Òºìºðëºãèéí öàõèëãààíû øèíæ
- 1. 1. Хичээл унших a. Ангиллыг бүтцийн схемеер үзүүлэх b. 5 асуулт зохиох c. Òºìºðëºãèéí öàõèëãààíû øèíæ унших 2. Ашиглах материал a. Материал судлал b. Дараах унш c. 10 асуулт зохиох Òºìºðëºãèéí öàõèëãààíû øèíæ Ìàøèíû îðîîìîã, àïïàðàòóóä, öàõèëãààí äàìæóóëàõ øóãàìíû óòàñ, öàõèëãààí õóâèàðëàõ áàéãóóëàìæèéí áóñàä òºìºð çýðýã íü òºìºðëºã öàõèëãààí äàìæóóëàõ ìàòåðèàëààð áýëòãýãäýíý. Çàðèì íýãýí áàéãóóëàìæèíä äàìæóóëàõ ìàòåðèàë õàëààã÷ ìàòåðèàëûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõ áà ýíý íü ìóó äàìæóóëàõ áóþó öàõèëãààí ýñýðã¿¿öýë ºíäºð ìàòåðèàë áàéõ ¸ñòîé. Äàìæóóëàõ çîðèóëàëòûí ìàòåðèàëûí ¿íäñýí øèíæ òºìºðëºãèéí öàõèëãààí äàìæóóëàõ ÷àäâàð áîëíî. ¯ëýìæ èõ õýìæýýíèé öàõèëãààí äàìæóóëàõ òºìºðëºã ÷ºëººòýé îëîí ýëåêòðîíòàé áàéäàã. Öàõèëãààí õ¿÷äëèéí ¿éë÷ëýë õ¿ðòýë ýëåêòðîíóóä ýìõ çàìáàðààã¿é õºäºë㺺íòýé áàéíà. Ýëåêòðîíóóä ÿíç á¿ðèéí ÷èãëýëä øèëæèí õºäºëæ òýä òºìºðëºãèéí á¿õ ýçëýõ¿¿íýýð æèãä òàðõàí õóâààðèëàãäñàí áàéíà. Àòîìóóä ººðñ人 ýëåêòðîíîî àëäàæ, òýð íü íýìýõ èîí áîëîí õóâèðààä òàëñò òîðûí çàíãèëààíä áàéðëàíà. Èéíõ¿¿ òºìºðëºã äàìæóóëàã÷ íü ººðèéíõºº òàëñò òîðûí çàíãèëààíû äýðãýä õýëáýëçýõ íýìýõ èîí ýìõ çàìáàðààã¿é õºäëºõ ÷ºëººò ýëåêòðîíîîñ á¿ðäýíý. Õýðýâ òºìºðëºã äàìæóóëàã÷èéí òºãñãºëä öàõèëãààí õ¿÷äýë áèé áîëãîâîë äàìæóóëàã÷èéí ýëåêòðîíóóä äàìæóóëàã÷èéí òºãñãºëººñ ºãºãäñºí ã¿éäýë ¿¿ñãýã÷èéí õàñàõ ðóó, äàìæóóëàã÷èéí òºãñãºë ð¿¿ ã¿éäýë ¿¿ñãýã÷èéí íýìýõ ð¿¿ òóñ òóñ õºäºëíº. Ýíý ýëåêòðîíóóäûí ÷èãëýëòýé õºäºë㺺í íü òºìºðëºãò ã¿éõ öàõèëãààí ã¿éäýë áîëíî. Òºìºðëºã äàìæóóëàã÷èä ÷ºëººò ýëåêòðîíû òîî èõ áàéäãààñ äàìæóóëàã÷èä õ¿÷äëèéã õýä äàõèí èõýñãýâýë, öàõèëãààí ã¿éäýë òºä äàõèí èõñýõ áîëíî. Èéìýýñ õ¿÷äëèéí õóâüñàëòûí ¿åä äàìæóóëàõ òºìºðëºãèéí öàõèëãààíû ýñýðã¿¿öëèéí ( R ) õýìæýý, ò¿¿íèé äàìæóóëàõ ÷àäâàðûí G õýìæýý ººð÷ëºãäºõã¿é õýâýíäýý ¿ëäýõ áóþó ýíý íü á¿õ òºìºðëºã äàìæóóëàã÷èéí ãîë øèíæ áîëíî. Ýíý øèíæ íü õ¿÷äýë ã¿éäëèéí øóãàìûí õàìààðëààð (Îìèéí õóóëü) èëýðõèéëýãäýíý. U U Ga R Ýíä: U - äàìæóóëàã÷èä èðæ áàéãàà õ¿÷äëèéí õýìæýý, /Â/ R - äàìæóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë, /îì/ 1 1 G - äàìæóóëàã÷èéí äàìæóóëàõ ÷àäâàð, òýð íü Ga -òàé òýíö¿¿ áîëíî. R îì ßìàð ÷ òºìºðëºã äàìæóóëàã÷èéí öàõèëãààíû ýñýðã¿¿öëèéí õýìæèãäýõ¿¿íä òåìïåðàòóð íºëººëíº. Õýðýâ òåìïåðàòóðûã èõýñãýâýë äàìæóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë èõñýõ, ýñâýë òåìïåðàòóðûí áàãàñàëòàíä äàìæóóëàã÷èéí öàõèëãààíû ýñýðã¿¿öýë áóóðíà. Õýðýâ Ro – îîð to òåìïåðàòóðûí ¿å äýõ äàìæóóëàã÷èéí öàõèëãààí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýýã R1 – ýýð t òåìïåðàòóðûí ¿å äýõ ýñýðã¿¿öëèéã òóñ òóñ òýìäýãëýâýë ýíý ýñýðã¿¿öëèéã äàðààõ òîìú¸îãîîð áîäîæ îëíî. Rt Ro 1 o t t o Ýíä: Rt - t òåìïåðàòóðûí ¿å äýõ äàìæóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë, Ro t (00, 20îÑ ã.ì) òåìïåðàòóðûí ýõíèé ¿å äýõ äàìæóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë,
- 2. 0 - ýõíèé òåìïåðàòóð t 0 -èéí ¿å äýõ öàõèëãààíû ýñýðã¿¿öëèéí òåìïåðàòóðûí èòãýëö¿¿ð Ýíý õýìæèãäýõ¿¿í íü òåìïåðàòóðûí 1îÑ ººð÷ëºëòºíä ºãºãäñºí ìàòåðèàëààñ äàìæóóëàã÷èéí 1 îì ýñýðã¿¿öýë ÿìàð õýìæýýãýý𠺺ð÷ëºãäñºíèéã çààæ ºãíº. R, G –èéí õýìæèãäýõ¿¿í ºãºãäñºí õýìæýý á¿õèé ÿìàð ÷ äàìæóóëàã÷èä õàìààðàãäàõ òóë, ÿã òèéì ìàòåðèàë ãýæ òîäîðõîéëæ ÷àäàõã¿é. Òîäîðõîé õýìæèãäýõ¿¿íèé òóñëàìæòàéãààð ìàòåðèàëûí öàõèëãààíû ýñýðã¿¿öëèéí èëýðõèéëýãäýõ òîîí èëýðõèéëëèéã öàõèëãààíû õóâèéí ýñýðã¿¿öýë ãýæ íýðëýí, ò¿¿íèéã ãðåê ρ ¿ñãýýð òýìäýãëýýä äàðààõ òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî. l R S Ýíä: R l , ì óðò äàìæóóëàã÷èéí åðºíõèé ýñýðã¿¿öýë, S - äàìæóóëàã÷èéí á¿õ óðòàä òîãòìîë áàéõ äàìæóóëàã÷èéí õºíäëºí îãòëîë, ìì2 - äàìæóóëàã÷èéí õóâèéí ýñýðã¿¿öýë Äàìæóóëàã÷èéí öàõèëãààíû åðºíõèé ýñýðã¿¿öýë R -èéã õýìæèõ áàãàæèéí òóñëàìæòàéãààð îëîîä, äýýðõ òîìú¸îíîîñ õóâèéí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýý -èéã îëáîë: S R l Õýðýâ åðºíõèé ýñýðã¿¿öýë R -èéã Îì-îîð, çàãâàð ìàòåðèàëûí l óðòûã ìåòðýýð, õºíäëºí îãòëîëûí S òàëáàéã õàâòãàé äºðâºëæèí ìèëëèìåòðýýð (ìì2) èëýðõèéëáýë, äàìæóóëàõ ìàòåðèàëûí õóâèéí ýñýðã¿¿öýë îì.ìì/ì íýãæýýð èëýðõèéëýãäýíý. Öàõèëãààíû õóâèéí ýñýðã¿¿öýë öàõèëãààíû ¿íäñýí òîäîðõîéëîëò áîëíî. Ó÷èð íü öàõèëãààí ã¿éäëèéí ºíãºðºëòºíä ìàòåðèàëûí ¿ç¿¿ëýõ ýñýðã¿¿öëèéí áàéäëûã òîäîðõîéëæ ºãºõ áîëîìæèéã îëãîíî. Õóâèéí ýñýðã¿¿öýë õýäèé÷èíýý áàãà áàéâàë, öàõèëãààí ã¿éäýë äàìæèõ ÷àäâàð èõ áîëæ, äàìæóóëàõ ìàòåðèàë òºäèé÷èíýý ñàéíä òîîöîãäîíî.