2. 2
INTERNET
INTERnational NETwork
Međunarodna, globalna, decentralizovana, nehijerarhijska
računarska mreža nastala u drugoj polovini 20. veka
Čine je veoma različiti, često nekompatibilni računari
Komuniciraju zahvaljujuci jedinstvenom načinu komunikacije
( standardu ) – TCP/IP protokolu
Broj računara na internetu se trenutno procenjuje na oko
2.000.000.000
Internet se u Srbiji pojavio u februaru 1996. godine kada je
nacionalna akademska mreža preko provajdera BeoTelNet-a spojena
na Internet. Iste godine počinju sa radom prvi domaći komercijalni
provajderi
3. 3
Ko se danas povezuje?
Pojedinci
Obrazovne institucije
Vlade
Istraživačke institucije
Zdravstvo
Banke, osiguranja, berze, proizvodne
organizacije
Svi
4. 4
ISTORIJAT
ARPANet (Advanced Research Projects Agency Network )
Prva globalna računarska mreža ( 50-tak računara)
1969 – Američko ministarstvo odbrane i RAND korporacija
Koreni
Hladni rat – strah od uništenja kompjuterskih resursa
Više kompjutera na različitim geografskim lokacijama, povezani da
rade zajedno
Plan – ako je jedan kompjuter uništen ostali mogu da preuzmu
obradu, čuvanje i prenos podataka
Vrlo brzo, u SAD i drugim delovima sveta nastaju mreže nalik
ARPANET-u
Počinje povezivanje tih mreža, sto dovodi do stvaranja INTERNETA
5. 5
Tim Berners-Lee – izumitelj WWW
1990.
Osmislio paukovu mrežu kompjutera koja vezuje sve kompjutere u
mrežu
CERN institut
Dr Berners-Lee laboratorija za fiziku
Mesto rođenja World Wide Web-a (sistema koji omogućava
linkovanje, pregledanje i sortiranje svih mogućih informacija
preko računara)
Lako prelaženje sa jednog na drugi sadržaj, zbog postojanja linkova
Hipertekst
6. 6
PRISTUP INTERNETU
DIAL-UP klasična telefonska linija. Maksimalna brzina prenosa je 56
kb/s i pri tome je telefonska linija zauzeta
ISDN (Integrated Services Digital Network)- zauzimanjem jednog ili oba
kanala od po 64 kb/s, tj. 128 kb/s. Telefoniranje je moguće pri čemu se,
u momentu telefoniranja, Interent saobraćaj dešava samo preko
jednog kanala
ADSL (Asymmetrical Digital Subscriber Line). Brzina slanja podataka
sa servera prema pretplatniku (Download) i slanje podataka od
pretplatnika ka serveru (Upload), nije ista tj. brzina prenosa podataka
sa servera ka pretplatniku je nekoliko puta veća. Telefonska linija je
slobodna - 256/64 kb/s pa sve do 2 Mb/s.
7. 7
PRISTUP INTERNETU
KABLOVSKI INTERNET - operatori kablovske televizije. U
Srbiji,brzine su slične kao ADSL. Telefonska linija je slobodna
jer se za prenos signala koristi koaksijalni/optički kabl koji je za
TV kanale.
WiFi (Wireless Fidelity-bežična lokalna računarska mreža
(WLAN)). Bazično, ova tehnologija relativno malog dometa.
WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access) -
postižu se dometi i do 50 km
Mobilnim telefonom (GPRS-General Packet Radio Service)
Satelitski prenos
8. 8
PROTOKOLI
Omogućavaju umreženim računarima da dele resurse
putem mreže (u slučaju instalacije Windows OS se instalira
automatski)
TCP (Transmition Control Protocol) – grupiše bajtove u
segmente (datagrame), obeležava ih i predaje IP-u (paketi
mogu da putuju različitim putevima i da stignu različitim brzinama)
IP (Internet Protocol) - ima funkciju da pakete usmerava
(rutira) do odredišta, gde ih opet preuzima TCP
Fragmentacija, Adresiranje, Rutiranje
TCP/IP – definisan 1983. godine
9. 9
PROTOKOLI
HTTP (HyperTextTransport) – web stranice
FTP (File transport) – datotekama
SMTP (simple mail transport) – dolazeća
pošta
POP3 (post office) – odlazeća pošta
DNS (domain name system) – imena servera
10. 10
PROTOKOLI
HTTP (HyperText Transfer Protocol) - služi za prenos Web
stranica
protokol za komunikaciju između servera i klijenta, koji
funkcioniše po principu zahtev-odgovor. HTTP klijent, koji
je najčešće Web browser inicira prenos podataka nakon
što uspostavi TCP/IP vezu sa udaljenim Web serverom.
11. 11
PROTOKOLI
FTP-File Transfer Protocol
Protokol za prenos bilo koje vrste fajlova između dva
računara na mreži
Koristi TCP/IP za mrežnu komunikaciju
FTP veza se uspostavlja na zahtev klijentskog
računara prema serveru
12. 12
Web sajt
Mesto na kome se nalaze smeštene Web stranice
Udaljeni računar(i) sa kojima se povezujemo putem Interneta
Smisleno organizovan skup podataka
URL (Uniform Resourse Locator)
http://www.ecdl.org.rs
http:// oznaka protokola
www oznaka servisa
ecdl ime sajta
org.rs domen (vrsta sajta i fizicka lokacija)
13. 13
ADRESA računara
IP adresa (Internet Protocol Address)
( svaki računar na Internetu ima svoj jedinstveni broj )
Numerička adresa se sastoji od četiri broja iz intervala 0-255,
razdvojena tackama npr. 207.142.131.23
Simbolička adresa je sastavljena od reči npr. www.wikipedia.org
Konvertovanje numeričke u simboličku adresu se vrši putem DNS-a
(Domain Name System)
PRIMER- Kada u vaš browser ukucate Web adresu
sr.wikipedia.org, vaš računar će uz pomoć DNS servera to ime
pretvoriti u adresu 66.230.200.100, sto је IP adresa računara na
kome se nalazi ta prezentacija
14. 14
Primer
Napravimo mali eksperiment. Kako saznati numeričku IP adresu
Web sajta? Kliknite na dugme Start, potom na opciju Run,
otkucajte cmd i kliknite na dugme OK kako bi dobili komandni
prozor.
Želimo da utvrdimo IP adresu Web sajta http://www.google.rs
U komadnom prozoru ukucajte sledeće:
ping www.google.rs
i pritisnite Enter taster na tastaturi. Sistemska naredba ping
"proziva" zadatu adresu i ispisuje statistike brzine pristupa, ali i
stvarnu IP adresu
16. 16
Primer
Otvorite internet pretrazivač i u adresnoj liniji
otkucajte http://173.194.35.180 i naravno otvoriće se
početna strana Google Internet pretraţivača.
Svakako, mnogo je lakše zapamtiti tekst google.rs
nego brojeve 173.194.35.180
17. 17
DOMEN - domain name system
Domen – logičko grupisanje računara, korisnika i ostalih resursa,
koji koriste zajedničko ime
DNS – sistem koji čuva i povezuje veliki broj informacija sa imenima
domena i prevodi imena domena u IP adrese
DNS je jedna distribuirana baza podataka u kojoj su upisana sva
imena I odgovarajuće IP adrese pojedinih računara
.gov – vladine organizacije
.edu – obrazovne institucije
.org – neprofitne organizacije
.mil – vojska SAD
.com ili .co – komercijalne organizacije
.net – mrezne organizacije
.int – medjunarodna organizacija
Internet oznaka geografske oblasti ( iza organizacionog domena )
.rs, .ru, .fr, .ca itd.
18. 18
ADRESE korisnika
Opšti oblik
korisničkoime@adresamailserveraISP.domen
(koriste se za identifikaciju, slanje elektronske pošte. Interaktivnu
komunikaciju, učešće u diskusijama …)
npr. nastavnik@skola.edu.rs
19. 19
ADRESE podataka
URL (Uniform Resourse Locator)
protokol://servis/racunar/putanja/dokument
kako :// odakle / šta
npr. http://www.skola.edu.rs
20. 20
Kako početi ?
Povezivanje na Internet počinje od:
kompjutera sa modemom ili mrežnom karticom (NIC)
telefonskim putem, LAN sa izlaskom na Internet, WLAN,
GPRS (pristup mobilnim telefonom) ...
instaliran TCP/IP na računaru (u slučaju instalacije OS
Windows – automatski)
Internet Servis Provajdera (ISP) – otvaranje internet
računa (account), korisničko ime (username) i šifra
(password)
Instaliran web browser (Internet Explorer, Netscape
Navigator, Opera, Mozzila Firefox, Google Chrome ...) –
program pomoću koga se vrši komunikacija sa Web
serverima i prikaz stranica
21. 21
Internet Servis Provajder
je kompanija, koja svojim korisnicima omogućava uslugu
priključivanja na Internet i povezane servise. Sam izraz je
engleskog porekla i u prevodu znači dobavljač internet usluga.
ISP obezbeđuje
Serverski kompjuter
rad sa e-mail-om,
hostovanje Web prezentacija,
registraciju domena ...
22. 22
WWW (World Wide Web)
najpopularniji servis Interneta
najveći globalni informacioni resurs
jedino sredstvo za masovno komuniciranje u realnom vremenu
najdemokratskiji od svih poznatih medija
svi imaju jednako pravo pristupa planetarnim informacijama,
edukativnim i komunikacionim resursima
mogućnost masovnog publikovanja sopstvenih ideja
nezavisno od bilo čijeg jezika, religije, nacionalnosti, pola,
starosti, profesionalnog ili socijalnog statusa.
23. 23
WWW (World Wide Web)
Komponente
Web server
Web klijent
HTML (HyperText markup language) – jezik za pisanje
web stranica
URL (Uniform Resource Locator)
HTTP (Hyper Text Transfer Protocol)
Korisćenjem HTTP-a browser preuzima sa servera
HTML dokument i prikazuje sadržaj web strane
24. 24
WWW
Zbog velike rasprostranjenosti i širenja
WWW izvan CERN-a 1994. osnovan je
World Wide Web Consortium (W3C)-
organizacija osnovana sa ciljem da određuje
standarde i upravlja razvojem širenja Web-a
http://www.w3.org
25. 25
E-mail
Putem Interneta se šalje i prima elektronska pošta
Mogu se slati sve vrste fajlova (tekst, slika, zvuk...)
Jeftino i brzo komuniciranje sa ljudima širom planete
Mail server ISP-a prikuplja i čuva sve poruke
Poruke se kreću internetom, na sličan način kao i
web stranice, putem mreže mail servera, koji
preusmeravaju poštu
26. 26
E-mail
Programi za rad sa elektronskom poštom se zasnivaju na
Uredjivaču teksta za sastavljanje poruka,
Mehanizma za slanje i primanje poruka i
Čitača primljenih poruka
Uz poruke se mogu slati i datoteke
Poruka se šalje primaocu na temelju njegove e-mail adrese
Poruka se može poslati jednom ili većem broju primalaca
odjednom
Poslate poruke se čuvaju u elektronskom poštanskom
sandučetu primaoca (mail server ISP), koje se nalazi na
njegovom serveru sve dok ih ne preuzme na lokalni računar
Gotovo svi provajderi u svojoj ponudi imaju i servis za
elektronsku poštu
27. 27
WebMail
Da bi korišćenje elektronske pošte dobilo svoju
fleksibilnost na web-u postoje sajtovi koji
pružaju mogućnost posedovanja e-mail
računa, kome se pristupa putem browser-a.
Na ovaj način korisnik može pristupiti svom e-
mailu sa bilo koje tačke na planeti
28. 28
E-mail bonton
Lepo ponašanje prilikom pisanja e-maila
Subject field – naslov poruke
Česta provera nove pošte (jedanput dnevno)
Proveriti štamparske greške
29. 29
Web site
Internet prezentacija
Skup povezanih web dokumenata (fajlova)
Sistem hipertekst dokumenata
(HTML – HyperTekst Markup Language)
Dokumenti od kojih se sastoji sajt su smešteni na serveru ISP
Svaka prezentacija počinje naslovnom stranom ( home page )
Adresa prezentacije je u stvari adresa prve, naslovne strane
( URL adresa )
Na jednom serveru može da se nađe mnoštvo prezentacija
Delovi prezentacije se mogu nalaziti na geografski udaljenim
serverima ( sajtovi velikih internacionalnih kompanija )
30. 30
Hipertekst (Hypertext)
“Nelinearni tekst”
Web navigacija – kretanje kroz Web stranice
Veza se naziva link ili hiperlink
HyperLink je samo element HyperTeksta
Startovanje hyperlinka – promena tekuće adrese
web stranice
HTML dokumenti su tipa .htm ili .html
31. 31
Akcije hyperlink-a
Prelazak na drugi deo tekuće strane
Prelazak na drugu stranu tekućeg sajta
Prelazak na drugi web sajt
Prebaciti fajl sa web servera na korisnički računar
(download)
Startovanje nekog programa ili audio-video fajla
32. 32
HTML (HyperText Markup Language)
Sve web stranice su napisane na HTML kod-u
Web browser interpretira stranice iz HTML-a u
grafičku formu
Ovaj kod je univerzalan i čita ga svaki browser
33. 33
Obrada zahteva za prelazak na URL
Korisnik unese URL
Korisnikov kompjuter šalje zahtev ISP serveru
ISP server šalje zahtev kroz mrežu kompjutera
povezanih TCP/IP protokolom
Pronađen je sajt koji ima traženu adresu
Sadržaj se prenosi nazad do kompjutera
korisnika
