элементүүд оюутны
кодоос хамааралтай.
Оюутны нэр, Мэргэжлийн код ← Оуютны код

- Оюутан хүснэгтйин хамаарлыг гаргавал Оюутны нэр,
Мэргэжлийн код гэсэн үндсэн бус элементүүд
Оюутны код гэсэн байж болох түлхүүрээс хоѐулаа
хамааралтай байгаа учраас тус хүснэгт нь 2-р энгийн
хэлбэрийх юм.
27

LOGO
шилжүүлэх
• Хичээлийн хэлбэр хүснэгт:
- Хичээлийн код, Заах хэлбэр, заах цаг
- Ямар нэг хичээлийн хэлбэрийн заах цаг нь хичээлийн
код & заах хэлбэр хоѐроос зэрэг хамаарна.
Заах цаг ← Хичээлийн код, Заах хэлбэр

- Иймээс Заах цаг гэсэн үндсэн бус элемент нь
Хичээлийн код, Заах хэлбэр гэсэн байж болох
нийлмэл нэг түлхүүрээс хамаарч байгаа учир тус
хүснэгт нь 2-р энгийн хэлбэрийх мөн.

28

LOGO
шилжүүлэх
• Оюутан & Хичээл хүснэгт
 Оюутны код, Хичээлийн код, Хичээлийн нэр, Хичээлийн
кредит, Багшийн нэр, Албан тушаалын код, Эрдмийн зэргийн
код
 Тус хүснэгтэд оюутны хичээл сонголт, хичээл багшийн тухай
зэрэг 3 объектын өгөгдөл агуулагдаж байна.
 Оюутны код, Хичээлийн код, Багшийн нэр гэсэн 3 байж
болох түлхүүр байна.
 Үндсэн бус элементүүдийг байж болох 3 түлхүүрийн алинд
нь хамаарахыг тодорхойлъѐ
Хичээлийн нэр, хичээлийн кредит Хичээлийн код
 Энэ функциональ хамаарлыг салгавал:
хичээл ( Хич.код, хичээлийн нэр, хичээлийн кредит)
29

LOGO
шилжүүлэх
 Багшийг ялгаатай тодорхойлохын тулд багшийн код
гэсэн элемент нэмэе.
• Багшийн нэр, Албан тушаалын код, Эрдмийн зэргийн код<-
Багшийн код
 Энэ функциональ хамаарлыг салгавал:
Багш ( Багшийн.код, Багшийн нэр, Албан тушаалын код,
Эрдмйн зэргийн код)

30

LOGO
шилжүүлэх
 Оюутны кодоос хамаарах элемэнт байхгүй, оюутны код нь
ямар нэгэн элементэд функциональ хамаарахгүй байна.
 Оюутны кодруу хичээлийн кодыг гадаад түлхүүр болгон
авахад:
• Оюутан & Хичээл (Оюутны код, Хичээлийн код) гэсэн
оюутны ямар хичээл сонгосон мэдээллийг агуулсан хүснэгт
үүснэ.

31

LOGO
шилжүүлэх
1.Оюутан 2.Хичээлийн хэлбэр 3. Оюутан&Хичээл
Оюутны Оюутны Мэрг.код Оюутны Оюутны Мэрг.код Оюутны Хич.код
код нэр код нэр код

5.Мэргэжил 6.Тэнхим 7.Эрдмийн зэрэг

Мэрг.код Мэрг.нэр Тэнх.код Тэнхим Эрд.зэрг.код Эрд.зэрэг

8.Багш 9.Албан тушаал

Багш.код Багш.нэр Алб.туш.код Эрдм.зэр.код Тэнх.код Тэнхим

32

LOGO
шилжүүлэх
 3-р энгийн хэлбэрийн үйлдлүүдийг 2-р энгийн хэлбэрээс
үүссэн хүснэгтүүд дээр үүснэ.
 Хүснэгт тус бүрт дамжсан холбоостой элемент байгаа
эсэхийг шалгаж хэрэв байвал түүнийг салгана.
 Хэрэв A,B,C нь Х хүснэгтийн элементүүд байх үед B нь A-
аас С нь B-ээс тус тус функциональ хамаарч байгаа үед C
нь B-р дамжиж A-аас хамаарч байна гэж үзнэ.
 A,B,C X бол A->B->C

33

LOGO
шилжүүлэх
 Дамжсан холбоосыг устгаж дамжсан холбоосыг агуулаагүй
хүснэгтийг үүсгэх нь 3-р энгийн хэлбэрийн зорилго ба үо
дүнд дараах бүтэцтэй хүснэгтүүд үүснэ.

A, B
A->B
B->C

B, C

34

LOGO
шилжүүлэх
• Оюутан хүснэгт:
• Оюутны код /тэнхмийн код, элссэн огноо, зэрэг, дугаар/, оюутны
нэр, мэрг.код
• Тус хүснэгтэд мэргэжлийн код нь оюутны кодоос, оюутны сурч буй
тэнхмийн код нь мэргэжлийн кодоос хамаарна.
• Иймээс оуютны хамаарах тэнхим мэргэжлийн кодоор дамжин
тодорхойлогдож байна.
Тэнхмийн код Мэргэжлийн код Оуютны код
• Дээрх дамжсан холбоосыг салгавал:
• Мэргэжил&Тэнхим /мэргэжлийн код, тэнхмийн код/
• Оюутан /Оюутны код /тэнхмийн код, элссэн огноо, зэрэг, дугаар/,
Оюутны нэр, мэргэжлийн код /
Гэсэн 2 хүснэгт үүснэ.

35

Database 5

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (17)

More from Usukhuu Galaa (20)

Database 5