Database 11

LOGO

ӨС-ийн
боловсруулалт

Хичээлийн нэр: Холбоост өгөгдлийн сан
Хичээлийн төрөл: Лекц /№11/
Багшийн нэр: Г.Өсөхжаргал

LOGO
Хичээлийн агуулга

Боловсруулалтанд ашиглах хэрэгслүүд

Стандарт үйлдлүүд

Үндсэн үйлдлүүд

Боловсруулалтанд
LOGO

ашиглагдах хэрэгслүүд
1. Харьцаа алгебр
 ӨС-ийн боловсруулалтыг формаль аргаар
илэрхийлэх математик хэрэгсэл
 Үйлдлүүдийг математик тэмдэглэгээгээр заадаг.
2. SQL xэлний команд
 Програмчлалын хэлний командаас ялгаатай
 Үндсэн үйлдлүүдийг бүгдийг нь багтаасан
өгүүлбэр (statement)
 Холбоост өгөгдлийн санг боловсруулахад
ашиглагддаг

LOGO
ӨС-д хийгдэх
стандарт үйлдлүүд
1. Бичлэг шинээр оруулах
 Insert statement
2. Бичлэг устгах
 Delete statement
3. Өгөгдлийн утгыг засах
 update statement

ӨС-ийн боловсруулалт нь дээрх 3 үйлдлийг
заавал багтаасан байх ѐстой.

LOGO
Оруулах үйлдэл

 Өгөгдлийн хүснэгтэд шиэн бичлэг орсноор нийт
бичлэгийн тоо нэмэгдэнэ.
 Бичлэгүүд хүснэгтэд орсон дарааллаараа физик
дугаар авч явдаг.
 Тус үйлдлийг гүйцэтгэхэд анхаарах зүйлс:
 Анхдагч түлхүүр талбарын утгыг
давхардуулахгүй байх
 Хүснэгтүүдийн холболтыг алдагдуулахгүй тулд
гадаад түлхүүрийн утгыг хянаж явах
 Талбарын утгыг ижил хэлбэр маягаар оруулж
байх

LOGO

Бичигдэх хэлбэр:
INSERT INTO хүснэгт_нэр (талбар1, талбар2, …
талбарN)
VALUES (утга1, утга 2, … утгаN)
Жишээ1:
USE sample
INSERT INTO Prof(prof_code, prof_name)
VALUES (‘D23465’,’Програм хангамжийн инженер’)

LOGO

 Хүснэгтийн бүх багананд өгөгдөл оруулах үед
талбаруудын нэрийг тоочихгүй байж болно.

Жишээ 2:

USE sample

INSERT INTO Prof

VALUES (‘D23440’,’Техник хангамжийн инженер’);

LOGO
Устгах үйлдэл
 Устгасан бичлэгээс хойших бичлэгүүдийн физик
дугаар өөрчлөгдөнө.
 Устгах бичлэгийг, тодорхойлохын тулд тодорхой
нөхцлийг шалган, тухайн нөхцлийг хангасан
бичлэгийг устгана.
 Хэрвээ тодорхой нөхцөл шалгахгүйгээр устгах
командыг биелүүлвэл тухайн хүснэгт дэх бүх
бичлэгийг устгана.
 Анхаарах зүйл: Өгөгдлийн сангийн бусад хүснэгт дэх
устгасан бичлэгтэй холбоотой бичлэгүүдийн хянаж
устгах

LOGO
Утсгах үйлдэл

DELETE хүснэгтийн_нэр
WHERE нөхцөл
Жишээ 3:
USE sample
DELETE prof
WHERE prof_code=‘D23440’;

LOGO
Засварлах үйлдэл
 Засварлах үйлдэл хүснэгт буй бичлэгүүдийн тодорхой
атрибутын утгыг өөрчлөх үйлдэл юм.
 Бичлэгийн тодорхой атрибутын утгыг өөрчлөхийн тулд
тодорхой нөхцлийг шалган, тухайн нөхцлийг хангасан
утгыг өөрчлөх нь зүйтэй. Нөхцөл шалгаагүй тохиолдолд
тухайн атрибутын бүх утгыг өөрчлөх болно.
 Анхаарах зүйл:
 Анхдагч түлхүүрийн утгыг засахдаа давхцал
үүсгэхгүй хянах
 Зассан атрибутын утгатай холбоотой бусад хүснэгт
дэхь атрибутуудын утгыг хянах

LOGO

UPDATE хүснэгтийн_нэр
SET талбарын_нэр1=шинэ утга
талбарын_нэр2=шинэ утга
...
талбарын_нэрN=шинэ утга
WHERE нөхцөл

LOGO

Жишээ 4:
USE sample
UPDATE Prof
SET prof_code= ‘D60000’
WHERE prof_name =‘Програм хангамжийн инженер’

LOGOӨС-д хйигдэх үндсэн
үйлдлүүд
 Мөр, багана сонгох
 Холбох
 Эрэмбэлэх
 Бүлэглэх . . . Гэх мэтчилэн ӨС дахь өгөгдлүүд
дээр боловсруулалт хийх үйлдлүүдийг үндсэн
үйлдлүүд гэнэ.

LOGO
Мөр сонгох үйлдэл

 Заасан нөхцлийн дагуу хүснэгтээс бичлэгүүдийг
сонгоно.
 Хүснэгтүүдээс мөрүүд буюу бичлэгүүдийг шүүж
гаргана.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:
<сонгох нөхцөл> (<харьцааны нэр >)
 Сонгох нөхцөл нь логих илэрхийлэл байна.
 <Атрибутын нэр> <харьцуулах үйлдэл> <тогтмол>
 <Атрибутын нэр> <харьцуулах үйлдэл> <атрибутын нэр>

LOGO

Цэнхэр: сонгогдсон мөрүүд

LOGO

Жишээ: оюутан харьцаанаас програм хангамж
мэргэжилээр сурч байгаа оюутнуудыг сонгох

Мэрг_код =D481405

(ОЮУТАН )

Оюутны код Оюутны нэр Мэргэжлийн код
SW99B027 Д.Болор D484105
SW99B028 Х.Тамир D484105

LOGO

 Нийлмэл логик илэрхийллээр сонгох нөхцлөө
зааж болно
 Жишээ:
 Хичээл харьцаанаас 3 кредиттэй, өмнөх
холбоогүй хичээлүүдийг сонгох

 Хичээл харьцаанаас 1 ба 3 кредиттэй
хичээлүүдийг сонгох

LOGO
Багана сонгох үйлдэл

Харьцаан дахь бичлэгүүдийг заасан
атрибутаар ялгаж сонгоно.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:

 Олон атрибут сонгох үед тэдгээрийг таслалаар
тасгаарлаж өгнө.
 Хэрвээ тухайн харьцааны бүх атрибутыг гаргах
бол тоочихын оронд * тэмдэглэгээг ашиглана.

LOGO

Ногоон: Сонгогдсон багана

LOGO

 Жишээ: оюутан харьцаанаас оюутны код,
мэргэжлийн кодыг сонгох

КОД (ОЮУТАН)

Оюутны код Мэргэжлийн код

SW99B027 D484105

SW99B028 D484105

LOGO
Мөр, багана сонгох үйлдэл

Мөр сонгох болон багана сонгох үйлдэлүүд
нь ихэвчлэн хамт ашиглагддаг.
Тиймээс хэд хэдэн үйлдлийг харьцаа
алгебрийн нэг илэрхийлэлд зааж болно.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:

Дээрх илэрхийллийн үр дүнд заасан атрибут
ба нөхцлөөр зэрэг сонголт хийгдэнэ.

LOGO

 Илэрхийлэл дэхь хаалт нь ямар үйлдлийн үр дүн
дээр тухайн үйлдэл хийгдэхийг илэрхийлдэг.
 Илэрхийлэл дэхь үйлдлүүд дотоод хаалтаас эхэлж
биелэгддэг.
1. Заасан харьцааруу хандана
2. Харьцаанаас бичлэгүүдийг сонгон
3. Сонгосон бичлэгүүдийг заасан талбараар гаргах

LOGO

Ягаан: Сонгогдсон утгууд

LOGO

 Жишээ: оюутан харьцаанаас програм хангамж
мэргэжлээр сурч байгаа оюутнуудын код ба нэрийг
ялгаж гаргах

(ОЮУТАН)

Оюутны код Оюутны нэр
SW99B027 Д.Болор
SW99B028 Х.Тамир

LOGO
 Багана сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT <талбарууд нэр> FROM <хүснэгтийн нэр>
 Мөр сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT * FROM < хүснэгтийн нэр >
WHERE < бичлэг сонгох нөхцөл >
 Мөр, багана сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT <талбарууд нэр>
FROM <хүснэгтийн нэр>
WHERE <бичлэг сонгох нөхцөл>

LOGO

 SELECT түлхүүр үгийн ард
 Хүснэгтээс сонгох талбаруудын нэр
 <томъѐо |функц>AS <гаргаж авах талбарын нэр>
 * - Хүснэгтийн бүх талбэрыг сонгох бол
 DISTINCT талбарын нэр - бичлэг давхардуулахгүй
 TOP n талбарын нэр – эхний бичлэг
 WHEREбилэг сонгох нөхцөл нь
<ИЛЭРХИЙЛЭЛ1> <ХАРЬЦУУЛАХ ҮЙЛДЭЛ>
<ИЛЭРХИЙЛЭЛ2>
 Илэрхийлэл1 – талбарын нэр | хувьсагчаар дамжсан
талбар

LOGO
SQL хэл дэхь харьцуулах үйлдэл

Харьцуулах үйлдэл Тайлбар

IN <утга 1, утга2, … утгаN> Тоо, текст, огноо төрлийн
өгөгдөлд утгын олонлог заах
Өгөгдөл утгын олонлогт байх
NOT IN <утга 1, утга2, … утгаN>
эсвэл байхгүй байх нөхцөл

BETWEEN<бага утга > AND <их утга> Тоо, текст, огноо төрлийн
өгөгдөлд утгын хязгаар заах
Өгөгдөл утгын хязгаарт байх
NOT BETWEEN<бага утга>AND <их утга>
эсвэл байхгүй байх нөхцөл

LOGO
SQL хэл дэхь харьцуулах үйлдэл
Харьцуулах үйлдэл Тайлбар

<, <, <=, >=, <>, = Үндсэн харьцуулах
үйлдлүүд
IS NULL Хоосон утгыг заах
нөхцөл
IS NOT NULL Хоосон биш утгыг заах
нөхцөл
LIKE <утга> Тэмдэгт мөрүүдийг
харьцуулах үйлдэл
NOT LIKE <утга> Адилхан эсвэл адилхан
биш байх нөхцөл

LOGO
SQL Select команд – дэд мөр салгах

 Боловсруулалтын үед атрибутыг хүснэгтэд хадгалсан
хэлбэрээр биш, атрибутын ямар нэг хэсгийг тасалж
унших шаардлага их гардаг. Жишээ нь нийлмэл
атрибут хэрэглэсэн үед

 Тэмдэгт мөрд дэд тэмдэгт мөр аль байрлалд байгаа
нь тодорхой бус тохиолдолд
 Асуулт (?)
 Хувь (%) тэмдэгүүдийг хэрэглэдэг.

LOGO
 Жишээ нь :
 Оюутны нэр = ‘%оюун’ Бат-Оюун, Болор-Оюун
 Оюутны нэр = ‘%оюун%’ Бат-Оюун, Болор-Оюун,
Оюун, Оюунцэцэг

 Оюутны нэр= ‘Оюунцэцэ?’ Оюунцэцэг, Оюунцэцэн

LOGO

 Тэмдэгт мөрд дэд мөрийн байрлал тодорхой байх
үед мөрийг зүүн, баруун, дунд хэсгээс тасалж уншиж
болно.

 Left (<талбарын нэр>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

 Right (<талбарын нэр>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

 Mid (<талбарын нэр>, <эхлэлийн байрлалын
дугар>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

LOGO
 Жишээ нь:
 Багшийн тэнхмийн кодыг тасалж харьцуулах
• Left (багшийн код, 2)=SW
 Оюутны дугаарыг таслахдаа
• Right (оюутны код, 3)
 Оюутны элссэн оныг тасалж харьцуулах
• Mid (оюутны код, 3, 2 )=3

LOGO

 Огноо төрлийн өгөгдлөөс дэд мөр салгах
 Огноо төрлийн формат
British: yy/mm/dd tt:nn:ss
American: mm/dd/yy tt:nn:ss
 Year (date)- огноогоос оныг таслах
 Month (date)- огноогоос сарыг таслах
 Day (date) - огноогоос өдрийг таслах

LOGO
Жишээ 5:
USE Sample
SELECT *
FROM Product

LOGO

Жишээ 6:
USE Sample
SELECT Product_name, price
FROM Product

LOGO
Жишээ 7:
USE Sample
SELECT *
FROM Product
WHERE unit= ‘kg’

LOGO
Жишээ 8:
USE library
SELECT Title, Price
FROM Book
WHERE Price BETWEEN 5000 AND 10000

LOGO
Жишээ 9:
USE library
SELECT Title, Price
FROM Book
WHERE Price NOT BETWEEN 5000 AND 15000

LOGO
Жишээ 10:
USE library
SELECT Title, Price, Pub_Date
FROM Book
WHERE pub_date IN(2002,2004, 2006, 2008)

LOGO
Жишээ 11:
USE library
SELECT Title, Price, Pub_Date
FROM Book
WHERE pub_date NOT IN (2002, 2004, 2006, 2008)

LOGO
Жишээ 12:
USE library
SELECT Reg_Number, Title, Price, pub_date
FROM Book
WHERE Price=4000 OR pub_date>=2008

LOGO
Жишээ 13:
USE library
SELECT Reg_Number, Title, pub_date
FROM Book
WHERE Reg_Number LIKE ‘PL%’

LOGO
Жишээ 14:
USE library
SELECT Reg_Number, Title
FROM Book
WHERE Title LIKE ‘%o%’

LOGO
Жишээ 15:
USE library
FROM Book
WHERE left(reg_number, 2)=‘WP’

LOGO
Жишээ 16:
USE library
FROM Book
WHERE year (Reg_date)=2008

Reg_Numbar Title Pub_Date
1 PL-456 Алгоритмын үндэс 2008-10-01 00:00:00

2 wp-345 Веб програмчлалын хэл 2008-04-06 00:00:00

3 wp-890 Веб хуудас хялбар хийх 208-10-03 00:00:00:

LOGO
Жишээ 17:
USE Sample
SELECT Firstname, year(getdate())-
year(birthday)AS age, birthday
FROM Student

Firstname a. birthday
1 Х.Тамир 26 1984-04-07 00:00:00
2 Д.Болор 29 1981-12-03 00:00:00

LOGO
Жишээ 18:
USE library
SELECT TOP 2 price, Reg_Number, Title
FROM Book

LOGO

Жишээ 19: Жишээ 20:
 USE Sample USE Sample
 SELECT DISTINCT unit, SELECT DISTINCT unit,
product_name FROM Product
 FROM Product

Database 11

More Related Content

What's hot (20)

Similar to Database 11 (20)

More from Usukhuu Galaa (20)

Database 11