Lecture 2

ЛЕКЦ 2 : ИЛ УУРХАЙН АВТО ТЭЭВЭР
УУРХАЙН ТЭЭВРИЙН ТӨХӨӨРӨМЖ

1.1 Ил уурхайн авто тээврийн онцлог
Давуу тал нь:
 Өөртөө тэжээлийн эх үүсвэртэй, гадны үүсгүүрээс
хамаардаггүй
 Эргэх радиус бага, сэлгэх чадвар сайтай
 Харьцангуй их налууг туулах чадвартай
 Уул геологийн ямарч нөхцөлд хэрэглэх боломж
харьцангуй өндөр
 Бараг ямарч физик механикийн шинж чанартай
чулулугийг тээвэрлэх боломжтой.
 Ашигт малтмалыг ялгаварлан олборлох боломж сайтай.
 Ачих тоног төхөөрөмжийн бүтээл их. Тухайлбал төмөр
замтай харьцуулхад 20-25%-аар их байна.
 Бусад тоног төхөөрөмжөөс болон хоорондын хамаарал
багатай.

Дутагдалтай тал нь:
- Тээвэрлэлтийн зай хязгаарлагдмал, харьцангуй
богино зайд тээвэрлэлт явуулхад ашигтай.
- Ашиглалтын зардал харьцангуй өндөр. Энэ нь
засвар үйлчилгээ, шатах тослох материалын зардал,
сэлбэг хэрэгсэл, ажиллах хүч их шаардлагатай
холбоотой.
- Байгаль цаг уурын нөхцөлөөс хамаарч
автозамд гулгаа, хальтиргаа зэрэг автосамосвалын
бүтээл буурхад нөлөөлөх хүчин зүйлс үүсдэг.
- Уурхайн агаарыг хорт хийгээр нийлээд
бохирдуулдаг.
- Тээврийн процессыг автоматжуулах процесс
нэлээд төвөгтэй.

Хэрэглэх нөхцөлүүд:
- Харьцангуй бага талбайтай, төмөр замаас
алслагдсан ордыг ашиглахад
- Их гүн уурхайд
- Ашигт малтмалын тогтоц нийлмэл байх
- Ашигт малтмалыг ялгаварлан олборлоход
- Уурхайн хүчин чадал бага, дунд их буюу бараг
дурын хүчин чадалтай уурхайд
- Тээвэрлэлтийн ашигтай зай 3...5км (хамгийн их нь
7км)
- Замын налуу нь ачаатай чиглэлт 70...100% ∘
(max 120% ∘ ), хоосон чиглэлд 200%∘ хүртэл
тавигдах.

1.2. Уурхайн автозам
1.2.1. Уурхайн автозамын бүтэц, ангилал
а. Уурхайн автозамыг зориулалтаар нь:
- үндсэн тээвэрт хэрэглэх үйлдвэрийн зам.
- туслах тээвэрт хэрэглэх аж ахуйн зам.
б. Хөдөлгөөний чиглэлээр нь:
- нэг урсгалтай
- хоёр ба олон урсгалтай.
в. Байрлалаар нь:
- мөргөцгийн зам
- траншейн зам
- гадаргуугийн зам
- овоолгын зам

г. Ашиглах хугацаагаар нь:
- байнгын зам
- түр зуурын зам
д. Бүтцээр нь:
- хучилттай
- хучилтгүй гэж тус тус ангилагдана.

Байнгын замд ашигт малтмалыг агуулах, баяжуулах
фабрик, дамжуулан ачих цэгрүү хүргэх
зориулалттай үндсэн зам хамаарна. Энэ замыг
уурхайн ашиглалтын туршид тогтмол хэрэглэх
бөгөөд автотээврийн хөдөлгөөний эрчим нь
6000машин/хоног-оос илүү байж болно. Түүнчлэн
хөрс хуулалтын мөргөцгийн ашиглалтын
хугацаанаас нь хамааран (5-10жил) тавьсан замыг
байнгын зам гэж үздэг. Энэ замд хөдөлгөөний хурд
40км/цаг, хөдөлгөөний эрчим
10000машин/хоногоос илүү байж болно.

Түр зуурын замд 2 жил хүртэл хугацаагаар
ашиглах хөдөлгөөний хурд 10...15км/цаг байхыг
зөвшөөрсөн мөргөцгийн болон овоолгын зам
хамаарна. Тус замаар өнгөрөх автосамосвалын
хөдөлгөөний эрчим нь уурхайн хүчин чадлаас
хамаарна.
Ил уурхайн автозамыг хэрэглэх автосамосвалын
даац, ачаа эргэлт, хөрсний бүтцээс хамаарч янз
бүрийн хучилттай, төрөл бүрийн хийцтэй тавьдаг.
Автосаиосвалын бүтээлийг нэмэгдүүлэх, үр ашгийг
дээшлүүлэх зорилгоор замын хучилтыг хийнэ.

2.1 дүгээр зураг. Автозамын хөндлөн огтлол
а-сэвсгэр чулуулагт зориулсан зам, б-хадархаг чулуулагт зориулсан зам, в-
шилжилттэй замд зориулсан зам, 1-шороон далан, 2-замын хучилт, (а-суурь
үе, б-даацын үе, в-элэгдлийн үе), 3-замын хажуу, 4-ус зайлуулах төхөөрөмж,
5-замын хамгаалалт, 6-ус зайлуулах суваг.

Замын шороон даланг ус, дулааны горимын
өөрчлөлтөөс бага хамаардаг, ус нэвтрүүлэх чанар
сайтай, усанд муу уусдаг материалаар хийх
шаардлагатай. Шороон далан нь асгац, ухац, тэгш
байдлаар тавигдана. Шороон далангийн хажуугийн
налуу нь 1м хүртэл өндөртөй үед 1:1.5 – 1:1.3 хүртэл,
1м-ээс их өндөртөй үед 1:1.5 харьцаатай тавигдана.
Автозамын дагуух усыг зайлуулхын тулд 2...4% ∘
налуутай ус зайлуулах суваг татаж өгнө. Шороон
далангийн дээд өргөнийг замын зорчих хэсгийн
өргөн, замын 2 хажуугийн өргөнөөр тодорхойлно.
Замын зорчих хэсгийн өргөнийг автосамосвалын
овор, хэмжээ, хөдөлгөөний хурд, замын урсгалын
тооноос хамаарч 2.1 ба 2.2 томъёогоор тодорхойлно.

Нэг урсгалтай замын зорчих хэсгийн өргөн
Ш1 = а + 2y , м
Хоёр урсгалтай замын зорчих хэсгийн өргөн
Ш2 = 2(а + y) + х, м
а- автосамосвалын өргөн, y=0.5м- замын
хажуугийн өргөн, х=0.5 + 0.05v – зөрж байгаа
машинуудын хоорондын аюулгүй зай, v –
автосамосвалын хурд, км/цаг.

Замын муруй хэсэгт зорчих хэсгийг илүү өргөн
тавьж өгөх шаардлагатай бөгөөд өргөсөлтийн
хэмжээг 2.3р томъёогоор олно.
В =
𝑙2
𝑅
+
0.1𝑣
𝑅
, м
l- автосамосвалын урт, R-замын муруйлтын радиус,
v – автосамосвалын тооцооны хурд, км/цаг
ил уурхайн автозамыг хучилтын төрлөөс нь
хамааруулан үндсэн хучилттай зам, хялбарчилсан
хучилттай зам, шилжилтийн хучилттай зам, ердийн
хучилттай зам гэж ангилна.

Замын хучилт нь төрлөөс хамааран нэг болон хэд
хэдэн үеэс бүрддэг. Элэгдлийн үе буюу хамгийн
дээд талын үе нь автосамосвалын дугуй ба замын
барьцалтыг нэмэгдүүлэхүйц барзгар, хөдөлгөөний
хэвийн хурдыг хангахуйц жигд тавигдах ёстой.
Элэгдлийн үеийн доор тавигдах даацын үе нь
дээр ирэх ачааллыг үүрч өөрийн доод үе болох
шороон далан ба замын суурьт ачааллыг
зөөлрүүлэн дамжуулах үүрэгтэй.

Ил уурхайн автозамд ихэвчлэн хучилтын суурийг
тавьдаггүй бөгөөд шаварлаг занар түүнтэй төстөй
хөрсөн дээр зам тавих үед шохойн чулуу, эсвэл
чулуу зэрэг усанд тэсвэртэй материалаар хийж
өгнө. Үндсэн хучилтанд асфальт (барагшин) бетон,
цемент бетон хучилт орно. Ийм хучилтын доор
тавигдах суурь хайрга, хайрга-сайрга, цемент
бетон байж болно. Ийм хучилттай замын
элэгдлийн зузаан 5см-ээс багагүй байдаг. Түр
зуурын зам маш энгийн бүтэцтэй байна.

Lecture 2

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (6)

Similar to Lecture 2 (6)

Lecture 2