Linux+02

.: CÔNG NGHỆ LINUX :. Giảng viên: TS. Tô Tuấn (Viện CNTT, BQP) Email: totuan4@yahoo.com Trợ lý kỹ thuật: Nguyễn Vạn Phúc, Vũ Mạnh Cường Môn học: KHÓA 3 CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO THẠC SĨ CNTT QUA MẠNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Chương 2: Các tập lệnh Linux Bao gồm các phần sau: So sánh DOS/Windows và Linux Kiến trúc Linux Hệ thống thư mục Phân quyền bảo vệ và truy xuất tập tin Quản lý tiến trình Tập lệnh cơ bản Trình quản lý thư mục (MC) Các tập tin khởi động CITD - VNUHCM

2.1. So sánh DOS/Windows và Linux 2.1.1. Giống nhau  Giao diện người dùng thân thiện  Đa chương, đa nhiệm, đa người dùng  Cấu trúc thứ bậc của thư mục  Khởi động chương trình từ dòng lệnh hoặc GUI

2.1.2. Khác nhau  Linux là HĐH mã nguồn mở  Linux phân biệt chữ HOA/thường  Cơ chế Shell Command Line thông thường không thông báo gì mỗi khi thực thi xong lệnh  Dấu phân cách và đường dẫn thư mục (“ / ” thay cho “ \ ” trong DOS/Windows)  Linux yêu cầu phải đặt thuộc tính x (eXecute) cho tập tin thực thi

2.2. Kiến trúc Linux 2.2.1. Hệ thống tập tin

- Trên DOS/Windows, định dạng và tạo hệ tập tin: C:\>format a: /s - Trên Linux, định dạng và tạo hệ tập tin cần 3 bước: + Lệnh định dạng: #fdformat /dev/fd0 + Lệnh tạo hệ thống file: #mkfs /dev/fd0 + Lệnh tạo đĩa khởi động: #mkbootdisk /dev/fd0

Các lệnh thông dụng của Linux: Ví dụ: #ls –la /home  Liệt kê đầy đủ nội dung thư mục / home #cat test.txt  Hiển thị nội dung tập tin test.txt trong thư mục hiện hành

2.2.2. Tiến trình (Process) Là chuơng trình trong thời gian vận hành. Các tiến trình đồng hành, dùng chung CPU: Hình 2.1 Hệ điều hành phân chia thời gian để kiểm soát các tiến trình

Ví dụ trong môi trường đồ hoạ (Graphic Mode), vừa có thể nghe nhạc lại vừa có thể soạn thảo văn bản. Trong chế độ Console Mode, vừa có thể chạy chương trình xử lý thuật toán nén file lại vừa có thể ra lệnh in văn bản ra máy in. Thực tế, các tiến trình được thực thi một cách tuần tự chứ không song song . Mỗi thời điểm, CPU chỉ có khả năng xử lý được một chỉ thị lệnh duy nhất.

Hầu hết các HĐH đều mô phỏng khả năng xử lý song song ( Parallel Processing ) bằng kỹ thuật điều phối tiến trình ( Time Schedule ). CPU sẽ được điều phối xoay vòng, mỗi tiến trình chiếm giữ một thời gian của CPU rất ngắn sau đó HĐH sẽ can thiệp và tạm dừng để CPU có khả năng làm việc với tiến trình khác. DOS là loại HĐH đơn nhiệm vì không có khả năng điều phối tiến trình.

Mặc dù dùng kỹ thuật thường trú (TSR), DOS không được xem là HĐH đa nhiệm, đa tiến trình.

2.3. Hệ thống thư mục Các thư mục chính của Linux:

2.4. Phân quyền bảo vệ và truy xuất tập tin 2.4.1. Các quyền truy xuất trên tập tin Do Linux là HĐH đa nhiệm, đa người dùng, cùng một thời điểm khi đang soạn thảo tập tin hay thực thi một chương trình, có thể người khác từ xa kết nối qua hệ thống mạng tìm cách truy xuất tập tin đang sử dụng. Quyền thao tác tập tin và thư mục được quy định với những thuộc tính sau:

r : Read Only  Thuộc tính chỉ đọc (không có quyền ghi/xóa) w : Write  Thuộc tính ghi (hiệu chỉnh nội dung) x : Execute  Thuộc tính thực thi (chạy chương trình) - : None  Không có quyền trên đối tượng  Hình dưới trình bày nội dung các thư mục và tập tin được thiết lập quyền ( set permission ) trong thư mục cá nhân (Home Directory) của người dùng tên là nev

Chú ý đến các thuộc tính sau: Cờ đầu tiên chỉ dấu hiệu. Nếu là “ - ” có nghĩa đây là tập tin thông thường. Còn nếu “ d ” thì đây là một Directory (thư mục). Một số trường hợp khác như pipe là “ p ”, còn socket là “ s ”. Có 3 đối tượng chính là owner, group, other và mỗi đối tượng ứng với 3 quyền cụ thể read, write, execute Thiết lập (thay đổi) thuộc tính bảo mật cho tập tin và thư mục bằng lệnh CHMOD  Phải thực hiện bằng quyền của ROOT ACCOUNT

Ví dụ sau sẽ tiến hành thay đổi quyền sẵn có của tập tin apple.txt: # chmod u+rw-x apple.txt # chmod g+r-wx apple.txt # chmod o+r-wx apple.txt

2.4.2. Các đối tượng được truy xuất Khi tạo ra một thư mục (hoặc tập tin)  bản thân ta là người sở hữu ( Owner ) Mặc định quyền được thiết lập là read - write ~ r w Dựa vào quyền người sở hữu thôi không đủ  Trường hợp muốn chia sẻ với người khác, cần thiết lập quyền cho nhóm – ( Group ) Ví dụ: ( Giả sử tập tin testfile nằm trong thư mục hiện hành ) #ls -l testfile rwx rw- --- 1 root books 444 Feb 14 22:24 testfile Nhóm books được quyền đọc, ghi ( rw ), nhưng không có quyền thực thi (x) - Một số lệnh liên quan đến đăng nhập và tài khoản:

USER ACCOUNT COMMAND LINES ==  -----  -----  ==

Tạo nhóm books: # groupadd books Tạo tài khoản người dùng mk: # useradd mk –g books –d /home/mk –p 1234mk # su mk $pwd /home/mk

2.4.3. Quyền đọc ghi và thực thi Nếu không có quyền x (execute), thì không thể chuyển vào thư mục này bằng lệnh CD, càng không có quyền chuyển vào các thư mục con bên dưới.

2.4.4. Thay đổi quyền truy xuất với lệnh CHMOD Qua lệnh chmod ta có thể thay đổi quyền r-w-x của đối tượng như user (còn gọi là owner), group (nhóm) hay other (người dùng khác) đối với tập tin (hoặc thư mục). Quyền truy xuất tập tin còn phụ thuộc vào thư mục chứa nó . Ví dụ như ta có một tập tin info trong thư mục VIDU. Nếu thiết lập quyền với tập tin cho other là --x (chỉ execute) nhưng với thư mục VIDU ta lại thiết lập cho other là --- (không có tính năng execute) thì tập tin info đối với người dùng không phải owner và group thì KHÔNG được quyền thực thi. Sử dụng tiền tố “ + ” hay “ - ” để thêm hoặc bớt quyền trên đối tượng cụ thể ( Ví dụ 1) Có thể tiến hành thay đổi quyền dựa trên các giá trị số ( Ví dụ 2)

Ví dụ 1:  Thực hiện lệnh liệt kê thư mục hiện tại #ls –l -rwx rwx r-x 4 root mk 4096 May 2 15 : 07 testfile Ở đây root và mk có toàn quyền trên testfile. Tuy nhiên other chỉ có quyền Read và Execute  Tiến hành thiết lập việc gỡ bỏ quyền Execute và Write của owner (hay còn gọi là user) #chmod u-xw testfile #ls –l -r-- rwx r-x 4 root mk 4096 May 2 15 : 07 testfile Đã thay đổi

Ví dụ 2: Dựa theo bảng sau: Nếu tập tin info cần thiết lập quyền {r-x r-- -w-} ứng với những mã số tính theo cách sau:  r-x owner {r = 4; w = 0; x = 1}  4 + 0 + 1 = 5 r-- group {r = 4; w = 0; x = 0}  4 + 0 + 0 = 4 -w- other {r = 0; w = 2; x = 0}  0 + 2 + 0 = 2 Vậy giá trị cần đặt cho info là 542 Dùng lệnh: # chmod 542 info

2.5. Quản lý tiến trình 2.5.1. Định hướng xuất nhập Các tiến trình thường nhận dữ liệu đầu vào  XỬ LÝ và GHI kết xuất ra một thiết bị (màn hình, tập tin, máy in,…) * Linux quy định cơ bản đầu vào là bàn phím stdin * Linux quy định cơ bản đầu ra là màn hình stdout Ví dụ: Lệnh “ ls –l “ đưa kết quả ra màn hình: #ls –l - rwx rwx r-x 4 root mk 4096 May 2 15 : 07 testfile

Thay vì kết xuất ra màn hình  có thể đưa kết xuất ra tập tin để dễ quản lý sau này. Cơ chế chuyển hướng xuất nhập: * Dấu chuyển hướng “ > ” cho kết xuất đầu ra * Dấu chuyển hướng “ < ” cho kết xuất đầu vào

Ví dụ: Sử dụng lệnh ls liệt kê nội dung thư mục hiện hành tập tin được chỉ định trước là data.txt # ls –l > data.txt Sử dụng lệnh more để hiển thị dữ liệu của đầu vào theo từng trang màn hình (trường hợp số trang hiển thị quá nhiều) # more < bigfile.txt Có thể sử dụng dấu “ >> ” để nối thêm dữ liệu vào cuối tập tin hiện có Ví dụ: # ls –l >> data.txt

2.5.2. Kiểm soát tiến trình 2.5.2.1. Xem thông tin về tiến trình Cần kiểm soát được công việc các tiến trình. Muốn xem tiến trình đang chạy, sử dụng lệnh ps Lệnh ps có rất nhiều tùy chọn, trong đó tuỳ chọn –a là yêu cầu liệt kê hết tất cả các tiến trình. # ps -a Hình 2.5.2.1.a và Hình 2.5.2.1.b cho thấy tất cả các tiến trình đang vận hành (dạng Background hoặc Foreground - Hậu cảnh hoặc Tiền cảnh) Để thể hiện dạng “cây” các tiến trình đang hiện có trên hệ thống, ta sử dụng lệnh pstree

TASK MANAGER AND PROCESS VIEWER Hình 2.5.2.1.b Cửa sổ Windows Task Manager trong HĐH MS Windows Hình 2.5.2.1.a Màn hình thể hiện các Process trong HĐH Linux

Cột thông tin bên trái PID do lệnh ps hiển thị (hoặc trên Windows là cột thứ hai từ trái sang bên cạnh cột “Image Name”)  Là số định danh cho mỗi tiến trình. Mỗi tiến trình đều được HĐH cung cấp một mã số duy nhất là PID (Process Identifier) Các lệnh xử lý tiến trình trong Linux đều dựa vào số PID này để tương tác và điều khiển các tiến trình đang chạy.

2.5.2.2. Tiến trình tiền cảnh Mô tả: Khi đang trên dấu nhắc của hệ thống (# hay $) và gọi thực thi một chương trình và chương trình này sẽ trở thành tiến trình đi vào hoạt động dưới sự kiểm soát của hệ thống. Dấu nhắc hệ thống sẽ không hiển thị trong khi tiến trình đang chạy.Chỉ khi nào tiến trình hoàn thành tác vụ và chấm dứt thì HĐH (Shell) sẽ trả lại dấu nhắc để người dùng tiếp tục thực thi các tác vụ khác.  Đây là cơ chế của tiến trình hoạt động ở chế độ TIỀN CẢNH Ví dụ: #ls –R / Lệnh sẽ thực thi công việc liệt kê toàn bộ tập tin và thư mục (tham số R-Recursive) của HĐH bắt đầu từ thư mục gốc / - Quá trình liệt kê này diễn ra có thể lâu và hiện ra trực tiếp trên màn hình. Sau khi lệnh trên thực hiện xong thì HĐH lúc này mới trả lại dấu nhắc cho người dùng  Cần đến khả năng HẬU CẢNH của HĐH.

2.5.2.3. Tiến trình hậu cảnh Mô tả: Nhằm mục đích đưa những tiến trình chiếm nhiều thời gian (hoặc ít tương tác với người dùng) ra hoạt động ở hậu cảnh (chạy ngầm bên trong hệ thống không cần xuất hiện) Thao tác đơn giản: Ta chỉ cần cho dấu “ & ” sau mỗi câu lệnh Dấu nhắc của hệ thống hiển thị để sẵn sàng triệu gọi một chương trình khác (tiến trình trước vẫn đang chạy) Ví dụ: # ls -R / > allfiles.txt & [1] 23978 Tiến trình được đưa vào hậu cảnh (thứ 1) với mã số PID là 23978

2.5.2.4. Tạm dừng tiến trình Nếu tiến trình nào đó đang chạy và cần đưa vào hậu cảnh (do phải chờ đợi việc kết thúc của tiến trình ấy lâu và khi thực thi lệnh không dùng dấu “ & ”)  Bấm Ctrl + Z Khi một chương trình đang chạy và nhận được tín hiệu ngắt do bấm tổ hợp phím Ctrl + Z, tiến trình được tạm dừng và đưa vào hậu cảnh. Tuy ở hậu cảnh, nhưng tiến trình này đang trong tình trạng PAUSE và nó chỉ thực thi tiếp khi cho phép. Ví dụ: # ls -R / > allfiles.txt ^Z [1]+ Stopped ls -R / > allfiles.txt # - Lệnh ps -af để xem đầy đủ thông tin về các tiến trình đang chạy.

2.5.2.5. Đánh thức tiến trình Dùng lệnh jobs để hiển thị trạng thái các tiến trình trong hậu cảnh: # jobs [1] + Stopped ls –R / > allfiles.txt Kết quả cho thấy tác vụ [1] đang ở trạng thái dừng. Để tiến trình trên tiếp tục hoạt động ở hậu cảnh, sử dụng lệnh bg: # bg 1 ls –R / > allfiles.txt # jobs [1] + Running ls –R / > allfiles.txt

2.5.2.6. Hủy tiến trình Có những trường hợp như: Tiến trình bị treo hoặc lặp trong một vòng lặp vố tận  Cần phải Hủy tiến trình Nếu không hủy kịp thời  Chiếm tài nguyên hệ thống vô ích (chậm hệ thống) Sử dụng lệnh kill để tiến hành hủy bỏ tiến trình. Lệnh kill đi sau với tham số là số hiệu của tiến trình ( PID ) Lệnh kill thường hay đi chung với lệnh ps –af

Ví dụ: # ls –R / > allfiles.txt ^Z # ps –af UID PID PPID C STIME TTY TIME CMD root 3822 3821 0 Arp19 tty1 00:00:00 [bash] root 2453 2452 30 11:03 pts/3 00:00:01 ls –R / root 2458 2459 10 11:03 pts/3 00:00:00 ps –af # kill 2453 # ps –af UID PID PPID C STIME TTY TIME CMD root 3822 3821 0 Arp19 tty1 00:00:00 [bash] root 2458 2459 10 11:03 pts/3 00:00:00 ps –af Đối với một số tiến trình có cấp độ ưu tiên cao (High Priority), không thể sử dụng lệnh kill mặc định để có thể dừng tiến trình được  Sử dụng thêm tham số “ -9 ” để có thể hủy được tiến trình có cấp độ ưu tiên cao # kill –9 2453

2.5.2.7. Giao tiếp giữa các tiến trình Các tiến trình cần phải giao tiếp với nhau để trao đổi thông tin. Như lệnh ls dùng để liệt kê về thông tin của tập tin và thư mục ra màn hình nhưng lệng ls trên không có tính năng dừng màn hình (nếu số dòng vượt quá 25 dòng). Tuy nhiên, lệnh more lại có thể làm được điều này  Có thể kết hợp hai lệnh này lại thông qua chỉ thị “ | ” để thực thi cơ chế đường ống. Ví dụ sau minh họa quá trình chuyển dữ liệu do lệnh ls xuất ra sang cho lệnh more xử lý và phân trang bằng đường ống # ls –R | more / bin boot dev etc --More-- 25 dòng tự động ngắt - sử dụng phím SpaceBar để tiếp tục

2.6. Tập lệnh cơ bản 2.6.1. Nhóm lệnh hệ thống Bao gồm một số lệnh như sau: Thông tin chi tiết về mỗi lệnh, sử dụng lệnh man <tên lệnh>

2.6.2. Nhóm lệnh quản lý tài khoản đăng nhập Bao gồm một số lệnh như sau: Thông tin chi tiết về mỗi lệnh, sử dụng lệnh man <tên lệnh>

2.6.3. Sử dụng tài liệu hướng dẫn man Tài liệu hướng dẫn man sẽ đưa ra những trợ giúp cần thiết về lệnh cũng như chức năng các tập tin cấu hình hệ thống. Sử dụng lệnh man bằng cách: # man <session> <keyword>  Trong đó session là phân đoạn chức năng được HĐH chia ra với nhiều chủ đề khác nhau, session có thể không có vẫn được (mặc định sẽ tìm từ khoá trong phân đoạn 1)

.: Sử dụng tài liệu hướng dẫn man trong Console mode :. Hình 2.2 Hướng dẫn sử dụng lệnh ở chế độ console

.: Sử dụng tài liệu hướng dẫn man trong Graphic mode :. (GNOME MODE) Hình 2.3 Hướng dẫn sử dụng lệnh ở chế độ Graphic GNOME MODE

.: Sử dụng tài liệu hướng dẫn man trong Graphic mode :. (KDE MODE) Hình 2.4 Hướng dẫn sử dụng lệnh ở chế độ Graphic KDE MODE

2.6.4. Các lệnh xử lý tập tin và thư mục Tập tin và thư mục là hai đối tượng được đề cập nhiều nhất trong thế giới UNIX/Linux. 2.6.4.1. Kết gán ổ đĩa và thư mục Lệnh mount giúp các kết gán phân vùng hay những thiết bị vật lý thành một thư mục trong cây thư mục thống nhất của HĐH bắt đầu từ gốc / (thông thường trong thư mục /mnt )

Cú pháp lệnh: # mount –t vfstype <devicefile> <directory> Trong đó: devicefile: đường dẫn đến tập tin thiết bị (như ổ đĩa mềm là /dev/fd0, ổ đĩa CD-ROM là /dev/cdrom và các phân vùng /dev/hda1, /dev/hda2,…) directory: thư mục được kết gán vfstype: Các kiểu hệ thống tập tin Ví dụ: # mount –t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom Để gỡ kết gán trước đó  # umount <directory>

2.6.4.2. Sao chép và xóa tập tin SAO CHÉP TẬP TIN Sử dụng lệnh cp Lệnh cp này tương đương với lệnh copy của MS-DOS Cú pháp lệnh: # cp <địa chỉ nguồn> <địa chỉ đích> Ghi chú: Lệnh này có thể sao chép nhân bản một file trong thư mục hiện hành. XOÁ TẬP TIN Sử dụng lệnh rm Lệnh rm này tương đương với lệnh del của MS-DOS Cú pháp lệnh: # rm <tên file>

2.6.4.3. Di chuyển và đổi tên tập tin (hoặc thư mục) DI CHUYỂN TẬP TIN (HOẶC THƯ MỤC) Sử dụng lệnh mv Lệnh mv này tương đương với lệnh move của MS-DOS Cú pháp lệnh: # mv <địa chỉ nguồn> <địa chỉ đích> ĐỔI TÊN TẬP TIN (HOẶC THƯ MỤC) Sử dụng lệnh rename (hoặc lệnh mv ) Cú pháp lệnh: # mv <tên 1> <tên 2>

2.6.4.4. Tạo tập tin và thư mục TẠO TẬP TIN Sử dụng lệnh cat (hoặc touch ) Lệnh cat này tương đương với lệnh copy con của MS-DOS Cú pháp lệnh: # cat > <tên tập tin> (chú ý có dấu “ > ”) Để kết thúc quá trình nhập  Nhấn phím Ctrl + D hoặc Ctrl + ] TẠO THƯ MỤC Sử dụng lệnh mkdir Lệnh mkdir này tương đương với lệnh md của MS-DOS Cú pháp lệnh: # mkdir <tên thư mục>

2.6.4.5. Xem và chỉnh sửa nội dung tập tin XEM TẬP TIN Sử dụng lệnh cat (hoặc vi ) Lệnh cat này tương đương với lệnh type của MS-DOS Cú pháp lệnh: # cat <tên tập tin> CHỈNH SỦA NỘI DUNG TẬP TIN Sử dụng lệnh vi Lệnh vi này tương đương với lệnh edit của MS-DOS Cú pháp lệnh: # vi <tên tập tin>

2.6.4.6. Tạo liên kết tắt LIÊN KẾT MỀM Sử dụng lệnh ln -s - Chứa thông tin trỏ đến tập tin vật lý. Có chức năng chính là truy xuất nhanh tập tin mà không cần phải vào nơi chứa tập tin ấy Cú pháp lệnh: # ln -s <tập tin/thư mục cần được trỏ đến > <tên tập tin liên kết> Ví dụ: Tạo tập tin mybin trỏ đến thư mục /bin như sau: # ln –s /bin mybin Sử dụng lệnh “ ls –l ” để xem lại: # ls –l mybin lrwxrwxrwx 1 mk books 4 May 3 16:41 mybin  /bin

LIÊN KẾT CỨNG Sử dụng lệnh ln Chức năng là tạo phiên bản mới của tập tin vật lý ban đầu. Tập tin mới và tập tin vật lý ban đầu thực chất là một. Nếu xóa tập tin vật lý ban đầu  dữ liệu sẽ không bị mất, chỉ mất khi không còn liên kết cứng nào tham chiếu đến nội dung chung nữa. # ls –l test* -rw-rw-r-- 1 mk books 20 May 3 18:41 testfile # ln testfile test1 # ls –l test* -rw-rw-r-- 2 mk books 20 May 3 20:41 test1 -rw-rw-r-- 2 mk books 20 May 3 18:41 testfile

2.7. Trình quản lý thư mục (MC) Hình 2.5.a Trình quản lý file mc (Midnight Commander)

Midnight Commander Hình 2.5.b Trình quản lý file mc trong X-Window

2.8. Các tập tin khởi động HĐH MS-DOS/Windows có hai tập tin autoexec.bat và config.sys dùng để thực thi một số chương trình tự động và thiết lập cấu hình. HĐH Linux cũng có chức năng như vậy. Tiến trình đầu tiên được khởi động là init (với PID là 1) . Tiến trình này gọi tiếp các tiến trình con khác. Tập tin cấu hình của init có tên /etc/inittab chứa dòng sau: inid : 3 : initdefault : - Cấp độ 3 đảm bảo chế độ đa người dùng với giao diện dòng lệnh. Cấp độ 5 dùng X-Window.

Tập tin thứ hai là .bash_profile Thông thường tập tin này thường đặt trong Home Directory của mỗi user (trong thư mục /home/<username> ). Hoặc đối với user root thì được đặt tại thư mục /root Nội dung của tập tin .bash_profile: # .bash_profile # Get the aliases and functions if [ -f ~/.bashrc ]; then ~/.bashrc fi # User specific environment and startup programs PATH=/usr/local/sbin : /usr/sbin : /sbin:$PATH : $HOME/bin BASH_ENV=$HOME/.bashrc USERNAME=“root” export USERNAME BASH_ENV PATH

Chân thành cảm ơn Các anh/chị đã tham dự bài giảng. Bộ phận Multi-media đã hỗ trợ chúng tôi trong quá trình thuyết giảng. Kết thúc chương 2

Chương 3: Lập trình hệ vỏ (SHELL) Bao gồm các phần sau: Linux và Shell Sử dụng Shell như ngôn ngữ lập trình Cú pháp ngôn ngữ Shell Dò lỗi (Debug) của Script Hiển thị màu sắc Xây dựng ứng dụng bằng ngôn ngữ Script CITD - VNUHCM

3.1. Linux và Shell Khi bắt đầu lập trình trên UNIX hay Linux bằng C hay bằng những ngôn ngữ khác  chúng ta phải tiến hành tiếp cận và tìm hiểu khái niệm SHELL Do HĐH thường cung cấp các hàm hay dịch vụ để chương trình ứng dụng triệu gọi, nên chúng ta với tư cách là một nhà lập trình  cần phải hiểu tường tận những dịch vụ ấy.

Để triệu gọi các hàm hệ thống của hạt nhân, ngoài việc xây dựng các chương trình và biên dịch chúng ra mã nhị phân (file thực thi) để HĐH triệu gọi thì HĐH còn cung cấp cho ta khả năng giao tiếp với hạt nhân (kernel) thông qua trình diễn dịch trung gian. Trên môi trường MS-DOS  shell chính là tập tin command.com. Chính từ shell này cung cấp các tập lệnh như copy , del , v.v… thành các lời triệu gọi DOS cấp thấp (ngắt 21h). Ngoài ra, DOS còn cung cấp việc điều khiển tự động hóa HĐH bằng các lệnh bó (batch) trong tập tin .bat nhưng không mạnh bằng Linux.

- Hình 3.1 dưới đây là mô hình tương tác giữa Shell, chương trình ứng dụng, hệ X-Window và hạt nhân của HĐH. Hình 3.1 Tương tác giữa Shell, Applications, X-Window, Kernel

Một số Shell thông dụng như sau: Chuẩn thường được sử dụng hiện nay là Bash Shell. Thông thường khi cài đặt, trình cài đặt sẽ đặt bash là shell khởi động Tên shell này có tên là bash được đặt trong thư mục /bin

3.2. Sử dụng Shell như ngôn ngữ lập trình Có hai cách để viết chương trình điều khiển shell Gõ chương trình trực tiếp ngay dòng lệnh (kể cả các lệnh điều khiển if , for , case , v.v…) Gộp các câu lệnh vào một tập tin và yêu cầu shell thực thi tập tin này như là một chương trình (Ghi nhớ là phải đặt quyền e x ecute cho tập tin này mới có thể thực thi được) 3.2.1. Điều khiển Shell từ dòng lệnh Thực hiện ví dụ: Giả sử trên ổ cứng chúng ta có rất nhiều file nguồn .c. Công việc đặt ra là tìm và hiển thị tất cả các file nguồn chứa chuỗi main().

Mã nguồn thực thi công việc như sau: #for file in * >do > if grep –l ‘main()’ $file > then > more $file > fi >done Trong ví dụ trên, lệnh for … do sẽ kết thúc bằng lệnh done . HĐH sẽ nhận biết được và bắt đầu thực thi tất cả những gì ta gõ vào bắt đầu từ lệnh for (Khi một lệnh chưa hoàn chỉnh thì shell sẽ chuyển thành “ > ”) Như trên, file là một biến của shell, trong khi đó * là một tập hợp đại diện cho các tên tập tin sẽ tìm thấy trong thư mục hiện hành. Một cách khác để thực thi lệnh trên là: #for file in *; do; if grep –l ‘main()’ $file; then; more $file; fi; done

3.2.2. Điều khiển Shell bằng tập tin kịch bản (Script file) Tiến hành tạo một tập tin bằng lệnh cat như sau: #cat > first.sh #!/bin/sh #Vi du ve Script file for file in * do if grep –l ‘main()’ $file then more $file fi done exit 0 Lưu tập tin trên lại và tiến hành thiết lập quyền thực thi cho tập tin trên # chmod +x first.sh

Như ví dụ bên trên thì ta thấy dấu “ # ” có hai chức năng (Trong đoạn thân chương trình) #  Chức năng là khai báo đây là dòng chú thích (comment) #!  Chức năng là chỉ thị yêu cầu shell hiện tại triệu gọi shell sh nằm trong thư mục /bin ( Chú ý cặp ký hiệu #! ) Dòng lệnh exit có chức năng yêu cầu Script sau khi thực thi sẽ trả về mã lỗi  Điều này nên được thể hiện trong quá trình lập trình. Trong UNIX/Linux, không yêu cầu phải đặt phần mở rộng cho tên tập tin cũng như chương trình. Tuy nhiên, có thể sử dụng phần mở rộng là .sh để dễ nhận diện đây là dạng tập tin script của shell (tương tự như tập tin .bat của MS-DOS) Để biết được một tập tin có phải là Script hay là định dạng khác, ta sử dụng lệnh file <tên tập tin> Ví dụ: # file first.sh

3.2.3. Thực thi Script file Thông thường các chương trình thực thi shell thường được đặt tại /bin . Do đó, để có thể thực thi được các Shell Script thì ta triệu gọi trình Shell với tên tập tin Script làm đối số. # /bin/sh first.sh Tuy nhiên, để thực hiện lệnh trên một cách ngắn ngọn ta có thể sử dụng theo phương cách như sau: # first.sh Cũng có thể lệnh trên không thực hiện thành công và ta sẽ nhận được câu thông báo lỗi “Command Not Found”  Nguyên nhân do biến môi trường PATH thường không chứa đường dẫn tới vị trí thư mục hiện hành. # PATH=$PATH:. - Hoặc cũng có thể thực hiện tự động (mỗi lần login) bằng cách đưa dòng PATH=$PATH:. vào cuối của tập tin .bash_profile của người dùng.

3.3. Cú pháp ngôn ngữ Shell 3.3.1. Sử dụng biến Thông thường, biến không cần phải khai báo trước khi sử dụng  biến sẽ tự động tạo và khai báo khi lần đầu tiên tên biến xuất hiện (biến lúc này chứa giá trị kiểu chuỗi) Chú ý sự phân biệt chữ HOA/thường. Ví dụ: foo , Foo , FOO là ba biến khác nhau. Để lấy nội dung của tên biến  sử dụng dấu “ $ ” Ví dụ: # xinchao=Hello # echo $xinchao Hello # xinchao=“I am here” # echo $xinchao I am here Chú ý sau dấu “ = “, không được có bất kỳ khoảng trắng nào khác. Nếu gán nội dung chuỗi có chứa khoảng trắng  hãy dùng dấu “” .

Sử dụng lệnh read để đọc giá trị nhập liệu do người dùng nhập vào (như hàm readln() trong ngôn ngữ Pascal hoặc scanf() trong ngôn ngữ C++) Ví dụ: # read yourname Nguyen Van An # echo $yourname Nguyen Van An # read yourname Nguyen Van Ba # echo “Hello” $yourname Hello Nguyen Van Ba

3.3.1.1. Dấu bọc chuỗi (quoting) Dấu nháy kép được dùng trong trường hợp chuỗi của người dùng nhập vào có khoảng trắng. Tuy nhiên, bên trong dấu nháy kép, ký hiệu “ $ ” vẫn có hiệu lực. Dấu nháy đơn có hiệu lực mạnh hơn. Nếu như tên biến có ký tự “ $ ” đặt trong chuỗi có dấu nháy đơn  nó sẽ bị vô hiệu hóa. Nếu muốn hiển thị dấu “ $ ” sử dụng dấu “ \ ” trong chuỗi. Ví dụ 3-1: variables.sh Tóm lại, nếu muốn thay thế nội dung biến trong một chuỗi  dấu nháy kép . Còn nếu muốn hiển thị toàn bộ nội dung chuỗi  dấu nháy đơn .

3.3.1.2. Biến môi trường (Environment Variable) Khi trình shell khởi động đã tự động cung cấp một số biến được khai báo và gán giá trị mặc định  BIẾN MÔI TRƯỜNG Các biến môi trường này thường được viết hoa để phân biệt với các biến do người dùng định nghĩa. Một số biến môi trường chủ yếu sau:

3.3.1.3. Biến tham số (Parameter Variable) Mục đích là để tiếp nhận tham số trên dòng lệnh cho việc xử lý Một số biến môi trường dưới đây:

Ví dụ sau sẽ cho thấy được sự khác nhau của hai biến $* và $@ # IFS=“^” # set foo bar bam # echo “$@” foo bar bam # echo “$*” foo^bar^bam # unset IFS # echo “$*” foo bar bam Lệnh set thiết lập 3 tham số dòng lệnh là foo bar bam . Những tham số này ảnh hưởng đến biến môi trường $* và $@ Biến $# sẽ chứa số tham số dòng lệnh: # echo “$#” 3 - Tham khảo Ví dụ 3-2 : try_variables.sh

3.3.2. Điều kiện Khả năng kiểm tra điều kiện và đưa ra quyết định rẽ nhánh thích hợp tùy theo điều kiện luận lý đúng hay sai là nền tảng cơ bản của tất cả các ngôn ngữ lập trình 3.3.2.1. Lệnh test hoặc [] Sử dụng lệnh [] hoặc test để kiểm tra điều kiện boolean ( True or False ) Lệnh [] trông đơn giản dễ hiểu, thường được dùng nhiều và rộng rãi hơn lệnh test Cách sử dụng hai lệnh trên là tương đương nhau if test –f hello.c if [ -f hello.c ] then then … … fi fi  Chú ý là phải đặt khoảng trắng giữa lệnh [] và biểu thức kiểm tra

Lệnh test có điều kiện trong đó cho phép kiểm tra một trong 3 kiểu sau: So sánh chuỗi (Cần tham khảo thêm) So sánh toán học (Cần tham khảo thêm) So sánh điều kiện trên tập tin (Cần tham khảo thêm)

3.3.3. Cấu trúc điều khiển Shell cung cấp cho ta cấu trúc điều khiển tương tự các ngôn ngữ lập trình khác (và thậm chí còn mạnh và uyển chuyển hơn) 3.3.3.1. Lệnh if - Chức năng: Kiểm tra điều kiện đúng hay sai để thực thi biểu thức thích hợp. Đây là lệnh được sử dụng nhiều nhất trong các chương trình (dù đó là chương trình lớn hay nhỏ) Cấu trúc: if <điều kiện> then <biểu thức lệnh> else <biểu thức lệnh> fi Tham khảo Ví dụ 3-3 : if_control.sh

3.3.3.2. Lệnh elif - Chức năng: Cũng tương tự như if  kiểm tra điều kiện đúng hay sai để thực thi biểu thức thích hợp. Lệnh này cho phép kiểm tra điều kiện lần thứ 2 bên trong else Tham khảo Ví dụ 3-4 : elif_control.sh 3.3.3.3. Vấn đề phát sinh với các biến Xét lại Ví dụ 3-4 ta sẽ thấy nếu như ta không nhập giá trị cho biến timeofday là “yes” hoặc “no” lúc thông báo đầu tiên (chỉ việc gõ Enter) thì lúc này xem như ta đã tạo chuỗi rỗng cho biến timeofday Lúc này dòng if đầu tiên sẽ trở thành if [ =“yes” ]  shell lúc này sẽ không biết so sánh chuỗi “yes” với cái gì???  Lỗi: “[: =: unary operator expected” Tham khảo Ví dụ 3-5 : elif_control2.sh

3.3.3.4. Lệnh for Chức năng: Để thực hiện việc lặp lại một số lần công việc với các giá trị xác định. Cấu trúc: for <tên biến> in <các giá trị xác định> do <biểu thức lệnh> done Tham khảo Ví dụ 3-6 : for_loop.sh Cải tiến ví dụ trên với việc mở rộng biến thành tập hợp sử dụng trong lệnh for  Yêu cầu trong ví dụ này là in ra tất cả các tập tin có phần mở rộng là .sh và có ký tự đầu tiên là “ f ” - Tham khảo Ví dụ 3-7 : for_loop2.sh

3.3.3.5. Lệnh while Chức năng: Có chức năng như lệnh for nhưng nhằm đáp ứng được việc lặp trong một tập hợp lớn hoặc số lần lặp không biết trước. Cấu trúc: while <điều kiện> do <biểu thức lệnh> done Tham khảo Ví dụ 3-8 : password.sh - Bằng cách sử dụng biến đếm và biểu thức so sánh số học trong ví dụ trên ( Ví dụ 3-8 ). Lệnh while hoàn toàn có thể thay thế được lệnh for trong trường hợp tập dữ liệu lớn Tham khảo Ví dụ 3-9 : while_for.sh Cú pháp $( ( ) ) dùng để đánh giá và ước lượng được biểu thức. Ta có thể thay thế cú pháp trên bằng lệnh expr  Tuy nhiên expr không hiệu quả bằng $( ( ) )

3.3.3.6. Lệnh until Chức năng: Có chức năng như lệnh while nhưng điều kiện bị đảo ngược lại. Vòng lặp sẽ bị dừng nếu điều kiện kiểm tra là đúng Cấu trúc: until <điều kiện> do <biểu thức lệnh> done Tham khảo Ví dụ 3-10 : until_user.sh Cách thực hiện lệnh như sau: # ./until_user.sh minhkhai (với minhkhai là tên người dùng đăng nhập vào hệ thống.

3.3.3.7. Lệnh case Chức năng: Có chức năng là cho phép ta so khớp nội dung của biến với một mẫu chuỗi (pattern) nào đó. Khi một mẫu được so khớp thì <biểu thức lệnh> tương ứng sẽ được thực hiện. Cấu trúc: case <tên biến> in mẫu chuỗi [ | mẫu chuỗi] ...) <biểu thức lệnh>;; mẫu chuỗi [ | mẫu chuỗi] ...) <biểu thức lệnh>;; ... esac Tham khảo Ví dụ 3-11 : case1.sh Tham khảo Ví dụ 3-12 : case2.sh Tham khảo Ví dụ 3-13 : case3.sh

3.3.4. Danh sách thực thi lệnh Shell cung cấp cho ta cú pháp danh sách AND và OR để có thể kết nối các lệnh lại với nhau theo thứ tự kiểm tra trước khi ra một quyết định nào đó 3.3.4.1. Danh sách AND - Chức năng: Cho phép thực thi một chuỗi lệnh kề nhau. Lệnh sau chỉ thực hiện khi lệnh trước đã thực thi và trả về mã lỗi thành công Cấu trúc: <biểu thức lệnh 1> && <biểu thức lệnh 2> && ... Tham khảo Ví dụ 3-14 : and_list.sh

3.3.4.2. Danh sách OR - Chức năng: Cũng như lệnh AND là thực thi một dãy các lệnh NHƯNG nếu có một lệnh trả về là TRUE thì việc thực thi dãy lệnh sẽ dừng lại Cấu trúc: <biểu thức lệnh 1> || <biểu thức lệnh 2> || ... Kết quả cuối cùng của danh sách OR chỉ đúng (TRUE) khi có một trong các <biểu thức lệnh> trả về TRUE Khác với “ && ” là gọi lệnh tiếp theo khi các lệnh trước đó là TRUE còn với “ || ” thì gọi lệnh tiếp theo trong chuỗi lệnh khi lệnh trước đó là FALSE Tham khảo Ví dụ 3-15 : or_list.sh

3.3.5. Hàm (Function) Shell cho phép ta tự tạo lập các hàm hay thủ tục để triệu gọi bên trong Script Ta có thể gọi các script con khác bên trong script chính  tuy nhiên việc này thường làm tiêu tốn tài nguyên và không hiệu quả bằng triệu gọi hàm Cấu trúc: tên hàm() { <biểu thức lệnh1> <biểu thức lệnh2> . . . <biểu thức lệnhn> } Tham khảo Ví dụ 3-16 : my_function.sh

3.3.5.1. Biến cục bộ và biến toàn cục - Khai báo biến cục bộ (chỉ có hiệu lực bên trong hàm)  dùng từ khoá local . Do vậy, nếu không có từ khóa trên thì biến chỉ được hiểu là toàn cục (global) - Phạm vi lưu trữ của biến toàn cục không còn hiệu lực khi hàm kết thúc - Biến toàn cục được nhìn thấy và có thể thay đổi bởi tất cả các hàm trong cùng script. Tham khảo Ví dụ 3-17 : function2.sh 3.3.5.2. Hàm và cách truyền tham số - Shell không cung cấp chức năng khai báo tham số cho hàm. - Việc truyền tham số cho hàm tương tự truyền tham số trên dòng lệnh - Ví dụ: Truyền tham số cho foo()  foo “tham số 1”, “tham số 2”, ... Tham khảo Ví dụ 3-18 : get_name.sh

3.3.6. Các lệnh nội tại của Shell Ngoài các lệnh điều khiển được giới thiệu bên trên, shell còn cung cấp cho ta một số lệnh nội tại khác (built-in) ~ các lệnh nội trú của MS-DOS 3.3.6.1. Lệnh break - Chức năng: Thoát khỏi vòng lặp for , while hoặc until bất kể điều kiện thoát của các lệnh này có diễn ra hay không. - Tham khảo Ví dụ 3-19 : break.sh 3.3.6.2. Lệnh continue - Chức năng: Thường được dùng bên trong vòng lặp, lệnh này yêu cầu vòng lặp quay ngược lại thực hiện bước lặp kế tiếp mà không cần thực thi các khối lệnh còn lại - Tham khảo Ví dụ 3-20 : continue.sh

3.3.6.3. Lệnh : - Chức năng: Là một lệnh rỗng (NULL). Đôi lúc lệnh này được dùng với ý nghĩa logic là TRUE. Việc dùng lệnh “ : ” sẽ thực thi nhanh hơn việc so sánh true. Như “ while : ” sẽ nhanh hơn “ while true ” - Ghi chú: Một số shell phiên bản cũ sử dụng lệnh “ : ” như là một chú thích lệnh ~ như “ # ” - Tham khảo Ví dụ 3-21 : colon.sh 3.3.6.4. Lệnh . (thực thi) - Chức năng: Dùng để thực thi một script bên trong shell hiện hành. Đồng thời khi thực thi chính lệnh “ . ” sẽ giữ nguyên những thay đổi về môi trường mà các biến tác động lên (do khi thực thi một script, shell sẽ lưu lại toàn bộ biến môi trường và tạo ra môi trường mới - sub shell - để script có thể hoạt động và các thông số của biến môi trường sẽ được khôi phục lại khi script chấm dứt - bằng lệnh exit()) - Tham khảo Ví dụ 3-22 : dot_command.sh

3.3.6.5. Lệnh eval - Chức năng: Cho phép thực hiện một lệnh động phụ thuộc vào biến - Ví dụ 1: $ foo=10 $ x=foo $ y=‘$’$x $ echo $y  Kết quả in ra là $foo

- Ví dụ 2: $ foo=10 $ x=foo $ eval y=‘$’$x $ echo $y Kết quả in ra là 10 - Ví dụ 3: Giả sử tập tin run chứa các lệnh: $ L1=./input_timer.exe $ L2=./count_ctrl2.exe $ eval ‘$L’$1

Dùng các lệnh sau để thực hiện lệnh có sẵn theo số thứ tự: $ ./run 1 $ ./run 2 - Ví dụ 4: Có thể tạo lập thư mục với tên động mà không cần đến eval: $ mkdir “/backups/$(date “+%F %H.%M.%S”)”  Thư mục mới với tên dạng /backups/2005-05-23 08.30.25 được tạo lập.

3.3.6.6. Lệnh exec - Chức năng: Dùng để gọi một lệnh bên ngoài khác. Thông thường lệnh exec sẽ gọi một shell phụ khác với shell mà script đang thực thi. - Mặc định thì exec sẽ triệu gọi lệnh exit khi kết thúc lệnh  Do đó nếu ta gọi lệnh exec ngay từ dòng lệnh thì sau khi thực thi lệnh xong (do gọi tiếp lệnh exit ) ta sẽ bị thoát ra khỏi shell hiện hành và quay trở về màn hình đăng nhập. - Tham khảo Ví dụ 3-23 : exec_demo.sh 3.3.6.7. Lệnh exit n - Chức năng: Dùng để thoát ra khỏi shell đang gọi và trả về mã lỗi n - Tương tự như trên nếu như ta gọi exit ngay từ dòng lệnh thì ta sẽ thoát ra khỏi shell hiện hành và quay về màn hình đăng nhập. - Mã lỗi: tham khảo thêm trong giáo trình. - Tham khảo Ví dụ 3-24 : test_exists.sh

3.3.6.8. Lệnh export - Chức năng: Do khi thực thi một shell thì các biến môi trường đều được lưu lại. Như vậy, khi khai báo và sử dụng các biến trong một script thì các biến này chỉ có giá trị của shell triệu gọi script đó.  Do vậy, lệnh export được đề cập ở đây cho phép các biến có thể thấy được tất cả các script trong shell phụ hay các script được triệu gọi từ shell khác. - Lệnh export có chức năng như khai báo biến toàn cục - Tham khảo Ví dụ 3-25 : export2.sh - Tham khảo Ví dụ 3-26 : export1.sh 3.3.6.9. Lệnh expr - Chức năng: Ước lượng giá trị đối số truyền cho nó như là một biểu thức và thường được dùng trong việc tính toán kết quả toán học đổi từ chuỗi sang số. Chú ý: Biểu thức có lệnh expr đặt trong cặp dấu “ ` ` ”

3.3.6.10. Lệnh printf - Chức năng: Tương tự như lệnh printf của thư viện C - Danh sách các ký tự đặc biệt dùng chung với dấu “ \ ”, gọi là chuỗi thoát - Định dạnh số và chuỗi bằng ký tự %

3.3.6.11. Lệnh return - Chức năng: Trả về giá trị của hàm - Nếu lệnh không có tham số thì sẽ trả về mã lỗi của lệnh vừa thực hiện 3.3.6.12. Lệnh set - Chức năng: Dùng để thiết lập giá trị cho các biến môi trường như $1 , $2 , $3 ,... Ngoài ra, lệnh này còn có chức năng loại bỏ những khoảng trắng không cân thiết và đặt nội dung của chuỗi truyền cho nó vào các biến tham số # set This is parameter # echo $1 This # echo $3 parameter - Tham khảo Ví dụ 3-27 : set_use.sh

3.3.6.13. Lệnh shift - Chức năng: Di chuyển nội dung các tham số môi trường $1 , $2 , $3 , v.v... xuống một vị trí. (Do ta chỉ có tối đa 9 tham số $1..$9) - Nếu gọi tham số $10 thì sẽ được hiểu là $1 và “0” - Tham khảo Ví dụ 3-28 : using_shift.sh 3.3.6.14. Lệnh trap - Chức năng: Dùng để bẫy một tín hiệu (signal) do hệ thống gửi đến Shell trong quá trình thực thi script - Tín hiệu ở đây thông thường là một thông điệp của hệ thống gởi đến chương trình yêu cầu hay thông báo một công việc nào đó mà hệ thống sẽ thực hiện. Ví dụ: Ngắt INT thường được gởi khi nhấn CTRL+C - Tham khảo Ví dụ 3-29 : use_trap.sh

3.3.6.15. Lệnh unset - Chức năng: Loại bỏ biến khỏi môi trường Shell - Lệnh unset rất ít được sử dụng - Ví dụ: #!/bin/sh foo=“Hello World” echo $foo unset foo echo $foo - Kết quả chương trình sẽ in ra chuỗi rỗng (do lúc này biến foo không tồn tại nữa)

3.3.7. Lấy về kết quả của một lệnh Khi viết các lệnh cho script, đôi lúc ta thường có nhu cầu lấy về kết quả hay xuất kết quả cho lệnh tiếp theo. Tương tự như việc ta gọi thực thi một lệnh và muốn lấy kết quả trả về của lệnh làm nội dung lưu trữ vào biến Ví dụ 3-30 : use_command.sh 3.3.7.1. Ước lượng toán học Việc sử dụng lệnh expr bên trên theo đánh giá là thường thực thi chậm và không hiệu quả. Các shell mới hiện tại cung cấp cho ta cú pháp $((...)) dùng để ước lượng biểu thức bên trong (...) thay cho lệnh expr  Cách này hiệu quả hơn nhiều so với lệnh expr Ví dụ 3-31 : evaluate.sh

3.3.7.2. Mở rộng tham số Kỹ thuật dưới đây dùng để thực thi cấu trúc mảng: 1_tmp = “Hello” 2_tmp = “There” 3_tmp = “World” for i in 1 2 3 do echo ${i}_tmp done Kết quả là nội dung 3 biến 1_tmp , 2_tmp , 3_tmp được đưa ra màn hình.

- Một số phương pháp mở rộng và thay thế tham số dùng xử lý chuỗi: ${param:-default} Nếu param=null , kết quả là default ${ # param} Độ dài của param (số ký tự) ${param % word} Loại bỏ chuỗi con ngắn nhất bên phải param so khớp với word ( param không thay đổi) ${param %% word} Loại bỏ chuỗi con dài nhất bên phải param so khớp với word ( param không thay đổi)

${param # word} Loại bỏ chuỗi con ngắn nhất bên trái param so khớp với word ( param không thay đổi) ${param ## word} Loại bỏ chuỗi con dài nhất bên trái param so khớp với word ( param không thay đổi) Ví dụ: Đổi tên tập tin hàng loạt: for filename in t*.vb do mv $filename ${filename%.vb}.txt done

- Ví dụ 3-32 : param_expansion.sh Ví dụ 3-33 : giftojpg.sh

3.3.8. Tài liệu HERE Trên UNIX/Linux cung cấp cơ chế tự động hóa mô phỏng việc nhập liệu gõ vào từ bàn phím bằng tài liệu here (Here Document) Ta chỉ cần để các phím hay chuỗi cần gõ trong một tập tin và chuyển hướng tập tin này cho lệnh cần thực thi. Nó sẽ tiếp nhận và đọc nội dung tập tin như những gì ta gõ vào từ bàn phím. Tham khảo Ví dụ 3-34 : cat_here.sh Tham khảo Ví dụ 3-35 : auto_edit.sh

3.4. Dò lỗi (Debug) của Script Do script là lệnh văn bản được shell thông dịch nên việc dò lỗi không khó như các chương trình biên dịch nhị phân Quá trình dò lỗi thì shell sẽ in ra số thứ tự của dòng gây lỗi. Ta cũng có thể thêm vào lệnh echo để in ra nội dung của các biến có khả năng gây lỗi cho chương trình - Ta có thể dùng set để đặt một số tùy chọn cho shell hoặc đặt thêm tham số khi gọi shell thực thi script

3.5. Hiển thị màu sắc Mục đích chính là scrips có hỗ trợ cho phép ta hiển thị được tất cả màu sắc lên màn hình mà không cần phải có sự hỗ trợ của ngôn ngữ biên dịch như C/C++ 3.5.1. Màu chữ Thông thường khi thực hiện lệnh ls -l ta sẽ thấy * tập tin thực thi được hiển thị bằng màu xanh lá cây * tập tin nén có màu đỏ * tập tin thông thường màu trắng xám * tên file hình ảnh (gif, jpg, v.v...) màu hồng * v.v... Ví dụ: #echo –e “\033[35mHello Color \033[0m”  Hello Color #echo –e “\033[32m Green \033[34m Blue”  Green Blue Tham khảo các mã điều khiển thêm trong giáo trình (p.113)

Ví dụ: In ra văn bản với các màu khác nhau # for color in 30 31 32 33 34 35 36 37 #do # echo –e “\033[${color}m This is color text” #done #echo –e “\033[0m” 3.5.2. Thuộc tính văn bản (đọc thêm p.114) Ví dụ: #echo –e “\033[33;1m This is bold and red text \033[0m”  This is bold and red text 3.5.3. Màu nền (đọc thêm p.114) Ví dụ: #echo –e “\033[42;31m Red and Green \033[0m”  Red and Green

3.6. Xây dựng một ứng dụng bằng ngôn ngữ Script Xây dựng chương trình quản lý đĩa CD (chương trình được thực thi bằng ngôn ngữ của Shell. Tham khảo Ví dụ 3-36 : cd_app.sh 3.6.1. Phân tích yêu cầu - Chương trình phải có khả năng chèn vào một tuyển tập CD mới - Tạo được danh sách mới các bài hát - Sửa đổi cập nhật mới các bài hát - Xóa các bài hát cũ - Liệt kê danh sách các bài hát đang có trong bộ sưu tập 3.6.2. Thiết kế ứng dụng - Xây dựng menu dễ dàng cho việc lựa chọn - Lưu trữ dữ liệu ở dạng văn bản - Lựa chọn cách lưu thông tin về CD trong một tập tin và có quan hệ với thông tin về tên bài hát được lưu trong tập tin khác (do đây là cách tuân thủ theo mô hình quan hệ CSDL).

Chân thành cảm ơn Các anh/chị đã tham dự bài giảng. Bộ phận Multi-media đã hỗ trợ chúng tôi trong quá trình thuyết giảng. Kết thúc chương 3

Linux+02

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (10)

Similar to Linux+02 (20)

Linux+02