stem structure
- 4. ลาต้น (stem) เป็นโครงสร้างของพืชที่อยู่ถัดจากรากขึ้นมาเหนือดิน ลักษณะลาต้นจะมีข้อ (node) และปล้อง (internode)
- 5. หน้าที่ของลาต้น 1. เป็นแกนสาหรับพยุง (support) กิ่งก้าน ใบ และดอกให้ได้รับแสงแดด 2. เป็นตัวกลางในการลาเลียง (transport) น้า แร่ธาตุ และอาหาร ส่งผ่านไปสู่ส่วนต่างๆ
- 6. โครงสร้างภายนอกของลาต้น ลักษณะลาต้นที่แตกต่างจากราก คือ ข้อ (node) ปล้อง (internode) ตา (bud)
- 7. โครงสร้างภายในของลาต้น เรียงลาดับโครงสร้างจากภายนอกเข้าไปภายใน epidermis cortex vascular bundle pith
- 9. Epidermis • อยู่ทางด้านนอกสุด ประกอบด้วย เซลล์เรียงตัวแถวเดียว • อาจเปลี่ยนแปลงเป็นเซลล์คุม (guard cell) ขน หรือหนาม • ด้านนอกมีคิวทิน (cutin) เคลือบ Epidermis
- 10. Cortex • แคบกว่าในราก • ประกอบด้วยเนื้อเยื่อ parenchyma collenchyma • ทาให้เกิดการแตกกิ่ง (branch) • มีเซล์ที่ทาหน้าที่หลั่งสารและ น้ายาง Cortex
- 11. Stele • ในลาต้นกว้างมาก ไม่สามารถแบ่งแยกจาก คอร์เทกซ์ได้ชัดเจน • ประกอบด้วย - Vascular bundle - Pith • มัดท่อลาเลียงจะเรียงตัวอยู่ในแนวรัศมี เดียวกัน โดยเนื้อเยื่อไซเลมอยู่ด้านใน และโฟลเอมอยู่ด้านนอก • Pith ประกอบด้วย parenchyma ทา หน้าที่สะสมแป้งและสารต่างๆ Stele
- 14. ลาต้นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวและใบเลี้ยงคู่ ให้นักเรียนลองเปรียบเทียบในประเด็นต่อไปนี้ 1. การเรียงตัวของ vascular bundle 2. การมี /ไม่มี และการจัดเรียงตัวของ Cambium 3. การจัดเรียงชั้น cortex 4. การมี/ไม่มีข้อปล้อง 5. การเจริญในขั้นทุติยภูมิ
- 15. การเจริญเติบโตของ ลาต้นพืชใบเลี้ยงคู่ • ในลาต้นสามารถเกิดการเจริญขั้น ทุติยภูมิ (secondary growth) • เป็นการเจริญเติบโตเพื่อขยายขนาด ออกด้านข้าง • เกิดจากการแบ่งเซลล์ของเนื้อเยื่อ เจริญด้านข้าง 2 กลุ่ม คือ - Vascular cambium - Cork camcium
- 16. Vascular cambium Vascular cambium Secondary phloem Secondary xylem • เมื่อมีการแบ่งเซลล์ออกด้านนอก ลาต้นจะเจริญไปเป็น secondary phloem • เมื่อมีการแบ่งเซลล์เข้าด้านใน ลาต้นจะเจริญไปเป็น secondary xylem • การแบ่งของ vascular cambium เพื่อสร้างไซเลมจะเกิดได้เร็วกว่าโฟลเอม * เนื้อไม้ของพืชยืนต้น จึงเป็น secondary xylem เป็นหลัก *
- 17. Cork cambium Cork cambium (Phellogen) Cork (phellem) Phelloderm • Cork cambium เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของ parenchyma ใน cortex • ทาให้เกิดส่วนของเปลือกไม้เรียงจากด้านนอก เข้าด้านใน ได้ดังนี้ cork cork cambium phelloderm phloem
- 18. ชั้นเปลือกไม้ (bark) และชั้นเนื้อไม้ (wood)
- 19. ชั้นเปลือกไม้ (bark) และชั้นเนื้อไม้ (wood) •ชั้นเปลือกไม้ •ชั้นเนื้อไม้ secondary xylem •วงปี (annual ring) สามารถใช้คาดคะเน อายุของไม้ยืนต้น (1 รอบ = 1 ปี)
- 20. วงปี (annual ring) วงปีจะแบ่งออกเป็น 2 บริเวณ •Spring wood เกิดในช่วงน้า อุดมสมบูรณ์ เกิดเป็นแถบสีจาง •Summer wood เกิดในช่วง น้าน้อย เกิดเป็นแถบสีเข้ม
- 21. จุดรอยแตก (Lenticel) หน้าที่ : แลกเปลี่ยนแก๊สกับอากาศ ภายนอกลาต้น
- 22. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ 1. ลาต้นที่อยู่ใต้ดิน * แตกต่างจากราก คือ มีข้อ ปล้อง หรือตา * แบ่งออกได้แป็น เหง้า (Rhizome) ลาต้นใต้ดินขนานกับผิวดิน เห็นข้อปล้องชัดเจน
- 24. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ หัวกลีบ (Bulb) ลาต้นใต้ดินที่ตั้งตรง ลาต้นมีขนาดเล็ก มีใบเกล็ดซ้อนหลายชั้นจนเห็นเป็นหัว ใบเกล็ดเก็บ สะสมอาหาร
- 26. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ 2. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อทาหน้าที่สังเคราะห์ด้วยแสง ลักษณะ ลาต้นคล้ายใบ (cladophyll)
- 27. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ 3. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อเกาะกับสิ่งอื่นๆ ลาต้นพันเลื้อย (twining stem)
- 29. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ 4. ลาต้นเปลี่ยนเป็นหนาม (stem spine/ stem thorn)
- 30. ลาต้นที่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่พิเศษ 5. ลาต้นทอดเลื้อย (Stolon) ลาต้นที่ทอดไปตามพื้นดินและพื้นน้า มีปล้องยาว ใบ ดอก และรากที่ข้อเช่น บัวบก จอก ผักแว่น ผักตบชวา
- 31. 2 6 5 4 7 1 3
- 32. ลาต้นพืชใบเลี้ยงคู่ vascular bundle เรียงตัวกันเป็นระเบียบรอบๆลาต้น โดยมี Phloem อยู่ด้านนอก และ Xylem อยู่ด้านใน และมี vascular cambium อยู่ระหว่าง Xylem และ Phloem เพื่อสร้าง secondary xylem และ secondary phloem
- 33. 3 2 1 4
- 34. ช่องพิธ ลาต้นของพืชใบเลี้ยงเดี่ยว vascular bundle เรียงตัวกันเป็นกลุ่มๆ กระจัดกระจาย ทั่วไป และไม่มี vascular cambium กั้นระหว่าง Xylem และ Phloem
- 35. cortex ลาต้นใบเลี้ยงเดี่ยว ลาต้นใบเลี้ยงคู่ 1◦ phloem 2◦ phloem cambium 2◦ xylem 1◦ xylem pith xylem Vascular bundle phloem epidermis
- 36. หัวข้อเปรียบเทียบ ลักษณะภายในของลาต้น ลักษณะภายในของราก 1. เอพิเดอร์มิส (เช่น มีขน/ ไม่มีขน/มีต่อม/ฯลฯ) เรียงตัวชั้นเดี่ยว อาจมีขนหรือต่อม เรียงตัวชั้นเดียว มีขนราก 2. คอร์เทกซ์ ขอบเขต: แคบหรือไม่มี ชนิดของเซลล์: ประกอบด้วยเซลล์หลายชนิด เอนโดเดอร์มิส : ส่วนใหญ่ไม่มีเอนโดเดอร์มิส ถ้ามีก็ เห็นได้ไม่ชัดเจน ขอบเขต : กว้างในระยะการเติบโตปฐมภูมิ สาหรับพืชใบเลี้ยงคู่และขอบเขตแคบใน ระยะการเติบโตทุติยภูมิ ชนิดของเซลล์ : เซลล์ชนิดเดียวคือพาเรงคิมา เอนโดเดอร์มิส : มีเอนโดเดอร์มิสและเห็นได้ชัดเจน
- 37. หัวข้อเปรียบเทียบ ลักษณะภายในของลาต้น ลักษณะภายในของราก 3. สตีล ขอบเขต : ขอบเขตกว้าง การมีเพริไซเคิล: ไม่มี การเรียงตัวกลุ่มท่อลาเลียง: เรียงเป็นระเบียบ เป็นวง พิธ: เฉพาะพืชใบเลี้ยงคู่ ในใบเลี้ยงเดี่ยว เห็นไม่ชัดเจน ยกเว้น ไผ่ หญ้า ฯลฯ ขอบเขต : แคบในระยะการเติบโตปฐมภูมิ สาหรับพืชใบเลี้ยงคู่และขอบเขตกว้างใน ระยะการเติบโตทุติยภูมิ การมีเพริไซเคิล: มี การเรียงตัวกลุ่มท่อลาเลียง: เรียงเป็นระเบียบ เป็นวง พิธ: เฉพาะพืชใบเลี้ยงเดี่ยว 4. จุดกาเนิดของแขนง กิ่งเจริญมาจาก: cortex รากแขนงเจริญมาจาก: เพริไซเคิล